Full text of "[1]: Theologia moralis fundamentalis: multas complectens positiones, quae assertae placita iuniorum theologorum evertunt; quae negatae in primas philosophiae veritates impingunt; ... proponebat Caramuel"

See other formats

THEOLOGIA 

MORALIS 

FUNDAMENTALIS. 


REyERENDISSIMI 
DominifDomini 

J  O  A  N  N  I  S 

CARAMUELIS 

L  O  B  K  O  W  I  Z, 

DEI  GRATIA  ABBATIS  IN  MONTE 
Serrato ,  &  Regni  Boemis  Officialis 
GetieraliSj  &:c. 

THEOLOG I A 

MORALIS, 

Fundamentalis,  PraEterintentionalis, 
Decalogica,  Sacramentalis, 
Canonica,  Regularis, 
Civilis,  Militaris. 


FRANCOFVKTI : 

Impendib  loan-Gottfiidi  Sclionvvettert. 

AnnoMDCLII. 


7 

C  E  N  S  U  R  A. 

V^erunt  Ethici,.an  qui  confulit 

dodos,  &dubiafua  proponit,  crrarc 
qucat ?  Tunc  cnim  exorbitat>etiam qui 
interrogat,  quando  dubitat  flultc  & 
barbare,  non  veroquando  hacretinge- 
niosc&acutc.  Marcus  Aurelius  Im- 
peracor  tcfte  Guevara  in  HoroJogio 
Principum  iib.  f.cap.^^.  fic  Fulvio  ftupi- 
de  rogantirefpondct.  Hard fapisntU, & 
Jpijf&fiultitiAftgnum  eH ,  fi  quU fefiwAta  dat 
adfmgulas  quafiionesrejpanfr.  Ne^enimad 
emnesquAfiionesahfurdefrofofttas  refiondere  Sapientum  esh^am  hahent 
rudiores  in  qu^rendo licentiam,  ea  Sapientes  in  refpondendo  caremiinterro- 
gationis  enimorigo  esi  infcitia,  refionfimkprudentia,  Et  quia  Reve- 
rcndifTimi  D.  CararaucUs  Abbatis  apud  Montemferratum,  dcAo- 
minati  Mifia:Epifcopir  &  EminentifTimi  Principis  Cardinahs  ab 
HarrachxArchiepifcopi  Pragcnfis,Vicarij  GeneraIi5,Theologiam 
Fundamcntaremevolvcns,  multa  &:  varia,  magna&  graviaacute 
pofita,iSi  utih  ter  rogata  intcrlcgo,&:  quia  intcr  multa  magno  inge- 
nioagitata,nufquam  Authoriscxpreflam  opinioneminvcnio,  fci- 
cntiamveneror  cum  humilitateconjun(ftam,  &  delidero,  ut  tam 
fohdefmgula?  diflolvantur  qusKftiones,  quam  opportune  abAu- 
thorcponuntur.  Etutmulri  Dubia  harc  legerepoflint,  multi  il- 
lalblvcre,  hbrumhuncnihil  contrafidem,nihilconcramoresho- 
ncftos  continentem,praclo  &  prsclio  fu  biiciendum  cxiftimcfl  prx- 
fo,prasho:  varij  cnim  funt  fenlus  hominum,&:  in  rebus  obfcuris  di- 
vcrfac,  aut  etiam  adverfa:  fingulorum  fentcntiar.  Non  proponit 
RcverendifllmusCaramucllncerrogationes  feftinatas,  necoptat 
fcftinata  Refponfa.  Habetparataomnia  Moralia  [nimirum,^)M- 
^f5?/f4wc^^?r4Zrw,fcientiamncceflrariam&  novan),  cu)us  ne  qui- 
dem  nomen  Orbis  Literarius  audivit ;  artem  ingenioiam  &:  pul- 
chram^inquadeMoralibusTerminis,  Propofltionibus,  &:Argu- 
mcntationibusagitur.  Philojofhiam  Moralcm  ad  Phyiicxprincipia 

•i    4  clima'' 


8- 

climatam.  rhtokgkm  Moralem  coniowm  Moralis  PhilofophttB 
orincipiis.]  neccorundcmeditioncm  prxcipitat.fedvuk  Schola- 
}licanonnullarra:mittere,&imcrimaUosaudirc:cumcmmmul- 
ta  fmt.in  quibus  quid  alii  volcnt  ncfciat(ed  cnim  venit  Mundus.uc 
opinionum  probabilitas  qua:  debcrc  t  i  f  ationc  penderc,  interdum 
ab  arbitrio  &:numcro  Authorum  nafcaturi)  ma/ult  captivatc  m- 
tellcdtum in  aUorum  obfequium quam abundarem  propno  lcnlu, 
&hanc  ob  rem  Fundamentalcm  iftum  librum  pracmittit,  qm  cft 
quardam  totius  Tfacologix  Moralis  &  Virtualis  SynopCs.  Pcregfi- 
naminillodoarinam&ingcniumoftcndit.&jurcpotcftpetercm 

ipfa  Refponfione  doarinam.  Efto  Quatftionibus  abfur de  pofitis 
Sapientumnonfitfefponderc:atfubtiliterpofitisfatisfacete  non 
eftin(ipicntium&rudium.Etfiquando  ipiametdubiiatio.nonab 
ienotantia.fcd  a  fcientia  nobiliotc  fuboritur.ratio ,  ^use  unumcac- 
tlt  os  cogatc  coegit,cacteros  excitabic.ut  iUi  accurate  rerpondcant. 
Suadeboigitut d0ais,utdum  Author  Curfumfuum  Scholafticu: 
imoetiam  Theologiam  Ecckfiaft.camimprim.t(hacc  cmm  imme- 
diatc  fequctuf)cidemrcfpondcredignenturi  uteorundcmcxor- 
nati  RefoonfiscvulgcniurfexTomi,  quitotamTheologiam  Mo- 
ralem  compleauntur.  Dedi  PragiE  in  CoUcgio  immaculatx  Coa- 
ccptionts  Calcndis  luliis,  Anno-i6fi. 

Vr.^^BernarAmus  Clanchy 
S.TheeloguUiier. 


Tyran 
petcoi 
prum 
tw .  Oi 
hcm 
haben 
ONt  pU 
ftn.tri 
ditym 
ffbtis 
fiingm 
turlqi 
unusej 

ninet  ^ 
l6  Ed 
liift  ci 

litetas 
fcrtbi 
DEO, 
D£0 
TlMo 
A7A10, 
entm 


i 


D  EO 


"hiartjfra 
Tyranno 
pefcontc 
prum  rogn 
tm  :Ouod 
ficm  Deui 
haberet  ? 
Qut  plutes 
fuitr^Jpl^ 
dit.nom- 


Vantapoteji  animi  demipone  Fi- 
lim  Patri,  fervm  T>ommo  y 
creatura  creatart,  tanta  ego  mi-- 
nornthilo  fTe  V>Ensa!IoqHor,^  in 
te  omnium perfedtonum  emlnen-- 

an.nom.  -  .  -^^.....^^^^^^^^y^^^^^^ 

fimL-  ^^^^ ^g^P^P^^^^i^ tnfintt^  ^  ^tern^  ?  Antalctdas.ajfe- 
tta^quiA  rente  Tlutarcho,  cum  in  Samothracia  initiaretur  co-  ^^"tar- 

unufefi^no  -r\  -  i   -  »         i         ^  ^       cIiua  ir 

ramueoosapertrenoLutt.quod  crederet frufiraah  ho-  Lacon 
t^^t^^ntl^^^^^  Idemfecitlvn^ 
^<^t  ^yh^^''-     J^^^n  alii,utrttisque  fcandalo  aut  exem-  ^HrZ' 
meuus  hasplo  tnfiitutt.  At  tgojufftis  dmtnttus  Te adorare  Ff  ora-  ^''i^'"^'- 

J^^Asin-  cTi      i  r  ^uendum} 

DFo    /^'P^^P^^^^^''^^"^  ^^^^  Aterno junt  nota ;  ^ tnter  la- 

moolchrymots , fujhtriaotie finceritati mea lahta  Dr^mo^^erj^ 
rmoMA         .        fj     .  ,  ./ Y>       •  r''^^^^^'^^^^  skfmlo. 


e. 


xlm^^^^utf^rmittamfi^       tihifinceritas  ? 

fntm  unu  ^  re  ^  'in^nv  fxev  iTS^caitt  UxT/^  iTi^ov     oivoix  t^ft^, 

Huic  dcdit  hoc  Patcr  aititooans,vcrum  abnuit  illui 


fntm  uni 


Et 

r 


'Cutus  Stra 
tonicus  a- 
pudlaert, 
l  6Jpopk» 


lo  THEOLOGIA 

ri^mio^  Etquidemdedijiialiqmd^negajlialiquid;  ^  outinam 
Xonm&  plus  dedijfes.fedminus.  Cluamfelixegojlefemomnm& 
Zif^pti-  ignorans !  Quamfelix  ego{i  effem  omnino fafiens !  Velf 
Taxtmus  -^^^^^^  dedeceant  omnia  extrema.quam  ego  tranquil'  ^^l^^^fll^ 
non  eii.  'vitam  azeremfi plm  Ccirem  velminusfiminus^ne-  fi^^»- 
pfunUud^fciremfcrupulos^qutmepungunt;  tgnorare  jcopmosqm 
loq 'Ido;  me  morantur:f plus;fcireme  ab  illis  expedire,  ^  pof^em 
jlla^&  fcjUas^carjbdesvitare.  a^tquoniaminteromnia^ 
Tfkrf^ri  nihilmentis  acte  irrequteta  intervohtojnterfum fupre- 
ifiostitu-  ^  inf.mis,^  ideo  nec  pede  terr^  infifio^  nec  manu 
non reta-  'pirmamentzim  teneo.  Solart  me ^olunt  amtct^KS  m me-  An vntus 

tive.fedah  rr  '11-  T    J'  J  confifiat 

foiute,  o-  dto  confifiere  ^trtutem  ajjeruti  tllu  hodte  non  credo.quo-  in  medio  i 
Ma^^^im.  niamtn medto ^ofitus.quo  vertam quinevertar.nefcio. 
^'''fl}''' Dives es tenebrarum  ^lucis;  orolucemauttenehrasy 

finucDO-  . 

^^^^^o-^^utveldediCcamQuAjtionesMUiZme 

finitcma  J  — '  *^  ^  \       i  rt 

gnu^  di-  demfoluttones addifcam.  O  T>et4S  ^quamdoauseram 
fuit  hoc  olimycum  humero  tenpts  fupertor  codtaneu  emtnere  vi-- 
^JZTus'  debar  \  lormabam  idola  meo  modo;  Divina.Coelefiiay 
IroutL  Te'rrena;qu£jctebamgarrireveleloqui,ef  contraquos- 
lumtio'  cunq^fcholafitcos  Martepropugnare  ^  defendere.For- 
'''''''''  mabam  quidem.fed  tdola ,  qu^  fubmentis^e(^erttnum]fjJl^^^^ 
crepufculumcredebantur  alttftmis fundamentis  ineffe.  '^Jf^^ff 
Clji  adtu  tlla  effe  certa fuppofuiin  me.<L  mentis  horizjonte  v^nafimu 
no  xfutt;  ubtprimum  le favente  alluxtt  veritatis  Au-  magmts. 

roray 


FVNDAMENTALIS. 


ir 


Anfit  uti^ 
lUmedtO' 
cris  feien^ 


An  Virtusr 
confiflat 
in  medio  l 


* 


Sipemin- 
tu  conctp- 
tus  funtl- 
dola,  h.e. 
VAita jimu 
lacTA  & 
imagtncs. 


rora/vidi  clarif.omnia  ejfe  obfcHra,certipme  omniaejfeomna 
incerta,  O  human&  docirin&fHndamenta  \  fub  dubtam^ammL'^, 
lucem  HeJperi,judicMurcertifima;clariftma  dumno-^f/"^'' 
clem  obfcuram  mens  agit:  etfimane,cum  lucet  veritatis 
F hosphorpts,eadem  quafiero,non  fubfiftunt.  Forte /iant 
ipfa  cummaxime  vactllare  videntur.  Forte  adfingemm 
rebus oculorumerrores ;  namfnnTf  ictllo  utimurfavo,i«jpicm 
croceaseffenivesdtcemus.  Forte  noftrihallucinantur  o-oZal"Z ' 

ctilinimiaclarttateperculfifedhoctpsiiignoroi^quiaZuT 
neutmm  evidenter  cognofco^eutrufronuncio,  Et  quta 
'vellemrepertre  velfunau,ubifecurepedefigam,  tUudf^ 
tnT^rri^noreperioM  Te  cofugio,&  fuppIextuaNu- 
tlTau.^^^^^^^^^^^^-^^^^^f^ff^^^f^prtmaes,^  Vtrtutemtuam  FnU  Ar. 
Xr  ''''^'''^'•'''''^^>''^'e^<^ooperandofecundis,nonegomtra-^^^^ 
f"''"ru^^^lf^»tpr^digia,h.e.tnfufamfcientiampofiulo,^^^^ 

Stimattb.Ecchfiadata:fidvohaudireabsTl,ln{udoYcfi^^'^^^^^^ 
vulcus  tui  vefcerispane  tno  ;quiafudo,infudo,  etlabore 

improbodtu^noclulibri^diverfistmpallefcoi^tameX»':"' 
quiapane  careojejunus  a  libro  r€cedo.Multaignoro;^ 

cumformtdineerrorismultaoptnor,quorualtterfiha- 
herepoffuntfimguU^^fiorfitanaltterfehabetuniverfa. 
ItZti     ^^^''^^  ^4^"^         addifcere,  aut  ettam pofiertora 
^imclm  '^^^^^^^''^ojam decimum tmtulaborem,ut Hercules ;  J^^"^ 
M^i>ftro.  fedvigefimumtertiumvelquartum  (atotn.annispro-'^'""^^'- 

^  ^  fiteor 


11 


THEOLOGIA 

vem  Ma-jif^Qf.  %€ologiam  )admittoSed  quia fineMagipro  nem^ 
frudens  adarenam  defcendit^em  Magiftrum  ^  Qon- 
duiiore  eligo ,  ^  libertinam  mentt  meam  in  obfeqmum 
tuA  doBrinA  captiz>o.  Poft  Te  ^i^Cagiftros  Coeleftes  ^ 
Terrenos :  nempe  in  Ccelis  AmhrofioSyHteronymos^  An^ 
guftinos ,  Benedtcfas ,  Gregorios ,  Bernardos  /Ihoma^r 
Scotosy  ^c.in  terris  Lugones^  Chiftosjjianas^ 
exoro^ut  mentem  iftoru  tUumtnes  >  'uolutatemc^  dtrigas^ 
Ht  veram  ^  fmceram  doctrina  me  velint  ^ poftint  do- 
cereJDro  ut  po&nt^oro  ut  ueltnt :  nam  cum  intueor fcie-  Doarina 
tiarum  Cceteftium  ^  lerreftrtum  Oceanum  tnter  plu- 
rimas  Bacchas  ^Laureas  naufragantes^pparent  ra.- 
rA  nantes  ingurgite  vafto:  ^  qtiia  njulgares  comunes^. 
LaurcA  ^  Bacch^  mejwvare  non pofunt^  rarA  non  vo- 
htnt ;  ad  te  cogoriterum  iterumque  uelin^vitns  redire. 
vcrMu  pyHo  olimtraduHus  apud C.Caltmlam,^ eje^tus  ahDtgmp^ 
J^^fa-  atilaMcehattnfortuntj  conforttbus,  15on(>animono5„^p,r*4. 
dfe  oportet,  cjuibns  iratus  ell  Caj.iis  ;  qiiianecefTe  efl; 
adeffc  di viniun,ubi  defieit  hiunanum  auxiUum.  Au- 
dto ,  inftrmr ,  ^  in  me  feduHus fic  inquam.  Do^to- 
resilli.quos  admajorem gkriam  tuam  €5"  fecuriorem 
tnftttuttonem  meam  confultt  tfte  Ltber  ,  njel  mihi  re- 
f^ondebunt,  velnon:  fireffondeant  ,Tihi  agam  gra-- 
ttas ,  C  A  u  s  A  P  R I M  A  >  ^^-^  minifterio  fccundarum 

m.in^ 


Do^rin» 


An 
mmb 
mmes  ju 


FVNDAMENTALIS.  ij 

meinformas  ^fi  non;  agam  Causa  k^^ouxt^ gratias 
^tbifciens  ubiabe^t  hHmanum^adejfe  magifterium  Z)/- 
Au  hene  i^inum.     Hoc me  dirize ,  ut  vivam  do^ius ,  hoc  efi , 
benem.  fan^tius  ^ut  moriar  do^tioT  ^hoc  eHy  melior^  nam  licet 
tflobfiu-  -^^^  bene  'viuendiy  ^  bene  moriendtfit  obfcura  dif 
jf(f///>,  ubi  fpiritus  Magiller  eft^  ta  cito  difcitur,  quam 
docetur.  Hoc confdenteroroihoc  (J?ero ;  ^ pol/iceor me 
Tuam  Majejiatem  ^  Bonitatemgratiarum  aCliont^ 
laudaturum^non  folum  quamdiu  vixerOyfedquamdiu 
fuera. 

ft!n9.  ^^^-^^^^^^^!i^yq^<^^foli  nuncio.  Sienimhebetiori- 

Deodtcutury  ratto  efl  bm  efse  pradittis  octtliSy  na 

reddenda foUDeo? fc pu-  torquerererrortiminfcho" 

labam.  At.quianihtlomt-  lis  obtimtiumaf^eclui^ ft 

nui  Anticaramuel  ,  fe  re-  acutioribus,  Veritate  tan- 

pontt  y  ^  dtStorum  ratio^  dem  aliquado  in^enirem. 

nem  exigit,  in  meipfHmfc-  Sedquia  nectalfa fum,nec 

ducor  ^ fic  dtfcurro.  Dixi  lynx ,  inter  lucem  ^  tene- 

DeOyO  utinam  plus  dediP  bras  ab  opinionum  crepu- 

fes,velminus;  ^ iterum,  fculinatradittone  depedeo. 

O  utmame, Domine, do-  Secundo AmorumNafo. 

diorem  aut  iiidodiorem 

\'  yrc     1  Autnwiraebricras,  atictant:^fi'r, 

condictilies  ymceade  ver-  ut  tibi  curas 

ba  recognofco^ea-queiterii  ^"P^*^-  Siquacftintcr  utr% 
c  orcmAnttcaramtiele  pro-^ 

h    3  Lah- 


14  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

Laudo  acumen:^ adillud  quidem, fi mdoctior,  quam 
conceptu  meu  eltmo^  ^  aio.  efl^mea  negligeret'fldo5l:ior 
Quaftta  Nullaaut cognitio,  vei  tanca fit,  intelltzeret:fedquiainme- 

dcbeatejfe        ucmihicunaa  ^ 

ttotitta?       Exhibeat.  Siqua  eft  inter  u-  dtOpGjttUS^quojevertatne. 

tramq-,  nocec  r^^.  ^ nthtlomtni^  no  hA- 

Bdc  faltem  efl  Verttas  ptt-  v    ^ .  ^ 

'    ,       .  V  ^      ^  retJeleverttt.quonelctt.O 
ra.VndementoOvvenus      -^i  j  ■ 

uttna  vtgtLarety  dormtret- 

lib.j.EpigrjJ  J^^  qjc  fedquta  dormttat  .fibi 

ludicemcloh,fcmperq;penndc  ^  ^ 

beati  ^  nohls  efloneri;^ fcholis 

^"qu?quen^i1l.^^  j^^^^^-  Audebo  tUummo^ 

Sed  ^  hAC  ipfa  dfejftis  a  nere,^  dtcere.  ^^^^^ 

COntradtCedt  (btritUCarptt    Alte£iuido«nit,nulIieftfnjarius,Hlli  fomnmjir 
.  Necvult,  fiprudfinsjipontcnoccrc 

AnticarA^  j^ticaramueUqut  tamen         v^g^i- _ 

mneL  .  ,        ,  \  rr     r  'Sedciimdorraitas  cftfcmiropitiisHo- 

miht  multograttor^jjet  jt  m.rus, 

•    n  J  /  "^    ^-^4^       Ni2ra6&:  calidas  judicat  eflc  nivcs. 

tnflrueret  :  dubta  enim  Ergotibinuiins, vdtanmsritropor, 
luce  Orhem Uterartuper^^  NiiprorVLsvidcasanvidcas.vcnihii. 

CUrrO        tn  COmmUni  Vta  Suffcciunt  ocMlibini,  ut  quis  dormiat: 

'  aft,ut  (cget. 

^iaOlUiSirO^  O   tdeO  manti-  Laudctautcarpat,  plunbus  Arc;us' 

^           /     •     7  Er£0  quoufcj;  oculis  nullis,  vclZoi!c 

ducitone  fola  tnaigeo ,  non         centum  (xzc^. 

I/       /  ContcplaripolTisDogmatanoftra, 

autem^Uupertoi-eLlaude. 

Sanequodmthtexopto,^  StcfcrthoJtcJentto:^inAnfi^^^^^ 
in-jtdet AnttcaramueUet-  hacmatertaquta tnmedto ^nmcd^of 
tamtlUdeftdero;  expediret  non  reperiomitem,  Me 
entmtllt^mthi,uteft^el  tpfum^ Leciores  meos  m 
tndoator^ueldoator.  Et  extremapropello. 

INNO. 


Quantm 
[  fimnusjit 


1  N  N  O  C  E  N  T  I  O 

SUMMO  PONTIFICI. 

E  Fontificem  Oftimum  Maximum  fofl  Deum  n. 
veneror^  dr  ut  per  Te  me  do£ere  dwnetur ,  Chriflum ,  chI  ^'"'^"j 


Omnesfu' 

,  fervis  a  linguajludwse  dr  infanter  imploro.  Chrtfto  Do- 
mino  PrinapesfacuUresetiamfirviunt\ k pede.amanu^a  j^.^^^ .  "^- 
gladioijed  Tu  k  linguay  Tuk  verbo.  Apede  Chrifto  &  Or-  apede,  a 

 ^  ^^^dox£l<et/gi0ntt//tPrincipes,tjuorum  potentia  Evan- manu,  a 

geffca  ventas  adregtones  uhra- maricaspromovetur.  I//i  a  manu.qni  expen-  gUdio :  fed 
Jtsjuff£van^elic os  Comionatores  manitducHnt\qm  manu potenti  &  hrachio  Pontifex 
txtenjo  Catho/icam  Fidcm  propugnant.  Et  tandcm  i//t  afa/ce,k  btpenni,  &  a  ^ 
tl^^mquff./fadoartnji  ajfirtores hints p^nls  rea/thu^  &perfona/ihusexci. 
pnmt.^utcefpttantesoptntones.  qu^funt  H^refionfin(tina.  tmo  &  pdmites, 
^yutant  &excidunt.  At  Chrifto fervisemtneniioremodo.namk/ingua,  chnfius 

4  verbo: Chrtj/tisentmPatrU^termVerhum  eH,& TttHummum  Verbi  efl  Vnbum 
^;ZT  /lT'^.^^  Bttttevtdenttuspofftm,  Da:  Pon^ 

f^^^^f^^exee/f4m^orfiim(Curlurn)y^trz,,.c^^......../u       ...  ^.../r  ^^rbt. 


Anfemper^ 
fit  virtus 
n  mediof 


^uadoDx- 
ntones  co^ 
vntmitur 
in  Ange- 
iofi 

Sunt  in 
Mundo  e~ 
thieo  ma- 

^es.c^mo- 

qui  emi~ 
net  fursu, 
&  aliiqm 
tnitnent 
^orfum. 


fn  mohfem  exeeW.^  r  r    Vr  T     ^^^''''^^/^^'^^^^  ^J^^^y  &  duxtt  tUos 

deroftngtt/averha.  rransfigurarihominemarduumeH.fedpomu^^^^^^^ 
l^olentmpeccatamorra/tinfictttntur.fi^ 

/rir^r  yuntemh.cconverfioattt%ntf 

^^xfitergoPc/a~tpro-  Id.^J 
SXrJ7/  -  ^-ge^os  transfig.fari  deitrabl ;  ^pt^s  ^^4^ 

^errtco/^ficmmtmoettam  terra&cinls'.  ^lrj^tdeotransfiaurarttnL/ttes^ 

f  7  f;^^^"^  "^^'^P^^^^^^^es.^nransfiiur^^^^ 

r^flx  A'''^'''''^'''""  eice/fit?  r/urt-  rat.L 

2'//Z      ''''^T'  ^yririaum.qukflage//atHrab  Oceano.  &  loc^-  (P^' 

duos^^^^^^^^^^  Curltcaputdevogtganteamt//Tm 
mo/emadmtror.  & fiupmorempartcmaffero  effcmontem  cxfe/fium fiurfium.  ^''^' 

Scd 


i6 


THEOLOGIA 


111. 


ScdMmittooculos  dri^undarnm  Jpeculo  montcm  alium  dejpicio ,  exceifim 
quidem/ed  deorfrm.  BtciuideH  fecnndusifiemons^  Vanaprioris  imago: 
entirattonisfimilu^enenim  ensVifionis,  videtur^fubaquasfi  dtmttttre,  J^^^^^^^ 
cumtamenfrbae^ufsnonfit,  Hincjaminciptocaferei]uantumdtfietAfofio- j,^^^^^  ^ 
Itfs  ab  mrefiarcha.  Fuit  Petrtii,&eH  quicumcjue  EccleftA  Pontifex ,  mons  ^Jpi,^ 
rna^nifs  &  excclfm  furfum.  Et  H^irttictM  ef^  Afofi^olomafiix,  unda  irrequte- 
ta&liquida,  quAaftces  Ecclefiafiicorum  collitimfiagellare  conatur  .eorun- 
demg/xofitdari fedes  cogitury& adfuum elemietum redire.  Ecce tn  Hdrefeos 
mdLtiamaffarenty.-^ntesfed&ifftfiintexcelfideorfumfuntficlifi^it^^ 
funt  vanA  Montium  Evangelicorum  imagines  Hyfochrifeos  format^  fem- 
V,YtutU  cillofuntjug^  Itquida  deorfitmMceH,  in  tnfernumtendentta.  Ma^e  igttur  parnafm 
yta,qu£f  animo,  Amme.nullavtrtHtiesiinvtavtafiqmdemtransfigurAri  visincoe-  Ecclefia^ 
litem,  te  Chrifio&  Ecclcft^  fcrmttte.  Ajfumerti.  &  deduceris  in  montemfttcw, 
fiondcorftmfcdfurfum.  nemfe  addtvtnum  Ecclefiafitci  Parnafifi  jugitm\in 
quo  Gymnafium  Chrtfiteff',  tnquo  loquentis  Dei  effiingua  Pontifex.  Hoc 
eraty  quod  dehiiit  demonfirarifr^cipuh fed voittimii^s  conceftus  prxcedenta 
fYAmtttcrcneHifiortam  recenfentcs  acephalam  diceremur  capite  condemna- 
^'ifieveritatem. 

Progreditur  ChrifiiHifiortografhu^  ,  &  f^ucis  snterje^usfic  inft. 
Petrus  dixic ad  Iefum:Dominc  bonum  cft  nos  hic  efle.  Si  vis,fac  a- 
niushiccriatabernacula,Tibiunum,  Moyfiunum,  &:EIia?unum, 
Adhuceoloquente,ccce  nubeslucida  obumbra\Mt  eos;  &:  eccc 
vox  de nube  dicens ,  Hic  eft  filius  meus  diledus ,  in  quo  mil  i  b :nc 
c.^mplacui-jipfum  2i\xd\iQ.Attcndamf4s,&recogno[camt^hancfcriodum. 
unucrte  Adhuceo loquence/>?^//^/  Evangeitfia  fedquo^o? Peirontmirhmwnm^^^  . 
ictro,  hocde  Petroa^it  Tcxtti^sfacer.non  dealto.  Ergo  Petroioquente dtxtt  Patcr,  Hic  ^^^^^^^^ 
f//>wwocft  filiusmcusdilcaus,&:c,iprumaudicc.  Ergocum  ioquttur  Petrtu  y  autbon- 
Vontifice  .^n^iitirChrifitfs.Ergo  Chrtfimfer  Petrum.  PctrusigituY  eliiingiiaChri  tatisftut 
auditur    n-^  S i qu i D E M  vera hdc omma/unt, faterc ,Innoc£NTI  Sanctis  -  Vythago- 
Chrijins.  -^^^^^^  utfrovoivaturadtuosfedes,  quia  Chrifiocttra  wiractdttm  docerir^.utfot' 

^T"  vtdt.necfotefialtter.qtiameoferreioqtcente,  Tt^  Pctruses  &itngtu  Chrt 
Z^aul  {lt^tuesverl>ivcrbumMododtc^.af}httor,nmnnrcbmolnfittr^ 
.rAur^qii^rtonintciitgo.m.eu6qutcJatammt46.^^^^^ 

tndmms  qttxTetndtgent^nec fop^t abaito dectdt.  Qu^fiintdencceJJitdte  fr^ceptt,  g. 
v.Yo.qiu  firte  iucenon  indig^nf,  ficurtusenim  fefciteragimas  no^u ,  &nthd  aitud  ^k.vM\- 
dtcuntur.,^^^f  j^y^y^yil:>s  Theoiogorum  fententu ,  qtuam  qiuciAm  fihoiafiic^  noties ,  ctt  Iplc 
^''^       auJonfctentia^amuitisfertcuiisltberant.  Attlla.qtixdenecejfitatemedtj,  ficai)cit, 
xlurn^an  \j^^,^,^,rJigent,&utradtos J^ectaies  dtfftwdas,  aferiam  ignorantt.tff€- ^^"''^' 
fcctciaf  ^  ctaies  . 

ciuc, 


Anp 
b-iUs  i 
niond 

Opmti 
pericm 
circal 
fcrajnm 
^aptil 
quaEq 
fude4 
ratioii 
indig4 
^Opink 
exorbi 
tes  ck 
Sa^r4i 

tentk 

Vcflt 
Ita  ai 
qua^ 
ccntk 
ddhm 

digefi 

CtllQ, 


Dem 

formi 
nec^ 


V 


FVNDAMENTALIS. 


17 


\Varnaffm 
fEcclefia^ 
^fcm. 


ttt£  apui 
Samios 
authori' 
tatisftut 
Vythago- 
rai,utfor' 
ttpma 
fucrtt  ejiu 
-JfchoUpro' 
^^/UttoAr- 
^^^>  TOS  E- 

|kfef  Ip(c 

/h^.  Cic  fcnfit, 
^yfic  do- 

m  ciiic, 


bUeslpi^  ^^*^^^ ^hJT^^ ^^^yhftmanamcircumfedent amfHam.  BafttfmiiSytahtiUquX'^ 
momsfint  ^^^^^^ concejJaelivimtmnatifragU.quimfeccatoori^inalis pelago  fuhmerfi 
no^es  ?  fi^^ ♦  ilUm dchethomc apprehendere,  aut oiternum ferireiqtnay  nifi  quis 
opiimnes  renatus  fuerit  ex  aqua  &:  Spiritu  Sando ,  n5  poteft in troirc  regnum 
fericulofi  Dci.^"/  tanHnfunt.quidoceantfahari  CatholicorHm^AUtetiam  Chnftian9' 
ctrca  Sa-^^  rulnfantes,quiantediem  d^haptifnumextin^i,fint,qttinizrey  ^Iacie,/a/e, 
Za^tM  ^^^.^^'fi^^^fi'^^^^>'^^^^''^^^^^^  integrisy aut dtjJolutUyfoffe Ba- 

<quluclL  f'*^^^^^^*  Suntquidicantform£^erhafoJ}evertJicarimoraliter\  nempe  yfi 
fia  decla^  ^^^^  verha  fronuntiety  infantem^  minifter  ahluat.  Pcenitetia  eft  altera  foft 
ratione  ^^^fr^gtum  tahula\  dr  tamenmultAfunt  caiigines  etiam  in  ifsL  Requirunt 
indigent.  c^ntritionem  nonrmlliyetiamcum Sacramento.  Inmattriafigillinimis funt 
^opiniones  ^^^^'^iiqftsrumfententix.c^videnturSacramentoiffinjttri^.Morihundum 
txorbita-  fenfiht44defttttttuy  qtiinullofignoconfejfeonemfettjty  fofe  &  dehere  ahfolvi 
^tes  ctrca^  ajfiritnt midn.negantalij,  £t  circafarnitentia acceftatione mult^  opiniones 
f^«P^«V--^''^  v"^^^^^  £//f/^4r//?/^#  &nonefeedeneccjfttatemedtjleqimt46  Circa  E«- 

tentta.     ^^*^^^^^^    audtmt^s.  Et  ut  univerjaliora  aliqua  froferam\  An  Sacrameta  cd-  <^hartftt^ 

tera  confirant,frimam  grattamjndire^e  aut  feraccidens,nefcitur:drquod  ^"^^^"^^^^ " 
Vcftcoct-  ^^^^^^'^^'^''^^■<^^^  miniftrr. 
Ita  antt-  rionnuruquidefingulorttmSacramemorumformUdtffutenty  &  plurespatt-  f  ^"''^*-' 
qua&re.  ctores-ticdiclionesadvaloremrequiram.  H^cfunt,P at      Sanctissi-  LTr"' 
ccnttora   MEyquafoftT rtdcntttmm  Concthumaltero  videntt^r adhuc tndtgereConci-  re 
W  f ^(^qnasex  htsjententtts  ah  Emjnenttjfemts  Dominls  Cardinalthu^  Quamftm 

digereCo^  /^1'^^  '^^^oiogorum  judicio^a^  cert^Car. 

^tlio.       %^'^h^^^^^ones  hahen  tantumvimofintoms  frobahtitSy  atn  prohahtiiorts^'''^^'^  <^ 

f*'^plf<rw^'^lj^.Inc.ytioqid,^  Inqutfito. 

qumtamcjmupermagnafuhvenio.  Pr^terillayqu^denecefittatemedu(imtT'^'^^' 
I^emoru  jmt ettam altquayqM^ aTedehent.nec fofefkrit ahaltorefermari.Belia&^ 

bet  e  matrjs  utero  aurtim  attt  argentttm^dticercM  diqrim /It.cjut  hapti-ttttr- 
feintflunmatnGermamaioca.qu^m  gnos  Vr^jMmfuts  Tiiefaiiros^wfe  Eriamfi 
rtimynec  tamen  confirmauoncm  nofctmt  vciex  mm/ine.Vtdt  nonjine  iacL.  monta,  & 
mi6  Abjoiiitiones  &  (ttamcommumones  V^^nalcs 6-fe nttjttcos.an-ritcifefri^^^^i  di. 
fiiertnt^-ogcmMnjiffc  dcfecfupecuniarunhaudio.  Poitferes  finecrucefine  lu^  ^'«'^''«'^ 
cefe.'jeparr.ochojcpeitri  k  cognatisfefe  vid^o:  &  cLimo  ad  Deum  ioomine^'''''^'"'' 
6-  tnjurgtint  in  rne  AnticaramucieSyqutacUmo.  Omncsifiosahufu6  condona  "^''^ 
veYimm  miiitanfurorts  atjam  hahemus  facem^  ^  dchent  morbt  tandtm  4- 
iiqttandoLurari:&quiagravtffemimvet€ratique  ac4:mmo  aiextploarmaco. 


18 


THEOLOGIA 


laudatur         mcoMWa  in  locis  flurimls  S  A  N  c  T  i  s  S  i  M E  P A  T  E  R,      /> &mni'    I V. 

».  husMei emmEcclefiain afflimjfmh  iflisProvincijsmultffsbonosPrdlatffs,  N««  f  : 
ttfmm    jj^pjrf,^^ ^ihi recenfendus  efl  Bminenttfftmt^Cardinalis ah  mrrachjnge  ^^^^"'^f^ 
h^^fmr       Genio^h€nignt(fimOy&fuAvtfimismortbti^scondtcorattu\Ctt^^  'f^^^^ 
rach.    "  mams^yefligia.noneruntnovAreformAtionesneceJfari^t,  Sunt  fr^tcriifum 
etiam  non  fauci  Efifeofi  &  Abbaics frobi  do6ii  &  modefli\qui  quafofliint  & 
ticet.aHaborantreflttuend^ Germant^,  Hahes ,PatekSanctissiwe 
etiam  Tu  viros  duos.quihtis flurimum  dehct  El  clefla\quife  totos  imfendunt > 
iit  Catholicatriumphet  Reltgio,  &  Heterodoxi  convertantur.  Infrferiort 
Item  lUu^  Gcrmania  Camtllum  Melttum.ininferiortFahium  Chiflum^fientiJfmosdO" 
firtfimus  BiflimQS(^\quiexemfloinflttutint,  &do6lrinaerudtunttimverfos,  ADeo 
D.  camil'  j,er  tefaJe per  iftos  omnia  bona  Impetrabimtfsflh^ec faucula  ^qud  cancernunt 
lus  Melti^i  Catholicos  qua fpeculativa,dr  qua prac/ica,  ad verttatem^  qu^  Dctts  csi^ ,  eli- 
^ mentttrflabuf^is  fenttendi  &  ^g^ndi excidantur.  Et  quia  a  transfigurati&ne 

f  ^rr^^P^  Harettcorumpendcttrafubflantio.fleroyflnosaccidentalsaaiiquare^  Cum  Ca. 
IZZerl  forrnavertmtis,  noftrotUosexemflo  monitosmotos^fubflanttalta ,  tnqutbtss  '^^'1^^^^^ 
Apofiolicf  errant.eflfereformaturosXircaeortimconverfloncohfervavtdrnotavfnot^-  ^J^^  j;_ 
SeduUga-  nulla.qux  paucts  non  fotero  exfoncre:  quafimmi  momenti  cflejudtc  o,velleq\  ^^J^^^^^, 
tm-  attentiffme  legi.nemfeare,quiclavumtene$militantts Ecclefla\  qutinge-  ^ 
A  nopis  Yiiu^ci^Yum  ittnoflrasmiferi^fercifiaswoluntatemfinceramytttvelfsre-  lUretic^, 
^  ^''^^"^  medtum  adhihere-^  viresy  ut pojfts.  Vtva fm  dudum  omnia  voce  me tibi  ex-  tranfub  - 
fenditUe  ^^^^^  credtdl,  ac  me  negotta  in  Germania  retardant.  Vtar  igitttr  calamofiattatun 
terodoxo  ^^^^^^j^^^j^^^^^^^^^^^ii)^aliquandoe 

^verfiH^'  c  T I  s  £  I M  E  ignorari  non  dehent.  Tuum  eritfingula  afprobareaut  rejicerey 
mettm  Dco  &  Ttbifervire\  confcientia frofri^ fattsfacere ;  &fumma  demif 
floneanimiconflltanonnttllafltq^gererefuffonensTe  (adnuas  ahnuas  J  nihtl 
aliudfacittrum,  quamquodfttadDeimajorem  gloriamy  &  Orhts  Chrifltant 
utilitatem,  V a  L  E.  ScrifflmttsafudMontem-Serratttmyanno  Chrifli 

Adcoldfii.  [  Dcoper  oMnla  pLaCcntcs.  ] 


Vtros  in^ 
tenfius  dt- 
Itgamm 
Itbrosyan 
liberos^ 


rt 

M 

Ui 
di 
re 

n 

'ci 

Authoris 

j^^rga  li^ 

Deuqua-  Ti 
ta>  quan^  ra 
ta  eiga 

bomtnesf  ^ 

Aures  0-  /j 

Conclnfio-f^^ 
ncs  Mora- 
lcs  fiinf  ne, 
flell£:att-  ta^ 
necrra- 

'''''  re 
fol 

Ixodi  c,  2.  ne 


FER- 


FVNDAMENTALIS. 


^9 


m 


Vtros  in- 
tenftus  dt' 
Itgamtu 
Itbrosjan 
libcros^ 


Atithoris 

Deu  qita- 
ta}  quan 
ta  eiga 
homtnes? 
Aures  0- 
cuUt£. 
Conclujto 
ncs  Mora. 
A-f  funt 
flell£utn- 
ne  crra- 
ttu? 


Exodi  c.  2. 


FERDINANDO  IIL 

IMPERATORI  ROMA- 

N  O  R  V  M. 

N  Serenijfimumrrirjciptim  l:mim  pontfalent  infantes^quos  y. 
Expofitos  dicimtiiync  defitMajejhti  human^oaafto  exer-  infantes 
cendiliherdem  Clementiami  drfervicndi  DivinA^quAaity  cxpofiti 
Quamdiufcciftisuni  exfracribusmeis  niinimis,irii-  ^^^^ 
'-^««^««sai^/H».  ^^^^eciftis.  NonergomirumeritfiliberisadliminaCafa-LtbriJt^ 
reAVeJtrAMajefiatlsmitmur.  TilhtsmetnilleeH^infcinsesh  pauperejl:  ^hen' 
rnagnc  eget  ?airono\imo,fiutamur  diale6io  Theologicay  magno  P^Urino.  Ti^ 
liusprofec7oeHmetiS',qma  libn dicuntttr^qt^aJiLibcrr,  &charijpmusqui- 
dem.quiaut optime adnotavit  Plato.LibriLiheris Parenttbtistantochario' 
resfunt.qtiantoMentisfilqfuntprAfJ^antioresflijscorporis,  Eji infans none^  n 
nvmfaturfedtacetmtbalbuutplurimiim.  qti^ahaliis  debe^nt  eIoqt,entiitSe(l^fL 
refumt,  Multafropomtjocet  ntdLa\utenim  doceatur  veritatem.drprajudi- 
^cia  dedoceaturexir^uonifufatagitforte  & fat  agit.  mret  tntertminuUt  enim 

li^ctUbroeJfeLihero.PatipereJi.nudt^sMgensfedqutpoffl^  orna  . 

r^&f^^r.fi^^^^^  eJiU. 

ItcctPtde  PfJ^J^-^^u^c^^^^^^^  Z'  .^^^^ 

^heologoruRe}oltmonesnulla'JtaaemmcdttH5,claufisoculisf^^^^ 

'  rat\ diciata  autem  humamtin ,  atire  ocuhtlexaminat,  ^  tttnc primUadmit-  M  P4- 

tit,cum  prohantur.  Hahetin  temutntefi^i  nohtltjfmum  nomen,  nam  f  i  r-  ^^'^^^^- 

MAMENTUM dicitur,& ajfiimpto rejpondehit vocabulofiftvoradfit. Tuu ^-^"^  '^^' 

illefHbpetit.&quamdiii  jlw  alarum  ttiarum  umhr^ Jptrat,jperatadatateper- 

feaiorem  venturum.  Hjtc  dahtt  vires,  ut poftt  normni  rejponderey  &  Mora^ 

_  lesftelUs{Conclufiones&  Refolutionesintelitgoqnas  hucmq^  erronum& PU- 

netarum  tmfetu.  adfcendere  &  defcendere,  dtrtgt  &regredi  obfervavimuo) 

tandemaliquandofirmare.  Attion  carettempejiateijlttd  facint^  \folvite^ 

mmfp  'mtp'.s  vchementerAolii4,  qtiiumverfaperturbant'.  cartttamcn  tip7o- 

re,p€ndumcmmfacraexprofanAlitter4tfectirtffimaexempia,quAnobisfmt 
folamim.  Mtiltospojfcrnprodticerefed tamen  umus  tantu  autalterius  memt^ 

^ero,&ac£teri^fuperfedebo.MoyJes,antequanafceriturhofi€shahtitt\inm-  ^^Vfi^^- 
lumaparenteproijcitur,  verumaPharaonls  fltainventus.ex  naufragante  ^'^^^^^ 

'    ^  Jifcelia''''^*'' 


10 


T  H  E  O  L  O  G  t  A 


Corrigt' 
tur  axio- 

VM  VitUS. 


JcelUcreptm.drRegiofAvoreTmtrittiSygentem  fiamA  Tyrannide  jiegypti^a 
liheravit,  Romuha  Remm^ proje^t  inT therim.fitnt  a  Lupafervathtu axio-  Rcmulur 
ma i/l^udveterum,Hon\o  homini lupusihomo  homini  Deusjcorrigere-  ^  Remuf 
turrbls  enimmiferculis  infantihns,  hominls  inhumanifuror  luptisfutt ,  hu-  fervantur 
mantts^  lupa favorrDeus.  Erepti  dt  nutriti  a  lupafuhUto  Amtdto  &Numi'  a  lupa. 
torerejiitutoy  coegeruntprodttionU  artificaverhcra  dura  pnti ,  6C  duris  ^.^^^  ^^.^ 
parcrekjpatis»  ISl^naliterJnctpfiLiherMoyfesfuit,  autfimalis Romulu4  ^^^^^.^ 
R^mtisue-anteciuamedcretur.pajlti^eH Pharaones  funhundos,  Acmulios  a-  ^omukfi^ 
mulos:negraviort fuhjaceret pertculo.periculo  dehtitt  cxponi.defirt  a  Genit o-  milu. 


re fito,  &  arhitrio  Thcologoru  committi\  tmb  etiam  Imjtd^srttm ,  qui  quacu^ 
.fi  infiriuant ,  drfactliui  condemnant,<]t4am  cxamtnant.  Scd ereptm  a  Maje- 
^erkuL  fi^^'^  ^^'^  C^farcA ,  no  "  jam fovetur  a  Lupa  rfidah  aqutia,  u c  fi c  gc  n eroru s 
^^firy/.  Achi-llcs^cogac  &:  Invidiamdunsparcrelupatis.  Ganyrnedesdomifua  canyyne^ 


luyah  A'  fucllns drpaHper futt^&hodie in coelo.Hygino tefieGtg^yttrna divtteprddi-  destdenh 
^utla.      tu^.  ftcHtgcras  undasprofundtt,  &Aquartiis  vocatttr.  Et  undefiihorta  h^c  ^^«^- 
potheo/fs?Ah  A^uila.f^oluerumImperAtrixfuityqu£eum  rapuit, &ahundis  ^*^* 
procc/Ufis  Mftndt  huju^  infertoris  erif  iensinfiuperioris  fierenifiima  regtonem 
tranfitiUt.  Eripiarigitur  abhoctnvtdo  mundofifaveat aquila.Ir^cxbs  tras- 
fcrar,&  undls  afiricomis  dives  Chnftallinum  Firmambntum firmaha. 
SchfUfti-  ^^f^d  Tu  cUmtnter  &potenter  defende.  Ckmenter utfis  AtUs\  namftcut  o- 
^^feiiten^  Um  AtUseguitHercuUrUtfiufttneretcockm  yfitc  etiam  hodie  cUmentia  eget 
ti£  funt  Votctia^uttencat Terram  a fitadignitate  coUapfam.  Theologia  Moralis  mun-  . 
ftcildL',  &  dusordiniscminentioriseH,inquo  dcmonftrataPrincipiafiintftclUapUne-  scholafti- 
taruma-  fjca,&prohahiIcs  AuthorumopinioneSyfitnprUnsta:in quohtterodoxaHor^  cue  Uudut 
reticorttm doqnuta,&mttltA:mprohahtUsvetcrum,imo  & luniorum afier'  ^^^^^li^ 
tiones fnnt  Comcta^pcrnittofitiis errantes.  Soleft  Dew:immott4^ immohtltsf^s  "^^n^^' 
eft cntm prima & fiimma  verit^s.quA quia indivtfiihtli confifiit Uco dimeve-  ^^^^  J^.^ 
r:nmpot£ft.  Sol-veritas omniiim cosUrumccntrttm  f/Zj  quem  erronescir-  ^^^j^p 
cumetmtJirmamcntucoronaiMoc a  Cometts  arictatur^&tndtget  AtUntCy 
Svl isi  ^  HercuU/nempe  dscirina  &  vtrthtis^ut dcfendatur*  Jgititr,  1  n  v  i gt  i s  - 
^''^-       $  I M  E  C    s  A  K  fiqutdcm  ingenij celfittudinem  conccffam  calitus  tanto  hu- 
manitu^s fctcntiarumfiUndore  exornafiiy  meo  FirmaMENi  ofis  Atias; 
Csrjiqt^idemomncmpdtefiatem  roltticam  Cafiarea  virtutt  compUlteris  ,  fts 
ctdcmHersuUs-utftah  Ignihus fatuis{cxhaUti<fnumgenus cfijqttati  veltar- 
hr^contingat¥i  .<  m  a  m e  n  t  viM.hoc  mcumficurofirmamento  noncareat-r 
Boc  oro\&  ne  uheritis  profundar-^Jifiurfitm  cUudo  hoc  difttcho^ 
Inveniac nottcE  Patronum  at  ubi  ]uc  LibclJus> 
llluni  Lc(fturis  dcdico,mcc^ue  Tibi. 

BOCTRl' 


lid  V9can 
inr  fixoy 
dtia  erra 
tt(£y&a 

td. 


VI. 
Martiaf, 
l8EpU 

fejfunt 

Htift  & 
Scientiit 
fiverioref 
fonfiftere.  ■ 


Vontifex 
tftCbrifto  \ 
aciavibm:' 
antanu  ' 
Cardina- 
tes  Ponti' 


FVNDAMENTALIS. 


Mltlf 

Remw 
\rvantur 


mr  hic 
iojfu  & 


'choUfti' 
U6  Mudut 

^ftmilu 
Ceperni' 


fojfunt 

M.uf<&  t^y 
Scientu 
fiverioref 
(onjiftere. 


Vontifex 
tftchrifto 
aclavibw 
amanu 
Cardina' 
Pontt- 


DoSiriaa  ^  dignitate 

EMINENTISSIMO 

CARDINALI  DE  LUGO. 

'As  adTepaucM  lineasnon  auderem fcribeyeyPater EminentiJJi' 
^  me^  ni  inftruererk  Martiate^  qui  Domittanum  Cafirem^  Mundi 
^integri  negptils  obrutumyinterfellat  hls  verbis  i 

DanteTibitiirbaqiicnilos  Aoguftelibcllos, 

NosquoqueqiiiDomino  carminaparva  damus. 
PofleDeumRribusparirerMufrsquevacare 
Scimus;  &:hseeetiamrertaplacereTibi. 
TekSanmfttmo  Dcminoad lahorum participium adfimptum ,  expedireaf 
fiiciarum  Regionum  queruios  Itbellos.non  ignoro ;  &  quia  interEminentifft^ 
mos  emtnesfcto  tosam  autfere  definittonum  molem  a  tua  dependere  do^rtna. 
^on  ergo  carere  foterit  temeritatts  nota  mea  intempefta  prsfumptto ,  quM 
^^vtftmorum:,cgatiorur,.fiuxtim  tenuihabena fifterej imrneLm 
ftttm  tenmz.cefmpedtre ncn  cefikt.Sednon  ,  qttia  btnas  habet  claJs  Ec- 
ckfia  {Theolog'c.imyPobttcarnqtieyejuasCardinalium  manu  torquet  Pon- 
tifexytit  coehs  &  ttrras  &ptyiat.Vtr&quttgUttr  utere  y  PoUttca.ut pateatadi- 
ttts  dtverfisgentibtps.qii£  ad  Ttiam protehtonem  confugittnt ,  JheologicayUt 
fateat  adttt^firtptortbtt^s  diverfis.qutatoto  orbeliterario  Te  confidunt.  1  o  • 
A  N  N  ^sAatine  lan  us  dtceris  \  &  lanumforte  bicipitem  effinxtt  antiquitas, 
^HodReipttl  ltc^fimul &  Mufiis  fiuderepottierit.  Fatere  tgttur  ttt  prtvata 
mti6  Theciog:  veritatem  inqtnrentiscuriofiitascuras  Tuas  tnterpeliat:  pa^ 
tere  ut  artdea  c  dicere ;  ^ 
Dante  Tibi  Romae  qirerulostoto  orbc  libellos, 
ConrultiamultisTcquoqueconfuIimus.  . 
Tepofle&  Rebuspariter  Mufisque  vacare 

Scimus,&:  hascetiam  rcnptc  plucere  tibr, 
Rcfponde  his igirur  Dubus>Vir Magne :  peritis 
Mequc  Tuis  fcripcis  inftrue.  Vivc.  Vale. 

c    3  REVE- 


Hahet  Ef- 
clejia  bi' 
n^claves: 
quat}curf 


loannes 
lanus. 
Cur  lanus 
bifrgns  ? 
Aut  cura 
mpendit 
Populit, 
autotia 
Uttfis. 
Lipf.Cet. 
I.ad  BlI- 
gas.  Ep. 


THEOLO  GIA 


3^1 


m 


REVERENDO  ADiMODUM 

ET  EXIMIO  D.M.N.  DOMINO  ANTO- 
nino  Diana  Panormitano ,  Clerico  Regulari,  coram 
fandilfimo  D.N.Innocentio  X.Epifcoporum 
Examinatori,  S.  Officij  Rcgni  Sicili^e 

ConruIton,&:c.amico  optimo 
S.P. 

^  Lfw frivatls  litterls  honoratm ,  audeham privatm fcri'  VII. 
Xjl  here;at  qtda  etinm  in  Refolutiomht44  tuis  mihi  ptibltcos 
^  honoresimpertiris^  Amice  optime  (^ahjlineo ab  alils  ojtnntia' 
< !  titulis ;  majoris  enim  facio  Tuum  ejje  i^miopn ,  quam fi  mtcttta  vi » 
)j  corona  multarum  Regionttm  ejfet  mea)hanc  ^fh  caufam^orumtl' 

 %J^i  exijiimo  Tihi  menonnihiletiam  puhlicc  confecraredehe-  ^«A'"/^^ 

5.  Witron,  rc»  Sumo  caiamtim  ergo,utilla  eadem firihAm,qti£ Jkpijfime inadco.Nam  ut   ^^^^^^ ^ 
Uerculcos  Jentio^  Hieronymomajora  fuerunt  meritaqttam  fortuna,v>oluitqueDetis  ad 
Ubores    majorem  Divtgloriamy  eumamultls  Pontifribtis  amatumfniffii  dr  k  nullo 
pro  fide  &  pf^^jr^iQif4/^  i  ut  viderety  d^admiraretur pojlentas^tot  ah  illo  Juperatos  laho- 
^'^^■jjf^*    Ycs  fine  prAmio.  ^luem  ipfiim  Fi^ioresannis  poft  mortcm  plurimis,  non  ttt  pi^orjtm 
f  terre-  ^-^v/jr/w^rr;;/  peniafh  qtiod  fa^timfed  quod  dehuit ,  donarunt  purpttra  &  potentia  \ 
nTprlmt.  Leone.nenimiiim  colore dijfaret a  Gregorio,  AmhroJjo.dr^ugttfiinOyqttO'  6-  authO'  \ 
rum  cultu  do^rina  dr  latirea  esi  in  Faftis  Ecclejhficls  fGcitis.  Sao  Cat  holicum 
Rerrem  multas  dignitates conjerre ;  jam  hos jam  illosfancHjfimo  D.N. In^j)- 
centio  proponerejum  privati  Ponttfcatm  vacant\     conjecror  in  mci  Rcgis 
And'gm-  fenatu  obtintitfie opinionem.quji  docety  Polle  digniore  omillb  dignum 
tates  con-  qucmcunquc  ad  Epircopatum  promoveri ;  conjecfor  eandemetiamru,  Gallo' 
ferenda  Remd  obtinere :  nam fi digniori  da?:dxfnt  dignttates^  cttr  meo  nega-  fum,&c. 

digwon  ?  yi0jayj^pojfihtynonvideofedefiofeJubtrahantHiJpani:qiioru;nfi^^  FidesyRo' 
D  ana.Vir  ^^^^  p^l^fj^^j^^  Ga//orum,EeIgar/tm,Gernta-  ^^^"'^^^ 

oviht  pro'  ^^^^  ^^^^y^^j^torufn  &  ommuin  CathoLiccriim finadariiim )  toto  (^o^MJvcrJa : 


^di^M  ^ii^  ^^^^  Romam^a  qtahtu  in  Foliticis  fias^nonftahunt  Tihi  tn  Politicisyquo 
mJ!     digniorem  non  facilc  cUttiri  funt  t  Cendemno  ncminem :  fed  meam  folam 

ignoran- 


non  Poli' 
tica. 


Anfime-  n 
rttof  &  re 


rdcitoi  cri 

fninafints' 
m 

J^eftriaio  q^ 
nesmen- 
tales. 


Diana 
agnus. 


Si 
ti 

3| 
Ui 

A 

Injienio  cr  eg 

induftria 

^nanina 

praduus.  ■ 
ja. 

Summifta  afa 
^nttcjut  fi^ 
Leanes 

fmt.  ^ 
Vi&  hentg-^^^ 
ntoresf^.^^^ 
pefurittu^^Jl 
tiores  ia^ 
fneiiores. 
VidcCo-  /^; 
mcc.  mci^^ 
in  Kcg.  ^ 
I^-  Bcne- 
^iai  nu. 

cal.cap.  nii 
^-l-4-  geti 
trk 
rui 


FVNDAMENTALIS. 


ntia- 
utia  ri . 
Drion  il- 
iftriu  fie- 
\dtbtati 


r.ti  &  ye  '^"M^rtt^f^^fim  reH.  ?  {qnantttm  crimen  0  fam  finc  inLo  AutUrk 

r*cita>  „i  '-^^"^'''''''rntiehurnmclictoMquorun,  Itbram  tnihtconccff.t  Deus  intenium  •»£">", 
r>iittafimi"\'^'<>''^'''l"'r,tiam,„tquinq,ic.6-rritdentiaTnutd^    hocefi  fincerttatem'"!''""'' 

ZZ.7^"'^'''^?i''''^ t^^rcuUas,citrn  dtctmt ,  Dianam  dfi: 
T ^^^l"^P"cata  mundi.  Idem  e^ofr  quenter  Tncull 

fi£"l^^Z^Z^^^^^ 

,tt.antZTiZ/''"^- 

n.ora.pntm  ^cra,qutrnccumfragilLZZ^^^^^^^  ^-"^ 
T^l-rttmmuitttudtntaX^^^^ 

D. BcL. ^^^-  H' (^^^idtfctpttlosdradmiratorcs DtanlZVm^^^^^^^^^ 


^S^ere^fiwtenimaUan^MtfOT""'""  T""''""  ^^^"  -^^^*"'' 

frofterel 


14 


THEOLOGIA 


fropterea  vmles.Jicm  drrideampriores  tenehitur  Audire  ClaudiaHumin  Eu- 

trofii  Eunuchumt 

Quid  dc  rcurpiffime)  bcllis 
urumfen'       Infcris?  aiitfacvis  pcrtencas  Palladacampis? 
tetiAfunt         Tu  potcs  altcrius  ftudiis  hasrcrc  Mincrv^ ; 
fammcA  Tu  te{as,non  tela  pati 

&mbel-  6^biisautemfcJlerior€sarridentinonfilumMilit£S,fedvirgines  etiamap-  Sententia 
les.quia    ^^iUntur,  Sedcur  ?exponam  brevit^r.Navarru^  &  quotquot  internam  at-  virgmes, 
vja/cula   f^„fi0^cm  requirurtt  tn  officio  divino  verhigratia ;  confiderata  vivacitate  Senterttta 
ratione  ingenii.concludunt  vixaut  nevixqutdemfofiehominemfatUfa-  ^^^^)^^ 

DcTten  cerefine  altqua  difiraciione  veniali:  fic de Praceptls aiiis  farifirmitcr fhi- 
tioMmof  lofofhantur  :  at  nos  ,  qtii  contra  generose  fentimm  ,  &  fenfum  no- 
fcio  Dtrt-firum  armato  ratiocinio  firmamm ,  nonfolum  (Jiiilttesfid  &  Vtrgtnesfu' 
'no^Kn  id  ^nu4  \pofTumiis  enim  ita  Horis.aut  alik  ettam  Ecclefi^ fraceptlsfatlsfacereM 
perlegt  fof^giyfi^T^emquidemculfam  labamur^  ProUtioenim<fr  q^^^cunque alia  ex- 
fsfmccul-^^^^j^^^^^^^^^^^^^ffacillima'.     Human^  Princifum  lcgcs  {  Ecclefiafiicdnumxna 
pave-nali?  ^^Q^f^i^y^sfint )  non  fr^ciftuntinternas.  Porro  confiientia..  quKfine  rue-l^gf^sanm- 
maUoferata^vtrgoesf'.  &forttpm MtUs.qu^  vtnctnon  timct.  nam     "  ^;/^'^";;^^ 
Uanaqtia  vita  non  foteft,  Sicfentimm ,  &  quta  hac  nos  conductt  Regidarts  htc  agnus, 
ItsnpxadumfhiUfifhamurgenerose&clemeterfcquimm-Agn^^ 
mmator  nam)  quocunque  ierit.    Certi  entm fiimtts  tanto  illim dogmata  Jhcob - 
ipifiopo-  „^yumfirmarinumero,utqu^r€nU,An hoc autiUi^liceatl fiifiiciarefponde-  ' 
rumx  &  f^^ATTOS  E*A./;tfr  f//,  Ln  A  N  A  DmT  .Stattgitur  Dtanam  efede  Eafe- 
quando    r'^^iii(antey  de  Jheologia  U\ioraliJc  orbc  fitter&rio  oftime  merttum ,  &  ji^^^-^^^^i 
^'''''^'f'  auiatnterd  coram fiwclifiimo 

ZrTexa  Vomtno  Nofiro  ad  Eftfiofatttm  examinctur  ,  qu^m  qtu  examtnet.  Da- 
mnatoit'  hit  DEVS  ,ut  eidem  aliquando  cor^graiuler  :  atit  aluxs  af?pelUho  ad  Pi- 
bus  exam  cJoreSyqui  in  Divo  iam  ohm  Hieronymo.fi non  quod habiUtyfiiUcm  cxprcjf  - 
tiandusf  yunt  quodmeruit» 

Piclores  Me^um  meum  adverftts  leDih^A  d  o  c  t  i  s  s  i  M  E  hts  flicutt  jw- 
D.  Hmon,  ^^^^^  ^  colortbu^s  fingere :  e  volun/ate  ad mentcm  tranfeo ;  &  qnta  con- 
•  dcaifii-  ^^^g^  mei.qutatngeniojiores  fiihtiliores&  notMtoreSrk  Tehono- 

'  rantur,ciunttir,exfitca»tur,uf  fojfim  mctn  Te^veht  tnfpeculo  lcgcrejthe- 

ramfacultatemexo^o,  P^rte  enirn  occitrrunt  alqu.uqu<}t  afudtc  breviu* 
AnaDia-pofitajnon  h&hcnt  omnemLucem  y  quam  afudmcreceferant ,  &darefote- 
nafemper  rant.  Forte  a?nanuenfis  tuus  altqua  adfcrtpfit  mihi.quAnon  fimt  mea:  & 
berie  cite-  r^yfe  ^fud  Te  aliqtt/fimt  Caramttclts  fentcntia ,  qtias  nunquamfomniavit 
tur&tn-  Q^^^yy^iicl  forutuorumlihrorum  lccHone  docHor  redditn^volam  aliquid 
teUlgatur  ^^^^(inj^autintenfiifsreponere  .o^fi  voctfereturHumanui.ctiifumme  dtf 
Carain*         -iJ  ^  pluet^ 


Interdum  J< 
Trajudi-  Ci 
ciafunti  ri 
quaaDo'^ 
ctortbus  ^ 
dtcuntur  ^ 
^udametA 

■Ci 

■c 

n 

n 

Curhicli-  d 
berpra-  f, 
mijfus}  ^ 

h 

fi 

rl 


FVNDAMENTALIS. 


plicety  quod interdumfihiiffinonpUceAt  Caramuel  At  ego ,  quicoram Deo Liherum 
firthoycui  mearum  fumfcntentiarum  reddituriu  rationem  yfemper  dtco  quodejt  cuicuq. 
fentio  :&fihodie  vtdero  Upfumhefiernum.nonUlum  froterve  defendam,  Viro  doao. 
Interdum  fedpottus  confidenter  expungam.  Morales  Refolutiones  apparo\Cr  quia  in  ipfis  pnorajen- 
^TAjudi'  cogorvHlgusdeferere,nemeisahfim?rincipiU,voluifuhduhitare,an  fint  Ca-  f^^^^^^i^' 
ciafunt,  ramuelis  Pr£judicia,<iuA  ille  nominat  fundamenta  ?  H<zc  Ttbi  difctttienda  ^^"^^^  ^^" 
Tont  ^"/''■''/^^^^ '  ^"^e^^^^^^^f^^ifii^ofisreperturtistuorumoperumfuhfia^^^ 
dtcunZr  ^^^^'^"^^^ HUattentc &dtligenterperlege\&fiquidem Tuarum Refolutio^ 
ndameta        ^'^^^^ ^  jamfruimnry& D  E  c  i M  A :iA,qu£de foederihus  CathoU- 
corum  cum  Turcisdr  Hareticis  eritfumma  aviditateexjpe6tamti5\ fit  vnde- 
cima  deprimis  TheologijeMoralls  FundamentSs.qu^zpoteritrefpondereifitU^ 
hro.  Vt  hocohtineam  autextorqueamyhas  puhlicas  ittteras firiho ,  ut  iliis  Tu 
pramotus  autpr<zdetermtuatus,no^.negescenfiiram  quam pofiulo ,  &  iihere 
reprohando  vel  approhando  qtm  ratio  regerat  veladmtttatfa  Prdjudiciis  Fun^ 
'Cu^htclt.damentadtfitnguas.TutimfaDiAtiJ.  doctissime  ,  hac  PrincipaaU 
tXt   ''''l''''^'''^^^^^^^  nativo  (hocenjegtmtts. 

beam.autaliterfaltemexponere,  §^oniam femd Fundamentis  difcufTts.  ft 
firma0-(ecuradtcanturJtaUatcahor  lther^e,  &feqnutus  SyHozifmorum  L 
gitiworumtmpetumfcrupulos  ^dtaleaicorum  nen  morahor.Tthi  non  pln 
ra  -.fidtamenad Deum  conver^am  oaiios^ut dicamreliqua,  i^d Deumin 

ittanttsfolamen. eJervaredt^netur,neolumem&fantim^uitts  ann^^ 

Qr^annCaramuelDia^^^^^^  ieafacTe cnnur  QcufusfuitBru^ 

conftat  ex  Epfiola  Thcologt^  V^^recufus  Prnncofurtt^&fiuttmdt^ 

^cguUrtpoftfixa.conftat  ex  hac  tpfa  jhacltis)  ^  liccc  aliquando  fuis 

^uam  kgx^^ti  conftatexonmibmio^  opinionib.  non  adhxream  fem 

cis^nq!ahuseumdemcitat,exomni'  per  tamcn  xWixm  honoris  caula 

htssoccajtorubi4.s.  tnquihus deeodcm  noi-ninaciim  eflb  volo  eft  enjm 

loquitur.    Vt  antem  vtdeat  Lcaor  Virdoaurimus  &:acudai.ni  in 

CarammlemettamredamartlDta^  g^nh  ,  ^  uc .his diXitionfolum 

nahaspaucula^lmeasfuhjungo.  Scholaftic^ Vloralis Thcolo 

JgtturPart.y^  tra^  u^efol.i.  fic  gia^/cd  ccum  pohtioris  hrtera." 

tnquttDiana.  NocaLeaor,quod  tura^periciffimus ;  &:ucinama. 

intuigi-anammtcriusmiiltaso.  miciffimus  Vir  alias  fehces  in 

pinionesiuptadiai  Caramuch-s  genii  fui  fotusin  iucem  pariat  ' 

u<lducam,  ^macjus  Codexnon  Etihtdemrefoiut.s  Adhoc  du- 

^  bium 


THEO 

bium  acutiflimus  Caramuel  fic 
rcfpondet. 

EtiterumrefiUz.  In  hoc  cafu 
admitto  fententiam  doftiffimi 
Caramuclis. 

RefoLxj.  Sed  aciiriffimus  Ca- 
ramucl  fufiiisdiflicuicarcm  pro- 
ponir. 

Refil.2.1,  Affirmativccontra 
me  rcfpondet  eminentillimiis 
Dominu.s  mcus  Cardmalis  dc 
LugOj&c.Sedmc  cicato  negati- 
va  fcntcntia  placet  Caramucli, 
&:c.  Vadc  etiam  prababilcm 
contra  emincnriffimum  Domi- 
nummeum  Cardiualcm  dcLu- 
go  noftram  {entcntiaitv  effeexi- 
^imo. Notai/Jud  Vndc. 

JUfiLi^.  loannesCaramuel, 
quia  eft  vir  acutiffimi  ingcnii, 
ponit  boc  dubium,&c. 

Refilut.x^^  Opinioni  Virido- 
^iffirailibcnteradhxrcrem. 

RefiLi^.  Contramcnomina- 
jiminfurgens  affirmarivam  fen- 
tcntiam  tcnct  loan.  Caramucl, 
ubi  vircs  fui  acutiffimiingcnii  ar- 
gumcntando  pro  hac  fcntcntia 
iicdemonltrcic,  &c. 

^^y^3o.Ioannes  Caramnel  me 
citato  hanc  fcntcntiam  tuetur 
&:(ohdedefcndit. 

Et  Part.^. tracL 7 . ref^ 4 . Qu o d 
magis  nunc  opinor  ex  autliorita-. 
tefapientiffimi  CaramueHsv 

Et fnrt.^.trAci.  6.refiL  17.  In- 
trcpidc  ncgativam  fententiam 
tenet  acutiffimus  Caramuel, 


LOGIA 

£t  tra^f.^.refiL^^i .  Non  afTcn- 
ciornoviffime  dodiffimo  Cara- 
mucH. 

£/r<?/^/.^3.Amiciffimus  &:do- 
diws  Caramucl  purat  hunc  ca- 
fu  m  elle  imp  o  f  ii  b  i  1  e  m  ♦ 

Et  tandem  Refilut.  M  i  h  i  m  a- 
gisplacctopinionegntiva,quamt 
docui  cum  doclod:  amiciffimo' 
Caramuclc. 

li£C  ex  multis ,  qiu  habet  DiafJa^^ 
eollciU^  ut fiquando  Lector  vidcatv 
aut  k  Diana  Caramuelem  reijci ,  dr 
impugnari  y  ant  etiam  a  Caramuelr 
Dia:nam,J7on  fiifiuetur  voluntatum 
ali^iuam  indqualitatem  interejje^fm" 
eerc  enim  fi  redamant :  fid  fentiat 
fotius  Sverfis  pr^occupatos  ideU  non 
pojfe  fimper  difcurrere  eedem  ?nodo; 
Cognofia  medullitus  CarAmuells  in^ 
geniumiuhi  putat fi forti  ratione  mu  - 
nitum^non  muUum  curatquid  tj  dp- 
eant,qui  extra  gregem  non  audent  l 
eautior  Diana  &  prud€ntior.,mauult 
authoritatefuffulciri,quodfummop€' 
re  laudat  CaramueUnec  tamen  imitor- 
ri femper  potefttnec  poterit ,  quamdttn 
in  eamaneat fintentia^quA  docet,0  - 
pjniones  communes/upponi  ab 
omnibuSydifeutia  nemine,&:  id- 
eo  interdum  errori  ccrriffimo' 
ob n o X i a s .  Vide tnferius num.zoT,^ 
^  patere  ,  ut  nulli  authori  credensy 
nulli  confdens^  omnia  revocet  ad  ex- 
amen  Caramuei,  perquem  tibi  lice- 
hity  ut  nec  iUi  confdasfed  eumdem 
examines^  fiquarnque,  ubi  eumdem 
non  erra£e  cognofias. 

EXI- 


^oftSTeU 

•omnes  lu- 
(id<e,/unt  _j 
in<tquales,  t 
rtiVtrtdo- 

mnes  illu- 
ftres,  sei 
^uis  iUot 
-auderetai 

•cUJfes& 
^rxdus  re-^ 
ducere. 
'Ojulemi'  , 
^ttur  fer-^^ 
vavi  ordi-  , 
w??  abece~fi{ 
dartu,qua 
ie  litterdiig^ 
mtiaUs  de 
derut-.fen 
guii  n.mea 
optntone 
runtprimi 
SedcurHe 
veredif.& 
rllu.  tituH  p\ 
dionitatu 
omip  f 
<2Ji'a  pue- 
fdiicvma-- 
tiseflyViris 
-totoorbe 
riotistitu- 
iosaddire  ci 
pi^oprit  no- 
'iiiiniscLiri 
tAtemin^)' 
m.  Etcur 
Uudevrta 
functis  fu-  \j 
perflttes,  ^ 

^us  immi^ 


FVNDAMENTALIS. 


17 


ftda,funt  luu  eruaf' 

;;:^-^;'EXIMIIS  DD.  iMAGISTRIsSr 

ciiMto-     SACR^  THEOLOGI^  DOCTT  "^'"'T' 

mnes  iUu-  ^  >^  x  * ,  nosAudtut 

flres.  scd  E  T     P  R  O  F  E  S  S.  ^  ^^'Ms 

^uis  iUos  f^^^  ^^fi^' 

ft^dus\e  7 ^^P^^^ > ^ndrcd Lancfranchio» Angelo Manrique.Antomo ^runtfor^ 

^ualemi-  j  ^^''^^^^'^^^'^  Clanchy ySernar-  ^^^^rtdo^ 

^ur  fer-     ^ottyno,  ai  &  iUu^ 

vavt  ordt^  C^fiyrCarena,CamiHo  Meltio.Carolo  Baucio,€afltlIo  SotomayorXale^^'^'''  ^"^" 
ne?  abece-Jttno  Sticfionenfi,  ^  rumentto 

mtiaUsde     j:^Ui^  nL;r:  r    .    •  etiam  ali. 

ciZt  ^,7^'^^'^'^^^^  Amtco^rrancifco  Bardi.Tramifco  CeJ^edes.  Yran-  ^utd  dtcfu 
guiin.meaf'  "'f'^'  '  ^^«^'A^  Oi^iedo ,Frar;ctfco  Pclltzrano .  Franctfco  Salerno/^f^^^ 
optntone  ^^^^'^^fio  1  orre-bUncx.  *^  '^4«^/». 

funt prim     ^Crcgorio  C arafa.  quam  Epi- 

^ed cur^e     Hieronymo  Garcia ,  Horatio  'Hemmctter.  fi''^''^^' 
veredif&     ^oanni  Aiber^him  l/)A»-yji  Ti^^.^:n   r     *  ,  rexiad  U- 

^'S>"t^t«  tioL.Kennis  lulio  Vl^arlTnT^,  /i  '  '"^^ 

^^^^^^"^''^"''^'""'''-''dovicoQonnxo.  queurh». 
t>,cft,nris     Mduhu  tdiom,Mart,no  BnJjiro,MaKi?nil,„m  Rciche„per<rer  fi 

totoorbe      J^f^oiao  DsneUano,NicclaoJ-'ernandez,  ^   '  dijmefui$ 

tatemtnB-         1   •      w  .  ftyluscele- 

m.  ntcur     ^  ^^'j^^'^'  ^^^?^'^o.yincenno  Tmcredu  hrabit. 
t^ndevrta     ^^^^h.irt^i  Tasqtidigo^  ^c. 

Sr/:-VIRlS  MAXIMIS,  MEIS  DOMINIS  ET 

vm  ,mm,.  li$,bonoreni  &  revcrentiam  iiimmam. 

^    t  Veflra 


THEOLOGIA 


Efiraego(crfptayaute)Citratamanu,aut  typtseditar  quaqut  jx. 
habere  Itcmt,  SAPiENTisSiMfViBLr,  quotidie  dtLijienter  jsrofra  a- 
evolvo)  crnofiro  £vocongratulor,cjuodnonhabeat  cur  au-  tasplures 
m  rejtantiquitatiinvideat.LnterlegoprifiAdtatis  hifloriaa,  &  '^^^^J 
^AdmtrabundusohfirvonullumfACulMmdehereconferri  cum  ^^J^^^^f 
^  nofiro ;  namft  Ingeniornm  numeriimconfiderem  >  tot  habet  ^^^.^/^,^ 
VirosVocioshACAta4qttodomnesfrAteritAfimul:&filngeniort4meminen'  j^^^^^^^ 
tiamperpendam.futfieoLtmin  Orbe  litterario  Theologos  vobn  fippares  veL 
majoresycredtturf^non  fiim,   Olimut  quAreretur  docim  VtrJtLtgentia\  ut 
mveniretur ,  opu^  erat  fortuna :  vtx  enim  e  miHibf^  unt^  aut  alter  eratji-- 
entis Latire^.  At  hodie  vultU-neVtrosfapientes  tnvenire^  hc^D  cXhV SMatt.zz^ 
VizrVM^&cqVo^^CVMqVelnVcncthh.hocenimannoM..  DC.LL 
viarum  S^cularium.EcclefiaJiicartim,  Regtd  rittm  exittu  fiint  AcadcmUM 
quasquidqutdfuhttme,  qttidquidfubtilcquidqiitdeximium  habct  Otbts.ex- 
Inerat.  ^u^  tam  fcltces  h$die & divitesyut  quoscumqueinvenerttts  Jheo- 
togtA  Profefiores  .pofiitis  co*ifidere  &  coiere.  Mtdtt  funthodie  in^^undo 
Viri  magni ,  dr  inter ilios  Vos prAcipui.    Ergo fiqiadem  efiis  tam  do^it^ne- 
fcirenonpoteritls  honoremhaberefua  ontra,  &  do6irin^ gioriam  nonpoffe 
labore  carere.  Ergo  velnonfitis  tam  magni.veipatiaminu  ut  Pygm^iad  Gi- 
^antumvrotemonemconfugiant.Gymnafiaveflraingredior  -.  & qtii  aban- 
ItspLurtmtsJheoLogiamfum  profefifi^^fumocaLamum^&tnter  vefirosdtfct-^ 
pulos  a  veftra ore &di6laminependeo :  &  neaLtquo iiiccftprajudtctotn  mea- 
direBione  oberretis.me  totum  quacorporeumy  quafltrittiaiemcoram  vobts 
effundo ;  d^erenim  fi  decifitffl Medicum  veLtt  dcctpere^.  Habeo,  A  M  i  cr 
O P  T i  M I,  aftqua flngttLarta.quji reddunt  me  mthtfuff  eaum.  VaLetudtnem,, 
JDei  rtn^uLartbenefictofifficientem.  Ltbri^ficrisprofantsquehoris quaSiior- 
decimimpalicfcoquotidte.&vefirU  exmajoriparte:  Veffere  ntmtumfum 
femperfatigatm&mifir'-,  atmane,cum  vado  adMatutina^ ,  nihtiPattor.- 
Sinfmex-  ln  fin^uLisSenfibtt^  nonnihiLfinguLarepercipio;  &in  Gufiu pr^cipue-.car- 
ttrnt,      nes  entmferina.fyLvefires  velucres.pretiofipifces, &c^terxdeltct^  Prtnct- 
pum,mihifuntt^dto.  Venio  ad  mentem',  cu^us  gratt:t  c^tera  fuertintdt- 
0pimoms  Ba.    Me  ahrtpiunt  nonnulia  opinionesy  quas  video  a  DaaortbHs  rcjtct, 
mtirna.   quastamentam  certas  &ciaras  exiftimo^jit  atiderem  tiias  coram  Dcojura- 
fnentofirmare,&careremformidtnt,ettamfifummarerum  ab  tiiarumve- 
ritate  penderet.  mcprimoingenttmotu  &ftandoprivatojudici0.Atfedt4cor 
in  me,&  me  interrogay  An  CaramueL debea^  univerfis  ^r^ferri  ?  fid  citm 

me ftiper- 


Mutheris 


Aiulatio-  : 
nuPerora., 
tio. 


n 

j 


n 
t 

Moralia  t 
ftpeabtn- p 
doclis  tra-  ^ 
Hantur^  ' 


Stncerita 
tnRe^lica.  ^ 

r 
n 

^fnfu  ad^ 
nienrem 
arguntcta 
iefumenr. 


FVNDAMENTALIS. 


m^fipcrhr^  cr  temeritatU  incufo.etiam  mihirejpondeo.datos  Htminioculos,  ^^^f^ 
nonut  anaizt  a^credat  fcdtit  vtdeat.  Cumomnia  fluunt  trancjuiiie  drtn  o-  audtedum 
Matio -  ^^^^^ ^.^^^  malacia pr.tfidetftc diale^ticoTy  & mihi adulor.  [  Prdditm fum fitf 
tngenio claro  ck-forti.d^  Complutenfis  Fniverfttatts  tefltmoniointercondi- 

(ctpulos  primo.  A  trimk  tueritia  nyyptfr  l/^rrprp  i^tr»  fr  rihprpviil/irtn.  ^f*T)P  in  oil 


nisperara.. 
tto.. 


fctfulos primo.  A primapueritia pr^ter  legere'& f  rtherentlago,  Stve  in  vid 
fimfivein  lecio  fempermeditor^qu/t fum  dt6turm.  ^lttptidieingenium  qua- 
tuordectm  horis  exerceo.Stncerm fum^non  haheo  diBamen  VAnale^nec  minis 
necprecihm  cedo  y  &  experientta  dtdicii  etiamcum  mortis  evidentipertculo  2^t^^;^^„^, 
mepojfemeum  dt^famen  tueri.  Et  tamen  altqnando  a  cornttnifententiaTheo-  f^y^tdohlt, 
logortimegredior.  Sedquidtnde?  MultimaluntdoUidtct.quam  ejfe.  Multi quidicun* 
nonproprta^yfedaliorumoptniones exfcrihunt.  Non  nulli  (  ^  hocf  io  certo)  tur. 
maiunt contradtciamen  bqnt.quam  tncurrere indociorum  cenfuram,  Rari 
ftudent:^raro\necomnes  t&nto  ingemo fwt praditt.quatttm fuhtHttas  Mo- 
Uoralia   ralis  Theologtjt  reqmrit.  T ra^ant  Ethicam  &  Poltttcam  altqut ,  qtti  Meta- 
l^fPi^^in-phyftcamtfnorant^drnonpaHciattiLocr  y>nyi  rp.  lidicium 


'  ^^'go^^orbttent quantum  tiit  voiuertnty  ego  ^cTuattrn  tantu 
fliidtvcrUhore  quAfitam.tanta fltcttateinvcntam  propterAndahataru  um- 
brattlesoptnattonesnonrelmquo.^Stc  mthiahhlaH.dt^r,cumomniafunt pa- 
eata  &ferena.  Scdcum  cordis  procciUfctt  oreanm,  violento  tempeflatls  irnpe- 
Kinrprr    '''.^^^^^^(/'^^«^«^i^^^^^^^^C^  tnterflu^utim  vorttcesrdifcurlm  Adulatto  - 
'^^''"t^^T'  ^''"^''^''''^^rores  &fragoresflctnctpilioqutStncerttas, 
'  lCerttJ^tmafintargumenta  qu^ftmunttir k  fcnfu,  Ergo  tuos  reco^nofce  Ca^ 
r^mud&flngtilosrnaleaffcaosvtdchis  Te Muflc^pramcanorefreat( quo^ 
numfluuiattv.t.nonadmrempertinetfldadmentem.  )  Ctht  deiicatinonOr^^no 
faptunt: vtx  itquorema  itquorc  diftngitis.odore.  jmaros  non  faflidis.nec  dtd  ^""^^  ^^^^^ 
^esAma^.Ettnhocfenflisti^somniumho:mnuexperientiacondcmnat.  MeiJ'''^''^!'' 

iefiwiens.  jlfl^^^'^'*'^  cxttrts  homimbm  dtjp.  icentfStncertt^  es,  & prudens  haheri  deft- 
deras.ergoned:cttountverfosdecipi  fedme  Tttam  aiiqtto  PrJt^-- 

dtctoi:.^rare:  MorhmeJirecognoflendt^s&expciiendm,  drmer.s k.maii,a. 
ItquoajfecJurccitranda.  )  lT.i:cmtin &flncereflnceritas.  tteqoftnceritatls 
verha  Adulmttonis-  hiandts ienoctnitspr^ponovThefiuros  idcarum  aperio-de 
flendotn  coraltum.drprimosiaptdesFund^amentorttm  recornofco  nect  .men  ^''f^ 
Pr^judtc:ttmreperto.  Haheojaratosfljecuiattonum Morai;ummuitos ithros-.^^^^^^^^^ 
Dtaiefitcam  Moraiemartemine  quodfciamtentAtam  ,  tn  quaforte  Narciiim  Dtakai- 
6{tmoneamHiarumvidehor^  Pijiiofophiametiam  Moraiem,  Totam  etum  cMtlo^ 

d    3  pljyjophia^ 


jo  THEOLOGIA 

rhrium  &  Maaphyjicim  traupli  admores;  &  tJMedkinam  magno  xgro-  phf,u  & 
r«mrolam,mrJ^rheologU^dnmidavi:  &  tandem  Theologiamtngref  Hetaphj- 
fu,.Llt,fummed,tatm,qu^per,renonfatiar.  O^n^if '"f-fmj-^ff  ^ 
/?««/•   'Hi^tt^ftvelunum auferamveltmmutem ,  m,dta dehebunt  doartns  '^i"" 
^onferuentiamutan.  Brgofroderit,amuUU& MagnU  DoSiorib.,^  (ecur,.  ^^^^.^^^^ 
Varxmir-  u-cmeorundemtundamentorum  exflorarianteijuamTurres,  qu^euinj,-  ^^^j.^i^^ 
rcr  ,npr,n  a.a„t,  -vento  contradiBtonU  exfcnant,ir.  Sed  h  qu,hu4?A  vobu  b  A  P  i  E  n  - 
apto,  mj5  -'^  I  s  s  I M  c  D  o  M I N I ,  f       Tetrarum  Orhts  majores  &  doittortsnon  ha- 
„eea  ma-y^^  ie.iuobfecrofequentespagin4s:&f,quidin,pf,s  ahfinumvel ohjcuru, 

lblendor,hu,sdoc7r,n^vel{rsdec,rci»ateautilluftrateVeum,eiu,ver,t^eft,^^^^^^^^ 

fol„mre/p,c,te;&ft^u,dev,denterfttfalfomfund,tuseve^^^^^^ 
fi/emel,nyundamentUconveniam,^s,m,h,l,c,tumforefervarer,goremd,a.^j^^^^^^^ 

lefflcum, &au,dquidpofiulet  eonftquent,ado£trin^,  affirmare aut negare. 
Ohfervoeniminaliquthusnoftrx  Atatu  Theobgis  intolerahtkm  D,aleff,c^ 
rei,znorantiam;fopienim  eonchfiones  componunt,  q,u  nonn.fi ahtncom. 
tomibusfundamentis  enata.Hocvittumconahoreffugere,  critahaurtre 
Ecihefes,utconfiftere  po(fmt.ftadpr,ma  rrtnciptareducnntur:  &  qutaep,- 
HcUdebentelJe  hrev,ffim^,f>emoleft^d,cantur,ponocaUmu,exoras  Peum. 
utpervosmed,?neturinftituere&juvare.  Etqu,avos,parttmeftuCo:l,- 
Us,part,mTerricoU,ftquidemtr,umphatU&vakt,sq,,aCccL,tes,qua 
Terrigcn£vaUte,animi&corporutr,umphatehoftes,  &  Cara- 
muelem  veftrum  docete ,  juvate  ,  re- 
damtte^. 


X. 

M  frttji,- 
tijfethunc 
lihrum  no 
edi./ed 
mamfiri- 
ftum  ta- 
tum  Cen-  I: 
foribm  co- 
municar,'.  i 


Qualisjit 
'jteliber! 


An  honi  ^ 
pojiint  ef  4 
fectus  fuh-  \ 
mn  ex 
peccato? 


XI!. 
fropenu- 
tur  Qutt' 
fiimts  vff-  j 
ttUncU 


OMNI- 


FVND  AMENTALIS. 


31 


OMNIBUS  VIRIS 


time 


DOCTIS    S.  P. 


X. 

Mi  fTdtftl- 

tijfet  hunc 
Ithrum  no 
ediy/ed 
manu/cri' 
ftum  ta- 
tum  Cen- 
foribus  co~ 
municarh 


Qualisfit 
tjteliber? 


Oluiolim  hunc 

librumexfcribita- 
tummodo,  non  e- 
di;nonenimc{li]- 
lequipofTitaGia- 
maticis  aut  etiam 
Rhctoiibus  intel- 
igijquibusnihiifcribo.  At,  (]uia  A- 
mjnucntestarui,  &:multa  cxemplaria 
pctuntur  ,  eumciem  imprimi  patior, 
hac  legc  ut  non  dcfinitivus,fed  Pi  opo- 
(itirus&difputativus  dicatur.  Mulia 
inillopropono,  nildefinio:  noloab  a- 
liquo  Amico  vcl  xmulo  pro  alicjua 
hiijusLbriopinione  ai'egari ;  nihil  e- 
nim in  toto  Faeio  ahud,  <^uam  infinua- 
rcfcopulos,  quos  NavarchusEthicus 


dcbcat  vita!e;&:c|uo  vitarc  debeat  mo- 
do  aut  non  debcat,non  cxpono,  fc  J  a- 
Hjs  judicandum  relincjuo.  Sedquiao- 
mncsLcctoresetfi  iuvidi  &  virulenti, 
candidivoluntdici,  &  do<fti  etiam,li- 
cct  fint  ignoiaies;  volo  infinuare  cjuid 
nominc  Dactorutn  intelliizam;  nc  forte  OuidDo» 
aliquisintcrcurrcre  ad  Nos  prsfumat  t?or«  ho» 
no  vocatus.c|uod  ut  uberiiis prarftcm,  mmuno- 
aperio  Pontificium  Decretum,  &  cx  mtnetntel 
compilatoris  vita,  qux  opcri  ^wino  ligendum 
prarfigitur,  unam  aut  altcrapcriodum fit^ 
illuftrandam  afliimam,  qnar  propofito 
argumento  refpoHdeat;  &  fi  nonnullas 
aliascontroverfias  evolvat,  nihiledif- 
ferat,  c^uod  nofitutilevclnecciTarium. 
In  Dccreti  igitur  primo  fuHoirtalcgo: 


XI. 


An  honi 
pojiint  ef 
fectus  fub- 
mri  ex 
feceato? 


Xlf. 
froponu- 
tur  QUA- 
ftioties  ve- 
ttUtuU 


AQuibu^dam  prafdicarur  in  popiihshos  trcs,  [  Gratianum  videlicct ,  Pe- 
trumLombardum,&Pciruni  Comcftorem]  fuiffc  germanosex  adiiltc- 
rionatos.  (>i!orum  marer cum inextremis  pcccatnm  fuum  conntcrc- 
tar,&:eonfefl'orrcdarg(;£rctfrimenpcrpetraii  aduhcrii,  quiavaldcgravccfiei, 
&  idco  multum  debcrcc  dolerc  ,  Sc  prpnitentiam  agcrc  ,  rcfpondit  illa; 
Vaterfciof.wdddiilteyium  peccatum  magnumeit ;  fed  confiderans  quantumhonum  fe- 
qiiutume^t,  cum  tjltfihmetfint  Itminarta  magnatnEcclefiA  ,  ego  non  vaieo  poemtac, 
Et  Confef!bradeam,  QuodtuifilifftntnotabilesVtrt',  &  operautilia  fecerint  EcclefiA 
Det,nonexte,fedexBoiioDeiesl\exteatttem  adultertum  crtmen  magnum,  &deboc  do^ 
leas ,  &  quodnon  habestantum  dolorem ,  quantum  exigit  tam  horrendum  fielus ,  de  hoe 
tamendoleas,  quodnsnpotes  dclere.  [  FuJt  Gratianus  Monachus  Bencdiainus; 
Lofi^ardus  Paiifu aiis  Epifcopus;6£ Comeflor.Prcsbyier  Eccleiix  Trcceufis. ] 


Um  h^c  interlcgo,paucorum  ver- 
borum  cotextu  vidco  gravifTimas 
comroverfiasinvolui,  au^  etium  fivc- 
Iis,cvoivi:e  qv.ibusillaseli^am,  cjuaead 
aollruminttatumconducanfi.  £.v/)a- 


n^nprimo,  Qiiansefredcbcat  Mor Prima: 
aut  ctiam  Scholartica:  Thcologii  Pro- 
fefior ,  i.t  vir  do^us  fiicatur?nam  prx- 
ter Pi  ofcfforcs  in  his  delicatis  materiis 
Viri  cruditi  muhi,  docd  roii.  Secundk  SecufttU: 

Quid 


I 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


Quarra: 


Quinta: 


XIIT. 


Quidfitlus&Injuria?  utrciaTinis,^iio 
DoftiVirimoclo  dcbcaiit  aliorum  li- 
Tertia:   brosccnfurare.  TertfOy  ancontraban- 
tur  Matrimonia  in  fcholis ,  &  opinio- 
num  copula  committantur  adultcria 
fcholallica?  0«^rf ^,QLuntu.'&c^ualis 
dolorpoftculpam  mortalemfuiliciat? 
an  cictraaio  icmittirolcatpoflrit-vc,  fi 
rcftitut:ocontcmnatur  ?  &  qualis  dc- 
beat  honoris  reftitutio  fieiii  ab  xmu- 
Iis,qui  invido  ftylo  &  labio  Viros  can^^ 
didifTimosmaculant?  Qtti»ro,  Quaiata 
dcbcat^Vir  dod  us  Ubcrtate  pollerc?  an 
poftic  fpc  vcl  mccu  rcgi?an  habi  re  con- 
fil-a  &  dccreta  vaenalia  ?  JUc  qutnque 
Capita  coincidcre  vidcncur  in  primu; 
&ide6  a  nobis  hoJie  funt  ubcra  bre- 
vitateiiluftranda. 
^m.        ExordiumigituraPrimofumam,  & 
Oratto  ad  utfchci  aufpicio  jx^mm.ad  Te  Magnc 
S.  Bencdi'  Bcncdidc  mentis  oculos  fubiigo  ,  & 
aum.      Tuam  fummam  difcrctioncm  conlidc- 
rans,Poe;sElabioutor,&exclamo. 
is  gemis  tndocile &dtjperfum  motitib.aUis, 

CoJnpofutt  leges^dedit. 
Tibilc<'isIatori  optimo  maximo  dcbc- 
,™  turtot?Philorophia&Theolog.aMo. 
fetentu  D.    jj  T-ibi j,s  Canoiiiam. .  Tibi 
fZ^  cCiamRcgularc,Vbif..ularc&Poli 
ticum.    GratianusDecrctum,  quod 
totius  Juns  Canonici  balis  &  funda- 
mcnnim,cdidit;&Gratianus,{ei.Ciai- 
Crattanus  fcniisfcu  VoEliceniisfuerit  Monachus; 
f,!t  Bene-  fcu  utrumquefeu  neutrumf  nam  lcn- 
dtcfjitis.    ptorcs variant )  Monachns  Tuus  fuit ; 

&fivitse  .  quxcx  varus  cxcerpta  Ue. 
cretorumvolumiui  praefigitur,  crcdi- 
tur,  c<El.im  polTidct; quoniam  in  con- 
verfat  onc  rcgularituae  cxaft  mmc  co 
fonuitRcgii!^,  S^pcrduodecimfccu- 
rilTimos  gradusHumilitatis  ad  glonam 
divinam  afccndit.  J"s  Rcgulare  Tu 
faiplift'.  indixifti,  obfcrvalti;  &  a  Fe 
moium  ifltcgiitatcm  yidentur  junio^ 


res  Patriarcha:  &  Ordinumlnftituto- 
rcs  didicifle.  Seci& Jus  ctiamC|fareum 
Tuumcft;namJnftinianusLegiUator,  luftinian^ 
neposfuit  Tuus,ipfcq;  gloria  Aniciac  cafaryU- 
gcntis,  a  quaSercniflimaDomus  Au- gUlator, 
%iacaducitoriginemj  quoniam  fircs  D^^enedi' 
dcbito  ftudio  cxaminetur  ,  antc  Ru-  Juit 
dolphos  &  Albertos,  cumdomus  Au-  nepos. 
ftriaca  audivitjuftiiiiana&  Anicia,il-  j)omm 
U  Caefarum  fuii;  a  C«faribusorta,  de-  jiujlriaca 
<litEuropaf Csfares,  &  regioncsnobi-  defcendtt 
liorcsCsEfaribus.  ATc,Patcr  Sjndif-  Anicia: 
.fimc,a  Tuo  Gratiano,aJuftini  jno  C^- 
farcctiam  Tuo,  a  Petro  Lombardo  & 
Comcftoredoceor,  S>c  qualis  c(fe  de- 
bcjt  Thcologus  ,  qui  ViR  doctus 
nominetur,addifco,  Sic  fcntio,fic  pro- 
nuncio,  frcalkro.  Non  esl  digniis  extmio  yjr  Aoclitt 
ViRi  DOCTi  vvcahlo ,  qut  non  ftt  alter  quisl 
Beuedtitus,  alter  Gr^tiantis,  alterlombar^ 
diis, Mter  Csmmeftor ,  &  alter  etiam  lufti . 
m4«w,Rempcrtin^o. 

Voloinprnnis.,  ViROS  doctOs, 
etiam,  cflcGratianos  qnoniam  G^a-  Q^^fj^^^ 
^^/4««^  dicitur,  quafi  Gratia  annuens ,  &  ^^^^ 
fruftradcdodrin;igloriabi'ur,qui  iHa^^? 
abutitur,  &:grati2E  nonannuit.  SokTn 
•funm  Dcus  (  gTatiam^u.pcrnatura!em  Gratja 
intclligo joriri  facic  fupcrbonos&ma-  fel, 
lo  ;  quod-fi  gratiacannuas,  &:  ad  Dei 
ma-joi  cm  gloriamfudores  fcholafticos 
dirigas,  Graiianuscs,  &  piwavera? 
Thcologiae  fundamcnta  jccifti  ;^uo-  ^^^^^ 
niam  Inittutn  Sapientia  timorVomtnK  1  n-  ^^^^J 
teiTtionispuritateprievcntus  adact.o  r^^fj^^^fjj 
ncprogrede.c;  (tcmcr^  cnim  manum-^^^ 
velpcdcm  movciit,  qui  careat  inteu- 
tioncfinccra.;  Lombarduminduc,  ut  doilut 
Magiftcrfcntentiarum  fis.Non  cftViR^^^^^^^^^ 
D  o  c  T  u  s  ,  qui  Magiftcr  unius  foliiis  ^^j^nes  se^ 
fcntctijr;  quiita ScoticisFundamcntis 
adhfrct,ut propoiitioncsThomifticas  ■jijeohgo^ 
dcfcnderenoupoflit,autnoiit.    Nam  ^^^, 
Vir  ,  ut  a  Dodrina  gloriam  habcat,  fendere* 
dcbec 


Trius  , 
debet  ei 
refciet^ 
quam  I 
4ere, 
lz,ech.i 


FVNDAMENTALIS. 


latifr., 

Benedi' 

/uit 

fos, 

mus 

vftrtacA 

fcendit 


tanus 
nde  4t' 


^dcbct  elTe  rententianim!Magifter ;  pa- 
ratusThomiftarum,  Scotillarum,.aut 
ciiamNominalium  fcntentias  propu- 
gnare&  dcfeniere,  quotics  occafio  aut 
ratio  fuppetat.multum  cnim  ab  Aquila 
diftci  tTcftudo,  multum  ab  Accipitrc 
Talpa  ,  quoniam  Talpa  fubterfanca 
vertcnte,  &Tcfludincquodammodo 
rcptante,Aquila  ( aut  etiam  Accipiter) 
ventospe<ait,nubcscalcat,,&  ccEliho- 
fpes  eft  volucrum  ca^terarum  Rfgina. 
InformcTheologorumvulguSjCum  a- 
n     ^'^"^"''P^opo^^ioi^cm  audit,  fuperft- 
^UgtJter   cictenusintelligit;  Magiftri  eamdcm 
^aguter.  intclligunttcrmagis ;  nam  praeter  fu- 
perficialem  fenfum,aflcquuntur&pro- 
fundum,&  altumtprofundum,  quia  di- 
fcurfu  ad  prima  fundamcnta  pcrve- 
niunt;altum,  quiaindcad  Corollaria 
ulnma  dialcdicantur.  Placenthsco- 
mniaTibii&ais.  Jamlum altcr Gra- 
tianus&  Lombardus:fum-ne  Vir  do 
Vrtus  quis^^Ui  ?  DcbcselTe  comcftor, &libi'os 
debet  ede-  quosalij  vix  libant,ruminare,  maftica- 
refcietias,  rc,devorarc,concoquere.  Hincinci- 
quam  e-   pio  intclii^cre  obfcuram  ^.zcchiclis 
dere,       ^^'■'^«^""^/capitecnim  fecundoiftale- 
luch, i.   go»  il^c  dicitDomintts  Detts.  crgo  attcn- 
dc  Chriftianc.    Non  fum  cgo  qui  lo- 
qiior,fcd  Dcas.  Apertostuum,d>ccojnede 
quAcunque  ego  do  tibu  Et  vtdfy  ,&ecce  ma^ 
ntit  mijfa  ad  me,  tn  qua  involutuseratltber; 
&expandtt  iUumcoramme,  qui  eratfcrt^ 
ptustnttu &foris,&fcript£  erant  tneola- 
mentationeSyCarmen,&V£:Et  dtxit  adme: 
■Fili  homtnisy  quodcumque  invenerts  comede\ 
comcde  volumen  iftudj  &  vadens  loquere  ad 
filios Ifrael.  Et aperut  os  meum  &.  cibavit 
nte  voJumme  illo  &dixtt-ad  me  Fili  homi- 
nis.venter  tuus  comedet.&vifcera  tua  com- 
plebuntur  volumtneifto,quodegodottbi,  Et 
comedi  iUud  &fa^um  eH  in  ore  meo  ftctit 
w^/^«/ff.HxcProphcta;quxrelego,& 
propofito  conceptuiaccommodo. 


33 


Ecce  loquitur  Deus;  &  omne  crca-  X\y, 
turam  taccrc  ncceflarium  cft.  Hacdtctt 
DomtnusBeusjEzcchiQl  ait,&  ego  ad  pe- 
des  divinos,ora  tenco,  Aaurem  ocu- 
lofam  fubmitto :  ubi  loquuntur  homi- 
nes,licct  oculatx  cflc  auri,lioc  enim  x-  Loqut  & 
voprudensille,  qui  auditoculis  3c2Lu-audtreo~ 
ribus  vidct :  at  Deo  loqu^nte  oculosir«//j:v/^f- 
cIaudcre,&auremfubmittercopuscft;r^4,<r,^^^ 
cur  enim  homo  contra  difputet ,  cum 
i!IeIoquitur,quinecfaIlcrepoteft,nec 
falli?  SedquidDeuscreaturajfux  di- 
gnatur  diccrc  ?  Aperi  os  tuum  &  comede 
quacunquedottbi.]2imaud\o,Qufcunque, 
ait  Domhius ;  ergonobisobedicndi, 
non  autcm  arbitrandi  aut  deccrncndi 
gloria  reliaa  cft.  A  foporcPrxjudicio- 
rum  cxcitor;  ( Juracnim  non  funt  dor- 
mientibus  fcripta.fed  vigilantibus)fin- 
gulacircumfpicio,  ubi  cnimcircum- 
ipc6t\o  dcficit ,  ncc  ecclcfiafticc ,  vivi- 
tur,nccp61itice;&ccccAnTbrofij,Hic- 
ronymi,Bcncdiai,Gregorij,Thom3e, 
Scoti,  Ochami,  &c.  manus  miffaadme, 
inqua  tnvolutus  erat  Itber:  ,(  nimirum  yLtler  firU 
Curfum,  Philofophicum,  Thcologi  ptus  tntm 
cum,  &  Moraicm  complcacs)  qmmc^&forJs, 
rit6i«vo/«mdicitur,  quiadifiicultates 
•gravcs contin-t,  quarfummo  inecnio 
evolvi  debcnt.  £f (fpiritus  Dci )  expan^ 
dit  tUum  coram  me^qtii  erat fcripttts  tntus& 
forisM^hct  enim  duas  litter^is  internam 
&externam,fpiritualcm&corporcam; 
nam  dum  fpcculationcs  Philofophicac 
tcrrenacurarc ,  confidcranti  exterio- 
:rem  contcxtum,  vidcrcntur,  dcmon- 
ftratur,fi  fpcculcmur  interiora,terrcna 
illas  ^iefpicerc  &  amare  ccelcftia.  Sed 
qusfuntinhocvoluminc  Sch  )IafticoEf ^«rf/» 
fcripta  ?  Philofophica,  Thcologica,r//.  /m- 
Moraliajfcu  ut  Prophcta  loquitu  r ,  U- pta? 
mentattonescarmen,&v€,    Vel  atten-  Qutdftnt 
dite.  Quid  ahud  funtomncs  Mcdita-P/j//oyo- 
iioncsPhiIofophics,quam  ccuccs ,  Sc phica> 
«  lamen- 


THEOLOGIA 


lamcntationcs  ingcnij.  Cum  Intellc- 
dus  Phyficaf  communiajfpccialiajcle- 
mcntalia,ca:lcftia  Inanima,  vcgctati- 
va,renritiva,&  Ratiortalra)  cdiflcrii,  co 
modo  format  fingula  quo  intclligcrc 
poffit^non  vcro  ut  lunt  tormata,  intd- 
ligit.  Hinctcnuitatispropris  confcins 
lamcniaturj&  fc  hoc  rolam  fcirc,  cfuod 
nihilfciat,  lachrymis  fuffufiis ingcmi- 
nat.  Et  CjuicJ  aliud  cjuam  carmina  o- 
QttfdTheo  mncsThcoIogicj  RcfoK.tionc^?  To- 
hgtca ?        illaThcoIcgia ,  c^ux  Scholaftica  dki- 
Philo/h-'    tur,cft  t^uardam  Hanr.otjia  ( vrlcftis,  iii 
phi£  &    4uaTa(3us(vuIg6-,  el  fa/;7/)4^)dcpcrKlct 
TiheologiA  aPhilofophia.  H^t  Thcologicas  opi- 
ionnexto.  ni<)nes  inctitur  (i'mo&  fa?pe  infoKn- 
termcntitur)  &:  uhih.tc  ccfpitaty  illss 
am  h^Tcnt  aut  crrant,aui  tan  ckm  bbo- 
rant  amctri;i,qua" ell morbus  in  mora- 
iibus  maximus.  Ubi  cnim  Tkcologus 
periculofiirs  exorbitare  porcft,  quam 
Qitfnam  iaiethicis^  vx  illi  <i  improbab  ha  do- 
Uagifter   ccat;  vaectianiilli,  ficertotencndade- 
debeatdo-  doccat.    Vx  ficoecus,  ut  contingerc 
ferf&  de-  folet,  ipfe  fit,  &  ececos  duftare  prafu- 
fiacere}  mat, 
XV.         Tuigitur  Le(f>orcandfdccomcdc 
volumcn  ift^udv  Pkilofoj  hiam  y  Thco- 
logiam  &  Ethicam  ( h^s  enim  facuka- 
tcs  illudcununct)maftica,dc'  ora,  di- 
gerci&:  eris  ComctV  ri  fimillimus jopr- 
jiioncm  op'.nioniccH-nponc,&cris  fcn- 
tentiarum  Magiftcr;omnis  tua  co|;ita- 
::o  aut  operatio  a  Graiia  Dci  fcmpcr 
incipiar,  &in  camfcmpcr  dcfinat ,  & 
corrcfpon<lcbisGiari<mo,&  ViRi  do- 
GTi  cognomcntum mcncbcris.  Pro- 
emhisdo'  fedo, fifi^  femcl  ViR.  dgctus,  cris& 
dusytft  ^^-  B  E  N  E  D I  c  T  u  s  ;  (]uo "  cju  ot  c  H  i  m  cc  n- 
:ani  bene-  fentur  vcredodii,ipfi  apudomircs  a\i- 
dictus,      diunt  bcnc,&  ab  omnibus  bcnc-dicu- 
tur.  Imoctiamb.  ncdicunf,  c|uoinam 
homo,  quamdiu  bcnc  utuiirfunda- 
nicntis ,  quamafticaveratin  Philofo- 


phicis^&  mcntcm  fuam  alit  &:  fuftcmat 
ThcoIogicaP atru m d o (5t ri n a,  i p fam q y 
digcritpcr!ocosMoralcs&  Pra^licos, 
&  bcne  digi  Ilam  producir  ,  cruflai  cx 
cordc  vcrbum  bonum5&  cft  fimiilimus 
Rcgi,  im6&  Impcratori,  &  praccipuc 
Maximo  Juftiniano,  c|uifiimplit  aju-  j^^/;^/^ 
ftitinnomcn.  Scdmoncnduscsobitcr,  ^ji^^^j^y^'^ 
amiccLcftor,  noii  otnn  scflc  Juftos^^^- 
cjui Juftiniani  viccs  agunt ,  &  Judiccs  ^^^^ 
clTcd  cuntiir,  Intcr  fcho!as  cekbrcs,.  ^f/jp/^j^^ 
ejua  hodfein  Etii  opa,una  vocarnrNo-  jfjjf,a!i4, 
w«w.?/^;&imci  Rclationcs  Mctaphyii-  p^d^ionei 
tas  aliqu;!  :unt fkcnndion  dtci.    Dantur  y^^^^^//;* 
Ffttfaratiotiam  Logicis;  aut  ii  hac  nc-  ^^^^^ 
gcntur,  ncmopotci  h  ncgarc  ^»^''^  ^f- f «f/^ 
siSy  quae  alibi  curiose  diluci«.'0.  Ergo  ^^^^^^ 
Hon  eritmirum,.fi  doccaris>  dari  ho.lie  ^jift^ 
inmundo  Juftitiam  pure  nom-naiem,^^^ 
hoc  cft,  fecundum  dici,  qua:(itcn5  ra-  jyptiA  ■' 
$ionisvclIa.bii,ob)edivciiT  vocis  ima^  nomina^ 
ginc,6<  fubjc(ftivc  nulHhi.  Hac  hodie  /^^ 
multi  dclc(ftan:ur  Thcorog',multi  Ju- 
rifperiti,  qurfcmp^rDeum  habv  nt  in; 
lingua,  qucm  tamcn  profcribut  acor 
dc,  Sitniliafunt  ova  GaH-:  &GalIina?,&  Pulltis& 
tamcncx  hi-spulf.is ,  cx  ilJis  Bal difcus  Baftlt/cfiti 
oboritur.  Viclcntusir.oruinaturali  cft 
fimjIlimus,&tamcnconfcrvaturin  fta- 
tu  naturali  fubftianti.T,  qu3E  pGricIitarur 
inviolaito.  Etcjuia  Juiliti  i  inconna- 
rurali  rcrum  curfu ,  &.rnj-uftitb  in  vio  - 
kntiaconfi"ftit,cC!amfimi!c.^  fujn,  &  iic 
crr  em  u  s,  deh  e  h  u  n  6  a  c  cu  r  a  t  c  cH  ft  i  n  g  u  v.. 

PraEvcnimur  Ariftotclis  dogmatc^  XVf* 
qui  Phyficorum  prima  hnca  cdilfcrit ,  Quid  ftf 
tunc  alrnjuidnosbomincsfcire.cuc.iu- fitre? 
ia.s  &  clcmcnta  penctrainus ;  ergo  h  e- 
lcmcDtapcnctraturus  fim  iiimius  non 
cro,  flipRim  Juris  vocabulum,  non  o- 
mnibus^que  notum,cxponam.&  quia 
Gratianum  magnifacio,  cjus.lcm  po« 
litolabroc!oquar,&ciusmCntcprod;- 
giosddifcurrai»* 


FVNDAMENTALIS. 


cur? 


t«s  ^uid^  liu^eyierale  mmen eH,  a  ;t,  Ux  autem 
lurisefijpecies.  hisautemclt  dicium,  quta 
luflum  esi.  Omneautem  lus  moribiis& legi- 
busconftat,  JuriopponiturVis,  Scfta- 
tim  mirari  incipis,  cjuod  hxc  duo  cx 
diametro  contradidtoria  nomina  eis- 
dcmclcmtntis<:omponantur.  Tribus 
confiaturnomcn  JUS,  tribus  nomcn 
VIS ;  &  tota  difFtrentia  vidcturcflca- 
nagraramatica.  Si  rcfpondes,| 

1 VS  VI  enadv^rfum,  VI S  adverfk- 
ria  IVRIeff 

Inverfumadv^rfum  novren  utrum^fthl 
difficultarcm  urgcs,non  diluis, 

Puto  initur,idc6  hxc  duo  cclcberri- 
ma  nominaJUS,& VlS,eisdcm  clcmc- 
t!-sconfti'ui,  &:totam  differcntiam  in 
mero  ana^rainmatc  &:  Utterarum  in- 
vcifioiicconriftcrcs  ciuod nihilinjurc 
icpcriaturvio!cnticCcxpcrs,fivcIit  Ju- 
t£  pcrit  s  cav.llari;u.udc  ^ii.nSwnnnim 
lusfumm^.m  ejje  Injuriam  profitcmur,di- 
fcrimcn  cfle  accidcntalc,  &  cjuod  mo- 
dum  pioccdcndi  conccruat,  mGuua- 
mui. 

1»  connu-  Utha;icvcrltatcmpcrruadcam,po- 
liaUOcea^  namoboculos  conubialemQcca.uim 
tioAdulte-  in  quo  Gratiani,Lombardi;&  Comc- 
riMmtem-  ftorisiMatcr  naufraga;nam  adultcrium 
fefiaseii,  cft  meriim  lurium  mjtrimonijlium  a- 
nagramma,  ac  proptcrea  violcntia  il- 
lata  connubiali  amicitia?.  Quoniam 
nymeim  H)'mcnaeusMundus  quatuor  clcmen- 
MumUe^  tis  comoonitur,  videlic.t, ^/-y^/w^wf/i, 
ic^nenta  F/«,^i//cH^,pyo;,nrf.Eftcninvcontincns, 
tpoi..iua..  quipi  opnaurLLsab  alicna  abftinct ,  & 
qui  alicnaufus  a  propria  abftin.t,  o- 
mnino  incontincus.  Coutincnda  eft 
c)ua;damMundiconnubialisfcrcnitas, 
&  Incontin.n-.ia  eft  cjusdem  tcmpc- 
ftas;  illa  cnimin  Jurc&  h^cin  Injuria 
confillit. 

Hincduas  confcquentias  diduco; 
PhyGcam  Eihicam;Na:uralcm,Mora- 


5/ 


xvn. 


lcm.  Mun.lihujusfcrcnitatcm  &:PiO- 
cellas  confifterc  iu  mero  naturaUum 
cJcmcntorum  anagrammatc  ftatuo  &  Quidftt 
& hoc  Phyfice:  cjuod  & clarillime  oftc-  tempeftaf} 
do.  Qiiacuor  cnim  corporibus  Mun-  Elemento- 
dusnituralis  componitur;  duub.  gra-  rum  ana- 
vibus&duobu5  lcvibus.    Aqua  dcbc- amma, 
tur Terraylgnis  Aeri.  Hoc gravitatis  Ju- 
ra,&Lcges  naturales  pronuntiant;qui- 
bushajc  quatuor  corpora  fuo  ing^-nio 
derelida  obcdiunt.  At  ubi  proccllo- 
ius  arolus  aut  coad-us a Luna,  aut  folu- 
tusafolc  vires  exfjrit,  mifcrrimo  clc- 
mctorm-n  anjgrammate  un  vcrfa  pcr- 
niifcct.  Fulmincilapidcs  TcIIuridcbi- 
tii-nlgnisfuprcmri  rcg'oncgignuntur, 
cubikisarenac  conunifccntur.  Ignes 
concipit  fubterranca  concavitas,  & 
Acrc  maIcconccptoTerra^uatitur:a- 
gitatur tcpcftuorus  occanus ,  ^ omnia 
corporanatura'ia  turbantur.  Etfibc- 
nc  confidcro.Teinpeftati  contrai  iatur 
fercnitas,  ncc  tamcn  plura  autaliacle- 
nicnta  componit  tranquillatq;natura- 
IsrcrcnitatisjU>,quimVISimpctuo^ 
i£  rempeftatistonludcrat.  NccalHcr 
<.icmun.'o  Ethico  Philofophabi^nur, 
Q^iatuor  cLmciuis  componitur,  ca 
i^nt^Suppluium,  Prj^mmm.culpa.vxrtt^.  Elcmem^ 
Ucmus  rcrum  vcrita.i  &:  inacnio,  rtim  Mo- 
concatcnancur  fupplicium  culpaque,  raltum  4- 
co.ncatcnaiUurPremiumviTtusq;,vui-  nagram^ 
culo tam  ft , ido, ut rumpi  pofllt, n di{.  mata. 
f^lvinoipolTit  Ciimfu^narur^Pe. 
moqucM  ^ralis  iftc  Mtmdus  pcrmirti- 
tur,  diciiuv reseffemu^^u  ;  &  Xliaiftcr  R^'//«rf- 
qmpcrUa  oncmhan.  tuctnr .Inteccr gra. 
ViUfeelirtsquepiirus  gloriofo  vocabulo  ^/r /«rc- 
dcnomina  ur,    Q^.ando  rcs  lic  r.ro-  ger. 
ccdunt,  fcrvantur  JUIl A  &  Rcfp  bli> 
ca  ftimmafruirurler.nita-t.-.Scdquan- 
do  ahquis  2o.lus,vcnto  fupcrb  x  infia- 
tus  Moralia  ha^c  clcmcntJ  pcrturbat, 
exlci^c  impctu  onuiia  ad  pro.clio'lim 
c    z  una. 


3^ 


T  H  E  O  L  O  G  1  A 


anagrammarcducit,  &miitatotatum- 
modo  clemcntorum  ordine  profcribit 
fcite  digeftum  JUS,&  VIM  indigeftam; 
protrudit.  Praebeorpecimen, 

SuppltcitimCulpa,  &  Vtrtuu  Pumia: 

JUS  cUt:: 
Supplicium  Virtuti  y  &  Culpa  Pramia. 
VLSdat^ 

&oftenda«nihil  cmnino  efle  in  Jurcj» 
quodabfit  Violcntiae&  Injurix;  nihil 
contra.&concludcrationcsfignifica- 
tashisnominibusJUS  &  VIS  diffcrre 
tantummado  anagrammate;,&  J«^'fti- 
tiaminordine,,Injuftitiamq>in  d^or- 
dinatione  confiftcrc. 
XVIII»        A  rebus  fignificatis  ad  voces  figni- 
^omen     ficantesrcdco,  &  iierum  anagramma 
l.VS  per  litterarum  admiror..  &  intcrrogo,  cur 
capttales:  h^cduonominaCnimiralUS & VlS,) 
charaffe-'  eisdemcoalefi^ant  Charaderibus?  & 
resexpo-  rcfpodco^hastrcsfiitcrasI.V^S.figni- 
«'^*'*'  ficarcIntcllcaum,Voluntatem&Sen- 
fum.  Silntcllcdusprimum  locumob- 
tineat.fi  fccun  Jiimvoluntas,&  haec  rc- 
a  Hatione  fcnfus  exterrkos  regat, 
J US  eft;quod  fi  Principe  cacadocojletpro 
Ratione  voluntas:,  dclnic'kd:us ,  ramctfi 
Linceis  oculis  prsditus,  ccderc  &  obe- 
dire  coeca;  voluntati  cogatur ,  ctfi  fcn- 
fus  voluntati  obedirc  dicatur,  VIS  cft 
c\\ix  moribus  Humanis  infei  tur.  lit  fi 
hocvcrum,  quantainjuriahodiea  no- 
nullis  aliqu^  damnanturfenteti^,cjuod 
Nonpla-  velpaLto  fuononfapiant  ^  velpracoc- 
cct,  ergo  cupataE  voluntati  defipi  ini/  A  lcnfu  ad 
nolicer,  i^entemconfcquentia  non  valet  y  nec 
4fualisftt  ^ffj fequitur,\xx.  ii.de  Finib.  inquit Ci- 
confeque-  eero,  utcuicorfaptat,  einon  fapiat  pala- 
^^^'         tm.  Sanein  moralibus  mirabilia  ana- 
Moralta    orammata  folent  interfcri;  namut  fae- 
anajrram'     videmus,</4f  veniam corva&vexatce- 
mata.     jjfra  columbam.   Et  quando  aut  quo- 
Judicum   modo  cenfores  ifti  fatisfacicnt?  Pccca- 
Mgatto,  j-mit  in  Dcum,quem  irr idcnt;  in  Kcm* 


publicam&pToprium  officium,quibus 
non  corrcfpondent in  Juventutem , 
quam  d'ecipiunt;&fpccia!itcr  in  Viros 
dodos  &innocentcs  quos  ccnfuratc- 
mcraria  condemnant  ;  quibus  dctra- 
^am  famanv  reftitucre  debtbunt  , 
poffint;  quod  fi  quantam  debcnt  non 
pofTmtjquantam po/Tinr dcbcbut.  Scd 
ha:c  moftra  idco  in  Tribunalia  &fcho- 
lasfubrcpunt,  quoJCenfores&  Judi-  Sape  tUt 
cesinterdum  libertatecarcant.  ^sxmMbertatt 
ediflbro..  lurisformacft  iibertas;  illud 
cmm  cxiftcmiaLibertacis  cxiftiti.vcifi.|«^ ^^{^'^ 
dubitas,tollelibcrumArbnrium  &  o-  ^'^^^^''^^, 
mniajura  legcsquc  eodcm  idu  fuftu-- ^^^(^^«^jf 
Icris.    JUS  etiam  fubfiftcntia  hbct^&MM^^ 
tatis  fubfiftit,-nam  fubfiftentia  dcfini-  tta  Itber- 
turultimusterminusnaturat.&fibcne^^^^- 
rcm  mediter,Jura  omnia&  libcrum  ar^  ^«  W^»- 
bitrium  eundem  terminum  habent ,  iU  ^'^  ^«'«- 
laenim  abhoc,  &  hoc  abillisad  virni- 
tem,  gratiam  ,  &  gloriam  ordinatur.. 
HincLux Patriarchje  lob dicenti Dco,-  Iob,y.  1 6^ 
Cur  non-tollis  peccatum  meum ,  &  quare 
nonaufers.imqmtatem  meam  ?  Ecce  nunc 
inpulveredormtamy  &fimane  mequdfie-- 
risnonfubfftam.    Aciidiccrctj  Homi-^^^^/^  ^ 
nisrationepracditi  fubfiftentia,  gratia  hominis 
cft,  peccatum  fabfiftcntiaE  carcntia.y^^^^^^^^: 
Pcccavi  &  in  lachrymarum  araaritudi^  ^^^^ 
nibusmoranturoculimeijtollepecca»- 
tum ,  &  libcro  mco  arbitrio  concede  libertasr 
gratiam,  aut  alias  fubfiftentiacarebo.  juris  qu4' 
lusetiamquantitatelibertatis  eftqua-  titas. 
tum  :  eft  enimvcro-fimile  poflefupe-  An  fupe^' 
riorcmiamateria  gravi  ad  leve  peco- nor  po/(f 
tum  obfttingcrcreftprotabilelegcm,  obligare 
nifi  libcrc  acccptctur  a  fubditis,  inz-' gravtterif 
ncm  cflc  ,  adeoquerigoris&materias  materta 
quantitatem  a  fuperiorum  &  fubtlito-y?f  levis  ? 
rumamica&co^)fonalibertatcpende~i4>^ 
re.  Hoc  pofito  fequitur  a  Libcruth  debeataC* 
quarKatcIuris quahtatcm  pendcre.  ^-ceptarit 
liacnimmoraliafunty  aiiapoenalia,  &  luris  qu^ 

alia///4^. 


^ubla 

bbert 

arbitr 

mnes 

toUun 


xra 

Jin  tmf 

fibtlia  I 

fintpu 

pifan 

prateri 

deturpi 

tentiai 


Confefi 

«w.  poti 

tia. 


FVNDAMENTALIS. 


Iamixta,&  fingula  qualia  vel  Legis- 
rator  tulit,  vcl  fibdita  acceptavit  com- 
munitas.  Qtiandonondaturlibertas,. 
Jura  nonobligant ;  ubi  illa  ccflat ,  cef- 
fantifta;  quorfumi!la  fe  extcndit.haec 
feinfuuiatjnec  homtnipracipi  poteft 
irnpofTibilis  a^io  ,  nec  pafTio  neceffa- 
riaintcrdtci,iniliaenim.omnia,  qyae 
^uhUt^    "^^"      "     P^^eftatc  fua  ftibordina- 
uJtL  ^""^.^'^^^^"oru^^arbitrium,  Jus  regi- 
JZIT  ""'"^'  ^"Periores  nonh.bent..  Stat  er- 
^""^^^  Exiftendam,.Subfiftentianv 

i.//««r«r.p,fnonem,Dut^ioncm.&Locum,& 
■gj»  lunt  prxdicamemalcs  pro- 

^ubfiM  pncmcs  ,  recipere  a  Pbero  a-rbi.cio,, 

A  JJ  quo  fublaio  opnf?  eft  pra  omnia  qua 

licclefiaftica,  cjua  fxculariapraecipica- 
tum  iri.  Stat igitiir  iilos  q  li libertatcm^ 
vendidcrunt^vel  perdidc.  unt  (ccclc- 
fiailici  fintjautG  cuiarcs)  iiec  poffc  Ju5 
YTY  ^^^''^'"^^^""^'^'^^^^'iajudicarc.. 
XIX..      Sed  fi  impofTibilia:  ncmo  prsecipit 
^  tmpof.  nemo  ncce(faria  intcrd  citr,  quo  jurc 
fibtUapof  G  atiani ,  Lobardi  &  Comcftoris  Pa- 
'  i"^^^«^^^"ltcrium  clucrc,  cum 
P?an  ad  iliud  prxteritum  fit ,  &  ad  prartcritum. 
^ratU  m      fj''^'''^'*  potentia .^' [Forte  adomnc  prar- 

homMM      ^^^"^P^'  tentnm  non  m  nor  quam  ad omne  fu- 
^bji/hn^      '"'«^w.^    riirum  N^miniconcedi  dcberet;  fed 
hoc  non:ur;>eo;  nimis  cnim  Theologi- 
cum  cft,  &:h?c  noatam  conccptibus 
quam  Lcgibus  &  Juribus  agitur.]  Mo- 
mis  ^Ji^  lalia  moralitev  trado  ,  &  aflei  o  facra- 

Cd«/^^fo-mcntaLm  confclTioncm  habere  po- 
«w-^ofw- temiam  virtiialcm  adpraetcritum ,  qui 
«w..  enimrite  &  canoniccabfolvitur,  rcd- 
ditur  iiTnocens,  & ita  fe  habct  ac finul - 
Jum  unquam  commififfct  pcccatum. 
Sed quoniam  illagencrola  virgo  juLc- 
turde  peccata  dolcrc  &gaiidcre,cgo. 
doccor  non  orania  quse  illud  ccnco- 
initantur  aut  fequuntur ,  cflc  cxecra- 
Uano  rdig.iosa  damnanda  Jcd  f£pe  bo- 


37 


nos  &commcndationc  digni/Timos  cf-  Anapec^ 
fepeccatorum.effedus.    Peccat  M^- cato  boni 
mus,  &  infcl  ci  culpa.  Omnes  ^iios  po-  epclns  ? 
ftcrosreddiditinfeHccs;&interimcIa- 
mat  EcckC)^yOcertenecefarmm  Ad£ pec-  EccIeJtA  in 
catum  quod  Chnftt  morte  deletum  efi!  o  fe-  benedidio 
itxculpa ,  qu£  talem  ac  tantum  meruitba-  ne  Cerei* 
bere  Redemptorem !. Pecc at  G ra tia  n i ,  Lo- 
bardi.&  Comcftoris  Mater  ,.  &  fi  in- 
trinlecc  contempler  adulterij  malitia, 
culpam  execror ;  fi  cflre(5lum,.peccatri- 
ccma  pcccatodiftinguo;  irafcorifti, 
ilu  congratulor ;  &dico,  O  certe  necef-, 
faruhujus  virginisfragiiita5,qu£  trium 
damatiium  cov.funtia  quodMnmodo  com^ 
penfata  eli.ofdtxculpa,  quxtales  ac  tan- 
tos  deditorbi  litterarto  Doclores.  Dicant 
I  hom\{ix\  SiAdamus  nonpeccajfet.cbri'  An  Chri- 
/?/«/2.rr/ij;jow/«7/7ff.Firmemidrationi- ftu$  ventf 
bus  &  tcftimonijs ;.  Scotiftis  rcfpon-y^r,  niftA' 
deant;.tgQ,  aTasdcprimo,  &:  intra  mei  damuspec^ 
argument!  termiiio^  fic  difcurro.   [Si  caffet  ? 
Kaec  nobUis  virago  non  pcccaflet ,  rkcc 
Gratianum,necLombardum^ec  Co- 
mcftorem:  Mundus  htterarius  habuif- 
fet.Sinatus  non  fuiffet  Gratianus,noii 
compiiaflit  Pontificum  Sandorum 
dccieta    nec  viam  DecrctaHbus  Cie- 
menti«is  &  rcliquis  librisaperuiflet;  fi 
natas  non  fuifllt  Lombardus ,  nec  ab 
ipfo  fuiflct  Thcologia  Scholaftica,cu- 
j  sdiciturParcns;  Si  njtns  non  fuif- 
fetComcftar,nec  HiftoriaHcclcfiafti- 
cahabuifl^ettam  antiqmim  cxordium. 
Dc  primoaduhimum,  niftilla  pecea- 
v.flet,luminaribusmagnis  coeluin  lit- 
terariumcarcret,JuraTheoIogiam,hi. 
ftoriamc^ue  non  habcret  Ecclcfia;&  ia 
ignorantfa: tcncbrisfc peliremur.]  er- 
go  fiomnis  peccans  cft  ignorans,  ut 
mculc^tHipponcafis  Epiicopus.  in- 
clumo  iterum  iterumque  „  O  certg  ne- 
Cifarij.  hujus  tgnorantta  Viragmis  ,  quA 
tautamfcientiamorbi  Chrtftiano  pcpertt^ 
«    l  Ofeltx 


I 


I 


38 


TH  E  O  L  O  G  lA 


O  fclixcali^od^dfif^^ffi^^  qt'^  luminarU 
hdc  magva.&feripfa,6  fum  ipfis ,  &  m 
ipfis,H}eologiawfupeni4turakmyHffioriam 
licclvfi^fiicam,6'  camnicam  luriipruden' 
ti^mUundodedtt  :  &ad  meconverlus, 
liinc  ipfum  libriuTi  manu  prcmo 
vcftra  rcfponfa  confidcro.    Ulum  tc- 
iicbris  rcrupiilis&dubiis  plcnum,h«c 
fp!cnJorc,veriiatislufFulta,c{re  vidco 
admiror.  Ibi  Caranniclisinrcitiam, 
&  hicvcftram  Sapientiam,mcditor,  &: 
fic  ajo  O  ceric  neceffaria  Caramuelii  infet' 
tta,qu£oracuU  tam do^a extorfit l  O  dif- 
fidmttafcelix ,  quA  lucrata  cR  magnorum 
homtnum  l(efolutiones  .quibusjam  foli  Jg- 
rorante^  d  ffidant  l 
Qualis  &     Scd  qu-a  ejufdem  Matronac  Contci- 
cvantm    f.rius  si  Jion  habcstantum  doloreniy^h 
c.  Aorj  i  ne  quantum  cxigittam  horrcudtwjfcclits  \  d£ 
icjjartuiin  hoc  t^nendolcaSyquodnonpotes dolere;^^- 
t,acram€-  ritatis  flu.^iolus inquirii,  An-ncaddi- 
topoent'   viiiam  impctrandam  Clcmcntiam,ruf" 
te7itiA?    (ichtd\cQic,Dolcemedol€renonpoffe}  Et 
refpondco,  exira  racramentalcm  pcc- 
ritcntiam  contritioncnn  rcquiri.ai  in 
facramen  ali  Atnitioncm fiit cflcQ^o 
ipla-  dift-crant  modo,  conantar  cxpli- 
carcTh  o!ogi,ncc  unquam  ita  c!arc 
poflmK  ,  lU  animus  fcrupuiofus  quic- 
rontrh  o  fcat  AtncftcrHiaoriographushqm- 
nu&^t-  do;  namc,urdcm  fcntcntia,Ulchabct 
trtmnis   contritioncm,qui  dolci fc patrailc  pcc- 
dtiierctia,  catum  ;illc  Attritioncm  autconiritio- 
nem  impcrfc(fiam,qui  dolct  ie  dolcrc 
nonpoflc.Siti^iturha^cdoarina  fola- 
mini  fortis  &  duri  ingenij  viris  ,  qui 
fummam  llccitatcm  in  rcbus  divinis 
rcpcriunt,  nam  fi  lugcrc  non  poilunt 
oh  pccca  acommilTa,  &  tamen  iHa  ttc- 
tcftantur  omnino  &  habcnt  fmccrum 
fin^ula  cvitand.  propofitum  ,dolcant 
&  i;,aeantrcd<.!cre8^Iugcrc  non  pof- 
fc&ut  ad  facramcntalt  pccnitcntiam 
acccdanr.optimc  difpofiti  1  unt. )  -t  hic 


EGOCtiam  in  Scho^afticis  proficio  8<:  W«/f^ 
profum.    Doaorcm  ab  annis  multis  Magiftrt 
ago,&cxofficio  docere  vcritatcmde-  doceantvt 
bco ;  &  tamcn  practer  Fidei  articulos,  ritates  vfi 
quos  mcifcicl-antdifcipulicumGym-yfWWf  ? 
nafium  mg  cfTi  ,  nullam  doceo,  quia 
nullam  (cio.  A  n  dcfum  dignitati  &  ofH- 
cio?Nonputo.  AfTequi  vcritatemde- 
fidcro,&:  qu€>d  non  pofTim  dolco.  & 
quantum  dolcam  ille  fcit,  qui  cft  ipfa 
vci  itas,  quam  ftudiosc inquiro;  cui  di- 
co,  verelu  csDeusahfconditus  \  apud  qua 
fum;quam  qu  a  coccutio,comprchcn- 
dcrencquaquampoirum.    Nihil  icio 
ccrt6,&taincn  ob  inccrtanon  docco; 
cum  cnim dico  omncs  opinioncs ,  qux 
vocautur  probabiLs  ,  incertas  &  ob- 
fcuras  elfc ,  quod  certu  &:  claru  cft  d)CO, 

Sed  hinc  nova:  tempcibtcs  cxflir-  ^»,  qniV 
gunt,nov«  controvcrfi^  &  C^ua:ftio- ^erf/jv  nff 
n.s;  nam  cum  ccrtum  ix:  cum,  qui  non  quttjeht' 
potcft  dol:re,debcrcdiccfC,Do/f(?,///i^^4rr/o/fy^ 
//t>/af«b/^o/«/«;vid.rcturpoftu1ariob  quod  vbf 
fcrvandam  confequcntiam  dodrin^,  dire  nat. 
cum  qui  non p  uiiit  proximo  ruhvcui  pofit} 
rcd.bcrc  omninb diccrc ,  Dolco.mcfa- 
vere  nonpoffe.di  illum  qui  a-gcr  cft,nec 
potcft  Eccl  Jiff  prxccpto  ikti  faccrc, 
Doleo  mc  non  pojfe  fai  ro  afifierc ;  'ioleo  mca 
cjirntbtts  abftniere  n ou        V.  t  fi  h  o  c  c  cn - 
fe.uur vcrum  peccare  vidcretur  illcqui 
6\ccrcx,Son  iej;ow  qma  ticqu^o :  fi  po§cm 
facere  ommno  ifed  tnterim  gaudeo  me  noH 
;>/>//f.Etiihocvcrum.dccipcrcntur  cx- 
cc!KntiftimiTheologi,c,uiconLrar:um 
a^h  mant.   Athic  cgointcr  obcdicn  An  iici^' 
tiam  6c  J uft  tiam  d  ftir-guo ;  non  cnim  tnte^  oi^ 
tcncor  defidcrarc  vircs  ad  obcdkn- dicntt^r^ 
dum,  f  d .id  iolvcndum ;  nec  mirum,  fi  ^^J"^^ 
in  m-tcriaconfcifionis  (bvcrius , bcni- ^{/?^«**^ 
gnius  in  Jcjunii  matcria  p;occdatur; 
nam  in  ConfefTionc  lacf  c  JuiHtiae  folvi- 
mus,&in  JejuJvo,quodcxtraconf.f. 
Conwm  ind;citur,obcdivnti.i  R.cvc- 
vcati» 


An-ne] 
faHtbik 
terfuri 
aut  »«! 
futurd 


Cur 

&Le2 
fuerini 
fiitiitdi 


FVNDAMENTALI& 


ates 


fM  detlf 

m  hitet 
n-  tiienti/t^j 


renvx  fatlsfacimus.    Cum  igitur  affe- 
rente  Auguttino,  ctijus  vcrbacaiioni- 
cakcit  Tr.dcntiiTus  Aiitifticu  Homa- 
irr^r  "o^"""» «^o^^cnfus,  DetuimpGjUilunon 
pbtliapof  jubeatyfid  jubendo  admoneat ,  ^  facere 
fint  pr^ .  ^^^^  poJsU.&  petere  qued non pofis  er  tan- 
^'P^  •        demadjuvat.ut  pofis.  Supponcncium  o- 
mnino  eftjnon  tcncri  ciolcrc,  qui  dole- 
re  non  polTit;  addcndum  ,  nemincni 
ponedcimpoiTibiiitatccauraii  aut  ex- 
cufationcm  prxtendcrc ,  quoniamSol 
gratia?  oritur  fupcr  bonos  &  malos ,  & 
fm;;ulis  datur  fuffiacns,  vi  cujns  pof- 
fintfcadgloriam  a  tcrnam  promovcre, 
&:legi  divinxfatisfaccre.  Sedquiafuf- 
ficicntia  auxilia  omifTtoncm  infailibi- 
lem,  &  efficaeia  obcditntiam  inFaHibt- 

iii  omnium  fcntcntia  .mbiluint, 
An-ne  tn-  ,       ■  r  i<  i  ,■  ^ 

faUtbih     ^"^''^^'  An-netnfakibilicer omtjfunis  aut 
terfutura  '^P^^''^^*^''' '^•'  '7'^'^  obftringt  &ohltgart 
aut  non  *  ^^^'-^ '  ^'■^P''"^^^     '^'^^^'^  lcgcmcffe 
futura^    JK^ionum  &  omiffionum  Dominam, 
^        '    nec  poficainfallibilitatc  ccffari-.Chri- 
ftus  &  Dcipara  a  primo  conceptionis 
inftanti;  5<:  Apoftoli  .ifpn  itiis  divini  it- 
lap ru,  fi n e  li b cr ta 1 1 ^  j a ti  u r a  f u cr lmh  .  i^- 
faliibirirerpr^Jctirminaci  ,  utobtdi- 
rcnt  libcre,&tamenincompon:  1  fen- 
fu  dcobidircnon  poflcnt.  Athuman;^ 
decreta  ab  infallibilitatc  cliclui  ui , 
niam  infaliibilitas  ad  prudcntian 
manam  jucHcata,  cft  c|uaclairi  vi:  ii  a..s 
necefTitasjvicujus  irjf  ll.b.ij^acias  cii- 
citurfuturus  n.  n  quiccm  neccilarro 
fedeert6;&  h^fc  ipfiinfalhbilituS  Jnri 
humano,&:Canonico  prxcipucoppa 
nicur:  quoniam  fi  cmnes  boininc  fc- 
qucrcntirr  raaonem  ,  non  iueo  carc- 
renc  libcitatis  arbjtr.o,  &taipcn  Pon- 
f  r"t  ^^-^'^'■^'"^J^^rccarcicntJ/f//a 
jue  m  in^  ^^^^  eft^kxpofita ,  &  fi  o m  ne$  etfen  t  j  u  i ii, 
Jiimai   gij^.j^j.  y^^^  ^  ^^^^^  univerfr  fupcr- 
fiua,  non  habniftet  Dccreta.quaecol- 
ligeret  J  VO  Carnotcnfis  Epifcopus, 


}9 


Cur  Ikra 

&  Leges 


non  qua:  ordine mcliore digcreret  no- 
ftcr  Gratianus  ;  non  habuiffct  De- 
cictalia,  qiix  compilaret  quincjue  li- 
bris  Grcgorius,  non  quse fcxto com- 
plcdcrctur  Bonifacius  :  carcj  ct  Or- 
bis  terrarumCIcmentinis,nec  Joj  nnes 
extravagantcsevulgatfet.  TacuifTcnt 
rcliqui  fummi  Poniificcsdabij  unius  & 
fernionum  corundem  cfict  Terra,  ma- 
gnusquc  iile  canonum  &  Lcgum  appa- 
ratus  celTarct. 

Hinc  ii-cipio  intelligcre,  Curlli  ba- 
nus  Vlil.k'gcmillam,quxprarccpcrat  curabVr^ 
conccptionisMarians  dicm,  Fcftivam  y^^^ 
cflc^  revocarit,   An-ne  Ui  baniftimusy}^^^;^^^^* 
Pontifcxvoluit  foli  Mar  ae  inurbanus  ^^^^^^^^^ 
viJeri;contra  piam  opinionc  m  fi^i^^tirc,^^^^^^^^ 
apcrircqueportam,ut  qushodicdici-y^/^-'^^^^? 
tur  Virginis  tmmaculata  conceptto  ,  cras  oY^ 
Virojnu imtnaculat£ concepaoM^^nnAc  qI^Iq^ 
P/r-,  liHoneeptte  macttUta  dicatur  ?  Ab-  quutt  in 
ti.         quia  multi ,  &  Hifpani  noitri  ^^,/„1^, 
pr.^cipiic' ,  plurima  in  cum  cftutiunt, 

vo.orxponcicbrevitcr,eurpracfcripta^vfy^,^r,. 

.innofa  icx  i!!?.  fi  crit  a  paucis  nnnis  dtnaria 
nDroga;^.  Avt  faior,  ut  tacitc,  (ic  lo- 
q..cb.wur  p^nd.n.  Pont.fcx.  [JuHo, 
nonciUex  pof-ta.    Si  omnes  dudtum 
rtTomsf.,,,,emur  ,  .onindi^erc  Uufilen^ 
hcioautC^fareo  Si,;,,,,,,,, 
^  '.  oti  AngdorumRcgi-,,/,^,^. 
n£;  niinquam  Pr3:dc.  tffores  mci  tu.  ^wr  Habui 
hiK  ni  Icgcs,qux iili  cultum  & autho,  i-  fntUacon 
ratom  concMaren^.    Erat  ante  annos  acue hunc 
ccirimi  tepid.  advcrfus  B.  Virginem  ,;,yi,„,,5. 
C.h.ilt,.:nor:im.*crotio.iIlamH:Eterc>/1^5^^,/- 
doxi  (Mart-nir.  Lc:thcrus  &  Jo.nncs fertit  & 
Calvnuispra:cipi.i^)aufcrebant.;  illam  totamur- 
r..mi:tcbantCatholici;&:idcofanclio-»^«^,^;y 
mbus  legibusqj  dcbuir  manu-teneri.  „,/4^ 
At  hodic  ratio  Icgis  ccflat  univcrfali-  .^nyerCalts 
tcr, crcvit  {nignlorum  dcvotio.Et quia  gr^^  L,^ 
devotioniscihcaciapr^vcnti  lcceex-  „1     ,  . 
tf  rnanon  ifldigent,illam,qu2  olim  ne-  "r'}  "/^^^^^^ 
ccfTaria 


4° 


THEOLOGIA 


ccflaria  fuit&  juft  fTimc  Iata,ho  Jicut 
fMperflua-mtollimus,cafsamus,annul- 
lamus.  EtutNos  non  caflarcmusil- 
lamjfuo  ipfa  pondcrc  cvcidcret ;  hodie 
An  cejfdt!'  cniir.  univerfalitcr  ceflat  finis  illius ,  & 
tcfine  ccf-  ccflarcunivcrfaliter  lcgcm  quando  fi- 
(ct  lcx  ?  nis  univerrahs  ceflat  ab  univcrfis Juris- 
peritis&Theologis  aflcrtumeft.j 
XXI.  PrsEter  neccflitatcm  &  infallibiHta- 
j^ccefitas  tcm  adunum,  datur  ctiam  neceflitas 
adunum.  adaltcrum;nimirum,cum  danturduo 
Ncccl^itas  quorum  altcrum  vitare  poflum  &  ta- 
adalteru,  menutrumqucnonpoifum.  Talisnc- 
cctTitas  in  commifllone  &  omiffionc 
rcpcritur;  impolfibilc  enim  cft.utram- 
que  fimul  aut  adcflc  autabcfle,  quo- 
niam  ,  qui  non  omittit  homicidium, 
committit;  &  qui  illudnon  committit, 
omittit.  Hinc  oriturluxcapitiXllI. 
Daniclis.  Quoniam  caftiflimaSirfan- 
na  interccpta  a  fcnioribus,^idcrctur 
contradidionis  libcrtatccarcre,&in- 
curriflc  pcrdcndi  honorcm  aut  pudo- 
rcminevitabilcmnccelfitatem.  Ecceo- 
ftut  pomarit  claufa y/v«f,inqu:unt  lafcivi 
JudiceSjWfwo  nos  videt,&  nosin  concu- 
pifc£ntia  tui  fumus :  quamobrem  ajfenttre 
rohis  &  commifcere  nohifcum ,;  quod fi  no- 
lucrisy  diccmuscontrate  teftimomum,quod 
fuej  it  tecum  juvenis ,  &  ob  hanc  caufam 
emiferU  fuellas  a  te.  Et  Sufanna.ani- 
mo  perturbato  &  pedorc  anhelo  fic 
inht :  AnguftiA funt  mihi  undique-Jt  enim 
hcc  egero  morsmihi  esift  autemnon^gero- 
non  ^fftigtam  manus  vvftras.  Sed  quid  fa- 
cies  Sufanna  ?  E  duobus  malis  mtnus  eli- 
gatn ;  Melius  enim  eiltnihi  ahsqueoperein- 
ciderein  tnanus  veftras ,  quatn  peccare  in 
cotijpeclu  Dommi^  Hvc  hiftoria  vcrifli- 
macft,  &  cxipfaoriuntur  aliquac  con- 
clufioncs  Theologicz,  quas  aflumere 
debemusutccrtasjillisqucpradicaju- 
dicia  fiindaLe. 


Da}i.iy 


T  R 1  M  A .   Si  Sufanna  duabus  legibus,  ICXU. 
fe  obfirt^am  credidtjfetygeneralt  & Jpecia-  Qandodu9 
it ;  putajfetque  ejje peccatum  ttiortale fuatncontradi- 
pudicitiatn  proftituere  ,  &  ejfe  aque grave Sloria 
&  mortale  non  proftttuendo  mortem  &in-  que  viden* 
famiam  incurrcre ;  mn  peccajfet  alteru-  tur  mal^^ 
trum  eligoido.  &  ad  Matrcm  Gratiani^«/^//4r/- 
venicns ,  fi  fincere  putaffet  ejfc  contuma-^ndum  ? 
ctatn  non  dolere  de  Adulterio  cotnttiijfo,  & 
ejje  invidtatn  de  cottimijfo  dolere  ,  feque 
teneri  graviter  non  ejfe  contumacetn  ,  & 
aque  gravtter  non  invidere  Ecclefta  tan- 
tos  viros  i  non  peccajfet  alterutrum  eli- 
gendo.    Patet,  qtiia  mtali  cafu  toWitur-confequi* 
jion  peccandi  Iibcrtas;atquc  adeo  tol-f^^  }d/)r4* 
\  tur  pcccandi  libertas  :  qujc  in  rigo./if. 
re  Di  ileflico  cft  mirabil  is  confcqucn- 
tia,  &tn.  vera  &  abuniverfis  admifla.: 
ubicnim  fingiturpcccandi  ncccffitas, 
rcvcra  adftruitur  nonpcccandi  ^^^^^'.Quando 
fitas.    S  E  c  u  N  D  A.  Si  Sufanna  ineo-  ^^;,^ 


dem  cafu  judtcaviffet^ejfequtdetn  fc^^catum  fy^^iff^^  ■ 
mortale  non  confentire  fenionbus ,  &  ^Jfcria.maU 
gravtiis  cotifentire ,  debtaffet  :mirtus  malum  ,ftdentur$ 
eligcre  atque  adeo  intquttatt  fentorutn  de-j^g^  fjgfj  jf 
negare  confenfum  \  ataalias  judicari  de  ex-  ^^^^  ^^ii 
ceffu.  Idem  de  Gratiani  Parente  dtxero,  ftjaciendM 
utrumque  contradi^ionis  extremum  ma- 
Itnn  yfkd  tndtqttale  judicajfet.    Et  patct ; 
quia  omnc  peccatum  libci  tatcm  fup- 
ponit,&  hacc  in.excc  flii  daretur»  XXIIL 
Hincoriturillud  Axioma  rcceptif  ^  duobus 
fimum  ,  quod  fine  haercfi  negarinon;;;^/^ 
potcft  ,  videlicet,  Ouod.e  duohus  malisj  g^^^* 
qua  fimul  vitarinon pojjutit ,  mtnus  deheat g^fj^^fj^^ 
pertnttti  ,  pecc^reque  qui  tnitius  impedtat. 
Attentionc  liic  indigco  ,  ora  tenctc. 
Sic  difcurro.  'Sum  Thefaurarius  Caf- 
faris  ,  &illiiis  juflii  numcratum  auram 
cuftodio  duobus  locis;  in  altcro  cen- 
tum  aureorum  millia,  in  altcro  non- 
gcnta  millia(fimus  in  pronuntiando  li- 
berales ;  eodcm  cnim  labore  profcrtur 
fummamagna,  quampaiva^  dcturca- 
fus^in 


FVNDAMENTALIS. 


XXIV. 


fiis,In  quo  ho(lesineobruant,nec  pof- 
fim  «trumc]4  thefaurutn  dcfenderc,  fed 
alterutrum.  Pronuntio  intalircrum 
tcmpcftate  nccefiTariufn  cfle  <entum 
aureorummilliaperdi;  nam  fi  pcrdi- 
turminorillecumiilus  pcrdcnturceu- 
tum  millia,  fi  major,  nongcnta-millia; 
&  ubi  nongcnta  millia,  ibi  a  fortiorc 
ccntummiilia-.Cumergo  De^simpof- 
irbiiia  Ron  jubeat ,  &  hoc  dc  fide  fit,  e- 
rit  hxreticus,  qui  affcrat  mc  minus  ma- 
lum  pcrmittcndo  pcccarc.Imo  erit  hs- 
reticus,  cjui  dixcrit  in  cafu  pofito,me 
polfe  majus  malum  permittcre  Sc  mi- 
auscavcre  &  vitire.  Quodclarifrnne 
•oflcndo.  Sivito  minusmalum  in  ma- 
§us'iiccm*rGKbcre,quia  poffum  non  in- 
currerc;  fidefcndo  centum  aurcorum 
millia,  nongcnta  miUia  Hbcre  pcrdo, 
qu3E  tcncor  fcrvarc  ex  officio  ;  er^o 
pccco,5icencoradrcftitutioncm.H<^c 
omnia  nimis  ccrtafuntj &qu3E  acpof- 
{\nt  quidcmaprimxt-oafarc  Theolo-. 
go^.ut  atyroneCaconiRancgari.  Et 
tamcnfummeneccfTaria  fmgulaconfi- 
liariis  Politicis^utpradiceubiutrum- 
que  impedirc  non  valcnt,  minus  ma- 
lum  permitti  jubcant,nc  cvcniat  gra- 
vius.  Confulto  cgo  utrumque  non  pojje 
mpeitn  fuppono  ;  nam  qui  vitarc  u- 
trumquc  malum  po(ret,pcccaret,fi  c- 
iigcrct  mtnus. 

Sic  Vcritas  judlcarc  nos  praecipit, 
OcclamantPhilofophias &Thcoiogi| 
impcriti,No»  irifa^lum  maUyUt  bond  eve- 
«/^«f.Namhocquisncget.''  Non  opc- 
ratur,  qui  permittit.  homini  enim  vix 
unquatn  ncceffaria  cft  adio  ;  cui  ta- 
men  pafiio  f^pifiRmc  neccffaria  eft.Di- 
cit  Pctrus,  Mori  malo,  quam  damnarem- 
nocentem  ,  &  Iaudo,ftatuoquc  nullius 
boni  intuitu  innGc<cnte4Ticondemniri 
polTc;  at  dicitPau!us,M<j/ffflJori,</«4f» 
C^nflantinapoli  Reli^memSaracenam  per- 


4t 


mittere.  Et  ridebo.quoniam  Conftj  n- 
tinopoIivelitPauIusaut  nolit,  clamcc 
auttaccat,vivatautmoriatur,  crit  Sa- 
raccna  ReIigio,quam  nec  yivcndo  fo- 
verc,  ncc  moricndo  profcribere  pofTit. 
Dicit  Scrupulofus :  MtrUtur  QdfArpo- 
tius  qvJmi  hareticos  toleretin  Saxonia.  Et  Confcien" 
egoConfcicntiam  fcrupulofam,fupcr-  tta  fcru- 
bam&ignorantcm  cfTcaffirmo;  z[ux puhfa ea^ 
nimirum,nccrem  intclHgat,ncc vclit  idem,quie 
dodiorib.inftrui.Nullos  unqua  h3.bcxfuperba& 
fcrupulos,q.dodus;nulIos,qiii  humi-i^uoraus. 
lis;nuIIos  illcequia  vcritatem  pcnctrat; 
nullos  iftcquLa  doi^iorib.fuam  mcntc 
&  ingc  n  i  u  fu  h  m  i  tt  i  t.  D  i  c  at  i  git  u  rlg  no- 
r£ntia,fupcrbaquantumvcIit;cjuscgo 
imprudcntiam,  aut  impudcntijm  ad- 
mirabor;  Harrcticos  Csfarisvita  non 
fovet,  ncc  mors  cxtingucrct,  imo  fi  ob 
pcccata  noftra,quod  abfit,  coelosini- 
cns  nos  defcrcict  Czfar^hsc  ipfa  Apo- 
thcofis  HcterodoKis  vircs  addcrct,  & 
RGS  ad  ultin7.^.s  mifcrias  rcduccrct.  Er- 
go  Agarenorum  infidclitas  ,  Saxonum 
&  aliorum  populorum  h«rcfis,&  Aca- 
ihoIicor.inGerm.perfidia,  feu  vita  co- 
fcrvct  fcu  prodiaat,  Ca:f.  ncccffaria  cft. 

At  noto  pofle  hominera  facerc  cx  XXV 
nccemtatcvirtutcm.-videlicet  ,  f^pccPoffumle 
catis  qu2  impcdire  n  ^n  pomt,  autec.4/^#«ifwi 
lam  pcccatorum  cftcdibus  utiiur  zdcat  14  benc 
Majorcm  Dci  gloiiam  &  utilitJLtcmi*f». 
EcclefeSicfccitGrariani,LombaiJi 
&  Comcftoris  prudcntilTnna  Parcns  : 
pcccatapraftcrrta  infcaarcddcrc  non 
potuit  &  quia  -hi  trcs  gnati  cftcdu* 
pcccatorum  fucrunt ,  illos  gcncrosc 
educando,&  fandis  Magiftris  co  iiit- 
tcndofcutcx  ncceiTitatc  v  irtutcm ,  & 
ufa  cft  peccatorum  cffcaibus  ad  Ma- 
jorcm  Dci  gloriam  &  Orbis  Chriftia- 
ni  utihtatcm^flc  folct  Cxfar  faccrclic 
Rcspublica,  ciim  ufa  aiicnis  pcccatis, 
qux  vitarenon  potcft,prarfcnptasvir- 
f  tutcs 


XXVI. 


42-  THEOLO  GI  A 

tiites  matiutcnct,  &crimina  turpiora  immortales  &  m^nst.  Si  Jjcatis  hh 

profcribir  ipfifflmis  fubtilitatibus  pofre  in<io(5ios 

Hincadvosego  ExiMii  Domini  abmij  nonncgo;  Scde  duobus  ma^ 

itcrum  vocem  &  ftylum  converto:  &  lis  minus  pcrmiitcndum  pronuncios> 

doarmamhanc  ultimam  ad  compen-  nam  ^facra  rcriptu.aabutimturbzic- 

dwmrcduco,  luflononeHlexpoJiU;  &c  tici,cibohcIuone5,vinocbrioli,fGcmi-. 

c<hiobmnultsd,l^tei.gnninus-,  crgonec  nisl  bidinor,,fcr. o homicid^ ;  necr^ 

cgovobis,  cumhxcdubia  propono,  m.n  id.o  interdKuntur  iftorum  in- 

ponolegcm.  Modoillarerolvaris,dc  ftrumenta facnorum,  quibus  alijbo- 

tempore  loco  &  modo  non  difputo.  mincs  iituntur  bcnc.  Et  c.  o  nc  vcltri 

Libcrum  cnt  vobu  mc  mftiruere  qua-  paticmia  abuti  dicar,  pono  calamum, 

do5.ubi  volucntis;  imoc^uovolueri-  &  doailTimas  littcras  vcftra,  Praoae»- 
tis;  n..m  ,  hvc  pau.a.fivc  multaadn^c       pud Mojitem-ferratumcxrpcao.. 
yehtis  mntcrc, f.mper  h.bcbo  gratias  ^ 


XXVII. 
Jiomobi' 
fi9s  tn  cor- 

f9n  9CU' 

kshabet: 
hmos  in 
mente. 
Cjfclopes. 
Argi, 
Voljfphe- 
mus  mon- 
ccultts. 
Tempus  eii 
dKYatto 
fiuens, 
fhilo/oph, 

^U9t& 

ijuales  ocu 
ios  habere 
Meat? 


LECTORI 

D  I  V  I  N  O. 


6, 


OMO,  DivinaiOmnipotcntfirohoIcs,  b;nosocu'os  Haber-  ,ria„U 
,non  utphiraconfpic  at  fcd  iitmc.-ius.  Binos  incorporc,binos ,  J  p/>d 
|ctiaminanimo:  &Ar,ftoclcs,c,uiab  ingcnij  latitudincpot.us, 
qiiam  ab  humerorum  diilcnfionc  PUto  diaus.idco  Divmui  au-  Z Im  if 
Idnt,quod  pluribuspritditumoculislisbcret  Animum.  Fti.ic-  L  ? 

 ^  r^"l'^*  ''""""n""Cytlopcs,<,uiliumani:  Arci.qui  OiTi.Ho- 

mcquamdiuintraNaturaicanceiios  co<jit..r,  Poiyphcmi  (5Hwliim»s,.babcc in  n»^.  J 
^onte  oculum,rrat.on.s  ru,„en)  quo  fol...mmodopr,-erentia  viJeat,  pr^tcrita 
&futura;  .nv.deat.  AtDcuspurum  eft  lumc.,&  millcnis  con.iccoratur  ocu-t!, ,V 
h!,quo5Theologoruml..Tgua.irmW4vocamu.s.    Habct  ob  ocuiosprartcri- 
PKM  r"."'  '^^^'""r  '^f."'^"'«°'"'osnofl'-os,inxtcrnitatc  non  trlnfcunr.  iv'> 
Ph.  ofophus,  ut  D.-0  fi,n.-.s  f.t  ,  hoc  cft.  Divinos,  binosoculos  h  ,berc  dcbct,  f'I» 
Mathcmat.cum,  Phyficumque:  multos  cni.n  in  Mathef..T  crrorcsPhyficcs  i- 
gnorant.a  ,  &  muitos  ,n  Phyficcn  Mathcfco. igno,  antia  invcxit,  Juffit  Plato 
.nfcnb,  Academ,ar.NB.v.o  .NORnD.ATUR  huc  GEOMsrR,.€  khscius! 
nam  cla,.(o  ocuIoMathemat.co.Phyficus  omnino  c<,l.g.,t.  KeplcTusdoaif 
fimt  .n  D.optr,ca.&«W..  Poup.rn.dedndo^wanHe  .tmer.h^  PUnetar^n,  ,veri 
tccentrutf  .C^  rcSe  ded,t.lUbetopt,ce  f.rm,fw,apro  hk  argmnent*.   lllud  folk,n  ca- 

vendum. 


FVNDAMENTALIS.  45 

yinium.neHoli,  accidat,  quodVetmhus.ut  alterioptices  oculonimium recuriconfiden. 
^«•f  &  ZZ"'""J^;''^,''I''^^^^^  crat.Jol.op„cJ,. 

C,"  ;tr&^u£l^f:;rr"        .brosdiligc„tcrtraMfcribu„t'    Hi  fu,M  V,coloiO. 
uL  cZpfnd  f^-^T    P'^fi^°.""«'"l<T"^,'> "f  ntur .  &Rcfoiutioncs  om-  rumaln 
oc  ,  «       r      'Bo,  A TT  o  2  E*  A ,  faccollant.  Vidco  &  alios, qui  daufo/«iW  auth» 

nimor^  ^        J    "         =  ^  *"  """^ Cytlopcs  funt.  &  intcr  t-jiuntur  ■ 
tcraSe''!  fo^-^^f»'^^"»^  q"ibus  latcntisS^d- 

vin  qu  °'""^=°PP<="nt.Quidcrgo  afturi  fumus  ut  oculatilDi-Mj^rf^i, 

«''i-  ~  2,^^'''.°""  ^  Cyclopcsd.camurf  Ater,re  duos  oculos i  cJcedit. 

,  tue  necef  "C"^;  T  !A  '"  "''''  ^  ^"»"<l"":  ne  noHs  accdat.modvetertbus.ut 
f""  "'•■M^Z^&rf''"^?'''^  ''''''''i«'A«^i.<.;M;L,,„^<^v,SI 

OiriBif^-        HiaciamintclligoqufaifFcratatlnvidiaDivinitas  r\:  „        j    ^  «''^'"«w. 
t^,l^qux  Dco compctitf^li.cujuseft  infinita  diK  L^d^^^^^^^^^^^^^ 

rf,W,/m-ingcm:s&.<loari„^«tributa.^uahabuitPiato&ai;d 
^•''''.'i'«-''-r&^cn^]I„«r2,,v,„«„,^wlf^ 
matica;  "wericenimDivinilittcras&eritlnvidur  ,  • 

&  critdivmus.    CoDf.dcraD.llicWubrc!,ueii  '  """^-''^  •^''v.di  Ii„,,,,^ 

Pefima  condemnat  D  i  vi-n  us  fed  tona  lauiat ; 
Pe/i»"tctmmendatguandolNviDUi&tona2,mKat. 

Ut  LeaorDivinusfit,&  juft^  judicct,non  indiget  pluribus  I         «.  r  ■  - 
quam«tInvid«.f«,&co„dcm;Ktini<)ui;  fcdiSdi':"  r^i^^^^^^^^ 
htteratuscft;  «c,usi.tt.r«,fcicntii„oti  i^,maIcvoL  „1' nr^^^^^ 
Ummam  ^'^""'^babctlitterasl.bcra,,  <,u.  „o„  affedu  ali<..uravo^ 

^^^^^ 

...  5r;:;    kirr  ;r.r;.»T,,x^ 


44 


THEOLOGIA 


feducuntur  timore,  quatquot  illiciuntur  fpc>  Divini  non  funt,rnvrdi  fuQt* 
Non  cffc  Divinos  cos  affcro  ;  quia  veritas  libcra  clt,  nec  vcndi  vult,  nec  lucri 
fpe,  aut  damnimctupotcft  recxucrc,&  in  Falfnatcm  t-anfjrc;  Invidos  cflcal- 
fero  ;  quia  vcritatcm  paftcritati  invidcnt;  quae  alias  forte  illam  quicrcret  auc 
in.vcnirct  fi  lihcra  rclinqucrctur. 

Amicc  igitur  Lc-^or  ,  fi  candidus  &  divinus  fis,pcrlcge  iias  Pagims  <k 
ccnriirutuftfiE-^uIasdccora:  Tibienim  omniafcribo  ;  a  quo,  ut  fpcroj-uvabor 
honor  iborqiic.  TliCQlogicj:  llint  iftx  omncs;  &  quiaTheologicx,  Divinaj ; 
coramDco  lcripta,  appcllarrt  Lc(florcmThcologum  ,  &CcnforcmDivinum,. 
voluntque  divimtus  (hoc  cft,  ad  authoritacia  Divin^ac,  &  Ratio^nis  HumausEa, 
quaeMentis  Divinasfc  ntilla  cft,rcguias)examinari. 

Qiiod  u  non  jam  cndidus,  (cd  L  vidus  lis  ;:  non  jam  Divinus,  fcdlnvxw 
d-us;  laboriparce  Neunamquidcm  iincolamlegito;  tibi  cnim  ne  unam  qui- 
dcmfcripS.  LibiOsolimintcrlcgcbas,&  iic  putabaspcftc  inrclligi,pra?judicio 
mirabili:  y.t  hodic  multo  mirabiiiori ,  illcdos  elTc  ctiaminicllc6tos  dcliras,  & 
invifos  condemnas.  Parcettiam&  huiclabori  qua?fo  ;  nccvclisftudiofummo 
iibrosapprobjrcaatdamnore,  quoufquc  confufaldcarumruarum  anagramma- 
ta  ad  ordinem&  ftatmn  Divinum  qualcmDcus  &finceritaspoftulat ,  taniles» 
aliquandoreducas. 


P  R  O  OE  M  I  U  M 
DESIGILLIS  ETCLA- 

vibus  Theologi^e  Moralis. 


Umpatet  nccejfm.  Le6for  frocede  iJigiUis 

Olim feftenis  Ethica  cUufa  fuit, 
CUvihus  Atdudum  referamus  jinguU  pducis  j 
T u  fecure  illis  Vtsre  i  Vive :  VAle. 


XXX. 

IhcologiA 
HorMu^ 
^Liber 
Jiripm 


NTER.  Rcvelatio- 
quas  divinitus 


ics 

Saufitjoan  ncsThro 
k  Evang<.  1  ftajinira- 
'>i!is  illa  cft  quam  A- 

  ^ocalypfcosf  xco  fcri 

foris:  vifus  ^'^^  mdexterafedentisfupra  thronum^ 
in  Apoca -  ^  Lil/rum fcriptum  wtus  &foris,  ftgruttu 
ijpfu      figtUisfeptem,  EtquidcmEvang.Theo- 


logo  non  debcbatalius  Libcr  cceUtJis 
o{tcndi,quamThcol.Libcr  ig?turfcri«' 
ptus  intus  &  foris,  Moralis  Thcologijs 
hbcr  cft,  ut  bcne  notavit  Efcobar,qua.- 
vi^  conccpcum  alitcr  fuerit  profccu- 
tus.  Porro  Scholafticsc  fpcculationcs 
Jicct  intcrnae  &  mcntalesnosattingut 
cxtcriHs,(cruditioncm  euim  &doctri- 
nam  pcrficiunc  ,  fcd  foruin  interius 


fars  in\ 
riar  huj 
libn  co% 
fiietia 

t^d^C^ 


(9Hfciet*i 
poptatH 
debeata^ 
fcrtre  ? 


Ito. 
Agniu^\ 


Itbrtjigifi 


XXXII 

lufiitid 

fa, 

41 


»on  tangunt ;  at  praaicsMoralitatcs 
forum  iiKciius^exterius  concernunt, 
&  idea  lcriptap  inten^is  &  cxtcriusdi- 

XXXI 

narhum  "''"^'""^  ^^"^(^^^^^^cientiahuma- 

firetu  l^  ^^''^«'^•^frangi.  Olimapudtencbra. 
^       '^f'  rum  Principcm,oracuIisdrcumvenie- 
ifoi^  G^r-       Populos, rolvi  aut  frangi  ab  Alexi- 
^       araaodum  Gordianum  idcm  fuit;ata- 
pudLu^i^Empyrcx  Principem,  aliud 
«ltapcrire,almu  rumpcrc;a]iud  folvc 
yc^ahudfrangcrcRupta^hominesco. 
fcicntisfunt,  qua:c]uotdivim  timoris 
immcmorcs  temcre  in  Thcol  .^icas 
fanfliones  impingunt;apcrte  verot  qui 
111  aiiguftid  dubiorum  conrtituti,clavi. 
buslcg.timis  iiitcrprctando  &  difpen- 

JJrL  ^"^^"^^^^P^^^^erunt.  Scdquisertdi- 
^H/aeru  gnus anguftias rclaxarcconfdenti^p  .V 
■'£r  77^''''  %uacre^3^ 
d^a  a.  Profcaoncmo  poreftin  ccelo  An^c- 
f^rm .     ius,r>cmo  in  cerrd  Homo,  rxmo  fubtus 

ftnaam£blvcrc,autcai>fufam  compo. 
^7;«r  ,  ",'"1^  providcre  anxi^,  &  pro. 

^^'^«^-   fpiccredubia^,  nifi  Agnus-Leo,  autet- 
^nu,  ^^"^^  "^«nincillccui  clavcs  ipfc  co- 

^^"n^c^^^^it-  Sane  Agr.uis-Dcus ,  Rc 
gni  ccelcftis  claves  Pontifid  Siimmo 
commiritvat  clavesLibri.(cripti  in-tus& 
ton  j;  n<,n  folum  ip(i  fcd  ctiamEcclefi» 
Boaoribus,  cuibusapcrirc  confG  cn- 
^atfiuf  '^^33eafo;probabiles  yrasciivini- 
l^nZ  Cun,  igiturfer^fcu 

hgilhfintreprem,  nuilc^crnntclavcs^ 
itqua?    ^"^^i^^^-if  P^'^P0'iere  fccsponere. 

'  ^^<^S^5?^"»itiftafcptemSigilL?QuP 
XXXIT        ^"^'OS^  eisdem  correfpondcntcs 
I«#/ri^*  ^^^^^^''■^"^^^'^"sip^^timEvangcIiftam, 

f^P^^^7Pi€osfextoJoaiinesait,cgrcf. 
iafuujuftitiafp€ciilativai  fed  imdcid 


FVNDAMENTALIS 


4S 


/cio?  ex  charaaere  &  (y  mbolo:  na  fi  di- 
cebatohmvatcs,  Fhcebus  ddeft ;  f^nuere 
tub<£,fonuer€pharetra:ftgna  Deu  nofcoper 
fua.Phoebusadefl.cm nov\  potero  exfym- 
bolojuftitiamnofccref  fed  proponi- 
turfymboIum?£(7//^/,/7«//;4^r^4/.^y^^;;,. 
C^cUtaesieicorotu,  &  exivh  vincens  ut 
ytnceret.  xMulta  intcrfpicio  arcana  qax 
ahbi  ubcrius cxplicabo;  nunc  breviter 
finguIapcrftringam.Porr6Arcuieftfi-^rc«f  fi^ 
mihsjuftitiafpcculativa,ftcaidcbetut  milislufli^ 
f  opumattmgat;  &  tamen,  finimiiim 
flcctatiir,  rumpetur:  cjuo  fcnfu  intclli- 
genduun  eft  illud  Proaunciatu  Juridi- 
QnfubtiLt.ts  nimutnilvalet.  Juftitiapo- 
fttilat,  utlcgcsPictati&publiGoboiTo 
fcattcpercnt,&quaadoratropoftulet, 
mflcaanturinon  tamenut  rumpatur; 
danturenimdecretum&lcgumcomii- 
tationes,  difpcnlationcs  & interprcta- 
tioncs,  finc cjuibus ty rannis  effet ,  qu5e 
nominaretur luflmamam  ut eft  in  ada- 
^]o>Pfnf*Iu^^fumrnainp^^^^ 
iliud ell  fummum  Jus ,  quod  nimium  ; 
q,uodruptrolH:t&flc6inonfolct:quod 
nujiam  Commutationem  aut  difeen- 
lationcm;<juod^ucnuIlamintcrpreta- 
uoncmadmittit.  Pulchr^  author  qui- 

damJmiior.[Siomniaadlcgn:-rvrigo-^^'F^^i-»» 
-mvnjuriafictplurimis.  ^^^- 


rcm  cxaminent 
Le 


,-;cs  cnim  de  fadis ftatuur,  nulia  cir-'  "^®"'^ 
cumftantiarumTarictatedcfinitis  •  fa--'^^-^'  ^^^- 
ita  vcro  fingula  circumftantijsfuisdc  ^'^^-^o. 
tcriptaium,  quibus  vcl  mitigantur  vcl  ^^^'?'9h 

f«^#^^/e)quarumcum(;),;;e,«/„;r4)fit 
varictas.nuIhsun^uamlcgib.i.|lacom. 
prchendipoffunc.JSiadaiiasfacuIta- 
Tu  T   l  ^^"^^^-f^^^us^fticcurrct  crcs 
il^uftrcs  Art,ficcs,Polyclcrus,  Lesbias  Mt^, 
f  ^if^bius:  primusutebaturRePula  ^'^bias^i^ 
tcrrca^c^uar  fragi  pnm,quim  ficifti  pof-  V^trubttis^ 
let:kcundusplumbca,qusfcomnibus£^^««*i2^ 
aiigwhsaccommoda^ct,fedtamcneoCR^^«i:<- 
dem rctmcrct:ultimus  Jigncd,  qua  fle. 

^   5  ^ere. 


4(? 


THEOLOGIA 


<!lerctur,  cumefTctopiTs,  atcaiisa  ccC- 
rantcadrcftituJincmrcdiret.Tyranni 
Polycletui  Polyclctofunt  fimiles,  fcrro  fubd  tos 
tjrannw,  rcgunr,&maluntcrcparequam  fledi. 
tesbiasre-  Lcsbi«  autcmPrincipcsquos ignavos 
mtjjus,      5i  remifTosvocamus.  Ex  causalibcrio- 
rc  m  coDverfationem  tolerat,  &  caccf- 
fantc  antiquum  rigorc  non  rcllituunt. 
Hinc  contralcgcs  morcs  &conructu- 
dines,hinc  praffcriptioncs.hinc  urus& 
r.de  ahu-  abufusfuntorti.ErgoperituracftB.cf- 
r  j        oubhca,  nMaoiltratus  K.epula  utatur 
.  tcrreaaut  Hiimbca.  Pcrcunt  commu- 

^  t:  nitatcs,  cumm  pUnr>bumdcecncrant, 
^    ^        non  teccularesfoium,  lcdet;am  h.cclc- 
^**^'        fiaftiiar:  Monachicnim  ,qui  piumbca 
B  ;fi/?c?«5Rcgulaprobantur,D.Bencdidotcftc, 
inJUguU  nulldapprobantur  ,  quonUm fecundum 
cap,  .  plumhtnaturam7noUttt,adhucoperibu$fer- 
rantes  fccuh fidenit  mentiri  Deo  per  tonfu- 
ramnofcuntur.  Ergo  (upcrc{t,ut  Lcges 
Vitruvi4e  C\m  Hmilcs  Vitruvii  Rcgulae  ,  ut  He<5li 
Prtnceps    pofTmt,  cum  raiio  &  prudentia  prx ci- 
Ytgtlans.   piiint,  &:  e  vcftigio  redcat,  fi  cclTct  cau- 
la.Sintarcuifimiles  habcantinflexio- 
nismcnfuram  ,  ut  dum  rctorqu  nvur 
rcdcuntque,  fcopum  fcu  finem  tanga- 
Cur  datur  m"s.  Refpubhcae ,  qu«  talcs  kgcs  h a- 
corona     ^c*^>  ^^^^  ^fl  corona^  ut  ipfa  coronctur , 
&  ctiamfuoscvcs  coronct.  Ut  coro- 
netur  fjuidem^cjufmodi  cnim  comnui- 
nitas  crit  omniHm  R.crumpublicarum 
Imperatfix.  utiuos  coronct;  nafi  prae- 
miaabfint,  langucbitvirtus,  &animo 
defpondcbit  modeftia.  At  ha?c  ipfa  co- 
rona,noninermi  &indigno,fedhomi- 
ni  capaci,ciui  pofTitmilitarCjdcbctur; 
I  ]omini-,cjuifitvinccnsut  vincat:eft  c- 
nimmilitiavit  >  hominis  fupcr  tcrram, 
&  in  Ojuocunque  ftatu  cumimprobis 
pugnandum  ci\,  Oanturprxmia  vido- 
ri,&  viduroifcquunturcn  m  &praEcc- 
Dicuntur  ^^^^^  mcrita.  Sunt cnim  pra:mia&  prac- 
pranua,       .  q;^,^  pra.i-niavirt,utcsantiquasco- 


B.eipubli- 
(af 


roTiant;  &quapra:vlacxcitant &pr3e-  quafipr^' 
formantfuturas.  v/f. 

Efccundo  figillo  Juftitia  PradicaXXXlII. 
gcneraIiscxorracft;c^^4f«w«,«ry«we-  luftitia 
ret pdcem  de  terra-,  &  ut  mvicem  fe  interfi  Pra^ica 
ctantjatus  efl  ctgladius  magnus.  n  am  cum  gener  alii, 
agimus  dt  fpcculativis,  fumma  eft  ani- 
morumtranquillitas;  atvcro  ubi  pri- 
mum  venimus  ad  Pradica,  incipiuut 
quarftioncs &  lites.  Porro  litigantibus  Litigan^ 
daturgladiusmngnus.  An-ne  ut  vin-  tium  gtd* 
cant?  nccredc  nam  magni  gladij  non  ditts. 
lunthomini  prxfidio,  f'edoncri;in  cu- 
jus  propofitionis  confirmationc  fuc- 
currit  apoprhegma  cx  Plutarcho.  [  Cu. 
cnim  Lacones  non  in  linguis,  fcd  &  in 
lingulis  (gladiis)  etiam  brcvitatcfum- 
mam  afFedarctit,  irridcbanrur  a  non- 
nullis:  quibus  fortitcr  refpondit  Agis, 
Hif  brevifrmis enfibus  Lacedxjvonij affeLjutt' 
tur  hofles  longifimis  armatos  gladtis.]Qu  z 
vcrha  mc  juvant,&  vci  bisCyprianiad 
Donatum,fi&ift  ijuventur,  juv.^ntut. 
Paratur  gfadtatorum  ludus ,  ait  Cyp:  ia- 
nus:  fcdquanJo?  quanilo  partcsintcr 
fc  difTcnticntcs  !itcm  conteftantur  ju- 
ridicc,  Scd  cur?  utlibtdtnem  audelium 
lumtnum fanguis  oblc£iet\  omncs  enim  a- 
variJudiccs&Advocati.crudcIesfunt: 
cxfugunc  cnim  dientum  fanguinem, 
llomoocciditur y  aut  ex^^poliutur laltcm,  j^^^^^^» 
inhomtnisvo'uptatem  &qt(ipofstt  occide-  d^^^ 
re,z\.\ic\(pohirtyperitiaeflu/tts  fcehti  ncn  ^Qmfn 
tantum  gerttur ,  fed dccetur.  £c (  e  litcs  QxaapU^ 
Advocatorumfunt&Judicn  frcqucn-  jiijpdfios 
tiffimae  nundinar,  in  qnibushtig  ntcsy^^^^^f/;^ 
magnis  ntunturgladiis,  hor  ?ft,  foliis  ^/^' 
&tamcnfcmpcr  aMiniftris  Juftit  xf  i-- ^^^^^^^^- 
perantur.  namdumintcrtcco-gnatuq;^^;  ^piifh 
tuumfuntjurgia  &privat<c  aliquxdil-La  o^^* 
fcnfioncf,  {pu»ad(.  hgrcdiiate)  adutru  dcunli-* 
iila  pertineat  dubium  eft;  cUm  autcm  [jfo,  M 
primum  litc  contcftata  incipit  tribu-  oxadcU' 
naliumfti  cpitus,  amcomncm  fcntcn-  ^a  cfp^i" 

tium  ^a. 


lifam 
meflif, 


Senati 
nundii 


XXXF 
lufliti 
Jfieciali 
fortnai 
hegtfUi 
fiiflati 


legtm 
numerik 


Vnde  hu 
wana  p 
teftM: 
quo} 

legUfef 
d<t  mos4 
ptidLO' 
(tenfes.i 


FVNDAMENTAL  1  S.  47 


mm 


Lji  o^a 


tifaurea 
ntejsis. 


Senatoru 
nundifu. 


XXXIV. 

lufiitia 
fiecialif 
formalis. 
hegtslatQ- 
rufiatera. 

legum 
ftunierus. 


Vnde  hu^ 
MJana  po- 
tefiof:  er 
quo} 

Ugisfere 
iUmosa- 
pudLo- 
trenfes. 


XXXV. 
lufittia 


tiamcr  ^^atdubium^ilLi  cnim  jamhgre- 
«lit  is,  ..on  ad  te,  non  ad  illum  pcrtinct, 
redadjudices &  Advocatos:  namdum 
vos  gladijs  magnis  Jura  propria  tuemi 
ni,  AdvocatijSenatoresjConfuIcsJu- 
diccs,Scc.parvis  autnullisvos  aflcquu- 
tur,  &tandemexuunt.  Habctnoflra 
xtas  multos  Stratocles  &  Diocles ,  qui 
pcriticrantJuiis,&reafrcrentePlutar- 
chojadaureammcflcm  invitabant:un- 
demeritoLudovicus  XII.  Galliarum 
Rex,  iit'n  AnnalibusFrancorumlegi- 
mus  ,  Tribunalia  vocabat  Senatorum 
uuKdtnas.in cjuibus  multi  fub  hafla  fcn- 
tentias  &  jura  mc  rcantur.  Scio  eHe 
mukos  Jure-  confultos  pios  ;  fed  c^uae 
xn  avaros  dida,  viros  probos  non  tan- 
gunt. 

Prodiit  e  tcrtiojuftitia  fpccialis  for- 
malis;  illa  quT  Icgcs  ipCis  formalitcr 
rumptascon<lderat,&cxaminat.dr/;*t- 
bebatfiareram  in  manu:  ut  do.  camur  dc- 
bere  legcs  in  pondcrc  nuBncro&men- 
fura  profcrri.  In  pondcrc.nam  pondc- 
rari  fingulscircumftan-.i  i  <>ped.bct, 
&  onera  fubd.torum  viribus  commcn- 
rurari;  dcbct  confi  erari  numcrus'c- 
gum  &  civium;  non  enim  omnino  cr- 
rant,qui  dieunt,  c6  pauciores  oportc- 
recffe  leges,quopIurcsfubd:ti.  •  De- 
bctlcgcs  atte.r.pcran  &  propo.  t  onari 
fubditorum  viribus  &  ingenio,  omncs 
en  hu  m  a  n  a  po  tc  ft  a  s  a  b  c  o ,  &  ad  pu  - 
biica^  Flci  confcrvationcm  &  nond?- 
ftruCtionemdjta;  quaqui  abuteretur, 
dcberetad"Locrenfmm  morcs  &  inUi- 
tuta  juiicari :  dcbcbat  enimapud  ipfos 
lcgcm  laturus,  prius  eollum  kc|uco  in- 
fercrc&icgcm  poftcriuspronunciarc^ 
acclamatioiK?  popuh  honorandiis,  fi 
tuliffcthoncftam  ;  fin  minus,  laouco 
confiridto  fuffocandus. 

EgrcfTa ex  quarto  fuit  Juftitia  fpe- 
c  alis  matcrialis;  nimirum,  qua:  iegum 


contcmplatur  materiam.  Etvidi:&ecce fpecUlis 
equuspallidus  ( paupcr&  languidus  ;  &  materi^- 
qutfedel/atfupereum,  nomentUi  mors-,  &- lis. 
Infernus  fequebatur  eum.     Eccc  verbis 
pauciffimis  legum  omnium  matcria  Le^um  o- 
comprehcnditur.  Agiturin  Ethicade  w«;«;w 
divitiis,agitur  dc  vita,agitur  dc  anima.  materia. 

Equinto  figilloprodiit  JuftitiaCa-  XXXVf. 
nonicai  Jur  s  Pontificij  Fundamentis  7tt/?/ri4 
infiftcns.  Et  vtdifubtmaltareanimasin-  CanonicA. 
terfe^orttm  propter  verbumDetyCr  propter 
tefiimonium  quodhabebant:  &cUmabant 
vecemagna  diceutes^ufquequo  DomineSan- 
£ttu  &  veru6,non  judica6& vindicAsfangui- 
nemnofirttm  de  htsqut  habitant  tnterra  ? 
Quon.amEcclcfiaftici  omncs,  fi  funt 
quidebent,mundomortui,vivutDeo. 
Habitant  apud  aras;im6  infra  arasjqui  Ecclefta^ 
enim  fupraaras  voluntpotcftatem  ex-fitciqua^ 
fereref,  non  ChriltiDomini,  fcd  Anti-/f;? 
chr;fti  funt.    Duo  funt  Ecclcfiaftico- 
rum  gcnera,aIiorum  enimconvcrfatio 
cftin  cceIis,&aIioru  in  tcrrisi  illorum 
quiccc}cftiadiligunt,&defi>iciunttcr- 
reftria ,  vita  &  n>orcs  implorant  Deiim 
advcrfusillos,quifubEccle(i3fticorum 
nominc  &habitu  defpiciunt  ccelcftia 
&folatcrrcnaprocurant. 

HucpcrtincntPrincipiactiaThco- 
logu  a,  qu2  vol o  Axtomata ; huc ctiam 

KeguIai-ia,quafvoco5;«r/;iyfy,hucCi- 
vilb ,  quxRf^///^ vulgcS  vocantur.  He 

Pofitioncs  fxp^  fuc,  unt  proferip?;e,rc- 
pedihceratar,f^pacxcina^.  abHccc- 
rodoxis,im6&aCatholicisintcrdum. 
SrcdcIamavimusadDcum^&iamfufci. 
tantur,  firmantur, revocantur.  Jam 
obt. nct  ab omm mal^  in: erpretationis 
xnicdtioneaut  fufpicionc  vindicatx 

Etcf,oiii^f,xtoj^,f^i^-j^  Thcoloqi-  YYyvfr 

^  '^^'"'^^  Dccalogum.  £f  ecce  terra-  p;,,/.. 
mettts  magnusfaauseff^&folfa^itts  eftm- 
g^rtanquam  faccusfiitctnus,  &  luna  tota^  * 

fa^a 


48     THEOLOGIA  FUNDAMENT. 


fa^aeftJicutfan^uUi  &Ji£U<c  de  caloceci^ 
Deliquia  derunt.    Quando  eniin  ad  Dccalogi 
&'ecltpfes  Principia  devcnitur,  lumen  rationis 
rationu*  etfipulchrumutlunafit,  autctijmcle- 
dlum  ut fol,  muha  obfcuritate cclipfa- 
tur.    Multa  funt  praecepta  divinitus, 
^juorumobfcurae  funt  rationes :  quo- 
niam  fuprahumanam  illasrunt^qu  bus 
aeternus  lcgislator  Mundum  rationa- 
lem  gubcrnat.  Unde  merito  in  facra 
fcriptura  elfe  dicitur  Dcus  abfcondi- 
tus,  &  qui  po/iiit  tenebras  latibulura 
fuum;  in  cjuorinicmurpaueula,  &in- 
numcrabilia  ignorcmus. 
XXXIIX.      Et  tandem  ex  figillo  feptimo  pro- 
Idfiitia  dijt  Sacramcntalis  Lcx.  Et  faclum  efi 
naturalis  .filfntium  in  coelo  quafi  media  hora»  Si 
hocefi.nx^hene  intelltguntur  Sacramenta,  afcendtt 
tt  v.talis.  fumus  tncenforum  de  ^attonibus  San^- 
rum  de  manu  Angeli  coram  Deo,  Et  fi  ma- 
Icjvitia  pullulant ,  fylvefcunt  peccata, 
&fa^afunt  tomtYU4^& VQCCS  &ful^ur4 
&  terrx-mstus* 


Et  quidem  mihi  a  mc  impo/itum  efl  XXXIX 
moralia  dicendi&  doccndifilcntiuai; 
nonpcrpctuum,  fcd  cjuafimcdiahora; 
noncnimmultisindigcs,  amice  Le-. 
CTOR  ,  ut  finguias  propofitioncs  rc- 
cognofcasjQcc  cgo  multis,uttuas  Rc- 
cognitioncs  fpeculcr.  Emitto  in  lu- 
ccm  iftumlibru,  &ficut  Cous  ApcIIcs  Non  futft 
oiim,Intco  apudTabulam,  &fingulos  fupra  crt^ 
audiredcfidero;  modoncmofutor  ju-  ftdam. 
dicct  ultra  crcpidam;  quoniam  fubaia- 
direGramaticos  dc  fubtiliiTnnisThco- 
logiajarcanis  dclirantcs,  fi  jocosc  rcs 
agatiir,jucundum;  fifcriodurum  &in- 
tolerab'Iccft.  JudiciumTuum,quod 
fpcro,  rccipiam  :  filebocongi  uo  tcm- 
porc,quoufque  fiabtiles  meditationc« 
t  u  a  s  ^  d  d  i  fcaiTi    p  o  ft  m  o  d  ii  ir  ,i  tc 
doclus  cloquar&:  fingula  eru- 
ditiorrefumam. 

V 


n 


THEO- 


THEOLOGIA 

MORALIS 

FVNDAMENTA  T  TQ- 

MVLTAS  COMPLECTENS  POSITIONES 

J^^RIMAS  PHILOSOPmxVERlTATE^ 
mpjNCyNTi 

<IYIBVSESSEVELEXESSEPERMISSIS 
mukanun  Opmionum  hucufque  probabUium,  & 
aharum  hucufque  improbabilium  necelTa- 
nademonftracurCon- 
Jiexio : 

VTVEL  KElIClANrVR  J>RIO 

tes  exploraturm,tonOrbil,terario 
proponehat 

Caramuel. 


LECTVRO. 


QCripfihucufqtiejfpiaratitfcitbam.aurpucabam  me  fciie :  iamfumo  ealameoi  >  &  faiho 
i3larola,quxigDoroi&  KuDcialuccm  Librum  cdcnonutaliq^aid  doccam  fcd  ut  diicam. 
Hanc  ob rcmante iQitiuprotellonme nolic  citaii  aut andiri  proaltera  c6tradi(flioDis  parie,  fed 
ro]umaudireDodiores.£vuIgouiimAi/rm'//ifi7r;Mi;70/^M«>inquo  multarogatur  &  ponuntur,- 
4c  DihilomoiDo  refolvitur  J^e  honoiabuDt  fuis  litcrisViri  liiufliifHmijqui  confuluiirur,&  ad 
corum mcDtcm Dovam  induct formaf» hic  Libcr,ctim  elopfo' una  auc  aUcro  auoo  recudacur. 
Hxc  ftacim praemonerc Tc  volui.ut  inofFcnfo pede  Capitafequcntia percurrcics.  Lcgcper- 
kge  i  8c  rac  tuoingcDiofovcut  pofRvRjsiCCtc  Futidamcnca^iariinma j  volo  cDim  a  notioribos. 


^     THEOLOGI.E  MORALIS 

FUNDAMENTA. 

,  ^^«'"'«^MeoUgcrtm  ovtmum  ouUos 

^'^^'rnTheologmmfubftruemM,72,mrti 
'^o^forumfmfuaUqmdalterareLa. 
tnur.  ^ocemmoTjimofaucah^ci». 
^  damenta  fr^mittimm,  ut  mentes  lUu. 

*"^ntaUa,qmbusfemelexpom2^^^^^ 

:mtm,gimt^KegiUo,luri,iPo„tXru^^ 

gorum  momme  Axtomata,qux  dffummtur  T^^f^  7*"^''- 

fic-^^egulartaEundamentl^^^^^^^ 

^^^'^^nReguiamD^eneLZ^^^^^ 

^'^^^raftav^amusProtbe^rematapT^ctpuanZi  ■  ^''''"f'"' 
"'odumdubijjnrofonuntur^^^ldxJcan^^ 
turahquade  Sacramentis,  utnlhHiL„cu2m^^^^^ 
umharumMeditationum  Ideam  SynopSZZaT'  ""rfr 
quensrefrajentabit.  "'"i"^  ^ '^radigmafuj^fi. 


SPE' 


SYNOPSIS  TOTIVSOPERIS. 

XKdLterEpiflolas  Proxmiale^  ,  qnarum  V ximiy irtfcrthit ur Dco  \  ScciincJa> 
)lnnocentto  X,  SummoPontifici  :  Tcrtia  ,  Terdmandolll.  ImperAtortKo- 
\manorum  \  Qn^nzjEmtnenti/imo  Cardinaltde  Lu^o  Quintn, R.D.Anto- 
\nino  Dian£'ySMaf  exim^s  Theologis qui aut  heri  floruerunt  aut  hodie  cla^ 
rent;  Septima,  Omnibns  Virisdoiiis ;  &0&st\aLiLe£torifnvido;in  quiLus 
mnlta  &  varia/flcdtflrtbuiturifle  Uber. 

Caput  1. 

f      V& ad metem  jpeiiant.Hic ego  de  tibertate  Humana.Degratia.  Dealtertus 

I^^^d^ alteriusconcordtu.De auxiltoruefficacia  & potentia.DeOmnifiientia 
CrOmnipotetia  Divina.De  feientiaMedta,&PhYficisPr4ideterminatfonibiis.De 
KCreationeyConfervationei&Con€urfe{Divtno.DeprimaVerttate&Veracitate. 
<De Ecclefldt  Romana  fecuntate  & tnfaUibtittate,  De fummi  Pontificis  veraei' 
/tate.  De  Rota,  &  Congregatione  Cardinalium,  De  definitiontbus  Academta- 

Irum.  De  atithoritateDo^orum  &doctorum,  Deluntorumetiamnum  viven- 
ttumopintontbus,  De  Damonis  authoritate,  DefenfibiliumExperimentorum 
{jertttudine,  De  Opinionum  probabilitatc, 

Capuc  IL 

C ^Eneralia.  vtdelicet  y  cjua  aguntdeauthoritate&iurisdiQiorteDei 
&  Hominum  ;  & prtmisfundamentis pra^icis  • 

Caput  III. 

SPfcialia  Formalia  ;  &  hac  Leges  formaliter  fumptas  concer^ 
nunt ,Adcoque earumdem  naturam  &ingentum ;  magnitudinem,  qualtta- 
tesy&attrtbuta;habitudinesyfinesy  pronunciationemypromulgationm,  ac- 
ceptationem  ; durationemjocumyordinem  &  habitum, 

Caput  IV. 

SPecialia  Materialia;^«<c Legum materiam & obie^um conter- 
nunt,  Et  ideohicagttur  de  rerum  praceptarum  fubflantia ,  quantttate, 
qualitatey relationeyactione,paf  toneytempore, hcoyfucceflione^  &  habitu^ 

Caput  V- 

s La VI c  u  L  a rp a  ;  Sicdi^aiquod  Claves flntyqud  luraaperiant.  Agemus 
<!\-^htcdeClavibus  feuRegulis  luris  Canonict,  Subferibentur  Theologorum 
'^Axiomata :  Sjnthefes  Regulares, &  ReguU  luris  Ctvtlis, 

Caput  VI. 

DEc A L  o  G i  c  K.His fubfliucturvera tnteUigentta  &expofitio  Decalogi 
Htc  deLege  naturah  i  de  Ftdey  Spe,  Charttate,  &  Gratia  habttualt :  de  lU' 
ramentisy&  Votis;  de dierum  dtfcretione  &  obfervantiaide  Officio  divino  hic 
de Parentumcultu-.de Homicidio  yCaftrattone  ;  Abortu  ;  SuicidioidcDueUo 
&  Defenfione  honoris :  hic  etiam  depeccatis  Luxuria  naturalibtts ,  contrana- 
turaitbtt5ymagnisp,trvis,hic tandem  de  rurto ;Mutuo  ,  Invidta,  &lfura:dc 
MendtSct9iReftrtilionibus  mentalibus.de  Confenju  interno&Scandalo. 


LATl- 

VA' 

nimi' 

ritm, 

JV.<DA' 

MENTA: 

qua  dtluci^ 

danturin  < 

hocLibrOy 

funt 

PRA' 

CTl" 

CA: 

nimi' 

ritmy 

Ca- 


Caput  VII. 

CAcRAMENTAHA.  Hisfirmatur  optima  interpretdtlo  & do&rinA (te 
OsAcramentU  ^ovxUgU.nempe.deBaptifiniXonfirmattonis  ,  Panitentid, 
Commimmns,ExtrcinA.unatonis,Ordmii  Matrimontj  materiaJorma,  in- 
M^f'oncviecefitate,tu^^^^^ 

\jidtnftarSacramentQrumfueruntinftitut<zabEcclefta.  Stibtungiturdentque 

Appendix. 

YJ  Tcompteclitur  ohfervationes aUquas cireafeptem  capita  pracedent/a  :  deeorumdem 
tnteUigentia  &  ufu :  dear^t/stma  Tfjeologia  Moralis  &  utriufqne  luris  connexione  -  & 
tAndem  de  mente &voluntateAutb$r'uagit. 


A  3  CA- 


THEOLOGIA 


CAPUT  l 
SPECVLATIVVM. 

Tundamenta.quA  ^ertinmt  adMentem^ 
edijferens^ 


Utntis  & 
roluntatis 
neceftrta 
(onnexto. 


Printd 

rali<  ,  ejtde 
Itlieroarbt 


Sine  Itber- 
tdtenon 
tntel!'^tr/ir 
merttumy 
ucquecb' 
merittim. 


I.ns  ,fi  carrrctTo- 
luntnc,cfletimpo- 
tens ;  &;  Voluntas 
ca:ca,fi  Mcntisdi- 
rcdionc  carccet : 
hanc  .ob  rem  iliis 
duabus  iFacUltati- 
bus  Natiira-Dcus  o  :navit  honuncs^ut 
videtxjat  &  poflcnt.  Voluntatis;potcn- 
tiam  CApit.e  fccundo  tcrtio  &  quarto 
gravifTimis  l^andamcntis  firmabimus, 
n u i\c  Mcntis  fci c ntia  f u n dab  m us  ^a- 
.yifTimis  xciitifTimisquc  .fitmamcntis. 
Et  a(fturi.-dc  Mcntc,  incipiemtis  ab  ipfa 
voluntatc;;fruftr3.cnim  oculos  ad  cce- 
lcftii.&  Divinafubri.gimus,fi  Voknta- 
tislibcrtc^cm  &  potcftatcm  ignora- 
mus,FruftraClorU  Empyrca  fanae  o- 
pcrituris  propanitur  ;  fruftra  Dcus 
pccv.aturis  gchcnnx  pcenas  minatur: 
fruftratulit  bccaiogum;Cruftra  ijifcri' 
binumcros  &Lcvicictim  jufTit  ;  fru- 
ftra  carnem  alfumpfit;  Fruftra  natus, 
^cpalTus  ,  iruftri  mortuusi  &:faiftra 
vocatur  Kcdcmptor.Vbi  cnimnon  da- 
turlibcrtas,  nec  dari  potcft  mcntum 
nccpcccatum.  Ncc  patiar  X.^^frrrf/i^ 
fpcciofo  vocabulo  voluntatem  ncccl^ 


litatamin^clligi.»  hoc  cnim  riihil  aUuS 
cft,quamiiiderc&iocari  vGcabulis;;& 
AUxipharmaci^Vitit,Lucis,Gaudij\UUbe^ 
tatis  gcncrofis  nominibus  int^flligcrc^/*** 
*  V  i  r  u  M  o  r  t  em  ,C  al ;  g  i  n  c  m  ,L  a  ch  Fy  m  a  s 
&Capcivitatc.PutoLu»herum  &Calui-  J-titherm 
num,,  &:  quotcpothocmodo  ioquun- ^^**'^'^ 
-tur,i  tiTnmaximie  Pclagiumperfequun-  ttnitfi^' 
iiur,imitan'  Pciagium.  :Ncgjbat  grati-^^''-^'^ 
amHjerdfiarcha  cautiflimus  ^  &^c  nc-i^^* 
gare.vidcretur#nGmcn  cctirKiit ,  i&illo 
■tcxtum  Evangelicum'fign?ficabat.Hac 
,vo  .:is  notionc.coafifiia ita.dc  gratia 
loqiwfbatiM:,Ait  ncmo  cam  'ncgari  ab  li- 
io  crcdcTct^ouiinoretam  frequcns  no- 
men  Grati^.  Sichacrccam  tempeftaic  Hecretic^ 
noniiull»  snpgant  iib.crtatem  rotundc,  rumreceJ^ 
&  qmahaK:ipfa«Jc^3tio  Fidci.articuHs  tiorum 
non-quadrat  ,  cnolunt  dici  libcrtatcmtWtfffii' 
aegjrcc.&  idco  nomc n  retinent ,  •&iilo 
antiito  jiibcnt  intclligi  nccc/ficatcm- 
nonitaiiien  ideominus  Harrctici,  quod 
magics  cauti.    Hanc  crgo  obcauram 
untcquamoculos  fubrigamus  ad  Dc- 
.um,  confidjrcimis  nosmctipfos  &a- 
trum  hos  oculosfubrigerc  polC- 
mus  libcre,  accurateinlpi- 
xiamus. 

FUN- 


rak 
Gui 
Gik 
Cor 
Un^ 
^tet 
nim 

ne^, 
moi 


hrta^ 
^entum 


I 

^erm 


mreccJ^ 


rabtluefl 
Gf*tUelmtts 

^ornelim^ 


i^^  V  NDAMENTALIS.  7 

FVNDAMENTVM  L 

IbmasmHomin;rqwadru}lcx;primaacoa£Vione,  fc- 
cundaaneccfficatex  certia  a  peccato,quarta  a  mifcria.  j,^** 
/'r/w4eftcommonrs  Homini &Bruto  jimoctiam  Aibo-^/^'^^ 
ri ;  non  enim  cogiintur  ab  cxtrinfeco  in  communi  opi. 
A  n'oi^c^q"a:docctrVitani vegctativameffcformamSub. 

^•««/fw^,  ftanrtiaremintrin(ccam;im6  ettam  lapidi ,  (i  gravirasinrrinfcca  qua- 
^  S^/^  l^fa^scffcdicatur.VnpdcpatctHxrcticos,  fiqui  nuncin  Homincfo. 
'  ferentia     ^^^^^^  ^^^^^^^^^^  admittunt ,  divinitiis  conccffum  arbitrium 
ne^at,coZX7^^^^^^  confundcre  cum  Brutis,  cum 

'^f^imti  Saxis.  Secnfjdxnuili^h}  convcnitanimanti,quam  Ho- 

fdmittit^  n^ini,quM'ndjfferentiaprarditus,  poficis  omnibus  ad  operandum, 
<^v«/^i/i.prxrc(^nfitus,comomencoquofacichoc,  poccft  illudnonfacerc.  .  ,  • 
lofrL    ^^''''^ habenc Homincs non  famcn  omncs, fed folum illi,  qui  do-  tudJrH^^ 
^^ao/,^,r.nacijuftificancc  Graria.  ^4r/^al'qua  umbra  interdum  rcpcritur n4/«ri» 
ifirc.  ^'^tcrra^acips^pcrfruemurincq^lis^cumDcumviacrimusficuticft.r^rrjj.? 

^n^^^  P^*'"""'  TFreorogia?  Moralis  Fun-      Rcfpon<fco  trcs  cffe  hodic  Thcolo-  Trdiieter^ 
^^^tt4      ^^"^^"^""^      H""iana  Libertas  5  gorum  fcntcntias.    Prima  d o cft  minationes 
^"^^tomm  A  Sp<?cirlativa,  fruftra  tra-   pliyficas  prafdcterminationcs  inducc-  necefittan- 

*^»"tutPf^^^  -^-"^  - 

J^'  ''cmus.  Hocipfum  fiodie  benc  vi- 
>  ^enr  H^rcticr  ,  &  idco  crudas  if- 
^retiei^^ss  &c  cfuras  Luthcri  &  Calvini  fcn- 
^^'paufa,  ^cntias,  quas  anicccntumanDos  pro- 
**»tvef,i,  P^'gnabant,autrcmifcrunt,  aut  reiccc- 
t»r.   • 


rcfenfus  compofitincceiTitarcmjitaut  tes, 
homoafFc6us  phyfica  prxdcterm'na- 
tionc  ad  opcrandum  ,  abftincrc  non 
poffit.Et  hxc  fentcntia  eft  antiquorum 
Thomiftarum,  &  hodie  inGymnafijs 

runr  st  •    '    Thomiftarumdefcndiiur.  Secunda  Pradeter-^ 

unt,&jam  nobifcum  funt  aut  propc;  DOCETcafdem  phyncasprxdctcrmi- w/Wrfrw- 
mittere  cnim  difciphnas  &  leges,  nationes  ,  nullam  voluntati  nccenTita.  »^/«/4//;- 
P  ^mia&fupphciaipromotioncs,foIi:  tcm  imponcrc  ,  pofrcqucvoluntuem  bilttantes. 
^  cauoncs,  diligentias ;  &  nihilominus  prxdcterminatam  adhunc  adum  ,  il- 
crtatemanccc/Uiatcncgarc,  dclira-  lumipfum  omittcrc  in  fcnfu  compofi- 
Scd  f  /lu  to,omi/rionemafluscumphyficaprae- 
^'dfitii,  Vr^  ^^"^'^«""umanumArbitrium?  determinationeconjung:  ndo  :  addit- 
[""f^u^An  ljL  ?Tr"^""^  ^  prardcterminatura  que  cfFcattm  formalcm  pradetcrmi- 
^ntuf  ||]^^i^'»promovctur,Nccc/ntaturnc  nadonis  cfle  infallibilitarc  volunta- 
^*rA<e;r^.f]o'  "  ^Pofito,itai]tncqueatGmif-  tcm,adillumadum,adquemeum pra- 
r.™^""'?  nonjamcum  opcratio-    dctcrminat.    Et  hanc  ob  rcm  hanc 


^ermi^ 


f  j  -'"^>  ""'Manicum  opcratio-    dctcrminat.    ht  hanc  ob  rcm  hanc 
^^*ms}  ug^^^J'""' P*^y»<^api«dctciminatio-  propofitioncm.  lmpefibtleefl,utvolun.* 
^^"^*^'**  fat  pradettminats  omittat  s^uminin- 

ftan- 


THEOLOGIA 


'fo  hdbet  pbyficamprxdetemi  ' 
,...^ant;  athr.ittuntque  hanc 
l^i  'K  !^-->ittin  qtio  habet  volunta^phjficaprx- 

rubitrr-poteru  qmdem  non  operari  .operabt^ 
turtamen-omijstonemacluspotent  coniun- 
cm.cum  phyfica  pradetermtnatior.e;  at 
poHnttamhancJicetpofsit^non  reducetad 
Aclm.  Hac  via  coepi  Salmantic^tucri 
phyticasprxclet  rminationcs,  qua:  vi- 
dcbantur  dcfcndi  novo  modo ,  &  q«n 
placcbat  Piopofitionis  luavitas  ,  eas 
rr^deter^  nonnulli  Vr^ditermtnattones  fuavaso^ 
mmattones  ckabnnt.  Htsetiami^pfas  abalic)mbus 
ruuvcs       PP.  Dominicanisvididefcndi.apau- 
cistamcn;rcdintcrpaucospromultis 
inihiritparcrCoii(ul,quihicPrag?ante 
duosannos  crat  Rcgens.  Tf.rtia 
NEG  AT  phyRcaspr^dctcrminationes, 
Sctfmtid     g.  ^dicient:ammediaconfugiens, linc 
medta.      ^iH^prxmotionc,  DccrctiDivinicffj- 
caciam  ,  Sap-cntis^Divinxccrtitudi- 
n-m&VoluntaiisHumanxlibenatem 
inscnioscGoiiciliat ,  &miro  compcn- 
dio  fe  cxphcat,  i  gravimmis  d.fiiciilta. 
tibus.Hanc  dodrinam  tucntur  hodiu 
oiTiaes  Patres  lefuitx ,  2c  quotquot  co- 
runc^cmdoarinamfcdantur. 
VL.        Sed  quid  ceuicam  de  his  fcntentns 
Sententta  inquiris :  &  quia  fummc  linccrus lum, 
Authoris.   J^on^co.mhtnuUmpUare.^  exab- 
mo,aut  adbuc  laterc  vcritat£m,aut  ali- 
undepctenJam.&quidem,  fi  rcsbenc 
expendauir,  Dominicani  tertio  (yllo- 
oir.no  ad  Icfuitai  um  opinioncscogun. 
tur,tcrtio  icluita;  ad  Domimcanorum 
Oiuniouesi  ita  utfufpicatub  fucrim  hic, 


ficutctiam  alibifxpe^hasduas  Sch^las 
non  fentcntiarum  fcd  linguarumva-  i^om'tnaUt\ 
rietate  &  ditlicultatc  laborirc.  Quan-  qu<tftiones* } 
doGcrmanus&  Hirpanus  loquuntur, 
ctfi  cademdicant ,  fifcnon  intclligant 
mutuo  ,  putabunt  fe  loqui  divcrfa;  & 
Dominicani&Iefuitx,  quia  idioinatc  D'^/^?^'^/'^ 
ditfcrunt/a-pevidenturdiflcmife,  uhilhomftta 
maxime  tandcm  convcniunt.  Lingua-^^'^^^  • 
utunturThomiftica  Dominicani,  lc-.Mff^?#^i< 
fuitafMoHniftica  ;&  n:riinteliigant.ur  * 
utriufqucUnguKtermini ,  Andabata- 
rum  morc  utriquc,&:  nos  cumipfis  di- 
vagabimur.  Stcganographici  funtlu-  Stegano^ 
niorumLibri,^  lmcclavi  nequcuntJe-^'''»/''^'^'* 
gi.  Scdquisnobisfuppcditabitclavcs?  ^^^/«!/^- 
Al V3re2»&  ipfc  DominLcanus  ,  Vir  do-  f  ^^^» 
iftiflimus&ccleberrimus.  Voluiprae 
aiijshiijus  Dodoris  uti  tcftimon-js,  & 
Lexico  i  quia  ita  fevere  videturloqui,^^^'"'^^^^ 
utapud  amicos  Thomifta  fiverifstinusq^^^^^ 
audiat ;  &  apud  af mulos  muitis  laccili- 
tus  injurij  s  vidcatur  indigerc  Hy  pcraf- 
piftc  ,  nc  ncgarc  Libertatcm  dicatur. 
Hujus  igitur  hominisLovanij  Anno 
ii54i.dereiifionem.aflumpll>.&  dcmon- 
ftravicum^tamctfi  malc  intcllc<5tus  vi- 
deatur  duri/rimas  habcrc  fentcntias, 
intclleftumbenc(hoccft,cofcnfu,qu<o 
ipfc  intclligi  vult,&praecip;t)cas  ipfas^^y^^,'/ 
opinioncs  defcndcrc ,  quas  Molinifta-.  ^^ioHnijl*' 
Rcsyidcbiturfortaflismirajaut  a  Ve- 
ritate  remota : at ill am nulla  via  potcro 
cyidciitius  adftruerc,  quam  ipfas 
Thcfcsfubfcribcndo.lllas 

crgofubjicia.  , 

[ 


( 


THE- 


quaflmcSff 


dijfnt  a 

Philofi" 
hta» 


FVNDAMENTALIS.  ^ 
THESES    THEOLOGIC^DE  Sr 

GRATIA  ET  LIBERO  ARBITRIOi  Mcara. 
Nqmht^  demonftmur  donrim  llluftrijpmi  PatrisDidaci  Al^ZLm. 
varez,  Archiepifeofi  Trane?2fts  & Salpenfts  exdomjpmo  Ordinei^i. 

J^^/^j^^^f^^^orumaJfumpti,  efteeadem,  quam hodiefolen} in 
Scholtsdefendere  Patreslejuiu, 

bcnteraidimus.  Th.fesad  mcntcm  D. 
Pauli  proponimiis  :  hunc  cxplicamus,  Pauun. 
non  fpintu  pnvato/ed communi;nem-  Dcjpmta 
pcconluItoD.Thoma,  ut  cx^oimoCa  cotnmtwt 
Angchca:utmclliflua  Bcrnardo;  Augu-  &pnv^to 
itmo  ut  Divina,  ne  Augiiftinum  obtor- 
quejrc  vidcremur,  fiddi/Hmos  eius  in- 
terprctes  Bernardum  ^  Thomam  ad- 
jungimus.    Illum  jam  olim  dedimus, 
hunc  damus.  Et  ne  in  Angclici  Prarcc- 
ptoxisLedione  dicamurccecucire,  ufi 
lumus  Thomiftarum  IlJuftrimmorum 
Commentarijs.  &prscipuc  DidaciAU 
varcz  Archiepifcopi  Tranenfis  &  Sal. 
pcnhs  ex  Prxdicatorum  R.cIigione;  pa, 
rcntcgrandiummcmium,  aflumpti;  cx 
quo  demonftraturi  fumus  Thomifta- 
rumdoarinam,  fi  ioqui  vchnt&fcntirc 
cumA}varc2,nondirtinguiaPatrumSo- 
cictatis  doftrina ;  & ut  clariiis  proceda- 
mus  infingulis,  Thcfcs  a  Schola  focic- 
tatis  fumemus&  eafJcm  ipGs  ia 
t^iminis  abAIvarczadmitti 
probabimus. 


£vL?;r  N,"  !^  ^  totoTheoIogiseMora- 
ficut  /'  hsOccano  difficultas ,  qu^  proli- 
m  tate  xionbus  implicctur  faJcbris  illa, di- 
JJ^/^  «.vma.fcicntia.ccrtitudinem  ,  omnipo- 
fer^T  vO'U'itatis  irrer,ftibilitatc,&DKi- 

pot^'      ni  auxil.j  fummpm  cfficaciam  cum  hu- 
"lanahbcrtatccomponir.  ItacumAu- 
gufhno  ITnivcrfiDoaorcs^qui  crrarent 
piocul  uubio  fi  nccc/Titarctur  hbertasrut 
cnim  agentia  ncccfTaria  cum  Divinis 
"'^ccretis  componat  cjuicumque  anaL 
pnabctos  fatis  fapicns.   Sane  qust ftio- 
ncmahas  difticilcm,  d:fficiliorcm  aliqui 
Gommcntatores  rcddidcrunt,  autdi- 
Vcrfis  tcrminis  ,  in  cauem  acccptionc, 
«ut  cisdcm  utcntes  in  divcrsa.  Logoma- 
^ia!,cum  Idcomachiac  debcrcnc  efle,iji 
^lottomachias  vcrgunt  ,  &e6fl;atum 
Thcologiaj  controvciflas  protrudunt, 
^int  ^^*;^"^"^^"^"'"  potiusvcniatLexicon, 
quam  Augiiftinus.  Hunc  fcquiduccm 
^^^nArdtn.  ""^^crfi  putamus;  cius.mcntcmaflccu^ 
^W.t^.    ^^osprofpere,  Bcrnardum,Thomam 
^alios  Scholiarchas,  aflerimus  idcoq; 
;  quoad  rcm  intcr fc  difFcrrc^non  U- 


Alvarez^ 


T  H  E  S  I  S  I. 

De  Gratia  fufficieiiti^  &  neceffitate  Peccati. 

^peccat0,etfiveUet.  EtdemHominiimujhcumDivtnaconcedm. 

B  Pfo- 


XLV^ 


TO 


THEOLO  GI A 


PaUgius    pRobatur  prima  Thefeospars :  nam 
diverfis     JT  aliascfTetvera  dodrinaPelagii,  qui 
tempori'  fcverioromnem  gratiam  negabai,&  mi- 
bm  habuit      illamtantum  concccicbat ad  mclius. 
dtfferentes  Sedinquiris  ?lItriimiiIe[ncmpeDcus] 
fententids,  quinunquamdcferit ,  n.lipriusdefcra- 
iur,ctiam  dcfertusdefcrat  ?  utrum  con- 
ccdat  gratias  ad  fande  &  mcritoric 
opcrandum ,  quas  habere  cttxdum  pof- 
fintj&itamcn  nonhabitursefint  ?  utrum 
An  &gratiasadcxucndumpeccatum?  &  i- 

auxilU     terum  an  ipfa  dcbcant  Auxilia fuffiaentia 
fufficietia}  vocari?  Saneauxiliifufficicntisnominc, 
Ouid  ilia  nil  aliud  intciligimus  ,  quam  gratiam, 
fent?  quaquispo/ntoperari,tametfiopcratu» 
Conclufio,  rusnonlit:  &afl'erimusZ)f«;«,  quamvis, 
proxima  aliquando  anxilia  neget ,  remota 
quxfaltemadorandumfunt  ,  non  negarc^ 
Unde  Alvarcz  di  fp.ii^.num.iz.  Homo  air, 
prius  deferit  Deum  ,  quatn  defcratur  a  DeOf 
non  ergo  prxdeterminatur  ad  materia- 
Icpcccati :  namalias  priusDcuscontra 
homincm  ,  quam  homocontraDeum 
opcraretur  :  prius  homo  dc(icrcretur  & 
pofteriusdcfereretj&difpuiat.iii.num. 
y.ut  probct  Dcum,nc  quidcm  defcrtum 
An  per  a-  defercrc ,  citat  hxc  verba  D.Thomac , fi 
{ius  mere  quis  in  Jylvis  nutritus  du^um  rationis  natu- 
naturales  ralis fequatur^in  appetitu  bom  &fuga  maliy 
fe  poftt    certifime  tenendum  eQ ,  quodfi  Deus,vel per 


internam  injpirationemjevelaret  ea.qua  ad  ^ 

credendum/unt  necejfaria ;  vel  aliqucs  Pra-^^^^'^^^ 

dicatores dirtgeretad eum.dc alibi.  Adfidem'^^^^^1^" 

habendam  altquu  fe  pr^parare  poteH  P<!^^^^f!j^  ^^, 

quodtn  ratione  naturaliefi,   Vnde  dicittir, 

quodfi  quis  in  Barbaris  natus  nationibusfa-  \ 

ciat,quodtn/eeSfiDeus  Hlirevelabiti  quodesl 

neccffirium  ad  falutem  ,  vel  infbirando  vel  ^  *  .  . 
^   j.  •' .     j  •'^  non  dent' 

Praaicatorem  mtttenao,  > 

Piimumlocumdcfumpfit  cxquaeflio-  ^ 

ne  i^.de  Vcritat.artic.  i  i.adi.fecundum 

cx.i.fentent!a,di(lin(5l.28.  quaert.i.art.4.  ^ 

ad  4.    Noto  jllud  du^um  rationis natu-  Homo  nf^' 

ralis,  Noto  illud  praparare :  &  ut  Thclcos  quam  cM 

partcm  pollcriorcm  clarilTimc  o^^n-tet auxt' 

dam  fublumo.    [  A^us  naturales  non  Itisfipef 

prarparant  adfaluremjarqui  quicunque  naturalf' 

rationis^capax^fc  poteUpraepararcadfa-  ^w. 

lutcm:habcr  ig'tur  aux.liafufficientia  & 

lupernaturatia,  quibus  fibene  utcndo, 

faciatquod  infe  eft,  certifTimeimpctra- 

bitgratiam.]  Undccitatus Alvarcz.  Ad 

aedcndum  mediate  vel tmmeiiatc  omnes  re- 

ctpittnt ,  pro  loco  &  tempore  auxiltum  fuffi- 

ctensfiperventant ad  ufum  rationis  )  atqui 

non  omncs  crcdunt ,  ergocertumeft, 

dari  fufficientcs  gratias  ,  quac  propicr 

hominum  ignaviam  ,  malitiam- 

vccarcanteffc- 

du. 


T  H  E  S  I  S  11. 


Deauxiliis  remotis  &proximis. 

OteB proxim}  a peccato  voluntat  egredi ,  cum  elrvatnr  Charitatis 
auxilio,quod  esi  ad  eliciendum  a&um  contritionisy  &  amorls fuper- 
naturalls,  PoteH  remote,cum  caret  hoc  auxilio proximo,  habet  ta- 
men  aliud quo  dirigatur  dr  dijponatur  ad auxilium proximum  im- 
fetrandum, 

Auxittum  A  Uxilium  rcmotum  in  morale  &  trinfccum  &  cxtrinfccum  dividi  folet. 
quotuplex,  /  *phyficum,(ive  quodidem  cfl:  in  in-    mnotumtntrinfecum  cftauxilium  Phyfi- 

€ura 


atiam 


m" 

mtpertja^ 

^  turalcm 
,  dijponere- 

U^odinfi 
^,Deus 
Utn  dent- 
Wktgratti^ 

-  Homo  vi' 
s  quam  Cir 

ietauxi' 
kffipef 
yturali' 


F  VNDAMENTALIS. 


II 


^^^mia 


cum  &rcale,  ad  aliguam  opcrationem 
faciendam,quam  intallibilitcr(cx  pado 
aut  mcrito)fequatur,proximum.  Remo- 
tum  extrinfecum  eft  aliqua  realitas  exi- 
ftens  in  alio  fuppofito ;  qiialis  cft  Praedc- 
ftinatio,  &abiblvendi  poteftas:utraque 
enimcft  favor,atillanon  exiftitforma- 
litci  inpraedcftinatis,  fedinDeo  ;  ha:c 
non in  poenitentibusfcd  in  confcflario. 
ItaAIvarcz  in  proa?miolib.  i.  &difput. 
1 1^.  num.4.  ^  f'  y  loquamurde 
^uxilijsextrtnfccis.Deusommbus  trihuit  au- 
xilia  fufficientia  ....  nafn  pro  omntbusmor» 
tuus  eii  Chrifttts ,  pro  omnihus  inflituitSa- 
cramenta^  &  omnicreaturdprdcepit  Apoflo" 
ut  pradicarent  Evangcltum  Marci  ultim, 
Ncmo  igiturtcftc  Alvarez  auxiliisfufli- 
cientibus  cxtrinreciscarcr,ncmo  eftpro 
<]uoChr:ftusmortuusnonfic,ncmopro 
fluononfint  facramcnta  inftituta  :  ne- 
mo  cuius  inllrudio  non  fit  pr3Eccpta.Et 
"um.  8.  rcm  dilucidat  pulchro  cxcmplo 
delump^o  cxquafflione  5.  dc  Vcritatc 
^ft.j.ad y.ubiait,  D.Thomas, 
t^^dictpojfe  dupliciter  :  uno  modoconftde' 
^ando  potentiam  qud  in  ipfoeH,  ftcutdici- 


7fJus,quodlapispoflitmoverideorfuni  :  aluf 
modo  confiderando  td,  quodex  parte  alterius  intrinfeca 
efitUtfi  diceres  lapidem  pojfe  moveri furfum, 
mnperpotenttamqudi  in  ip/b  eii ,  fed  perpo-  extrhtjec^ 
tentiam  projicientif. Et  fubjungit  Alvarcz, 
Proportionaltter  nos  dictnjusin  prafenti.cum 
ajferitur  quemltbet  peccatoreju  quamdiu  eft 
in  vtd pojfe  pro  quolthet  tempore  &  momento 
adDeum  converti  &falvari.  His  omnibus 
pofitis  &  confidcratis  tcncmus  homi- 
ncm  aconccptionc  ad  obitum  habcrc 
auxiliafufticientia,utad  Dcumconrer- 
tatur,&  omnia  nova  pcccata  devitet;au- 
xilia  quidcm  fibi  proportionata,  nimi- 
rum  Infantesdormicntes^  &phrcncti- 
cos,  cxtrinrcca;  alios  intrinfcca,  quiaut 
optimedocctfubinitiumcitata?  difp.  i- 
dcm  Alvarcz.   Qtiilthetpeccator,quamdiu  ^^'^^^^^ 
eHin  vtta,pote§l adDeujnconvcrtt ;  altase-^^^^^^^'^ 
mm  daretur.aliquis ftattispeccatoris,de  cuius 
falute  ejfet  dcjperandum ,  &  altquodpecatum  ^'^"^""^ ' 
exiftentis  tnvtd  ,  qtiodper  veram  poentten- 
.ttam  delert  non potefl ,  quod  tamen  eif  erro- 
neum^ut  docet  S.Vjomas  ypart. 
quaftione26*ar' 
tic.i. 


U. 


^^pfiones 
f^^fusco. 
P^fttt  ^ 
(tivtft, 

^'^ftis  ct 


T  H  E  S  I  S  III. 

DenecelTitateinfenrucompolito  &  divifb. 

dicimti^,  \Homtnem  GrAtu fufernaturdifr^ventum fojfe  dif 
fintiredr  peccare;imo  dr  refiftere  attxiUo  divinofvelit :  ]ftdiver' 
fimode  finfm  compoftus  cJr  divifas  exponantur  poJfumM  inteUi- 
gi  in  utro^i  ^  in  utro^  nonintelligi, 

T  ut  Thefm  intelligas ,  adnotato  quamobrcm  omnes  pofitioncs  de pof-  traM^, 

'multos  clfc  fcnfus  compofitos  mul-  iibili  dcbcnt  hoc  fcnfu  compofito  ncga-  rms, 

t<>sdiviros.      ^  ri.  Inhocenimfcnfu,necvivuspafllt 

l^RiM  o  cnim  falfum  eft  hominem  mori,ncchabcnsgratiam  peccare;  illc 

poftcgratiacrefiftcrc,infcnfucompofi-  enim  non  potcft  vitam  &  noH-vitam 

^ocontradidorio,noncnimpotcftvo-  componcre,  nec  ifte  gratiam  &  non- 

iuntascomponerea(5fcum&non-a(^um,  gratiam. 


Secun- 


T 


H  E  O  L  O  G  I  A 


Comp9fi- 
tio  volun- 


Secundo  agendo  fpccialiterde  au- 
xlliis  negantural  Homi(tis,  poridoncs 
omnes  dc  po/Tibiliinfcnru  compolito  & 
indivifo  conccduntur.  Compofitusis 
fenfusjnon  jam  voluntatem  cum  gi  atia, 
ncc  cum  tcmporc  in  quo  illam  habct, 
fcd  voluntatem  gratiae  phyfica  cntitatc 
prsditam,  cum  dccrcto  Divino  compo- 
tatts&d€- Cumdiciturvoluntasinfcnluclivi- 
trm,  fo  poffg  omittcrc  adum  ad  qucmprae- 
dcterminatur^nondicitur,  quod  omit- 
terct,ricarcretgratia  &  omictct  cum  ca- 
rebit ,  fed  diciiur ,  quod  volu.itas  potcfl: 
componere  refiftentiam^  cum  phyfKa 
gratix  efficacis  entitate  >  quar  ad  opus 
raciendum,  non  permodum  nccciTita- 
tis  ,  nccper  modu.n  libertatis,  fedper 
modum  Infallibilitatis  inclinat  ;non  la- 
mcn  componere  cum  Dccrcto  efficaci 
Divino,hoc  enim  noninclinat  in  opus 
facicndumncceffario/cdin  facicndum 
Dccreto  infaHibiliter  &Iibere.  Ratio  cft  :  quiff 
Vet  nemo  ^^.^^.^^^  ^^^^^-  j^^.  ^  ^^,^^^^-  ^  ^^^^  j.^ 

fotenreju  bcrc  apereris,  non  potcsrefifterctam- 
jtere\&ta'  etfipoflisnonopcrari;  quicrtimvult,ut 
men  hoc  \x[^^^y^  opcrcris ,  vult  ut  ita  opereris ,  ut 
necUatt,  poilis  non  operari;  crgo  cvim  potcs  non 
necmtnuit  Q^^j.^^-^^  non  jam  dccretorefiftis,  fedei 
//krf^rf»?  fatisfacis ;  cui  proculdubiodcccrnenti 
humana.      Hbere  operens ,  (i  opcrarens  ncccfla- 
rio  ,re(ifteres.  BeneigicurDod-iorcs 
Thomiitas  gratiam  in  renfu  compofito 
&;diyiro  confiderant.  Grauainfcnfu 
divifo^eft  phyfica  ipliusmat  Gratis  cfH- 
cacis  entitas;in  compofit  o  eft  aggrcga- 
tum  exphyfica  entitate  gratise  6cdccrc- 
to  Divino.    In  (enfu  diyifo  gratia.  i  efl- 
ftcrc  pofllimus,  in  compo(ico  non  pof- 
fumus  :  in  divifoimpctumilliusnonfc- 
quipofliimus  :  quia  Petrum  adDivini 
amoris  adum  efticaciter  praEdetcrmi- 
natum,poflcnonamarcDeum,  cftpof- 
fc  rcfiftcre  cntitati  jphyficx  auxili;  vo- 
lunvatemuifanibiIiccrpra:ingY€ntijnon 


tamen  cft  refiftere  Decrcto  volcntis, 
quod humana  voluntas amct ,  fed  ita,  ut 
pofTit  hunc  amorcmomittcrc.  Alvarez 
d i  1  p .  8  7 .  a  d  q  u  i  n t .    confilium  cfficax  confi- 
dcretur,\nquk,fe^unduphjficaent}tateaU' 
xilij  prafiindedoa  decretoefficaciDivtn<&  ro- 
Itmtatis,  cuius  Virttitecottnet yintenttonalt- 
ter,porefl  voluntas  ei  refifiere,proprie  de  refi- 
ftentta  loquendo,    Poteft  igitur  humana 
voiuntas  refiftcrc  auxilio cfficaci  pra^ci- 
fo  a  Divino  Dccrcto ,  non  vero  cum  eo- 
dcrn  compofito  : ratio  cft,  quia voluntas 
Dei  infinitc potcns  non  cflet ,  fi  talis  ef- 
fct,cui  poffct  humana  rcfifterc,idc6  ho- 
monon  potcft  refiftcrc  auxilio  efficaci; 
Notahanc  cau(alcm;  (icnimpofito  au- 
xilio  cfHcaci  cum  Divina  voluntatc  Nb/f^«r 
compofito  homo  non  poffct  omittcre  &  inteHi' 
aut  contrarium  facere,  refifteretilli  2lu. gatur  knf 
xilio  formaliter,  ac  propterca  ipfi  Vo^objetlum 
luniatiDivmas  Volenti  uthomo  WhLrQ  decreti  dh 
opcrctur,hoccft,  quoditaopcretur,  ut  vini» 
cum  operetur  ,  tunc  pofTit  oppofitum 
faccre. 

His  praemiffis  fubjiciamus  aliqua  pro- 
theoremata  dc  auxilio  aDivinavoiun- 
tatc  priEci/o  &  divifo,  &  fccundum  fuam 
phyflcam  &  rcaiem  cntitatcm  confide- 
rato,namdcirrcfiftibiiitateintcnciona- 
li,quaeeftinipfo  auxilio,  in  fenfucom- 
pofito  confidcrato,  nuila  potc  ft  cffe  dif- 
ficultas  :  illam  enim  tam  Thomifta?, 
quam  Sooiici  &  MoliniftjB  admittunt, 
dodiiab  Apoftolo,  qui  voIuntatcmDi- 
vinamirrefiftibilcmfatctur,  qu  imvcri- 
tatem  pulchris  Auguftini  pcriodi-s 
roborat  Alvarezd'fp.87.  nu- 
mer.2.6ifxpea- 
Ubi, 


PRo: 


FVNDAMENTALIS: 


15? 


L. 

^^debitiir 
ff^c  Ajfer^ 

^^^^men. 


PROTHEOREMATA 
dodnnam  de  auxiliis 
rubftruGntia. 

p  Ri  M  u  M .  Hontini  efi  Itberum  habere  att- 
xtiia  proxima  &  phyficam  pradetermi  ' 
^^ationem  cumvoluerit.  Primo,  quiaho- 
nnnieftlibcrum  uti  gratiajCjuaeadoran- 
^mn  univcrfis  conceditur ,  &  oran- 
do  auxilia  cfficacia  impetrare.Secundo, 
J?tiam  homini  libcrum  eft  uti  auxiliis 
fiifficientibus  ,  quxeflcntvei  c  eifxa- 
cia,  fi illisipfeutcrctur.  Alvar^zdifput.. 
I^  5«  dcauxiliisnum.12,.  NunquamDe4is 
etur  (agit  elehominc  exiftente  ingratia)  lU 

'nteHf'  '^'"^  defertt atiferendo  ab  eogratiam  jtifttfi.- 

wbenf  ^antem  ,  ntfiprtus  naturadeferat  Deum  ,  fe 

wjeitum  convertendo  ad  bonum  commutabileper pec^ 

'  /eti  &r  .  ^^^um  mortale  ,  qtiodcumgrattahaUtuali 

efi  incompofibile  :  nec  etiam  Deus  hominem 
juflum  defertt ,  fubtr^hendo  ab  eo  ipfo  auxi- 
i^um fufficiens ,  quopofiit  operart  bonum ,  & 
perfeverare  ufqtie  ad  finem.   quod fi  inter^ 
^um  nondatetauxiltumefficax.quoailu  bo^ 
op^retur,  ikc  efi  Deo  .fedhomtm  im- 
P^ttindum  ,  namper  auxiiiumfiffiaenspo^ 
^otent    ^^^'^^P^fi^^^^^^y  &  fi^  culpa  perfcvera.^ 
hefig  i^*^  ^^noluit',  undeinexerctrioipfepriits.inge- 
yerb        ^^^^^^'^^fidemeritortAy  deferuit  Deum  pec- 
<^nd9 ,  qudm  Deuseum privaret  auxtUo  ef^ 
ficaci. 

^  'B^  cwnTtwu.  Auxi/ia feipernattira- 
^^,  ctm  dixinttiis  conceduntur  ,  homoad^ 
^iitt ere ,  etfi  velit  etiam  non  admtttere  po- 
Bannez  i.part.quxftion.  23.  du- 
^erbud^re  P'  '^^<^"""<^0"clur8.  &  do- 

habet  du  ^^^'^"'"^''^^"^■"iturduplici- 
^^''^^y?e«r^^'^'^^^"^°  *  "^^^  correlativum  zd  reci^ 
^f^^^^^*  fecund6,uteftcorreIativum 
•  ^^pojfeaccipere,   Et  addit  inhocfccun- 
fcnrii dari d Deo omnibus ,  quamdiu 
»unt  in hac vita ,  auxilium ,  quo pofrmt 


^^ba. 
LI 


converti,&  convcrtantur  fi  velinf..  No- 
to  illud  noto  illud  convertantur,. 

Dat  igitur  Deus  auxilia  fufticientia 
efficacia  ,  fccundo  modo  acceptanti* 
bus  :  atprimomodo,  illaoffcrt  &prx^ 
parat  non  acceptantibus  ,  potentibus. 
tamen  acceptarc  ,  fi  velint.  Hanc 
Banncz  do6:rinam  fequitur  ctiam  AI-^ 
varezdifputat.  1 12.  num.  4.&  7,  &di- 
fputat.^y.  num.2.  citat  verba  Augiifti- 
ni  dicentis,  lib.de prxdcftinat.  Sanfto.  o//<7i/  ara^ 
cap.  8.    Grafia  qiu  occulte  humanis  cor-  ttarcclpta^ 
dibtis  divina  largitate  trtbtattir ,  d  nullo  turveini 
duro  corde  rectpitur.    Ubi  notat  variam  nonpendet 
cftcLeaionem  huius  loci  i  iunt  cnim,  d  futura 
qui  legant  rejputtur,  Scd  Alvarez  hanc^.^f^^^y^^^ 
ultimam ,  quam  Calviniani  prj^ponunt,  dcordisbo- 
leaionein  rejicitin  marginem ,  &prio-  nitate  aut 
rem  ut  fidei  &  veritati  confonam  reti-  ^naiitta 
netincontcxtu. 

T£  R  T  i  u  M.    Auxilia  Dei  fuperna-  LII. 
turaiia  ,  homo  (jr  intendere  ^  re?ntttere  Deinten^ 
potefi.    Intenduntur  auxilia,.cum  red  tioneau- 
duntur  potcntiora  &  fortiora;  fonio-xiiiorumi. 
ra  funt  casteris  paribus  ,  qux  habent 
minorem  refiftentiam.    Gratia  entm 
efficaxy  verbafunt,  Alvarez, nupercita- 
n  ^  emolltt  Itberum  ijominisarbttritim  ,  du  - 
ritiam  eius  aufert ,  & fuperat  refiftenttam: 
Unde  qu2  refiftentiam  non  %eret, 
non  erit  efficix.    Cumque  expcricn- 
tia  tcftc  maiori  gratia  indige^mus  in. 
maioripcriculo  ,  qui  indigetgiatia  ut. 
fex,ne,alliceatur  abobieao  prafente,& 
gratia  utquatuor,  neababfentc  ,.  po- 
teft  fugiendo  occafionem  facere  quod. 
gratia  (it  potentior.    Quod  fi  occafio- 
ncm  fugerenon  polTitjpotcft  vellc&o- 
rare,  &  orandogratiam  maiorcm  affe- 
qui;  hoc  eft,  habicam  intcndere.  Vide 
iterumProtheoiemaL 

Qu  A  R T u  M.  '  Auxilia  Dei  fuperna-  Llir.. 
turaita  etiam  admijfa  homo  &  retinere  &  Deau.xi^ 
abjiferepotefi,  Alvarez  difput.gy.num.i.  iiorum  rt^- 
B  3  Pr.€-  ie^itone. 


44 


THEOLO  GIA 


ctione. 


Tumittere  oportet  omnes  Catholkosm  hoc 
convenire  contra  Lutherum ,  &  Calvinumy 
quodhomo  concurrit  libere  cum  auxilto  effi» 
caci  cooperando ,  &  confentiendo  Deo  exct^ 
tanti  &  moventi  ,  &  per  confequens  pote^l 
abfolute  loquendo  operari  &  dijfcntire  ft  Vf- 
Itt,  Id  quod  in  Tridentino  Concilio  feff,  6, 
canon  ^.fub  anathemate  diffimtur,  ut  cap.  f . 
etufdem  fefiionis  docet  fan^a  Synodus  homt- 
nemperiiberum  arbttrium  abjicere  pojfe  in^ 
Jpirationem,  quam  aDeo  recipit. 
Li  V .  Qj  I N  T  u  M .  Auxilij  fupernatura- 
De  auxtlij  lis  fubjhaflio  nonnunquam  etiam  auxilium 
fubjlra-  eff.  Alvarezdifput.iS.num.io.  Inpra- 
dcjlinatis  {peus)  permitttt peccata  admaio- 
rem  ojlenfionem  fu<£  mifmcordiA  ,  ut  humi- 
Itenturj  &  magis  cauti  deinceps  effidantur, 
Adfonat  Auguftmo  libro  dc  natuca  & 
gratia  contraPelagianos  cap.78 .  dicen- 
ti  '.Deferit aliquandoDeusQd)  undefuperbis, 
ut  fcias,  non  tuum,fed  ettts  ejje ,  &  dtfcas fu- 
perbus  non effe.  Hi  go  nc  niagnituao  fa- 
vornm&rcvc!ationum  extollant  ,  ali- 
quem,  -humiliai  illum  Deus,  non  folum 
privando  rpra?roga  iva  illa  proptcr 
quam  fupcrbicbat,fed&  aliquando  per- 
mittendo,  ut  ita  cadat,  ut  corripi  &  cor- 
rigi  poffit. 

S  E  X  T u  M.  Auxilia fupernaturatia, 
etiam  libere  reje^a  ,  homo  libere  recupera- 
liotum  re-  pote^}.  H.tc  veritas  nafcitur,  ex  alia, 
cupeiatiO'  quam  Protheorcmatc primoflatuimus. 
ne,  QuolibetmomentOy  air,Alvarcz  difput.iu. 

num.^.  poteft  qutlibet  peccator  ,  quam- 
diu  efi  in  via,  haberejpeciale  auxilium  per 
quodfalvari  poftt,    Ergo  tamctfi  olim 
non  acccptavcrit ,  aut  acccptatum  rc- 
ieccrit ,  adhuc  potcft  habere  auxilium 
Qfi^^^o^^^'  {^QxiXc,    Acccdit,  quod  pra?ccptafi- 
bitauxtlta     ipfis  fucccdant ,  ut  qui  peccavit  re- 
Jiifficientta  jj^.iendo  auxilium  ,  itcrum  peccaturus 
jio  pcccat,  cft  (^nonobediat ;  crgo  iterum  cftha- 
biturus  auxilium  ,  alias  enimnonpcc- 
carct ,  quia  ut  ibidcm  docct ,  idcm  Au- 


LV. 

Deauxi' 


thor,  iUiquicarentauxtltofufficientty  tion  T>eus  non 
peccant ,  non£ntm  impopbtlia  practpiuntur  pracipit 
aDeo,  impo^tbi' 

S  E  P  T I  M  u  M .    Auxilio fupernatura-  ^^^* 
li ,  qui tUud  receperit &  non  jibjecerit ,  uti,     ^  ^^*  . 
imo  &fivoluerttetiam  non  utipote!i.  Suh- ^^xili' 
fcribimusctiamDidaco  Alvarez  difpu-  ^^^^^  ^fi 
tat.87.  dicenti  :  ^<?/«o;«/«f      auxiiii,/«-  &  ^^^fi* 
tcUigatur-y  cooperatio  arbitrtj  ctim  illo  ,  feu 
.terminus  adquem  tdemauxtUum  movetjt^ 
berumarbttrtum  fi  licetoperatio,  abs^^  du- 
bio  talisufus,  Jubjacetnoftrtarbitrtfpotefia- 
tt,  utmottaDeo  ,  propterrattonemtakam 
exTridentino;  nam  liberum  arbftria?n,  et~ 
ia?n  quando  inoyetur.auxilio  efficaci ,  ad pte 
operanduin ,  revcrapotefiabfolute  loque?ido, 
.utinfenfudivifo  injptrattonem  iUamabjtce- 
re  &  diffenttre fi  veltt;quamvis  nonfiet  fttnul 
cu?n  auxtlto  efficaci  y  quod  defaUo,  iUudabji- 
.ciat^autdifientiat, 

Notafmgulavcrba ,  &util[aintelli- 
gas  ,  divifi  &  compoiiti  fcnfus  diftin- 
^ioncmcxThefilll.  iumes.    Sed  &  i-  j^^ixilij 
.dcm  Author  num.4.  diftinguit ,  in  ^^-  fe^n^f 
\\\\o  duos  effcdus  ,  primus      ,  dari  a  1-^^^ 
Deo  ut  nos  prsdctcnTrinctur:  hunc  fta- 
tuitnon  fubjaccrcnoftro  arbitrio ,  au- 
xilia enim Dcus dat, quse  vuh  ,  quando 
vult,  quantavult,  &  qiiibu$  vult,tamet(i 
omnibus  faltcm  dct  fuflkientia.  Un- 
dc  Apoftolus ,  Jpirtttis  ubtvUitJpirat ,  &  i- 
terum  ,  No»  est  volentis  neque  currentisy 
fedDei?ntferentis.    Dc.ahero  vero  eftc- 
du  fic  iHquit.    Secundus  auxilii  cffe(5tus, 
eH  produccre  cum  yoluntate,  quam  movety 
liberum  cotifenfu??i  ;  &  fecundbn  hoc  fttbdi^ 
tur  potejiati  nofirt  arbitrij ,  expartetermi- 
71 1  Jcilicet ,  ex  parte  aitus  /tberi,ad quem  da^ 
tur,    Hjbc  illc  de cntitate  phyfica  auxi- 
lii,  fcu  de  phyfica  prxdctLrminatione; 
nam  dc  auxilio  in  fcnfu  compofito ,  hoc 
cftnon  divifo&praeci/o  ,  a  Divinode- 
creto  ,  alitcr  &  optime  philofophatus. 
Undecum  intcrrogalTet,  anftent,  aut 

ftare 


bei 
fen 
vol 
int 

rer 
poji 
ope\ 


FVNDAMENT  ALIS. 


non  ] 
acipit  I 

IVJ. 

\auxili' 
m  ufu 
\  abuftl' 


Kilifef 


^otahoc 


tis  ut 
nris  ^ 
poj^is 
^P^rari, 


flare poffint,  hxc  duo  fimul,  quod  auxi- 
liumiliud  confidcratum  fccundum,  o- 
mnem  fuam  realcm  virtutem  qiiam  ha- 
bct  ,a  Dco  ,  lic  ia  hominc  &  homanon 
operctur? 

Rcfp on dc t ,  dicendum  esl  hAc  duo 

^^»',  quia,  effe  tnmnpQpbilia  ,  quod  auxiiium  efficax 
J^ntper  in.  conftderatum  fecutidum  omnem  realetnvn^ 
^olvitur    tutem ,  quatnhabet  utvemt  aDcQ{hoc  eft 
^ntentio    confideratum  fccundum  virtutcm  rea- 
volen-  lem  &:inteiitionalem)  & homononcoope- 
"  '        returcum  iUo,  quamvis  poftt,fvelit,  non  co- 
operari,    Ratio  eft  ,  quia  ipfum  polTc 
«0«  non  coopcrjri  phyficae  rcalitati  auxi- 
^ii,  cftcoopcrari  auxilii  intentionalita- 
ti»  fcu  voiuntatiDci;  pcrilladcnin^  au- 
xilium  intendit  Deus  ,  iithomolibeic 
opcretur.    Sane  dccreto  Divinofaiis- 
facis  ,  cumitaOpciaiis,ut  Mon  opcra- 
n  etiampoiTis  ,  nontamcn  coopcraris 
au<ilio  compofica,  cum  decreto  Dci 
volentis,  ut  libcrcopcrcris,  fioperarls 
ncccffario.  Ubiquetamcn  d  ftingucn- 
dum  cft  pojfe  &:  facere  ,  id  cnim  pendet 
ab  arbitrio  &  auxiiio,  illud  in  pure  opc- 
rantibus  artibus  ,  ab  arbitriohumano 
non  depcndct.    Hinc  conftat  optimc 
Auguftmum  cpift.  cvii.  ad  Vitald;  & 
ton  Alvarcz  difput.  87.  num.z. 

nt  /?  ^o»dcmnarc  cos ,  qui ,  dicunt,  Vocattom 
^^^/««  Vo-x)ej  confenttre  &  non  confentire  ,  ita  no^ 

(0  ■  ^'^^^^  ^JI^-  >  ^^fi^^^^^^^ fi^^y  fi ^«^^-'"^  ^olt' 
^'vf inus ,  nthtlin  nobts  operationem  Dei  vakre 
f^^^^^,^^f^ciamiis,  Ratiocft,  quiatamctficon- 
erg^^^'  ^'•^^^'"c  &  non  confentirc,  ita  noftrum 
«0«  ^^^'  pofita  entitate  auxilii  phyfica  ,  utfi 
finti'^^  w ^^^^""^^s fiat, fi nolimus,non fiat,non eft 
tSin^ff'  ^^^^^wm  facere  quod  vel  voluntas  non 
'^tna  pofTit,  uti  auxilioDciaiit  idnanpoftit, 
/^^^  ^^-  adjuvare  &  cooperari  voluntati; 
frt^a^^'^^  Pp^^umus  enim  facere  ,  quod  gratia  ni- 
fed  ^n^^*      phyficc  faciat ,  non  yere  quodnihil 

mpl^^"^^        £x  DICTIS  PATET,  qutd  r^- 


Jpondendum  fit  inqtiirenttbtis  ,  An  gratiay  Grattao- 
qttam  aitqui  ex  Augufiino  &  antiqui  avt  Pa^  ^nmpotes, 
trtbtis  ,  Omnipotcatcm<//^«;;f,  y//W/r*f 
fititbero  arhitrto,,anidgratidLl  Scmipcla- jv^^^y?^;.^ 
gianorum  enim  error  cft  aftirmare,  ({tgy^^  ^*. 
quodgratia  pendcat.  quoad  dari  ana-  ^ionesna- 
turah  Voluntatis  arbicrio  ,  ita  ut  natu-  turalesfu- 
raeviribus  ,  quis  cius  oblationcm  J^^x- pernatu- 
parationem &  infufioncm obtinere  aut  raltgrar.a 
promcrerivalcat  :  unJe  Profpcr  in  E- 
f  ift.  ad  Auguftinum  poft  medium  rc- 
terens  Mafiilienfium  fcntcntiam  ,  ait, 
eosfenftffe,  quodvoluntashominis  (  putao- 
m ni  gra ti a  dcfti  t  u  t i )  i// v/«d; gratiA ftbt pa- 
riat  opetn  (  hoc  eft ,  quod  vdphyfice  ef- 
ficiat ,  autmcreaturmorahter)  «oKf<^- 
men  gratiafibi  httmanam  fubjiciat  volun- 
tatem.    Eccc  coliatio  gratisc  humana: 
voluntati  non  fubditur ,  nulli  cnim de- 
betur  :  humana  voluntas  illifubditur, 
obtincre  enim  magna  &cfticacia  auxi-  An  gratia 
lia,  non  a  currcnti>.  fcu  volentis  ,  feda.hu?nano 
Dei  mifcrentis  voluntate  deipendct,  ^rbttrt» 
Cxterum  tamctfi  non  fubfit  humana?y«^/f.' 
voluntati  grutix  Divina^  pra?paratio& 
oblatio,fubeft  acceptatio,fubcft  rcten- 
tio  ,  fubcft  ufus  :  intcntionalistamen 
virtus,  gratix,  (hoc  eft,ut  loquitur  Al-  f  ^^5^5 
varcz,  auxilium  in  fcnfa  compofito;  ^^•^^'^^''^ 
nimirum  compofitum  cum  decreto  ef-  ^^"W- 
ficaci  Dci  cuius  viccs  gerit  ,  Dti  in-'^''^' 
quamvolcntis  ,  uthomohbercoperc- 
tur)  quia  formalitcr  divinam  volunta- 
tem  complcditur  ,  ut  multi  loquun- 
tur  Viridodi,  Dominacft,  omnipo- 
tcns  cft  ,  nulli  creatura?  fubdita  ,  tam 
quoad  cflc  ,  quam  quoad  coopcrari, 
Vtrttts  entmgratia  qusecxponcntc  Alva- 
rez,  milienisiocis,eftintentionalisdi-  ^ 
vina:  voluntatis  ftbi  (  fi  libr.  de  Voca- 
tione  gcntium  audimus  P(olperum)^  Pro^er 
quos  voluitfubdidity  &  eos ,  qui  inconvcr^  *  "'^ 
ttbiles  permanferunt  (  nonfolum  rcddc- 
reconvcrtibilcs)/f^/«f  conycrtere  potuit, 

[imo 


THEOLOGI  A 


^vn     \}^^  crcaturam  fibi  non  fubderc  non 
-xT-«,/,Jv;  potuit  :  impofTibilc  cnimcft quodali- 
^ittirab   ^^^^  exnnatur  ab  obedientia  Dei ;  nn- 
obedtentd  po^ibilc  quod  vis  intentionalis  gratix 
eftedu  aut  careat  ,  aut  carerc  po/Tit.] 
Nota  ill ud ^«o;  vo/«/f ,  nam  in  auxilio  cf- 
ficaci  in  fcnfu  compofito  lumpto  ,  fi 
Didaco  Alvarcz  crcdimus  ,  daturfor- 
malitas  faciens  &  formalitas  volcns ;  il- 
lacftcntitasphyficaauxilij ,  hsec  Divi- 
num  decrctum ,  illa  cxfc  non  cfl  tificax, 
quia auxilium  qua  cfficax  cx  phyfica  cn- 
titatc  creata,  &inrentionalivoIuntatis 
incrcatavirtute,  tcfteeodcm  Amhore, 
componitur, 

Hic  tamen  notari  volo,  voluntatcin 
Divinam  tantam  libcrrati  noftias  im- 
^onerc  ncccfiTitatem  in  fcntcntia  Alva- 
rcz  ficexpofita?,  quantam  in  fentcntia 
:MoHn«  s  infalhbilitatcmquGadhuc  a- 


liundcefTe  quxrendam  ;  quia,  fi  idco 
Dei  voluntas  cft  irrefiftibilis  ,  tamctti 
auxilij  phyfica  cntitas  carcrc  cfFcdu 
poffit,  quia  voluntasdivina  hoc  ipfum 
vult  ;etiamhumana  eft  irrefiftibilis  in 
multiscafibus  ;  vcl  dicito,  quoPctrus 
modo  poterit  refiftcre  mcaj  voluntati, 
fi  dixcvoy  racquodvelts  ?  QuoDcus  mo- 
do  ,  fi  dixero ,  Realu  &  pkyfica  voluntas 
tua  jiat  in  calo  &  tn  terra  f  Jbrgo,  ni fi  Al- 
varczallamaut  maiorcm  irrcfiftibilita- 
tcm  in  Divina  vofuntatc  repcriat ,  ni- 
hil  Dco  attrlbuit  quad  HomiDis  pcr- 
fcdioncmcxcedit,  &tantamautmino« 
rcmcfticaciam  if.trinfecani  phyficajau- 
xiliorumcntitati  concedet,  quam  Ma« 
lina,  Suarez,  Vazquez,  &  re- 
liqui  Patresjc- 
fuitito 


Impertinentia 

De^DoHrina  Augufiini. 


L  Vllt. 

VUcet  & 

h<fc  Pr.o  ■ 

theorema- 

tafonere\ 

nainyUtvi' 

deoy  inM' 

gufiini 

iultu,fi:p€ 

defectUj 

fdpeexcef- 

fu  pecca- 

tur. 

Ouomodo 

conctlia 

utantur 


AMor  Regis  judiciiim  diligit,  &ita 
amarc  Regem  Theologorum  Au- 
guftinumdebcmus,  utnon  coecam  dc- 
votioi>cm,fed  prudentcm  rationcm  du- 
cem  habere yideamur  &  dicamur.  Non 
indigctDivinusDodorlaudc  fld:a,aut 
Chimoerica ;  ncc  ei  dcvotus ,  qui  illum 
fubrigitjUtetiamDeoprsponat.  Hanc 
ob  rcmimpertincntcshasfubjicimus,(i 
impertincntes  dici  pofiunt ,  qua?  hac  re- 
rum  tempcftatc  maxime  funt  in  noftra 
fcholapertinentes.  » 
I. 

QuiConcilia  ab Auguftino,indcfi- 
nitionibus  fuis ,  hoc  eft  in  Articulorum 
Fidci  difcretionc  &  conftitutione  rcgi 
,aircrir,ea  ab  Spiritufan(fto,.^ui  nccfalli 


nccfallere  poteft,dirigiignorat,&defi-  docirin^ 
nitionum  infaliibilitatem  auferens,ccr-  Augupf*^' 
titudincm  mcre  humanam  in  articulis 
Fidci  relinquit. 

If. 

Qui  Auguftini  dodrinam  maioris  fc  AnfAtrV^^ 
faccrcafterit ,  qr.amdemonftrationcs,  veterii^ 
contemnit  dodrinam  Au^uftini.  IpCc  autborif^ 
enimin  retradationumlibris  fsepe  pro-  rationij^ 
babilemproptcrprobabilioremrejicit,  evtdcnt^'''  j 
faepc  Lcftores  admonct ,  ne  fibi  (uhkcuprdtpon^  v 
bant ,  nifi  ubi  fe  non  crraffe  cognovc-  deb(4t>  f 
jint.  [ 

III 

Qui  Au^uftinum  omnibus  Patribiis  ■^^''''^^J»" 
prxpanit,  iniuriuseft  ipfi  Auguftino;^'^ 
vidctuf  enimadmitterc,  aliquidcum in  ^'^^^^^H';' 

mate- 

fitnus- 


4 


^raa 

des,' 

ftrat 
^ati 


f 


[ 


■rrtf 


watcna K.eIigionis docmfTc  contra  Ca- 
thohcam  omniumPatrum  fcnccntiam, 
adeoq;  cum  non  fuiffeCatholicum^&ri- 
mul  imitariCalvinum,qui  univcrfosPa- 
trcs  erroris  infimulat,  &  folius  Augufti- 
ni  tcfttmoniis-Tuas  hxrcfcs  fundare  glo- 
tiatur,  noncnim  cft  alia  communis  o- 
mmumPatrumdodrina,  &aliaquara 
docet  Auguftinus. 

IV, 

^l^/  ^'"^  A. "^'"^  inle(5tum  l  Thoma  Augu- 
AulV  ^'"""^''Thomam  non  legitjvi;^  cnim  ar- 
omn.  ticulusintoto  operc,  qui  ALiguftiniau- 
thoritate  careat.  Qui  lcftum  quidcm, 
non  tamen  intellcdum affcrit;  Thoma 
Angelicamentcprsditum  negat,  &  ab 
'^'mns    ^nivcr/k  Ecclcfia:  pictatc  dcficit,  Tho- 
^^^orAn.  "^^"?  ^»*?^^^^^  Doctora  nomine  coiideco- 
i^^icus.     [^"^'s.  Qui  Thomam  aitjcgiife  &c  intcl- 
exiflcDoaoris  Divini  volumina,  vo- 
iu»fletamenilluminpartesruas  vclinvi- 
tum  trahere,  in  Angelici  Dodoris pcr- 
ionam  &  doariiiam  cft  impius. 

^Jfflarum  'o^^'  ^^"^  autlegit  apud  Tho- 
^fimpofitus  .^^^^^^inc""»  '^o"  poftcrefiftercgra- 
t>«  in  fcnfu  compofito  putat  afllriho- 
'^incm  non  poftc  ilJum  adbum  ad  qucm 
Faedetcrminatur,  omitterc  ,  non  vult 
oonos  Thomiftas  intelligere, 

^^'idus.  ^  I  c  t  M  u  s  igitur  Conciliis  eandcm 
^>i'«*C-f^,^^^^^"^^^^''^^^^^citatem,quamDeo: 
^ff.  I^^i  rcvelationcs  Mathcmaticas., 

^<^motu  ^^'^^pl^yficas,  Morales  admittcre  dc- 
"^onfti-ationcs.  Nihii  non-dcmonftra- 
tum  Patrum  affertis  prj?ponimus,ubi  u- 
"jverfiin  ^liqua  opinionc  convcniunt: 
"bi  autem  aliquis,  quicuaq;  ille,a com- 
niuniomnium  Patrura  &Doaoruren- 
tcntiadifccflTerit,  nos  necCoinitcs,ncc 
allcclas eft habiturus.  Si Tridcntina fy- 
nodus  alicuius  Patris  verba  Canonica 
I  '  jp^a  dc  fidc runt;nempc in  fcnfu 
an  hcclcfia  intento.  Sane  in  codcm  Pa- 


FVNDAMENTALIS. 


»7 


^^trum 
'H^nfus, 

(n^ti 


tremlocutum,ptcputamus,hoctamen 
RonciTcdefide  tencmus.  Thomamfi- 
dcl'/rimum  Auguftini  interprctem  ,  dc 
ThomarDidacumAlvarezcxiftimamus, 
cj>  coiitraThoma  eft,  Aug.  non  eft :  ficut 
necThoma?,c^contra  AJv.  fitotus&at- «^^«7«^  dim 
tentelcgatur;  Omncs  trespoflrehomi- & 
nem  cum  phyfica  cntitate  gratise ,  om  iC.i'ompof,tm 
fioncm  operis  componere  ten  cnt .  &  hic 
eftiprorumfcnfiis  divifusrpoftc  hominc 
decrcto,vcl  gratic  cum  ipfo  dccrcto  co- 
pofitKrcfiftcrencgant,&negamus.Qui 
poccft  omittere  aaionem  quam  Dcus 
liberc?  faciendam  decrcvit,  poccftphyfi- 
gratise  cntitati  rcfiftcrc  ;  non  tamcn 
idco  diccndus  cftpofic  rcfiftcrc  dccrxto 
di  vino,aut  grati^  cum  dccrcto  compo  - 
fita;;  nam  &  hxc  omittcndi  poteftas  cft,  Q^^  poffet 
ctiamdivinitusdccrctacft.  Illc  cnim  u--'^^'' ^^7^^ 
nicus  diccndus  cflct ,  poflTc  divino  de-/^^» 
crcto  refiftcrc,  qui  poffct  facerc  ncccf- 
fario  ,  quod  Dcus  facicndum  libcre, 
hoccft,  facieRdum.non-ncccffario ,  dc- 
crcvit. 

VIL  An  JM~ 

AdamumeKtraParadirum  fuifTecon-  rnus  extrx 
ditum  facra  fcriptura  cxprcfsc  docct.  Paradifum 
Ergo  fi  aficrcntcAuguftinononhabuit7?f  mtdt^ 
^ratum  antcquam  ad  Paradifumtrans-  tus> 
fcrrctur,  protul  dubio  conditus  eft  in  An fit  pof^ 
pura  natura,  caput  pcrlcgc ,  quia  omnia  fibilKpurx 
huic  conccptuicohsprcnt,cuiusfiCen-  natura} 
fordenominarer,MeIlifluimei  T>QQ:o-.Anconditx 
risvcrbiscxHb.dcprj-c.&d  fp  fumpti5,/amf 
utcrcr,  diccremquc.  Adhxcmbtladpra-facto? 
fenscertfus  brerms^re/pondendu?noccurrit,  Ouidfen^ 
ntfiquoditaS.Anttftesfapuit  ,  reclhje  ipfe  tlendum 
vtdern.    Kam  ego  mfenfibw  aciihisc^^  tllu^  de  Patrum 
flrmm  Patrum  catttus  profecto  fiim  oinnino  finguUrt- 
nonaiiud  afitmarf,  guamquodu.  Apofiohi.  bu<fintai^ 
Corinth.^,  i.tefte,  qu^riturjamtnttr  dif  tifs. 
penfitores  tu  videlicet fidelu  quii  tnveniatur. 
Cerrtisfum  entm  five  m  fuo  abtwdavmt  fin^ 
fuyfivemDaftnnmJim  6-  m  c.treris,tra  & 
tn  his  fuijfefidclm ,  aut  tn  dijpenfanclo,  quod 
C  pr<i. 


THEOLOGI  A 


.  frAmanibmeYat.autlnfmbendoquodfenfe^ 
Teftimonia  ^^f^    £rgo  fiquidcm  dancur  Auguftini 
fimuljun-  teftimonia,<]ua:vidcanti}rfuadercAda- 
ilafeju-  mum  fuiflTe  dc  fado  conditumin  piua 
VdUt  &    natura  :  &:danturedam,  quaevideantur 
exponunt.  f^^  Jere  non  pofTe  Dcum  de  abfolutii 
potentiaHominem  purum  condcrc  nos 
tcftimoniatcftimoniis  tcmpcrantes,  di- 
ccmus  in  ea  fentcntia  Auguftinum  fuif- 
fe,  quaj  docet  Adamum  auidcm  dc  fada 
fuifle in gratia,  &potui(le condi  in  pura 
natura,riDcoi(ipIacuiflct.  Ca:tcrosho- 
mincs  Adamifilios,  ftantcpeccato  ori- 
ginali.&Jiiftitia:  D.vinaf  dccrcto,  non 
poffc  nimirum  (in  fcnfu  compofito)  ca- 
Dlv£  con-  tliinpura  natura.  Angelorum  Rcginam 
ceptio  im-  mirabiliter  &  mifcricorditer  abhacrc- 
nucu/ata.  gulagencrali  exceptam,nonfuinecon- 
ditam  in  ftatu pcccati  originalis,fcd  ne- 
c]uc  in  ftatupura:  natura?  >  fed  in  ftatu 
gratia:. 

N  O  T  A  I. 

^'^*       ii^tThefeslouanijdefenfi  y  eiuontampU' 
^atto  ede-  cuerunt  multis  &  Claves  rhomtflia  lextci 
ditftasTbe-  comple^untury  ne  ommnopertrent^ftint  ad^ 
fi^*         dita,    Thomiftarum  ertt  nobis  oftenderey 
P  R I M  6  An-non  omnia,  qu<z  adduxtmtis,fint 
Didaci  Alvarez.  ?  Sf.cundo  An-non  tpfc 
fierttbonusThotmfta?  Iertio  AninteUe- 
ilisterminis ,  proutjubet&exponit/pje,  di- 
cataUqutdyquodmilitet  contra  P,Moltnam? 
Qu^.KKT 6,Annon  PXemos  {futt Domintca- 
nus,  &Thomtfta  feveriftimus  &  fapientrfi- 
vius)  olimRomaphyficas  prddetermtnatio- 
neseJJecontraD. Thomamdocuertt?  Quin- 
To  An-non  hodiemulti  etiam  a/iftam  fua^ 
vesponanty  ut  tUasnegare videatur,  S e  xto 
JUtto for-  pcttmus  huic argumento  rejpondere,  [  Non 
ttftima  f5-€fti"       poteftate  non  habcrc  phyfi- 
tra  ;>ib77i-<^^"^  P^f^^^c^"^i"^^ioncm.  lllipofita 
(os  pr4t(k'      c^  '^^      poteftate  omitterc  opus. 


ad  quod  inducit  :  erg6  nihileftin  mca  termind* 
poteftjtc.  ]  Se  PTiMo  aftignare  dtfferen-  tiones. 
ttam  inter tUud  argumentum  &fnbfequens, 
[  Coeco  nato  non  fuit  in  fua  poteftatc  Rattonis 
habcrepolitivam  illamnubem,  quse  vi- paritas, 
fumimpcdit  :  Pofitahac  nube  pofitiva, 
non  eft  in  eius  poteftatc  videre:ergo  vi- 
dere  non  eft  in  eius  poteftate.]    Si  entm 
pradetermnatus  ad  claudendos  oculos  non 
habet  ?natorem  poteftatem  ad  videndum» 
quam  coectis  a  nativitate,  feverm  Tfwnifta 
ejfe  nonnolo,. 

Se  D'  D I  c  E  s,  hdtc  omnia  ejfefacilia ,  & 
centies foluta  a  Vjo?niflis ,  nec  nova  folutione 
indtgere,  Et  ego  infto  hac ,  etia?n  mihi  inter- 
du?n  dt^a  ;  fed  abhomintbus y  quiftbterant 
confcij ,  qtfodhac  ip/kratiocinia  nefetre?iteX' 
ailedijfolvere,  Mea  ego  dubij  &fcrupu- 
los  fumma  urbanicate  propofui  ,  do- 
dioruincrit  mc  do(ae&  uibane  juvarc. 

N  o  T  A  IL 

Hxc  omnia  difla  cx  hypothefiquod  lx. 
Deuscocurfu  prasvio  cum  caufis  /ccun« 
disconcurrat ;  fed  quid  fi^eret  Durandi- 
ftae,quictiamfimu!taneuncgaret?'  Du- 
randus  dure  loquitur  dicunt  nonnulli: 
fed  aliud  cft  dicerc  dura ,  &aliud  falfa;  Non  ont" 
multSB  enim  veritates  durx  &  malae  di-  niadurd) 
gcftionisfunt,  nec  quia  durae,  ftatim  dufalfa, 
cuntureflefalfae.     Sed  quasdurasnos 
dicimusillas,  Durando,  Dolx,  Lalc- 
mandetio,  &alijs  multis  fuaves  cfrcvi- 
demur.&forte,  r.biiJlosarguamus,nos 
erramus.  Resmaiori  indigctconfide- 
ratione,  &  ideo  has  Propofitiones  The- 
ologicas,  quas  aliquandopraclo&prjp- 

lio  commifi;  fubjicio  dodiorum 
cxiininit 


THE- 


tu 

ve, 


i 


ias 


FVNDAMENTALIS. 


THESES  THEOLOGICiE 
2)^  Omnifcienttai^  Omnipotentia. 


Ethi  h  P^*"^""^^oralisThcologia:Funda- 
f<  I  mcntum  Libcrum  eft  Arbitrium, 
nonfcientia,non  Potcntiadivina:tolle 
cnim  illud ,  relinque  lias,  &  morcs  uni- 
vcrfos  fuftuicris :  tollc  has  (quod  Athci, 
Ethnici ,  &  Biafphcmi )  &  libcrum  arbi- 
triumrelinque,  &  adhuc  mores(  civi- 


Ics  faltcm  & humanos)  rcliqucris.  Er-  Mores  alij 
gopoftquam  dclibcro  difTeruirnus  Ar-y«/>/-  iheo^ 
bitrio  ,  de  Qpinifcientia  &  Omnipo-  logfcij  ^ 
tentiadifputcmus;EthasConclu-    aLu  Polu 
iloncs  olim  propugnatas  po-  tict^ 
namus. 


f^Pmtu 


T  H  E  S  I  S  I 

De  fcientia  Dei  in  communi^ 

Bk^um  diviriA  cognitionis  comfU^iitur  cognojcibilia  omnray  ^^^' 
quidcjuid  emm  cognofcihile  eH ,  aVcocognoJcitur,  d^Ji  quid  k 
Vco  non  cognofatur ,  td  non  eH  cognofabile.    SluAm  ob  rem 
non  csi  Det^s  ignorans ,  quod  non  cognofiat ,  qu^^  cogmfabilia 
non funt  ificut  nec  efi  imfotens,  quod non producat.qu^ froduci- 


tur  qtt^'  blUa  non  funt.    ^lnatuor  in  Deo  fcientiA  folent pni :  Chimnericorum  5  Tofft- 


Fri- 


Chnnar<t 
aut  cntia 


tuor  dt    btUum  ,  Futurorum  condittonatorum  ,  &  Futurorum  abfolutorum,    ~..  ^  ^ 
^f^jaobie^  ^amS^Deo  ,  c^i^ngeio y  O^Homtm  ahfiutenegamus ,  quontam  quanon  yiojjdan 
funt ,  nonfciuntur  .  ternas  aUas  (nimirum  fcientiam  ftmfiicls  Inteiiigentix:  tunc^  i'le}t 
Scientiam  conditionntam ,  drJcientiamV.ifionis:  ^ficeas  njocamm )  dicimus  k  nemme 
'verfari  circaidemindivifibiieohie^ttm  ,  o^omnesDeofrimariQ  d^fereJJen'  cognofii 
tiam  Dco : Jecundarioauttm  dr  ferfarticiftttionemconvenire  Angeiis^  Ho-  pofuut. 
mtnihu4. 


^^ientta 

^Urfiho. 

^oftermo. 


OMnis  cognitio  divina  cognofcit 
fuum  obicCtum  ut  eft  in  fc ;  &  qna; 
alitcr  illud  quam  cft  in  fc  ,  non  eft  di- 
vina.  Ad  Scholasvcnimus,  ut  docca- 
mur  cognofccrc Deum  ut  cft  in  fc ,  non 
ut  eumdcin  cognofccrc  alitcr  ,  quam 
^ft  in  fe  ,  hoc  cnim  fine  magiftro  facic- 
tamus.  Undc  audicndi  non funt ,  qui 
Jicunt ,  Dm  quidcm  noftro  modo  conct- 


picndi  aut  fingendi  eU  tnlis  aut  talis  ;  &c. 
Sed  corrtgendns  esi  nofter  intellcftus' :  &c. 
Non  inquam  auciicn  li  funt  ,  quia 
non  bcnc  docctur  luderc  cithara, 
qui  docctur  crrarc  ,  &  crrorcm  co- 
gnofccre  ;  fcd  qui  docctur  non  crra- 
rc:&  idcm  dcTheoIogia  dico,  quiacft 
fcicntia  ,  quxaperit  ftiidiofis  crrorcm 
nonpaticntcs  vias  ,  ui  fun us  ctiain  in 
C  1  liac 


dus  conci' 
piendty  an 
corrtgen- 
dus> 

Kota  bene 
boc, 

Ottidfit 
tt)Colog!.i 


tWEO  LO  GIA 


Quo  modo 
tognofia- 
tur  infini- 
tum> 
Oup  modo 


Kota  hoc 
kene, 

Homo  ha- 
betettam 
tres  fcien- 
ttasaut 
nctttias» 


LXV. 


hac  v!a  quodammodo  Deo  fimileS)  quia 
intcllcdualibus  &  abftra/?livjs  oculis 
videmus  Deum  licuti  eft  ;  nimirum 
Dcum,quiomnia&  fingul  a  v  i  det  fi  c  u  ti: 
funt.  Nec  contra  hanc  cognitionem' 
Thcologicam,  quam  participari  a  Deo 
dicimus  militat  Dci  inSnitas  ,  non  e- 
nim  cft  bonaconfcqucntia ,  Dem  eHin^ 
finituf  y  debet  ergo  a  creatura  finita  cogno- 
fii  altter,quamell  infe  :  multacnimfunt 
in  Deo  ,  qua:  a  nobis  cognofcuntur 
confuse,  multa  quat  pcr  negationcs  no- 
bis  notas,muIta  quae  in  cxternis  efFecfli- 
bus,  rauitaquaL  ignoranturomnino; at 
nihil  quod  poftulet  cognofci  aliter, 
quam  in  k  eft:crraretemm,  quiaut  in- 
telleftum  divinum  pcr  modum  volun- 
tatis,  autvoluntatempermodumintcl- 
\c6t\u  cognofceret. 

Participamus  aDeofcIentiam,  fed 
quam  ?  Trcs  omncs ;  nam  &  mukapof. 
ftbiiia  cognofcimus  ,  multas  hypothe- 
fes  conditionatas ,  multa  etiam  abfolu* 
te  futura :  omnia  humanitus  & inccrtc; ; 
quia  homincs  fumus  dofli  ab  homini- 
bus,  &  omnishomo  mendax,  nimirum 
decipere  potens  &  decipi ;  nam&:  cgo 
fcientia  fimplicis  intclligentise  huma- 
nx  cognoico  hos  effe  charaflcrespof- 
fibiles  :  fcicntia  conditionatapercipio, . 
quod  fi  calamum  tali  vel  taK  modo  mo- 
veam,  talem  aut  talem  charadcrcm  for- 
mabo  ;  &  fcientia  villotiis  cognofco) 
meum  dccrctum  &  infcro  futuros  efle. 
illos  eofJem  charaQicres  quos  fcriberG 
intendo, 

Quar  tamsn  cxhisfcientiis  latiias  pa^ 


tctf  Exiftimarunt  aliquIpnmamlati/ri-  hartm 
mim&  iiltimamft^iftifnmam  Qffc^^hufif^nttart 
rcs  cnim  funt  creatura?  poflTibiies  ,  ^ampUtu* 
multo pauciores  futurae.  Scd  hi  viden-  dine, 
tur  fupcr»atare  tantiim  ,  nec  profun- 
dius  ingrcdi  in  puri/Hmum  Theologiaf 
fcholafticae  Occanum.  Rem  igitur  bre- 
vitcrcxpcdio..  Ponomaioris  claritatis 
gratia  creaturas-polTibilcs  eftc^jf, /,<?,«, 
pono  exiftcntiam  cfle  accentum  acu- 
tum,hon  exiftcntiam  accentum  gravcm 
(qu6  excmpJacIariora ,  mcliusinftru- 
unt)  ergo  apcriat  (imphcis  intelligcn- 
tiae  oculos  Deus  &  cognofcct  quinque 
mundospofTibilcsinimiriim,  4,  /,(?,«; 
fuo  divinodccretoeligit  mundum/,  & 
ilfum  creat ;  crgo  fcicntia  vifionis  re- 
flexafuperdvcretum  videbit ,  i,/, 0,«. 
nimirum  mundum/futurum  ;  cafteros 
a,/,6,u;nonfuturos;quiaficuthicmun- 
dushabetadccfctodivino,  quod  futu- 
rusaut  exiftcns  fit,  itacaeteri  habent 
ab  codcm  decrcro  quod  non  futi>ri  fmt. 
Ergo  cafdemcreataras  ,  nulla  dcmpta, 
attingit  fcientia  fimplicis  intelligentiae 
& fcientia  vifionis ;  &  tota  difFcrcniia in 
eo  eft  ,  quod  ;ILa  omncs  cognolcatut 
poflibiles  ;  ha?c,  aliquas  utcxiftentiam 
habentes  in  aliqua  diftercntia  tcmpo- 
rum,  &cxteras  ,  ut  cjrcntcs  cxiftcntia 
in  omni  diffcrentiatemporum,  Scicn- 
tia  conditionata  inteicft  ,  &  fingulas 
creaturas  cum  omnibus  aliis  cora- 
ponit  ,  6c  ideas  miro 
modo  muhipli- 
car. 


tur 
^ati 
fidi 
lia\ 
tur; 


pQt 


THE- 


rcknttari  | 


FVNDAMENTALIS. 

T  H  E  S  I  S    I  I. 

J^n  &  quomodo  Deus  intdligat  Entia  rationis?. 
An  &  faciat? 

.cognojcat  Entu  ratioms?  noneffeTlmlogtcam^fid  Metaphyfi.  ixvr,. 
^cam.    Omnes entm  Catholici fiiffonimus k  Beoco^nofciutest  82i"''P<"l 
ft«r.rri     ,  r"^'- '  ^^^  ?"''' ''^''ofi'^'^^»  ••  Entia  rationis  ,fipo[n„t  co.  T""'" 
r^jttamfarttllaa  veo.  §}upd fi ejfentta  eiufmodi  intwm  in  hoc  fit/!ta  "^f^". 
ZZtT'"'^''''''^"'"'^  ^  "0"  oJTe^^  Deo  cogn^tl  Ci"""'' 

;!!17      7f'  ■'^'"^«^fi^^  i^fi^  &aUter^uamfitnt 
Xw.*^   V  ^'^'^''^''''r''-^'''''  ^^"^"'iofiecundomodocolficuLr, 
f "       tnt  "  'iio  quitUm.cognofici  fied  non  feri.    hA  mI 

Z^'"*  rZ'  t^    r^^esfhtlofiothi  ChrtfiUni  admtttunt.    i„  auo  erao  dtffe. 
mT'  eZ    Ir"""     ""'''f^^''  ^  "^f^nficattone  conditiolum.  Lr/£,-^""« 
5  "''-1  '^'''^'''^''f '"'''"^  '  &i''troducunt  Entia  'vocis,aualL"'""^''- 

'"'•*  VdZrf    /  '''"''''''^''"Entibusfier.c^cognorcUtfiingu^^^^  Ai 


ni.j^*      '  •  ~,  ^^^^f^logice dijferre  viaentur-t  con^ue- 

eZu«r'"7"'""'''^''''^^^^^^ 
'^•'"«fin^^^f^^^rtam^tametfiteni^ 

"onfptesJnonvarwtCoitclufy.  ■>    r.  -i          >  ariaiaminort 

^gcnta^oTwnr^'  ^n"".;"-  P"q""cognofcuntur,  icB.ntfifiriptou 


Cct"     r  ^  r.         «^»"-    tutia  racionis.     in  inuJtoriim  nni 

verfiam  .u      "    '  '"f^' eontro.    &  naturam  cogoitionis  ,  per  ouam 

'  qui^  PWoiopli.cum  claud>t:  tom  Deum  non  poffe  facere  entia  ra 
..q-a  m,i.  placucrunc  .  <,u.  d.cit   tionis  ,  cuod  n^uilus  ex  doS; 

Carholicis  ,  qui  affirmet  Dcum  face- 
i e  cntia  rationis  ncgat ,  loquuntur  c- 
nim  omnes  in  alio  fcnLi  longe  diftin^ 
do  ,  dum  aiTcrunt  Dcum  faccrccncia 
ratioms ,  neque  duos  Dofiores  inve- 
nies  rcqiiireMtcs  cognitiones  huma- 
nas  eiuldem  rationis  ad  Entia  ratio- 


d 

^  q«b  m.h 

fe'!s^'  7.  num,  i   pagin.  442.  inqni. 

a:'^}  ^iveratas  opinaiidi  in hac  qua?> 

''^'^^^-tia  '      ^^^^»-^"*te  conftitucndi  cn- 
^fat:onis.,  fcua/ng^^iandicogniiio- 


THEOLO  GI A 


T.ntia 
r^tionis  in 
falfo  judi^ 
i  w  Lonfi' 
Jhnt> 


jinilii  non 
poffe  fien  a 
Diiodefids 
fit> 

An  pottns 
tllu  aDeo 
ficn  de  fide 


Concilia- 
tnrAutho 


nisicienda,  quorum  unus  affirmet, 
ac  ncget  altcr  Deum  f^CCrc  Entia  ra- 
tionis':  tota  enim  divcrfitas  opinan. 
di  in  iiac  matcria  oritur  cx  diveifita- 
te  aiTignandi  cognitipnes  fadivas  En- 
tiumrationis;  qua  abiatanullad  vifio- 
ni  liuius  difficLilcatis  fupercflet  diffi- 
cultas  ;  &riomnibuseadenj  menscnet 
de  cognilionc  faftiva  Entis  rationis, 
vix  ullus  darctur  m  hac  re  difputan- 
di  Locus.    Remclarc  odcndo.  Affir- 
mat  PaterHericc  difputat.%,  de  fcten- 
tia  cap.i^nfinCy  cogintionemfaaiv-m 
Entis  rationis  dcberccflc  judicium fal- 
fum  dc  cxiftentia  obieai ,  c|uod  non  fit, 
vel  fahemapprchcnfionein,  quaeincU- 
netadhoc  judicium  ;  ccrtumdcbct  ef- 
fc  apud  hunc  Authorem  ,  Dcurn  non 
faceieEntiarationis;fi  cnim  afiercret 
cognitionem  fadivam  Entis  rationis 
importare  judiclum  falfum  dc  objc- 
do  non  exiitentc,  &  fimul  alfcrcrct 
Deum  faccre  Entiarationis,apcrtcdi- 
ccret  Dcum  habere  judiciuni  falfum 
de  objcdo  non  exiftentc ,  quod  eftlia?- 
reticum.    Hac  ratione  optime  dixit 
Hurtadus,  qui  judicium falfum  requi- 
ritadEntia  nuionis  facienda,  fidelan- 
aumcfTcDeum  non  fjccrc  Entia  ra- 
tionis  ab  ipfo  expUeata  ,  quod  vcrjm- 
mum eft-  Authores  ifti, qui  Cathohce 
aefendunt  Deum  non  hccrcEntiara- 
tionis,  &ad  fanaumlnquifiiionis tri- 
bunal  elTent  dcferendi  ,  fi  oppchrum 
diccrent ,  fatcntur  Deumcognojccre 
eadcm  Entia  radonis  per  verum  judi- 
cium  ,  cx  vi  cuius  cognolcit  illorum 
exiftcntiam  repugnare  ,  &  cognitio- 
ncm  humanam  terminari  ad  cadem 
Entia  rationis.    En  quomodo  in  rc 
cQnyeniancDoaoFes,qui  afhrmant ,  & 
qui  ncgant  Deum  facere  Entia  ratio- 
nis  ;  in  quibus  tantiim  eft  diffenfioin 
aflignanda  cognitione,  qux  vocanda 


fitfaaivaEntisratiohls ;  omncs  emm  Q^dfito  d( 
calcicni  CC^riiriGuo  circa  laem  oh]e- ^^^^  ^^" 
dumeodcm  omnino  modotcndcntcs -^^^w^ 
conftituunt.    Quia  illi,  qui  i.flirmant, 
Deum  facere  Emia  rationis  ,  dicunt 
cogoitioncm  quamcunu|uc  tcrmina- 
tam  adobicdum  rcpugnans,  ct-amfi 
fit  judiciurn  dc  non  cxiftcntla  tali  ob- 
jc(5ti ,  vclquotantumaftirmctur ,  co- 
gn.tioncm  ahamadilludtcrminari,  cf- 
k  fadtivam  Entis  rationis ,  quam  co- 
gnitionem  Deo  tnbuint  Doaores 
ncgantes  Deum  faccre  Entia  rationis, 
quin  ex  illorum  piincipiis  inconfc- 
qucntia:  aliquidnotetur ;  hivero,  qut 
aiVerunc  quamcumque  cognitionem 
tcrminatam  ad  objedtum  rcpugnans 
modo  cxpiicato  cff.  fadiyam  Entis 
rjtionis,  nonpoffunt  nonconfcqucn- 
ter  dicere  Dcum  cognofcentem  Ens 
rationis  ut  fadum  ab  homine  ,  vel 
per  adum,  quojudicat  cfleobjcdum 
repugnans ,  facere  Ens  rationis,quod 
omncs  concedercnt  ,  fi  admittertnt 
,quamcumque  cognitionem  quomo- 
documquc  termiwatam  ad  ob.edum 
Tcpugnans ,  ctiam  diflentiendoab  illo, 
cflc  haivam  Entisrationis.  Hi^  pras- 
milTis  facileanobis  tota  decidetur  dif- 
ticuhas  punai  capite  praefixa,  quse  pla- 
cuitetiampraenotare,  nc  quis  rcligio- 
nis  {pccic  carpcre  prsfumat  doftures 
aflercntes Dcum  facerc  Entia  rationis, 
quinihilDcotribuunt,  quodnon  con- 
cedant,  quiafleruntDcumhuiufmodi 
Entianonfacerc,utfupra  notavi;  nc- 
-quc  huiulmodi  rcligionis  fpecie  fuam 
lcntentiam  commcndandam,  aurpra:- 
ftrendam  cfle  prasfumat  fentcntia  illo-  ^ 
rum,  qui  aflerunt  Deum  facere  Entia 
rationis per.adum, quo  ab  iilorum  exi- 
ftentia diflentitur,  5c  dicat illa  ab  inte!- 
ledu  humano  ut  verc  exiftcntia  co- 
-«'nofci  ,  etfl  enim  CathoHca  fit  lau- 

danda 


FVNDAMENTALIS. 


ti,  &  nullo  modoper  judicliim  afler- 
tivum  de  illoriim  cxiftcntia ,  aut  per 
apprchenfionem ,  qua?  inclinctadhoc 
iudicium  ,  quia  longe  abcft  a  Deo 
mnis  cognitio  ,  quasaliquamfal^ 
fitatis  umbram  rcdo- 
lear.] 


«^anda  fentcntia  negamium  Deum  fa- 
^f^^^fen.  ^^^^  ^"^'^  rationis  ,,  nc  cogannir  aflc- 
^^tialau.  ^^^^  ^^""^  habcre  judiciim  falfum, 
fiahtiu  ^  4"<^^ccipiatur  &  judicetcxiftcreob- 
P^^uftlfUis  i^<^"'^>  qnociinicrcpugnat  ;  haclau- 
tii,  carere  non  dcbent  ,  quL  aflerunt 

Deum  faccrc  Entia  rationls ,  tantiim 

per  aftum  ,  quo  judicat  ipfarepugna- 

re,  &cflcobjcdumintdlc(aionis  crca.^ 

T  H  E  s  I  S   III.  • 

Quomodo  fcientia  llmplicis  Iiiceliigentix  verfe- 
tur  circa  respoffibilesi 

[/»<•  etUm  ortturcontra-verfitmilUm,  qun  mqmrit,  K^n  Veiu^ 
'  cofrnojcat  tnfinitas  creaturas  fojftbiles  l  non  efe  Theoloeicam: 
habemtnentm  ex  Theologia  Deunt  univerfis-  cognofiere  ,  nuU 
~?  ~-  ^""f*^  'Jp'V>*      oculos  Uteat  r  quamobrem ,  cum  Deits  illas 
tiTr'^r'r^V'"^'''  ""'fi^''^'^  '^'>  Philofi,ph.is,  orandmque  ut  de- 
"^"■^"'-'^""'''""'f»"*^'  ""^erabites  aut  innumeraUs  ?  d-fiAn 


ri 


^         diZ  *      ^^^^.^^rr^4//r.  ,  anfyncategoremmc):  ?  dr fifnit^  ,  An  innuumfit 


^mit^i? 


"  '""o  datur  ulttmapars,  quodvoluitZeno  ,non  eH  dicendus  DetLin^-MMel 
r2S^"fLV  .^■^*"'''^  '"  i"fi"i^'"^dt^'r'bilef,t,  quod  -voluit  A- 
aun  J    '  "^™^'"  '  '»  eomtnuo  non  cognofii  i  Deo  ultimam  partem, 
utlT  T  T  ''^'  flf'^'^'  '  cognoficentura  Deo 

coiZr^'  '>  ^rx^infirtonfunt^n  aliquo  numero  detcrminato  ,  non 
'  ^ou  t.  fiit  t7T  "  ^"^  ""'''"'^  """"""^  ^""■"''"''ttts.  Et  quia  in  fi  non 
"'il  »e  difiZ  'ff"""""''  «oneruntinfinitacategorematicUn  cognitio- 
^finul:  qtidZ    c  cognofierentur  altter  qukm  funt  in  fie.    Ergo ,  fi. 

^^"''''f  fL,  ^  '^"''■'^"^^''So^^^^  ij>fifint ,  &utclariusloquar,inde/ni. 
^'^^lltil^nr^^^^  &  determinatijfima  eogni. 

"'"''"eJfitndtfinttM&tndeterminatMcognoficetDeits. 


Dc 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


nitum  re- 
fugnet^ 


An  crea- 
tur£  pofi' 
btlesjmt 
infimttt} 


DE  infinito  no!o  hic  multafcribe- 
rc,  puto  cnim  illud  tam  dare  re- 
pugnare,  ut  non  po/fit  ferio  propugna- 
ri  infchoiis  :  nam ,  ut  vicleo,qui  illud 
dicunteffe  po/Tibile,  novas  fibidcfini- 
tiones  formant  ;  &  quia  novas  ,  cum 
maxime  admittcre  infinitum  videntur, 
iliud  negant  ;  iliud  enim  ,  quod  nos 
dcfinimus,  &  eflc  impo/Tibile  dicimus, 
non  admittunt.  At  hsec  difficiiltas, 
•  quaj  numcrum  creaturarum  pofTibi- 
iiumconccrnit ,  fpeciaiis  cft  i»pud  do- 
centes  non  pcffc  a  Deo  crcari  infini- 
tas ;  multi  enim  cxiftimant eafdcm  pro- 
ut  funt  objfdum  omnipotentiae  effc 
infinitasfyncategorcmatice ,  &:  prout 
funt  objedam  lcientia:  divinx  cflein- 
finitas  categorcmaticc  ;  &  hac  ratio- 
ne  feducuntur ;  quod  tamctfi  non pof- 


fmt  omnes.fimul  .crcari  ,  omnes  ta- 
men  cognoicuntur  fimul  ;  quam  ob 
remeafdcm  crcaTuras  rcfpcdu  Omni- 
potcntiae  dicunteffe  infinitas  poten- 
tia,  hoccft,  fyncatcgorematice,  &rc- 
fpe^lu  cognitionis  divinse  effc  iufini- 
las  adif,hoccll  catcgorcmaticc.    Scd  QS^^  fi^ 
ut  vitleo  carentvcio  conceptu  infini-  ^^P^^^^^^ 
tifyncatcgarco\atici ,  illud  cnim  efti-X^"^'*^^'^^ 
dem  ac  indeJTnitiim  :  nam  multitudo, '^^'^^^^^^^^V 
-vcleftfinita,  velinfinita,  &huiusulii-  ^^«'^'^«^ 
mi  g<:neris  dicimiis  eiie  multitudinem^^^^''^ 
partium,  quasfuntin  continuo  Arifto- 
tehs,  &  creaturarum  po^Tibilium, 
qua;  funt  in  Omnipotendss 
flavi/fiSo 


T  H  E  S  I  S  IV. 

Quomodo  fcientia  vifionis  verfetur  circa 
res  praefentes? 


Ntuitiva  eTt    infmta  omma  comprehendit^  veljufercomfre'  l  xx. 
hendit fotttis^ut  cum  Patrihus  Bcclcfi^  loquamur.    Cognofitt  res  QH^  ^ 
extfientes  frout  funt  in  fe\certas ,  certiffime  cognofitt  effe  ivr-  ^^^^^^^ 
t^  :  duUa^  certifime  cognofiit  effe  duhtas ,  ^  frohahiles  cer-  ^'^'^^  V 
tifftme  cognofcit  efe  frohahiUs  :  erraret  eni??/  Deasyfi  velcertacognafceret  ^^j^^/^^ 
ut  duhta,veiduhia ut  certa,    Hinc  csi  duivs foffe moveri  qudtftiones  de  Vifione  ^^^^^/ 
divink-ifrmem :  Jnftt  incerta?  fofteriorem ,  Jn  certiftimafit^  &  tamen  circa 
incerta  verfitur  ?  frior  cH  Theologica ,  Philofifhica  altera ,  qui  enim  diceret 
fcientiam  Deieffeincertamyatrocem  hlajphemiam  committeret :  at  qui  certifi^ 
mam  ejfe  concederet ,    tamen  adderet  ohiecium  illam  incertum  aliquando  re- 
Jpicercy  non  Deum;fid creatur^s ,  de  incertitudine  dr  imferfe^ione  accufireti 
creaturx  ergo  h^cficundaqnaftio  non  Theologosfrofri^y  fed  Phiiofifhos  tantum  con- 
inarta,  cernit. 


.  scmtia 
Dei  efl 
certi/i^ 
ma :  An 
dmtur 


Sea 


Lxxr. 


FVNDAMENTALIS. 


Qujd  fit 

wmcategiy 

Wtfnatutii 

mltitui» 


pt^fu 


^ulutudo 
P^rtium 
^onthiui 
tncerta. 


P^oUilu 
^''^qu^} 


f  proba 
^videns 


CHd  ^uia  poffcs  inquircre  ,  An  exi- 
^ftantdcfaftoin  rcbus  Entia  inccr- 
•\proponanialiquaphyfica,  aliqua 
^ogica,  ali^qiia  Machcmatca, 

R I  M  6  cnim  in  physicis  fuc- 
curric  Quantitas  Pcripatetica  in  infi- 
"itum  divifibilis  .  habcns  dc  fadto  o- 
n^ncs  fuas  partes  ;  icd  quot  >  non  fini- 
.tas,noninfinitascatcgorematicc,  fed 
intinitasfyncatcgorcmaticc,liocinde- 
nnitas&  indetciminatas  :  ergo  ccrtif- 
"ma  &  dcfiniti/Tima  cognitionc  Dcus 
mtclligit  indctrrminatirnmas  conti- 
^iiipartcs,quas  fi  cffc  dctciminatas  co- 
gnoicerct,  alitcrcognofcerct,  quam 
^Lintinfc.  ^ 

SEcuNDoinLoGicis,  fuccur- 
nt  Opiii  o  probabilis,  itcm  Opinio 
Qiibia  poluive  aut  etiam  negativc. 
■  L  Eam  dico  negative  dubiam  ,  pi  o  c]ua 
nullam  rationcm  habco  ncqu  d.mjc- 
vcin ;  dubiampofitm ,  pro  qua  habco 
"«^quam  rationcm  congruam  ,  quam 
^otivum  rationabile  vocant ,  quod 
tamctfiievc  fjc ,  affcauvd  uibanita- 
te  coopcrantc  ,  pofTit  impctrare  con- 
^«rum.    Voco probabilew,  quamgra- 
&  forti  ratione  fulcio  ,  homini  do- 
dignam  ,  qii*e  tametfi  dcmonftra- 
tiya non  fit ,  non  potcfi:  demonftrati- 
.clidi.     Quibus  addo  fentemtam  c- 
^idcntem ,  dcmonftrationc  phyficaaut 
Jiiorali  fulcitam.  ]    Pono  igitur,  qua- 
Ji*orviiosrogari;  Utriim  matcria  exi- 
itat  cxiftentia  forms  ?  Pono  Petrum 
"wllam  rat=onem  habere  pro  ncc  con- 
^'■a  :  Paulum  habere  aliquas  Icves  fcu 
ccngruas  :  Joanncm  fortes  condi- 
g'^as  viro  grayi  ,  non  tamen  eviden- 
J«^s  &  ccrtas  :  &  Philippum  dcmon. 
itratas  &  indubitatas  :  &  Deum  in- 
tcrrogo  ,  qualis  fit  humanitus  Tho. 
«^utariim  fcmemia  ?  Refpomicbit  ^il. 


2-/ 


lam  rcfpeau  Pctri  cfTe  dubiam  ncga- 
tivc  ,  refpcau  Pauli  dubiam  pofitivc, 
refpcau  Joannis  cfleprobabilcm ,  re- 
fpcclu  Philippi  dcmonftratam,  Ec- 
ce  Deus  ccrtifTima  cognitionc  divi- 
iia  ,  cognofcit  inccrtitiidincm  cogni- 
tionis  humana:  :  ilia  cnim  qujcdiibia 
aut  probabilis  ,  incerta  cft  :  &  quac  mmanM. 
demcnftrata  humanitiis,fortcevidcn-  rtidemon- 
na  negativa  fubfiftit  ;  lUam  cnim  r^-flrat,oni 
tioncm  dcmonftrarivam  dixero ,  con-yW/r^^. 
tra  cunis  cilicaciam  bc  fecuritatcm  ui- 
hil  occurrit. 

Tertioin  Mathematicij 
fuccurrunt  jliqua  multo  fubtiiiora, 
quam  in  phyficis  ;  nam  fi  ponamus 
contjnuum  componi  cx  indivifibili-  Continuu^ 
bus  ,  quod  tcnuit  Zcno ,  &mulciviri 
^odi  cum  ipfo  ,  adhuc  lineam  ^otz^^*^^* 
ro  coniidcrarc,  qua  longam  prsfcin- 
dcndo  a  cralTitudinc  ,  ctiam  indivifi- 
bih  j  &:  tunc  lincam  quam  phyficene- 
quco  ^  ducere  ^naihematicc  potcro, 
6c  aftcrcre  ,  fupcrficicm  Mathemati- •^"''^^ 
cam  noQ  componi  cx  lineis  Marhc^  ^^''^* . 
maticis  ,  ctiam  fi  phyfica  compona- 
tiircjf  phyficis;  nam  {i  ZcnoncgatA- 
riftoteli  hanc  propofitionem  ,  Jndi^ 
vtfibUe  additum  indtviftbili  nihil  addit^ 
putat  cnim  auo  indivifibilia  ,  cffe 
plus  quam  uiuim  indivifibile  ,  non 
potcrit  ncgare  Euclidi  ,  hanc  ;  Nihil 
addtttm  nthtlo  nthil  addtt  ,  non  cnim 
plus  funtduo  nihila,  quamunumni- 
hilum  ;  &  Euclidis  omniumque  Ma- 
thcmaticorum  iinca  fubtilior  indivi- 
fibili  eft  quoad  latitudincm  ,  hac  e- 
nim  confiJcrationc  nihil  habct.    I.  ^'^^^fi- 
dem  dixcro  dc  fupcrficie  ,  quoad  pro- 
funditatcm  ,  Jiiathcmaticc  t  nim  con- 
fidcrata  non  habet  altitudincm  indi- 
vihbilcm,  fcd  nullam  prorfus.    His  po- 
fitis  duco  unum  circulum     juxt?  tri- 
jono- 


II 


1.6 


THEOLOGIA 


Jjneatan- 
cans. 


Detis  ultl 
mamfeca 
tem  non 
cognofeit. 


gonometriafcomuncslegcs  dimittou- 
namtangcntem  ,  &  a  ccntro  in  illam 
^roduco  nonnulias  fecantes  ;  inc'pio 
a  gradu  primo,  &intcrrogo;  AnDeus 
cognofcat  ultin-wm ,  qu.r  poflit  duci, 
&  lit  gradui  nonagefimoproxima  ?  & 
.  fi  Deus  ultimam  non  cognofcat,  cum 
non  fit  defc6tiis  cx  paitc  fcicnti» ,  e- 
rit  ex  partc  objedi  ,  cjuod  non  ha- 
beat  lincam  ultimam  ,  quae  pofTit  co- 
gnofci.  Idcm  dicam  dc  triangulis, 
scquis  bafibus  intcr  duas  parallclas  de- 
fcriptis  j  idcm  dc  lincis  ,  qux  in  infi- 
nitum  acccdunt  ,  &  nunquam  coin- 


cidunt ,  qualcs  in  Mathcfi  mca  auda- 
cc  &  iii  aliis  Libris  rcpcriuntur  in- 
numcrx.    Stat  crgo  in  rcbus  Logi- 
cis ,  Phyficis  &  Mathematicis ,  quae  in 
mundo  repcriunturde  fado  ,  cHc  a!i-  incert^  ^ 
quas  dubias  ,  inccrtas,  &  indctcrmi  indeter' 
natas ,  qu3B  impcrfede  cognofccren-  nihiatd. 
tur ,  fi  alitcr  quam  funt  in  /e ;  adcoque 
non  poffc  aiitcr  aDco  ,  quam  utdu-* 
bias  inccrtas  &  indctcr- 
minatas  co- 
gnofci. 


T  H  E  S  I  S    V.  , 

QuomodoDeus  cognofcat  futuracontingen- 
tia  abfoluta. 


ah 
p9i 


fit 


per 


Orifloeidem  doBrlndi ,      ex  ilsdem  fundamentis  deduco  quA-  lxxii» 
^  ftionem  illam  ,  qua  interrogat  ,  K^n  Deus  cognoftat  futu- 
'  ra  contingentia  f  non  ejfe  T heologicam  ,  fed  Metaphyftcam: 
nam  fi  ifta  cognoftibilia  funt ,  cognoftuntur  ^  Deo  ,  altas  non, 
Nec  qtiAri  dehet ,  An  Deu^  ccecutiat  dr  aliqua  vifthtlia  non  videat  ?  Sed 
fuppoftto  ,  quod  omnia  cognoftihilia  videat ,  inquirendum  folummodo  esiy 
An  futuri  contingentis  veritas  ftt  ^ognoftihilis  ?  ^uod  eU  quArere , 
Iheologt-^  ilU  habeant  determinatam  veritatem  aut  falfitatcm  ?  Eorum  cognitio-  Ariftott^ 
z,amus  cu        negavit  Ariftoteles  Beo  :      eamdem  concedimtis  nos  :  nec  tamen  error, 
^tfd've  -  ^^ff^^^^^     Theologia  ,  fed  in  Philojophia  fotummodo  :  ft  enim ' Arifto- 
V  Isf'  teles  in  Philofephicis  tenuifiet  contingentia  futura  hahere  determinatam 
veritatem  aut  falfitatem  ,  in  Theologicis  confequenter  docuifiit  illa  co- 
gnofei  a  Deo  :  at  quia  philofephice  erraverat  ,  dehuit  theologice  confe- 
quenter  errare.     Vnde  non  fine  admiratione  legi  cuiufdam  Salishurgen-  jnconfi" 
fis  Thefes  ,  qui  futuris  contingentibus  ahfelutis  ,  non  (olftm  negahat  de-  quenti^  , 
terminatam  "uerttatem  aut  fdfitatem  ,  fed  etiam  contendehat  hanc  ejje  do-  Philofif^* 
Brinam  D,  Thnmdt ,      tamen  cx  alio  capite  concedehat ,  Deum  deter-  Salub^* 


pbiiofe- 
phamur. 


minate  -^o^iiofecre  >  tttritm  pofitioncs  de  fitiiro  fint  ver^  \ 


qttem  quta  althii'''fi'' 
tviden- 


tei 


-  Inconft' 

-  quentf^ 

.  phiiofir 


FVNDAMENTALIS.  ty 

Tmmrl!i  ^^^^^^^ '      ^^'^  i^^^fenu  producerc ,  mc  ampUus  h  re  cUn 

Anfcien.  (jOgnorcit  Deus  fcicntiS  vifionis  fentibus  ,  &  futuris ;  eft  fimul  orar- 

^/^r//?(,«^  yintuitivaE  omnu  futura  ;  eadem-  fcns  :  crgo  omnia  vidct ,  qu«  in  il, 

^homm.  qi^e  cognofcerct  ctfi  per  impombi-  Jis  tcmporibus  fiunt  :  omniaquc  ct- 

Votentta  ^e  cnettmpotcns,  nec  iila  crcarct  aut  iam  vidcrct  etfi  non  concurrcrct  i- 

^aeilcnt  produda  ab  aho  Dco,qucm    -^-  V    •       ^  -» 

poflumus  fingerc  ,  ut  mclius  fcicn- 
"^f^mtM^nm  vifionis  cognofcamus.  Video 
^leco.  conccptiim  xtcrniratis  pe/nmc  for- 
^"^ojcitur,  mari  ,  ctiam  a  Viris  dodis,  &cx  hoc 

^tcrnitatis  monftro  ,  quod  Dco  ad- 
'         iUa      8^'"t>  plurimDS  prodnc  confcqucn- 
fit^        ti^s  intolcrabilcy.    Aic  Boctius  ,  JE. 

^^rnit^s  esl  mtermwabilit  vit<i  tota  fi~ 
ac  perfeaa  pojfefiw.    cl.irius  &  brc- 

viiis.  JEternitas  efi  hitcrminabiits  vi- 
PerlT'  '''^  ^""^^^  Sanc  fi  darctur  homo 
C^i    -  f  ^tcrno  &  in  atcrnmn 

«^^''««.duraturus,  habcrct  vitim  utrimque 

interminabilcm  ,   ncc  tamen  iplc 
^^'^ornni  ^^^""^        '  S"^^  "^"  haberct  to- 
^^^poriefl^'^  ^^"^"^-  ^^"^  ^^^t)Ct  to- 

f^^fens/        durationcm  fuam  fimul  ,  omni- 

ous  tcmporibus  (  praitcritis  ,  pr«- 


ctiam  vidco  pr^fcntia  quse  non  fa- 
cio  ;  non  cnim  idco  video  quia  fa- 
cio  ,  fed  quia  habeo  oculos  ^uibus 
illa  pr«rcmia /unt  :  &  deDco  eodcm 
modo  dcbcbimus  philofophari.  Deo 
igitur  nihil  eft  prxtcritum  ,  nihil  eft 
futurum  ,  fcdomnia  funt  prsefentia, 
tamctfi  fibi  fuccedant  ,  non  cnim 
valet  ilhid  axioma  adultcrinum  ,  Oudt 
fnnt  tadem  uni  tertio  funt  eadern^in- 
ter  fe.    Unde  poflcs  deducerc,  Quf  ^^"^^""^ 
funt  prafintia  &  coexiftemia  uni  ' 
tertio  y  funtpAfintia  ^  co^ 
exiftentia  inter 


rejtcttur. 


^^^^urmn 
^'^ndttio^ 

le,^ 


T  H  E  S  I  S  VL 

De  fcicntia  mcdia  &  futuris  conditio- 
natis. 


V turA  conditionAta,  dictmtttr ,  quA  conditiani  innixa  :  qua- 
/ia/untl.  SiPetruseflerLeo,eirecanimalrugibile.IK  Si 
eircccanis,perfequereturJcporc.  111.  Si  eflecRomx,lo- 
Iquerecur  Philippo.  Ex  qtiibu^s exemflls  colltrritur  alias  con- 


^^*plex}    '''^^^^^  #  impophilem,altaspo0)lem,dr  confeqttens  alias  ^cjfenecejfmumy 


^^^"^selfccontingens.Ci^CA  primam  VKQ^osiriOHEu.ncmodubi- 

D  2  /.4/, 


i8 


THEOLOGI  A 


tatyeBemmefentUlisdrvera.&nonDeofilum.fedetUmnobis perfino-  ^^^^'^f, 
Tid>  '  nomine  enim  Rngibilis ,  intelligimus  Mferentiam  ilUm  pr^dicMem.^^^^f  ^  ' 

'    *      quA  cmtrahitHr  animal  ad  ejfe  Leonis.     Circa  Sechndam,  amens  TondmS'  \ 
fim  yfi  dtibitare  velim.    Definio  ftne  formidine  non  cognofi  aDeo,  utrum  na  ta  nn'  ; 
falfa  vel  verafit,  caret  enim  determmatk  veritateyvelfalfitate  :  &  quta  pofibilU.  ' 
Deus  illam  debet  cognofcere  front  eH  in  fe  ,  cognofcet  antecedens  ejfe  im- 
fojfbile  ,  nuUamque  connexionem  habere  cum  'veritate  aut  falfitate  con- 
fequentts,    Et,  fiobjicias  ,  dari  hic  dua^s  contradtUorias  ftmul  veras  aut  Objcclie^ 
Contra^  fi^f^^fi(/^  ^  utrumque  negaturm  fum  :  frimo  y  quia  dicere  potero  y  has 
dmojirt-  duas  fropofitiones r  [Si  Petriis  cilet  eanis  modo  pcrfequeretur  lepo. 
Cliorqua}  rcm  ,  fi  Petrus  eflet  canis  modo  non  pcrrequeretur  leporem  ,  ] 
tjon  ejje  contradilforias  ,  contradicfionis  vdcabulum  ftricliu4  accipien- 
do*    Secundo ,  quia ,  tametfi  contradicioriji  dicantur ,  non  erunt  fimul  ve- 
ra  ,  necfimulfalfiyfed  potius  nec  vera  nec  falfit  ;  nam  inter  determinate 
falfitm  &  determinate  verum  datur  neutrum  ,  quod  esi.  nec  determinate 
verum ,  nec  determinate  falfimt  :  ftcut  inter finitum  dr  infinitum  datur 
neutrum  ,  quod  eH  indefinitum  y  feu  indeterminatum ,  drvulgo  diciiur, 
infinitum  fyncategorematicum.    Circa  Tertia  ufuntgraviffima  Condtti» 
Theologorum  certamina  ,  qua  in  una  philofephica  pofitione  fundantur ,  qua  conttngei 
fi  diceretur  ejfe fafa  ,  univerfa  cejfarent.    Porro  ,  fi  tertia  propofttio  de- 
terminatamlabet  veritatem  velfalfitatem  ,  Deus  determinate fcit ,  an 
fit  vera  vel  falfi  :  quod  fi  eadem  propofitio  fecundiim  fe  indeterminata. 
ma  id  -^^  >/^^#'^  veritate  & falfitate  careat  ,  falieretur  Den4  ,  fi  tiiam  cogno-  |i 
kene,      /^^^^     determinate  veram  ,  aut  ut  determinate  falfem,     Ergo  rhomi-  - 
fiarum  &  Molinifiarum  pace  ,  antequam  concertemtts  Theologtce  vhiiofe- 
phos  audire  debemm.    Dico  igitur  primo  ,  fi  hjac  propofttio  ,  [  Si  Pctrus 
cfTet  RomjE  ,  loqueretur  Philippo      exfe  determinatam  habet  veri-  ^ 
.  tatem  'velfaifitatem  ,  cognofeetur  a  Deo  ante  omne  decretum  itberumy  & 
ilia  notilia  Divma  merito  dicctur  fcientia  media  ,  quodfetentiji  fimpiicis  Scienti^ 
inteliigentiay  &  feienttA  vtfionis  interfityftabitque  do5frinaMoitn£yqu.im^^^'^  u 
hodte  Patres lefiiita  y  &  alti Do5iores defendunt  :  &  per  confequens fuper^^^f^^ l 
fltia  erunt  &  inutila  conditionata  decreta  omnia  ,  quA  a  Thomiftts  po- 
DecHta    ntmtur.     Dico  fecundo  ,  fi  iiU  propofitio  exfedrab  intrtnfeco  non  habet 
fondttw^  determinatam  veritatem  vel  falfitatem  ,  fi  tamen  determinari  pojftt  ab     "^^^^t  i 
^^[^  '^^fi'^ '  ^.^'     y^^^^Oy  doae  ad  conditionata  decretay  Dtfcipuit  ^nge-  ^^'^'ll  ' 
J       'itci  Docioris  recurrunt  y  ut  eamdem  propofitionem  detcrmtnent,     ^ed  jj^l^l^^esl 
quia  hxc  pijyficas  pr^determinationes  fupponunt ,  non  poterunt  admitti 

abiilis 


ntut 

"ta 


iont^  •■ 


FVNDAMENTALIS 

aj  tl/is  ,  ^ul  has  dicunt  mcere  lihenath  ^omodo  er^  cognofiet  Deusy 
ilUm  frofofitionem  ,  fi  ex  una  parte  fhyficA  pradeterminatfones  negen" 
tur  y  ex  altera  propofiitio  iila  fiecundum  fi  indetcrminata  dicatur  ?  co^ 
gnoficeret  procul duhio  eamdem  prout  cH  in  fiv&fi illa  nec  haheat  intrin^ 
ficam  nec  extrinficam  detcrminationem  ,  fiientta  determinatijfima  Beus 
^og^ofiet  ilUm  ejje  indcterminatam  ,  certifiimlilUmcfieincertam ,  verifi[t- 
^^///4«;  efife  expertem  veritatis  drfiaifitatis.  An  non  in  hoc  repcritur 
^mrdum  ?  minime .  nihil  enim  Divina  cognitioni  detrahitur,cui  omnia  co- 
g^ofictbiliafiuhjtciuntur ,  drincognofiihiiia  negantur : ficut  enim  non  eH  mi^ 
nus  omnipotensyquodimpoftbiiia  non  creet yitaetiamnoneritmtnusfiapiens,, 
quod  incognoficihiiia  nonfctat. 


qiiidcm  ftancfo  principlis  na- 
rT^tiiralibus,  &a{acral^ripturaprie- 
>  nonvideo,  curnonpor- 
^^^tn,  ,  "    ^'^^ '  Condttwnatafutura  Itbera  ,  quA 
non  oriuntur  mfaUibtliter  aut  necejja- 
^  ^b  aau  exiftente  aut  futuro  abfohto, 
^^  tndeterminata,  Hoceli,  nonhaber^de- 
^^^tnitiatam  veritatem  nec  determtna- 
^"^^t  falfttatem  :  ^uap  dodrina,  fi  fe- 
admittcrctur     fummas  tolleret 
"'mcultates  ,  unoque  idu  fcientiam 


quam  ponimus,  &  ft  conferaturcum 
facris  litcris  ,  permanfuram  probabi- 
Icm.  [  Forte  cum  probabilcs  folu- 
trones  promittimus ,  dabimus  proba- 
biliorcs  ;  fortc  manifcihs  &  certas: 
fed  hoc  non  urgco;nonenim  admc  ju- 
dicium,red  ad  candidumLcdorem  fpe- 
dat.  ]  Ergo  ad  BibIia&Literasdivinas> 
veniamus. 


LXXVI. 


medi""'*'"  '.""''1"^        icientiam       Sunt  multa  loca  in  facra  Pagina  ,  in  i^''/ 

ficc  decreta,  &phy.  quibus  utitur  Deus  hac  particula/or- 

cw{J-^i7^'T'"''^?'' '  abency-  te  :  Dabo  unum  velalccrum ,  quiarc- 

^aDcr;  ^^'^     ""^'r^^^  liqua  fimilia  funt.   Ezcchielis  3.  mc 

m  f  T'J'^^^  juvcntuti  fcholalhca?,  dtctt  Dominus  Deus  ,  fi  forti  audtant  &crapagtna: 

^polfint  fuhr  ^  cxpcditius  poflRt  aei  qutefcatit {c^mdCiadqutefcantr^^nzilm. 


^^fndr  '""i*""^'^  contcndcrc  :  fed  quia  ali- 
^^^''«J?^^^!"  ^^^^-^"^  hancipfamobjedivam  in- 
^  r^^%*^'"^  ''^"^"^  lepiignarc  fcriptu- 
3J  div.n*  opcra:  pretium  erit  brcvi- 
fxplorare,  An  ioci  qui  circumfe- 
"ntur  ,  non  pofTmt  explicari  pro- 
^j^^>'I'tcr  iil^5  doftvina  ,  quam  po- 
^  mus.     Confulto  probabiUer  dico; 

cnim  ncgaturus  fum  contfariam 
^ntcntiam  cffe  probabili/Iimam ,  feu 
n.^?!^'^"''^^'''^  '  decrctacondirio- 
Ul  :  r.ffiiict  cnim  no^ 

Oitcndcrc  indctcrminationem , 


f4. 13.  St  is.quioderat  me^fuper  me  ma^ 
gna  locutus  fuijfet ,  abfcondtjfem  me  for/i- 
tan  ab  e^ ,  quae  vcrba  de  Chrifto  Do- 
mino  folcnt  intelligi.  [Ifidorus  Cfa- 
rius  Bricianus  Monachus  CaflTmas  & 
Epifcopus  Fulginatcnfis  dclet  illud/or* 
ftan  ,  quafierrorc  exfcriptorum  irre- 
pferit.  ]  Et  Pfalm.  5>o.  1 2.  Ouontam 
Angehs  fuis  mandavtt  de  te  ,  utcuflodtafft 
te  tn  omnibusvtistuif  :  in  mantbus  porta- 
bunt  te,  neforte  offendas  adlapidem  pedem 
tuum,  Qnae  vcrba  dc  Chrifto  intelle^ 
xit  diabolus Matth.  4.  Sc Luc.  4.  alii  de 


THEOLO  GI A 


^^^^^ 


jufto  univerfaliter  intelligunt ,  &  dc 
quocunquc  intclligantur ,  vcrba  Dei 
.  funt.  Sed  quo  funt  modo  intcliigenda 
J«  facra  harc  teftimonia  ?  Prima  Sententia 
pagmani-  fequiturlfidorurn  Clarium  &particu- 
htiternere  lam  diibitantis  cxpungit ,  fea  hoc  te- 
mutart    mcrcficri  non debcc ,  funtcnimmul- 
(febet.      tafcripturx  loca ,  in  quibus  debctre- 
tittcri.haec  pirticula  cx  Manufcripto- 
Df/wyf  wo- runi  confenlu,    Secun  DAdocetfic 
bi>  aTtem-  locucumX>cum  fuiflc  ,  utfenobis  ac- 
priAt.      commodarct ,  ficcnim  nos  loquiible- 
mus.    Hanc  tuetur  Ariaga  tra^,  de 
fiientU  Detdijput.  zi.fec.z.  num.  7.  il- 
lamque.Hieronymo  &  Auguftino  ad- 
fcribit.    AtmihipIacetTtRTiA,  quae 
cft   Hieronymi  Lauicti  Monferra- 
tcnfis  Monachi,  &  apud  S.Fcliccm  Ab- 
batis,  quiinfylvaallcgoriarum  fic  in- 
Tarticula         ^  Fortc  adverbium  dubitantisy 
^y^cipue  dc  futuro :  quod  y  cum  dicitur  de 
j)gQ^„Qyi^icifnY  ^  quiatpfedubitetyfedquta 
per  hoc  libernni  hommis  arbitrimn  indtca^ 
tur ;  ubi  dodi/Timc  Lauretus rcvclatio- 
ncm  ipfam  ab  objeCtorevclationis  di- 
ftinguit ,  iilamque  cffe  certiffimam  & 
infailibilem  afferit  ,  iftud  incertum& 
indetcrminatum  ;  adeoquc  prcccipir, 
utillud  forte  nonDcum  ,  fed  crcatu- 
ttrTifinu        afficiat ,  ncc  decognitionedivina 
io^iitto.^  fcd  de  objedo  illius  iucdhgatur.  Hoc 
visvbjectu  fufficerct ,  ut  objcdionibus  omnibus 
cxpeditinrme  rcfpondcrcmus  ,  fcd  ut 
mcus  Lcdor  vidcac ,  quamlongcab- 
funtamcfulmina,  qu^  cx  facra  pagi- 
na  diduci  poflnnt ,  eruditionis  gratiii, 
thcorcmata  nonnuilalubjicio,  contra 
qua:  libcnter  vidcbo  quid  cx  facris  Li- 
tcris  objicipoflit. 

pRiMUM  lit.  Nondaturfeientiame' 
Ncmpc ilLi, quam  PP.Jcfuica:  tuen- 
tur,  fcientiam  enimconditionatorum> 
qu«  ab^ibfoluiis  necelfario  inferun- 
tur,nonncgamus. 


catliber- 
tatem  hu- 


Incertum 


L  \  \  vn 

Scteiitia 

medta. 


r  Secundum.  N^ndanturphjftcaprd' 
determinationes ;  nam  neceflritantestol-/*''**'"^^'' 
lerelibcrtatem  vidcntur  :  &infallibili--'^^^» 
tant  es,  aut  funt  impo/ribiles,  aut  fuper- 
flusp. 

Tertium.  NondanturdecretamDeo  Decreti 
condittonaita  ,  qu£  a^lus  hommum  liberos  condttiO' 
pr^dcfimant  ,  qualia  ponuntura  Ihomi-nata, 
ftis. 

Qu  A  RTu M.    Futtira  libera  conditio- 
natay  nempe  tlla,qu<eabaliofuturoabfolu-  (^ondittO' 
to  non  inferuvtur  infalitbtltter  aut  neceffa-  ^^^^ 
rib  ,  nechabent  determtnatam  ymtatem,  ^^^^'^' 
necfalfitatcm. 

Qii  I N  T  uM.    Tutura  conditionata  ^'/^«''f 
imperata ,  qtu  abaliofuttiro  abfoluto  ne-^^^'^^^^' 
cejfarto  aut  mfalltbiLiter  oriuntur ,  habent  "'^^^^^^ 
determnatam  veritatem-ynimtrum  infutu- 
ro abfol uto ,  ttaut  tftud cogn ofcens ,  tUa  non 
J>ofeit  ignorare. 

S  £  x  T  u  M.    Ad  hanc ulttmam  clajfem  ^^^fl, 
perttnent  futura  omnia  condittonata  ,  qwt  ''^"  ^^^yf 
tn  fcriptura  facra  revelantur ,  adeoquedi-  ^^^^ 
vtUdL  tUct  revelationes  tam  formaitter  ' 
quam  objective  fumptdi ,  habent  certitudi- 
nem  &  tnfailtbilitatem  verm  realem  ,  in 
ommrigore  metaphyjico.  Etquidcmhsc 
Thcorcmata  nulio  aho  mchorc  mo- 
do  propugnare  potcrimus  ,  quam 
diflolvcndo,  fingulas objcdioncs  quas 
pofluntcontra  noftram  dodrinamad- 

Prima  Obiectio  ex  i.  Rcg.  23.  ^g/^ 
dciumitur  ;  ibiennnanxius  &:pertur- 
batusDavid  Deumconfulit,  inqurrit-^"'^'^^^' 
quc,  AnfimancatCcilse,  fuperventu- 
rus  lit  Saul,  ut  capiat  cum  }  An  fi  ille 
lupcrvcniat,  fita  Ccilitis  prodcndus& 
tradendus  ?  &  utriquc  confultationi 
Dcus  alTertive  refpondct.    Igitur  h»  jj^,. 
du£e  propofitioncs  :  Si  Davtd  maneat^^ 
CeiU ,  veniet  Sauhfi  fuperveniat  Saul,  tra-  ^*** 
detur  a  Cetlitis  David  ,  fucrunt  detcr- 
minat  vcra?;  ahas  cnim  crraviflct  Deus 

qui 


An 

deti 

tl4i 


kondttiO' 
fnata, 

_  Tuturs 
.  coudittO' 


ftftur4 

vudittc- 


ttt  De$       •  rr 

ruit  crgo 

^'^  conje.  ^^^'  "1"^  ^^'^^  dcterminationcm 
^uralis  ?  V      '  ^  ^^^^  indctcrminatas  afhrmar. 

vo.uerunt  aliciui  Thomiftx  hoc  toftU 
monium  intclligere  de  /cicntia  conje- 
J^iinh ;  ita,  ut  Deus  non  ccrto  &  infal- 
iibiliter ,  fcdioiummodo  conjcaurah- 
tcrilias  propolitiones  coi^novcrit  & 
pracdixent  :  Sci  h^c  expohtio  duph- 
cem  rcniuni  adluicpotefthaberc ;  nam 
ycl  dicuurfcientia-  Dci  forimlitcr  efle 
incerca conjea:uralis ,  vcl  formaliccr 
cnenihlubi!  s,  cognofccnstamcnob- 
ic<::tum  conicduralc  prout  in  fc  eft. 
^mprnnumdiccrct Dco  clfet  inja- 
'^^•s,.  6:  CDiittaluiTicnnaturalepccca. 
*"et laThcologia.  Ted dcbcrct expone- 
'•c>  An  rcvcraillipraediaiodivina,  Ci 
n^anhUct  David  Cciiar,  poruilTet  conli- 
«crccumnon  d.fccnfuSauiis,  vclcnm 
"ontraditionc  Ceiiitarum  }  D  coigi- 
^«r  fcientiam  Dci  in  ilia  p^-^dicatio- 
fuiffc  mfalhbilem  ,  de  obieao  in- 
aihbiJi  ,  ncc  tamcn  contra  noftram 
Qoar.nam  militarc.  Sc^cbat  Deus  Sau- 
habcrciftim  voluntatemdcfaao, 
^«odh  David  venir^t  Cciiam  ,  autad 
lam  fimifem  c ivitatcm  ,  cfiet  iturus 
^"»c8cinicrccp,urus  illum  ;  &  vidc- 
*t  E>eus  Saulcm  mulus  diebus  (c- 
4«cnt:bus  contiauaturum,  iftum  a 
^cimi ,  &  h  jc  fcicntia  vifionis  „  fcie 


FVNDAMENTALIS. 


^    ctiam  Ceilitas.  decrevifte  dc  fa- 
^o.  tradere  Davidem  Sauli  ,  fi  illum 
Potcftate  habercnc  ,  &  hic  eum 
peterct;  &ftantibus  iftis  duobus  de- 
^^ctis  aa:,,,iiby3  ^  (aheroSiu'is,  al- 
5^0  c.ci!itarum)  ciu^c  Deus  fccn- 
&  inf  iru-f  ^°8"Q'ccbat ,  evide.ter 
^  'ntail.bilitcrvidebat  Dcus,SaiiIem 
fifll?r!''"*''      Ccilanr-,  fi  ibi  man- 
illnm  '  ^  ^"^^tas  tradituros, 

fiSauIdcfccndcret.  H^Ecdo- 


d:rina  mihi  vidctur  valdc  clara;  ilfanv-  » .  j 
<]uc  di/ucidabo  notirrimo  &  chnm- 
mo  exemplo.    Inrcrdici^Carfar  verbi 
grat-a  iub  poena  capitis  ingrcffum     „1^^^/ . 
urbem  Pragcnfcm  ;  &  rcvclat  mihi  ^^iucid^^ 
Deus  hoc  dccretum  non  cffc  revo^^^^ 
candum  menfe  integro  ,  nulli  igno- 
fccnd um  cfle,  adcocjuc  quemcumquc, 
quiaufusfuerit  ingredi  ,  ftatim  truci- 
datumiri  ;  quae  omnia funtfuturaab. 
foluta,  nec  ab  ulla  conditione  pcndcn- 
lia.    Quidergovctat ,  qpod  cgo  hac 
notitia  prsvcntus  fubinferam  ,  Erao 
ftPetrus  cras  ingrediatur  Vragam  ,  trutt^ 
dabttur  ?  Sancifta.propohtioeritcon- 
ditionata  contiogcns.  &  libcra  ;  &  ta- 
mcn  infallibilis  &ccrta  „  &  cx  futuris 
abfolutis  per  nec^flariam  confequen- 
tiam  Ilata  ;  Potuit  ergoinfallibiliter 
Dcus  cognofcere  ilias  duas  conditio. 
nalcsinfallibilcs  ,  quin  utcrctur  fcicn- 
tin  mcdia  ,  aut  conditionalibus  dccre- 
tis  ,  fufficjcbat  cnim.  decrcu  humana: 
abfoluta  fufticicnti  tempore  cffe  man- 
fura,  &  a  Deo  fcicntia  vifionis  ca  CO'- 
gnofci. 

Obiiciunt  AMi  cx5.Reg.j1,  ^'^xiJ'- 
vcrba  diccjuis  Dci  ,  Non  ingredtmini  ^^'^^W' 
ad  mulieres  alienigenas ,  certifimt  enimfi^^^^'*' 
avertent  corda  vefira  yiibi  notari  volunt 
il  ud  certifimey  ne  aliquis  antiquus 
Thomifta,vcIic  intcIligcrc/orjJr^w.  Sr d 
hafciiiftamia  contra  nos  non  mditat, 
quinon  adconic duras,  fed ad infalli- 
bilitatem  divinas  praedidioncs  redu» 
cimus  :  hictamcn  rebcneconfidijra- 
ta  non  putarcmus  malc  expofiturum 
hxc  vc  ba>qui  reponeret;  Ne  ingredta^ 
mint  ad  tnuiieres  ethnicas  &  idoiolatras, 
efl  enim  resplena periculo  (  &,  fi  vis  mora- 
iiter  infalitbtie  )  quoddecipient  vos ,  qu  a  fc- 
mel expofitionc pofita,  prafdidio  divi- 
nacflet  formalitcr  &  objcdiYcinfalli- 


3^ 


THEO  LO  GIA 


^lex :  rea 
■ralti. 


ixxx. 

Objectio 
terfia» 


bilis,  hactamcn  diffcrcntia,  quodin- 
fallibilitas  formalis ,,  quaj  fe  tcnctex 
parte  Dei  ,  ciTct  rcalis  ;  &  infalli- 
.  bilitas  ,  quar  fe  tcnct  cx  partc  ob- 
.  jcdi  &  crcaturarum  ,  cftct  mora- 
Hs  ,  &:  ipfi  obiccto  proportionata ; 
Et  quidcm  cgo  exiftimarem  hanc  ex- 
pofitionem  fufficcrc,;  QuoJ  fi  aiiquis 
maiorem  adlnic  poftulct  iccuritatem 
in  obicdlo,  nonDeiiftc>  fedcrcatu- 
rarumcaufamagct;  quia  fi  ifta  propo- 
fitio  Omnis ,  ^ui  ingredtatur  ad  aliemge' 
itm  i  4Vfmf«r,  eft  moraliccrcerta,  cr- 
rnret  procul  dub  o  Deus  ,  (i  vel  co- 
gnofccret  cam  infallibilitatcm  habe- 
rc ,  quam  non  liftbct,  & cam non  habc- 
rc  infallibilicatem  ,  quam  habet.Ca:- 
tccum  ,  fi  velimus  ailcrere  illam  pro- 
pofitioncm  objccSiive  Jumptam  tffc 
mctaphyfice  ccrtam  ,  fortc  exccdc- 
mus  hmites  humanaj  cond.tionis; 
hodie  enim  non  cft  metaphyHcc  cer- 
tum  ,  Omnem  hominem  ,  (jitii  ducit  b^rc^ 
ticam  ;  avcrtendum  a  Catholtcafide;  ni- 
hilomii.us  ,  utvidcjnt  adverfarii  nos 
obie<3:ionibus  iftis  non  urgcri  ,  ad- 
huc  oftcndcnuis  cx  futdris  abfolutis 
humanis  poffc  infallibilitcr  oriri  i- 
.ftam  rcalcm  &  mctaphyficam  certi- 
tudinem  conditionatam  ;  nam,  fi  po- 
naiur  ex  ^parte  Hcbraeorum  vohm- 
tas  abfoluta  conccdcndi  uxoribus, 
quod  primumpetgnt,  &:expartc  Eth- 
jiicarum  voluntas  abfoluta  petcndii- 
4ololatri.3E  propa^ationcm ,  per  confc- 
quentiam  realiter  infallibilcm  inferc- 
tur  Hcbraeorum  corda  avcrtcnda,  fiad 
idololatras  viri  ingrcdiantur.  Ergo 
dariffimc  vidcs  >  quam  inutiUsfitfcien- 
jia  mediadivina !  quam  inutilia  decreta 
divina  conditionata  !  quam  inutiles 
j>hyficae  prxdetcrmiqationcs! 

Obiiciun.t  alii  1x4.  R.eg..2.  il- 
;Javg:ba  :  Kmdtgicilemfofiulap.attA' 


men fi  viderism  quando  tollar  a.  te ,  erlt  ti^ 
bi  quod  poftttlaftt  :  ,ft  autem  non  videris, 
non  ent.  Hoc  teftimonio  utiiur  Ro- 
dericusAringa  de ft^ientiaDei  y  di- 
Jput,  1 1 .  fe^.  1.  nttm.S,  Sed  non  video 
quid  eo  poffit  probarc  ;  quoniam  hic 
non  agit  de  1  bertatc  humana;  fcd  divi- 
na  ,  cuius  decrcta  itnuitivccognofcit 
Dcuscum  cognorcitfeipfum. 

FoRTius  A  Lii  objiciunt  Eze-  Lxxxt 
chiflis^.  Siadillosmtttereris  y  illi  audt- Obje^io 
m/f,&:exLuc.io.&Matth,  il.    Vati- quartfi- 
bi  Coros;,aim,  v^ttbtBathfayda-,  quia,fttn  DeBabj^ 
Tyro  &  SidonefacJa  ejfent  vtrtutes ,  qua fa  -  nCy  Cor^ 
kafunt  invobts^  olim  inctltcio  &  ctnere  z.aima,v 
panitenttam  egijjent,    Scd  his  teftimo-  BathfaJ^ 
niisnOnurgeor;  Babyloncs  cnim  ( ipfi 
funt  populus  profundi  fcrmQnis,&  i- 
gnotaclingusc,  de  quo  agitEzcchicl) 
habcbantpiamafFf(^tioncm  crgamira- 
ccla & propheiias,,  qualcm etiam  ha- 
bueiunt  *I  yrus  &:Sido  ;  &ftanteillo- 
rum  decreto,  quod  vellent  habcrc  re- 
Hgioncm,  quas  confirmareturprophc- 
tiis  aut  miraculiSj.neccfTario  fcqueba- 
tur  pcr  confequcntiam  rcaliter  infalli- 
bilemillos,  fiprophctiam  audivificnt, 
iftos  fi  vitiifitnt  prodigia  ,  fuifib  ad 
Dcum.convertcndos.  Etquidcm  pios 
corumdcmaftc  dlus ,  j&  defidcriumin- 
quirendi  vcritatcm  pcr  prophetias 
&  miracula  cognofctbat  vifionis  fci- 
entia  Deus ,  ncc  indigcbatfcieniia  inc- 
dia. 

Tanetem  obiiciunt  alii  illud  isi^^' 
S apientis  4.  Raptus e^f,  ne.malttia muta^  Obje^^ 
rcttnteUeclum  tpfm  i  quodetiam  nemi-  quint^' 
ncm movere poterit,  nam  &  hodicfci- 
mus  humanitus  ftantePctii  dc  Paulia- 
liquo.decrcto  multa  eventura  elTc  ,  fi  j 
tales  aut  talcs  circum.ftantiae  ponan-  ' 
tur;  pofllimusergodiccrc,  fiveillclo- 
cus  inteUigatur  de  Enoch ,  fivc  dc  quo- 
cumque  alio  jufto  ,  farpc  contmgcrc- 

quod  ' 


!-  Obje^io 

.  neyCcrO' 
.  Bathfaf 


FVNDAMENTALIS. 


 ^  , —  22 

q^odfciemlSruivifionisDeuscogno-  .  Pcmit  non  Deccabit  r 
f"t  ahquod  dccret^mhgman^l^ber-   Madr  ti  necLbit     0^,U  , 
m^perfc  <,uod"Ktiat?;taiS 
ind^f^f'"'*""""  "bjectafecundumfc  eiusnonveniotdiem  craTnameTe 

circumft  J'""',"''"''""  «iamtaausdivinitis  (  &.  i 

stbftrn;r°?"''"  '"^  ^-P^^P"'  ^^"^. folum  pr^determinatus/ed 
ter?erjo  n  "'■"'^Pf"u  "''"•";.P°-   «'"^"''^"tus)  tran.fcratur  Com^lu. 

tiasl '  ^"'^"'^^'^  crcumftan.  violaturuserat  infailibijit^er,  fi  m  „1-"f! 

?e"  TLoin""''"]^""'""'"'-  f-^^MadritiPSanainhoccafu  en^n  ve- 
«"'o.*i/.L;ue  d roV  X7cl".'°"'T~'"p'  '■-'•'^''"^P^opofitiones,  Pr.ma,  ' 

"•ncuam  tota :  ergo.hod»ecceBando 

T  H  E  S  I  S  VII. 
DeOmnipotcncia. 


^4 


TH  EOL  O  GI A 


nen  neceptans ,  quam  ncmo  admittet. 
Quod,  (i  utrobique  agatur  in  fcnfu  cvi- 
denti  (  nimiriim  denccc(Titatc  &  rcpu- 
gnantia  manifedis  )  efTct  diccndus 
Deus  infinita  producerepofTc,  &  non 
pofle.  PofTc,quia  non  daturrcpugnan- 
tiacvidcns  :  non  poff?,  quia  ubi  non 
datur  repugnantia  cvidcns,  non  ftatim 
daturncccfiTitasevidens.  vion  enim  cft 
bona  confcqucmia ,  Non  repugnat  evi^ 
denter,  ergoeftnecejfariumevtdenter,  Rc- 
ftat  crgo  (ic  cffarendum  hoc  principiu. 


Concedendum  efty  a  "tieo  pofe  omnta  fleri* 
qu<t  dicunt  non-repugnantiam  evidentem; 
hocefti  illa  omnia^contra  qua  nequidepro-  ' 
babtlis  occurrit  repugnantia.  Et  li  hoc  ad-* 
mittcretur  ,  multum  contrahcretur 
Sphsera  Divinae  adtivitatis.Ergo  liben- 
tcr  audircm  viros  ahtcrobjcdtum  om- 
nipotcntijE  defignantcs,  cxponcntcf- 
que,  An  illa  non-repugnantia  ,  quam 
imbibit ,  futura  lit  cvidcns ,  aut 
tancum  probabiiis.^ 


An  detur 
concurftis 
fimulta- 
neui} 


An  Deus 

fitautbor 

peccati> 


De  Motu 
proje&Qm 
rum. 


T  H  E  S  I  S  VIIL 
De  Conciirfii  Divino. 

Vflicem  cognofiunt  Thomifi£\ prmviumy    fimultaneum  sil-  lxxxv, 
lumreijciunt Scotifi^y  illum  Molinifidiillum  alij^  Simultaneum  Concurfl^ 
omnesTheologorumfihoU)qu£  hodie florent,  mirahili  confenfiu  ^^P^^^-  ^ 
admittunt^ci^eurdebeanty  noncapio,    Certumefienlmvonefi-^J,^^'^^ ^^, 
fie  multiflicand(ts  entitates fine  necefittate^nec  necefittatem  hkexperio:  ^ejuo- 
niamfine  illo  concurfit  multaexfeditsntur  faciliimeo^uxt.-millo  vixintelli^ 
gifoffunt,  Vndepotit)sdicerem  dari  neceffttatem  negandi  illum  concurpm^ 
quam  adfiruendi:  ConcurfUs  enim  ad materiale feccati,  qtiomodocumque  ex^ 
fonatur  eH  difficilis\  necvidetury  curnonfitcaufiafeccati  Deusjieficaufi  to- 
tt/fs  materiA  ,  qiiA  dicitur effe  feccattim,  Vt  igttur exferiamur  quid contra 
magna  ingenia  foQlnt  ,  ha^  conclufitones  Jpecialiter  defendendas  frofoni- 

P  HL I M  A ,  Be  aBihtu  neceffarijs  ( five  hominum  illifint five  brutoruniy  concur{* 
AUt quarumcumqtie aliarumfiuhfiantiarum^  nonfiumm filliciti^  ncQ  vocife-^  ada^^. 
rabimur^fii  illisaliqulsconcurfiumfiimtdtaneumafiingat,  necejfaf  ' 

Secvnda,  De  aciionibus  habituum  fiifernaturalittm  non  fimtts  ^^^fi?'^' 
follicitly  etiamfi  adillasdicatur  Deu^  concurfiufiimidtaneo  concurrere ;  fofiu-  ^^^^"^^ 
mtis  enim  dicere  effe  a^iones  imferatasa  voluntate^acfiioftereanonin  fiy 
fiedinfidcausaliberas.  1 

T  E  R  T I A ,  De  concurfiu  morali  non  fumtts folicitiy  nam  ad multa  con-  concurfi^  f 
currere filemus  moralitery  ad  quA  fhyfice  non  fofiemu^,  aut  non  vellemtts.    moralii'  [ 

Qli  a  r  t  a  ,  De  concurfiu  mediato  non  fiumu^  foliciti^  Nam ft  eo fenfu  Medf^^^' 
quodicitur  motfis  froje^forum  efi[egenerantis,  quiaquidat  formam ,  cenfe- 

tnr 


^us  ada- 
^^ttiraies. 


ZuUbene. 


i^VNDAMENTALIS. 

tur  Jareconfequema  adformam,  dicatur  Bemadamones  Ber*s  voknu. 
tu  comurrere,  hcceUJcdijfe  volumatem ,  qu^  concurrit  tmmediat} :  con- 
'P^^^JtMneumnonnegarnm.^emniediatHmconcurfi^^^ 
dtxerts.denomtnenondiJputAbff. 

Qui  N  T  A ,  Tota  diffcultatum  machina  ad.amones  turc  n.miralcs 

W''»tltbertatuhuman^autangelic£imperaHtisal:jsfounti3sfeuhahtt^. 
'"*'naturaltbu^velfufernaturalihi^,  deVoluta,non  videtur  concurfum  fi. 
wultmeumexigere.  Saodhochreviratiociniofeyfiadeo.  NonfJtmtdti.  v,r- 

fy»daentiafneneceff!tate^nullaurget.utfmultaneumconc,nrumadmit-nZ^^^ 
'»^j:potertt  ergononadmitti.  Prohaturminor.  Non  enim  datur  ratio  na- 

"'''''l'''f^ejufmod,concurfimpoftdet:nondaturrevelatiodivina,au<gi[, 
lumcredtprMtptat  { vclquialiterfcntias,froduc  vel  textum  Sacr^  Lin^, 
-""l-ConcltlCanonem  quihunccomurfim  dcfiniat)  dantur  rationcs  tful. 
''^yu^huncconcurfum^xchdant-,  datur^uthoritasmagnorum.hon^mm, 
ffiP"»nt'*tf^c,aracfinionemprob.,bikm:nm 
''"'''rfum<tdmtttcre,fcdpoter.tmttsmi 

'f''*'"f*iftt^honosfipernat,,ralescoofer.uioncfmultaneaconc,,rrere,ad 
''''''^'^«liitrandiAoclrtnamMtem^erantdrrimittimt.ftan^^ 
^EmelJterumqa-cvidiWc^^^^^        ^^bilitcrutmmimumnon  cftdcfidc. 

S?eronimf±K      '■'■''"r^'''';  ^^""'W«?An"°"PO<retaliquisdi-«.. J,: 

Poilc  ialva  fide  ncgan :  q„am  ob  rcm  cimdarum  Deum  opcrari  phylice,  &  fenL 

<^onclufit,^anferaf  onealiquS, fed re.  libcr^sfolum  moralLr.  Scd  conceda 
rc^t       ft7  '"""'8'  i"  '"<^nQ>  phyfico: 

autCon  y"''"'^"   '^  f'=')"bidicit<-;*r^,M«.'a>idenlmvc-0///Ar.,, 

Produccr.r''""'  Pff'°<i"  t»^"tO;fr«»,nominc  inT?lligamus  :0-.P;/>.,  , 

I>'umcZ    '  ''"'^  ■nfpec.cdiccrct.  perationuipfos  tcrminos,  quosaDeo 

«r^r/      T'' """f^^^-fif  Pbfi-  confcrv..ri non  ne(.amus?  &fi condo! 

./«'».Sr/  Tf '''''''^       ('^''.°P"«io"«  mtclligi ,  ubi  obfccro 

«^'  fZZlfT''''  '''"'''"f/(f"-  ^h^"  adhuc  tcxtu.„  intcin.ercdc  o- 
«'''/ZS  '  T  '  'r''''^''',''''''"  P"«\°"it>us  fuj,crna:uralibus.  Et  ut 
teJ^^.fj'""  "''Z'"  ^".'«"("""'liisp»-  l>berahoresfimu.,conccJamus  adliuc 


/;«/)fr<,„f«.  Etquidcm  multapo- 
vidpV'  ^  '3"*''<^P«"'''  "<»"  poterunt; 

"eiicetmtcxtuevidcnti;  namdoari- 
"^'  qu»  dc  fide  c  videntcr  uon  cft,pro- 


&condancmushoc,DixeritPropficta, 
y  opfrationes  mflras  nann-aleslikrts, 
omnes  volitmes  noflras  eperatus  eftmm.^ 
bis,  non  fdlunimoraliter  Jedctiamfhyftch 
^    -  adliuc 


lr  H  E  O'  t  O  G  I  A 


Qnalisfae- 


Ctrculus 
^  petitio 
jrmcpij. 


aJliue  fton^irgcbor;  quid  adhucpoP 
fetintclHgidcconcurfu  prsevio  Sc  mc- 
diato  juxta  conclufioncm  quartam. 
Stat  crgo  hanc  cflc  matcriam  mcre 
Thcologicam,  &  qus  fidcmnontan- 
git. 

Intcrcrat  P.  EduartJus  TircIIu<i  S. 
Thetildgia?  Profeffor,  5c  magni  inge- 
nij  Vir,  vocfcr.ibaiurquencfcio  cuius 
Concilij  vcrba  eH^  clara  ,  qivx  tamen 

.non  fucrunt  produda»  Pon:  paucas 
hebdomadcs  defendcbantur  ab  alio 
exdem  Thcfcs,'  &  debcbat  prafidcre 
Tircllus,  &  contigtt  quod  etiamcadc 
dodrina  itnpugnari tur;  &  cum  argu- 
mcntatorrationcmpetcrctvcl  autho- 
matcra  ;  fe  cogi  ut  afTerathunc  con-r 
curfum^inquitTircIlu-J,  non  tcftimo- 
nio  aliquo  S.Scripturx,  fcd  rationc  na- 
turah  tantummod6;&  ad  cfl'.ntialcm 
dcpendcntiam  ,  qu;c  clauditurin  con- 
ccptu  crcatur^Tccurrit.Ex  quibus  Ego 
tormohocargumentum,  utincjuvcm 

'  &  dirigam.  [  Fuit  Tircllus  magniftu- 
dij  &  ingcnij  Virj&ipfcprxfens,  qua- 
do  concurfusillccx  facrsB  fcriptura: tc- 
moniis  dcfcndcbatur:  ipfctuncda- 
rifnmapolliccb  turtcllimoniajqua"  no 
dedit:  &  tamen  cumrcs  (lia  agcbatur, 

'noncftaufushanc  viam  ingrcdi  ,  fed 
teftatus  fe  non  movcii  tcftimorviis,  ad 
rationes  confugit:  ergo  obfcrvaverat 
hanc  propofitionem  ,  Concurfiis  Jimul- 
taneusefide  fide,  probabiliternon  pof- 
fedefendi:  AtEgo  non  habco  motivu, 
quo  carneritiIle;Ergo  debcbo  eandcm 
opinionem  tencrc.  j' 

Pofito,  quod dc  fidc  non  fit  ille  con- 
curfus,rationes  omnes  difrlabo:  nam 
in  ipfis  lepidi/Timus  committitur  cir- 
culus.5icficitis,  idco  Deus  debet  concur- 
rere,  quiacreatura  non  potefi  operari  fme 
divmo  concurfu:  idcm  pcr  idcm  dicitis 
aut  probatis.  Si  dicitis,  Creatura  efi  ef 


fentialn  er  dependenf  tarh  in  effendo,  qukm 
inoperando ,  aflumiti^idcit»  quodqux- 
ritur,  Et  fcmpcr  camdemoibitar.itcri- 
tis,  circuhim  agitis,  &:  chordam ptfljatis 
eamdenu  Ergo  unicc  cxaminandtiui,  An 
defidedo^rtnaiUa  fit^  qnam  h£'tl)efes  op- 
pugn.mt  :  fi  cnim  Fidei  articulus  fit 
[quodtaTncnnodicitDurand\is,DoIav 
Lalemandctius,  Parificnfcs  h.jdic ,  SaU 
manticenfes illi ,  qui.Cathedram  Du- 
randi  ialt  tucrunt ,  Sdcum  illis  omncs  ^,^;^ jr^, 
aut  fcre  docti,  qui  volunt  finccrc  d^f-  ^:^Jur» 
currcrc;]  triumpharc  debct,  &:  con-yj^  ^,^011' 
traria  attcri,  nec  amphusin  libris  ut  jyl.^i^op!*' 
fcholispcrmitti.  Quod  fi  in  hac  matc-yj/.^,  jr/<^' 
rianihilfitrcveiaLum  divinitiis,  ftabi- 
turrationi  humanas:  at  hxc  didit  ta 
multa  abfurda  ex  ilto  concurfu  fimul- 
tanco  dcduci  ,  ut  ncqueat  prudentcr 
admitti.  Obijaunt  Durandifta:  Deum  j^^^y^^^^ 
concurrcread  formalc  peccati ,  Ho  -  ^^^^^^^ 
mincm  libcrtatccarerc;  rejpondent  alij,  :gfi.Qf,(s, 
itatamen  tit  fibifatisfaccrc  nequcant.-^ 
faltcm  mihinon  polTmt.  'Ponercm  ra- 
tiones,  &  etiam  refponfiones  illoruni. 
Scdcur  illas.^*  i]on  hicpung  t  nic  fcru- 
puIus.Doccii  volo,  An  m  Durandi  do- 
Hrma  ,  fit  aitquid  evidenter  bdrettcumf 
Multicnimncganthodie,  quae  alijpu. 
tant  probabilitcr  cftc  de  fide;non  enim 
humanus  intellcdlus  probabilitatc  li- 
gatur.  Quod  fi  fcnKlmihiconcedatur, 
poIfchancQodiinamfalva  fide  defcn- 
di,  in rationum  conflidu  fine  formidi- 
ne  aggrediar  qualefcumquc  Gigan- 
tcs. 

Argtmentaljor  primo  fic.  Non  funt  lxxxK» 
multipIicandaentiafinG  nccciTitate:  at  RatioS!" 
nulla  urgctnos,  ut  fimultancum  con-  neralff* 
curfum  conccdamus:  igitur  non  eft  co- 
ccdcndus,  Probabo  nonaHter  mino- 
rcm,  quam  illam  rationem  urgcntcm 
poftulando  :  iam  cnim  multis  annis 
Thcologiam  docui,  ncc  unquam  in- 

veni 


F  VNDAMENTALIS. 


ldf4' 
usopf'' 


Sff<  9}ini 


^P^^^ndum 
J^^deoeoP 


^^cnt  nutlcgi  rationcm,qnamPravem 
judicarcm. 

'     Secundhjic.  E  duabiis  opinionibur, 
qii^lecundum  fo  confida-ata^judiccn- 
tur  pr obabiics,illa  prx  eligi  dcbct,aue 
apcrit viam  utclarius & cxpcditiiis  c6- 
troverlias  alias  intelligamus.  Scd  cx  i- 
itts^duabus  opinioriibus, quarum pri- 
^^ocQivyanconcurfuinfwiultanetwiy&c 
^on  dart  poftcrior,  modonihil  habeat 
contrafidcm  h3rcpoftcrior,ftandora- 
tioni  nuda^  non  folum  cft  probabilis, 
autprobabilior,  rcdDurandi&  alio- 
nim  tcftin-ionio  certa.-^  tJimcn  diluci- 
«at  nnplicatimmas  &  obfcurifl^mas 
«irhcultates  ,  quas  vixautne  vix  qui- 
«em  alius  fentcnt^T Authores  pofllmt 
incelligcreautdcfendcrc.  Eft  crgoeli- 
gcnda  fentcntiapoftcrior.  Vitimami- 
J^onsparsoftenditur.  Quia  ratiofor- 
!^^iii;virtutis,pecca^i,libcrtatis,malc 
jntolhoitur  pofltofimultancoconcur- 
:  qua?tamcneftdarifliraa;iUofub- 

Tertro  jtc.  DeDeodicendumillud 
quod  cft  grandius  &  cxcellcntius: 
^amfapicntiafumma  mundum  condi- 
^^t,&;nimensagubernat:  At  concur- 
fimultancus  magnam  fapicntiam 
r^-quirit  ;  &fummaminfertejuf> 
^  «^in  concui  sus carcntia :  non ergo  da- 
pn'  fimultaneus  concurfus..  Minor 
jjoccxcmp!o  illuftratur.  [  Sum  Urbis 
r^tor, &  defidcro  dius  turres  optimis 
"tomatis  cxornari;  &  duos  Artiliccs 
^t^rancifcum&;oannem)  acccrfo,  & 
«fo  ut  omni  arte  &  induftriaallabo- 
tirr^*     Auiomata  formcnt  cxcellcn- 
»ma,&.pra?tcrmiIlenosaureos-rtan- 
^Poniturfuiftef.aaconvcntio)ad- 

I,^^|.^^""^^'^obihorcm  machinamc- 
car  J"^  •  ^^^*^"^  magno  rotarum  ap- 
^•^^«tt  turnmpriorcmoncrat,  &ftatis 


57 


fcmporibus  nodis  &.  diei  viciiHtudi- 
ne^,  Lunx  motus,  &omnia Lumina-- 
"umdcliquiaaccuratc<?xprimit;  indi. 
ce&campana  horas  diftinguit,&Mu- 
ficam  multipliccmaddit,  &  fuppofito 
pondcre  totam  ha::c  machinam  ab- 
fens  &  diftans  a  pondcre  movcri  per- 
'  mittit,  loanncs  nullam  rotam  elimat, 
nulhs  ponderibus  utitur,  fed  concurfu 
'  fimultanco  horologium  dirigit  &  gu. 
bcrnat.-turrimcnim  fcandit,  retro  ta- 
bulam  (I  det,  &  manu  movet  indices.  & 
tcmporc  quo  vult  campanam  manu 
quatit,&horas  diftinguit.  Tc  elino  in 
Iudiccm;tein  Arbitrum:  &interrogo, 
Utci-  altcrum  ingcnio  viccrirmter  ho- 
rologium  dignius  &  mclius  cfFormavc- 
nt?  Autfummopere  fall6r,  autpretiu 
prsmiumquc  debcri  Francifco  arbi-- 
trabcris  :  dicefque  Joaifincm  non  iam 
mmus  ingcniumoft  ndiftbfcdnullum; 
nec  prctium  covcntionismercri.Hoc 
eltludiciumtuum,&mejudice  bonu: 
quo  tameninftru(5lus  potcris  theolo-  , 
gizareconvcnicntiiis  &digniii5.  Mun- 
duscftmagnumHoroIogium  ;  Dcus 
eftartifex  ;  &  fi  Durando  crcdimus, 
Francifco/nnilis,  adcoquc  humanaru 
potcntiarum  rotas  appetituum  pondc- 
rrbuspromovct  nullonmultanco  con- 
curfu:fcd,ficiteris  crcdimus ,  Dcus 
Joanm  fimilfs,  Mundo  nonjamqua 
immcnfus,  fcd  qu3rcc^oradcft,&con- 
curfu  fuo  (imultancoomnes  caufas  c6- 
movct,&  omniacoopcraturin  (ingu- 
hs.Ergo  quantamIaudemIoanni,tan- 
tam  Dco coccdcrcs ,  G  in  Deo non ma- 
lorem  fcicntiajmanjfeftationcm  fuiffc, 
quam  in  loannc  fcntires.    Krgo  ut  d'e 
pcod  gncMoquamur&fcntiamus,  dc, 
bemus  cius  omnipotcntiam  &  provi- 
dcntiam  couciperc  qualcm  in  Franci- 
fcoconccpimus.T.imirum  fervataana- 
logia,  qu«  clfc  debct  imer  infinitum 
5  fini- 


38 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


finitumqiie,  dc  quo  non  agimus,  fed 
tantum.de  nece/fitatc Jllius  fimultanei 
concurfus, 

jAnaBtOt       Quar to  fc.  Sunt.muhl  y  i^^m  adiones 
papOy  &  &pafTioncs  diftinifbs  ab  cxtremii  nc- 
fiertafuis  gantjquorumdQdrina  pkirimis  fum- 
fundame-  meplacet,  &  hodic  in  exccllcnti/rimis 
tudiftin-   fcholisdcfciiditur.  Siigitur  intcrvo- 
^^uantur?  luntatcm  &-ciufdcm, acftum  nulla  adio 
mediat  ,  nulla  crit  quse  dcpendeata 
Dco.  Pr<£r^rf Si.aflio  creaturae  non 
cll  aliquid  realiter.aut  modalitcr  inter- 


iedum,ncq;  adio  Dei erit  aliquis  mo-' 
dus  aut  rcalitas  diftinda  a termino.Er- 
go  ftandohuicdoflrinae,  non  poteri- 
mus  non  ftarc  fundamentis  Durandi. 
Vcl  dicito,  qui  potedjiffirmari  coopc- 
ratio  rcaiisautmodalis,  ubinondatur 
realis  aut  modaiis  opcratio  ?  Hoc  i- 
pfum  aUbi  plcnitts  &  ubcriiis  cxplico; 
nunc  brcviffime  expcdio ;  non  cnim  iii 
toto hoc  iibro  mihi.animus  cxponcii- 
di  meam  mentcm ,  fcd  aiicnas  cx- 
pIorandij&:  rimandi. 


T  H  E  S  I  S    I  X. 

De  Con/ervatione. 


xc. 

An  omnis 
entitas 
vaturali^ 
ter  ejfe  de^ 
ftderet? 


Mne  Ens  dejiderat  confirvarefium  ejje ,  inqnutnt  Philofephr. 
fidnonfrohant'.  drnoscontrkidnon  fojfe ^robari  fropugnahi- 
mus,  farati  rejpondere  cuicumque.  Sed  quid de  confirvatione 
Jentimu^^.  Omne ens  creatum appetitu innato  tenderein fuinon- 
ejje.  Hinc  ejl  qualitates  omnes  dr  omnes ilia^tealitateSiqu^  g ra- 
dt0  habenti fatdatimfenejcere^  remitti ,  nullo  urgenteadverfario :  illas  ac^ 
cidentarias  ejjentias,  qttA  conjijiunt  inmotUyinquietemyJioceft,  in  non-  effe, 
frocurrere,    Rarefalia  ad condenfitionem  feftinare\  ut  svelftc  conftety  om-  gg^cfcfi^ 
nia attt fere  accidentia  mera fenccititedejicereyaffetitu  drvisntrinfecaex  ^„^„14, 
ejfe ad non ejfe impellente.  . Hinc argumentum ad fiihftantiam deducitttr-.nam 
An  fuhfla-JiformafeibftAntiallsgradt44  hahet,^odem  modo,.,  quo  accidentia  ( analogii 
ttaliffor-  nemfe ferfuata  )  demorittir\  Siautemgradm.non  ha bety  confeftct  in  indivtfe- 
via  gradm  y^i^^  ^  ^^^^  tandem  feribit,  cum frodu^iva  diJ}ojittones  adfetam  confeerva-^ 
ha  eat.     ^j^^^^  necejfarta.  Sed quid dtcemtts  de  Materia  frima :  qtto  nomine  intelligi 

volofrimumfuhjeiUmyquodcumqueiHud  fit?  Jn  apfetituiliudjnnato  in  "^"^yi^ 
mortem  tendit? Etfetendit ;  Curnonferit  infetngulis  tnftantthus  ^feiquidem  ^!^pn^ 
conftftit  in  indivifetbili  ?  Pojfet ^uis  dicere  Jiiis  Matcriam-pnmam  meritis  hmfni^ 
non-nifeunicoinftantiduraturamyatqtdafetngulis  inftmtihm.a  Deo  frodu-  reprodd^^' 
.  citur  (  confervatio  enimcft  continua  creatio  )  fojfe  fluribt^  extftere  cr  fcr-  tur'^ 
fevcrare.  i 


xci. 

Vebraoru 
^ntitjuO' 


C*^di<rtis  luccmhabere  potcftR.ab-  probaveris.  Dicunt  enim  creaturasu-  ruini^*'  I 
••--'binorum  vcterum  opinio ,  quam   nico  inftanti  4uLarc,  &  qua;videntur  Etrinti' 


 jpmio  ,  qu   

facilius  falfam  dixer  s  ,  quam  falfam   durare  pUiribiis 


pluries  rcproduci. 

Acci-. 


''^ff\ 

^'*reni 

^fcrit 
^nteri 


i^V^DAMENTALIS.. 


-fw/ 


^^<ter  hu^ 
'fentne 

Hrnnen 
'nteri^,^^ 


Accidentla  cfTc  fingulis  inftStibusiro- 
va; & aprioribus divcrfa.  Quae omnia ' 
noscum  aliqua  lim-tnionc  admitti- 
mus,  ut conftat  cx  Thcreos  contextu.  ' 

yoluialiquandoinhocfubftantiam 
ab  accidentcdiftingui,. qubd  illa  appe- 
^^^efeyhoc  non-ejfe:  qua.  dodrinapra:-. 
niirsameliiisvidebanturfntelligiDcfi- 
nitiones.qusea  PhilbfopHis  circumfc- 
runtur :  viddicct, . Su b  s t antia  f/?  ens 
P^rfeieflexiflensperfe.  Accidens  eft-en- 
{y»  eflensnon  extflens  perfi.  Scd  fi 
ideo  accidens  in  non  ejfe tendit , q uia  cfl: 
jorma,omncs  etiam  form^fubflantia- 
lcuendcnt  in  n:hiliim:  &  fiideo  ad  non 
'#feftinat. ,  quiacfl:crcatura&fimta 
Perfe(5iione  prarditum ctiam-  ttndcnt 
m  nihilum  non  folum  formsE-fublhn- 
^ialcs,  fcd  ipfamctmatcriaprima- 

Lovanij  in  Difputationibus  pro  Do- 
«orali  Laurea  fic  fubftantiam  volui  ab 
^ccidentibus^dfftmgui :  ncmpe  quod^ 
■t-fl^^ntiadivina  &  Accidcns  opponan- 
cxdiamctro:  illainfinitc  petat  exi- 
itcrequiaeftinfinita;  &  hoc  pctatnon 
!,xiftere,finite  tamcn,  quiaeftfinitum. 
^tinterhsc  duo  oppofitaextrcmafub- 
"^ntiamcreatam  collocavi,.  quxnec 
P^^'t^/f,  nec  non  efe.  Unde  concludc- 
am,  Accidentia  fcncfceic,  remitti,  & 
^ndcm  depcrirc,  nullo  corrumpcntc 
^ontrario.-at  fubftantias  nifixorrum- 
panturdiviniiiis,a!tcrnascfre.&uthoc" 
"j^"]""^  ^uaviiis  pofTcm  dcfendcre,. 
fubil       >P'*«tcrHumanam,  qua-cft 
itantia,  omncsomnrumPlantarum 
^^.^"^'^'^^iumformascflcaccidentari-. 
fi  '^  '"^ominumobitunullarn  fub- 
pus  &  A  "i^P^^^i^^^ntitatirc,  fcd  Cor. 
rin.        "^^"^  >  qua^ncxuintimoc- 
'^"Jconjunaa,feparari. 

t  rc  medullitus  cxaminat^itaho- 
Crcaturd  diftinguo, 
^'c^ini  illum  «tcrnumac  immutabi^ 


Icm,hanctem(>orancam &mutabilem,  , 
hxccnim  agentium  cxternorumimpe^  ^  creatu^ 

tuau^trcfcitautminuitur:  &fibidcrc-'^'^* 


lt6t3C  nullo  cJcti  infcco  agente  impellc- 
tc;  fed  natura:  fu3E  pond.  rc  tcnditin  ni- 
hilum,undccmcrfit.tenditinquampcr 
gradus,  fi  illos  habeat;&  inftantaneo 
motu,  fiiliis  carcat.  Qaod fi  aliquse  cn- 
titatcs  videl^ntur  pcrfiftcre,  hocdcbc- 
tur,  non  earumdcm  naturse  ,  fcd  Iib«- 
ralitati  Conditoris.  Hinc  Damafccno 
Lux.  Angeiui,  ^kyeflfubflantiameUeaua^  An  AngeU 
lisyfemper  mobilU,  arbitrto  libera ,  incorpo-fint  im- 
reat  Deo  miniflrans :  gratia  &  non  natura  mortales  f ' 
immortaittatem  fuftipiensi  cuittf fubftantt^ 
fectem  &  terminttmfolus  ,quicreatoreft, 
novitAu  iile  libr.z.cap.^, .  Mutabilitas, 
deqiia  loquitur,  cft radix&appetitus 
tcndcndiin  nihilum;  undc  lupponens 
hanceffe  bonam.  eonfequcntiam,  Eft 
murabilisi  Ergo  corruptibilis.  ait :  Natura 
Angelorum  mutabilis  eft,  quiainefttUismu^ 
tabtlitastn  natura  ifed  fecit  eos  incorrupto^ 
charitasfempiterna.    Et  iterum ;  Angeli 
funtnaturdmutabilesconditi,fedfaaicon' 
t empldtione  immutabiles,  animo  impaftibi' 
les,  menterationaIes,ftirpeaternt  y  &bea' 
titudineperpetut.  Sicut  dc  AngeIo,fic  de  An  etiam ' 
rationah  Anima  dcbebimus  phiIofo-m/W« 
pharirquodratio  cvincit,  &  concc/Tit 
antiquitas.Nam  Apoll  o  Mylefiuscon- 
fultus,  An.AnimamortalisefTct  ?  re- 
/pondit  his  vcrfibus: 

^"^•X/i  H^'  f^^Pc^i^y  &c.  hoc  cft 
Amma  quidem  quoad  vineulis  corporis 
tenetury 

Corruptibilespaftionesfentiens ,  morta- 

i^husceditdoloribusy 
Cim  vero  bumanam  folutionem  velocif- 
fimam 

Toftcorruprum  corpus  invenerit,  omnig 

in  atherafertur 
mnquamfenefcenst  &mamt  in  tter- 
numfinepoend', 

\Prim9m 


T  H  E  0  L  O  G  I  A 


MmogemtA  enm  hoc  divina  dijpofuit 
Providentia^ 
ubi  vides  Animam  idco  drcaeternam, 
idco  non  rcncfccrc  ,  ideononmori, 
auia  fic  difpofiut  providentia  divina. 
Ergo  nifi  aDeo  illa  confcrvaretur^^hoc 
eft,  continua  creacionc  pioduccrctur: 
aut  fi  fic  vclis  loqui,  fingulis  inftanti- 
bus  rccrearetur  )  idu  oculi  zdrjori-e(fe 
.rediret,.&  adnihilArctur. 

O  T  A. 

•5fCT  i:.        Quarrl  hicpotcft,  An-neAnimaratio^ 
Co  n  rro-     nalis  reeipiat  magis  ^  minus} 
verfiacW'      Eamrccipcrcmagis&minusin  paf- 
riofa,       fionibiis  &  adibus  ,  manifeftum  eft; 

quod  &  ApoIIo  Myielius  paulo  ante 
confeflus.In  cntitatepoflet,  fieftct  di- 
An  amma-  vifibilis:  .&  hodie  a  maj^nis  Theologis 
fit  divifi'  etiam  Catholicis  efTc  divifibilis  crcdi- 
'tur,  &  propugnatur.  ncn  enim  dcbet 
fpiritualitas&:  immorralitas  cumindi- 
vifibilitate  confundi.fidc  cnim  conftat 
immortalem  cam  efTe,  &  fpiiitualcm^ 
&  eamdem  elTc  indivifibilcm  non  eft  de 
iide.  Quam  ob  rem  R.  P.  Andreas  Ca- 
locerusS.I.  Virmagn«e  docirinae  &in- 
genij,  &  hodie  Sacra»  Thcologi^  Do- 
dtor  &  Profeflbr,  publicc  didavit ,  & 
ia:pe  defendjt  Animae  diviftbilitatcm, 
^uam^mulipropofitioncm,  cumfor- 
titer  oppugnarc  non  pofl[ent,  ad  varias 
Vniverfitatestransmifcrunt,&in  nuila 
•condcmnatafuit.  ScdEgoputo  Ani- 
mam  elTc  indivifibilcmj&ideo  hae.c  non 
urgeo. 

Varietasin  Po^ctdicicam  in  radicatione  reci- 
homine  "jf^remagis&minus,  &  ratione  maio- 
undeftt?  ris  aut  minorisradicationis  cfle  yege- 
tamlanguidamquc;&tandemin  mor- 
te  Hominis  nondcperirc  ,  fed  cradi- 
cari/olummodo :  Quam  Ego  dodri- 
namfaepe  propugnandam  fufccpi,  ncc 


vidlqiti  comraaliquid  obijccrepoflct, 
quod  aliqua  folutionc  indigeret. 

Hinc  placet  cxaminarcQpiniQnem  .  xciir^ 
Lucrct,ij,  qui  dc rcrumnatura  Lib.lU.  lucret^ 
ab,experientia  &  fenfu  argumcnti  de-  Error, 
fumit,  aitquc. 

Praterea  gigni  pariter  cum  corpore,  & 
ttna 

Crefcere  fentimm  ^  pariterq^  fenefcere 
mentem. 

Nam  yelut  infirmp  pjieriteneroqueva" 
gantur 

Corporeyftcanimifequitur  fentetiaten^ 

yis 

Inde  ubirobufiU  adolevitviribus  atas, 
.Cfinfiliumquoque  rnaiuSf  &  au^iorcH 
animivis, 

^oftubi  iam  valtdis  quajfattimefi  viribui 

Avi 

x:orpus  &  obtufis  cecidertint  viribus  ar- 

•tUSy 

•Claudicat  ingenium ,  deliratlinguaque» 

menfqucy 

Omniadeficiuns-^atquemo  tempore  de- 
funt. 

Etinfracx  diflisconcludit 
Ouapropter  fateare  neceffe  eft,  quafuit 
ante 

Inter^jfey  &quanunc  eft,nunc.ejfe  crea^ 
tam. 

ConccdiiTKis  crgo  Lucretio  vires  in- 
genijcrefcere&d.crcfccre  ,  &eiuC 
dem  incrementa  &  decrcmenta  corpo- 
ris  conftitutioncm  &  aetatcm  conccr- 
nere  :  at  negamus  inde  colligipofle 
ipfammct  Aniraam  cntitativc  augcri  Mor/ 
aut  minui,  jicgamus  cx  mortc  Homi-  minisi^^. 
nis  probari  Anima:interitum :  Eadem  rituni^^ 
cnim  Anima,  cum  profund  iis  radica-  ma  noi^ 
tur,  operatur  intcnfius:&  cum  mmusfuadet' 
profunde,  rcmiflfius.  Et  tandcm  ciun 
totacradicatur ,  feparjturquc,  mori- 
turHomo,nonAnima  ;  adhuc  cnim 
h«cin  feparationisftatuvivitj&pcrfe- 
vctac. 


torii, 
^en 


FVNDAMENTALIS. 


vcrat.    Nam  ,  ut  ait  Ovidius  Mcta- 

Morte  carent  anima.dcc, 
&utPropcrtius4.7. 

^fintaliquidUanes.  Uthum  Hon  omnia 
fimt, 

Luridaque  eviaos  effugit  vmbra 
rogos. 

H  ^  C   S  U  N  T. 

.  Qua-exSchoIafticaThcoIogiaprae- 
ptJricnda  cflTc  ccnfui,  ut  Dcus  gratiae  & 


41 


bonorum  omnium  Author,  &:Cau& 
prima  mclius  cognofccrctur;  puto  e- 
nim  radicitus  non  pofTc  cognofci  Mo- 
rales  fclentias  fcholafticis  ignoratis. 
Pnorcs&pofleriorcsThcfcs  (illas  dc 
libcroarbitrio,has  dc  omnifcient  a& 
omnipotcntia)  non  cxpoiio  defcn- 
dendas,  icd  cx:aminandas  fubijcio;  &: 
oro,utfine  vocum  &  injuriarum  ftre-  Authork 
pitu^nammulti  hodicfuriunt, fi  con-  V(7/«;«. 
fulantur)  mc  juvarc  digncntur,  &o- 
ftcndcrccur  debcant  vel  admitti ,  qua: 
nego;  vcl  qusE  admitto,ncgari. 


XCy, 

'actt4s 


^'^^  non 
P^t? 


FVNDAMENTVM  IL 

Deprima  Veritate,  ^prima  Veracitate. 

^  Euscftinfiniterapicns,cft  infinitc  bonus.^uia  infinite  iciv. 
.  fapicns,  falli  non  pote/l:  quia  in  finite  bonus,non  potcft 
faJlcre.  Omnia  crgo ,  qu^  a  Dco  revelata,funt  vera. 
^  H^c  cft  vcntas,quam  pr^ter  Chriftianos,cria  luckei  ac 

mahdmetaniaamittuntmaminhocfyllogifmo;  SnjdquidDeme- 
.a  li^^r  ^^T'''^/  ^treveia-vitnemfacramentaejre  JePterry.tr.o  verum  ^^«^  ^  ''^- 
^y^C/W^/^^^.-Lutherani  &  Calviniani  ncgant  confcqucijtiam,ilon 
S^oa  dc  maiori  dubiteat,  fed  quod  minorem  faliam  tenean  t. 

£)Eiis  cft  veritas  prima,  tft  vcraci-  mcliornccc{re,necconcipipoteft:!ia. 

homoT'''^.  mendacium,  bctigitur  fapicntiam  infallib.Icm :  in- 

homoeftmendax:&fiquisfidedignus  telleaus  cnim  quifalh nec,uit,iIIoqui 

Sreir''"'?^^      Sedundc  fcio  fallitur  &  dccipltur  ,  no2 ilior cft.\  C«r«.- 

vcraciL  L^""''^'"'  """"  poffcfaili,  mw;non poifc fallcrc  dcmonftratve- faL 

icrc?    e„T^T''P''"        P°^^^^^-  ritas.-quicnimnliosdccipicbonusno  lere} 

^onlo.zro.t''''^^^^  eft;  &  quipotcftdcripcr^  &  non  dcci- 
"^^^tT  '^''^'  quicicmbonus,fcd  tflcmalus 

praZn^^^^  P^^^^^^  ErgofiDcusitacftbonusut 

cftfinit^f  •      %cnscft.&quiano  inficinonpofiit  maiiti.i5  itaerit  vcrax, 

crgohabo/r^"^  '  •     ^^'^"^  mfinitc:  utdiccremcndaciumnonpo/rit.Hanc 

^'cicntiam  l  T^^""^"'  ^  qu^omncm  rationcm  confirmat  ^cneraiis  difciir- 

"  exnaurit,  qua  maior  ,  quS  fus,  qui  adlvostcrminosrcduci  potcfL 


pot 
Omnif 


41 


THEOLOGIA 


Deui  nien^  Omnif  perfe^io  realis ,  omnis  moralis ,  im-  Deus  eH  infinite fide dignus.trgo  Deus  men* 

tirtnonpo^perfe^ione  omni  ftibUta  infinite  competit  tiri  non  poteft  :  nam  fi  mentiri  quidem 

reff,         DEO.  S(d  ejfe  fide  dtgnum  efi  prarogattva,  poflct/ed  nollet,  non  eflct  tam  dignus 

efiperfecfto :  &  dedecus  carere fide  :  Ergo  fide,quam fi  non  poflct. 

FVNDAMENTVM  III. 

De  EcclefiA  ^mam  fecuritate  ^  infallibilitate. 

«VI.     SS^S^K  Cclcfia  vera  in  rubftantialibus  articulis  errarc  nons  po- 
ceft.  CumloquiturEccrefiavera^DEusIoquiturw/^w^, 
,  &:il}a///  quo.  EccIeiiaRomana  fola  eftvera:  Ergifola 
eft  infallibilis,  &  fbla  verax.  Ecclcfia  Lutherana,  Calvi- 
niana,&:c.  ffi  Ecclefixvocari  ipfarpoflimt)  non  eft  vera.  Igitur 
Romana  in  fubftatitia:  ibus  Articulis  errare  non  poteftiill^  poflunt. 
Et,quiacidem,  qua^  eirare  non  poteft,  contradicunt;illacfolent. 
Atquiomnia,quacIuftificationem,  Sacramenta^Gratiam  &  GIo- 
riamconc^untfunt  fubftantialia  :  Ergoinhis  omnibuserrarc 
EcclcfiaRomananonpoteft. 


xcrii.    /^Onfuho  diftinguo  fubftantiales 
Ecclefta      ^^articulos  ab  accidentalibus:noIo 
authorttas  ^"^"^  ingredi  illam  quxllioncm,  qua? 
in  Philo/b'  ^^^^^^^^ »      fi  Ecclefta  Romanaaliquam 
phicis,       ^ontroverftam  ?nere  Philojcphicam ,  &  qua 
necmoresnec  fidem  concerneret  y  definien- 
dam  ajfumeret^  habitura  adhuc  effet  certam 
& tnfallibilem  Spirttus-San^t  adfifientia^ 
banc  alibicontrovcrfiam  cxamino,&: 
ex  ftimopropofitioncs  merc  Philofo- 
phicas ,  aut  non dcfiniendas  ab  illa,aut 
ir»fallibiIiterdefiniendas:NulIus  enim 
foret  inEcdefiaedefinitionibuserror, 


qui  indlrcflein  fidci  articulos  non  in- 
cidcret ,  &ipfiflimosfurpe(ftos  rcdde- 
rct.    Dcus ,  qui  rcvclare  fubftantiales 
propofitioncs  voIuit,accidcntaIespo-  , 
tuit-.imo  &  revelavit  non-nuflas,  fineDri*J^*J 
quibus  confiftcrc  poflet  EccIefia.MuI-  f4,^<J'' 
tafuntin  facra  fcriptura  veteri  &nova  melitf^'^ 
admelius;multaaderuditioncm;  mul-  veUf^^' 
ta  ad  folamcn;  multaadncccflitatcm; 
&tamenomnia  funtacque  vcra,  aequc 
certa  ,  aequedcfidc:  nam  omnia 
rcvelata  aDco. 


COKOLLAKJVM, 

Mnes  controverfiafj  qu^c  hodie  in  orbe  Chriftiano vcn- 
cilantur,  magnopoflLmt  Catholicorum  bono  ad  unica 
quacftionem reduci.  Demonftratur:  Nam  fi fcmel con- 
ftct  Ecclefiam  veram  errarcnonpofTe,  &  dcmonftretur 

Eccle- 


FVNDAMENTALIS.  4, 

EcclefiamRomanamveramerrc,  ftabic  Ecclefiam  Romanamncc 

talJinecfaJIercpofire.  quamobrem  omnes  Heterodox»  Concro- 

verfiacadiftum  Syllogirmumreduccncur:  videliccc.  Slutdquid Ro- 

^'i^AEcdeftxdeJmivit.eft  verum  AtilUhocdefnw^^  Hoc  cno  e/l 
'verum,  ^ 


xc  I  c.  u»um  congelTi ;  quorum, 

-*fi[ingulabencprobcntur,trium- 
phabitin  hoc  libroOrthodoxa  R.cli- 
g»o»  qua  in  alijs,  quos  Viri  doaifljmi 
Jcripferunt,  ctiam  triumphat,  &  certif 
"mis  argumentis  firmatur.  Pcrfpicui- 
tatcm  amoj  &ideo  fub  ipfum  in  ttum 
agamdeFidei&morumdifcrctione. 

PorroR.omana?Ecclefiae  Veritatcm 
«  Veracitatem ,  quamFundamcntum 
■*J»ftatuit^  clari/Time  demonftrandas 
*»»umo:necpatiar,terrenac(rIeftibus, 
^uumana  divinis  commifccr!,  diftin- 
ejiim  difcurro,  &  volo  oculisdif. 
J^ebenf     f  "^^^^^^"^'s  legi.  Catholicorum  aut  ct- 
^ores  ^  •  "^^"^^o^icorummoresEcclenafti- 
d!iy  Sxcularcs,  antiquos  novos,  ufus 

^«/  p  f"%e,  diftinguoaRcIigionc& 
^j^c;  nec  volo  examinare  ,  quidficri 
°'^at, fed  quid  dcbeat.  In  quadam  epi- 
^•^«f  G  ^^"^"^^  alloquensAntoniusdc 
tttiis^^'  ^^^^^LyPonocaiamumzh,  &oroDeUi 
^^iu  '"'^^  indulgeat  morej,  ttbi  meam 

'f^a,  Pdetn :  Sc  mctho  ;  contingit  cnimali- 
Suandout  in  bona  rcligione  nonnulli 
P^rditiirnne  vivant,  &  alij  in  ma'a  mo- 
^eitimme.  Hinc  fatisfit  omnibus  Hc- 
^crodoxis,  qui  a  privatisaliquorumho- 
"^inum  moribus  argumenta  dcfumut; 
J^am  nequc  apud  nos  omncs  funt  mali, 
l^pc  apudipfos  omncsprobi:  fcd  utro- 
/quercpcriimturnonnulli  moralium 
^u  tutumcultorcs,  &  utrobiquc  ctiam 
^ontcmptorcsnomiuyi.  Et,  fidc  Sm- 
"tate  ,  qu2  in  omnium  viitutumob- 
>crv3ntiaconr»ftit,inquifitioprocedat, 
^Pud  nos  invenientur  pcrpauci ,  &  a- 
pudHaercticosnulIus. 


Tateor  ait  Valcrianus  Magnus  in  lu-  C. 
diciode  Catholicorum  &  Acatholi<co-  p.  Valc- 
rum  Rcgula  crcdcndi  inPrologo  Bi-  rianus 
hUaisMcriptOy  fiufefubfinemiimtium  Magnus. 
potius )  fuperioris/iatit  [fubiiitelligo  fub  Htf%c  Acbet 
annum  MD.  &  MDX.]  curljomo  Amans  tncipere 
bom  pubHct  ac  prudens  xoluijfet  reformari  Jixretic^ru 
-dpud Nospleraque  [Notabenc ,  pleraque  converfto. 
diciXyno\\  altquA]falvaFidetintcgritate,  Hnic  wce- 
nufquam  deformata.  Fuerat  edtempeflate  pturuserat 
Catecbifmus  Chrtfiiana  Plebi  rarus  [  in  MarccJius 
multis  locis  etiam  hodic  ]  ignorantta  u,  Smn~ 
frcquenttor   [&  hodic  ctiam  intcr  do-  inusPonti* 
diifimos  Viros,  qui  ferpunt,multi  fvimfex,  fed 
ignorantes  in  alto]  mores  inpopulocor-  mortepra^ 
ruptiy  ufqutadorbufcandalum  [athodie  venttu  non 
vix  daturfcandalum;  non  enim  fcanda-  potutt, 
lizanturfumme  boni ,  nec  fiimmema-  Ni  corri^ 
li.  ]  Infederat  antmis  ex  infiitiA  tUa ,  fre-gantur  jo^ 
ijumsfuperfiitioin  cuhuSanaorum-,  in  de^ta  fnfirjt 
votioneergaS4naorumReIiquias:[3chanc  Ubn  firi- 
ipfam  vidc o  altas  radiccs  egirfc  alicubi,  buntur,  3» 
crcviifc  alibi;  &  vix ab  ignorantia  fcpa-  cum  Uett^ 
r^ri.] invaferant plerofque  Ecclefiafiicoru  rodoxis  dt^ 
[  Magna  eft  Valeriani  fmccritas;^/fro/:  fiutatur. 
que itcrum  dicit, non aliquos]  ambttto, 
Simonia,  Pompa.  Delitia,  Qtuftusetiam  ex 
lurifdiilione  Ecclefiafitca  gravis  popultt 
Chrifiiano»  Ipfe  Indulgentia  a  privatis  Ec» 
defiafiicis  fiepe  traht  videbantur  in  nundt" 
nas,  [Annecorreda  fingula?  Vocife- 
rantur,  qui  tanguntur,  ciim  vellevrter 
infinuaturvcritas.]  Otemporal  O  mo^ 
res!  Sedo  tramDtvtnt  Numinisl  Defiatqm 
expofiularet  opportunavi  reformationemi 
ncc  tamen  defuerey  qut  tn  ^rbecrefareat  fe- 
cefiionem  ab  Ecclefia  Romana. 

Inccpit  Martinus  Luthcrus  contra 
F    i  abulus 


44 


THEOLOGIA 


Martini     abiifus Indulgcnthrum  cancionari :  & 
lutheri(k*  quamJui  contra  aburus  folummodo, 
fe^tQ,       pic  &  fande.  Rcpcrit,(]ui  propugncnr, 
qaajprajftaretcorrigcrc,  exacerbatuf- 
quc  ad  alios  abufus  transgreditur  ,  ^ 
falva  Fidci  &  Fcclcfix  unitate  corrigi 
fingulavult,  cju«  cirpitMagnus.  In 
lUc  omnta  CoIIoqu.  Convival.  titul.  dc  Sacram. 

fol.211  .  iuxta  cditioncm  Islcb.Ouojtd i- 
critnt  dici  pfafn  Subfianttam  & ejfenttam attwety  i n- 
fub  inttiUy  <\uk,Sacramenta  & Btblta  nequaquam  a- 
falsopofi-  boletPapa.  Veruntamen  cogere  nos  vult 
viodum,  cu  [fcd  non  crat  Papa  Martinc,  (cd  Mini- 
tpfamet  ilri,  quiciusnommcinvidiamG.  rma- 
Tidei  fub'  n i co n  ci  r ab a  n  t  ]  ^V/  f  ipjius  arbitrio 
fiantia  a  &  nutu  utamttr,  Non  negat  opus  tpfum  ,fed 
luthero  &  ufum,  lta<^^  omnes  mea  Difputationes  Scrh- 
eius  Ajfeclis  ptiones  (jr  A^iones  funt  contra abufum  Fo- 
oppeteba-  ttficis  [_  aliquorum  Minilirorum  po- 
tur.Oua-  tiuseius  nomine  abutentium]  direclj>, 
obrem  dict  Eciterum,  Tota  dfffnnfio  efi  dequi-bufdam 
evinino  ab-ufibitSyqtiifineattthoritate'] h oc  cft  aMi- 
debebitbis  ni(lrorumavaritia&:  malitia  ]  in  Ecc/e- 
verba  abu-fi<ts  [  plurali  utitur  numero,  i:t  privatas 
tf  Philippu '^ntdU^at^irrepfirsfnt.  &  rurfus,  Cttm 
Melantho-  Ecclefix  ikcnim^riyat^is  intell  git] 
ffetn  in  Co-  pttdnos  de  ntdloarticido  Fidei  dijfcntiantah 
fffiionis  f.cclefia  Catholica^  tanthmpaucos  qtwfdam 
Augufiana  abufus omittanr.  Qn,'^  omnii  vcri  potu- 
art.z  I  ►  erunt  dici  fub  initium :  quamdiu  non 
p.tg.zz,iu-  ''es'prap,fcdmoduscj:ccfrusqiic  rcprc- 
xtaiibrum  hcndcbantur. 

Coitcord:xy  Impaticntia  tranfiv  t  in  animof^ta- 
quied  tus  tcmjhuic  Zclus  indifcrctus  fuv  ccfTit^iit 
efiDpJi^  enimexSomc.  in  dcf.  contr.  Penrie 
pig.  i7<^.Cou  llo  in  def  nf.  Hokcri 
cif.  pa::.68.&:75.  EdmundoBunnio  m  Titi 
Somcus.  paciticarione,&aiiis  H.rreticis  Catho- 
rovellu^.  Jicifquc  P.Hcnricus  Fiz  in  fuoBritan- 
Hojvcrus.  nomachiae  hb.i.cap.To.png.76'.colIigit 
Bii ni us.  judicio  ommum  erudittormn ,  in  defeclionis 
H.nncus  inttiQ  (&:utrimque  ut  cxifbmo)  ignaro 
Fiz.  '^efolaboratum.  unJe  Calvinus  nrtic.i. 
L   ''•H'in.  contr.  an.:bjpt.  cum  ftib  (pecfe perfeflio^ 


nis  imperfe^ionem  nuUam  tolerare  poffu' 
musy  aut  in  corpore  atit  in  membris  Tcclejia, 
tunc  Diabolus  nos  tumefacere  ftipcrbta  & 
hypocnfi  feduceremoneamur,  Indifcrctio  Hodiern^ 
&  fupcjbiaretufae  Irritatione  pcpcre-  Hdrefed 
rc;  morbum  gravcm ;  quem  lucrfi  rcd-  caufr. 
didit  immediLabilem;  namutabannis 
plurimis  expcrtu^  fum  ,  veriflima  cft 
fcmcntia  Bunij  in  fua  Pacificatione  Buniu^ 
poftfincnv  &  aliorum  diccntium ,  Ho- 
die  effe  mantfefium  [  N.  B.]  non  ex  confct- 
efittaautftde,fedex  commoditatum  faculi 
amore  homines  prditenfie  Reformattomad' 
harere.  Incepit  ab  irritatione  Harrcfis  in 
Gcrmania,  fovetur  avaritia  &  lucro;  & 
nonnuHi  Catholit  i dum  nimium fervi- 
dccaduca  curant,  Hi-rcticos  vchcmc- 
tius  irritant,  &  corundem  convcrfio- 
nem.alfasfacilem  ,  difficillimam rcd- 
dunt.  Sunt,  qni  Ha-rctici,  Homincs  ra- 
tionaies,  ftudioli  etiam  &:cruditi,&  ni- 
fiirritatroneexcoeccntur,  ad  nos  pau- 
htim  redcunt  ,  ctiam  fa;pc  cum  abirc 
dicuntur.Nam  fifingula  cxamincmus, 
artiquos  crrorcs  rcmifcrunt,  &  ita  in 
ahquibusphilorophantur,  ut  fi  Eccle- 
fiamadmitterent,  facili  ncgctio  fana- 
rcntur.  Hari  cfim  fuam  mcra  irriratio- 
ne  &  nv.>ritia  fiindatam  non  poflc  diu 
fubfiftercfeddebcre  pauLnim  dcfice- 
re;&  fore  ut  Luthcrjni  paulatim  ad  Ec- 
clcfiam  redircnt,  pr^Evidit  Martinus 
Lutherws  contra  Zvvingl  um..^/  diutiits  An  Celti^ 
fieterit  Mnndtts  ,  iterttm  erit  necefarium  Itaftnt 
propterdiverfitsferiptura  interpretatioties,  cepn^^^^ 
quAnuncfunt.adconfervandam  Ftdei  um-  mttterd^' 
tatemy  ut  Conciliorum  decreta  recipiamusy 
atqueadeaconfugtamwMt  c|uidem  quod 
pravidit  Lutherus,  cxpcricntiadidicit 
Kingus;&impatiens  ocdamat  ,  h^c Kingus ^ 
tempora  ad  Paptfmum  relabi,  &  gcnerali pudU^^^^ 
apojiafiaommatransverfo  ctirfu  eodem  re-pag.^o-^ 
trocedere,  Idipfum  ctiam  didicit  txpe- tor/^^"'^ 
ricntia  Covcllus,  quitriadicit;  primu,  Fiz^S^^'^' 

jam 


tiew. 
ttiri 

«CCi 


^ert^ 
^'qta 
^Uri 

^iijti 

^'fCi 


^nbai 
^P^ra 


^hHltb  r"  f      ?  '  '"odiceaRomanadifrcrrc; 

i^^^- fi.  tcrtmm;  multos  hac  ips£  veritatc  Puri- 
tanosotfcndi.  Di>/fw«5inquit  in  cxam. 
^^Z'^"^  $'Offendiab  mfirmttate  Puritanos , 
exeo  quodnos  ductnmglort^  &  prxjhntta 
*^obts  tn  Ecclcft^  noftra;  nempe  nos  modue 
Z^equeabEcclefta  Romana  difcrepare,  &:  a 
Pag.  1 8f .ad  1^5. poftquam fibi  obiccif- 
•  Anglicans  formamab 

Amichnfto  fuiftb  acccptam;  rcfpon- 
^^Wi^osque^loriari,  qttodparce  &  iUt^ 
yter  ab  Ecclefia  Rotnana  {^qua.  tpfi,  ut 
Pieraque  Eccleftarum  Ftdem  hauferunt )  de- 
i<:ijcant,  non  omntnd  difenfuros ,  /i  per  cor- 
cx  irritationc  difl 
^^^'Pma  ^*""^-.f^iam  paulatim  aperire  oculos, 
^iinapert,     PJi^P'^»  rcdire  fatcntur.  Et  {\  alteru 
^''^  octdos  ^^J^um  aut  inccrtum  ju- 

^  nos  ^j^^^^^^/^V^gat,  qux  dc  Arbitrio  fcrvo 
oiim  Lmherus,  quae  ctiam  Calvjnus.a- 
^jqnefcnrscreaut  dix^-re ,  Icgat & Ui- 
fjO'"m  fciipta  ,  audiat  Theologos 
fietcrodoxos  .   qui  hodie  vivunt,  & 


FVNDAMENTALIS. 


4/ 


"^^^dunt. 


Jfffiiores 
ii<zretici 
^^nhs  yi_ 
^''''fum, 
^^^'Han^ 
^^qut. 
»odie  ex 

"^J^Uicunt 
^M^i  D, 

nani. 


^^mmam  intcr  ki|;iliroT&  bTfcipiiirs 
^^crentiam  mveniet:  vidcb-tque  illos 


^oluntutem  pamve(l-liab7rZ& ex- 
nni,concccmtaridocui(re:  &  nihilo- 
"J^nuscxh-s  quamplurimos  Molinae, 
los  D.  Thomj;  fundumentis  inUfte- 
^Jnon  paucos  laborarc  homonyn>ia; 
fitnr       ^^«^  teijccrc  fatalcm  neccf- 
atemStoicorum  ,  &:inirc  viampro- 
^^ble  Bonaopcra 
^^atia  noninJigcntin  rcinc.uia  Pcla. 
§^Mitmoruoria(lnL-&gratiaipfa,  ut 
CrnT^^^>"onin.^ige^onisopcri. 
bus,nfe.tcntiaLutheri&  Calv.ni:  ,u 
y<^na    rp""^^"^  f.rrorcm  damnat  Paulus  : 

'^^^ntttiscoronam  mftut^  utrumq;  Ec- 


clefia  Natura^     Gratijc  concurfum  & 
coopcrationcmdiluciJans  ,  Scmeri- 
tumutriqueconccdcn«:.  Etctiamhic 
Heterodoxi,duma  Pclagio  &  Luthc- 
rorccedunt,  adnosaccedunt  ,  tame- 
nim  claraelt  Ecclefis  Pvomanx  doari- 
na,  ut  vcrbis  facpius  quam  menteoppc- 
ti  folcat.  Si  femel  iiberum  admittatur^»/;^^^^;;, 
afburmm,intelligaturque  Pot^ntiaru  arbttnu^ 
naturalium  &  fupernaturalium  cocur- 
fus  ,  paucarcmanentqu^pomntaut 
debeant  agitari.  Ath^cpauca,  utox- 
pcdiantur digne,  Libris  intc^  ris  indi- 
gcnt.  Multos  hoc  ficulo  cvulgarunt 
cximij  &  fbjbtilcs  Thcologi  ;  &  quia 
multos  &  magnos,  multa  robufta  &.ef- 
ficaciamifcuerunt  ,  &:cnervarunt ar- 
gumcntisdebiIibus;undeHa:rctici,  Ci 
lcm:I  nodum  aliquem  foiVcrinc  ,  aut 
excidcrint,  caiteraputantnon  er?c  ma- 
jons  clScacix.n.cnovafokitJoncindi- 
gcrc.  Video  a ncminc  magnos  Libros 
evolui; parvos  a paucis;  &  hanc  ob  rcm 
Decreto  Marceili  P.p^  infiftcndum 
exiftimo,  dcbercquc  Hxrcticos  con-  r,..^. 
vert,,non  tam  vcrbis&  libris  noftris,  l^,^,- 
quam  pictatc,  fobrietatc,  &hberalita- ,^^7 
tc.Muitaf.ccrcm,ni/iavaritia,lIorum,;X;^,, 
quiAnticaramucIcsfc  infcribut  irrita-  "^^^*'^''"'* 
rct  Haereticos  :  condolcoomnino,  & 
qiiiahums  faculi  morcs  vcrtcre  noh 
prxfiimo,  nc  nihil  Facwre  dicar  ,  fumo  ^"^^^^f^^t 
cal amum; &  qua:  ab  omnibus  legi  Jefi- ^v^rttu^.. 
dcro,  ad  Paginas paucas  reduco.  Scd 
cjuopotcromodo,  tam  multas  variaf- 
quc  Ha:refes tam  brcvicompcndio  ex- 
p^igiwre?  SinulIuseftFideiHomanar 
articulus  qucm  non  ccntcnis  modis 
Icgant&cxpli.cnt  Hctcrodoxi  ;  &  f, 
millcni  funt  errorcs,  qm  in  lingulas  Fi- 
dejvenratesimpingunt  ;  quivixma- 
gnopoflem  voluminc  fingulos  reccn- 
fere,quomodo  potero  unoautaltero 
fohoexpugnare  univerfos>;  namrece- 
F    3  fcrc 


4^ 


THEOLOGIA 


Kfmrtei  c3^  fere  facilc,  Sc  ejcpugnarcdifficillimam 
troverfu   cftr'  Potcro  quidem  ;  ncmpeomnes, 
ni  umcam  quotcunque  &  qualcfcunque  fmt,  ad 
pojfunt  re'  unicam  folam  Quafftionem  rcducen- 
duci,        do  ;  ilkmque  nonmultis,fed  pancis, 
his  vcro  eyidentibus  &  irrcfragabili- 
busargumentis  monftrando  ;  utqui 
primum  catcna:  annulum  tencar,caete- 
ros  non  tcncrc  non  poffit.  Ingredia- 
mur  igitur  paulatim,  &  ncprobabilia 
commifceamus  inccrtis,  qui  eviden- 
tias  promittimus  ,  ,ab  ipsa  cvidcntia 
cxordiamur. 


dd  fidei  vjjenfi./i  requiritur »  &  de 
evidenm^  qu£  Fidei  opfoni- 
tur  ohfeuritati. 

Fldesobfcuraeft,  inquis;  &cviden- 
tiadara:  ergo  tunc  concurrcrcaut 
coincidcrc  poterunt  ,  ciim  detur  vcl 
tcnebrofacJaritas,  vel  ciara  obfcuritas. 
Et  egoinquam;tencbras  cffcobfcuras 
clarumeft,  &homines  debcrecrederc 
&aftentiri.Deo,cIari(fimum:nimirum, 
Ita  notum  &  ccrtum,  utadftruaturab 
omnibus,  ncc  debeatab  ulloprbbari. 
Interimhac  claritate  non  obftanteFi- 
desmanetobfcura,  &  quiahocipfum 
lucc  indigcc,  aliquabrevi(fime  hic  pcr- 
ftringam  ,  quae  alibi  uberius  rctra- 
aabo. 

Datin-jCandidcLedor  [  attcndc 
obrecro  ]  Credtbilitaris  evidentta:  &  hxc 
in  omnium  Thcologorum  fententia. 
Et  luniores,  qui  rem  difcufsere  radici- 
ttts,,  non iam credibilitatis folummo- 
dojfcd&Ocdcnditatis  etiam  cviden- 
tiam  &ccrtitudinem  ad  Fidci  affcn- 
fum  rcquirunt :  &  Nos  vctcrum  &  lu  - 
niorumfundamentisrccognitis  ,  non 
cosaliudjfedalitcrloqui  putamus.  Si 
itemus  didionis  rigori ,  ficut  aliud  eft 


•CI  II. 

.Antidescu 
eyidentta 
compvna" 
turf 


CreMili' 
tatisevi' 
dentia. 


Credendi' 
tatis  evi' 
dentta. 


rem  ^flepofTibilem,  aliud  cfle  futufAm; 
&  ficut  aliud  eft  rem  effe  fadibilem ,  & 
aliudrcm  effe  facicndam  ;  fic  etiam  a-  Credihiv*^ 
liud  eft  propofitionem  aliquam  clfe  tatts&cri' 
credibilem,  &  aliud  illamcfle  crcdcn-^^»^'^^^*^ 
dam.Non  eft  bona  confcqucntia,Hac^#^^'^^'' 
eflfaclibileyergodebebis  tUudfAcere  izAqo^ 
que  nec  haec  erit  bona ,  Hoc  eft  credibtle, 
ergo  debebis illud  credere.  Aliquid  igitur 
praeter  credibilitatem  requiritur  ,  ut 
dcturcredcndiobligatio:  &hocipfum 
rr^^«f/f4ff;»  appcllamus ;  &ficutfub- 
iata  albedinc  non  datur  album ,  fic  cre- 
denditate  ablata  nihil  remancrct  crc- 
dendum.   Puto  vulgus  Theologicum 
Credibilttatis  vocabulo  credcnditatem 
intclligcrc,  &  a  nobis  non  diifcrre  mc- 
te,fedlingua,&ide6Ltantum  a  Crcdi- 
ditatis  vocabulo  abftinuiffe,  quod  vo-  u. 
lucrint  Scholaftica  &  Thcoiogica  ad  '^'^^^ 
Ciccronislabium  caftijgarc;  quoniam^'''^ 
apudcloqucntiffimos  Rhctoras  multay''''^'^* 
reperiuntur  abftra6ta  Credibtlitati  fi^^^^J^* 
milia,nnllum  Credenditati.  At  quiaho- 
die  univerfafubtiH(rime&  diftiadi/Ti- 
me  folent  tradari ;  nullius  injuria  nos 
Credibilitatem  a  Credenditate  diftin- 
ximus,  &  aequtvocationc,  qua  labora- 
bant  fub  ipium  initium  controverfiar, 
illuftrataautfublata  ,  pede  fecuriorc 
progredimur,&  confcqucntias  aliquas 
dilucidamu£.  Sentimus  cffemalas  has, 
Uoc  ejl  pofiibile,  ergo  &futurum.  Hoceft 
praceptibile,  ergo  fubdittts  obaiire  tenetur: 
&infcrimus  malam  etiam  cife  iftam,  i 
Hoc  eJicredibile,ergotene}nurcredere:c[UO'  j<jot4 
niamaliudcftf<#  aliud  debere  ,  &  c^tner4''^' 
merapotentiadebitiim  inferrinonpo-  ali^0''  y 
trft-oMimnkrrm  nr*rpdcntes  COllfe  addit^' 


tcft;quamobrcm  prarccdcntcs  confe  addttif 
quentiasrcformo,  &loco  illarumhas  teft^  ^ 
fubftituoiile^f  efl  pofibile,  ergo  lUud  Veus  ^  pot^^ 
poteritfacere,  Hoc  eftfuturmn ,  lUud  igi-  ad  A^K 
furfuacaufaeffictet.mceftpraceptibile^er'  wal^ 
gononrepugnatutfubdttmoltm  obedire  te-  arg^^ 
neatur; 


tan 

Tfia, 


Frc 

U 
di; 


fepl 


tudi 
ciont 

ttrtf 

■  1 
'i 


Maldc, 


»1  '  ^"^'  ^^^^f^^l  teneretur  enim  fi  prxciperetur,  & 
tenebttur  cumpraciptatur,.Hoc  eft  credibtle, 
^^f*digiturpoterimuscredere.Hoceftcred€' 
duwy  ergononfiilum  poterimus  credere,  fed 
debemiis.  Hinc  patet  fumjno  olim  con- 
filio  Malderum  Duaci  dum  cfTet  TIico- 
logiatAnteccflor  ,  fcmper  drdafTc  & 
propugnafl^e  iftam  Propofitioncm ;  vi- 
aclicct,  ut aliquis  teneatur  credere^  of»r- 
tet  talem  eifieri  Fidei  propofitionm ,  qua 
evidenrervtdeat,  resFidet  effe  credibiles  6- 
Antucr    ^^^f'^^'^-        patet  fummoctiam  iu- 
Piendum  ''^*'^""^^^^^^  Antucrpienfium  Epifco- 
^ifco-  eundem  Dogmate  doailHma 

pus.    "    \oIumina  fundafle;.erat  enim  Hxrcti- 
cis  multis  prajpofitus,  &  dcbebat  cxa 

Lib 


ertus  doccre  regulam  & 

omonJ  °°^^§^^'o"cm  crcdcndi.  Hinc  patct 
d.is.  "  ^'^P^eniLovanicnfcs^&prscipiicDo- 
Pater      ^!^^.^  Fromondum,  &  Patrem  Leo- 


4-7 

Btcum  hocprohatnm  fjovity  adeo  utnuUa 
fuperfit  rarto qua  oppofirum  errorem ,  cui 
haitenus  adbafity  creditudignum  arbitre- 
tur-y  teneaturftatimafenttri  ,  cumnuU^ 
tunc  appareat  ratio,  cur  tn  aiiudtempus  af. 
fenfum  dtfferre  debeat,  Ita  ille  inSnm- 
muIaCafuumConfcicntis  in  Decalo- 
gum  cap.r.  de  primo  prarcept.articul.i. 
pag.^.Ita  etiamF.C  de  laHagcBenc- 
didinus;I.Hobicr;  C.BourIon;Aca- 
demia:  &  Sacra:  Facultatis  Pjrifienfis 
DodorcsTbcoIcgi,  qui  ^andcm  Su- 
mulam, legcrunt,  Iaudarunt,approba- 
runt.  Ita  etiam  omnes,cjui  illa  utuntur^ 
&  fummis  encomijs  cxaltant, 

Atdiccs  aufcrri  Ficici  meritum,fiad  cir. 
demonftrationemrecurritur;  imo  u  AfjBdes 
pfosFideiarticuIos,  humano  onmiQ-fcftt  de- 
mincntiorcs  ratiocinio  ,  dcmonftrari  monftrari} 
nonpofle.  EtTibi  cgo,dcbere  propo»-  Fropdfitto^ 


PrlfV''^;"^"^  Theologix  Doaorcs  fitionem^/«f/^Quam  vocant,a  moda-.  nisdetnefe 
roreiiorelquc,  merito  hac  ipfam  Po-    Hdiftincui :  alia  eni 


rus 


I»  .  tiivAjbs^  iiac  ipfai 

JJtioncmfecifl"cfuam,&  publicis  ilUm 
*^"putationibus  diiucidaflTe  &propu- 
gnaflc.HincpatetuItimo,merit6GaI- 
^os^confonarc  Duaccnis,  Lovanicnfi- 
S.  lo.  ^"^"^=&E>.PetrumaS.Iofeph,  FuIi- 
^^P^Fuli-  rruntCiftcrticnfes  rcformati) 

tnfis.  ^^<^us&ornamcntum,  mcrito  dixifle, 
Qlando  ^^"^^^Mrinfidelesaclu  credere,  qua)tdo  Ar- 
^^tur  oblu  ^^^^/'fi»^iliisfi^fficientfrpropofitt&€.\'pli- 
f^focre.  If^ia  cum  tuncfufficientcrtpfis  conftet, 
fiendt}      ^.""^J^^proponttntura  Deorevelata yacpro. 

^^^'^  #•  eo  quod DFVS,  litpote  tnfintth 
J^piens  &  bonns,  faUt  nequit  nec fullere, fi- 
^«  ^mti^  ^Y^^^f  ^rtm^  Ventatis  tnturia ,  a\Jenfum 
'''\nofiros  ZV''^'fi^^'''^^*^^»onpoffiint, Quodtta 
.udneco,  '7^%.  ^^nnfideHsdevcrttatefttoR^Into- 
'  onatores  ly^^^^^^^Uubttans^non  teneatur  audtre 
InT*''  inT'"T''''  ^^'''^i^cum  cuptentem  cu 

Errteum  ad- 

Zf'''  no  i^^^^^  >  evidenter 

'^^mtbtu,  miraculis  altjs-ye (tgnu. 


ftingui :  alia  enim  Propofitio  cftr^  d^  modalis 
KonjufiificamurFide.fed  Gratia;  dia.\hidtfcrtmen. 
DeFtdeeftnosnon  jitfttficari  Fidefedgratta: 
prima  enim  rationibus  evinci  non  po-^Vtrademo- 
tcft,  at  /ecunda  facillimo  ne^otio  d'c- ftrari pof 
monftratur.Namfifecundaeffctfolum ftt,  utrano 
probabilis,prima  poflretnegaritutaFi-/>^if? 
dc,  utpatetincentenis  Aflcrtis  ,  qua: 
dicunturprobabilitcrcflcdc  Fide.  V- 
numinexemplum  propono.HxcPro- 
pofitio,  Dies  illosfeptem,  quorum  memtnit  Dantur 
SacraScripturay  cap,i\GenefeoSy  efje  ftmilesPropofitto- 
&aqu4les  nofiris  diebus.defide  eft  ,no\\  cft  nes  qua 
evidcns,  fcd  probabilis  ,  &  ideo  tiita  funtdeFi.. 
confcientia  ab  Auguftino,  &  etiam  ho-  de  proba- 
dicamuItisAuguftinianxdodrinarSe-to^r  ri- 
(5^atoribus  negari  folet ;  do Arina  enim  tum, 
illaqus?docet,dicsiIIOscflc  Metapho- 
ricos,&  cogitationibus  Angelicisco- 
mcnfurabiics,  ctiam  hodietolcrabilis 
eft,  &  Lovanij  me  prasfente  dcfenfa.  Et 
hicmaximenotandum  cft ,  Authorcs 
qui  Modalcm  propofitioncm  poflc  & 
debirc 


48 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


firattomo» 
ralis. 
Omnis  no- 
fha  Itdes 
pendet  ab 
hfiorta. 


Qutd  Udi^ 
retiano' 
htfcum  ad» 
wittantf 


•Otnd  ad" 
verfus  nos 


Arttculi 
Tidet  a  plu» 
rimts  dilU' 
ddatifunt, 

2^!tn^uam 
JUrctici 
eidan  Tro 
pofittoni 
tnjifiuntt 
Jed.ex  una 


dcbcre  dcmoiiftrarifupponunt.DfWfl'- 
flrationis  nomine  moralem  tantummo- 
do  intelligcre;  tota  enim  Fides  cond- 
ftitinquaeftionc  dc  fado  [Vidclicet, 
Utrumid  Deus  dixeritvclno  dixcrit?  J 
t|uaf  nonpotcft  dccidi  ex  fundamcntis 
naturalibus  :  qua:  enim  a  Deoiibere 
funtrcvclata,  ftantctotanatura  prout 
nunc,  potucrunt  libcre  non  revclari. 
Dcmonftrari  ergo  dcbct,non  ipfa  pro- 
fo(\x\o  de irKffe  modalis.  Dcmon- 
ftrabitur,  fia  Dco  fuifte  revciata  pro- 
bcturfilIogifmoiegitimo[informa  ab 
omnibus  reccpta  conftrudo  ]  cuius 
praemiflasncmoHacjrcticusnegare  pof- 
iit:  agimus  enim  cum  Luthcranis  & 
Calvinianis,  prarcipue,  quinobikiiad- 
mittunt  iftas  Propoficioncs 
Z.  DEl^efi.Dcuscxifitt.. 
II.  Detis  efi  infintte fapiens  &per  confi- 

qtiens  quifalli  non  pofiit. 
m  Detts  efi  tnfinite  bonm\  & per  confi" 
quens  qui  fallere  nec  velit,  nec 
valeat. 

IV,  QuidquidDeus  rev^lavit,  efi  Articu- 
Jus  Fidei,  debetqueabomni  Chr^t^ 
fiianoteneri, 
Et  tantum  diffcrunt  in  fubfumpto; 
ubienimNos  dicimus,^f^tti  Detis,  qui 
necejfarih  exifiit,  &  esi  injiniteverax  b^ 
nufqtt£,reveUvit  Sacramenta  cjfe fiptem;i- 
temhoc&iliud&c.rcCjpondcntne^Sindo 
minorcmabrolute. 

Profcdo  ifta^Minorcs  [nimirum, 
Articuli  Fidci  ]  multa:  funt;  &idc6  dc- 
bucrunt  ad  claffes  rcduci,  &  fingulac  fc- 
orfim  demonftrari;  quilabor  amaxi- 
mis  Viris  affumptus,  E<:clcfiae  Koma- 
na»fummc  profuit.  At  hodic  Hsretici 
faltim  controvcrfias  exagitant;  &cum 
convincuntur  in  una,  exllliunt  ftatim 
ad<tliam,  fi  inhacconvincantur  fimili- 
tcr,  aut  cxfiliuntintcrtiam,  autetiam 
rcvertunturadprimam ;  itaait  vix^i- 


taintcgrafurficiat,  ut  finguije  dcmon-  in  alteri^ 
ftrenturcxafle,  Hinceft,  <:[Viod'\iic'\\- diverjai» 
iis  excurfus  clypcus(it,  ut  non  poffint  faltitant* 
adsequate  convmci;  non  cnim  polfunt  Cur  n^n 
una  horaomnes  controvcrfiaj  dccidi,y^/^rf»^ 
&ipfi  nolunthaercrc  in  uno  ^\M-iCio,  convtiK^ 
fcdfcmpertranfcuri-ereadalia.  PofTcm 
nominatim  producerc  Homincs,  qui 
aj^d  Hetcrodoxosmagnifiunt,  &  ta- 
mcn,  fi  agamusdcadoratione  imagi- 
num  ,  de  bonorum  operum  fru6tu  & 
nccelTitatc,fideSummi  Pontificis  au- 
thoriiatc  ,  tandem  mihi  confcntiunt, 
nec tamcn Catholici fiunt ,  fcd  fcrupu- 
losnovosallcgAnt,  quosquitollcrc 
velit,  inciperc  debeat  ab  ovo,  &  prae  vi- 
dcre  alios  eflcobijciendos  ,  cumhos 
funditus  cradicavcrit. 

CONTROFERSIAE  OMNES^ 
qudinter  Catholicos  Heterodoxoi 
agitantur,  ad  unicam  eamque 
'  facilem  dr  claram  redU" 
£untur, 

QUid  ergo  rcmedi  j  i  n  int  ricati/Tima  ci* 
rc.^quidconfilij,  ubi  fummu  Hc- 
tcrodoxorum  confilium  cft  controvcr- 
fias  multiplicarc  &  intricarc?  Quo  rcm 
fummam  modo  poterimusverbo  cxpc- 
dire?  Non  alitcrprofedo^quaomncs  Omfit^l'' 
controvcrfias  omnino  ,  quse  ccntcnis  trov^rf* 
indigcrent  dicbus,  aut  annis  ctiam ,  fi  reducf^"'^ 
eflcntfingulatim  tra(flanda?,ad  unicam 
folam  rcducendo;  &  redudioncm  ipsa  i^f^' 
ncgarinonpoffc  monft:rando,  Pro- 
nuntioigitur  omncs  controvcrfias  o-  ^  ^ 

mnin6debcrccoincidcrciniIlam,quas 
dcEcclefiasdifputat  veracitate  ;  &  ut 
demonftrem  coincidcntiam  ,  vos  Lu-  .'^ 
theranos  alloquor,  vosCalvinia- 
nos  alloquor;  &  fic  incipio 
ar^umcntaci. 

GENE- 


Vert 
clet 


hei 

Uei 


^iovi^ 


(l' 


mtur^i^' 
nanu 


cvi. 

cier 


F  VNDAMENTALIS. 
GENERALIS  PROBATIO. 


49 


Cclefiavera  quAcumque  illa fit  in  do&rma  fibfiantiali emre  . 

»onfotefi:veraenimideodicitur,quodveraxfiit-,riamRelisi0,2:cM^^ 
lu^mendaxnonejlvera.  At  do£lrinadeliberoarbttrio,devo.  ranpogu' 

tisy^  -^'''^^''''^'^'''''^'^'^^^'"'^t^f&jttftUicmoneaeSacramen. 
t„^yf'i""€'"'"^"^'^tf''namfialutem\item  do£frinade  Ctelo,  Furaa. 
''^'o&i„f,rno6-c.fi»bftantialisefi:ergo  inejufimodidoarina  Ecclefia  ve- 
^ncclefi/  '^^'"''"'"'potefi- 

t""'"'''-  teri.  ^/^''^'^'fi^^'*^'*'^''''^''*^^*  '^''r*'P»^>'»'eft  Sacramentorumma. 
""'Prm^y&numero^-docirma,  quarnfiatuit Au<!^ufianaConfe(fiio. 
an»  ■  r^^!''!'^"^^"^  Calviniana  eH  vera,  Handum  eH  Infiitutiontbut  lo-  CMv,- 
ow.    "'T''     ?  ^"'ramentorum  &  lufiifcationis  materii  debebimtu  "'ji^  ("'''n 
dicun^ ""ftfi'»'.''/'"^"'»»  C^l^t^h "ntfiort^c ,  [ nam in plerifique Dtfiipuli f 
""'"""raMagtfirodifferre^Cahtnianifiarumfiormare:  '  ^  .j"luM 

daw^^'^"'/'  ^"'^^!*  '""''^^^f'  ConcilioTridentinoeH Handum; 

zZZ"^-^""'^''''''''^^^^'^'^'"'^^^^^^ 

haber.  ^^'^T""^<^fi"&''^''"'''f'riam,fiormam& Minifirum  dreffectum 
""^freyqn^TridenttdefinivitEccle/ia. 


"'itla; 


n». 


vid 


lctiir 


cflc  partium  &CaIvinianicoDfitcntiir.Sedqu«yo- 


^'^d  °Ztcn,     '  "««""y.^f".";™  canturfubftantialia?  R.cfpondeo.  to- 

Z"^''-  Pr*diai?  ,"        c'  ^l'  fl">«'«  t^mdep.ccatis&iuftificatione.rt.tam 

fr^-^^-ritate  dX'*^''"'  l""'      '8^°  ive-  dcfacamcntis&mediisadSalutcmnc,  o.^  r.^r 

•      'cm  «flkiisdoannam,cflcntialcm&fub-|^/j« 

^^rXLTn  '  n%"^r"-''"'^5'"''"  "^"''='l<^'"^fli;'»"^nimccelofumus.i,„.,,. 

'«''idoaZ    'n-  /^l       '1"*'''^'-  &fi"«'n^'iiorum  fecurorum  notitia  i-  ru. 

"tui.  d?ve°cTiErHT^^fi-       l^''  ^'Hirr"^  vcram  (V.^cunc,uc  tal 

tinns  LuX'    "    j;"^'"""''^"-  dem.liafit)crrareno.,pofl-cii,  Sacra- 

rrubintelli,,^"",""''  ^"''fi"'"  mentorum  materia   Sed  proercdior, 

h,  „.  ,     f-^^nquao  it  ^  '««''«i*'»  f'il-  I'ildeus enim in epift. .dedic.  traftat  d,  ¥,tdem 

l  ut  ^'^'  SedtruZ^rrT  M  r"^"'^  EccIc(:doaiffiJmemo„ctl.isvcrb,s.  ^^f^l,. 

m„l  "'  *"'''°mas  '  „1  r/^Vf'*^*:''^'"";'        '"^^ft^S"'^.  lu^nam  .nter  o,„ncs  ho-  tcnenda 


^«■■amKelipiL,       ^  f"bftantial,bus  fa„a<,rm,,  ,Ua  F,d»  fi,m,l,a.  ,Ua  Chrifti 

'"'"•■«c,omncTRm"^°f ■'^'"^"'^•"''''''•^■'"^Fcckfia.qu^cjica 
>umncsRomani,Luthcrani,    - 


tiimna  &firuiamcntism  rentatu  ,  utftc 
'-j  tim 


THEOLO  GIA 


Adquiefco  ,  vcra  Ecclefia  &  RcUj^to 
quxcatur.  nicnte  me  fcquerejnam 
iicilibrumo: 


CYIII. 


An  Luthe- 
rusconce- 
dat  Koma- 
namReli' 
gtonem  ejfc 
yeramf 


^°  ■ 

eius  mpkctantur  confertium  ,  fequantur 
pracepta  ,  tptfque  arbitrio  acquiefcantf 
Multa  &  ca  certifTima  mc  moncs ,  fed 
cur  non  ipfc  fufcipis.  admonicionem? 

AT  Lutherana  Religio  non  eU  vera  \  Non  eH  vera  Calvimana  Reltgio: 
^fednequecAterA^  quje  a  Romana  damnantur :  &  txmenfoU  Romana  eH 
vera,  Ergo  omnes  &  fingtili  Articuli  Fidei^quos  komana  proponitfhnt 
i/eri*  Sacramentorumergoomnium,  quA  traduntur  a  Romana  Religtoney 
Materia  Form^y  Mmijler,  Vdory  &cfunt  vera.\  &  quA  a  cAterU  traduninr 
mn funt  vera, 

Slprobemus  Minorem  ,  nimi  um  IigionemR.omanam  cffe  vcram ,  theraniS^ 
KeltgieneinRomanameJfeveramy  pro-  ncseiusDtfinitiones  cfle  vcrasconfc-  ^^^^^^? 
babimus  cartcras  omnes  cflc  falf  :s ;  fibi  qucntcr  probavero?  crgo  &  fimisl  cvi- 
enim  fingulaE  contradicunt  ,  &binje  cero,  omnia,  quif  in  Sacramentorum 
contradiaopx  fimul  efle  vcrx  non  matcria  a  nobis  dicuntur  efle  vera;  & 
poflunt,  Ht  quidcm  ,ficontrafcvcros  omnia  quas  ab  Hetcrodoxis  contrapo- 
LuthcriAfleclas  difputarcmus,  ut  pu-    nuntur,cflefalfa;  iupeicft  igitur  ut  il- 

lamMinorem  probcmus. 


to,non  tcnercmur  demonftrarcMino 
rcm,  quam  centies  conc^cfTit  Luthcnis, 
[&  prxcipuctom.  4.  German.  Wit. 
fol.  227. b.&  tom.  7.  German.  Icnenf. 
fol.  idcj.b.  ubiait  '>  Nos fate?nur fdb Pa-. 
patumultaeffe  bona  Chriftinnay  imo  omne 
bonum  Chrifttanum  ;  atque  tndeetiam  ad 


TOt  fuccurrunt  rationcs  ,  ut  in  li- 
brumLibrofvetranfireth.rc  Sum- 
ma,  fifingulas  ponercm,  cxpcndercm 
&dilucidarcm;cl!gampauculas  ;  fed 
quaefintfacihorcs  &  fortiorcs.  Faci- 


cix» 


An&Bu- 
fermf 


An&Ja- 

4n-ne  Ui 

thcrum 

fuumlU" 


peryemffe,  di  mo\'>  Imo  dtco  tn  Papatu    liorcsquidem,  quoniamuniverfis  fcri- 
yerameffeChrtftiamtatem,tmdverum  nu-    bimus,  equibuspauci  capiunt  Thco-  j^ationt^ 
-   -  "         ;in    iogicas  fubtiiitatcs  i  raro  enmieadcmy^^/;/^ff 
fubtilia  ,  quaf  bona;  nam  Aranearum  d^hP 
tcIaefubtiliiTimx  funt.  Omi/ris  igitur  ^ 
fubtilioribus  &  eminentioribus  con-yj^,;f, 
ceptibus,  quosfuo  loco  expcndcmus, 
torofis  utamur  ratiocinijs  ,  quorum 
vcntas  &  cflicacia  fit  tam  folida 
ut  manibus  poflit  pal- 
pari. 


cleumChriftianitatis.  Llnde  Bucerus  i 
prxparationc  ad  Concilium,  ^lanEpxo- 
fitemur  inter  prifios  Eeclefia  Patres  conve- 
mre.  Prtmatum  habvjffe  nomanrm  Eccle- 
ftam fuper reliquai  EccUft^.  U ndc  ctiam 
in  rationibus  defumptis  cx  vcrboDci 
iacobus:  Romam tottus  Chrtfiiani  Kegtmt' 
ntsoi  tginem  &fontem  appcllat.j  At  quia 
multifunthodic  Luthcrani  ,  quiLu- 
iherum  non  curant ,  iilam  Minorem 
dcmonftrabo.  Igitur,fi  pcrfuafcro  Re- 


fn 


le 

dtjf 
nei 

4tc4 

^dk 

pern 


On4 
hotnit 

t>t,L 


PRLMA 


rv  NDAMENTAHS. 


Jjeranifi' 


m 


TRIMA  RATIO. 

Fit.2«?/  T/'''  '  '^^^OreveUu  noneH.  An  tuthc 

i^rgoaontdVidesDivtm.  Probattir  OHinor.  ^uonUm  prima  cfn«/«mf 

FiJr»[Vi  J'^"'^''"'''''*  ^  ^*'*^"^  frtdttafint;  &c*tera  DtaboUca  '^"^''^  & 
"aejHbcoUaniur.  dtfcipulm 

An.f""" ''^P?  Luthera.   circmt,  (circumrcnit)  qumn,  quem 

mo„,s  cfTcHlVi"".  '^r''" "°"        '^^^«^••'^i  »•>  co  po-  r''""'  , 

ni„ ^      '"^ ailcipiilos  &  putabam  om-  teft,  qui  circumvcniii  ijon  vult  2I,  hoc  '^"'''"^ ^ 

:?''!^"/«-CiX/''"'''°^'^"'"''''^'P"'°'Dia-  faIlaciflimoLcone.«,>.//,W^^^^^^^^^ 

■-  '^""P^^^^^^^^^  ^"'^-  ^^cdcurinF.de  .  quiniaminfi 


cx. 


cxi. 

L« 


^ur  a  Diabolo.  Ac  rcpcriMetapIio- 
vcVT  r      ^^'^"'■^'^'^^  tropumin 


^'^^'^r^/.  ver^        /     ^^'^^"'■^'^'^'  tropumii 
wi?^"/'  Luthcrum^;  to:n.  y,  bcrm 


fol*»'  ^u''  f      f»-      Mmo  lencnC 
verV  tr  ?."''^«^/^P'-^\f^^  conllteri  fc 
#»fl    L  •  difputanc  cum  Diabo- 

«,,t1^r  S''''°''^°r*^'''e-o"emm,,- 
Vyf,„  Sicdifi.""'"""  £vangclu,m  cudidc. 

'"''Clfr  fe  d^A       '■"'""''^ I^utJnTus  ,totam 


cam  didici/fc 
'lo:  ergo  vel  mcntitur,  vel  non. 


--.dtur  ,  totaLuthcranaRcIigio 
Tiendidiffiniofundaturmendacio:  Si 
&'"'^'"'''°^^Li;theranaRcliaio 
^"ndaturvcrboDiaboli.  Tam  igitur 
""^**'*  "  "  Atiile 


dusipfccft,  &  quiaomne  agens  o- 
ptata/nmilare  fibi  pafliim  ,  infiddita- 
tcm  animabus  circumvcntis  inftillat, 
ut  Fidcm  Fortitudinemquc  evcrtat, 
aut  cradicct.    Artcnditc  Fratics,  at- 
ten.itc  :  multanos  docct  Petrus  pau- 
cislincis.    Gpponitur  infidclitas  Fi-  Co^nircs 
dci,&f  fortitudini  Frngilitas;     CKilVi^  ndeic-Itt^ 
mohcutFidcicomcseilForcitudo,  fic  UlitAtts 
cciam  Infidelitatis  cfic  comitcm  Fra- 
gilitatcm.  Ceflct  crgo  omnium  Hx-An/it  im^ 
rcticorum  pufillanimitas;  Icgcm  DEI pojiibilis 
ludicantimpo/Tibilcm  ?  Hgnificatio- (//,7//^ 
nisexpcrs  Caftitatis  vccabulum.?  U- Ux? 
bcrum  arbitrjum  cflc  titulum  iine  r€>  Anvolun^ 
Nonmiror.  *^,r..ii 

Carent  Fidc,  &  ideo  exubcrant  fra-  r4? 
gilitatc.     Fidcm  Orthodoxam  furci- 
pianr,&inducnt  Fortitudincm  tan- 


C"itiII  i-^iaoou.   1  a 

'"cndaSr!'!?'''"'^''-,-  ■''V'"    P'-^'"'&*"d»ent  FortituJinem  tan- 
FratrTvTn      ■     n  &l'ngui  Luthcri  loqucnti  ,  refittere 


guam  oporteat  fapcre,  fed  fapite  ad  fo- 
^l^etatcm...,^,/^«.le,e„i„,i)i,i„„„, 

*»  '"•  "'/«  bu's  f,i"'?"°"  f"'buntur  dormicnti- 
&v;ftlr'f'^.""''''^-  obfccro. 


0*» 


Porr6  cgo  iftam  Propofitioncm, 
DocTrina  Eucharifiica  tota,quam  Luthe- Xota  kr>e. 
rm  varm  tn  locU  tradtdit,  cr  hodie  com- 
fUaiTur  Auguftana  ConfejS,o,futt  revcla- 
taaDiabolo  :  ficrtcm  Luthei  anus  ,  ne- 
garcm;  &fi  tam  clarc  probarctur,  ut  il- 
lam  negarc  non  pollcm,  LuuKeranus 
G    2  non 


THEOLOGIA 


idmom-  ^ 
nmo  efl  a 
Dtabolo 
duciacfi' 
duci, 

CXI  I. 

B^nrtctts 
Fiz.Stmon. 


Tranctfci 
VValfinga' 
mi  libcUus, 


UontacU' 
tus, 

An  Angh 

Lutherani 

fint} 


Witakerus, 


Cantuari  • 
enfis  Ar- 
chieptfio- 
pus. 

lutherus 

tom.-j. 

Germ.Wit 

fol.^79- 
pag.  Z.& 
tem.C.Je- 
nenffol. 
^i.pag.i. 


non  cfTcm  ;  fummo  enim  pndorC'& 
tcrrorc  riiffufiis  &:  confufus  putarem  i- 
dcm  cffe  a  Diabola  duci  ,  cjuam  fc- 
duci. 

Hoc  iinico  argumentoconverfus 
fuit  Francifcus  Walfingamus ,  cuius 
liiftoriam  cdifferit  Hcnricus  Fiz  Si- 
,  moti  in  fux Britannomachix lib  3.  cap» 
2.  parte  i. pag.if^.cgo  candcm ad  pau- 
cas  pcriodos  rcdiieam.  [  Fcria  fcxta 
Parafccvcs  Anno  M.DC.IV.Kcgi  An- 
glia:  Wallingamus  obtulit  libeilum 
,  Ibppliccmin  hancrcntcntiam ,  SiPapt- 
Pa  ftlso  criminati  efent  CHRISIVM  & 
San^os  eius,  Rex  fceleratum  genus  calum^ 
niatorum,  /olitofevertus  mulclart  iuberet: 
ftn  e  diverfo  indelebilis  fama  tUa  eJfetLutheri 
prdtctpuam  doclrinam  k  Diaboloemanajfey' 
eandem  abiurandi  Rex  indemnem  faceret 
ipfi  poteftatem.  Rem  examinan  jubct 
Rex.  Et  MoHtacMtus  Rcgius  Sacella- 
nus Lutherum  ( de  cuius  Apoftafise  au- 
thore  &  magiflro  agebatur)  quamvis 
Virum  SanStum  &  eruditum,Anglican(e,  Re- 
Itgionis  Authorem  non  haberi  pronuntiat; 
uc  vei  hincfupcrfcdcre  pofTit  a  quae- 
ftione  ,  quseinquirit,  An  fuerit  cdo- 
dtus  aDiaboIo  ^  alij  ( ex  Witakcroad 
Rat.  Camp.  pag.  iff.)  Nos  Lutherum 
libenterut Patremveneramur ,  di^cbant; 
&  Cantuaricnfis  Archiepifcopus ,  quod 
de  Lutheri  magiftro  Paptfu  affcrmtt  Jplen- 
didifitmum  tnendacium  effe.  Q u  a? r :  t  u r  I i - 
bcr.  Produciturtomiis  Vll.fol.  47^. b. 
&  ibi  ad  litcram  (Ingula  rcpcriuntur. 
Haercnr,  turbantur.  Quid  po/Tmt  rc- 
fpondcrcncrciunt;  nihil  ,  pritermi- 
nasrcponunt  :  nontcrrencifla:  Wal- 
fingamum ,  fcd  nolcns  pcrfiftcre  in  do- 
ftrinarcvclatia  Diibolo  abjuratHse- 
refin  ,  &  rcdit  ad  EccIcfiamCathoIi- 
cam.  Illum  fcquitor  Lutheranc  ;  & 
tuo  Magiftro  dicito  cum  Auguftiao, 


Siquoddicisy  aDiabolaaccepifti,&  Diabolo  Augttft^' ' 
credidifii,mendax  es.  tra^./^^ 
Scd  Fcdcricus  Balclu*nus  Martini /«rt;^;^'  ^ 
Luthcri  Hypcrafpiftcs ,  in  libcllo  fpc-  cxiH' 
ciali,  vult  vidcri  Auguftino  pru dc nti- Ft^^fnV"* 
ordo(5liorque,&fatetur  id  quoddemif-  Baldui^* 
sa,  Euchartftiay  Ordinis  Sacramento,  Lu-  Anlicit*^ 
therus  dixit  &  docutty  a  Dtabolo  vere  & fe  fecurU^ 
rtoaccepijfis  Dtabolo  omnino  credidifie  ,  nec  quis  ef^' 
tamen  ejje  mendacem  ,  quoniam  fi^s  cH  &  dtatur^ 
abhoftedoceri.    Scd  Fcdericcftomacho  Diabtl^ 
pollesforti/nmo  ;  hoc  crrim  cgo  non 
poffcm  ullo  modo  transglutire ;  (i  tras. 
glutirem,  non  poflcm  ullo  modo  con- 
coqucrc  :  &  tamcn  tuLutherumfe- 
qucris,qucmDiaboIum  fcqui  fatcris. 
Diabolus  familiariffnnus  Luthero  fu-  Lutht^^ 
it  ;  cum  eo  ambulabat ,  difputabat  Dtabol*.' 
[  Colloquia  Mcnlal.   edita  PvsLnco-familt^ 
lurtad  Moenum  fol.  zi^.a.  ]  cum  eo  fimtts- 
cubabat,  dormicbat,  vigiiabat ,  Catha- 
rinafrcquentior.  &  duo  fuggelfit :  al- 
tcrumutChriftum  relinqucrct  [Col- 
loqu.  mcnfal.fol.  117.  a.  ]  alterum  ut  Diletff^ 
milfam  abrogaret  privatam  [  tomo  7. 
>3^itt.  foL  479.  i^v  tom.  6.  Icncnf  fol. 
82,]  utrumq;  vchcmcnti  raiionum  & 
argumcntoruminfultu.  Ergo  vel  Diabo- 
locredendtim  efivel  noncredetidum.  Si  cre- 
dendutn-y  CHRiSWMdebutt  deferere:  finon 
credendum  non  debuitabeo  Luth-erusciCte" 
roserroresaddifccre.  Ergo Lttthertts  utrum- 
que credere debebat  ,  velneutrum-.tionU' 
trumque,  ut  vidimusineutrum  ergo, 

Addo  aliudratiocinium,  quodab  i-  ^i^» 
pfomctLv  ihcro  dcfumo.  Librode  ab- 
rogandii  milTa  tom.2.  lat.  Icncnf.fol.  ^ 
444.  b.  fic  ait.  Quod  enim  e Scrtpturis au- 
thorttatem  non  habet  matitfeftifitmum  eil  fi^^f  > 


a  Diabolo  effe. 
abfurdum  fit  a  Dij 
fc?  Ergo  tcftcLuthcro  do(ftrina,  qu» 
aDiaboIoeft,  mala  cft:at  eodcm  Lu- 
thero 


Scdquidabfurdi,nifi^«f^  ' 
)iaboIodoftrinamcf-D/^^'" 


ne 


J>4 
in^ 

Ver, 


ini  in  lo/tn» 
)C-  cxiii- 
iti-  Tedmc^ 
\if-  Ealdui»* 
£•  An  licitf^ 

^quis  erH' 
&  dtatur<t 
ho  Diahl^ 

011 

•is, 

•u-  Lutheff 

-famil^ 
ftmuS' 


Dtlerfl^ 


Jffurdn^^ 


FVNDAMENTALIS. 


thero  ctiam  teftc  praecipuaReligionis 
^J^angelicae  DogmatarumaDiabolo. 
Ablurdaigitiirfunt  &  pcmmam  do- 
ctnnamcontincnc» 


^«  eriam 


CUAciat  Iia:cdc  Authore  Hsrcfeos 
Zvvi^^r  !r^"^'^^rana2  dixiffe  ;  qui  audiunt 
^ntngUus  Zvymgliumfubdubitaiitc/An  fpiritus,. 


a  cjuo  fucritdofJusFucritniger  ,  zn  docfns  fuft^ 

candidusf  &  qui  aliorum  Ha?refiarcha-  rtt  a  Dia^ 
rum,autmcndacia  aut  deiiria;  digna-  hlo> 
buntur  hanc  primam  rationem  attcn- 
tifnmcconfiderare.  Tranfeo  ad  nome 
&CaihoIicorum  omniumPopuIorum 
confenfum.Sit  igitur 


cxvi. 
^atho. 


^antnatur 
^^P^udens 
'''^^lttas. 

^^^enirg 
^erum  fide 

^attb.^. 


SECVNDA  RATIO. 

R£ligto  vera  eademqu^  CathoUca.  AtLutherana  ( dridemde  Cahi- 
nrma  dr  c^teris  omnihu^  dixero  )  non  efi  Cathelica  ;     foU  Romana 
eU  Catholica.    jErgo  Rtligio  Lutherana  (adde  Calvimanam&c.)  Omntum 
^onejtvera.  ProbaturMtnor,^iaomnium  Chrifiianorumconfcnfu  Cath^- 
ncorum  nomine foliintelliguntur  Romani^  ^*'''"'"  ^'^^ 

fenfus. 

QUi  cito  crcdit,  levis  cft  cordc;  un- 
<ie  colligo  ,  aut  D.  Auguftinum 
^cvcm  corde  fuifll-^ai.tiftam  rationcm 
gi-avem  cflc,  &  qux  virum  fimilem  Au- 
^^'^uio  convincat.  Illc  epiftol.  170. 
Q&^f»do/eudumeff,  inquit,  utquifecun^ 
^^'"carnemfratresfumus,  non  una  focie- 
*^^e  vtvamm;  praferttm  quia  vobis facile  efl 
"^rtendere  &  vtdere  civttatem  fuper,  mon- 
J^ficonflitutam  ,   de<jua  Domtnus  aitin 


potcro  Auguftinc  diftinguerc  ?  nam 
facilc  cfle  difcrctioncm  affirmas  ,  & 
quia  Chriftiani  omncs  hodie  non  pau- 
ca  difficillima fcimus ,  facilia ignorare 
non  poffumus.  Sed  iam  tc  audio: 
iamremcapio  :  ad  ipfummct  nomcn 
rccuriis,&  nihil  notitia  nominum  fa- 
cilius  cft.  Contra  Epiftolam  Mani- 
chapi  cap.4.  fic  inQuis,  Tenet  me  in  Ec 
EvanJi 'j  ,V  "7"'*  m   cleftaipfum  Catholicar  nomen ,  quodnon 

/'^^^  ^'-^'^'  ^^^""'-^  fi"'cafud  inter  tam  multas  h^refes  ,  fia^ 

Cr^c^     ,1^''^^^''^^^'^  '  '^'^^  K«9;^/K,^  Tfafolaobttnuit,  utcum  omnes  mrettcife 
Urtm?!r  T'"^^^'^ ^^^^^' ^^^'    ^^^^^^^'^^' ^^^^ ^/«f  .  quArenti  tamen  Ve-  Efficax  ejl 
...  Hancionorare nullt  li^   regrino  alicui  ,  ubi  ad  Catholtcam conve-  hic  argw 

ntatur,  nuUtts  Hareticorum ,  vel  Baftitcam  mentum, 
fuam ,  veldomum  audeat  oflendere.  Dixi-  quod  a  ns- 
iti,San(5l!/nme  Patcr,  &:  multum  didi-  minecom^ 
ci;  &  a  Te  doifl usadLutheranosEgo  munifu. 
me  &  ad  Calvinianos  converto.  Sin- w/r«r. 
gulivolunt  dici  Cj/^(7//«  &  Apoflo/ict, 
fcdvolunt^&abalijs  non  hoc  prxten- 
fo  illi  nomine,  fedLutherant  potius  aut 
Ca/vtniani  nominantur.  Catholico- 
rum  nomen  pencs  Romanos  folos  cft; 
A  argumcntum  etiamnum 

G    j  "  vincit. 


^et:  Ideo  ficundum  verbum  Domtninoflrt 
abfcondt  non  poteft.  Etc- 
So^anaifTime  Patcr,  convincor..  cftc 
r?/?'  r  &  quamcumt]ucA- 

^^tiiohcamdoannam  aut  fcmcntiam 
dcteftor.     Si  Rd  gio  Catholi.acxtra 

HU  lafitCathoIic.pr^terRomanam, 

ckll^  . '"t^'^"^'^^^"^  '  &t-^tcras 
^iclemadvcifan..sdctcftor.    Quo  cr- 

^^Q'-ioCatholicamabAcadrolicis 


Auguftini 


J4 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


C  XV III. 


Hierorijf- 
nm. 


•^incit.Ergovcl  Auguftinum,  vcl  om- 
nes  Ha-Tcticos  accufa;  quos  cft  cvidcns 
tcmerc&imprudcnteragcrc,  fiAugu- 
ilinus  prudenter  procelTifre  dicatur. 
Habitaviin  HafrcticoruniCivitatibus, 
.&hoc  propriisoculis  vidi,  propriis  au- 
divi  auribus,  quod  dcbcret  ab  Hetero- 
doxis  pondcrari.  Praetcr  Prxdicantcm 
^pauculosquiplus  fapiunt  quam  o- 
portct  fapcrc  ,  totinn  HsEfcticorum 
vulgus  Catholicos  vocat  Romanos.  Er- 
gofiKomani  funt  Catholici  commu- 
ni,  hoc  cfl:,  CathoIica&  omnium  Chri- 
Itianorum  fentcntia;  nullacft  Aftertio 
magis  Catholica  &  univcrfalis,  quam, 
Romanos  Catholicos  ejfc  critigitur  Aca- 
tholicus,  qui  iilim  ncgavcrit.  crgo  non 
excufabit  voluntaria  coecitas  in  re  fa- 
cillimi:  nam  qui  nolunt  convincira- 
tiocinio ,  quo  fuit  Auguftinus  convi- 
jd:us;Iaurcaipfi,  qua  redimitur  Augu- 
ftinus,non  coronabuntur  incoelis. 

Hocargumcntumquod  dcfumpfi  a 
.communi&:  cathoiico  ©mniumChri- 
ilianorum  confcnfu  ,  nonfolumAu- 
guftinuin  ad  R.omanam  Religioncm 
adduxitifed  &  Hicronymum  aliofquc 
Patres  in  Romana  Religionc  firma- 
vit.  Audiatur  SandifTimus  Sencx ;  ait 
cnim  Libro  adverfus  Lucifcrianos  fub 
finem.  Brevem  7ibi  apertojftque  animi 
meiproferain  fententiam.  [Ecce  brevem 
&  apertam  cfTc  ait,  quam  factlem  dicit 
Hipponenfis  Epifcopus.]  J«£ff/^4//- 
.lapernunendum  efit  qu£  ab  Apoftolisfun- 
Jata,  ufque adhuc durat.ficubi  audietis  eos^ 
qui  dtcuntur  CHRISTI,  nonaquocutnque 
iio  nuncupari  ,  utputo  Marcionitas  iVa^ 
fmimanQs,  Uontan^nfes  ,JivsCampatst 


[  addo  Zvvinglianos,  Lutheranos  Calvi- 
nianos  &c.  ]  fcito  non  Eciefiam  CJiRISTh 
jed Anttchrtjh  effe  Synagogam.Ex  hoc  entm 
ipfo  quod poftea  tnftituti funt ,  eos fecjfein- 
dtcant,  quos  futuros  Apoftolus  pranuntta- 
vit.Necftbibkndtantur.  [Aixdnotc  Aca-  ^^^^T^, 
tholici  ^fidefcrtpturarum  capitulis-viden-  ''^^'^^^  f 
turftbiaffirmare,  quoddicunt,  cbn  &Dia-  "^^^^^^^ 
bolm  aitqua  de Scrtpturis  ftt  locutiUy  & fcrt  •  fi^^^^^^  ' 
piuvA  nen  tnlegendo,  fedinteUigendo  confi-^ 
ftant.  Nihilhic  addoi  hxccnim  omnia 
mihi  vitlcntur  valde  clara;  tantum  cr- 
go  Argumcntum  Auguftini  &  H;eio. 
nymi  ad  hanc  formam  reducam; 
Doclnna  quA  Catholtca  &  umverfali^ 

tenenda  eft: 
At  nuUa  Affertio  univerfalior  &  magts 
Cathoiica  eft ,  qtiam  h^c  ,  Roni  ani 
funt  CathoIici:^«w«f  vtdimus,il' 
lam  Romani  ctnnes  &  exccptis  pau- 
culisyquamenti  fu<c  vtolentiam  infc- 
runtyillam  etiam  Heterpdoxi&Hxre^ 
tictAdmittunt, 
:£rgo  hxc Ajfertto  ab  omni  Chriftiano  te^ 
nenda  eft. 

Sed qmcunque  vult  falvtis  effe rante  om- 
nia  opus  eftyUt  teneat  Catholtcam  Fj- 
dem-yhoc  eft  ut fit  Cat  holicus : 
'    Hrgoante  omnta  opus  efty  utqui  vult  faU 
vuseffcy  teneat  Fidem  Rojnanam, 

HJEc  ratio  fola  vidcrctur  fufficcrc, 
fcd  quia  Hieronymus  in  loco  cita-  ^^^^. 
to  etiam  ab  antiquitatc  argumentum  '^^^^^^f^ 
dcfumpfit;iIUid  placetexpendcre,&ad 
Dialedicas  Pofitioncs  reduwCrc,  P^^ 
Sitigitur 


fm 

M 

fcop^ 

Ani 
eant 


TER.- 


fvndaaienTalis:. 


_  monio  f 
_  maratti 


TERTIA  RATIO.. 

Q^HRlSTl^S&Apojhli  { quodfiltem  mretici  dignahuntur  ctncederey. 
^rmef.  ^t»,»/!''!' ^''f  '^^«^''«  ^eram.  Ergovelhodiemn 

ccKo./Tr    ^  ^^H  '^,'^""^  i^terrupta  ficceffio.  [  A<,ohicnondefuc. 


^m.     ^  ad  ipfos  docinn^  interrupta  fiuccefflo.  [  A 

rl'       cro  Jr         "''''"^^''"''^'^"'''^^^^^^  AltquosLibrosSa.  '-'"^■'"■^- 

7' j'"''''       t  '"^''"  deiereadMetaphoram?  unde  cstera?Fortn  tua  ^ 
t"         e^X!''"'^/:  ^''^f.t"'  ^^''^"'^^«iore^autfiaUem  a  Conficffone  Au<ruftana, 

Zt,  7u7lTT'""r^'''-  ^^^/'"'""^remrefiumereplaceat^ditL. 
ZTj'"'^'''"'''''^'''>^'''l'^r.sd,dicn,^^^^^^  Seda^uono.». 
*«L  techrfa^'"^'''' an:ic]ua,  LuthermautJiiaholu,  hahun  >  Jnter 
'     H-  ant/j'''"'!''''^'''' vtdeo.  rrofieclh 


Luthcrane  :  A^napud 


ante  M     •  "^  '"""""""''^"'■'■'^jjionemnon  vtaeo.  1'rotecto 

Roma^''"'"*'"  "^'f"*  ^rantinMundo  Catholtci,  &  hinon  nifi 

^u.l"''^''''''"''"^''''''»'»»"''^^^^^  condemnarunt  Lutherum. 

lia  ^''''^''''''^'^''''^''"''^''^''^'^''''''"''''^^''"'rantd-dicehanturCath^ 
li,-\"*'''''''^'fif'''''>'''''"''i'>^7>''"'^^  hahutt ,  no^fabil-  ^"'f'"' 

'rgo  „on  potefiex  T eLutherano,ad  ApofioUse^  ChriftumofiendidccJri^  S"'""'- 

lue  ergopeneseofidem  vera  Relirio  Fider- 

^  ■^robaturMmor.  ^^uiamdlmdahiturRomanm  Bpificopm,  qui  novam 

ChriDT'"^'"     '""'"  "^"^  (o^tnneiicondemnatamdoUnnamtn  orbem 
V'  'anum  tnvexcrit, . 


^"IwAe.  ^^''^«^'■SoLutlieraniacllu-c  ?  a- 
'""■'^eU.  r,^'^'"^^^  decarundcmRdicionc, 

^^{^^''""^^''■'""vam.utnoniu- 

clarim,."  P°""»  e(rcn»vam 

d:cer''''^^"^°"»"^erim«s.  Quid 


fiovam  fuam  ipfi.^ubi  noft^  ain  vocitant 
vercrc.  Nimiru,in  Pjcis  Religiorx  Di- 
plomate,(juod  atotolmperio  pcr  mo- 
Gu  concordise  &  contraftus  cxpccfitu 
fuit  Anno  lyj-y.  Audiatur Virciljus^ 
Plngitzcrus  ,  &  fub  eiuC-lempixliclio 
Pctrus  Syringus  &  luftus  Springcrus, 


^'^'-entip  tti^     Q„.    D  r  •      ^ ^^»-'"^  ^/^'"gus  «  uutusbprmpcrus, 
^ffc^   Lv,;  il^^"''  "'"^  ^  Thcresnon.umquam  ..dcfub 

'^^^^"umcftDQn^  ^P''^N.r^;«  fuamf  eodcm Pr^efidc,  ctiaapud nos apluri- 
«^cltpondusrentatis/  Scdubi  busfolcnt  defcnd^omncsfuntLmhe. 

rani 


T  H  E  O  L 


i  A 


Apud  Do- 
minicum 
Arumaum 
dc  lurepU' 
bltco  vol. 
z.dffcAO* 


Qutdfit 
Pax  Relt- 

gtonii} 


Authorisli' 
krtquiirt' 


rani  &tamcn  harc  habcnt  Concl.XII. 
Vnanimi  Procerttm  totius  Imperij  Romani 
confenfu,  regnante  adhuclnvitlipmo  Cdfa- 
re  Carolo  V.  &  vices  tpfius  gerente  Fratre, 
Ferdinando  Romanorum  Regeinita  efi  illa, 
nunquam  fatis/audata  ReligtonisPacifica- 
tto,  qtunon  infcitc  GERMANl/E  PAILA- 
DIVM  dici  potefi,  per  quajn  hucufque  viguity 
&  in  futurum  vigebtt  Sacro-Sancii  Imperij 
nofiri  Majefi,ts.  Efi  autem  Pax  Reiigionis 
Senattis-confultum ,  quo  Civtbus  Romanis 
certaReligionis  libera  colendafacultas  Umi- 
tato  modo  conccfia  efi  a  Prinape,Ek^ori' 
htis»  caterifveSS.  R:\mperij  Procertbm  ceu 
Patribus  Confcriptis  Augufia  Vtndelicortim 
AnnoMDLVuoncordi  fuffragiofactum  pro- 
muigatujH-ve.y idc  me  inS.  R.Imperij 
Pace  licita  demanftrata,  num.15 2.  & 


z?^.  Scd  (^viid  in  lioc  ©Tplomatc de  an- firibit0t  h 

tiquitacc  utriufque  Rcligionis  dcfini-  SacriR^*  . 
vitImpcrium?Romanamcircvctcrem:  maniW  y' 
aliamcire  Auguftanam,  hoc  cll,  nova jperifP4X>  r 
&  Auguftae  Anno  MDXXX.natam. 
LcgiturcniminPacis  Rcligiora?  ^,z. 
Imperij  Statusvetert  Reltgioni  adbarentes, 
§.4.  Vctert  Reltgione  recejferit,  &  itcrum 
Veteri  Reltgioni a/idtctum.  if.  7.  Statibtis  Ve- 
teris  Religienis,  Eccc  igitur  a  totolmpe- 
rio  dcfinitur  Kcligioncm  Romanam 
cflevetcrcm  &  Luthcranam  novam: 
crgoab  codcinRcligicncm  Romanam 
cflevtram  ,  6cLuthcranorumeflcfal- 
fam;quoniamin  Cliriftiana'hodic  Rc- 
ligionis  materia  novitas  rcpugnat  vc- 
ritati. 


CONFIRMATIO. 


ti'  HR IST VS  fuit  SummtiS  Pontifex :  eitis  VicAYtHS  Petrus fuit\  ah  illo  ad 
cef-  ^^innocentiumX.quimodoChnjiii 


cxxi. 

De  fticcef-  jnnocentium  X.  quimodo.Chrtjli  vicesagit,  in  terr.is ,ordine interrupto 
fione  Pon-  Jiiccedttur.  Demonjiratuy  ergo  Romanx  Rdigionis  antiqtiitas,  novitas 
ttficum,    u^reticarum.  VelSiLutherana,  Calviniana  aut  alia  Se^a  non  fit  nova ,  ab 

eo  vel  illls  ,  qui  modo  fr^junt  ad  Afojlolos  ufque  ojlendatur  Superiorum  dr 

VrAlatoYum  interrupta juccejjio. 


cxxn.    CUcccflioncm  docflrinac  a  Pontificu 
wfucccflioncdiftinxi ;  quoniam  tum- 
etfiutraque  fatisclare  probctur, &fc- 
mclprobata  pcrfuadeatnoflram  Rcfo- 
lutioncmfatisciarc;  nihilominiis  for- 
tids  videtur  fuccclTio  dodrina;  con- 
vinccre.  Utramquc  ob  fimilitudincm 
coniungo  ,  iitfemutuo  corroborcnt. 
Multos  ipfa:  Hctcrodoxos  convice- 
Augufimus  runt,.§cinter  aiios  AugufHnum  ,  ,qui 
hac rattone  contra  Epiftolam  fundamcntalem Ma- 
(onvmct-  nichxidcfignis  vcrae  Ecclcficcdifputat 
^^^^*         &:  has  binas  fucccflioncs  producit.M^/- 
ta  funt  alta,  ait,  qu£  in  etus  [EcclcfiacRo- 
mana:]  gre?mo  me  jufitfiime  tcnent,  Te- 


net  [  me]  tonfenfto  populorum  &gentium 
[  imo  etiam  ft culorum  &c,  "1  Penet  ab 
ipfa  fedes  Petrt  Apoftoh  cui  pafcendas  oves 
fuas  Domtnuipofirefurre^lionem  fuam  com- 
fuendavit  ,  ufque  adpra/entem  Epijcopa' 
.  tum  [Epifcopum  jy^cf:^//o  facerdotum, 

MEntitur ,  etiam  cum  vcrum,dicit,  cxxi^^' 
qui  dccipere  vult;nec  dignusfi-  Anpof'^,  , 
dc  qui  fallere  vcllc  convincitur :  mulra  vcruf^\^  j 
poflem  adduccce,  quibus  mcndacijFi  cens^\ 
dciquc  oppofltioncm  dcmonflirarem!  tiri' 
fed  quoniam  ccrta  illa  eft ,  praeftat  cam 
fupponere,quamcxaminarc.   Sic  dif- 
curro: 


M4 
fius 


lut 
^lij 

tloti 

dtim 


Q\^AR- 


F  VNDAMENTALIS. 
QJVARTA  RATIO. 


S7 


^utheru,  R  JaLnTy  d^vulgatafuh  i  Viro,  qui  ammum  hahehat  iue. 

""rrZ  ^\7/ihJ'f::7^^^^^^  Meta^^iuiaj,ru4:^Z 

con.fi, docehat    piJ^  ^fi'''^f"i»^&-^ohm?«emiim,qu^fciebatefef^^^^^^ 
1]  ^'"^^-  r^iZemcfr^ZlT^^^^  Etquidcmi^  dAm> 


'''^'''^'^opotjrit^  cjuifuemw  lihris LutheHverfi^ 


.  TTT;^ui"s  ratiocimi  cfHcaciam  mc- 

^«^Wto  ^^Q^^o^^ubfcribo.  ^  ^ 

^^^iunin.  ^".^^^'  "s^ncoIlocjuioineb.deGhri- 

Utur.  Mum  nefao,quoloiofm,&utrum  verU 
^tthe.  ^oceam ;  nev  ne. 

fins,  JoannesMatihefiuspliircsConcio- 
esinVitamLuthcricompofuit,  nuas 
^  'am  m  luccm  emi(It.  Immodcratis 
^'um  laudibus  cvehit  &quia  vcntas et- 
\uthertu  ,  '^r^on^qusfita  fe  nT{inuar,concionc 
I.   '•^^^•'^'^•^^^"S^^t.  Ma^flerlo- 
pluri:^^^^^'.^H^y  Pr^dicansRochUenfisnarra^ 
*  ^'''^-  /<?  '^"   '    qtiodam  tempore  adtnodum  do~ 
''''^^ntur  11^^^^^'theroqueftumejfe,  quodrpfemetea 
'''^'^qu^   '^'^^y^^poffi^r.qu^almpritdicabat.  Tum 
y  cre.  ;f         Ltitherum  ,  Benedtatis  erjfofit 
dnnt,       ''^.l^^cumtdemaliu,  quodmihiufuventt: 
^'''''''^  di^'''''  '^f'^'  ^'^  '^  ufu  venire  credi. 
fnffi  "'''^"'^^fonfidcrandacficntjat 
Mur?'\'''^'"'''  ^'^^^^^  Luthcrum, 
lul  m&c.contradiaamenconciona- 

td  :  ^^"'^'  P^^^"^  Pr^dicantibus 
utoftcnderem 
^^''^'""^'^^^^^^'Suamqu^vo. 
^  uamurj  atbrevitas  calamum  abri- 

ADnJ^l^^L^""^'"''^^^^^  Luthcrum. 
^Ppclbbant  GcrmaniadConcilium, 


ut  ibi  audirclurLutherus.-appclIabat  ad 
illud  Hzrefurcha,  fcd  non  Ieri6,ncc cx 
mentc.  In  Epift.  ad  Philippum  Melaii- 
thoncm  data^o.julij.  1 5^0.  h:rc  Icgo; 
Pofiquatn  ifthac  mendacifnna  Diabolorum 
captta  Ittdunt  inpermtttendo  (promittcn-  ^ 
do  )  ConctiiumliberumJicvolo6-egocum  Cor.tra 
cis  Itidcre ,  volo^  ab  eorum  fomntis  appellare,  di^tamen 
■adiUud tpfum  Qonciltum,  quodtamennun-  ad  Conci^ 
qttamfuturum  eft ,  ut  ego  tnterea  in pace  4-  Itum  ap. 
.gam,  Qiia:vcrbaHcnncusFjzSimonin;^//^f. 
iux Britannomachix hb.i.  cap  (^.pagin. 
48.fic  exponit :  Lvncndum  esf&illuden^ 
'dum,ut  pace  tantillu  patiamiir.nccfcriptu- 
raruhiaut  Conciliorum  ratio  altter  haben- 
dayquamcavillandiyergo  &  imponendi. 

Anxius&dubiusilic  concionabatur  cxw. 
ahquando,  &  quia  fciebat  Romanam 
Ecclcfism  cfic  in  poirclTione  pac^fica 
quam  dubia  impugnarc  non  pofllnt/e 
H^rcticum  rciebat  &  farcbatur.  In  E- 
pift.  ad  Spalatinum  in  rom.  2  Epift. La- 
tin .  Iloc  corde  quo  haclenusfui  &  modo  fum^ 
nonfiettnqutt.utuxoremducam,  nonquod  Sefatetar 
carnem  meam  autfexum  nonfentiam ,  cum  lurauu 
ne^  lignum  neg^  lapis ftm ,  fedammns  alte- 
nusaconjugtoeii ;  ctmt  cxjpectem  qttottdie 
9nortem  ,  &-  merttum  lUretictfttppIicium, 
Et in Colloq  Illcb.fol.  I o.  125.1^8.2^0. 
261.  288.  ixp^  alibi.i/?^;  cogttationes 
( agu  de  cxortis  ab  Apoft.fia  5^  Hxrcfi 
H  curis) 


58 


THEOLOGIA 


cufis , )  nunquatn  exanimo dtmitto ,  qum 
optem  hanc  me  caujam  nunquam  fufie- 
pfjfc. 

cxxyi»      £t  quia  tandem  defperatam  caufam 
cfTcvidcbat  a  fe  aflumptam  ,  fefe  cfFert, 
&infurorcmraptuslibr.advcrrus  Hcii- 
ricum  Kcgem  A  nglise  (  habetur  tom,  2. 
Jencnf  Latin,  fol.  f  zo.p^gin.z.)  fic  in- 
Hwmiftx  qukySummus  Vivcns Fapatus Hofiis  ero.Ex^ 
refiflunt   ^fl^    hqJIi^  era.Factte  Porci  ThomiftA  quod 
Martino   potefiis ;  Lutherum  habebttis  Vrfum  tn  via, 
Lutbero,  leoneyn  in  femita-yundiquc  vobis  occurret  ^ 
pacembabere  nonfinety  donecfcrreas  Veftras 
cervtces,  &AreasfrontesconTrtverttyVelin 
falutem ,  vel tn perdtttonem,  Ecce  illi  ftat 
pro  rationc  voluntas,&  non  qualiscun- 
que  fcd  malevolcntia  prasventa  &:per- 
turbata,  TantoipreodioinRomanum 
^        Pontificemarfic  ,  ut  Pomcriano  tcRe 
adhuc  vivus  hoc  fibi  Epitaphium  fcri- 
'Epttaphiu  pfcrit,  Pestis  eram  vivens  ,  mo- 
luthen,   ^iEjis  tua  mors  ero  Papa  :  quod 
taiiKrn  vanum  fuit  Vaticinium,  fupcreft 
cnim  &  vivit  Papa ,  in  cincres  vcrfb  Lu- 
thcro,  &  vivct  quamdiu  Mundtisdura- 
bir.   Hocodium  erat  quffdam  prxdc- 
terminatio,  qudr  mentcm  Lutheri  prae- 
movebat  &  pra-movcndo  ohnubilabat 
&  excoecahat  ;  hinc  ortum  quod  ipfe 
folus  faperet  fc  judicc&  omnesPatres 
rejici  debcrent  coccnfarcr  Inlibroci- 
^  taio  iic  ait,    Ncqtte  enim  qturo,  quidAm- 
Patres  cr  iryofm,Augufiinus ,  Coucilia  (ctlam  hxcO 
conct  ta     ^  ^y^^^ ficulorum  dicant :  necfutt  opus  mt^ 
contemntt  ^^^(.„^1^^^^^^^  Magifiro,  qui  hdtc  me  doce^ 
ret^qui  adeo  puUhre  noveram ,  tit  etiam  im- 
piignarim,    (_  Impugnabatigitur,  qiix 
vcra novcriLt,]utmtrandafitfiultttta  Sa- 
than£  [hicftultumdicit,  qucmal  biir- 
refragabilcm  Logicum  afierit  J  qux  ijs 
me  tmpugnat  y  quatpfi  impugnoy  &perpe' 
Semper    ^^/^.  principtum  petit.    Non  mquam  d/fi/u- 
fetttur  ^      ^jj^jd  ^  quoquo  dtclum  ftt,  vel non  di^um, 
prtnctptu  jfriptum  yel non fcriptum fit\fed,  An  bo( dtm 


jMtherus 


Ctumvelfcriptum  neaffaritm  fttfervatu?^^  ^^^- 
An fit  articultis  Tidet  ?  Anfit  aqttale  verbo  ^^^^  ^ 
DetUnconfcicnttamltget?    ^  i 

Sed  &  ipfe  Lutherus  contra  falfum  cxxv 
nomrnatum  Ecclcfiae  ftatum :  & contra • 
R-cgcm  Angli2E(uthabcturtom.2.Wit-       ,  ■  ] 
tcmberg.  fol.355.)  Certumefiinquit Dog- 
niata  mea  habere  me  de  coelo.  [  Dj  xerat  a-  ^'"^''^ 
libi  fe  illa  haufi(f.-  i  Diabolo.  ]    Non  f^^^^j^k 
ftnam  vel  vos  vel  tpfos  Angelos  de  Ccelo  de  J.'^^^ 
mea  doclrina  judicare,    Cum  enim  certusP^^^ 
de  ea  fim,  peream  quoque  &  vefter  &  An-  J^' 
gelorum  ludexefe  volo.  An  hac  cffutit  fc-  ^^'^J 
rio  }  Nugatur  utcxiftimo,  cum  tamcn^*  ^  " 
(erio  locutum  fupponamus  ,  &  vidca- 
mus  unum  aut  alterum  dogma  ,  dc  quo 
cft  fccurus.Tom.i.  Gcrm.Wittenb.  fol. 
27  ^  .ir.3.  dc  inquit,  Cum  tibi  venit  in  msn- 
tem  Chrifti  velut  ludtcis  qui  te  villtcatio-  . 
nis  ftve  artteada  Vita  rationes  reddere  juf 
furus fity  tumpro  certo&exploratohabeas,  ^^^^  ^  ^ 
€i4tnnonChrifium,fidtpfifiimume(fiDia-  -^i^ 
botum.    Confonat  fibi  aliis  in  locis  &  "^^'^'^^^,. 
nuiltoclariiistom.  2.  epift.  Latin.lflcb. 
fol.44.  &tom.6.Lat.Wi:tcnbcrg.  mCulart^ 
c^p.z.cap.zj.  cap.25.  cap.42.  &cap,  43?. 
Gcncf  &  tom.4.  Lat.  Wittcnbcrg.  fol. 
105.  b.  undehscpaucatcftimoniade- 
fcribo.   Vertfimile  eil  in€|uit  exceptispau-  ""t 
cis  ,  omnes  dormire  infenfibiles,    I^erum:  ^^^^ 
p.go  puto  mortuos  fic  tneffabiliy  &mirofo- 
mno  fopttos  ,  ut  mtnus  finttant ,  aut  vt- 
dcdntyquam  hi  qut  altas  dormitint: Itcr um, 
Anim^t  mortuorum  ,  nec  tngrediuntur  in 
purgatorium ,  nec  in  Infernum.  Itcrum; 
Anima  burnana  dormit  ,  omntbtis  fenfibus 
fepultis,    Ircrumque  ,  Mortuorum  locus  ^^^' 
cruciattts  nnllos  habct.    Periodum  pri-    ^^^^^y  \ 
mam  fic  urgco.   Aut  Diabolo  crcden-  ^'^  I 
dumautnon.   Si crcdcndum  :  totaifta  ^'"^  j 
inftantia  obliteraridcbet.  Sinon  ;  to- 
taEuchariftica  doftrina,  quama  Dia- 
bolo  Luthcrusdidicit,  dcbebit nccef- 
fario  abjurad.  Pi«terca,fuota  f  idcs, 

qua 


^tith 


ca  Vt*' 
oii. 


errttlf 
itjcm 

irah&f 

um  4 


FVND  AMENTALIS. 


ratur 


qiia  credinnis)?;M/f  judidum  eft  ilJufio 
J^iabohca  :  fi  errat  Ecclcfia  tota,ciim 
crcdit  lefiim  Cimffumjudraturumeffevi- 
Athanar  ""''^J'''''"'''    Si  defipit  decipitqiic. 
"^^J-  cumfymbQlum  S.  Athanafijapprobat, 
^inquit;^/<.«^;r(Chrirtus>^^a'^/,y?. 
d€t  ad  dexteram  Det  Patris  Ofnmpotcntif, 
■&tnde  venturus  eajudtcare  vivos&mer^ 
Adcuius  adventutn  omnes  refur^ere 

^efacJtspropriis  ratioiiem ,  &  qui  bona  egc^ 
rmtihuntin  Vttam aternam ;  qutverlma- 
i^tn  igr,em  £ternum  :  tolkintur  Virtutes 
«vitia,mcrita&dcmcrita ;  toiliturpr<£^ 
^ntim  &pcena,  hoc  eft,  tollitur  CcElum 
&infernus,&:rubIato  Dco,quafineul. 
^^mo.fortemanibit  Thcologia  natu- 
i^ahsjat  tota  moralis  profcribet  ur.  Et 
^Mem  quia  abjy^flfus  abylTum  invocat, 
<;x  hoc  erio  e  aiius  pcinitiofior  lubna- 
^citur,  videlicctarticuium  illum,  cjuo 
^rcdimus  Animam  cjfeimmortalem ,  eflc 
^"th  cro  Judkcyportenttnn  bauftum  eRo^ 
^^^tio  fterquiitnio  Duretorum  y  quod  Papa 
'ondnlit/tbi &fuumeltbus,  Umc  animo- 
Jjo^csrcdditi,  Novatorescocpcruntdc 
Anima?  immortalitate  dubitare.Brcn- 
tius  hom.3  r->n  cap.20.Luc.  Etftinter  nos 
^Ullaftt  publica profejiio ,  quodAnima ftmul 
^um  corpore  tntereat ,  &  qiiodnon fit  mor- 
^^^^mnrefurreclio  ;  tamen  tmpunftma  & 
P^ofiniftma  illa  vita,  quammaxitna pars 

JJ^fW  vitampoHhanc.  NonnuUts  ettam  ta- 
<7tt         ^"""^^^^^'  tnterpoculaexctdunty 


/9f 


mma 

fit? 


"^nien 


^^amfobrifs  tn  familiarths  colloqutfs.  Q  ui- 
dcclarat  licet  non  publica  faltcm 
Pnvatapcrfuafione  &l!ccntiavitx  ,  a- 
Pii^lHetcrodoxos  iftam  invaluifle  fen- 
J!a^^  '  ip^^osque  iUamvelfobriosin- 
^eidumpioiKcri. 

nrm  ^""^  cam  opinio- 

ntTr  '^l"''''  Lutherum  aflliau.h  &  ir- 
^tatumbomiiicm[quod  ipium  dc  mul. 


tis  eiufdem  Difcipulis  etiam  affirmoj 
pauca  ferio  aut ex mente  fcripfiffc ,  plc- 
raqueexpa(Tione,autpotiiiscxpcrtur. 
bationc.  Curenim  ip/e  quintum  Evan- 
geliuin  vociferatur;  cur  fuos  inftituit  & 
noftros;fi  poft  morteratio  anteadlaE  vi- 
t^noncxigitur  ?  QiiodfiChriftus  ne- 
mincmjudicaturuseft,quafefronterc- 
ponit,  &homincsAngcIosquefejudi- 
caturumaffirmai? 

Coiitra  diaamen  locutu  fuiflcMar-  ^"^^^^f*' 
tinumLutherumdixiprobavique.  Scd  ^^'^  -f^"^^ 
intcrrogasquo  ille  fuerit  finc  mccitus?^^^'^'''^'*^'' 
Rcfpodcboaliquas  ex  coadhucpcrio-^'^'*''*^ 
dosponendo.  Tomo  cnim  i.German. 
'V)f^itt.inepift.ad  Argentincnfes  fol.-io. 
iJ^.  4.&  tom.^.Jcnenf.  fol. 1 04.(^.5. fi c  ait.  ^  - 
Uocfaneconfitcor  iftquis  ante  quinquenmu  Intr^l 
me  doccrepotuifet ,  in  facramento  nthil  ntft  ^ 
panem  &  vtnum  remanere ,  quod  in  magni 
beneficij  locohahitiirusfuerim,  Gravtftma 
enim  in  eo fufiinui  mej^  tpfum  t(rfiiNB.]& 
extremamihi  vtmfeci.  [  loqu^ndo  &  fcri- 
bcndo  contra  confcicDtiam  &  d;d:a- 
mcnj  uteam/entcntiam  evincere &ohti- 
nerepojfem;  quoniam  probe  mtelligehame- 
iufmodt  iftum  longe  maximas  ad  Papatum  Odium  iie 
pr^ofternendkJH  vires hahere.     Et  Tom.  i .  Papam. 
Germ.Jcn.adEquitcsTcut.fol.3r4.jf.  5. 
^^olzfi.^.^.SicontingeretperDecretum  Eccle- 
Cencilij  Ecclefiaflicis  nuhendi poteftatem  da-faftici  de^ 
rt ,  tunc  ego  lcclefiafticis  emnibus  leco  Dei  ^*-'^^  tdxo- 
praciperem ,  ut  nuUus  tpforum  vi  decreti  il-  fes  ducere? 
Uusyuxorem  ducat ,  fuh  .■p.tern^  damnationis 
pcend ,  Jed  pottus  cajievivat ;  autfihoc  non 
queat ^Vnam.dtiasauttrescocubtnas  haheat, 
&tnhac  tnfirmitate  fuanequaqtJ.am  deDei 
grattadejpcret.  Confonat  fibiLihcHodc 
formuIaMifll^e.  ferm,  4.  poftlnvocat. 
InD.articu!is:artic.ir5.  502.     i.& ait: 
Siquocafu  Concilium  idftatueret ,  ac per-  po^int 
^ntttcret  ,tuncmtnimeomnium  HosveUe8c^^"^^^^- 
fubdit.  Itno  tum prtmum  in  dejpe^um  tam  habcre 
ConcUtj ,  quaw  ftatutt  fut  vcUemus  &c, 
H  7.  Et 


6o 


THEOLOGI A 


Et  ircrum ;  Nntto  pa^o fimts  te  a  libertate, 
inquamteDeuspofmt\extrudi ,  fed  in  eitis 
dejpeclum  contrarium  agas,&dicas,  ob  id  i- 
pfumfane  quod  mihiprohtbes ,  ideoindejpe^ 
(tum  tuum  &c.  ficfaciasin  omntbtu,  Et 
tom.i.Jcnenf.  Germ.  lib.  deconfcfT.  ad 
Francifcum  Sicki ng.  idcircb fidele  confi- 
lium  meum  esl,  tithomo  Chri/itanminqua-- 
dragefima  &  Pafchate,  ne^^  conf.teatury  ne^ 
quead  hoc facramentum  accedat  ^atfic  cogi- 
tet.    Quandoquidem  homo  (  Papa  fciitcet) 
pr^cipit ,  ob  idtpfumndnfaciam ;  &fi  non 
Andettir  P^^^^P^Jf''^^f'^^.^^^'^^^"^'  Faciamautem 
liberum    ^^^^  t^^f^pore ,  quo  tpfe  tion pracipit ,  quando, 
Hrbitriu^  d^^«'<'W/o^(?;«^vo/tt^r4iw;f4///^fr/«,  [ergo 
datur  voluntas  libera]  impulerit.  Et  itc-. 
rum  informula  Miffa:.,  Ampltusdicimm. 
Si  quo  cafu  Concilium ftatueret.,aut  permtt^ 
teret  utram^ /peciem ,  tunc  mintme  omnitt 
nosvelleutra^JpeciepQttriyimottmcprimti 
An  com-      dejpe^um  tam  Conctlijy  quam  fiatnti  fui, 
^ll^^^.J^^f  vellemttSy  aututratantunty  aut  neinr^,& 
f\  neqtiaquamutraqucpotiri ,  ac plane  eos  4- 
danda  Ju  „athema  habere ,  qtitcunq  authorttate  talis 
titraque    conctlijvelftatuti  utraque  potirentur..  Et 
quod  vidcri  dcbctmirabilii>s  &  mifcra-. 
bilius,  itcrum  iii  formiiia  Miffjf,  tom.2. 
Germ. fol.2i4,&tom. 5.^01.55.  &  274. 
Elevatione^n  Sacramenti  facbam  effe  ido- 


Jpecie^ 


lolatrica m  ;  fedtamen  [  NB.  ]  eam  retinc- 
bam  in  templo  Wittembergenfi\  ut  dgre fa-  Luth 
ceremDiabolo  Carolojladto,    Eccc,  tota  des  V 
fidcs  &doclrina  Lutlieri  problcmati  tilis  ^ 
ca  cft  ,  (iais  ,  negat ;  flncgas,,  ^{{t^m.  probl 
Qtiidquid  fitcontraPapam,  utvcrum  ttcac^ 
llatimadmittct  :  quodipfum  fiaximit- 
tas  ,  nenontibicontradicat,  ncgabit. 
Vidcturribidocle&  eruditeioquHtus, 
firivaiibus  fuis  contradixerit  ;  undc  o- 
mnia,  quas  hucufque  ut  Papa:  conuadi- 
ccret,  dixerat,  oblitcrat,  utdifcipulis  Ar^^^ 
fuis  contradicat.    Atidio,  ait ,  nonnuUos  tutn  r 
ex  hoc  ftmdamento  Anabapttfmtim  infti-  jiimi^- 
tuere  utPapa  mole/ltfint,  qutppe  qui  nihtlab  prob^^f[ 
Anti-.Chriftohab£reveltnt  y  quemadmodtim  hilf^ 
etiam facramentarij ,  nudum  panem  &  vi- 
num  in  Euchariftia  creduntyfeq^  hoc  demtm 
VI  odo  Papatum  de jecturos  exifttmant.  Pro' 
feita  hoc  eorumfundamentum  eii  ,  prorfus 
nuUius  rei ,.  neque fuper  illud,  qutdquam  boni 
adificabunt,  Namfihocjuftujnftt ,  oporte- 
bttnosettam  negaretotam  facramjcrtptu- 
ram ,  & pradicandi  ojjicium  (nam  hoc  totum 
finedubioa  Papa  habemm)  oportebit  quoqtie 
nos  novam fcrtpturam. cudere  &c.    Ita  i n 
Epifl.adAnabap.tom.4.Jencnffol.3io. 
$.  1.  &:tojn.2,  Witt..foI.27^.jf.4,. 


Q^V  I  N  T  A    R  A  T  I  O. 

c  X  X I X.  ^  Cripjtt  olim  JnfHkm  Atlanticam  Plato ;  rjufer  Civitatem  Solis  Campanel- 
Kejpublna  ^ Uialias  aliiRej^nblica^  y  dauntim  qtii altquam  ,  qustcareat  Tribunaliju- 
bene  gu-  ^y^y^^g^    ^i  aliquls  luflimami6  Iiira  edidit ,  vi  quorum  nullis  litihti^ finis  irn- 
hernata    ^Qyi^Yettir,imprudens  ornnino  illc ftiit^,  Ergo fiquidem  Afojiolicam  dr  Catho- 
^careretri-  ^^^^^  Remftiblicam fundavit  dr  injlituit  Chrifius ,  omnia  illiti^ fubordinavit 
hunali  JU'  tribunalia  alicttitiltimo,alicuifufremo,aquonondetur  Affellatio:  attt  Legls- 
premo.     Utor  imprudens  Chrijlus fuit.  Et quia  imprudens  non fuit  (nam  impudentem 
illum  dicerem,qui  Chriftum  imprtidentem  vocaret)KeJptiblica ,  quA  injlituta 
eUa  Chrifto  non  carettribtmalifupremo^    ^tReligio  Lutherana^  caret  tri- 
hunali Jupremo  : fitpremo etiam  Calvinianacaret :  etiamcAter^,  ^Roman^ 
fupremo  tribunalinoncaret :  ergonecreligioLutherana  (  ergo  nec  Calvinia- 

na&c*) 


ides  Y(fr 
iti  tilu  C 


lUos  tum  T 


FVNDAMENTALI5.. 

^J^^OefUeJpMcam/imadchn^^^  Ergofih  RclmoRomxmeftRelbu.  ^''"fi'"- 
tM!"^T7  ^f^^-^ti^^rmam  Religionemju»d.rifipremum  "V^; 

tnbmdco„ftMexeorundem  vmeute &dircrimwe.  InrcriptHr^ Luthen 

na  Con- 

^'njmbtlefit.  idemde  CdvmianisdicettdumesL  y^t interRomattOs pri- fif'"'t 
"''''"quorumfaptentum&proborumfententiAdicitHropimoprobabilUxd!'^^^^^ 
»  ^'•''«/«{^''■^^^''''■/'«^'w^^  AcxdemixmtNMiondis  Conciliidecretoroboretur :  S- 
u"*  fj  ""^'^"'«««^  errori^bnoxia  ,  quou^queabEccUfia  Romana  Fideiarticulis  T 
'tZ  t7Z7"'-  r  ^''^'''^•'''^'"•'f^ocfipremunnribunalcharaaeresiEccUfu  '- 
hremu  /^^^^''''''^^'"'''''"''^•''^^'''^eranosautCalv.inianos^fedfolummodoap 

"  effTverm!^'"'"''''""'^"'^'''^ 

rum  .^''■''''^''^'''^/^^''^«/^'/^«''^'«'-^"''•W^.  illamque  in  ludicem  caufa-  Anmcon. 
tradT'7'!  ^""'""  '^"'^fi"'  ^^ponesgravifim^ :  altera,  an  h^cqu^  troverfm 

7«  '«^^''f->v''^/«<'"">/«A«^/if ,  videlicet,.an  totim  EccUfu  in  Generah"" 
HuT  u"Jr'll'^"'/''^/'y''''''^^^ 


tm  n     U^fit^  a  -^"  -  ,  ,  '""'r 'J"l>riva[xcHmicunquevetu- 

'>hoZn  auily'"^''^''^'^'^"^^^^^ 

"''f  de»^!'^''^''"'?'''^'''''"''''^'"''''''''^^'"''» 

Um7/r ''""''  '^''''■^»1'  quodilUMtm  qui  imerrogavit  Ariftote.  *fV 

'J"^f"'-"ecoUndiParentes  ? cuiPrudentifftmu,  PhilofopL;  GJdehoc  ^ 
'"'"'"fnftituiionenoneget.ptenaeget. 


An  colen- 
lareii-' 


^"^  Si, 


Ldilt^r'??"""'"^'"""  "''q»»'  Hetcrodoxorum  Au- 

"cntial"     a  ''"'"'"?''^''''^''"P'^-  tlioruatcs.QmittodiflidiaLutherano- 

riuderi   n        "'"',?'''""''""'"''«  iltecnihi  foniideocxciWaripof. 

'^orcmi    V""""  '■«'^'.quodli.iiintcrDivcrfasfeaasNo 

neminc  ,r°  •     3-"'""°"°'""'''"*^  >nirorCalvinumindcfcnfioncfecunda 

chiam  H                   ^''^■'"""'"^^  advcrfns  Weftphaiumpagin.iff.incla- 

'•uditim.iV"'!^-"  '^'"Smion  fcriDfite-  mifftiEvangelicos  tam  vtrulentoin  Refor- 

C»Iv.nifi„o    '1"'.°',?    '     ■'"''l-"'^*'  «'''foio-ip^reodio  ,  m citti,!  lUi,  Paxcum 

Pluries                .1''"°-'  '^°"'^^"it  lurciifuturafit &cumPapifiisTratermt4s, 

«aoriei;,,!,"  °"'''"'''^'T''°"'''*-''-  litimcumReformatiiinducu.  Atmiror 

''"tate&fi.^?  ;""'"?"^"' n°'^';'"*"-  voca.lanonnullisCatholicamfhoceft 

vitatie8oft,T  1  ""°"'^''^','-?''-  U"ivcrClem.)  Rdigione Lutheri qu.-e 

Bo itudeo ,  & tantummodo fub-  fcrc in tot Scftas cft  divifa,  quot  capi ta. 

H  j  Nolo 


THEO  LO  GIA 


Kolo  multa produccre ,  ^atis  erit  ipfos 
audirc  Hcterodoxos  ,  quos  fequi  nc» 
<queas ,  ii  audirc  placcat* 
.cvxtT,       Joannes  Pappus  contra  Sturmium 

1.  Prfi^/^^ttc^pudSchlufTclb.mTheoK  Calvin.  l.i. 

.zrQ,zZ.  fol.i')^.  AgiturnuncinteynosdcO' 
mnipotcntia Dci  yde  untone  Verfonali  duarti 
Naturarufn  tn  Chrifto ,  dc  communtcatione 
tdtomatum ,  de  Chrtfti  corporeglQriofoyde  a^ 
fcenftonc  etm  tn  cotlumy  de  dtfcrtmine  Sacra.. 
mentorum  Noyt  qt  Vetcris  Teftamenfiy  de  vi 
&  efficacidBaptifmt,  deprtcrogattvainfan- 
rtum  natorum  exParentibtis fidelibiuJeCoC' 
na  Domintyde  Prxdefttnationej  &c,  dequibtts 
ommbus  Arttculis  vone  Ptus  negarepoteif, 
magnasinter  nos  Controverfias  eJfe.Ei  ta- 

Jvellus.  menhocipfum  ncgatjuelius  ,.nequid- 
piam  apud  Lutheranosfir,  quoj  negari 
non  foicut. 

Ph.Melan,     phili|>piisMeIanth.  in  Conc  Thco» 
partc  I .  pag.  249 .  NuUa  res aque  deterret 
homtnesabEvangelto{\ioc^{!c,  Confefttone 
Auguftana)ac  noftra  difcordia. 
Th.Bez^a.      Bczain  Epilt.  Thcol.  Epift.i.  ad  An- 
drcam  Duditium  pz^.i^.Bxenuerunttne 
.  diu  &mHltum  illce  ipfiC  ,quas  defcribis.cogt^ 
Quotidte   tationes-.fcdqux.^NoftrosPaUntes.j  omni 
mutant    doclrtna  Vento, &tn  altum  fubUtos,fnodoad 
fuam  Rclt'  hanc,  modb  ad  tUam partem  deferri.Horum, 
giotiem     quaftt  hodie  dc  Religionefententia  [NB.^fti'^ 
Jiaretici.  reforta/Te pofis-Jed qu<6  craslNB.]de  eadefu- 
zuta ftt  opimo  y  «f^,  tu  certo  affirmarcqueas. 
In  quo  tandem  Religtonis  dipite,  congruunt 
wterfeEccleftay  qtu  RomaHoPonttfict  beUu 
indixtrunt  f  A  captteadCalcemfipercurras 
vmntaynthHpropemodtt  repei  ias ,  ab  une  af- 
firmariy  quod^Jter  lNB.]ftatim  nonimptti 
ejfecUmttet.  Ergo  aficrcntc  Bczainhoc 
conrcniunt  Acatholica:  Se(fVs,cp  Dog- 
matuconllant  anonhabeant,  icd  die- 
i»us  (ingulis  hcftcrnos  Articulos  Fide: 
cxaurhorcnt,crafi:inosq;conrcrib?int&: 
fiibUitu3nt:cuius  in  RomanaRcIigione 
wontrari-un;  ipfimct  Hxretic:  vidcntli- 
Ofianderc  cct  cceci.    01ian\icr  ad  annum  1 585. 


Theologiqutdam,qui libro  Cocordtdi  fubfcri^ 
pferanty  eum^^  approbarant,  mutatd fente- 
tia  eum  reprehedere  coeperunt  yinter  quos  e^  ^ 
rantpractpui  iheologi  Brunfuicenfes.  f 
Andrcas  Mufculus  inColloq.Hcrtz-  Uufc^*\ 
bcrg.rol.9i.&  ^2.fatetur,C(?»/f//o«cw/-  ' 
pfam  Augtiftanaab anno  i^io.adi^yS.futffe  ^^i^^d 
duodetiesmutata,  Sed  quid  dcbcmus  in-  na  cottpi 
tclWgcrc  nitttationis  (pcciofo  vocabulo?7?f 
verrioncmjinvcrfioncm,  convcrflonc, 
pervcrfioncm^mutilatiQnem,  &dcnra-  ^'^'^**^ 
vationc.ut  ipfi Luthcrani  tcftatur. Vidc  duoa(( 
OHandru  apud  Hofium  inAntiBrcntio  mutt^ 
&  Gcbuiuin  Vidoria  &ruinaPapatus 
Saxon^ci ,  &c  vidc etiam  Eccl.  Sciop.  c. 

Drcflferus  inMille'nar.(^.pag.8tf-fatc-  .^'  /f^r^ 
tur,quod  cu  anno  M.  DLVIL  Worma- 
tia?proponerctur,Luthcranishgcquae- 
{{lo.Anneomnes  unoeodem^^fenfu  hancCo-  ^^^^^^^ijj 
feftionetueri veUent}  fa <5tum  fuerit,ui  dif-  •^^gfjt^' 
fcnticntcs  intcr  fe  Evangelici ,  ncc  ad 
Pontifi  Jorum<]u^ftionemrcfpondere  /i^^fi. 
potucrint,ncque  cum  illis  congrcdi.  Et  ^  ^ 
limiiia excmpla  Amsdorfius  in  confelf, 
verae  doftr.  Lavatherus  inHift.  Sacra, 
Hofpinianus  in  Hift.Sacram.parr.i.fol 
250.&Scultingus  to^..&  aliiLutherani 
producunt.  VideSurium  adann.  1^57.  ^^^i. 

Z-w^inglius  to.  2.  com, dc  vcra  &foI. 
Relig.cap.deEuch.fo!.202.  Retra^amus 
htc  qu£  iUic  diximus  talt  lege ,  ut  qua  damus 
anno  dtatis  itoftra  ^i.prAponde\em  lis ,  qu^ 
40.  anno  dederamus. 

Curplura  inrctammanifcfta&cla- 
ra?DilFerunt  Luthcrani  &CaiviniftGe;& 
altcrutri  fubdividunturinterfc&intot 
fcdas,  ut  vidcanturnmiles  Peripatcti- 
coru  Continuo ,  quod  in  infinitu  intcr- 
•ciditur.Lindanus  Rurcmundenfis  Epi- 
-fcopus  in  fuo  Dubitantio,&cx  co  P.  . 
3onaventura;Hocquardus  in  fuo  Pcr-  '^' 
.  fpe(5i:ivo,&  alii  LutherarioruScdas  no-  * 
minant &  enumcrant ;  &  pra?tcr  miiitas 
minusnotas,  &  ijuaEinincunabilisaut 
infan- 


per\ 

lut 
nor 

fm 


FVNDAM 

mhntji  pcricrunt,  c«teras  ad  ClafTes 
^xxxiii.  '"^^^^/ent.  Etqiiidem: 
^^^<i  qu<z     ^!'^'"^  ^oco  Puri  Luthcrani  folent 
P^ntntnt  f^"^*  Subillismilitantlllyricani,  Ma- 
"^^rtniu  ^^'■^"♦'^ntinomi.Man^fcldcnres,  Ofi- 
^uthera.  ^"^^^cijStdncariani^MufculaniJuftifi- 
yrucUf  ^5^f"»»,.pfcffingeri,Pa{tillnri;  quibus 
fem.        adderc  iibct ,  rigidos  ConfcnTioniftas, 
viJehcet  Samofatenicos,infernalcs  u- 
,  Antidxmoniacos,  Amsdorffia- 
nos,  Antidiaphoriftis,  Antofiandria- 
nos ,  Ant  fvencfeldianos ,  Anti  Calvi- 
"lanos ,  Manus  impoficorios,  Bifacra- 
n^enta  cs,  Sacerdotalcs, Invifibiles  ,  & 
^iosplurimos. 
ffcun^     Secunda  poni  pQterunt  Luthcrani 
^m,  L   ^  coplcduntur  Interimiftas A- 

aiaphoriftas,Luthero-Antofiad  rianos 
^uthcroZvvingIianos,.BeIIianos,Hus- 
miiios,McIathon;cos,Frocones,Pneu- 
«^«.e  mar,cos,Luthcro.Papiftas,&c,- 

^^*"^'^- T  potcrunt  poni ilii ,  qui  Anti- 

uth.rani  vocantur,  qui  tamcifiaLu- 
■  ^^odiirentiant.aLuthcrohabuerunt 
^xordiuai&audaciam.Reccnfcbopr^- 
puos:iiaTiiru,Sacramcncarios,Zvvin- 
h  ^nos,Occolampadios,Martyrianos, 
^«ccrano.,  Farclliftas,  CaIviniftas,Bc- 
^j^"'!^-»^oquincos,R.icherios  fcuMar- 
^^oniftas,Valcntiniftas,Seiveti3nos,A- 
'cjnos,Capaniftas,  Poftellanos,Dci- 
''"X'^"'tano,s,Anti-Marianos,A- 
Kj.,  jP^'^;^s,  Muntzcrico>  Apoftolicos, 
^  ';"^^Pcdcs,SpirituaIes,  Catharos.Ta- 
^ntes,Euchutas,Enthufiaftas,AJanVu 

nol  A  tas,Ambro{ia- 
nnftf".^"^^"^^"^5>Melchioritas,Mo- 
nafteriefes,Clancu!arios,Ollarios.Da- 


Saf  F      '  ^^^^<^nia"cor,'lX^moni- 
''^^t-picurxosvclAtheos. 


ENTALIS: 

Ali^  etiam  Se^lff  fum,  qiias  alifcnu-  ^^^- 

merant:aiia5fuerunt,qui^  fenfcrunt  oc- 

cafum:alisequotidieoriunturj&vixdo- 

mi  concept^  unum  vicum  inficiunt, 

cum  jam  CatholicrvoluncVocarijcum 

tamcn  nihilceniusfit,  quam  illas,  non 

cftc  Univerfales,  Omncs&fingulx,  [utor  Hi/^f/V^, 

Hilarii  conccptu  ,  imo  ctiam  vcrbis.J  jy,^^^^^^^ 

dumfemvkemvincunt-^nthtltainenfibivin-  iij^ 

cunt:  VUioriaemmearum  [nimirum,quie    *  ^ 

ex  taiita  harrcfeon  varietatc  8c  contra- 

didionercfultat,  ]  Bcclefutriuviphuscx 

omnibme^h,  dum  in  eo  hxrefis  contra  alte- 

rampugnat,  qmd  tn  Hdirefi  altera  EcclefiA 

fides  7«»/«(?.ff.OmncsSi;<3:xfancfibi  ipfis 

contrarisB  :  DifteruntinCanonc  facrae 

fcripturas,  diffcruntin  cxpofitione,ncc- 

omnes  codcm  mo  Jo  admittunt  Cnno- 

nicamLuthcriGrammaticam,quatra- 

dit  tom.^.Witt.Latin.  fol.  17 1  .b.  nu.  f.  w,,,  , 

•  j/-^  I  TTi  •  •  Mart.LU" 

Comm.incap.i.adGal.  Ubiait.  W^jff/-^.^   ^  ^ 

bt  norma  &  rc^ula  cfto  ,  qua?n  tn  Scriptu- 

c  i  ■    ^        j  r  r  mattcat 

ruSatris  tnteUtjrendts  fequarti :  ^  . 

7  H  .  ^  '  .    '  contemmt 

dcj  uvtcunque  jcrtptura  jttbet  bomopera  r  ■ 

facerCitu idfic  inteUigaSyquod ftriptura pro-  n      ;  ^ 

htbeat  bonaopera  facere:  vcl  alitcr  in  hunc  r  r  * 
I       -J     r,     n  ■  jenjum 
rno  d  u  m  :  Tameth  PapifU  tnoentem  cttmu^  \ 
r     r  •    •      /T>  contrartti 

lum  locorutn  Scripttine  affirattt  ,  tn  qtitbtts  , 

bona  opera  pr<£cipiuntur  ,  ego  nthil  curo  0-        ^  ' 

tnnia  di^afiriptura.fi  etiam  ijsadhuc  plur^ 

afferrctttur.  ruquidem  Papifia  valdequtdem 

faftidis  i  &  fcroiemtefaciscum  fcrtptura, 

qua  tamen  Chrifto  ut  Domino fube^.  Itaqm 

nihileare  moveor,  Age ftne ;  famulo  niterc  « • . 

qtiahtum vales,    £t  quidem  ha  c  Rtgu-  ^^^^^^' 

la  admittcndacft  vei  non.  Siadmitti- 

tur,feri6nonagitChriftiis  :  ft  nonad- 

mirtiturj.fcrio  cft  condcmnandusLu- 

thcruSi 

Quantafit  Luthcranorum  diffcnfio,  QgjioqtiiH 
&  quanti  apud  ipfus  fiat  ha?c  Hasrc- ^/^-^;,,.^ 
fiarchaf  Regula  ,  clarimmc  videmus  .^^^^^^ 
quotidic.  In  cundcm  convcnirclocum  fj(  jgfj^ 
Evangclicifolent,  atraro  in  eandemj^  ^^^^ 


Op!l 


^4 


THEOLOGIA 


<q|)inioncm  vd  dogma.  Carcnt  crcden- 
di  regula;&  idco  in  corundcm  Comitia 
tot confliiunt ,  Keligiones  quot  capita, 
AliapofTwm  producerc,fcd  placuitCoU 
loquium  Altcnburgenfc  ponerc;  nam 
inipfo^azo.Novcmb.i^^S.  adp.  Maij 
i56^.JEled:oralcsThcologi,Paulu$E- 
berus,  Henricus  Salmuth  ,  Andreas 
Frcidhub  ,  &  Gafpar  Crucigcr  Junior 
contra  Lutherum  ftatuunt  opcra  re- 
quiriadfalutcm.  Sequutifunt  Maiore, 
quilibrocontra  Amsdorfiiiun  c,  z.  an- 
noi55i.operum  neccfTitatcm  admittit. 
StantaLuthcrol  hcologiDucisSaxo- 
nia;,Joannes  Wigandus  ,JoanncsFri- 
dcricusCoeleftinus,ChriftophorusIre- 
arus^&c.Et  remperftatLutheri  dodri- 
nam  non ftircifed  in  tot  dividi  &  fubdi- 
vidife(5las  ,  ut  numcrum  Perfonarum 


cxsequent.  Haecfufficiantuthocargu- 
mentum  formemus. 

Reltgio  vera  debetejfecerta,  conflans ,  & 
untformis. 

At  Lutherana ,  Calviniana  &c.  nil  certi 
habent ;  funt difformesy  inionftantesque  & 
folaBomana  fibiconJiat ,  &  retinet  antt* 
quam  do^rinanh&c, 

hrgo  ncc  Lutherana  nec  Calviniana,  nec 
aliqua  aita  Acatholica  ReligioeR  vera.  ^rgo 
fola  CathoUcay  hoc  efi  Romana^  eHvcra. 

Confcqucntia  eft  lcgitima  :  Minor 
jam  clare  oftenfa  :  major  abomnibus 
admiffa&prxcipue  aLuthero  to.^.Gen 
Witr.fol.56  j.dicente  ;  Ecclefianon  debet 
nec poteH  mentiri ,  necfalfum  docere :  nec  in 
untco quidemcapite.  [  NB.]  fipetas  ratio- 
n  em  hanc  fubdi  t.  JE/e  nimirum  EccleftaDet 
osj  &  Deum  nec  decipi  nec  dccipere poffe. 


C  O  N  FI  R  MAT  lO  I. 

Qiu  cr  .  Hrijliis  Rem^uhlkam  Chriftianam  inftitutt .  fed  quam?  veram  omnino:  ^'^'^] 
qtialts  fit  y^y^nii^y^  aliam,  At  hodie  Chriftiana  ResfuhUcaycIt  hodte  divijain  mnltas  ^4^^^^ 
^^^^lmlio  fi^^'  ^ ftnguU  fe  vocant  veras :  c^terasfalfas.  Vnde  igitur  cogn/ffierepcneroy  ^^^^J,  ^ 
tifttttaa}  ^^H^^^^O^^^^^^y  quamChrifiu^sinftituit?  Rationem  ^^^^^f  ' 

\         fortijfimam fofui:illam  confrmo.  Prontmcio  Eccleftam ,  in  qua  Chriftimfti'  ^1^0^ 
tutio  verfitur , ejfe  veramyC^teras  omnes ejje falfas.  ErgOyCum finis Inftitn-  fine^'^ 
tionis fuerityVitA  AteYnA.inamdehocnemomortalis duhitat)  inveftigandum  ntd^^t 
esL  An  Chriftianis fuis  Inftitutor^omnia  necejfaria  concejferit  ad  xternam  Sa-  cof^^  [ 
lutemyvelnonr'  cffinon,  An  quia  no/uerit,  an  vero  quia  nonpotuerit  ?  Chri- 
ftumChriftianisfuis  neccJfariaconcederepottiiJfeftatuo ;  esienim  Detis  Omni-fi^^^U 
fotens & infinitus,  Addo dr concedere volutffe^ quia fumme effet altas imfrn- 
Oualis  h£C  densfi  fofiet  &  tamen  nollet  neccjfariaconcedere.  Addo  &  dediffe  :  hac  enim  ^gpn*, 
coiijeque'  conftquentia  [ P o  t  u  i :    o  1  u  i :  e  r  go  f  c  G i  ]  judico  infallihilem  efte,  qtn  enimfi-  cctfi^i^  ^ 
tiafit  pO'  netnint€ndit,omniaadhihetneccffaYia,utafiequaturillum,niJiimfrudensaut 
tui  '^^'''^r'  ftt^pi^f44ftt^quodde  ChriftoDomino dicinonfoteH,  Tunc  fic.  Concefftt  Chri- 
crgo  jeci .  nj^^i^  ^  c  jnfiitutis  Chrtftm  neceftaria  ad falutem,    o^/  inter  alta  necefUrix  u 

Hccefitatt  dit^^deo  enim  de medii  necejfitate  ejfedicuntur^  qttod eis  omiffisyetiam  fi ex  i-  ^^^^^ 


gnoran- 


FVNDAMENTALIS. 


clTn    r"'''  '  uUosalm^catholicoseri  :  /tquiesUpudfolos 

disZy'"^n"''^""^^^^ 


^p™    '^«■"onllrato  Ecclcfiam  fcu 

/««r^„,.  nc(rc„ti.I,b..s  &  fubftantid,bi,scrra. 
7"""    IV' '  ^habcrcprivilcgium 

ot,t,a  rcrum.  qu£ncce(rariff.funt  dc 
'«elTitatc medii  crraic  non  poiTit :  fa- 
""negotio,  adeaquifuntdenccc/n- 


tate  prarccpti.&ad  ea  qua:  funt  acciden- 
talia ,  pofletconfcqucntia  diduci,  par- 
timaflcrcns8cp3rt!mncg.ins:  fcdquia 
h«c  ipfa  diduitiominiiscft  nccclTaria, 
Sc  maiore  molimincpcrtraaari  debc- 
ret ,  ab  ca  imprafcntiarum  fupcrfcdeo, 
Vcritatcmq-.Romana:  Ecclefi*  ab  aliis 
motiyis.coniirm». 


C  O  N  F  I  R  MATIO 


II. 


^Huehamftc.  { Ecclejia verai» ArticulUfiibpmidihus Fidei ernrenen J^^i""" 
ver/r/r  ''■  '^'  ^"^'f'*^'""^»'^  <:^i  vera;L»therana  &  Cahiniana  non funt 
H^iZ  ■    ^^"'''''"^^/''«^'''libu^articulis  errarenonpotesJ,  ifinpoirunt.V''"""'^'* 
diLlTtTi  '''"'''""".^''■">'  dr  adaliummodum  &fguramred,U:  slc 
i/J°jyf'^''''''/i*''f''"'''^"  nonpoteH  :  At 

rarfZf »  ^ ^"^'"' "^' '^'cris  Acatholicisdixero )  er- 

^/^J^S,  T^'''''^'^'^'^''^'^''-  ^""'renifrohantomniaLu.£rrorry., 

^uinon  rr  '  l"^"^"^"'^'"''''"^!''"' '     quihmnullmeaarticultisTidei,  r'etM  & 
firmatS'''/'''''^     '^'''""""^S.^^''''' "'^t^^^trejre&imtlicite.  Minorem '«"»/•"'- 
fa  ^  ^^'"^''^'^^"''(^'"'fiJFoffi^^rnutata  ( hoc eH verra,converfa Anver-'"""''"' 
^/^^^"'''''"''^'"^roannis  Calvini Infiitutiones ,  ^u.fi.feprodteruntal/'""- 
fiam  rir  ^^"'^'"'^"-^'''"''''^''''''''"'''''"^'''^'f^eologorumH^reticorum  aut 

Pnguli  diverfiamitmo  adverfiam)complelfunturdoarinam. 

Qaio,resIcrr''' '""rj**-  H°'^'l"^^du.,OrdinisMinoruflriaio. 
■^cuiuolY^tPfcHK  risobkrvanti^Rcformotorum.incru- 

ipfo n.;  7     » .    ' "lani^b    CalvmtflarumperlheaivuiaktMhw  Ar 
&  S       f^^nltascontradiaiones    .iculocnimvi^cLolterS  ,m 
^  mcndacu  colicg,t:p.  Bonavcntura  figitTituIum,%«r..&CS 


66 


luthero  Lutheranornm  Propheta  ^Evangeli  - 
fla,  Coryphxo ,  in  diver/isrebusetumaximis 
Fidei  commijfk.  lllasq;  cxpedita  pag.374. 
ContraS-  ad^^^.  nimirumpcrpaginas  5(^0.  quae 
HioHes  adlibriimcomplencKimrufficcrct.  Cal- 
Calvtni,  vinianiilarum  contradidioncs  &inc6  - 
^enrtci  fccjucntiasdilucidat  &  enumcratHcn- 
Tttz.Bri'  ricusFuzSimon,tOLoiiloiibiO;  c^uiin- 


THEOLOGIA 

fcribitur  Britannomachia  Minifirorum  in  tannffl^ 
plerisquA  crFidei  Fundamentis  &  Fidei  Ar-  chia, 

^///?^e«r/«w:etiam  cgo  alibi:ctiam 
alii  dodi/Time  &  cruditiflimc.  Hanc 
ob  rcm  nolo  hic  multuTTi  harrere  ,  fcd 
fupponcre  effe  hoc  tam  cvidcns  ,  ut  a 
Luthcranis  ncc  po/Tit  nec  dtbeac  uc- 
gari. 


CXL. 

Quanam 
fit  Patrum 
fancto- 
rum  Reli" 
gioi 

San^i  qui 
iib  Hareti^ 
(is  citan- 
tur  funt 
Romani. 


I 


SEXTARATIO. 

Nvera  Religione funt fincii'.  itAUtViufanBitas  drReligionis  VeYttas  vi-  "f^^^l^^ 


deantur  ad.^quate  cenverti :  illa  cnim    fola  Religio ,  qu^  hahet fancios eH  ^ 
vera :  &  illa  unica  & fola,  qu^  eli  vera  fancios  hahet.  c^/  omnes  illos  veteres, -^^^ 
qtfos  colunt  Heterodoxi ,  frnt  Rornani  >  cir  in  futs  novis  Se6iis  nuUum  hahent^ 
quijityft4eritve  converfationis inculfahilis.  Ergo  Religio  RomanA  unica  fi- 
la,vera  eli:d'  cxterA  mendacesdrfalfi^ 


cxi.r. 
Quis  & 
qualisfue- 
ritMart. 
Uitheriis? 


Llltherus  &:  MclancthonGcIafium, 
Pium,  &:Grcgo:ium  fummosPon- 
tifices  ,  Chryfoftomum,  Ircnxun),  Cy- 
prianum  ,  Ambrolium,  Hivronymum, 
Auguftinum  irb  Auguftana  ConfcnTio- 
nc  producunt,Iicetimmcrito;&  corum 
tcftimoniis  toiam  fuam  dodrinamro- 
borarc  conatur.  Calvinus  tamctli  mul- 
tos  alios  ailegct,  iolo  Auqultini  tclii- 
mcmiocontciituscft:.  Atiftiomnes  fub 
Ecclefid  Romana  militarunr.Rrgo  Har- 
rctic!,cum  viros  famlilos&Illafticsqu^- 
runt,  non  nifi  adR.omana Religioncm 
rccurrunt.  Etli.  dc  votisMonachorum 
[habctur  to.i  Lat.foI.480'.b.JBcrnar- 
dum,Franci^cum,Bonavcnturam,&:a- 
lios  fanltos  nuncupat.  Videamus  iguur 
t]uos  qualcsque  SaiidoshabeantScCta: 
Ac.^.tholicar, 

Incipio  a  Martino  LutKcro.  Reli- 
giolus  hiit,&  Apoftata;duxit  in  Uxo- 
rem  Catharinam  Boram,  Mor»»aIcm: 
pcrditiflimc  vixic,&  in  ebiic  tate  mor- 
tuuscft.  ErafmusinEpiftolaadGodc- 
mum,  cumfcelcratifrmiumfuifTc,  cx  c- 


ius fcriptis  collcgit.  Nos  ob  oculos  po.  .  . 
nimius  haec  paucnla.  j^^^ 

Colloq.  Francofurt.  1571.  fol.445.  ^'^^4^^ 
fuum  gcnium  &morcs  depmgit.  WhiU''^ 
fnguIare,2L\tiinvitamea  eminet.PoJfum yV-  ^^^^  ^ 
carit  potare ,  frontem  exporrigere  ,  ridcre:  ^^-^ 
fumque  comodus  &facetus convivatQr.cuni'  ^^^-^ftii^ 
que  unum  bira  aut  cervi/ia  cantharum  te- 
neo ,  ftatim  dolium  ipfum  totum  concupifco;  '^^^ 
fdpfiis^  bene  bonuhauftumfacio  tnDeiglo- 
rtam.  Pro  eo  ita^  quod prius  macerabacor- 
pus  meumy  mox  cum  mortuusO'  in  capulo  po- 
JitusfueroVerymbusvcntricofum  bene<}^craf-  ^^^- 
funiDoctorem  efcam  dabo.Ex.  ufq;  atleo  gc-  ** 
nioik:inertixinduhit,  utinCoUoq.  Is- 
leb.de  Fanaticis  dixcrit ;  Bgo non ita fum 
affedus ,  Pap£  ut  caufa  meum  otium ,  cibum 
potum  er  recreationem  velim  corrumpere: 
imonec];  Chrifti  utcau-aillud  vciit;  git 
tnim.i^i  calum apertum  viderem ,  id^^cul-    ^^f^'  1 
moftrammeo  de. terra fublato  mereri pojjem, 
culmum  nequaquam  veUem  toUere.  O  fum-  ' 
mamCcrm.miEvangclftcE  devotiont.' 
Et  quo  tardcmtotaifta  dodrinapro- 
teiidit HikfVoramwad  mQrtem^^\x,pora^ 

imis 


Atn 

Pect 


Pecc^ 


An  10 


,  FVNDAM 

""">•'>■    iS^?.'?'  &»"rcs]r5/?»;«,. 

add,t  (fortc»„„_j„„^)  pcdmmcacamw. 
P  2;  «''«ff^»'.  Vidc  Coiloq.  Hleb.  dc 
fr*"^;'f°^3r^-^.v&dccreatione 

UIIaDom.9.poftTrinit.fol.rz4.Quod 
coi  r  ■^"«'''"«'•'''«Sercplaccat,  re- 
°f,f^Brc;i'r.anno\i,/cap.,5Mat. 

cxu,.   l*na.t^confiJi,t  incacuHdo&mingend^. 

ci„„/"" L    '''^' ^'^d q"==  (""ffi- 

v""- '  impietat-i;  nofcamus. 

Ven  amusad  fpccialiora.  Qi,antiipfc 
t°t?>n  pnma,n  tabulam  fcceHT,  conLt 
« tormula  mife:tom.2.Germ.foI.  1,4. 

"'"tMi^ejTc  •doloUtr,am&ha„cfiper. 

CarotoPadmmve. 
utvidcs  cnat  in  FiJe,  &  contra 
«•aamen&confcienti.«n  p.-occdit.  ut 
3  '  l^ljoi^quere  poflit  coirivalcm.  Et 
puaHcnncumFitz  ait,  Doaori staupi- 
^JfpeconfeJfiufiun,  non  demuherofis  ,fid 
^^''"''cia&folidafacniora:!^  hinc  con- 
quanti  fcccrit  fvcundam  tabuiam. 
Jisc  cfl  Luthcri  pietas  &f.naitas;& 

fHtn  1^^^"'  ''"'^"''if  fibiaffimilai  c  paf- 
.lianc  candem,in  fuos  magno  con- 
nuin  &  librorom  apparatu &moIi- 

Pecc.;  r  rr.'   ''''"■'°-^-  ^'^'i''-  \^'i"-  f°'-74- 
'■'^  Ifoi^^J! ""•'•""ejrepeccatum^filJl 

„  °"°1-''' P«"t- edit.ineb. fol. , jo.b. 
te«Z'  "■'JP'>"""t'>  parri<idia,Deicon  ■ 
minlTv  ("'fidentercom. 
«"rf^«rEttom.4:GcrmWitt.fol.,of. 

^^^'^''•-'•''•''^'''^''cibu^FCccatisob. 
*ol.i7  J.  &  toi«.5.  Germ.  W,tt.  fol. 


ENTALIS. 


^troci^ 


incolIoq.Iflcb.deFanar.foI.^^p. 
Nosprorfits,  in c^nn .necdebemus  necvolu-  ^^^'^  ^^' 
mmpMti  vel  unicam  Moyfis  legem^utuniJ^^^^^^^* 
cumprdceptumcerrtctbus  mpisnnponi.  Et 
itcrum :  Ua  otnninv  mantf^um  cfl ,  ludait 
tantujn,non  nobis  data  cjfe  dcccPracepta.  Et 
tandem  :  Tollanturde  medio  decemPr^ce^ 
ptaDei  jt^  ceJfabuntontnesiMrefes  i  nam 
dtcem  Praceptaftintfons  ,  ex  quo  vc!ut  ex 
fcatungine  lurefes  omnes  emamnt  \  &c.  & 
tom. I. Epift.cdit.Jcn^e fo'. 5 45.  in  cun- 
dcm  fcopum  mirnbilircr  diakaicatur. 
Si  vera  eflgrati^t,  ait,  verum  non  ficltim  pec^ 
catumfcrto  :  cum  Dens  non  faciatfalvos fi^ 
cfos  peccatores :  ergofortitcr  peccandum 
cil,  utvcripeccatotcs^mus. 

Obcdicrunttam  bene  Pr^dicantes  CXLIII. 
nuiclcgi,  utapudomncs  exofi&infa- 
mcs  cvafcrint,& ut  illos  cxciifct Liithc- 
rus  ac  ncccilitatcm  rccurrit ; in  PoiHI!a 
EccIcr.Dominic.4.&:  16.  poflTi  init& 
incap.4^.GcnerZ)V«<rWf/,inquit  Ca^ 
pe,furare',  rape.quodlubct.  Veniettempus 
cum  xice  verfa  prtuia  tua  altis  pradontbus 
pr<ed£ertt.   Confonat  nbialiis  in  locis. 
Inquitalibi ;  Tametfipcfiimo  fanelocoftnt^"J^''  ^ 
resnoftr^  ,  cumommno  Pr^dicantes  ftirart  ^^^^^^^^'^ 
cogamur,  nibtlominus  alacriter  in  nominef^'^^'^'^^ 
Dommtfttrartpojfumus.  Omninoentmur-  /'^'  '«'^^'^ 
bani  ctves  & agrtaU ,  cttm  quidnobis  dant, 
fe  vcluttfurthus  6- pradonibtts  fetliuddare 
perfuafum  habent,  &  ali  bi.  Brevi  rurftm  eo 
remredtreoportebit,  utprobi  fincertacfide^ 
lesPr^dtcajtt^s  coeltbem  vttam  ducant.^-a- 
Itemsuxoribusacfiltabus  taantur ;  qua  cum 
erga  ^pfos  bcnc  affe^afuertnt ,  etiam  martti 
acPatrescosdtligereccgentur,  Ita  illc  tom. 
i.Germ.Witi.nd  cap. i.Gcncf  fol.  215. 
\\  tt  in  Colloq. Illcb.dc Pr^dicantib. 
fol.2  5j.§.4.VidcBritan.lib,2.cap.2.nu. 
5.&  HcnncumFitzinBritannomjchia: 
Iib.5  cup.f.part.ie.pag.  ^42.  Eccchis 
duobiis  locis  Lutherus  furtu&adultc- 
riiimluadet^  ^xcuiatqucseqtieimpiaac 
I  i  ridi- 


6B 


THEOLO  GI A 


JoAnnes 

Calvinus 

Soclomita: 

publica 

fententta 

damnattu 

^  lilia- 


CXLIV, 

An  Calvi- 
nianiA' 
theifla 
fint? 
Whitgift. 


Parkes, 


S4ndes, 


ridicula  fundamcnta  poncndo.  Vide- 
tur  voluifle  ethnicifmum  a  Grxcis  tras- 
ferre ad Gcrmanos ,  nam  in Gcntilium 
librisinterdum  legimus  furesab  ingenio 
laudari :  &c  Ariftoteles  intcr  alia  falfa  & 
abfurda  loco  axiomatis  haberi  voluit 
Bonum  ejfe  adulterari  cum  uxore  Tyranni 
tempore  belli.  Quod  ipfum  inter  Philo- 
fophica  pofuit,  cxpoluitque  Monfor- 
tiuspag49. 

HsECdc  Luthero  &  Lutheranisbre- 
viter  dixiflb  fufliciatialiquid  dc  Calvino 
&difcipul  sciusdicamu?. 

Fuii  Prcfl^yter  Noviodunenfis  :  ca- 
ptus  convidlusque  de  infando  criminc; 
rueratadjudicandusigni,  ni  interpofi. 
tus  fuiflct  imprudens  Amicorum  fa- 
vor.Lcniuntur  Judiccs,&:  fcntentia  mi- 
liore  fignatur  liiio  Gallico ,  &  Civicatc 
pellitur.  Si  dubites,  lcgc  Cochl£Eum,a- 
liosve,  qui  Horrefiarchas  huius  mifera- 
bileravitammortemq;  litcriscommen- 
darunt.  Abjity^k Be2a,«f  Calvinum  inter 
fanitosreferam  :  eundcm  ahi  adfcribunt 
perditiflimis  :  &  mirum  cflct  tam  multa 
&  cxecrabilia  falso  dici  ,  voluiflequc 
Deum,  Mundum  reformari  &  inftitui 
ab  hominehliato&ncfjrio. 

Sub  Ha?rcfiarchis  iftis  multi  Prscdi- 
cantes  pcrierunt ;  quorum  fccleratifli- 
mam  converfationcm  nofcunt  ipfi  A- 
catholici,apud  quos  funt  cxeci  abilcs  & 
intolerabilcs. 

WhirgiftusinfuaDcfenf.  apag.  3 1. 
ad  5 1 .& clariiis  pag.278.  Bcclefta  noflra 
plenaeHAtheiflts, 

Parkcsincpift.dcdic.Apol.  Hacon- 
tentiones  neflra,  ( Hcet  Barlous  &Lpifco- 
porum  fautores,omniaintcrnospaca- 
tacfl^cdicant  ,  &  nobispcrfuaderc  co- 
ncntur.)  Non  minimafuntadAthetsmum 
praparationes. 

Eduinus  Sandes  in  Kclat.num.45  .& 
juxtacditionemanai  i6of.  Noflrtilifes 


adAtheismum  augendum  domty&Uahume' 
thtfmumfortsvehemcnterfaciunt,. 

Covcllus  in  modcfto  &  rationabili 
examincpag.i  jc^.juxtacditioncmLon- 
dinenfcm  a  n  r^i  1^04.  Quacumque.  irre^ 
pferunt profanationes  inEccleflam  noflram; 
quacumque  Sabbati  vtolationes,qu<£Cumque 
irreverenti£  contra  divtnas  ftne  conciont' 
btispreces  ;  breviter  Atheismus  &  Hjpocrifls 
inomnibus  Ordtnibusbuitts  Regni  Purttano^ 
rumimpio  dej^eclui ,  Libri  publtcartmpre* 
cum  accepta  referantur.. 

Kingus  Londinenfis  Epifcopus^  fu- 
per Jonam  fecl.^i.  pag.441.  Tam fumus 
nosperegrinioperibus  crfruMus  poeniten- 
tia ,  ut  qutdftgntficet  pcenitenttavtxtnteUi- 
gamus.  Adeo^  procul  abeH ,  ut  venfimus 
ifraelttA  cum  ISIatanaeie,  aut  ex  part^  Chri- 
ftiani  cujnAgrtppa,  utpottus  convincamur 
eJfeperfc^iAthei.  Et  quodTuUius  inter  natu^ 
ra,  perfenta  retulit ,  in  quadam  regione  ex 
ficcitate  coenum,  &  expluvta pulveres fufci^ 
tariy  in  nos  vere  quadrat ,  apudquosabun- 
dantiagratia  peperitabundanttam  peccati. 
Bt  ficut  aliqui  ex  lege  arripuerunt  occafio-' 
nem  maieris  nequitta ,  fic  tntquitas  nojha 
nunquamfuijfetadeo  luxurioja  ,  ntfiex 
vangelij  exuberantta, 

Barlous  conc.  ii.Sept.  1 606.  Religio  in 
Anglta  ab  annis  multis  converfa  in  flattf- 
mum,  brevi  tranfibit  in  Athetfmum, 

Richardus  Jcftiius  in  Concione  ha- 
bitaLondiniy.Oi^lob.  Annoi6o4.  Li- 
bereeloqut  pojfum  ,  quod  mantfefte  vidi  tn 
meis  itinertbus ,  adnotavi  ex  quibufdam 
difcurftbus  :  Nunquam  inBelgio  maiorem 
ebrietatem^in  Italta  maioremluxurtam^  tn 
ludaamaiorem  hjpocriftm ,  in  Turcia  mato- 
rem  impietatem  ^in  Tartaria  maiorem  int- 
quitatem  ,  quaminAngliageneraliterJpe- 
ciatim  vere  Londini  ejje  tn  uju. 

Tale  cft  Londinimi  afierente  Richar- 
do,at  vix  cft  umbraGencva?,  de  qua  oc- 
ciaifolet  hocDiiUchum: 

mtm 


CoveHf^ 


Kingitf' 
QuaW 
Refirff^ 
tor0f 
tas&l^ 
clit/ts- 

Angl^' 


Barl^' 


dtn»^^ 


FVNDAM 

^atura  hicpofuit  „  qmdquid  ubique 

^'c  VLilgus  :  cuiat^ud  Bczaminlibro 
^^Mo  f^^^^^^^^^ph^Jnteminrcripfit,  adaipu. 
jatur  Caft/iiiodiccns;  [Vocant  Gencvam 
^ivicatem  Sanaam,  Co«vm/c///«w  v^r(? 
/«««I  JeroLlimam;  at  nos  dtctmus.O  Ba- 
'^y^n,BabyIon:6^gypte;6Sacrificu- 
''^ptii,  &  Babylouici  Incamato- 

^'^lnnus,     Calvinus  de  fcandalis  [  juxta  cdit. 
y^il. anni  1 5,^o.in  quatcrn.K.  1  .a.  b.  & 
J"xta  editioncm  Latin.  pag.  6^,  66.  ii8. 
^mnes     '^^  n^^*-l  adverfusGenevenfiumAd- 
^^«fe»  '^^'^  ft^osh^chabet.  Ouidam  mtnfunt 

Cmt  '''11  r^^'^^^'^^^^^^^^^^^^ 
Mri      ^^^'''^'''^^^pfibus.fuga  dtlabuntur.  Aluan 


'^^^  ad  flagitium  peUtciunt  ;  ;>y^^  ftne 
^^^iesdif  ^^^^^^^"M^^fol^icitant.  Alijmutuope^ 
^^iffUunS  ^^^^  ^"'^^^'^'^  V4/t^rff,  quodnunqua?nred' 
tur,     "  j^^Jt'^^  f'*^^'  Alif  depoftta ftbi ufurpant :  &c, 
PMietPaftores,  turptpmx  funt  nequitia, 
'''^^^^^^  Ettales 
^'^^^^tmcontem.  ,lebem,aut 
'''^^nludibr^caus.  ..(iranque^ 
^^'''^r.Egoverhpot  -^.^vulgi 
*^^^^l^^^fam,quodtior  .  ftercoribus 

CxLvij,    '  F '^^^  ^P^^riopertant. 

f     aliquem  nominatim  notemus, 
^ "^am  Auihorem  Anonymum  in 
ak  ^       ^c^^ponfionis  ad  Edidum^qui 
^betts^     Af, '  ^^^^  ^eDomini  Walteri  Raletghi fchola 
tor^T'    ^^'am  de  Mago  eiufdem  Inftttu- 
ore:  &  de  diiigentia  in  tnfatuandts  Itmiort^ 
Mo  T^''^"  ^^'"^^^  tmpeusa  :  tn  quafchola 
oyjes ,  &  chrtfltts  Dominus  cum  vetm  no- 
oque  Teftamento  habcntur  ludibrto ,  docen- 
^^tts  H!'^  Difcipult  tnvcrse  Deum 

^'ol^ogQanem  jFuit-^aiteruscoptus, 
«JnturrimLondinefem  invcdus;  ubi, 
4^iavcxatio  intellccaumimmutat ,  cx 


EN  TALIS.  69^ 

Atheifmo  formali  ad  virtutem  (hoc  eft,  Athetsmus' 
adGalviniflnum^ Tcdiit  tefte  Hcnrico  V'''^«^/*^.. 
FitzinBritannom.lib.i.cap.ii.pag.ii^. 
redrcponetaliquisHcterodoxus.etiam 
apud  nos  rcelcratoshomincs  reperiri, 
&  apud  Evangelicos  &  Kcformatos 
multos  Sandos.Cum  lachrymis  conce-  ^^^"^P^^ 
doilludprius,  &negorotundehocpo- 
fterius.  Non  arguebam  fic  :  Reltgio  vera  ^^^v/ 


■guwi^ttiiinc  .Mu^fu  vcra  r.  ' 

tUaeil,  quanuUosimprobos  habet :  Romana^ 
nuUos  improbos  habet:ergo  Romana  eH  vera, 
Non  inquamarguebahocmodo:  Col- 
legium  enim  ApoftoUcum ,  etiam  vive  - 
tc  Chrifto.Judahabuit.  Sedifto  omni- 
no ;  ReltgiomaracerteenyquanuUumfan^ 
^um  habet :  Lutherana  ,  Calviniana  &c.^ 
nuUum  fan^um  habent :  ergo  i(l£  Rehgtones 
funtmaU.  EinommcSan^lt  illumintel-  QB^ 7^«- 
ligo,  quifueritnonjaminaliquavircu-  ^fnomtne 
te  morali,  clarus,fedin  omni;  qui  fuerit  i^feUigen» 
inculpabilisvitas,&fimilis  Auguftino,  ^^^- 
Bernardo,FrancifcOi  Bonaventur3E,& 
aliis,  qui  Poncificii  fucrunt,  &  ab ipfo- 
metLuthero  &  ahis  Haercticis  vocan- 
tw\' fanctt.  Poftulamus  nobis  dcfignari 
vel  unum  qui  vitx  fanaitatc  [  aut  ctiam 
miracuiis  &  rcvclationibusj  fuerit  illu- 
ftiis,  &  tamcn  vixcritextra  Ecclcfiam 
R.omanam,&  oftendimusduoialterum 
eosomnes,  qui apud Hctcrodoxos c6- 
luntur,c{fenoftros;aIterumapudipfos 
rcpcriri  non  paucos  modeftos  pacifi- 
cosque;  Sanftum  vcro  &  inculpabilis 
coverfationis:nulIum;nuIIum.  Et  quod 
mirab  Uus  omninocft,  eoriindcmPa- 
triarchas,  Martinum Lutherum&  Jo- 
anncm  Calvinum,  fuiffehomincsper- 
di:ifTim«vitx,  necdignos  quidifcipu- 
loshabcat.Quodipfumfatcntur,quot- 
cjuotab  utroqucfeduai.  nolnntcnim 
Lutheraniam  Calvimani  dici,  nam  pudct 
illostaiisnominis.  Con/entiuntipfi- 
mct  Prardicantes  &  inter  ipfos  ille  qui 
antc  annos  pauculos  in  Palatinatu  ab 
I  3  Illu- 


70 


THEOLOGI  A 


jiiuftri/riinoD.  CoimedcRcboIIedo, 
ReboUedo  GubernatoreComitatifs ,  rogatus,  il» 
Prxdtcan-  j^jf^ijgf^j^  Calvtnumque  ejfet  admtjfurm  y  fi 
tt  vellcHtadlHrereaut 
^'^  convivere?  finccrcrcfpondit  corammc, 

ciufmodi  Pa.cis  publica:  pcrturbatores 


pepulfurum  ,  fcque  nec  Luthcranum 
ncc  Calvinianum ,  fcd  Chriftianum  pu- 
rum  &rcformatumc{rc,  acideoncc 
Lutherum ,  nec  Calvinum 
curarc. 


S  E  P  T  I  M  A    R  A  T  I  O. 


VEra  mtracula  a filoDeo  pjfuntfierhea  cnim  quAAmtura,JedrariusJiunty  Q^^M 
ea  quA  ah  Angelis  dr  Ddmonihtis pojfunt,  non  vocantur  vera  mtracu  -  ^^'''^ 


OuiLnam 

j\  t  Kdigto  ^     Ctm  izitur  Deus  non  pofftt  mentin.non  poterit  Detis  falCam  do^trinam  ^^^^ 
mtraculvi  ^^^^^^^f^  ^^^J'^^^^^-  Brgojolum  in  Religionevera  vera  referiuntur  mira- 
.darxt^     r»/^.  ^tqui  apud LufheranoSy  Calvinianos  drc.  cejjant  miracula  ut  tpjimet  ^^^^j 
conftentur :  apud  Pontijicios  non  cejfant.  Ergo  ijlt  procul  duhio funt  in  Ecclefia 
Religione  vera^  ////  in faljk. 


Tkriqut    T   Audant Auguftinum  Hsrctici,fnn- 
H^retui    •L^di/Timum  dodiiTimumque  ,  Illum 
.dicimt  fe  folum  Duccm  habcre  volunt j  &  caftc- 
mjiflere     rosPatresrejiciunt.  Ergo  ftcnt  vcl  fc- 
Augtijitni  melconfcqu(.ntia:  dodrinas^&S.Augu- 
doctrtna,  ftinum fequ:ntur.Sicarguo.  [Septima 
ha:c  Ratio  fecundum  Auguftinumcft 
evidens  &  dcmonftrativa  ,  &  cui  folus 
contumax  rcfiftcre  pofTit ;  Vir  fincerus 
&  prudes  dare  manus  &  ccdcrc  debeat. 
At  vos  vultis  fcquiAuguftinum  ;  crgo 
ficut iUe,  fic  ctiam  vos  de  huius rationis 
rfficaciajjudicarcdcbetis.  ]  Proboma- 
iorcBn  produccndo  unam  aut  akeram 
Pcriodum  cx  Auguftinodcutilit.  cred. 
cap.  17.  \n(]uhjCulmen authoritatif  obti' 
nuijje  Ecclefta^mhareticis  miracuhrumma^ 
jeftute  damnatif  Ec  itcrum  de fign.  Eccl. 
^^^^^  ^*^*  contr.Epift.fuiu!.cap.4.ait  :  Omittens 
rettcos     ftnccramfapientiam  y  quuju  in  Eccle/kejfc 
quQt  capi'  catholtca^noncreditis  mukafunt.aitayqux 
tatotjunt  fnejusgremio  [NB.  j  mejtifttjiimetenent. 
JententM,  jgfig^  conjenjio  Populorum  atque  gentium 
[hodie  autem  inter  Sc^tariosnulla  da- 
^ur  confcnlio  J  tenet  Authorttas  miraculU 


inchoata.Jpe  nutrita,  vetuftate firmata  [  &  MirMlf^ 
tamcn  hodie  ceflant  miracuia  apud  Hc- 
terodoxos,^<jux  apud  nos  frequcntifTi-. 
mafunt.  Spes  illorum  in  prajiumptio- 
ncm  tranfit.  Exauihoratur  Charitas,& 
juftjficatiopcccatoris  foli  Fidei  aflcri- 
bitur.  Et  tandcm  eorundem  Religio 
nonvctuftat  f»ceptaeftenimanno 
151 7.nataann.  ^j^o.) fed mcra novita- 
tcfirmatur]  tenetahipfaydcc, 

RichardusdeS.  Vidorc;&ipfe  pius 
&Pontificius,DeumgcneroscalIoqui- 
tur,  ^zn:Domine,ft error eft (nempe id, 
quodcrcdimus)  atedecepttfumus :  nam 
tfta  innohis  tantis  ftgnis  &prodtgijs  confir^ 
matafunty&taiibusy  (juxnonntftper  tefie- 
ripojfunt.  Ita deTrinitatelib. i.cap.i. 
[  Vide  I.  Lipfium  in  Virginc  Afpricol- 
lenf  cap.i.pag.5.] 

Dicunt  Hxrctici  apud  fecftcfuprc- 
tmumTribuHal,  quoniamapudipfos& 
/acra  fcriptura  ,  qua:  eft  Rcgula  om- 
.  ,iiiumvcritatum,&quiamultifunt,  ' 
quiloquuntur  hocmo- 
do,  fit. 

OCTA- 


FVND  AMENTAUS,  71 
OCTAVA  RATIO. 

CIL. 

i  a  terZtZ  /  7^^^^^^^^  *nutrum<iueanrteutrum, 
"el  t  rZT  """^ff^^^/^Jfrgo  ante  omma  dehetflaL  uhrorumre. 

muinof  r^^'  '"^""^*''">''"'E"i'^^comrnoveretauthor,t%:  l&filte. 
ZZ^SWZ^^^^  "^'ff^-^c^f^crafcrtftura.  Sedmal^iL 

hu.u"fZ\P/^T^^^^  dehebttcredihosUhros  qui-  ^'^^*"' 

€eficfl2fH;f:t."''^^^^^^^ 

'^ifiinlTnlnU  ^"^'''i"""  ^"'f"'''"  &'veradaturtnfaUihitisauthorit^ 

^^goh-cauthorttaseHinle. 
nmann  y     '"a         "'''' """'''''''"^^''thefani.  Calvinianl,&c.  foU 
r       Confu  :  '^rf"»"'»^  1u^e.^Aminat,  An  htc  veltUeltberfit  Canomctt.? 
Oe,„re^,  gc»era/t,hoc eH,toti Ecclefi^commtttit. 

4«i  no7:Zl7  '''&'^*">':^'"c'<«^'q<"  takm  RempuhltcamtnfttutjTet,. 

«''«^  in}luufy  ^^^'^'^'^^'■^  ^hrtfitana  hahet  modulcertuJ &  dtvt. 

fi"'^^oncTnhft^^f'r  -^"^-/«^^^-  Chrifio  tn- 

'''''^''<r.£.namZ  '"V'0'^rtttudtne  d^limtus  infimUde- 

'•onpenTLftZr':'  '"'^'^''t'^ 

'"'''''I"^RommaehRel}KbUca,quam  Chrtfitts cond,d,t. 


Sife- 


THEOLOGIA 


^^*  CI  rcmclanicuiqtrcltceat,  librosqiios 
O vciit admittcre,  &  quos v<jlit  eCano- 
;ne  facrorum  profcriberc  ,  .totatollitur 
demcdioRcligio;  &quidubitct,  lcgat 
fcquentia. 

:Lutherus  in  i.prsef.  Novi  Tcftam.  & 
tom.  I.  novor.  opcr.  cdit.  Lipf.  anno 
1605.  &inferm.  dcPharifseo  &Public. 
Ahdentur  ,ihid,.Abolendae^falfailIa  opfmo,  quodfint 
quatuor    quatuor  Evangelia.  Na?n  EvangeliuniJoan- 
Evangelia         Vmcum  pulchrum ,  verum,acprinci' 
pale  Evangeltum ,  alijs  trtbiis  longe  antepo- 
nendum.  &  ibidcm :  S.  loannis  Evangelium 
&  prma  Epiftolarum ;  EptftoLa  S.  Pauli ,.  im- 
primts^Romants  Galatu,  & Ephefiisfiripta, 
tum pnor  S,  Petrt Eptftola ;  ejusmodtfunt 
brt,  qui  ttbtChrtftummtento  velut  digito  de- 
moriftrenty  ommaque  te  doceant ,  quafcttu 
■Ctir  dt-  ftmtneceffarta.    Scdcur  caetcros  iibros 
quos  Itbros  Canonicos  rcjicit?  quia riarcxtcrisxla- 
Lutherus   rius  emscrrorescondcmnantur;nam'& 
exCanone  hos  fuiffct  rcjcfturus  ,fiin  ipfisahquid 
expungt    pixvidiflct  lux  pra^tcnf^  Kciigioni.ad- 
voliicnt.  verrarium.AntcponitcacterisJoanncm, 
&  u  t  ait ,  quia pa  rum  ille  de  operibus  Chrifti 
fcribit.:  aamittit&librosnonnulios,  & 
ut  zk,quta  in  tpfis  nen  muitum  audis  de  opi- 
rtbus  Chrifit.  Et  quis  Luthcro  dcd;t  coii- 
llituendi  Canoncm  authorit.uem?  Rc- 
fpondetin  Apoc.cditionib.  prior.  Bibl. 
Metis  qutdem  Sptrttus  in  eo  acquiefcere  non 
poteit.  Quisquis  vero  reltqtiorum  Scripttiras 
■   has  tanttfactat ,  quanti  cuiq,ftmttis  fuus 
dtdabit.  Hsc  Luthcrus;  & quia  abylliis 
abyifum  invocat,  Buccrus^pud  Sande- 
rum  deSchifm.  AngHc.lib.i.  pjg.  272- 
Nota  bene  SiquidijutdEvangeliftatradideruntyVcrum 
iftam  con-  habeattir, Cbriftus  vere  &  realttere^l  in  Sa- 
dittonalc.  cramento.    Sed  utrumteneamur.abfolute 
An  Evan-  credere,  qutdquidabtpfis  efi  tradttu?n,yeru 
gdtum fit  fititn fecu$,ludexeffe mlo.  Si non  in  omni- 
de Fide?     bus  fed  aliquibus  folummodo  creden- 
dum  eft  Evangcliftis ,  in  quibus quxfu? 
&  cur  non  in  omnibus    Luthcrus  ia 


Colloq.  Iflcb.  de  tcntationib.  fol. 
Apofioltetiamtpftpeccatoresfuere ,  &  tnfi-  ^^ff.^^^^f' 
gnes  ma^nig^  nebulanes,  nempe  Paultts,  Pe-  P^^^ 
trus  quoq^  Chnftum  negavit,  quoderatfact-  ''«^'^ 
ntisbomtnis  tmprobi.  ^JC^illctus  in  Mcdit./' 
fupcr  Pfal.izi.pag.^i.deHokero&Co- 
vcllo h:ic knhii.AjuntinteraltaChrtftum 
ortginaliternon  epBeum.  Scripturas  nonft'^  P 
effe  tnedta  quoadDeutHyOmnium  (jutcutiliter  D^^' 
creduntur.Scripturas folas  non  fufficere  ad.^e- 
ternamfelicitatetn.  Verbo  Det  non  cotiftat  e, 
quodfit  VerbumDet ;  Voltintatem  naturait- 
ter  quodctwiqtie  fibi  objc^um  ftne  fupcrn^ 
gratta  appetere  velrejptierepojfe  ;  &  cotije- 
quetiter  ftne  gratia  opera  moraltter  bona, 
naturaltter  edere.qua Deo ftHtgrata^&c.  & 
quidcm  dc  Vcrbo  Dci  no  conftat, apud 
Hctvrodoxos,  quod  fit  verbum  Dci:ad- 
coquc  tota.eorundem  Rclig  o  abacrc 
pcndct.  At  apud  Catholicos  conftat  dc 
vcrbo  Dei ,  illi  n.  Evangelio  crcdimus, 
quod  cflc  didatu  aDeo  pronuntiat  lu- 
prciniTiibunalis  authoritas.  , 

.In*ento  divinorum  LibroruCano-  ^ 
ne,adhuc  quaeritur,  quo  fcnfu  debcant 
intcliigi,autnond  .bcant.  Scdquiscrit  ^^^fi 
.Judcx&  Dodor?  An  ne  unufquifque  ^J^^,^^-fi(l' 
Prardicansinvicofuo?  In  Scfmonc  de  '  j^^^ 
Hicrutalcmregat  Lutherus.  Nej^vidcs,  ^'-'^^jft 
ait  durifiitnattj plagaDei,  qua  nos purat,  per  m 
innutnerosfaljosfratres&Jedas,  quas  no-  ^^^Lf^ 
bis undeqtia^tmmittit} qut tam fecure pra- 
dtcant,  pcnnde  acfispirttutn finclutn petit-  ' 
tus devoran ritit,  Et  quos  vcb.t  omntutn  o- 
pttmos  exifttmavitnusyiilt  tiunc  hotntnes  tts^ 
que  adeo  dubios  reddunt ,  ut  petie  ignorent  0- 
mninb,qutdfacere  vel  omittere  debeant.t^  a, 
titaddittom.i.  Gcrman.Witt.  fol.i  14.  ^ 
com m. ad  c ap.5 .G a  1 . Pricdicantes  eo  omtte  £^ ^^^/j/ 
operacoTiferutit ,  ut  omtjia  argumenta  con-  ^^'^^ 
traipfos.allata  {Uudatit,  &  Scripturarutn 
locacommentittis  fuis  expojitiontbus  adtdte-  P^^' 
rent.   Ergo  fcmel  conctffo  tcxtura  ali- 
qusmcHcCanonicum ,  adhuc  poflunt 
occur- 


FVNDAMENtALl5.  7/ 

auarl^ml''"*  "P°i"'"on«  ^"''«'•'i.  mbmfleauntHr.quUfubverfifuntimamt 

tS    iT''"''^*'''^"  '^"'""'"^-  2=^"»^')"»  ferm.tf^.inOmica:  Quis 

'  ver.c.  dift,nguct  ?  Pr».  eft  (cmpcridem  tcnor,  &nifi illumina- 

^ui  rattombu,  cmvincuMur,  rcmur  ab  Ecclefia  aflbqui  veram  intcl- 

qmano„,„t,Utiut,t  :  Ncc amlmkatibm         iigentiamnonpofTemus. Sit 
'"■"iHnturyquHmnrecfiuntinecfuaPo.  igitii- 

N  O  N  A  R  A  T  I  O. 


'litalia 


po-  (^^"'^  '''*'fi''e,ijuxhodiewSacramentorun/materkdicmtHieretici,ff- Mukaque 
ilia,  ^.'*^"'»tt(feveradefoteritmahfoiuta:^tM>er>funtfdC!iinqimt>fRo-^''"^^^^ 
&aluer  y  t :  Deitsenim,  quifeftem Sacramenta  inftitHit,fotmtfauciora,(^talia  ^"•"J'-'"t 
'nC^*  '^^'■«^'««AC4/w»;^;,^W««/.    i^dduntHmtici.omniaautfe-  {.t''''" 

"■e.  re  <lu^aRomanisdtCHnture{fefoSpb,lta  :  DeusemmquiducveltriaSacraJ''!' 
"^ntaconftttmt^flurafotmt.  Ergototanoftradifputatio Su^ionemdefa^ 
oconcermt.  Fonoinexemflumifta  verha:  [Hoceft  corpusmeum:] 
T  '''ttaleSacrament,,minftttuereDetss,inqHOfanisinCorfufChriftimort. 
J/,vr^  ^f''-^?"'^'^'"''^^""''  "^'^  converteretur:potmt  tale,  in  q,w  effet 
f"y'J"&realuconverfio^etftfeciftitalter,n^^^^ 

'^t<^liiconftareeisdemverbis.Ergoh4cPofttio  [Hoceft  Corpusmeuml 
■'Ip'"'''r^'''hr'f''Mberetmtafhorich^^       :  ftfecunda,  renliter 
itji  ortce.  Ergo  manentibtts  ijfdem  ommno  verbis,m,itaretur finfiis  drfiif- 

cr//-  T"'"  ■"  ^''^■'"'""'"^''""""'^'^'terodoxi^cumfiffonuntMihildebere 
cat,mfiquodeHtn  Sacra  Pagina, &addunt  confecrationis  verba  intelh^en- 
^"^^""pnorichErrant  inqttam  omnino,  quia  illadebereautnon  dehereficn- 
pjF- '  "".^  ^''^''X' firiftura :  ercip  recurrendum  esi adauthoritatem pi- 
inteU-^     ""^'^' ^*"'^ ilk kftorjce ,  an  vero metafhorice debeant 


N  hSv'!,?'!™^^  "."'■'^'I»'"'"  myfter-orum in.eliigentiam  uniusanfis  smeHa 

tum rccurr^^ H    v^-  ^P'"'»'" P""?-  d.etamini & ccnfur^fubjicit.C.»/^.. Ifi, 

«'««iirS/,;''"'''^ '''"^  ""''"1  ^"^'•SoSpiritusSanaus.  Probnturmi- 

^'''i^niZZj^Zr  ''  """'^''"""^  B°!-p'"n6iquianonclabunturduaH?- 
P«ado.rS!,1ff'r>  """r  <3"'<=°<lcmmodo  Fidcimyncria 

"us  &  ndiculus  eft.cunifuUun.u  jntcKigant.  Secundo.cjuia  non  a.Tigna. 

K.  bittir 


74 


THEOLO  GIA 


biturunus,  qui  totavitacodemmodo 
crediderit.  Zvvinglius,  qux  hoc  anno 
fcripfitjalterorcfutavit;  Luthcruscade 
afleruit  &  ncgavit :  ConfciTio  Augufta- 
na  pluries  mutata  fuit:  Angli,Scoti&aIii 
muiti  ,  qujehcriadfidcmpcrtincbant, 
hodie  edc  impia&  bhfphcma  procla- 
mant.Ergo  cvidcns  cfl,  fummisobno- 
xium  cfTc  erroribus,hunc  privatum  fpi- 
ritum,ac  proptcrea  eundem  no  c(Tc  fpi- 
ritum  fandum :  Ergo cvidcns  eft  Chri- 
ftianos,  utCathoUci  finr^debcre  adfpi- 
ritum  Catholicum  &commune  recur- 
rcrc;&veram  Scripturae  Literprctatio- 
nem  haberi  dcbcrc  ab  Eccl.fia.Confir- 
manthsEcomniaricr^LitcraSjZ.Pct.i. 
15.  Hdicprimum  intelligentes  ,  quod  omnis 
ProphetiaScripturapropria  (privataj  /w- 
terpretatione nonfit.  z.Connth.  iz.  ip. 
Nunqmdomnes  tnterpretabuntur,  Omncs 
Paule,  fi ftemus  Luthero  &  Calvino;  at 
fiftemus  dodrin^  tua?,  n«jn  omnes.  Et 
tandem  Ezech.13. 3.  mulco  clarius.  F<e 
Prophetis  tnfipientibus,  qui fiquuntur  Spiri- 
tum/uumyhoc  c^privatum.  Qucmigi- 
turfequidcbu  ffcnt.**  Catholicuni  &  u- 
niverfalem.  Haec  itaclara  &certa  funt, 
utLutherus  djverfis  in  locisMiniftro- 
rum&  Prxdicantium  fuorum  Spiritum 
privatum irridcat:&  mcrito:  nam  &  ipfi 
eodem  jurc  Spiritum  privatumLutheri. 
SermonedcHieru^alem  fuos  Admi- 
niftros  cjjefalfii fratres  (jr  tamen  tam  ficH- 
re prxdicare  ,  ac  ft  Spiritum  Sandum pem- 
tus  devoraverint ,  &  eorundem  dottrinam 
tta  efe  perplexam  &df{biam,ut  quidcredere^ 
aut  decredere  debeant  auditorcsignorent.Et 
Epift.  ad  Antuerp  qux  habcturtom.i. 
Germ.Jcncnf fol.ioi.  Tof/J<«r,inquit, 
internos  ReligioJies  y  quotHomines  [Nota 
idbene]  Nccaniiiorum  (hocnomine 
fuos  PrajdicantC)  honorat.)^«w7«rfw  e^t 
tam  hcbes  &  vecors  qui  infimma  proprij  Ca- 
pitii  &propriam  opinionem  pro  infiin^u  Spi- 
rttus fan&i  & feipfHmfropheta  haberi  noltt. 


PatctigiturhuncprivatumSpiritum  . 
tameficridiculum  &improbab:Icm,ut  ■^'''^^J^ 
ferio  defendi  noncreJam;ilIo  enim  ad-  •^'^T^i' 
mifiberit  R.cgula  FiJciprivata  &  pra:-  ^P^^\l 
vcntavoluntas.  Nam  vclomnis&qua?-  "^'*/J 
cunque  Anus  nulla  adhibita  diligentia  ^^-^ 
intclligitafllquiturq;  vcrum  Sacrac  Psi-fiy 
ginapfenfum;  vci  rcquiritur  aliquidili-  ^'^^** 
gentia.  Si  nulla  debeat  d;fpofitiopra?- 
mitti,duo fcqu  ntur ;  alterum,  omncm 
Vctulam  cfT.-TheoIoga  &  fublimiain- 
tciiigcrejcumtamcnconftct  expcrien- 
tia,  cafdcmfaepcefleftupidi/Timas,  &i- 
gnorantiffimas  alterum,  omnes  Vetu- 
las  cundcmtcxtum,  code  intellcduras 
modo,  quod  itcrum  cft contra  expcric- 
tiam.Strcquiritur  aliquadifpofitio,  ro- 
go,undc  fcias  illadcbcrepTaemitti  ?  uh- 
dc  fcias ,  illapofita  mcntem  divinitus  iU 
luminandamf  Nam  vel hoc  ipfum  fcis  a 
SacraPaginavelaliunde.Siaiiundejhu- 
manitusTcis,falIipotes.St  aSacraPagi- 
nfiundcfcisin  primoacSutcadhibuiflc  j^j^fftfi 
debitam  difpodtionem.  Ergoibiturin j-^^^f 
infinitum  vclin  arena  dcbebitis  apdifi-  ^^/ftf 
carc.Sic  difcurro.    [Ponc  iliuminari  a 
SpirituSandoomncm  &  folum  homi- ^^^^^ 
nem,  quioratficutoportet.  l^oncDo-  ^f^j^v^ 
rothcajfumpto  jcntaculo  Spiritumpri-  ^^nt. 
vatumdiftarciilummarihomincmcoe- 
litus,qui  poft  jcntaculum  fenfum  Sacrae 
Scripturaecxaminarit.  An  ideoefTe  fe- 
cura  potcrit,&Fidei  Myfteria  interprc- 
tari.^NulIo  modo.  Quid  ii  illa  l\c  difcur- 
rat:j^i  poft jentaculum  legitjntelligtt :  ego 
poft  jentaculum  lego:ergotntelligo  ?  Qaid  fi 
maiorcmdicatvcra,  quodlibi  in  mcn- 
tcm  veneritpoft  jentaculum.?  Implica- 
bitur  circulo  evidentiffimo,  &  dum  pe- 
tit  principium,  dclirabit ;  Ergo  de  alii* 
mediis  pariformiterph  lofophabor.Et 
quiaexcmplisjuvor,hocpropono.Ma- 
ior,  celebcr  Pro^dicans  aflerit.  Opera^d 
falutemrequiri]S)C  hoc  didante  cius  Spi- 
ritu  &  Margarcthi  cius  anciila  ,  fecu- 
ta  fuum 


^it4 


^fuum  Spiritum  repomt,  Nonrequiri. 

mquiro,an  in  utroaue  loquaturSpi- 
ntus  Sanaus?  Nam  fi  mutroqucfibi 
^P»ntus  Sanau5 contradicit.  Si in  altc- 
'•o;mutro  obfecro.  Utcrigituraltcri 
conlcntiredcbcbit ,  anciilaehcrus,  an 
<^ontra  >  Stabis  forta/Tis  pro  ancilla.  Ciir 
^gomMargarcthaDcus  loquitur,  in 
fviaiore  non  loquitur  ?  Utcrquc  oravit 
«nguies  :  atfolaMargarctha .  utopor- 
^uit.  Sed  unde  fcis  quamcumque  anum, 
»  orct  ficutoporret,  infallibiliterillu^ 
^mandam  tantaluce,  utcuiufcunque 
extus  veram  i.nciligcntiam  afl-equa- 

.  &:uthocfcias,  unde  tu,  undeilla 
^^itleoravinc,  utoportct  ;  &hcr.um 
"on  oravilTc  utoportct?  Rcs  cftcvi- 
^ns;  inquacncdcbcs,  autformaliter 
^^•eticMs,  autmcntc  captus;  quienim 
j^^cusno„fit,.ti.a,^fgl^,^i^^j^Q,^p^^^^.j^ 

tur  ^"^^^'^^"^^'''^''«/"''^'^^«^  vocan- 

&'  T^^^^^      authoritate  fpcculativa, 
"^^^tho^  ^  ^chnitiva,  qua  fuam  Chriftus  con- 

&    II     «a-ca  &  Imperativa  fiibfcriberc, 
V  J^^wturnon  totani  Ecclcfi^Majc- 
v^.        "Jtcm  inmcrafpcculationcconfiftcrc, 


FVNDAMENTALIS. 


7S 


fcd  &  conccfTam  eidcm  efTe  pradicam 
folvcndi  &ligandi  poteftatem.Utraque 
authoritas  &  facultas  cxpreflis  Sacrjc 
Sciiptura!  tcftimoniis  dilucidari  potc- 
rit,&pra?cipueIponfiafFedibus,quiIc- 
guntur  inCanticis.  Unum  concionj- 
torio  ft)do  cxpono.  Favcc ,  inquam 
SponfusSponfa:  lingua&animo ,  ait- 
que.  Oculi  tui  Colunibarum  y  abfquc  eo 
quod  mtrinjcciis  fatet,  Quod  fic  inteliigo. 
[Pulchracs  Sponfa  mca  ,  oculis  divi- "^^'•^  i-'*- 
niftimis condccoraris,  coluuibinis,bc- ^^^it./\..a. 
nignis,{incciis,pcrfpicacibus.  Lynx es, 
qui  rcmotifTnna  mc  rcvclamc  intclli- 
gis,  Aquilacs,  quse  fubiimiftimaptne- 
tras  alis  ingcnii ,  quod  in  obfcquium 
vcritatisrcvcIata-captivas.Et  ha:cdixc- 
ro  dc  fpcculativa  fpccic  tua  &pulchri- 
tudinc  tua,praefcindensabilla,qua?in- 
trinfi.cus  latct ;  nimirum  a  pradica  & 
Impcrativa.Hac  frucnsintcndc  profpc- 
re  proccdc&  rcgna:tibi  n.fpeciali  privi- 
Icgio  conccdojUtquidquidligavcrisin 
tcrrisjfit  inCoelo  ligati'i,&quidquid  fol- 
vcris  in  tcrris,fit  ctia  rolutum  in  coelis.  ] 
fic  inquam  Sponfi  voc  cm&fentcntia  in- 
tclligo,  &  incbcnecandeniintelligcre 
&  in  t  crprctarj  dcmonftrat. 

D  E  C  I  M  A    R  A  T  I  O. 

N  Sacf  a  Tagifja  S abhathi  dhfirvatio  pr£cipitur  ,  cr  rigore  tam     ^  v  i 

gravi.utDeojudice  ulttmafintemiafkxtis fuerit ,  ^///  ligna.  col-  ^^J'^^' 

ligebat  Sabhatho.  ^^thodtenulliSabbathumChrtfliamohrer- 
— *  —  --•   ■  ■       .,'         .  .  ^  J  Sahhathi 

htU' 

Dtei 


■lolunlT/T'  '^'^^'^'^  OrbtsChnflunuspccat ,  imfa-mtcnsn^  i» 

com^f'^^"^''''^"--'^^ 

mtiZr"'^^  ^O'*""'""»-  ^rgoeH inEcclefln  authontmollcndi. 
PtiZErTf"^"^"'''"''^'^'-  ^rgoaanthoruaslmpcrativa&prace- 
l>imus.  ■^*-^''"'"  "''•'^*''"'^'^?^»'*'''^^ 


K  1 


Ut 


Early  Eutopean  Books,  Copyright  ©  201 2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionole  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL,  2,3.1  15/a 


THEOLO  GI A 


CT-Vii.    j  -r-p  l^aiicipfamrationcmbcncinttl- 
Sabbathi    ciliga^,  paucula  volo  rcftimoniaciia- 
filennitas  re.Exodi  3 1  .c.  Videte  ut  Sabbathum  meiim 
fuit  infti '  ^;^jlQdiatu, quia fignum  esi  in ter  ine  O'vos,in 
tHtsaPeo»  ggfjgy^fjQfjjj^ff^  veflris\utfiiatis,quia  egoDo- 
minus,qutfianctificovos,  Cufitodite  Sabbathu 
tneum  ,fitn^um  eH  enim  vobis :  qui poUuerit 
iUud  morte  morietur.  Ouificcerinn  eoopus^ 
peribit  anima  illius  de  medio populi fiui.  Sex 
dtebmfacietis  optis ,  in  dte fieptimo  Sabbathu 
esljequies  Sancta  DgminOyomnis  quifitcerit 
opusin  hac  die,  mortetur,  Cuftodiant filij  ifi- 
raelSabbathumy  &  celebtentiUud  ingenera- 
tionibtis  fiuis,  Pacium  efl fiempiternum  tnter 
tne  &fiitos  Ifir-aelyfitgnum^yperpetuum ;  fex 
€nim  dtebusfiecttDominusc(tltim  &  terram, 
C5r  infieptimoab  opere  ceffavit.  Cui  tefti- 
iTionio  alia  potesfubrcnbcrc,  quaeha- 
benturGen.c.2.Exocl.20.8.num.z8.ii. 
Hiercm.  1 7.2  r.&c.  Hxc  lcgojhxcrcle- 
go;& viclc  o  reverifTimc  lcg  m  hanc  fer- 
rr.Et  fi  tantum  infiftaturlitera; ,  ilb  vcr- 
ba,  Ingcnerationibusfiuisdi^-,  Pa^um  fiem- 
piternum.  Signumperpetuum  &:c.innuerc 
legcmfoic  pcrpctuam  fempitcrnamq; 
Eff^Wf»  ^inouaa  fpenfarinonpoiTit.  Atho- 
brr"r  <lie,n.caRomanis,  ncc aLuthcranis, 
0  jerva-    j^^^  ^  (;^iy-jj^ij^nts ,  nec  abal  is  Sabba- 
thiim  obfervatur;&h5ECCuItus  omiffio 
non  cft  pcccaminofa:crgo  jam  non  ob- 
lig  ;t  illa  divinalcx.    Scd  undc  habct, 
^uodnulIumChiiftianum  obftringar.^* 


tur:  tmo 
nec  dcbet; 
fedcur} 


Indcomnino  :  quodDcus  juftl-rit  Pcfta 
obfcrvari  ;  at  fcfta  dcterminari  abEc- 
clcfia  volucrit ,  qiias  ob  rationcs  gravif- 
ftmas  abrogatoSabbatho,Domin:cum 
&a!iosdics  Faftos  fubftituit.  Videant 
igiturhic,  quid  velintLuthcrani  auc 
ctiam  Calviniani  rcponcrc.  Nam  oh- 
nivantiaSabbathiobligat.  Siprimum 
[quod  tamctfi  traditionc  Apoftoiica 
coii  dicm  Dominicum  fatcatur ,  tenet 
Urfnius  m  dodrina  Chrift.  pag.  775.. 
777.  PetrusMartyrinc.  16.  Corinth.i*» 
&I0C.  comm.  Angl.  Zanchius  dcSacr. 
Scripr.  pag.  123. 124.  juxta cditioncm 
anni  1 5*43.  Thomas  Bellus  in  Surveij 
pag.17.  ]  omnes  nos ,  omnes  ipfi  dclin- 

3uimus,  &cumcrrorcnoftrumdcfen- 
imus,CathoIica,hoc  eft  univcrfali  ini- 
quitatc&  pcitinacia  laboramus  :  fife- 
cundum  [  quod  mordicus  dcfcndunf 
WhitgiftusinfuaDefenf  pag.89.  Ful- 
cus  cotr.  Ilhe.Tcft.foI.45  3. Ca.twigh- 
tus  apudciraturaWhitgiftum  pag  g^- 
Wil!ctus in  fynopfip. 431.  Bulhngerus 
in  Dccad.  Angl.pag.i40.&  quar  maio- 
riscftauthoritatis,namc  multis  Prsedi- 
CQntibus  coalefcit  Gcnevenfis  Ecckfia 
inprop.&princip.pag.So.jcrgodatur 
in  EccLfia  pradica  &  Impcraiiva  po- 
teftas,  quaDcus, quscolimimmcdiate 
difpofuit ,  hodie  eadcm  dirigit  per  fuos 
Vicarios. 


C  O  N  FI  R  MATIO.. 

cLviii.  VyRnecipiturinSacra,  Pagimciborum  aliqualls  difiretio  :  c^ua  tamen  hodie 
De  dificre-  1       ohfer^atur ,  ergo  aut  dKluriftmt  Heterodoxi  fe  quotidte  ,  atnfere  le-  ; 
ttone  cibo  -       f^^^^  Divinam  violare ,  at*f  dari  etiamnum  in  Ecclefia  foteftatem  &  au-  ^iuP^^ ; 
thoritatcmydiJpenfv^diinommpr^ceptoApoftoHco.  Sidijpenjandietiamfe-  e^j^p^^^ 
rendi  -poftolicas  leges :  ideb  cntm  dif^etfxre  hodie potesi  &fioktfitmmtis  Pon-  ^'^^Jffi 
tifsxy  ;nKtennder^ihod'ehabet[  thoritatemqitamolim hahuit  ^^^/ 


Xum 


ttf 


-t^s^atiHs  csii-rz  Ap'J}ol:i 


Ec 


FVNDAMENTALls: 


"^/it  Confirmatio  hasc  mcliiis  in* 
teihg  .tur,  Apoftolicam  Hiftoriam 
Produco.  A  aor.c^p.  1 5.  d.   Notum  efl a 
h^CHlQ  Domwo  apitsfuum ,  propter  quod  ego 
jndico  non  mqmetart  eos  ,  qut  ex  genttbm 
^<^rivertunturadDeum ;  fedfcrtbereadeos, 
f  ffi'neantfe  a  contamtnattonibus  ftmu- 
l^chrorum  &  fornkattone  &  fuffocatis  & 
M^gutne..  Et  mox  ponitur,  Apofloloruj 
^^emorum  &  Catholicorumc^terorum 
^mohy  cuius  tcnor  fuit  talis.  His.qiu 
mt  AnthtochU,  &  SyrU  &  CiitcU,fratri- 
t^f^  exgenttbusfalutem,   Quoniam  audivi- 
^^.quta  qttidam  ex  vobu  exeuntes  turbavc^ 
^unt  vos  verbu ,  evertentes  animas  vejhas, 
^J*tbus  non  mandavimtis ;  placuit  nobis  coUe- 
«^«««««/«(videquantsefitauthoritatis 
«potefbtisEcclefiainunumcoIIcaa) 
^itgere  Vtros &mittereadvos,  cum  Chanf 
JtniiinoflTii  Barnabd  &Patilo,  bominibus, 
^^^^radtderuntaniinoi  fuaspro  JiomineDo- 
rnint  noflrt  lefu  Chrfli.  Mftmttsergoludam 
2'^^  h4nc  f  StUm  ,  qttt  &  i^fi  yobts  verbis  referent  ea^ 
^uendi   «^.  VifumeRentmSptrttutSaneto,&no^ 
jrmuii       nthtlultra  imponcre  vobis  oneris  ,  qu^m 
^yncel^^neceJfarta,utabfltneattsvosabimmola. 
^^^nt:i^,JuJtmuUchrorum  &  fangumc  &  fufocato 
mia .    &Jorntcatione,  .i  qtabus  cuflodientes  vos  be- 
""^"^iuis&neagetis.  Valcte,  Hic  vos  moror.  Prae- 
f^''M~  ^^P^^mcfl,  &IatumaSpiritu,abApo- 
V^H'^ ,  j.'?>=^Senioribus,dtotaPrimitivaEc- 
^dtcttur.  ^^fia  rf/^^,^  eH  SptrttutSan^o  &Nobis] 
^P'^ccptum  obligatorium  [  non  di- 
^^nnconfttiere ,  fcci  tmponere]  &  de rebus 
omnni6  neccxTariis  [hac  necefarta]  crgo 


77 


e 


interdiaus  eft  cfus  Carnium  ftiffbcata- 
rum&fanguinis.  Scd  quishodie  apud  T/T'^'' 
nos  hanc  Icgcm  divinam  obfcrvat  >  "^^'^^J^'^* 
Nullusomnino;  nec  tamen  fingulo/  '^^'^ 
rum  omilTio  arguiturtcmeritatis.  Quia 
hodic non  obligat haeclex.  Sedcur ho- 
dicnonobligu?  Qiua  eademauthori- 
tas ,  qua^olim  fuit  in  Ecclcfia,  perennat- 
etiam  nunc:  &  ficut  tunc  vifum  fuit  Spi  - 
ritiii  Sanao  &  Hcclcfi^  fanguincm  Sc 
fufFocataintcrdiccre,mutatis  tempori- 
bus  &  circumftantiis  vifum  fuit  demum 
eidem  Spiritui  Sando  &  eidem  Eccle- 
fiSB  in  priorc  prarccpto  difpenfare  ,  noi 
vumc|;a(ldercctiam  circa  ciborum  di^ 
fcrctioncm ,  vicuiusobligamurhodie 
determinatis  diebus  abftinere  aCarni- 
bus  &dctcrminatis  jcjunare. 

Extrcma  omnia  funt  periculo  ob-  ^^^^ 
noxia  ;  &ut vidimus,  univcrfales  H^re-  J*^ 
ticorum  pofitiones  multo  errorc  labo^  Wfd/<?, 
rant.    Duzfunt,quxindrgcbant  exa- 
minc.  I.  OmniaqudtfunttnfacraPagina^ 
fieri  non  debentill.Qtu  non  funt  tnSacraPa^ 
gtna,fier  inodebentMor  cm  cfTc  falfam  ja 
vidimus,  f  multaenimin  SacraPagina 
funtEccIcfixprxccpra  ,  inquibusho- 
die  potcft  &  folct  Pontifcx  difpenfa- 
rc  :  ut  in  obfcrvationc  Sabbathi,  &  ab- 
ftinentia  a  Sanguine  &  fufFocatispro- 
batum  eft.  ]  &  ex  negatione  prioriss 
fcquitur  pofkrioris  nega^ 
tio.Confiderc- 
tur 


VNDECIMA  RATIO:. 


A.^'^""/''" ^""'■^  P*g'»^  ^ux  tami^tfi  oUm  fuerint  pr^ceptaMdie 

J^,  '  ^''''''^'^'If^f^*  <^»t''oritasM^^  &commutMdi.. 

^*t'ont\        ^"'"""fm"  commutMtoneiddthetferi,  quodlocoreiprMepafubrogi- 


tur^ 


78 


THEOLOGIA 


tur^qu^d  tamen  non  eU  in  Sacra  Pagina»    yiliqnid  ergo  dehet Jieri ,  quod  non 
eH in  Sacra  Pagina»    Hancconfequentiam  ulttmam  demonftrat  ohfervantia 
diei  Dominict ,  quA  recepta  eH  a  toto  orhe  Chrifliano ,  nec  tamen  eH  in  Sacra 
An  debeat  Pagina,    Hanc  eandem  confequentiam  Ecclef^  traditiones ferfuadent ,  nam 
infantes   hodie Evangelici Reformatt  ( fic dicivolunt) Infantesfuos baptizantyCttm 
^"^P^'^^^' .tamen demonjlrare  non  fofftnt  in  toto  novo  7 eftafn^itoveltmum  trifantem 
■baftiz,atum^ 


T)ebet  ad- 
fnnttTra- 

i,it/OHeS. 


Uitherm. 


Quanti 
debeatfiC' 
n  unani' 
mU  Eccle- 
f:<£  conjen- 
jus. 


POrroinvetcritcftatTicnto  multajxr- 
rantlcgesnon  rcripta:,qua?  pcrtra- 
ditionem  confc.vabantur,  &iigorosc 
obfcrvabantur.  [Lcj^i  poterunt,Dcut. 
32.  Ecclef.  8.  &C.J  adnovum  venio  ;& 
non  omnia  fuiflc  fcripta  demonllro. 
Joanncscap.  20.  Multaquidem&alta 
ftgnafedt  lefus,  cjtkc  nonfunt  fcripta  tnU- 
bro  hoc»  &  c\.p.  uitimo.  Sunt  autem  & 
alia  multa,  quafecttlefus  ,  quajtfcriban» 
turper  fingula  ,  nec  tpfum  arbitror  Hun- 
dum  capere  poffe  eos  ,  qtii fcribendt funt ,  //- 
bros.  Et  in  lipift.  2.  cr.p.5.  Vlura  habens 
fcribere  ,  nolui  per  chartam  &  atramen- 
tum  ;  fpero  entm  mefuturum  aptidvos  ,  & 
es  ados  loqtii,  Et  Paulus  z.  ad  Thcfll  2. 
Fratres ;  ftate ,  &  tenete  Tradittoncs ;  quas 
accepiftis ,  ftye  per  fermonemyftve  per  ^ptfto- 
lamnoftram. 

QuodfihodicaliquiLutheraniTra- 
ditioncs  rcjiciant ,  non  folum  ipfi  a  Sa- 
craSciiptura ,  fcd  cti.:maLuthcror€- 
ccdunt  ;  ipfcenim  Epift.  ad  Aibcrtum 
B  r  a  n  d  e  n  b  u  r  g  i  c  u  m  P  r  u  /Ti  D  u  c  c  m  [  u  g 
habciurTom.  i.Gcrm.Wirt.  foi.243. 
b.J  fic  ait.  lcftimonium  totiusEcclefiaSan- 
'  ctd  ,  tametji  nihtl  aliud  haberenm  folum 
nobis  ftiffuere  debcret  ad  rejictendos  Fana- 
ticDS  Spiritus :  nam  perttulofum  &horren- 
dumest,  qutdquidaudirevelcrcdere  contra 
Vnanmiem  tejtificationem  & doctrinam  to- 
titis  Sanftdt  Ecclcftce  Chrifiinnd ,  qu^cindeab 
tnitio per  annos  mtUe-quingentos  unanimi- 
ter firvavtt,    Qut  ennn  de  eo  dulitat^  quod 
ab  thttio  fiict.tcr  crcdttnmdt  j  tdem  fictt, 


acfi  Eccleftam  Catholicam  non  crederet  \  da- 
jnnatcjj  ipfam  S.EccleftamChrifttanamjtan- 
quam  harettcam;  tmo  &  ipfum  Chrftum  & 
Apoftolosy  &  Prophetasy  qutArttculum  Ftdei 
noftra ;  Crcdo  Sand:am  Ecclefiam  Chri- 
{{hmmlCzxholic^m  dicm  debebat]c0n- 
diderunt. Hxc  funt  vcrai&  hac  fubllftcn- 
tc  dodrina  corruit  lota  dodrina  Lu- 
thciana. 

LuthcroaddoCalvinum,  utvidea. 
turvcritatispotcntia;  qu.r  tanta,  ut  fe 
infinuetinlinguas  &calamos,etiam  il- 
lorum,  qui  linccritarcm  deteftantur. 
SicinquitiilccontraPi<^hium.  Nondiffi- 
ctiltcr  contrame  &  Pightum  inhac  conten- 
tionede  Tradittonibus  convemrepojfet,  si 
modolccfefta  Jtadittjncm  ex  certo  &per- 
pettio  coffenfu  Sanctorum  &Orthodoxorum 
dcjnonftrarct.Detndeftiisipftsftmpltciter  & 
■  candtde  uterett^r  adveram  &  germanam 
Ecclefta  dottrtnam  comprobandain.]  nonad 
rpingmdi^shorujn  temporum  tmpiasMrtnas 
abutcrettir,  IStmc  ft  expnvatopaucorum 
fcnfucom-mtinem  conjcnfum  Ecclefti&facere 
velit  Vtghtus ,  eumque  ex  ApoftolorumTra^ 
dttione  natum  effe  afterat ,  non  reciptam. 
Omnia  funt  vtra;quae  fi  fcmcl  adnnttas, 
cfll  Calvinifta,non  poffis;  omnia  cnim 
Rciigionis  RcformataeDogmata  c  vcr- 
tunturradicitus,fiCathoiicuscommu- 
nisque  Ecclefis  confenfus  admittatur. 
Confulto  communem^  catholicttmdm, 
confentio  cnim  Caivino,quiprivat;E  & 
paucorum  hominumTraditionidecre- 
dit;qua;r  cnim  dicuntur  Apoftoiica?,  to- 

tius 


Calvi^*' 


&f^^'' 
ctil^f^' 


FVNDAMEN  TALIS, 

tiusEccIefix  fiint,,  &:olim  iii  Direrfis 
Concj]iis,&  jam  dcmum  in  Tridcntino 
a.toiaEccIefiaexaminat2.Hinciterum 


79 


rcditur  ^  J  primum ,  &  ipfaemctTradi- 
tiones  tundantur  Ecclefiae  authoritate. 
Sitigitur. 


DVODECIMA  RATIO. 


^Arfturm  Orbe  ChriJiiano  T radhiones  innumera  :  ergo  vel omnes  reji- 
ciendji ,  'velomnes  admittendd ,  velfartim  admittenda  drpartim  reji- 
ctendjifunt^^  omnes  vcltt  admittere.multas  admittet  duhias  incertasque, 
^onentm  omnes  ApofiolicAfimt  y  nam  &  plurim^fintf  rivat^&  provincia- 
^omnesvelitrejicerey  debebitfacrametiamferipturamrejtcere  ,  h^c 
emm  Traditionesadmittit  drcommendat,  Media igitur via eHimedendum'. 
^'^^^'Jduma^necdebereomnesindiftrimin  nec  omnes  admitti :  fed 

^''fvn  -77/  CathohcasdrApoflolicas  ,  nonpoliticas,provincia[es,privatas. 
fi^^ptura  ^^y^^^  DeHS',qius  mtht  has  ^  tllas  difttngtiet  ?  Sacra  Pagina  ? Stc  habet  Ati-^ 
'^'^ditto,  Confejfto:  at  nonftmper  idpoterit  \frpe  entm  Sacr^  Scriptura fenfu^  i 

nurnfity  t^iratradittonedependet,  RecurrendumigttttresladlnfallibtUtatemEccle- 
Mtx?  M^>qt*^fublatatotHsChriftiamfmtuaufertur,. 

^^^*   TjTIianc  rationem  bcnc  intcJIigas, 
^  audi  Anabaptiftam ,  Luthcranum,. 
Calvinianumque  dc  Sacramcnto  Ba- 
P^^'"i  <-'i;putantes.    Probat  ilie  non 
effebapiizandoslnfantcs,  quiaexciu- 
AMnt       duntur  a  Chrifto  Domino  dicente,  qui 
^!.f^^tn  ^^^dtderit     bapttzAtus  fmrit  falvus  erify 
Mes       qui  verh  non  credidertt  ,  condemnabitur, 
^'^^^(ccf.  l^^iniTipnus  debetquis  crederc,qiiam 
^rih  pr^^  ^apt  zctur,infantesbaptizarinonpof- 
??     *''"t>cumenimillirationis  ufucareant, 
nonpo^int  ChriftoDominocrcdere. 
Ait  lecundus  dcbcre  infantcsbaptizi- 
Lr''^  riiquiautdocctLutherus  rom  f.  Witt. 
^uel?'''!''\''      Corinth,  apud  Chrtfitanos 

f^c  t  '  1f"  ^'P'^^''  CP^^-viilos  &  ad- 

^^scZ'''  "rZ^^^^^^^^^  Etnc 
traditio  intcxtumDivinum  impingat, 
a^dit  mfantes,  quo  baptizantur  t^cm- 


CLXIV. 

DeAutha- 
ritate  cr 
difcrer/O" 
ne  tradi- 
tionum. 


f^ri'0 
fcder 


porc  divinitus  illuminari  &  adu  crc- 
dw-re  ;  Vcrbum  cnimDci  &Traditio- 
ncm  ncfcit  alitcr  Martinus  Luthcrus 
componerc  quam  ad  Paradoxa  rccur- 
rcndo,  Docctultimus  infantcs  bapti- 
2andos  efic&  hoc  exTraditione  ;  ad- 
ditque  tcftimonia ,  quje  hdcm  antc  ba- 
ptifmi  fufccptioncm  rcquirunt,  debc- 
rc  intclligide  baptidno  aduhorum.  Et 
quid  faciemus  nos  ,  cum  omnia  mo- 
menra  controvcrfijB  pcrcipimus?  Stan- 
doenimnuda?Litcrae  nonvidcrctur  A- 
nabaptift^  AfTcrtio  probabilitatc  ca- 
rcrc:  imo  ctiam  viderctur  Traditio  ipfa 
Scripturae  contraria  :  &  nihilominus 
certum  cft(quoa  &  Luiherani  &  ctiam 
Calviniani  fatcntur)  infantcsbaptiza- 
ridcbcrc  :,  crgoaliunde  h«c  ccrtitudo 
exortacft,  quam  aSacraScriptura  ;  a- 
liundc  qnam  aTraditione.  Scdunde 
obfccro  ?  NonaSacraScripturajqux 
ftando  iiterac  dupliciter  exponi  potctt: 

Non 


baptizatt' 
tur  Ttdei 
aiitnn  eit^ 
ciam> 


f8o  THEO 

^NonaTraditione;  utfic;  dubitarec- 
nimpoiTet  aliquis  ,  an  elTet  Catholica 
&  Apoftolica  hxc  Traditio  ?  nam ,  ,ut 
oftendimus  ,  prlvata  &  particularis 
quaecumqucfallaxcft.  Ergo  dicendum 
vcftlianc  vei  itatem  ,  Infantes  bnpttz.anS 
funt  i  habcriATradicione  ,  nonqua- 

C  O  N  C 


L  O  G  I  A 

eumque  ,  fcd  Apoftoh*ca&CarhoItci: 
6l  hanc  Vcritatem , TrAditw qiujubet  In- 
fantesbapttzjtri ,  eft  Catholica  &  Apo(io~ 
lica,non  aliundc  haberi,  quam  a  dc- 
finitiva  Ecclcfiar  Romanae 
fentcntia. 


L  V  S  I  Q. 


iSj/nopfisO' 
mniu  con^ 
troverjia- 
rum  illu^ 
fhatur. 


STat  igttur  Ecciefiam  in  CamiliogenerdicongregatAm  [  ui  a  Conciliortm  ct*' 
Provincialiumydrfiimmi  Vonttfcis.cumnonloquiturex  Cathedra,  autho- 
rttate  frdfiindamiis\frui  infialhhtliafitflentia  Sfiritu^  Sancfi^  Uhiin  erro- 
rem  non fojfe.  Ergo  dicendum  eH in  ornni controverfia ,  qu^  concernat  CanO" 
nem^  autexpofiitionem  Sacrd  PaginA  Ecclefitam  efiehumillime  audiendam  :  (fr 
qui eam  non  audieriti  dehere  haheri  ut  Ethnicum  ^  Puhlicanum.  Cum  igitur 
errarenonfojfit  [quoddemonfiratumesL]  Articulos,  quos credimu4 Ro- 
mani  definimt ,  &  offofi.tos fuh  anathemate  damnav4:rit  [  quod certifiimunt 
esi  ]  manet  jam  demonfiratum  omnes  nofir^  Religtonis  Articulos  effe  verosO' 
mnesg^  contradiciorios  efife falfios. 


Slcfcntio;  &  oro  Deumut  vitamil- 
lammcam,  quamtotics  prohac  Ve- 
ritate  expofui,  permittar  aliquando  po- 
nere;  &  qnam  femper  mcntc,  hngua, 
&calamofum  veneratus  Infaliibiiita- 
tem  Ecclefiae,  poffim  vel  femel  toto  ef- 
fu fo  fanguinc  teftiflcari.  ScripfiDe- 
iQOnftrationcm  hancanno  MDC  VL. 
-Franckenthaliar  ut  juvarcm  mcosfub- 
ditosLueCalvinianainfedlos;  &  quia 


Domino  coopcrantc,  6:  has  pcriodQS 
confirmantcnonpaufioculosaperue- 
rc,eafdcm  recognovi  anno  M.  DC.  XL. 
&  ad  maiorcm  Dci  gloriam&  inftru- 
6tionemeorum,  quiaDudoiibus  fuis 
leducuntur,Icgi  dcfideroifuntenim  me 
Judicc  fm^ula  argumenta  tam  dara, 
utevidentcr  videam,  nihil 
probabilc  reponi 
pofTe. 


iVentifex 
aliquando 
,  loqiutur 
iitDottor  ■ 
fupremus 
&aiiqua' 
do  ut  bO" 
tyjG  prtva- 


FUNDAMENTUM  IV. 

Dc  fummi  Ponuflcis  Veracitate. 

OntifGX,cumloqufturcxcathedra  ('hoceft,  utcaputEc- 
clefiai  &  toti  EccIeCasJ  errare  non  poceft :  cum  loqui  tur  u  t 
homoprivatus,  tametfi  errarcpoflitfoleatq;,eiusrentcn- 
lix  func  authoritatis  exmiia? ,  quamdiu  effc  falfas  non 


monftracur. 


»Rior  huiusfundamcfltalis  propo 

iitionis  pars  coincidit  cum  antece- 

acntc:  quarcumguc  enim  d  Pontificc 

«cathedra  funt  definita ,  credcndaq; 

toti  orbi  Chriftiano  propofita,  dicun- 

^urdefinitaabEccIcfil 

.     Sed<juidcftIoqui  pontificcm  exca- 

■  tticdraf  an  idem,quod  loqui  in  gcnera- 

"  ynodo?  an-ne  cxtra  generale  Con- 

cilmmhabet  definiendiarticulos  fidci 

Poteftatcm?  Ncgabant  Lovanii  non- 

nulli.quicenfibanturdoai  ,  utme- 

J^ore  colorc  reijocrcnt  Urbani  VIII. 

^iii/am,qux  dodrinam  Cornelij  Ln- 

^n'J  condcmnabat.     Confului  Sal- 

n^^nticenrcsmcos  ,  &rcccpifingula- 

^iini  pofitionum  cenfiiras  ;  fed  quia, 

S««mlanfenio  carpuntur  ,  muitac 

"»t,  nec  omncs  huc  fpedamcs,  po- 

"amunam,qujpotc.ritnoftio  intcnto 
prodcfrc. 

Qil»  ftioerat,  An  fummus  Vontifex 
'^traconciltumfitmagtfter  ecclefu  ?  An 
condemnare  Aliquam  propofttionem, 
^^^^liamutfidei  dogmatradcre  ?  Quam 
^^lmanticcnfcs  fic rcfolvunt. 

iJicotamconftansefrcinterCatho. 
»<^oshicomniapoflt  Pontificcm  Ro- 
^'^^tetn  ^y^^^^  cxtra  concilium ;  cumquc  cc- 

l^umccclefix  eirc,  ut  certa  fide  id  te- 

«W.4.  IdquecommunisFidchum 
^octorum  confenfus probat,  dumca 
^7?ni:,,qu^dPontificibus  extra  Con- 
^  l  um,  EccIefia.crcdcndaproponun. 
^"f.  certa  FidccrcdcndaFidcIibus  pro- 
PQnant&pr^diccnt.  ^ 

<Jnkr  '  r  ,  ^■AlphanfusTerez, 
^ubfaMpfitSalmanticseinS.Bcrnar- 
<^oilegio,diezo.Maijanno  1(^42. 

,      .  AngelusMaurique. 
^tcodcmIocodicmcnfe&  anno. 

F.PetruiOviedo. 


FVNDAM£NTALIS. 


^;»^'^  circa 
'.'"'^tem 


8r 

Et  in  VcrsE.Crucis  collcgio,  ordi- 
nisBcatajvirginis  Mariar  dc  Mcrccdc 
Redemptionis  Coptivorum ,  civita- 
tisSalmanticcnfisdicii.Maii  ,  anni 

F.Pctrus  Merin9. 
Et  in  codcm  coilegio  Vera:-Crucis 
poftridie. 

F.  Gaft>ar  de  los  Rej/ei. 
Etin  Salmantice«fi  convenru  San- 
ai  Auguftini  dic  2i»..cjufdem  menfj* 
fubfcripferunt 

Prjoannes  AeAguilar. 
Fr.GaJpar  deOviedo. 
Etineademunivcrntate  ,  in  con- 
vcntu  San(flii?imse  Trinitatis  diez^. 
Maij,codcmanno 

Fr.  AfitontusdeLedefmd, 
Fr.  lofephtts  Romanus, 
Et  ibidem  in  Collegio  Societatis 
Icfu,  die  16.  ciufdem  mcnfis  candcm 
rcfolutioncm  fua  fubfcriptione  firma- 
runt  - 

lldefonfus  del  Cav$, 
Martinui  de  Ejpar^. 
Et  &:  cx  Do<5l:oribus  fxcularibus 
confultusfuit  ,   fubfcripfitque  ctiain 
Salmantica:  ,  dic  18.  mcnfis  lunijco- 
dcm  anno  1(^42. 

M agifler  Don  loann.  loaniz 
deEchalaz., 

Cum  igitur  Salmanticcnfis  univcr- 
fitascximia  fit,  &  in  ea  fummi  duode- 
cim  ifti  Doa:orcs  &TheoIogi,  qui  no- 
minafuafubftripfcrunt,  quorum  p!e- 
rique  mihi  funt  bene  noti,3.:  inter  fum- 
matcs  militant  s  ecclcfise  numerandi; 
cumque  nrtiones  ,  quas  formarepro 
hacvcritatcfoleo,  non  videam  cfhca- 
citcr  folvi,  Suarez&  illisconfcntio,  5c 
fiquidin  mcis  unquam  opcribusSan- 
difiimo  Domino  noftro  dcicrc  ,  aut 
L  immu- 


CLXXI. 

Cardina-^ 
lium  'Refo- 
lutiones 
habenrvtm 
prohabi' 
liorif  opt' 
nmi(* 


Sz  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

irnmutare  vifusn,  mc hac  manu  dcletu-  ti  Monaftcrio  pridic  folcnnitatcm  pa- 

rum  &:immutaturum  religiose  &fm-  fchatis  AnnoK^fo. 
cercpolliceor  :  &mcumnomcnfub-  Catamuel, 
fcribo,  Pragse  in  C«farco  montisfcrra- 

FVNDAMENTVM  V. 

*2>^  Rota^  ^ Congregatione  Cardinaltum, 

MinenrifTimorumDominorumS.  Rom.  Ecclefisr  Car- 
dinalium&Rotx  Roman^  Decifiones,  ctiam  quando 
nihil  prsccipiimt,  maximse  authoritatis  funt>  nec  temere 
reiicipollunt.  Nolumuseas  cum  articulis  Fidei  Ortho- 
doxxcomponerevnolumus  infra  privatas  authorumo- 
pinioncsdeprimerci&ideo  confiderando  Emincntiflimos  Domi- 
noseflrequidemdodiflimos&picntiflimos  ,  hominestamen, re- 
folvimus  authoritatcm  illorum  efle  maximam;  humanam  tamen: 
unde  illis  non  adulabimur  aut  detrahcmus,fi  dixerimus ,  fpeculati- 
vas  eorumdem  opiniones  efle  probabiliores  con  trariis. 


C  ^pecontra  aliquas  Auihorum  opi  - 
*^nioncs,  EmineniifTimorumDomi- 
norum  Cardinalium  Decifioncs  objj^ 
cimus,&quia  varij  funt  hominum  Ge- 
nijjaepcillasadmitti,  &  fspcnonad- 
mittividcmus.  Hancobcaufam  dccrc- 
vi  intcrrogarc,  Quantam  illx  vim  ha- 
bcant?  I 

Hanccontrovcrfiam  tradatDiana 
part.j.traiiAo.refil.i^.bc  Aufonius  No- 
^tinot  /«  Diana  Summd  verb.Cardinaiis, 
w«»;.23  ubi  varias  opiniones  adducit. 

I. 

Pcto  igitur,  An  Car  Jinalium  dcclara- 
tiofitDcfinitio  infallibilis  ,  iiaut  cr- 
rorinonfit  obnoxia?  Si  talisdicatur, 
defidcro  videre  rationem  ccrtam  (kc- 
vidcntcm  qua  id  probctur,  ciun  con- 
tramilitet  ratio  &  authoritas;  ratio, 
cju;a  emanarunt  mHltae  dcdarationes 


contrarije,  cumtamcnverum  vero  co- 
trariari  non  pofTit:  authoritas,quia  cir- 
ca  Hmincntifnmoium  Dominoru  au- 
thoritatem  Theologi  nobiliffimi  vari- 
ant.  Ergodiccndum  eftCardinalium 
Declaraiiones  habere  vim  opinionis 
probabilis,  autut  plurimum  probabi- 
lioris  5  ait  enimPetrusdcLcdcfmain 
fumm.tom.i.cap.i^.diff.  -j .  Las  Deckra- 
cionesdelos  Sennores  Cardinaies  nobaz.en 
derecho  como  es  coja  ciertayaueriguada  (vi- 
dcquaniaillc  animifecuritatc  fuamo- 
pinioncm  proponat)  f<?«  folamcnte  tie 
nenfuerca  enel  cafoparticularyque  lespre- 
guntan,ycs  augmento  (  fonear^umento) 
grdnde  enfavor  de  aquella  fententtay  que 
paracequeaprueban.  Confonant  loanp. 
Valcrus;  Poncius  dc  Matam.Zipcus, 
ScrrariuSjBonaana,  Vegha,  Villalo- 
bos,  Portel&c.  quos  citat  &  fequitur 
Diana,  qui  ait,  Cenfio  cumfupradiclis  Do- 


^orumi 
^ardint 
^iutn  D| 

^^^Leg 


^^terr^ 
^ft} 


4« 


^err^ 
'eri 


Hit} 


^ru^ie  FVNDAMENTALIS, 


^'frdina  ^"^^^^^^^^^^-^s  Cardinaltum  maxi 

De    T  ^"'"^^'''P^^^^ris  efe,  &  ab  hts  nuUa  ra. 

'^'frattonest'"^^^^^'^^"^'^"'^^"^^^^^^^^ 
'^''hahent  "''''^^^'^^«V''»  li^gisnon  habere  extfttmo, 
^'^LeJ  '''^l'fi^'',^^»^tllts  neceJTarth. 

*  r  ,P  ^^"^^^mmultafunt,  qusnonin- 
iiK  ^T^*^"^  &  aliorum  authorum 
iDr's>iiqua:  dicunt  Authores  citati  & 
^ana  cum  ipfis  funt  vcra  ;  &  hanc  ob 
'■em  utmclius  inftruar,  Dubia  fubfc- 


8i 


qucntiaproprono. 

^^^fVr^^*  m  ^^''^^"'^^^^^         '^'^  Aflrono- 
^^eat     tah^  "'^  opinio,  cjucE  terram  mover,aut 
^'^W/:'  ri    ''"^^^"'■"oJ^otu,  quodpIacuitO. 
cnt}       .  ^^"^  J  ^"t  ^f  iin^  diurno  &  annuo, 
■quodplacuit  Ariftarcho  olim ,  &  ante 
^^nos  paucosCopcrnico/&  hodiefe- 
^  omnibus  Harreticis  ,  qui  tribunal 
^fdinaliumnon  curant.  Hxc  opinio 
°^mnataefthodieaCardinaIibus  ,  & 
J-^qmro,  Anidcofit  improbabilisred- 
^^a.  Anquiputaretfchabere  firmi^Ti- 
Jl^^momentaproCopcrnico  ,  poffct 
.^am  in  foro  extcriorc  defcndere  .^*  An 
.jj^ntcrnoautprivatofaltem.?  An  qui 
j  ^'^f^^ftinacitcr  tueri  vclict  accufan- 
:  ^  ^"^^     inobcdientia tantiim,an  ct- 
de  improbabilitate  .Mn  hodie  h«c 
^^^Pkio        '"^^^"^^  a^^^f^  moderatafit, 
^*''  ^f^r^^  STfi^l^^^^^^^^^P^^^^^^^^prodiit  Sy- 
'^oveyi     G  IM    ^^-^^'^^u^^^  authore  Gahlao 
!*^^V^pmn  Sol  inccntro 

^f^ndr^''^^^^^^ 

^'^^^'  Drl  r?  Tuperiorum  pcrmilTu  ,  & 
cai^^^r  -^^"'""^^  A.EpifcopiBelli- 
Pal.tr  A '''o"  g^rcnris,  Fr.NicolaiS. 
Apottolici  Magiftd,Pctri  Nico- 

^i^>^^idfT'''^^r^^^''""^-^-^^^"^^'- 
ti*.h^rni^*-  j?,"'^'^°"'  gener.Fioren. 

recon7^^'^5"^^^^«  confiaa:.^&fi  ve- 
Copern  ^'^"^^i»^iiberhabetquod 
P^rn  camnon  habeant^ 


ni.  CLXXIV. 

Ut  rcm  fatear,in  hac  materia  Hx- 
retici  contraEmincntifTunos  dominos 
Cardinales  infaniunt,  AftronomiCa- 
tholici  «grc tacent,&  omnium  aut fere 
vox  ci\.  St contrarium  de fide  non  eft,hoc ve-  Communis 
rum  eft:  &fempcr  conqucruntur,  rem  eaquecon- 
pure  Aftronomicam  ano  Aftronomis 
(non  cnim  Cardinaliu  Thcologi  pro-  Aftrono- 
fitcnturhanc  artem)  in  iudicium  vo-  morum 
catam.  Habco  inreralios  amicos,  quc-  Cathohco^ 
dam  virum  do(5li/fimum  ipfumque  S.  rtimRefo- 
TheoIo^isDoaorcm,  qui  ut  ait,  mi  lutio^ 
noridifhculrateaffentiturSacramento 
Euch jriftia:,  quaili  folis  motuii&  t ame 
auttacct,  auttciTammovcnafferit,nc 
drfficultates  patiatur.Rccepi  ab  alio,  et 
doaiirnno,muItas  epiftolasdchacma- 
teria,  &uberiorisdo(51:rin«  gratia  cx 
unalineasfubfequcntes  exccrpo. 
'KA  Irificas  ago  gratias,quod  dignata  clxxv, 
J-Vl  fit  eximere  aliquot /crupulos  qui  i^^t^^rfJ  cw 
occurreruntinleaionelibclli  fui  deiufiam 
pcrpendicuIoruminconftantia.DceratjD//^i-^«i 
iane  hoc  ad  inftructioncm  rudiorum,  Docloris, 
intcrquoscgofum  qui  non  ambiono-  Virt  docJif. 
mcn  Aftronomi,bcnc  Aftrophiii.  A(i-fimi&  di^ 
didcramaliquidde  motu  terraBdiurno^«{/iV/M/. 
non  quod  vclimrefragari  Dcclaratio- 
nibus&Statutis  EmincntifTim.  Cardi- 
naiium,  a  quibus  Copcrnicanis  olim 
&  etiam  nuper  Os  oppciTuIatum  eft:  lcd 
quianotaviindecrcto  Aloyfij  Carafci 
typis  cdito  anno  i^^j.  contra  Galilxu 
Galil^i  duasfententias  coniundim 
hibcri  hisverbis.  [lllam  <ialtUt  fenten- Ugantur 
ttamncmpefolem  ejje  centrum  nee  vtoveri  attente  i- 
motu  localt  dec/araverat(Cardtna/ium  con-fta  verba. 
gre^atio)abfurdu&  faifmn  tn  philofophta 
&formaltter  harettcum,cum ftt  expre/e  co. 
trafcrtpturanuf^tcram :  aliamque  ajferttone 
ejtis  vtdelicet,  Terrammundtcentrunonef^ 
fi,  necftare  tmmobtie,/ed  movert  motu  locali 
&  diurno  cenfuerat  parttn  abfurdum 
L    i  &fal^ 


H 


&fal/uminPhilofiphiay  In  Theologia  yeio 
admimmum  m  fide  erroneum  &c,  Origa- 
nus  autem  neque  unum  docct  nequc 
Cetifit  no  alterum.  Verum  eft ,  quod  in  hac  ma- 
interdici  a  tcriilinguim  comprimo,  utparcft;  ni- 
Cardinali-  hilominusconacussuab  aliquot  annis 
bHsfenten-  folvercargumcnta  loannis  Bapt.  Mo- 
tiam  Da-  rini,  &  aliorum,  qiii  motura  terrx  im- 
vtdis  Ori-  pugnant,&ofl:cnderc,qu6dargunKn- 
gani: at  li-  ta  eorum  non  convincant,idquc  in  pu^ 
ber  fA:/>«r- blicocondfruQuaeftionum  quodlibe- 
gatorius  S,  ticarum;quodetiamfcceruntpoftmo- 
Inquifitio-  dumPatresSocictatis  in  Thefibus  im- 
nisHiJpa-  preffis,  &diceret  quis  Tcrramdiciy?4- 
nicA.eX'    lilem  in  fcriptura  eofliodo,  quo  Bocti- 
prefe  delet  us  Scverinus  lib,  i  .de  confiPhilofi  Firma- 
hancDa-  mentum  vocat  orbem ftabikm,  quiact- 
vidisfiente-  iamrimovcatur,&  mutct  locumfccun- 
ttam.An    dum  partcs  ,  non  tamcn  fccundum  to- 
hodtede-   tum  infcntentia  Origani.     Addidi  & 
fendi  lUa  Longomontani,  quiaipfemct  ?w  4/?rtf- 
popt ;  &  nomid  Danica lib, i.  cap.x.  dicit : lerram 
quo  fienfiu}  autemfiuper centrotnmediomoveri ,  &  di- 
urnam  revolutionem  ab  occafiu  tn  ortum 
perficere  magno  compendia  natura,  nos  cum 
D.Origano&aitishuius  fiactiii  pr^ftanttbus 
viris  aferimus,Scd  abrumpo  ne  impor- 
tunius  obftrcpcm  vcftris  dodlillimis 
auribus  aliunde  occupatis;&c. 
IV. 

CLXXVi  quidcm  non  tanti  facio  terras 

motum,imoncctotamterram,  utpro- 
pterillam  ,  velim  non  dicam  Dciaut 
Ecclcfix,fedneunius  quidem  boni  a- 
mici  indignationem  incurrere;  adcoq; 
proteftorinhoc  rerum  gcncre  hanc 
me  habiturum  opinioncm,quamiuf- 
Stado^nU'  feritEcclcfiaR.omana:cumautem  fta- 
d^rationi  dorationincutra  opinio  videaturim- 
pofTibiiis  (  quis  enim  Copcrnicanus 
itainfanirc  vcllct,  utdicerct  non  poflc 
Deum  condcre  mundum  qualem  c{fc 
conJitum  DD.  Cardinalcs  affirmant.^J 
cum  utraquc  fuas  ditlicuhatcs  patiatur 


THEOLOGIA 

Cquis  cnimtolcrct  immcnfam  illam  a-  btlisefi^^ 
bylfum,  quammtcr  fixas  &  Sphaeram  pernic^^^ 
Saturnidebentponcre  ,  qui  tcllurem  iF/^'^'*^ 
pcrvcrtunt.?;  nefcioenim  ,  anttando  ^^rz/r''''  _ 
purxrationi  magis  diifoncnt  omnia,  dift^^^^^ 
qu.t  tcnentur  conccdcrc  Tychonici  | 
CnamdePtolcmaicoSyftcmareiamtft  Unitf^ 
adum)  quam  ha?c  unica  abyffus,  quam  tiqu^^* 
nonpoteft  ncgareCopernicus \ o\o  do^riii  _ 
tamcn  docen,&hoiumdubiorum  ha-  Ptol^^  ' 
bcrcfolutionem. 

Quaroprtmby  An  DD.  Cardinalium 
inhibitis  adhuc  pcrftctjan  vcro  fit  fub- 
lataautmitigata? 

Qufro  fiecundv,  Si  non  mitigatanec 
fublata  dicatur  ,  quomodo  Rom.c  & 
Florcntii:  Syftema  Cofmicum  Galilxi 
fuitapprobatum  ,  benignis  ccnfuris 
honoraui,&typis  vulgan  permiffum.? 

Quaro  tertto,  An  Cenforum  Roma- 
norumpacepoiTitadmitti  hxc  Propo- 


utraque 
fieutentia 
ffl  proba- 
bUis. 

IntQler^' 


(itio,  mUadaturrattojpeculattvaautpra-  ^'^ij.-^fi 
iticarJjoc  eft^nuUumargumentum  infienfit^  djjfi' ^j^^ 
btleatttfienfitbtie  ,  Terraqutetem  evtncens-.n^^K^i, 
SacrdiScriptur£teftiii%(nia,quacontra  Ari-  p' 
ftarchum  citantttr,  potuerunt  probabtHter  q"'^^^lf 
fioivianteDominorumCardinaltum  Decre-  ^^\,^fr 
tumy  iam  non  poffuntx  pofitta  entm  verd  Sa-  ^^*^' 
cra  Scrtptura  tnteUtgentid  nuUi  probabtlt-  thor 

tattdaturiocus.  rttiit^'' 

QuaroquartOy  An  abEminentlffimis/*^^'^ 
Dominisnon  folum  damneturin  Ga-  i^^f 
liIa:o  Ariftarchi'doarina  ,  (cd  ctiam  ^^^^'^' 
Davidis  Origani.?  nam  &  hanc  Kifpa- 
nica  inquifitio  condemnat. 

Viteritts pergOy  ftet  vei  moveatur  Oiym-  ^^^^^/ 
pHSybc  fic  difcurro.  [Olim  crant  V^^'^\^rit^ 
babilcsiftiropiniones.  J.  Epifiopt  vigore  ^^^^  j 
Tridcntint  ConcilijpoJJunt  reducere  miffks  tn  ^^^^if^n  , 
fundationepofitas.  IL  Quapoft  illudreitctay  ^  ^^^jj^. ' 
poffuntadnumerum mtuorem redigiAllGe'  ^^^^^^f^r 


,Sep\ 


poffuntadnumerumt 
nerales  Ordtnum  pojfnnt  mijfas  ad paucio 
res  ex  causd  competente  reducere,  IV,  Quan- P 

dojih 


c 

k 

is 


mjfnci"" 


fiit"', 

%il0' 


,„tuffr ' 


FVNDAMENTALIS,  8j 

M//-  ^'fl'Jpendhm  Mijf^  ejlab  Epffcopo  taxatu,  bilem  putavit  Joaiin.  de  la  Cruz,  Udesma, 
mnice^  J  petensfibi  celebrari  mifam  non  datftt-  Molfefeii5',& abfoluthllamdocent  &  fujlu 
ifatio^    C  T '^r'^'""^'^  ««^    ncntSotus,Canu4,Baja, Dom.Montagnolus, 

^^^Hura,    '  ^^^p^^  ^ot  parva  ftipendia  acctpere,    Angelus ,  Rodrigues Fernandes ,  quf  atat 
luft^  eleemojjna  aguhaleant.  V.Sacer-   Honcaiamjabienam ,  &  Petrum  de  Aragon; 
ospauperpoteftpYo  una  mtfta  tot  accipere    &norifiweDidacusNugnus,&ante  tUum 
J^ipendta,  quotaddiurnam  eius  fuftentatio- 
^mfufficiant.  Vl.Diefeftoacctpt  poteft  du- 
fitimflipendiumpro  mtp.  vIL  Poteft  mijfa 
celebrartpro  prtmo  daturo  ftipendtum  &c. 
■L>amnantur  ab  Eminentiirimis  Do- 
niinis  tefte  Dianipart.i.traU.  i ^.refol. 
7.8        qualcs  igitureruntmo- 


Oreliana,c^c.  Sedh<£coptniomodh  corruit- 
nam  Sacra  congregatto  tn  decretisi  &c.  Sed 
curcorruit.  Si  Dianatcfte  tantiun  eft 
probabilior  opinio  ,  quam  elegerunt 
Cardinalcs?  Producoetiam  Aulonium 
Nodinot,digniiJimum  &  dodiflTimum 
Virum,  in  Dianx  fumma  dicentcm  le- 


do  ?  improbabiics,  aii  tantummodo  aovibcnQvolo.PlerifquejnTommd^^^^^^^ 
"inuis  probabiles  ?  Si  improbabilcsi    rateamdemqu^ftionempluriesrepeti',  quod  ntus  n/- 

tamcnautborineceftartumfuerat,  ut  fi  qu&  ^inot, 
opinto  tnprioriparteexcuffa.oppugnata  fu- 
iffetytnpoftertore  confirmaret-.aliqtias  novis 
augeret  inventisitn  altis  iudictum  prtus  fu- 
fpenfum  determinarer.tn  aliis  demum  modi- 
ficaretyTel  fupervenientibtts  Sacrx  Congre- 
gationis  Oractdis  revocaret.Commune  efto- 
mntbiu  barum  doclnnarum  fcnptortbits fuas 
lucubrationes  nonfimul  &  eodem  tempore 
in  Iticem  edenttbus,  non foltm  ob  eam ,  qua  a 
veritatis  Interprettbus  manant  indies  Re^ 
Jponfa^qutbus  cervicem  fledere  neceffe  eft',fed 
ob  temporum  ettam  aliorumve  acctdentium 
vicifittudinem  noftrtqueflextbtlttatem  tnge^ 
nij,qti£nosprodtverfo  temporum  ftatu  ra- 
piunttndiverfa.Cm  cgo.Si  Dominorum  An  Cardi- 
Cardinalium  RtTponfis  ccrvicim  fle-  naltum 
(flere  neceflc  cft,  dabitur  ratioquxhac  Decifioni^ 


tnr.'*  an  ob  nudam  reprobationcm ,  an 
ob  demonftrationem,  quam  hodic  ha- 
»^emus,cuius  Vetcres  non  habuerunt 
J^otitiam/' 

vr. 

Si  rententiaj  declaratJB  &  elcci-a?  a 
^ardinalibusfint  probabiliores,reje- 
^^&damnatas  miniis  probabiles  ,  fi 
Qicamusncmincm  pofte  fcqui  opinio- 
'^em  minus  probabilcm;  forte  fcntcn- 
^'adamnatadCardinalibustcncri  non 
oh     •     P^^^"^    Quid  autem  dicendum  eft 
^^«/o«f%  «andoillirintcnti»,  quae  hodic  eft  o- 
^  ^^l^pto-  "^^ium,nimirun:,pofrc  hominemtuta 
tleni}  ^onfcicntia  fequi  opinioncm  minus 


probabilcm.? 


vir. 


^''^^avtl     ^'^oJuco  Dianam  qui  part.i.trad. 


Jlem&  m\m\%\.uidLm.^part.  \  .tra^at. 
lo.^-f/o/.ip.DcclarationesCardinalium 
nonhabcrcvimlcgis,  nec  Ilis  neccfla- 
'oltandum.&tamen/j^rM.rfrfiJ.i^.r^. 
•^^•^'^■^  ft^vttediaadeclaratione  Illufh^^ 
^oruni  Cardtn.ihtmmodh  non  effe  ample 


cffarto  f 

cciritatcm)  crgo  ilLm  dignabitur  illc 
/ubminiftrare. 

VIII. 

Doccri  volo,  An  non  poflit  aliqua-  cLxxjr. 
do  cotingere,  iitpropofitio  fada  Emi-  An  tnfor- 
ncntiflimis  Dominis  Cardinulibus  fit  mationi- 


faIIax/hoccft,AnnonaI:quanJoigno.  bm  quaio, 
""''^'AJJirmatmmfententtamproba^   rantia,  aliquando  malitia  fcdudi  pro-  ram  Im^ 


pr 
ponen. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


nenitp'    ponentespoiTint  &  folcant,  remaliter 
mU  DD,    proponere^quaminfcfit/' &  fiid  con- 
leguntur,  tingerc  pofTit  &  foleat ,  an  non  fervata 
errorfub-  omnirevcrentia  privatus  Thcologus, 
.ejfepopt}  fi  propofitioncm  fadam  emincmiffi- 
misdominis  fuiflc  erroncam  reperiat, 
pofilt  diccrc,  illos  quidem  iuxtacafum 
propofitum  dodidime  dc  folidiffime 
rcfpondifle,  &  nihilominiis  eorundem 
Dccifionem  admittcndam  non  effc, 
•quia  fucrunt  malc  inrtrufti,  &utvul- 
goloquimur,  male  informati?  Putoin 
boc  gcncrc  neminem  concefTurum 
-Cardinalibuscfle,quodPontifici  Sum- 
mo  ncgamus;  oratus  enim  a  Tranfal- 
pinisBullasexpcdit  conditionatas,  vi- 
.  dc\\cct,fi preces  veritatefubfifiantyundc, 
ficontingat  eafdem  veritatcdcftitui, 
nonideodiccndus  cfterraflc  Summus 
Pontifcx,  fed  Bullam  efl^c  invalidam,  & 
fupplicantem  condemn.^ndum.  Ergo 
rimiiitcr,  fi propofitiofadlaCardinaii- 
hus  veritatefubfiftat ,  tunc  eorumdem 
Decifio  vim  habcbit,qua]em  iili  con- 
.cedcrcfoIentThcologi;  caetcrum  ,  fi 
propofitio  fuerit  mendnx,  non  iUidi- 
ecndicrravifle.fcdDccifioqem  eflein- 
valiciam,&propcncncemcondcmnan- 
dum. 

cLXXXi»       Exhocdiibiooritur  aliud,  An  ficut 
-Qwiddice'-  inEminetiflimorumDominoriim  tri- 
dum  fit  de  bunaliabcxtrinfecocafus^proponi  ma- 
errore  ab    le  folct,  an  etiam  ab  intrinfcco  poflTmt? 
ifttrinfeco?         fi  quodDcus  avcrtat,contingat 
aflumiindodosviros,  aut  ctiam  afias 
dodos  deciderc  quacftiones  aliaru  fa- 
cultatum  ,  in  qua  vidcrentur  indodi? 
quaeltio  cnim  fubtihsPhilofopi:iica,n6 
iolum  non  poteft  ab  hominc  ignoran- 
tc  dccidi,  fcd  neqiieadodo  inalia  fci- 
e<ntia,putaaPici:ore,  Architc<5to,  Sar- 
torc^ vcl  Sutore :  quia  utolim  bene in- 
clamavit  A  pcllcs,5«f  or  nonultra  crepida-y 
^Jiabcat  cnim.fuus  tcrmiuos  fingulx 


Facultatcs,  &  dum  Navtta  deventis,  de 
bubusnarratarator,  enumerat  mtles  vulne- 
raj  Paftoroves.  Igitur fi  coniingcret  (fit 
cafus  poflibilis  aut  impoflibilis  )  Car- 
dinalcs  Theologosaut  Canoniftasrc- 
folvere  aliquam  quiftionem  alicuius 
Facultatis  Mechanicie  ,  quamillos  i- 
gnorarccenfcres,  an-ne  incodemcafu 
(intcrrogo )  tcnereris  eorumdem  refo- 
lutioni  ftarc;  &  contra  didamen  pro- 
prium,  quodatcdcmonftrativis  ,  aut 
probabil  flTimis  faitcm  rationibus  fua- 
deriexiftim-as,  dcberes  captivarcintcl- 
lcdum  ,  &  ut  AufoniusNodinotius 
Ioquitur,ccrvicemfle<ftcrc?  Nihil  ob- 
i;cio:  habemus  cnim  hodic  in  Cardina- 
liumConfiftorioprsetcrLugoncm  ali- 
osViros  dofliflimos  ,  quinonfolum 
funt  in  dignitate  fcd in  omni fcientiaru 
gcnerc  emincntiflimi ,  fcd  nec  fuerunt, 
ncceruntomnia  tepora  noftro  a:qua- 
Iia;do6trina  generalisexigitur,  qux  fi 
firrvircmodonequcat  ,  forte  olim  fit 
fervitura, 

IX. 

Vidcs  multorum  Authoru  opinio-  cmP^^' 
nes  ablnquifitionisTribunali,  videsa  corulf^ 
Congrcgatione  Cardinalium ,  vides  a  ^^fint 
Rotacxpungi  ,  &  utvulgus  loqaitur, 
condemnari;&inquiris,  An  decurin  p^/f;r^^'' 
Mundo  vifibili  authoritas  condcm-  Jg} 
nandi  opinionesprobabilcs? 

Aperuerunt  nobis  oculos  Patres 
Carmciitani  discalccati  in  Hifpania, 
qui  ante  annosvigintiordinisProphc- 
tici  mirabilcm  Hiftoriam  cvulgarunt, 
quscvariasfubijtThcoIogorum  Ccn- 
furas.  Tradudus  ab  ignorantibus  fuic 
hbcr,  &  inSummoInquifitionisTri- 
bunaliaccufatus.Utprioremtucantur, 
cdunt  altcrum  Patrcs  do^tiffimum  8C 
cruditiflimum,  qucm olim  libcntiflimc 
Legi,  cx  quo  nunc  potiflimas  Pofitio- 
ncs  ajSTumo. 

Prima 


Aliui 

defim 
<trtie^ 

^Pmig 


Aliud  efl 
^fintre 

^*mburere 

';fuerit 
^•ficepU} 


FVNDAMENTALIS.  8j 


^nhodie 
^lterutr^ 
^Ptnio  fif 

^tCHtMtf 


^nma  fit.  Alterm  rnbunalii  efl  dare 
^^'mArttculosfidei,  &defimre  qtunam 
Ym[ttonesfinnUrett€<t  ,  &  alrenusefi 
"^^^ttcas(feuperfona4,fiu  propofntones  ) 
'^threre.    Quod  dilucido &probo. 
^usriturhodic  ,  an  Rcginaangeio- 
caruerit  pcccato  originali  ?  H^c 
^ontrovarfia  videtur  non  fuifletadaa 
^tribusrantecjuingcntos  annos  mul- 
ivijcntur  tenuifTe  opinioncm  fevc- 
J^m.-hodu  cuiusfintDoaorcs  nefci. 

»  nam  fi  cjuicontrariam  tencnt, 
F^cipuintur  aut  tacere,  aut  loqui  no- 
"cum,<|ui  piam  defendimus.  Quod 
otatumvoIocontraPoz^m,  qui  frc- 
Sucntiffimeafllrit  illam,  qu£  pia  vo- 
^^ur,  efle  hoc  x\q  omnium  Catholi- 
<^orumopinionem  :  namEcoquam 
^Pinioncmhabeamfcio,quam  habeas 
D^ff  °  '  "^^  verbis  eam  colligcre 
Poilum  ,  namfifortefcvcramtencas, 
^cc hcit^,  nec  impunc  iliam  prodcs  ;  & 
j^P''udcns  fis,  males  in  matcria  proba- 
(  damnare  enim  haercfcos  piam 
^"tentiam,  dehrarccft.)  tc  accom- 
^  odarefup.riorumdiaamini,  quam 
^oram  Dco  i  n  confcicntia.,  cora  Mun- 
oinhonorc  &-commoditate  paii  ia- 
«urasaut  ccnfuras.  Defidcramus  hac 
^^"^'■ovcrnamfcmclab  Ecclefia  dcci- 
nu!l  -r^"^"^  *  ^  nuliaunivcifitate,  a 
C  ?.  ^'^^*nali  Jnquifitionis,  a  nullo 
Kb^r  Confiltor  o  dcciJiinfal- 

I  ^  i5^''*ponrc,  ita  uttranfeat  in  articu- 
^^mHdci  ,  SifintquidifllntiantHx- 
rc  -^^'  .^^^^'^^^'"n>q''ios  Ecclclia  Ha?- 
jJJ^^^^^^^-nr,  fcu  articuios  /cu  homi- 
s, poterit  Iuquifitio  uhima  fcntcntia 
*^ondcmnare. 

p^'^^  dodrinS  folidiflimc  infcre- 
ad  1  '^^''^^^^'■n^t^itani,non  fpcdare 

Ron  ^"^^*  ^^^^^  '^^  Ecclcfia 

^"^^^ronihiicfl-.tquodinart 


deiimpingeret,nonefiecuriIIum  Tri- 
bunal  condcmnarct,  nifiinnoccntcm- 
vcllct;  quod  dc  fan6liiTimo  illo  conccf- 
fuprasfumcndumnon  eft» 

Secunda, Cenfores,  qutbmufum  fuerat  clxxx i y 
Tnhmal,  fuiffe  puros  T^jeologos  yparva  aut  ^„  p^rus 
nulltiis  eruditionis  ,  &  qui  non poterant  de  rheologus 
Htflortatudtcare,  Et ut  rem  ego  ^^^CiTyin  haberetn 
illo  Sando  Tr  bunali  cognofco  non-  inquifttio^ 
nullosCcnfores  dodiflimos,cognofco  nepojsit 
&indo(fliflimos  ,  &  vidco  humana  o-  Qualifica^ 
mniainmundotrai^ari  humanitusj&ron^  offi» 
multanonpoflealiterficri,  namfuprc-  ctutn> 
miJnquifitionis  Printipes  dcbent  cre- 
derc Miniftris fuis ,  qui hominesiunt & 
poflunt  &  foknt  crrarc.  Csctcriimho- 
mincmpurumThcoIogu  omnia  poflc, 
crcditurus  nonfum.  Hai)cntcjnccl}os 
fuosFacuItatcs  ,  &  quiin  Phi.ofuphia 
excclIit,foIet  eifc  rud:s  in  rurc;&qui in- 
tej-  Mcdicoscminct,  folctcflc  incapax, 
ut  ThcoIogicatr..(aet  :  necmirumfi 
Hiftorica  aut  Politica  ncfciat ,  qui  folu^ 
Thcologicatiadat.  Hanccgo  vcrita- 
tcm  c.  pcfimcnto  didid  annoM.DC. 
XLVli.  &M.DC.IL.&fxpcaIibi.  Ni  ^x^^tphm 
dww  anno  id^^.traaarctur fci  ic  dc  u-  (^onfuU 
nivcrfali  pjce,  qmm  multa  aPoIiticis  ^^^tone  de 

 nr«  1  .....      C  T> 


irticulos  Fi- 


contra  vcramThcologiam  audivil  &:  ^'^'^*»pC' 
quam  muita  a  Th.ologis  contra  vc^^i^^cf. 
ram  Politicam.'&:qua  n  paucaqusc  Po- 
liticamChriftianamfipcrtnt  l  cdiJide 
hac  Matcria  fpccialem  TracbtuiT.  (qui 
tamcn  impugnatoribus  non car  uit  j  na 
dum omniaEcclcfiaftici,-  omni.i  fccu- 
laresdcfiderant,  rcprobant  vcritatem, 
virtiitemquc,  q-ia?m.diumtcnct)    ^  Addtturfe- 
ideo  noncft  cur  plura  aJdamus.  Dc-  cundu  ex^ 
musaliuicxc  npUim:  Anno i545?.Vic-  emplu,&^ 
njnfisUnivcrfitas  ad  maiorem  Oi^x  expotiltur, 
honorcm  fcntcntiampi  im  iuramcnto 
firm.avit:  quaThcologa  unanimi  (\^^n-fes  Medici 
lorum  confcofu  :  qua  lundica»  non  U-^fubtmtti 
ne  difficuliatc  ,  fupcrabili  tamen  i  Hotuennt 
fcd  quantis  turbinibus  qua  Mcdical  lurameutd 
Conve- 


88 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


piu  emtt^ 
terein  co- 
troverfta 
Conceptto- 
nu  imma- 
cuiatA^ 


D  K^«- 

v.igetra,t- 

tcrttmyt- 

tcyum>iue 

Keltor  Vi- 

ennenfis 

Vniverfita- 

ti6  Uuda» 

tur. 


Convcnerunt  me  aliqui ,  conveni  ali- 
quos,  &:  dicere  volcbam,  quff  cflctrc- 
mora ,  quae  illos  dctineret  fluftuantes. 
Dabomultorum  exccptiones,quarum 
vifeexcufabant.DiCEBANTPRiM6,/«- 
ramentum  tUtid,  nonpeti ,  fed  extorqucii  a 
Cafare\  nec  libere  procedere  univerfttatem* 
StcvNDo,  Cafarcm  non procedere  libere, 
fedab  alijs  induct.  Te  rt  1 6 ,  huncftttpttu 
totum  in  odium  D.  Thoma ,  &Patrum  Do- 
minicanorum  excttari.  Qvakto,  univer^ 
fttatem  non  ejfc  docliorem  Eccleftat  necdebe  - 
redefinire  quodnondttm  EccUftafutt  aufa, 
Qu.  1 N  To ,        poffe iurare  VtrgtMm  co- 
ceptamfuijfe  fine  culpa  ;eflenim  resignota 
&tncerta,&  taiia  neqneuntiuramentofir- 
mari.  SexiOjEos omnes,qui eiufmodi iura- 
mentum  emittunt,  fe  exponere  periculo^  ut 
craftina  die  declarenturlUretict &perjuri, 
fiEcclefia  dcfiniatpro  Domintcanis.Uxc  il- 
li; qui  tardc fcdati  & inftrudi,  non fine 
miigno  MagnificiD.  loannis  Guiliel- 
miManag  t"ar,  ctiamDo(floris&:Pro- 
'  fefioris  Mcciici,  (c  d  qui  non  eftpurus 
Mcdicus,  fcd  in  omnirtirniiaverfatif- 
fi'mus,fequutiThcoIogos,  tandem  ali- 
quindo  fentcntiam  bcnif^nam  &  pia 
iuramcnto  firmarunt.  Conftat  igitur 
"  crrarc  frcqucter  futorem  ,  liultracre- 
pidam  iudicet ; Medicum,  li ultramor- 
bos  &:  pbarmaca. 

Non  ergoimmeritoconqucreban- 
tur  Patrcs  Carme!icani,fi  Hiftoricaab 
ipfisfcnpta  volum  na  cxaminan  ^a  & 
ccnfurauda,  puris  Scineiuditis  Thco- 
logis  committcbantur. 

X. 

REcenfui  alicna  :  propria  enarro. 
Pfodiit  mcus  Comm>-*ntarius  in 
Rcgulam  D.Benedicii,&qLiidam  pius, 
indod-us  tame  Abbas,  ut  S)  nthefcs  ic- 
git.cxcanduir^&illasimprobabiles  clTe 
vcrbo  &Cdlama  fuirprotiftatus.  Mo- 
ncor  aD.Fran.i  Lo  PaiUKma,&:illirc- 


fcripfi  litteras  ,  quasquiaargumcnto 
propofito  litiles  iudico,  placet  dare.Sic 
illi. 

TNt.r  multos  Difcipulos,  quorum  o-  Litter^ 
iiim  mihi  formatio  &  promotio  ho-  Autborf^^^ 
dic  magnis  curis  ftat,  paucircfpondct  de  Opi"'^ 
debito\  fcdte.-interpaucosvidcoin-  numpr^' 
gratitudinis  noram  diligeter  effugere,  babtU^*  ' 
&i.umpofrismngiftrumapudme,  non 
vclIenifiDircipJlumagere.  Scd&hoc  Multfif^^^^ 
ipfumlaudo;  oportctcnimcolcre,  per  M^^^^ 
quos  profccimus,  &Sgo  inhac  matc- 
riaamicorufcntcntianimius  fum:mul-  cepto^' 
tumenimillisdefcro.  aquibus  habco, 
quoJ  nihiicisdcferrc  pofrim. 

Titio  viro  apud  Benedidtinos  Gal- 
los  authoritat  s  cminentis,ita difplicu- 
iflciftasSynthefes,  tametfi  viginti  aut 
pIuresMagnifubrcripf;.rint,  ut  millas 
fasvierit,  ccnfuram  crudel.m  evul^an- 
do,nonmiror.  Sempcrcnim ignoran- 
tia  cft  impriidcns  &  audax  "Nodua  etia  ^^^j^f^^ 
non  infimae  magnitudinis  intcr  aves,  ^fl^  ',^^ 
conqvicfta  olim  in  volucrum  comitiis  ru^: 
fuit,quod  fol  clfet  nimisxalginofus,  ^^^^^Li^ 
ncc  tamenlcgo  folemevulgaflcprolu  v 
cis  thcfaurisapolog!am,fedirrifi(fe  coe-  d^X' 
cutientis  calumniam,communi  omniu 
fuflFragio  &  applaufu  contentuni:  Sol, 
mi  Francifce,  cft  vcritas;ncc  minus  cla- 
rusille,quod  in  eum  blafphcmias  no- 
(?tuaevomat;nccminuscertaifta,quoJ 
inipfim  ignorantia  praefumat.  Harc  cu. 
omni  modcrationcfintdida,  fedquo- 
niamvcritati&eximiis  hominibuspro 
ca  ftantibus  quibushae  ftupidae  infidi^c 
parantur,  cft  faven  Jum:  res  eft  urbanc, 
fortitcrtamcn  in-genda.  Sicdifcurro.  ^^^y, 

Ha^jomncs  &fingulasSynthefeSjp- 
babilcseffcdixi,&  d:co;negatiIle:  im-  fiff' 
probabilcslaxas,  perniiiofasfcandalo-  ^^■'^j^Ji 
fas  (cumon  ctiam  Hafrcticas? )  affir-  '^-^'^//^;/^ 
mat.  Furit,  an  dccct?  faevit,  an  ccnfct.  pt^ 
Ipfc  ioquitur,  & in  hoc  nc  a  pfitaco  dif- 1^ 

fcrt. 


Juiisji 

i 


l 


^^uUi 


Atter* 
iuthorH 

I: 


FVNDAMENTALIS:  ^ 

^crt.at^goSoIcsR.eipublica:Litcrari.-c   cuIopcccandi;&  eum  quMTjiniis  pro^pecunS 
propugno^&mcumaffm-nptumfic  dc-    babili  rcmcntix  rubfcribit  non  ^i^cQZ^penculo, 
^^^^^^o.Quxcunj^ffpiniohayetvtginu        rcprobabilior rcntentia{adeoq,com  quifet^m^ 
fJoresprofe,  efioptnio  probabilis  >  -Ktda  efl    munis )  afHrmat.  Ncc  cft  tcmcraria;  na  ^ur  opmto. 
^^^J^Syntheftbtisqu^pluresnonkibeat',  Er-    motivis  gravibus  fubllftit,  quibuscum  nemcttat» 
f  ^        ^H'^  ^^^(^  probabtHs  no»  fit,  Quicl    tcmcritas  componi  non  potcft.  Si  non  niinuspro^ 
^uus ad  iftum  fyl!ogirmumTitius?ii  nc-    fit  tcmcraria,  ncc  crit  audax;  quoniam  babtlem.^ 
pt  rormam  oftendet  fe  ignorare  Dia-    coincidcre  vidcntur  audacia  &  tcme-  Qutd  te^ 
ccticam.  Si  maiorem,remoral:TfKo-   ritas,aut  faltcm feparari  non  pofTc.  Cu*"'''*^?'^-^ 
^^k ^"^^^*^  ^^"S^ falutaflcjad   igitur  probabi)is tcntentiabona fit,ncc  Q^^ 
probabiljtatcm  cnimnon  iam  viginti,    pcrnioofancc fcandalofa  ipfacftXaxa 
<^«  etiAm  multopaudores  in  omnium    dicinond  bci,  fedbenigna.  Etperco-  Qt^laxAf 
Ofinioncfufficiunr.Siminorem,  feno    fcqucns  malc  fonarc  necjuit;  ncc  pias 

aurcsoffcndcrcquodfialiquas  oiFcn-  QJi^^  ^-^^^ 
dat,  non  funt  pir.  COROLLARU^Wi:  Re  jorians? 
pugnat  altquem  efj^  vel  mediocriter  docfum^ 
&  tamen  ctm  probahilitate  has  crudelij^i^ 
mas  notascomponere, 

Te  R Ti  A.  KuUa  ex  pr^di^is  Synthefi  -  ^ '  '^^^ ^  ^ 
-  .  >  cui us  n o-   husy  a/iter  potefl fua  probabilitate  privari,  Qu^i^-do & 

nii  parccrc  volui,  tamctfi  non  peper-    quam fi  contradtaoria  tranfeatinarticulu  ^fio^iodo 
^  "ico,qma  dcmonftrationcs  dedig-  fidei,  Patct;  quia  opinio  probabilis  cft  ^P^^^^  P^o- 

antur,cumftupidaignoramia  confli-    quaf  amagnis&  multis  dcfcnditur,  & 
g<^re.  Kos  igiturquianolumus  ita  lo-   tamcn  humanitiis  n.m  potcrit  fieri,  q^  tmproba» 

illi  Dodtorcs,qui  fubfcribunt  multi  aut  ^iietrAnfi^ 
magni  non  finc  Vcl  tingc  qucmcumq;  ^efofiit? 
cafum  poiTibilcm,  Prxtcr  dcfinitioucm 


^cirelcgcrc,ibi  enim  prollant  fubfcri- 
ptioncsfupcrftitum  Virorum,  Quibus 
Jnaiorcs  hodicinorbe  Chrifti  ano  non 
"3bit.  Ergo  quidqui  \  ad  illum  fyllogif- 
itium  d'cat,critNodlua  folem  incufans, 
Suod  audiat  Lucidus,  ciim  tcncbrofus 
^'t.Sedhicdcillofufliciu 


S"^6<:nonpofrimusapuddo6losvoca 
fUion  ignorantes , Thcfcs  illas  rclcgi- 
^^xxxvi,      p'^^^^'''srfta$  ctiam  fubijcimus. 
^'^^^^orisdl  r    ^  ^^^- Qa^^f^^^^  opintoncm  qua  fpecia- 
Syn  -  rigtntt  lUtiftrtores  itiufirtorum 

^^^fibus  ^^^^^^^'^fuffi  Tijeoiogt probabiiem  tudtcat, 
9J  non  obftantibusimprobabilem  dn  tt,eften- 
^'^fc  qtiidprobabtlttasfttignorare.  Patctj 


ttra. 


Ecclefix.  Congregcntur  univcrfi  Eu-  TotiusMji» 
ropxi  do(ai,indoy5ti,  magni,parvi,  non  Refoiu^ 
tamcn  potcruntfaccrc  aut  vcrcdcfini- 
rc,viginti non  cffc  viginti,aut  viros  ex- P^fif^' 
imios,  &  fummarum  Academiarum 


S|na  ncmodoauseft,  quin  ncgctopi-  luminanon  ciTcmagnos. 

nemofto  autdcccm  authprum  de.  Vidcasi;g:uir,.qu?m  ftupidc  Titins 

^^^nnu     ■^^^^^^^•iprobabilcm.  contra  tot  Acadcmiarum  Hluftrifn- 

icmr^       ^^^/»//^«4^ «»/>/«;<7«m;>yoi4/»/.  marumfoles,fuerit aufuSj^  InvidiiE  i- 

falun            ^^^*     nece/  tate  medtj  ad  gnoranti  condolcas,  impoftcrumque 

fnztc^^^T-^r^-^^"  f/?Cquidquidncccf-  Synthcfcs  iHas  ttmquam  fcruriflimani 

fcs  nr^r!     "tjilLnT^n.huiufmodiThe.  balin  tuarum  omnium  Refolutionum 


>  ,  "^"  tangunt  j  effepertcuiofam ,  teme^   ftatnc,&  diligcntcr  pergc 

J'    ^!'':'Perul[Z'''''^'''^^^^^^^^^  XI 


cxc. 


ntfi 


tatisfe/      ^?"^^^'  ex  probabih-       QuidamEpif  opusin  Bclgio  inter-  An  tnter- 

n  opcnorr'  '  ^^"^P^^^^^j.^^^  opi-  ^'^^^  Antonini  Diana:  Rcfolutioncs,  dict pofit,t 

mtperir  1       ''"''^'""^^'     ^'^^^f'''-  i^^^fq  '^"tn^movj:ndcrct,enicret,lc-Z)/.tL 

f    cuio,  quilcnon  cxponit  pcri-  gcrct  aut  habcret:  &  Bibiiopoix  Mi  pna> 

M  citi 


THEOLOGIA 


citi  intcrrogabant ,  poJletne  liber  tUe  in- 
terdici} 

Rcrpondiillis ,  &rcfponfionemmca 
inBafiThcologiae  Regulariscdidi.No 
habco  pcncs  me  Iibrum  illiim ,  Scideo 
fentcntiam  reponam, (i  non  vcrba. 
Aliudefi        Intcrintcrdiccrclibros  &  illoscon- 
interdicere  «lci'""^^^  diftingiio ;  libri  n.  funt  mer- 
librum  &  c^Sjfunt  nocivi,  luntmali.  IntcrdicLm- 
almd  eiuf-      ^^^^^  optimi  ut  mcrces,  ut  noflris 
dedoclri-  TypographisjBibliopolis  confulatur. 
namcon-  ^""^  Plantino,  utimprimatEccIefia- 
demnare.  ^^icoslibros conccditur, interdicuntur 
amnes  apud  quemcunquc  alium  im- 
prcfTi,  non  quiamnli,  fedquiaimprefri 
Ltbri  om-  ^^"^  iniuriaPIantini,  cuius  indemnita- 
mifolent      & "^^'^itati  publico  privilcgio  confu- 
&debent  1"^ crdicuntur  ctiam  Iibri  optimi, 

aliauando  vtnocivi,  quando  cxperientia  conftat 
interdtci         aliquos,  qui  eis  abutuntur.  Sic  vi- 
demusBibliafacraintcrdici,  nec  pcr- 
mitti  in  aliqna  lingua  vulgari;  nam  do- 
Solent  i'  cetcxperientia  fjEminas  &  ignorantes 
gnorantes  quosvishomines  arrepta  occadone  ex 
fan^ifii-    male  inielieflis  periodis  fulcrecontra 
mis  libris  Deum  &  Fidem  deiirarc ;  nec  alia  poHe 
abuti.      viaFidciconfervari  unitatcm,  quain  fi 
ciufi-nodiLibri  a  man;bus  impcritoru 
arceantur.Ridcbathanc  totam  dodtri- 
namin  Belgio  quafpiam  PririCeps  & 
dicebatnon  nifi  tyrannicc  fsminasar- 
ceri  aDivinafcriptura;  q.taeefl:  bona, 
&:intcrdicituracficfr;  t  mala.  Erat  in 
loco  pucIIus,PrincipisfiIius;&  Titius, 
qui  ficillam  difcurrentem  au Jiyit,  eva- 
ginatpugionem, &pucllotradit.  Oc- 
clamatilla,  &Titiuspugioncm  in  ma- 
nibus  puelli  tutatun  Cur  deberet  iftc 
Angclus>ait,  fpoliaripugione  ,  pul- 
chro,iaEvi,mundo ,  acuto ,  &  omnibus 
nominibus  bono? an  non  quia  uti  non 
fcit,&  abuti  illo  poterit;&  eo  abutendo 
le  fcrireautrocciderc?  Itacft  Princcps 
cxcellentiflimj :  Sacr*  lAtQVx  EccIcfijE 
Riomanxfuntarma,fortia,potentia,& 


cfficacia;  quibus  fi  male  utatur  aliquis,. 
fibimortcm  confcifcct;  nonergocon- 
cedenda?  perfonis  quse  abuftirxcreda- 
tur.  Intcrciicuntur  etiamLibri,  qma 
mali  &:  nocivipcr  fe:  &.  hic  ultimifo- 
lent  &  debent  condemnari. 

Porr6fiDiana:LibrosEpifcopusiI-  cxfij 
le  intcrdixitut  mcrces,  viderintconfu-  Solettti^'^ 
les  &  Reipublicx  Patres,adquem  per-  ^^'^'^^^ 
tineatintcrdiccrc  mcrces,  nam  inBcI-^/V/»^"^ 
gio  (dehoccmm  agcbatur)  mvrcium  ces» 
intcrdictio  autadmilTiOjadKegem,  & 
non  ad  Epifcopospertinet :  fi  eofdem  Itemf^* 
interdixit  ut  nocivos  pcr  accidcns,  civi^^ 
nullam  iniuriam  Dianaiintulit,  &  fuof/^^'^^' 
fuit  ulus  iure;  nemo  cnimin  fua  domo 
tencturtoierarc  Librum,  etiam  bonu, 
qui  fujs  lit  perniciofus  per  accidcns..  ^ 
Qiiodfi  ilios  con  J.cmnavir,hic  iam  ha- 
bcrent  do(fti  aliquid  ,  quod  patienter  ^'^^^^^^fi 
tolcrare  nonpoHcnt,  non  enimdam- ^^'^^  ^ 
nari  poflunt  libri  qui  ado<Sis  leguntur,  ^^^^^^  ^p. 
approbantur,Iaudantur»  doflf^'^ 
XII.,  ^ 

Hinc  cfl  decipi  vulgus  ciim  audit  a-  ^'-^ 
liqucmlibrum  interdici  ,  vixcftcnim  y^^^ 
Politicus  hodie  ,  qui  non  fe  exponat<?'^''''^'^^^ 
huicpericulo.  Politicam  Hifpanorumyw^'^'^^ 
rcprobant  Galli ,  G.iIIoru!n  Hifpani;  ^^'J^^^^' 
facularium  Ecclcfiaftici,  &EccIcfiafti  f^^^^^. 
corum fsec ularcs.  Michjcl  Rabardcus  ^^^'^J! ^^^. 
vifus  fuitKomse  nimium  augerc  zwr^pr 
thoritatcm  fatcularem ,  nimium  depri-  ^^^^^f^j^ii 
mereEccIefiafticam,  &ide6ftatimin- 
terdicl'.  Et  Antoninus  Diana,qui  om-  ^^•^^^'^ 
nia  Eccledafticis  conccdit ,  omnibus  ^^^'^ 
frcularibuSjHirpanis,  Germanis,GaI-  ^'^^^^^^'^. 
Iis-,BeIgis,  &c.  &ita  Venctis,  ut  vixillii-P''*'*''^^, 
voluerinrtolerare:  tandemadmiferint,  ^^^^^^ 
graviffima&acerrima  cenfura  pra?iixa,  neti}^> 
ncputctLcdor  per  concciTionemim- 
primendidHusoperis,  in  eo  contcnta: 
autpro  verisadmitti,  autadpraxinap- 
probari,  fed  tantummodo  rationibus 
impreflbrum  feu  mercaturae  conful- 

tum. 


FVNDAMENTALIS. 


cidenS' 


\nttf' 
yient*^'. 

Oian^  ^ 


tum.AuthorilleRomanus,  quiRcgcs 
^liorunt  ^^"^P^^alibus  fubcfTe  Pontifici  fcri- 
Partft^  I  ^Z^-  aflferentc  Gramondo, 

€9ndei,        ^^*'^^"^»  aclcroGalIicano,aSaECu{a- 
tur,        p        >  imoJicatlefuitaalefuitisin 
yalhahabitantibus  rcprobatus  cll,& 
luflus  comburiapublicolumti»  Mi- 
niltro,&tamenidcmlibcrct'am  hodie 
^"ixcommcndatunConciudendum 
ergo  in  materia  Politica  ,  tot  efle 
lentcntias,  quot  Rerum-publ.  Capita; 
^ec  damnandum  P.Cotonem,  qui  ad- 
^« htt^  ^^''^^^onimuniGaliorum  fententif,& 

^kltfs?    ^'^^^^^efur  cumaura  ammm,fentiremus  ut 
^om^A.  VidcGramond.  adannoi626. 
P^^^-^»  54-  £rgo  in  matcria  Politica  hxc 
^*^^^<luUi  ?°p^^^^PO"\^C'iptoribus  Rcgula  :  vi- 
^^netur      ^      *  Bdem.nec  tn  Catholi  • 

^"^^^Pa  Orbereceptam  morum  doctrinay 

^ria,  "  ^^^^^^t  tn  Materta  PMittca ,  quidqutdcx 
^ccleftafttct  aut  ftcuUres  fentiant  dt- 
cantve,  unufqutfque  tenetttr  defendere lura 
mPatrt^,  Hanc  Regulam  hocexem- 
P|o  dilucido.  Anno  1 6^  f .eramus  in  na- 
VI  Antucrpicnfi  Revcrendimmus  D. 

ah  E  'r  ^  intcr  iplos  Comes  cjuida 
f^hpo^y."  ^'^^^•'la  profugus,  quimukafuprafi- 
'''^  ^t(cu  '  ^^^^^  ^  ^"P''^  vcritatem ,  fc  cgif- 
^^"^^tur  u  P^°  ^^tholico  Rcge  gloriabatur. 
"abebat  penes  fc  dccemjJIeflorenos, 


91 

quos  in  prasmium  a  Rcge  fufceperat:  & 
hoc  animatus  favore  ,  maiora  adhuc 
polliccbatur.  Ciim  peroravifletomnia 
Gallus,  exccptus  fuit a  fidcIi/Timo  Epi- 
icopo  (fidcIifTimoinquam ;  quiaf^pc 
cxpofucrat  vitam  fuam  propter  Rcge 
Catholicum,&  fcmcl  apud  Holiandos 
captus  &  condcmnatus  laqueo,Iibcra- 
tusfucratJionfinc  fufpicionc  miracu- 
li: )  hocrefponfo,  Quam  omHiaifta  effent 
glortofaJifa^U  non  ejfent  a  Gallo !  Er u- 
buitComcs,  rillmus  omnes;  quicum- 
que  cnim  Gallus  favet  nut  fervitRcgi 
Hifpjnocontrafuam  Patriam  eflinfa- 
mis.  &Ego  ficutdegladio,fic  ctiam  dc 
Calamophilofophor.  Multa  pro  mcis 
principibus  fcripfi;  &  iJla  omnia  ut  Hi- 
fpanus,quiciTcminfamis  mea  opinio- 
ne,ljciilamummoveremcojKraPatril 
I  'mnulla  amplius  inhac  intricata  ma- 
tcrijxncfcripturum  dccrcv,  quiaHcut 
nonomnesmihtarctencntur  ,  ficncc 
omnesfcribcre;pra?c'puefj  dcntur  ra- 
tioncspoliticx,  qusetollant  caiamum: 
nam cxpcvicntia didici  aliquas opinio- 
ncsmcasdifplicuiflc  Romanis  &  Hi- 
fpanisilliis  quod  putcntmcaugcreau- 
thoritatcmRcgiam  p!us  <]uani  dcbea; 
iftis,  quodputcntine  eadcm  infra  ve' 
rum  dcprimere,  debuilfcqucfcri- 
pfifle  generofius  & 
altius. 


Author  a 
Poiiticis  Jc 
fubtrahit. 


Eius  do^ 
^rina 
que  Eoma^ 
nts  djplicet 
ac  HijiA^ 
nid. 


FVNDAMENTVM  VI. 


u 


De  defimtiombm  Academiarum. 


Nivcrfitas  per  modum  Corporis  congrcgata,  fl  fit  cx  claris, 
no  rJf  f "    "  maneat fub  obcdientia  Summi  Pontificis ,  nil omni-  '^'fi^'""- 
'•eiolvet,quodnoufit  probabile.  Patet.  QuiaPofitio,  alias  im- "T 

M    2  proba- 


Ouantx 

tis  fint 
7hefeSiqu<c 
tnaltqua 
Vniver- 
fitate  pro- 
fugnutA^ 


92.  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

probaI)iIis,mod6ab  una  Univerricacc  adiDittacijx  &  defendatur,  A/firyi'^ 
redduur  hoc  ipfo  probabilis^  proh^^^^^ 
An-ne  Thefil-us  tanta  debebirur authoritas,  quaata  Theolo-  ^^'''^^ 
giciSeHatusConfultis<»PutoThe(ibus  ,  quae  fmc  obloquutione  rn  ^^'''^^0^ 
aliquaiiluftri  Acadcmiapropugnantur-,  magnam  reverentiam  d*e-  ^^^^ 
beri,-niinoremcamcn,quamUnivcr(itatis-Confultis:riinaHquaLT- 
niverliiate  moris  (it  Thcfes  dcfcndendns  rccognofci  &:  approbari 
atocaFacuItaccTheorogica,tuncThcfcs  fmgiila:eruntfingulall- 
nivcrlIcaus-ConfLLlta,(S<:liocipfovaldcfrobubiks*. 


COnfidcranda  funt  verBa  fingula. 
Ago  dc  univcrlitacc  per  mo  viiicor- 
CommU'    poris  congregata  ,  ut  illam  a  linguUs 
mtas^  cU-    DodoribusuiihngLiam,  acqoibusin- 
Jtin^uttur  £j-2^  ^ go  d tdara  & notjjfunt  cnim  ho- 
ajtnguHs  dicmuitaein  Europaignob.Ics,qu2E  vix 
farticuU'  nomitie  coj^n^ta?;  ad  quas  confudunt 
impenti  ;  ut  ijui  inicrdoCtos  locum 
Nonomms  haber.v.-  non-po^ucrunt,faItCin  ibipr^- 
bodieVnt.  cellanr,ubinullifuntdocU    Ago  de 
yerjitates  Cachoiica;  nam  quascumqucfchifma- 
fu7it  cUra.  ^if.^       ha-rctica  tidc  carct  :  quas  cnim 
Imo  nec    noncrcditquxdcbct,&cuidcbct,  in- 
Catholtca.  digna  cft  cui  Ghiifliani  crcdamus.  Mc 
Vn4.  Vnt-   igjtm-  ludicC  DcGifio  unius  UuivciTi- 
verjitits     j^^jj  t^nti cft  pondc ris ,  ut  repug.ict  u- 
fnfficttad  nam  c\i  caindcm  Poiitioncm  ab  una 
{■^tciendam  cLflica  Univcrlitarc  approbari,  &ta. 
opnvcn,??n         improbabiicm  efle. 
provabilc.       l^HESrjius  minorcm  autJioritatcm 
^"^'^*     concedimus,  quam  Thcoioi^idSena- 
QnAutA     tus  Confuitis  ,  maiqri  cnim  cxamine 
JintauthO'  Coiirulta,  minori  Thercs  evulgantur. 
rttatis  Co-  Solcndisa nullo  rccog.io/ci;  lolcnt  a 
clufonesy  f^jo  pra^tidc;  folcnra  Dccano  :  vnrij 
quA  in  di  {;,nt  Academiarum  mores ,  at  Vicimre 
quscUra  -YhQks  a  tota  Facultatc  approb  \ntur. 
Vntverfita"  |\cm  eLiitrc!  o»  Anno  1 6^^  Menfe  Au- 
tt  iniprejfe  „^[[q  profiiprtma  ThcologiccLaui  C:i 
&propu-  confcqucnda      P.  Guiliclmus  Gio- 
gn^Lta.      <-i5^er,  Sacri  ordniis  C  ftertienfis  in  Ca- 
po-iiliorum  fupprior  ,  Pr^E/idc  R.  P. 
G.orgi-o  Turiovich  Socictac  s  lefa 


DodoreTheologo,  &Pi'ofe{rorc  ot- 
dinario,inter  aliashanc  Therm  difcu- 
tiendanipropofuit,  nimimm,  Non  tm-  ^fj  ^n^^ 
probabile  videtur  poffe  moribundum  finft-  l,undn^'f 
bus  dejlttutum  fub  tondttione  abfalvi,  qut  fiuUttinf' 
nequecenfeponempetijty  ne^  uUum  poeni- gfjutn  ^^' 
tentiajtgnum  dedtt,  modo  Catholtce  &  pte  dit,p^P^ 
vixertt.  Sic  ctiam  Hgo  fentio  ,  &  ut  ma-  rf^/^/f'- 
gis  eluceret  Iiuiiis  Propofitionis  pro- 
babditas,  iulTus  argumenrari,  fic  aio. 
[Legoin  titulo.  ihejes.  ex untverja  lheo^  Pofit'"^ . 
tagia^quas authoritate  &  confenju  Revereti-  qu£ 
d!pmorunh  adjnodumReverendorum,Ma-  defcf''^'^] 
gnijicorum  ,  Nobtiittm  y  &CUrtpmorum^tur  f*^^^ 
Virorum,  Spectdbilis  Bointni  Decam.catej-o-  Factil^^^\ 
rtim^^Dominorum  Dociorum  Inclyta  Facul-  ap^fO^^' 
tatislheoiUgic^ tn anttquipima  &  celeber-  fur- 
rima  Vntverfttate  Viennenjt,  prc^  fuprema 
Theologijt  Laurea  conjhfuenda  publice  dtf- 
cuttendaspropontt  R.  l\  Gtaltdmus  Glocker: 
&c.  &  quia  omnibus  ciufmodi  pr^figi- 
tur  titulus,  inquiro,  an  hxc  pcriodLis  fit 
vcritatc  vacua  formula,  anhas  Thcfes^ 
lingulatimlcgerit  &  approhaverit  Fa- 
coltas  Theologica.^*  ]  Rcfponderunt 
Dodoresunanimi Voce   [Quodfic]  . 
T[inc  Ego  [Fruflra  igiturintcnJam  £r^^^^^ 
ptobare  rhcfin  hanc,  quam  mihi  im- extf^^^r 
pugnandam  afTinTio.ab  c-xtrinfcco  non  fnp^^^ 
elTe  probabikm  ;  fufifi^  it  enira  ab  hicfunt 
celcberrima  Univcrfitatc  approbarir ^'^^^'^' 
ut  fccuriirimc  pofTit  lencri.  Intendam 
i;^iturillamdraiioac  impUjjnarc,  exa^ 
minara- 


FVNDAMENTALIS. 


9$ 


VII"- 


f 


Xuv  TrTj  ^*"<:' f""')'^-  iciant .  qui  in al.isUinvcrfitatibi.s ha- 

tcuZ^  H^c  fintbreviter  dida  ,  ut  bitain,  bablta  proportioac 

ciant  omnes,  quanta:  autlwritatis  fint  dikiirrcrer 
'ncies  VienncnlisViiivcilitatisiut  & 

FVNDAMENTVM  VIL 

De  authoritate  Do£forHm^  doiiorum. 

\  Mfc  unius  viri ,  in  nulla  Univcrfitatc  promoti  opinio- 
multorumDoaorflplacitis  anteponendaeft.  non  enim"°":„ 
» femper  &  ubique  eadem  eft  Doaorum  ,  qux  doaorum.  Do&am 
an^i  contemni  Laurca  debet:  autaliquis  TheoIoffusy?«f  doaif^ 

autlunipcritus  f-utnihildeMedicisdica)  proptcrLaurcam ^  tr- 
at,quiuniverfahternegatautaflerit;cftenimres  plena  pcriculo, 
'nquafitnon  aDefin:t.one,  feda Divifloiic  cxordicndum  :  Hanc 
rem  prms  quam  Doaores  i Doaoribus diftinguam, nil  dcfinio. 
ronuneioigiturLauream.aut  ctiam  Liccnt.amadipfam ,  imoet- 
•"nLaunliAccas.qmbusincekberrimis  Academiis  Liteix  coro- 
'antur,  toremaximi  habendas;  tic  per  confequcns  illos,  qui  eiuimo-  f"  ^  ''T 

t  t!b^::  wef :£:rdi  ^''^'      '^"'^''^■'"^  ""'^^^-  --^» 

^mUr.    ^^"^*^"'  ^"«^  'gnorantijE ,  &  contra  promororum  f„„  dt<k~ 

ralutarib.L? 

,  ,„  noniti  &  C.inonica inftitutione  formati.  I»amh,^uu  wcertifque,  iu- 
•     viv f philofiphamur.   Ciim'  ig^tur  vix, aut  nc 
Miiidemalij  adignobiles  Univerfitates  confugiant,  quam  qui 

^  opriaeimperitiarconfcii.innobilibusadfpirarenonaudent,  rra- 
c nanc  eftc probabiliillmam  (nc  dicam  moralirer  certam  >confc- 

lf..7  "^"^' '^'"''''''^('"'l^promotus, ergo pecum^doarin^ 
Un  vr/^T"^^''-  ^"'^^  ^on-^alca  multis  dic.tur,  .nciusmodi 
&ol,n  "  ^^""''^  •'^'^  certiffimae  infuffic.cntix  tcftimonia, 

apud  r"*  ""■^S"''"  conccdi,ut  ^ui  privatim  dccipicbant  publice' 
»=n>nipoiifn^  ^  ^^P"**  ^^^"«^ '^"gno^ci, &  publi:c  coa- 

doain^°'f''"'' P'""''  '^'^'^ «^guni^ntorum  apparatu ,  « 
»tainrcpcr^o  'l»wcont"i„furgis,  audiendns  &  iu- 

f^"o.    icnteiitiammcamcx-  vanduscs. 

M    j  Laurcam, 


94 


THEOLOGIA 


OhMiO 
pro  honore 
pauperum 
Vntverfi-' 
tatum. 


Doclm  dt- 
fcretus. 


Lauream,  ubiciimque  &  qualiter- 
cumquc  habitam  magni  dcbeie  fieri, 
velinde  probas;  quod  omnes  Acadc- 
miac  quotquot  hodiein  toto  orbe 
Chriftiano,  fint  approbatae  ab  Eccle- 
fia  ;  a  Republica,  dotatxaRegibus, 
PrincipibuKjue  ;  &  calumnia  videtur, 
Ecclefiamargucrcdcmalitia  aut  crro- 
re,  &Principcs  dc  prodigalitate.  Ergo 
quascumque  Univcrfitas,  etiamtenu- 
is  &  dccrepita,  magni  cll  facienda,  ncc 
potelt  fineiniuria  contemni.  Semei 
honorcpaupcrum  Univcrfitatum  pro- 
pugnato,  carumdcm  Dodores  ^cfen- 
duntur.  Dodus  enim  ideo  Difcretus. 
(Hifp.D//frffo)  vocatur,  quod  abin- 
dodisdifcretusfit ;  &:qui  Dodcor,  ab 
indifcretis  (  hoc eft,  indodis )  eft  pu- 
blico  tcftimoniodifcrctus,  &ide6  an- 
teponcndus  cuicumque  alij,  qiiem  cgo 
&  tu  privatl  auchoritate^dodtrinae  glo- 
riadecoremus.  Porro  hafc  ratio  po- 
tentifiima  cflct  ,  fi  foli  promoveren- 
turdofti  ad  Laurcam  :  Atfunthodic 
in  Europa  Acadcmias  nonnullse,  quac 
quofcunqueobviospromovcnt,  utvcl 
ficfrcqucntcntwr ;  quas  omncs  delerc 
cxpedirct  ,  ne  mundusfalfo  doftrinae 
nomine  deciperctur.  Vidco  in  ada- 
g-umtranfiviife ,  Maneat  emargentum 
apud  nos  y  afinufque  Laureatm  revertatur 
adpatrtam &  quiaidipfumfape,  no- 
miniDoctorisdiffido.  An  diitinguam 
Univerfitatem  ab  Univerfitaie?  Non 
fcio.  Etiam  in  nobiliffimisnonnun- 
quam  a  mc  monftra  &  prodig  a  vifa. 
Vidi  inuna  ex  primis,  quas  cogno/cit 
Europa  ,  Viros  academicosopprimi 
faculariprotcrviii :  &,  quiaDeusdat 


nivemficutlanam  &ncbul3s  ficut  c'i- 
ncres  fpargit  ,  cofdem  unius  rcligiofi 
potcniia  (eratenim  gencrofus  &  no- 
bili/fimoscognatoshabcns )  erip  ,de- 
fendi,  falvari.  Et  quid  ulterius?  hunc 
eumdem  Rcligiofiuii  Laurea  condc- 
corari  ,  tamctfi  Syntaxin  nefcu'ct.  & 
cur  ?  QitiaUniverfitasingrata  fuo  fii- 
vatori  cflc  noluit,  ncc  aliud  grandius 
potuit ,  quam  eumdem  ad  Do(ftora- 
tum  promovere.  Sed  hoc  ipfum  non  o- 
mnino  conJcmno  ,  fuic  enim  ilia  rc-r 
rum  tcmpcftateiftcMonachus  optime 
deUniverfitate meritus,  & debuit  a de- 
fensahonorari:  atalios  ctia  vidinullis 
omnino meritis fuiflc promotos.  Scio 
cclcberrim.imUnivcrfitatcm,  qiiaein- 
tcr  ciodiflimos  viros  duos  ThcoIogidC 
toIc.  atLiccntiatos,qui  non  audicrunt 
Philofophiam,  &  tamcn  vocantur  pro- 
feflorcs,&confuluntur  fxpc,  &  cafus 
gravcs  intrcpide  dextrorfum  finiftro- 
rumrefolvunt.Sedifti  pauci  funt,  nec 
qui  pofliut  Regulam  gencralcm  indu-  ^ 
ccre,  &  hanc  ob  rem  putarcm  Doclores  ^^^^^^  jj 
Salmanticenfes ,  Complutenfes  ,  Sorbom-  »^^'^^.^^ff, 
cos,  Lovanienfes ,  Duacenfes,  Colomenfes,  »obi^^ 
Ingolftadienfcsy  Moguntinosy  Herbipolenfes, 
Visnne/es,  Pragetjfespojfe  addere  probabtli' 
tatem.  Forte  danturin  Mundo  aliaeet- 
iamAcademiae  hic  nominaiis  fuppares, 
non  enim  mchores  efl',  admittam,  ilias 
nonvidi,  &  idco  non  enumero :  easc- 
numerct  illequi  fi.iat.  Tacco  igitur, 
quiqua:ro  tundamentacerta,nec 
patiar  certis  incerta  per- 
mifccri. 


Wt^ 

*fiortn 

(onfui 

^iotics 


^'^ktbl 


FVN. 


! 
i 


FVNDAMENTALIS,  9; 

FVNDAMENTVM  VIII. 


^elumorum,  etiamnHmrvmentmm,  opmionibHS. 


Nmateria  morum  maioris  facicndx  funt  luniorum  opi- 
niones,quamvecerum  :  maioris  omnino  Rcfponfioncs, 
(]uasdantTheoIogiConfcicntix.  confuIti,quamqu^in 
moy.      tnr,       ^  ^ionsponuntur:  maioris  viventium  Hominum  Conful- 
^tu:>i,^  tationes,  quam  defundorum. 

^Hulta.  J"^8^'^^i  Vctcriim  gigant^aftiifTcpy. 
^^"«f^j^e.  o  S^"'^^'*^^i'iiorum,  fibi  ipfis  invidipro- 
^ilei?  P"8"3nt  Keccntioresnonnull;,cxifti- 
^^cviif  a  ^'^c  Mincrva!  vcnerabili  vetii- 
nidcbcn.  ScripfiolimcontraEpifto- 
L  !?'  ^"^-^'Pfi  Ca^fari,  &  pr^fi.i 
^'^'^  Sue'Tr'"^'^^^^^^^  ^itcruitcrum- 


cxcvir; 


corpora 
noflrU  inu  - 
iora  futjjc» 


4«c Lovanij  edidl.  Volunt  illi  Natura, 
^^rum  Matrem,tircfimilcm  Fabro-fcr- 
^rioSucvc.cjiiidiciturquotidianoIa- 
oj-e&:exercitio  Artcmruam  oblivio- 
^  «lajidairc.  EfFcaricem  Naturam  E- 
il     "'''^'"  <^^g"^^^o>^"^mDcum, 
^^^^unjlem  fcmpcr.  ^quc  fapicmcm, 
^^^"^Potentcm,  squebonum:  qui  di- 
j^'wuit  o     ^^^^^'^^'ibuifiepcr  astaies  inj^cnia, 
'  ^'^'^'  ^^^"'i^  tot  &  tantos 
/'''''^''^   .  ^^''^^^^  utnon  fitcur  alterum  con- 

J'""''-  din  V  P'^P°"j  P^tior ,  qua- 
X'?  i''''^-  audil''^'*'  luniorcs  non  prapono, 
«..'^"'«•.ili;.    "^P^^^^ntcrautlibenters.e  tiamab 

h^:'":'  ft  e1  r  "°  '  P4tcr  cju^ 

Cornn  Viden.ur 
di(r.mi!.  ^"'"'"'  «^onfliftu  perpetuo 
morall%''"°'^P'°b-nn«uro'lia& 
liherinr.  "f  f^"''""'^  fortiorem  & 
^"°''='»'-='idi,cii,„corpusmacera- 


tur^dcbilitatur.  Cumigiturnon  pof- 
fimus  negare  Vctcrcs  maioresmole,& 
viribusrobuftiores  fuiflc,  [rcpcrimus 
enim&colimushodic  cximia  Sanflo- 
rum  multorum  cadavera,  habemusin 
thefauris  haftasjenfes,  &  alia  Principu 
antiquorum  arma  ,  qua:  nobis  efTcnt 
impcdimenta]  didurifumus  nrcefTa- 
rio  luniorcs   fubtilioribus  ingenijs 
prafditos,  &Socratibus,  Platonibus, 
Ariftotclibus  fuifleacutiores  &oci>Ia- 
tiores Thomas, Scotos, Molinas,  Sua- 
rios.Vafquios.  Cur&jioniftis  vivcn- 
tcs  aliquos  antcponerc  pofiet  finceri- 
tas,  nifi  obligaretur  revcrentia  &cau- 
icla,nc  dicatur  cxcellcntifiimorum  ho- 
minuminvinerecineribus,  &  foiis  co- 
ajtaneis adulari.  Semcl  conccfio fuifle 
Vctercsnoftrirzculihominibusxqua-  luntorutn 
les  autmaioresingcnio  ,  nonideofc-  multo  ma- 
quitur  fuiffe  squales  aut  maioresdo- ;or  doclrt' 
^lrina^facilc  n.eftinventis  adderc,&  i- 
pfi perfregerunt glacicm ,  & fummo  la- 
hore  paulatim  fcJcntias  promoverunt: 
at  noshodieviris  magnis  fuccedimus, 
fumufque  conceptuum  fclediftimoru 
h^redcs,  &  dumomneslegimus  &  au- 
dimus,  etfi  eflcmus  ingenio  fupparcs, 
dodiores  dici  dcbcremus. 

Haecfatisin  matcriatamccrt^:  lege 
citatam. 


TH  EO  L  O  G I A 


ritatam  a  me  Epiflolam,videb«q;  qua- 
ta  hodie  dodilTima  haec  aetas  pofTideat, 
(^uibus  atitiqua  caruit.  Progrediamur 
ulterius,&  cKaminemus  etiam  cajtera. 
:iiaioru     A  flTerui,  Maioris  ejfc  hahncU  privata  lljeo- 
factencU    hgorum  Confiiut,  quam  Conclufiones ,  qu£ 
funt Rcfo'  in  itbrU eorundem  impreffz.  Et  confto  R.e- 
iutiones     folutioni mcar ;  oculatiiis  cnim  & libc- 
man^fcri-  rtusTheolo^i  privatim  fcribuntquain 
ptA  untus  pubIicc.Sancoculatjus;quiacuhbros 
Dochns;    cdunt,rerum  multitudine &  mole  ob- 
quametuf  ruti,  nonitapcnncularepoffuntfingu- 
dem  Con-  la, utlcftorcs vclicmus.  Atquandodc 
clufiones    una  aut  aftcra  Propofitionc  confulun- 
mLibrif     tur,inc6venientij  ccHant^necpoflunt 
£{lttA.       diciinadvcrtcntcr  rcfpondifle,  quita- 
ta  advcrtcntia  i  ogajitur.  Santlibcrius, 
quiamiilt!  hodic  do(5tialitcr  confulu-, 
^  aliter  omnino  fcribunt  i  imoalitcr 
fcribunt  privatim.alitcr  publice:  &ut 
licdcbc-ant,  coguntur  Jcdorum  igno- 
rantia  &  inviuia.  Qui  privatim  rcfpon- 
idct,fcitcui,  &fc  accommodat  capaci- 
taticonfulcntis;  at  qui  publiccfcribit, 
tcnetur  Joftos  &  indodos  timcrcLe- 
gituramultis,  qui  rem  intclligcre  ne- 
qucunt;&  amultis,qui  nolunt;8cinter 
malitiam  &  ignorantiam  Ccnforum 
fluduans,intcrdum  altcram  vel  utram- 
que  tenctur  incurrerc.  Sunt mihi com- 
municataPatrisFrancifciSuarij,  nun- 
quam  fatislaudati  conlilia,  quthbris 
imprcffis  non  cohsercnr.  Habco  inter 
alios  amicosPatrcN.  Thcologi<EDo- 
dorcniacProfeiforcm  ,  quiapudme 
vires  ingcnij  fui  fubtiliiis  &  libcrius 
eflFundens,  iefupravulgus  AcaJemicu 
fapcre  oftcndir,  ncc  tamenprxtcr  vul- 
gatas  &rccepti{rimas  fcntentias  quid- 
f  iam  docct,&  ait,  Non ftbt  tanti  effe  qua^ 
tuor  aut  qutnque  fubttiium  ingeniorum  ap  - 
pUu/um,  ut  proptcrea  veltt feexponere  mtl^ 
Unorumtndociorum  cenfurx. 
cic.        Potro  liberius  relpondcnt  Dodo- 


res  cofulti  privatimillbcrius  pcrcgriiU 
&  abfejitcs:  Iibcrius  in  libris  loquuntur 
defundi;  quam  vivi ,  maxime  Ci  cogan- 
turadcife&  loqui  pubiice.  At  viven- 
tium  prasfcntiumquefecurius  &  certi- 
us  fenfum  invcftigamus.  Hinc  ego  fa?- 
pe  malrmopinioncs  firmare  vivcntium 
Thcologorum  cenfura,quam  mortuo- 
rum,  Rationem  dcJi  in  Prdlogo  Syn- 
thcribusMoralibusprjefixo ,  ubificaio 
[  Ciim  mngnos  viros,  aut  abfentes,  aut 
mortuos  lunior  aIiL|uis  fcriptor  allc- 
gat  ,  non  flatim  tcneris  adquicfccrc,^ 
prcpcipue,  fi  prxvcntus  :  poifcs  cnim 
crcdcrc  aut  fufpicari  a  re  illos  c(fc  ,  & 
contra  te  ingeniosa  cloquutionc  re- 
torqueri.  Intcr  Catholicos  &  Hserc- 
tlcos,  &  inter  diverfas horum  Clafics 
&lcctas  continua  irrctiuntur  diffidia 
dcmcDte  Auguflini  innucnda.Ne  vcr- 
bum  quidcm  unumfine  Auguftinolo- 
qui,  Martinus  gloriatur  Luthcrus ,  cii 
tamenneunam  quidem  Auguftini  pc- 
riodum  bcne  cxplicct.  Omnia  fcnfa 
novae  Hafrefcosafe  cufx  Calvinus  Au- 
guftini  tcftimoniis  oncrat,  non  cnim 
lubftruit  aut  roborat:  qui  tamcn  non 
folum  opptoniturnobis,  fcd  &Luthc- 
ro.  Jgitur  Auguftini  authoritas  nulla; 
fi  malccitatiautcxpofiti  :  Ergo  nul- 
la  ctiam  aliorum  Authorum  ,  quo- 
rumfufFragiis  luniorumfententiae  ro- 
borari  dicuntur  &  videntur,  fi  vel  finc 
vcracitatc  citentur  ,  vel  finc  vcritatc 
exponantur.  Scd  quidremedij  habe- 
repotcrimusin  reincerta  &  ambigua? 
Dabo,  fi  amortuis  Auguftinus  refur- 
gcret,,&  fcriptis  diverforum  recogni- 
tis,  fe  atali  bene  alligari  &  bcnc  exponi 
dcclararet;&ataIinonitemi  illc  uni- 
cus  ,  qucm  approbarct  Auguftinus  , 
triumpharetproculdubio  univerfos  a- 
liosExpofiteres,  Igitur  &  noftri  Scri- 
ptores  Authorum  aliorum  m:ntcs  ad-- 
fequuti 


bcne^^. 
de  corf 


ENTALIS. 


57 


F VND AM 

,  quorum 

JJ^cntemcxponunt,  admortalcsrcvcr- 
"aeclararentfe  benecitari  &  exponi. 
^ed  quia  hocftando  communi  rerum 
ordmi  impofTibilc  cft,  volui  citare,  ad- 
^gare,  &  explicare  vivcntium  Theo- 
iogorum  fentcntias ,  tit  &  ipfimet  fe  in 
mcis  hbris  lcgcntes  vidcrent  ,  anin 
njcastorquercnturinviti  ,  anverohi 
JllasipfivoUinraiij  &  fpontanei  con. 
Tif^rcnt.  IpfisfuntnollrxThcfcs  fin- 
gulatun  propofitar;fingul3B  ab  ipfis  le- 

^f«f;fingu!2cxaminataB;ipfinoftris  Af-  ^  ^ 

crtis  fcfc  confcntire  tcftantur:  nomi-  * 

FVNDAMENTVM  IX. 


na  fua  fubfcribunt;  voluntquccoram 
Dco&hominibusdc  eorumdcmpro- 
babiIitaterc(pondere.Ergopra:terex- 
iniios  &  Illuftrcs  Thcologos  ,  quos 
proprijslociscito  ,  &  mcintclligcrc 
voluiffc  fcio,potuific  puto,  habcshic 
fapicntifTimorum  fufti  agia  harum  Syn- 
thefium  probabihtatem  propugnan- 
tium,&c.]  Ha?cibidixi;quxvi- 
dcntur  fufficcrc,nc  piuia  a- 
liundccongcra- 
mus. 


olo 


^f^f^tlitas 


De  T)Amonis  authoritate. 

I  conftarct  Diabolum  femper  mentiri,  nullum  ille  de-  cc, 
ciperet;atidco  femper/ua  comit  ilic  multis  veris  tefl:i-^"^*«'«<'» 
moniismendacia,utliominesdccipercpoilit*  Eiusigi.^'"/'^'' 
,  , J  tur tcftimonium,cumgraviveracitatecareat,nequidem  ^^^^!^'^^ 
^ebetrecipi,utminusprobabile: 

J-J  Anc  fundamentalcm  Pofitionem  'Wniaqu^Diabolinominc  dialcdicatnir^^^jy>'^^^' 

adtungo  proptcr difcipulosMar-  Luthcrus  c{retali:i,qua:Da:monc vidc- 
^,^'Uuhcri,  qui  cxuno  admittunt  ca-  antur  indigna,quia  utminimu  hocdc- 
P'^e  totam  Euchariftix  doarinam,  bcrctcocedcrcLuthcrus  vcl  ftupidi/Ti- 
^|iamijiecontra  EccIefi2Articulos&  mo  Darmoni,  utfcirct  cxadc  Dialc- 
cm  Orthodoxam  mentitur,  fuiflc 


(fiicamjnamin  prima  Principia  Artis, 
quicuinque  illa  ratiOcinia  compvofuit, 
evidcntcr  impingit.  De  Magiftcrio 
Dajmonis  cgi  ctiam  alibi  ;  idco 
non  fum  multa  fcripturus;  fcd  folum  il- 
crror  mc  nnprx-  iamprobaturusPropofitioncm,5/row- 
alibi  h"^  "^^'■^retur,  fi  non  efTct  a me  flaret  Dhtbolumfemper  mentiri, nuUum  il- 

uibcrmsimpugnatus.  Lcgi  potc      fiffaPcr^f;  quamailump fi. 
V^xlT''''^'^'''''  quam  in  Cu.  fu  mco 

®  ophico  cdo,  in  qua  oftcndo  o-        Dicoigitur  me,  abco  qui  fcmper  ccii. 

N  mcn- 


^l.aditam  ab  ipfo  Diabolo :  &  tamcn  cx 
|o,  veram  clTe  dclirant:  recurrcntes 

''.ig^difTlme  &  incpiiirimc  ad  Poetam 
'ccntcm,  Fatfnabhofledoceri.  Qui  mi- 

^^^orum  hominum    ' 

icniiar 


$»8 


Theologia 


nienttn 


jTJcntirctiir,atiHiicdccipi  pofTe,  Pmth 
fimihieuin  lcmpcr  mcntiri  noa  con- 
ftaret;iIIocnim  auditoha^rcrcm  inccr- 
,  tus  &:anccps,  &:po(rcmincrroremin- 
Aliua  diici.  Secunddy  quiaaliud eftfalli,  &  a- 
'''^''^::^;  liudmentiri ;  &quitalfipotc{t,  potcn: 
mcnticndovcrum  verum  diccre.  Rcn^ 
cxemplis  diluciJo.  Cffar  eft  Franco- 
furti;&:  Aiitonius  putans  cum  effe  Vi- 
cnnac,dicit  Pecro,  Cafir  eft  FrancQfunr, 
Paulo  vcro,  C£/kr  non  eft  Franeofurti.  & 
pronuncio  Antonium  diccndo  veri^ 
tatcm  mentiri :  &  effc  diccndo  falfita-, 
tcm  veraccm*  Propofitio  diifla  Pctro 
vcracfV,  &tamcnmendaxeft;  &  dicla 
Paulo  falfa  eft ,  &  tamen  verax  cft  : 
&  r ati o  eft  cla ri {H m a  &  n o t i iTi m a ,  n J m 
mendacium  non  opponitiir  veritati, 
fcivcracitatii&illa  propofitio  dicitu  <: 


Menddtiu 


vcra,  qu:c  enuntiat  remproutipra  res  anpiP^. 
cft;  Sc  illavcrnx,  qune  animi  rcfpondet  Veracit^^ 
fententiar,  &  vem  cnunciat  fecunium  ^/'/'oj^^^' 
proferentis  difiramcn.  His  pofitis  dif-  0«^  r. 
curra  fic.  Si  fcmper  mcntirctur  Dia-  prepofit^^ 
boIus,&  tamenfaili  pofTcc,  fcirem  e^c  vera?  1"* 
omncs  ab  co  probtas  Propofitioncs  vt'^'*^* 
mendaccs  cfT:,  hoceft,  didamini  pro- 
fcrcntis  oppofitas,atncfcircm ,  vtrum 
effentvcr^vci  faifs.    C^terum,  qui 
fcio  Diabohun  non  crrare  apprchcn- 
fiane,  Chabetcnim  rcrum  intuitivam 
notitiam  ,  &  cognofcitrcs  utfuntin 
fc)  fifcirem  Diabolum  fcmper  menti- 
ri, fcmpcrilli  dccrederem  ,  contradi- 
dlorias  Pafitioncs  afTumcrcm,  &  hoc 
modo  non  poflcm  in  erro- 
rcm  prolabi,. 


Ptiisdefe" 
rendum  cft 
proprU  ex- 
perientU 
quam  bu- 
viano  aliO' 
rum  tefti' 
vienio, 

cciv. 
Mira  lU' 
niorum  m 
rcritatis 
4ffirmatio- 
pcdtffiden- 

t!4n 


FVNDAMENTVM  X. 

Z)e  fmflbilmm  ex^rifnentomm  certttudine, 

Nrebus»qu2eab  experientiapendenr,fruftra  eonfulan- 
cur  Docloresj  ipii  forcallis  confulci  definiantaliter 
qiiarnexpericntiamanifeftaconfirmat,  eredendum  elt 
jcalis  &:cxperiencix,non  Do£laribus, 


H.^cnimis  certafunr,  &tam€nco^ 
gnofco  Homincseruditos,  quino 
audebunt  dicerc  foicm  cfle  iucidum, 
niv-malbam,  picem  nigrani  ,  igncm 
calidum,  nifi  alicuius  vctcris  Philofo- 
ph;  teftimonio  luvcntur.  Tranfitrunt 
'.ftierrorcs  ad  mores,  6c  rcrumpra<fli- 
carumccrticudo^  qu«  poflct  dvb.rct- 
quc  ab  experimciurs  d.  fumi ,  magna 
veritatisiadura  a  libris  &  a  placitis 


Authorum  fuppetitiir.  Audio  &  lego 
frequcnter  fuppcrfticiofam  multorum 
diftidcntiam,  &  audire  vi  ieorPhylli- 
da,  con^xJam  Hifpanam  ab  cxperien- 
tia  adrationes  &:  verbaprovoi  antcm, 
&  Anvlrcfiridi  mariro  (uo  eodcm  ob- 
loquent.mid  om  ite,  quo  nobis  Rc- 
ccntiores  nonnulli.  Dabo  ciufdcm 
hiftoriam,  feri  i  enn-n  &  graviri  nonnu- 
quam  Hiftoriae  florida  levitate  iuvaii- 

tur, 


^  cj^!  T^"''  cumplauruagebatRcgias 
4,^  ^^^^^-  Pcrronaun  thcatro,  &  dom  hudab.. 
^"r,invircbatur,amabatur.  Erat  qui. 
aem  V3>nah's  auimaiimo  a^Yarnale  cor^ 
?v>  puv&nuUi  minus  uxor  qiiam  conju- 

8'  2eIo  apftuatiftcjfcclus  obijcit^a^^ncw 
PU  w  ^^^i^^^jviileadditi  a^adhuc 
ViiyJiis  negat,  Loquitiir il!e  clari^is  d( 
JehQmcntii^s.  Obijcit  rorundc,  fcrU 
Quid  hic  Phyliis?  H«rcrct  ali.i, 
i^^ai^pranbipraprcnsrKinqmt} 

Sed  verbispotm  crcde  wmte  weis 
ut  vidco  Lcaorcshpdie  velimus  no 
ijmus,  cffcdcbemus  Audrcfiridcfi.  Vi^ 
o«^t^>«s  mtcrdum  -vcra  propriis  oculis, 
^^ilnlominusjquia  libuit  icriptoribi. 
^^"traria  diccrc,  dccrcdcrc  debcmi; 
l^^^^tns  fcnfibus,ut  verbis  alicni^  crcda- 
'^^W/.  cpn?r.  ^J"^5igiturtyrnnnidcmcKCiv 
'  tv    ^^oaorcsXi  fciurit  quod  poftuUrj 
4'  ^  ar'^^^?"^ ''^'^^'  ncfciuin.  cft  cnim 
^gantia  tyrannica  vcllc  noj  tanto 
JJ^'  ^^^!  udipfum  dcdoccrc  ,  quod  fci. 
J pfum  cdoccrc,  qnod  ncfciv 
:  xuod  Ic^crunt;  cxrcribunt;  quod 
^udiyerunt,  rcpctunt  ;  vdl^n?  loqui 
d-*-^^''"^,Po^ju5aflcciasqu.aincontr3. 
-^^torcshabcrcnt.  At  apcrjmus  ocu, 
nin  ^^"Jgns  cft  Vcritas ^ inge. 

^  o  non  pr^vento  adkiccll;it,  iUam  in. 

clamamus,  o^;;//(,;i6f 
fenir     *  ^^"^*^^^  diCAntur  communa. 


FVNDAMENTAIIS 


qnilnis  condolco;  rapiuntur.itorfcn« 
rc  vctcrum,  ^  torrcytc  ipfi  fuQium», 
rcsraniunt;  at  Ego  cantiMarpclis^fL 
iniIisftQ,nrc  mc  abripj  aut  amoveri  ^ 
visa  vcritatcpcrmitiQ.  Jnundattorr^s, 
^  dum  illi  mc*  ad  vocant,  nc  rcus  dicao 
advocato  indigcam,{!c  incr.am, 
Vosfucrintiiltf  raptc^tQrmuc  'rnuuu; 

Vticm ,  qudt  C3nftct  '.-^, 
Vfflr.ifujf  octitispYApo):.  ,  r y:n\ 

sh^$!ih  scrftQrg^n  quit  nm,j4ifa  fu^ 
trnr, 
Um  npn  fum  fA^- 

^^cMihi  prifiapi^coit  1«  i : 
rafe^ju&r, 

.^ltktinfipmspYfifri^fiThmaH^M' 

•  :Km  ';hi  them(tpkc€i\  hoc  viihi  th- 
.VJ^  beet^ 
ys^mrttm,  pr&pr^s  pculis  m 

pmtJare  erroru  iM4i(€  im  «^^ 

.^V  ^  S  T  \  O, 
De  Horologfis, 

Anillifnecejpfriofiandum  >  An  fx  h^pe^ 
thcfi  fjmi  henc  jiuant,  pracepta 

ctefu  mteUigi  dekmt  impmmto  ^4 
momentwn^ 


ACturo  de  oninionibii/comrnuni^ 
'-»w;;2«.  ^  -         i^"s,qu:evulgoiudicantur  proba- 

^horcs  X         -^^'  SercponuntAii-^    bilcs,  qu^tamcnmora  indoaorumi  ^^^'^ 
/!/  .  ^i^^^^^  gnorantia  fi»bljrtunt ,  primQfqccur^ 

ilIa,qusHaraiogiatuetur,  qua 

nuljafalliorcftacin-  p''' 
dieniort  f^^^^ 


^'^^'^fffintkf,  Stmfr9mmtv$' 
iuntof'^  * 


mt  veftrHm  d^m4t4  nofh^ 

fequi.  ^  ^ 

^"^yfide.^veftruotu^^  :  pUna 

J«4cicunt  huic  pr;tccpto  piurimj. 


N 


lOO 


THEOLOGIA 


PRIMA  SENTENTIA. 


Anprmo  TNcipiamabillafcntcntia  (lihocno- 
horelogto    IminehonoranciacftalTcrtio,  quxcfl: 
mdindu} '  clarus  &  manifeftus  crror)  Ab  illain- 
quam,quxdocct,primo  horologione- 
ceflariocrte  ftandum.  Illam  habuit  E- 
manucl  R-odrigucsiw  nova  editione  fu£ 
Summa  tom.i.c.io^.  n.  6.  ubi  ait.  [  cl  que 
oyendo  la  media  nochc  cfta  comicndo 
y  bebicndo,  nopucde  comulgar  &  dia 
liguictCjpugs  el  prcccpto  de  no  comul- 
gar  avicndo comidc ,  obliga  aunq;  cfte 
cn  duda  fi  es  media  nochc,  porq;  otros 
rcloxcs  fonaro;!  defpucs.cftaConcIu- 
Oporteret,  fion  cs  contraThomas  Sanchcz,  &c.] 
utomnU    «grefcrunt  Ledores  percgrini,  cuvi- 
hiJparM     dcntcitariHifpanos  &ItaIos,quosno 
reftimonia  intelligunt;    idco  in  coi u  gratiam  E- 
ijU£  Diana  manueIiiubebo,uthanccamdc  perio- 
aHegat,  cu-  dum  latine  repctat:  inquiet  n.  [Qui  au- 
raret  iinis  dienshoram  ii.medii  no(5lc,adluic  e- 
Itnguis  pO'  ditautbibit,nonpotcft  communicare 
niyUtetia  dierequcnti;  quia  prxccptum  nonco- 
Germani   munic  andi  poft  cibum  fumptum  obli- 
illa  intelli'  gat,etiamcuquisdubitat,utrum  fitme- 
gant.        dianox  ,  fumpta  dubitandi  occafione 
ex  eo  ,  quodaliahorologia  poft  cibi 
fumptionem  fonucrunt.H.ec  concluno 
eft  contraThomam  Sanc  hez,&c.]  fiib- 
fcripfit  EmanuelRodriguesIoanniSa- 
las  tn  S,z.  tr.  8.  dijp.untcajea.i^.n, 164,^^1 
cgo  contraKodriguc  z  &  Salas. 
ccvii.        Dicoprimo.  BuUumrotartihorologiu 
eji  infallil/ilejm  eji ,  mathematica  tempo- 
rismojnentadtpuguens',  adtfoa^nullt  necef 
Quam  fit  farioeJiftandumM  demonftrat  ipfamet 
dijjiale  /7i?-expericntia;  cft  cnimita  d  fticile  hora 
ram  noctu  exafleadfcqui,pricipuenodu,ut  Ty- 
cho  Brah^us,Coriphafus  Aftronomise, 
ccfferit  fatis  antequam  modum  invcni- 
rct,quohoras  nodurnasmetircturex- 
ade.Nec  rotis,ncc  chalybi,ncc  tritz  a- 
rcna; ,  nec calcinato plumbo ,  nec m.r- 
curiotxftiilaio  pcpcrcit,  Scintcrim  in- 


(ognofce- 
rt} 


tcntum  noDi  obdrtiiir..  Lcgc  Progym- 
nafmatum  lib. r.cap. i.jf.  Quem  &  ego. 
pag.i^p.&mirabcris  fummam  difccr- 
nciidi  ncMfturni  tcmporis  difficultatc.^  u. 

Dico  fecundo.  Horelogiayqua  negligf-  Ita  Vi 
ter  diriguntur ^aut  imperfe^afunt^nanha^  bos 
bentvim  opinionisprobabtlis,  Patct,  non  e- 
nimfidedignifunttcftcs,  quos  kpius 
mentiri  v idcmus.  ^  ^Tnli' 

Dico  tertio,  Horohgia  bona  ,  quadili-  \ 
genter  diriguntur  ,  babent  vimopinionis  gij{J^^ 
probabilis.  Hinc  patct  neminem.fequi;>#^^^^ 
debcreunumpotius,quam  aIiud;quo-     '  ' 
niamin  mereprobabilibuscftlicitaal-  *  ^ 
tcrutrapars.  Subfcribo  Dlzr.xpart,  3-  ^^''•."li,. 
rr^rf  .4.  refol.:^6.  &  part.^.  tra^.  5.  refoL  f<^^^ 
15».  Sznchcide  matrim.tom.i,  cap.  105.  n. 
6.  Fagu  ndez  de  praceptisEccl.  pr<£c,^^..libr. 
i.  cap.io,num.^,  Sancioinfele^is dijp.  ^i, 
num.iS,  Villalobos  infummatom.i. 
tra^.j.diff.zJ.  num^j,  Pharaoniorr4(^. 
deSacram.  pxmt.  inappend.jejf,  3.  cap.  1 4. 
Vegae  in  fumma  tom.i.  cap.i/^.caf.ii.  j, 

Dianae  vcrbafuni  ha:c.  [  Dico  quod 
fi  divcrfafunt  Horologia,  &  aliquorum 
fonucrithQra  duodecima,  &:aIiquoru 
non  fonuerit,  poteft  qui  tunc  foluit  ie- 
iunium  naturale  ,  communicare  die 
fequcnti;  &fivcilladies  ,  fivefequcns 
fola  fit  icjunij,  poterit  dubitjns  casnaie 
&cdcrccarncs,  perinde  ac  fi  cflentduae 
opinioncs probabilcs,  quarum utram- 
quclicetfequi&amplecti.  ^^^jiJ. 

Villalobos  fic inquit  [  Si  ay  divcrfos 
rcloxcs  ,  fcadejuzgarcomo  fi  ubiefc 
dos  opinioncs  probables,  que  pu  cde 
clegir  la  que  qiiifiere,  falvo  fi  uno  dc  el- 
losfuclTctalqucdc  ordinario  no  an- 
duviefe  bicnconcenado.]  hoceft,  [fi 
finthorologiadivcrfa,  procedendum 
cft  ac  fi  cffct  dus  opiniones  probabilcs; 
poteftcnimhomo  eligcrc  quam  vclit: 
qusdodrinadaudicatcafu  ,  quoali- 
quodcxeiscommunitcr  malc  diriga- 
^  tur. 


^erriA 

f^ndii 
tot 


FVNDAMENTALIS. 


r 

0» 


poji 


Jur. ]  Confonatroanncs  Sancius  in fi- 
teitis dijp.^^,  num.  j.  ubi ait.  [ Si  horo- 
iogiadivcrfannt,  ad  pulfationcm  pri- 
nijpotcritrcfcaioficri;  ficut  cnim  in 
odiohs  a^  uitimum  potcft  appdlari,ita 
pommtcomcdcntes  poft  horam  duo- 
oecimam  nodis  ab  uno  horologio dc- 
i'^natam  craftmo  Euchariftinm  fumc- 
j^c  ,  fiahudhorologium  ronuilTc  con- 
«ct  cfu  cxpicto.]  Ita  ilie  fubfcribcns 
jhoms  Smchczdemamm.roma,  lth.2,, 

ArgumcntaEmanuch*s  Rodriguez 
"•^n  ur^.ent  ,  nam  in  ipfis  aflumitur, 
'^^"^^^Z^ez  T     ^"^"^"^  '       circulus  manifc- 
^^''^f<?/f.,?P!"^,^?'^^^^^"^"^'^"^^"P""^^Morahs 
A  inlofophix  fundamenta  peccatur. 
^inguladifcutiamus.Erat: 

l'nmum.  Si  Auditoprimo  Horolo-^ 
giocomcdasbibas-ve,  ctfi  pofteafo- 
^ntaliahorologia,nanpotcris  com- 
"^unicarcdicf  quenti.  Scdcur.^  quia 
•  *5^^<^ptumnon  communicandi  pofl: 
JDum  fumptumobligat,  ctiam  cjiian- 
^  S^is  dubitat ,  utrum  comcdcrit  poll 
'^ediamnoaem.  ^ 
^^^^'go,  nego.  Qniain  dubioftandu 
^'^P^opor  in  PO^^e/rione  qua?  prasccfliti  crgo 
fiSion^^^  ^^'^"'^ioanr,tdicscraftina  ,  ftandum 
^^^^  ho^  ^jy^.^^^^ojierna.quxprxccdit  :  &  in 
'^^^nnefi  jii^  '  anfitviolcuumnatuialcii^iu- 
^^^^^^iti  ^^J"^*  ^•^"dumcftpro  iciunio  ccrto 
^fco«e  1  J^ubiam  violationcm  prarcedit. 
'"^«^  crL  dri^  "^^"  dubianostrahatRo- 
*  nr  ^"^t^  '  "^"  ^"^"^  dubio,  fcd  de 
utamus. 

cuve  ^.^""^^^^  Utpraeccptirigoremur- 
^'^UiU.  ^re^'"^"i^  [Rcfpondo^qiiecncftc 
!r*'^  ave^^^^^  cclcbrar  cn  ayunas,no  nos 
^mt,     1/7"°«  ^  -  itar  i  probabili  Jadcs.  Im  cft. 

'^*''^''^^/eQnrf-°j-^^°''l"°^'"  pr^cepto, 
^^^0  '""^^^""r    cekbremus  iciuni ,  no 

fI^^""'''  probabiiitatibus  aUigari.l 

'  ^'^F^^to.Quidcftprobabilitatibus 


lOI 


alligari?  Qui  probab^Iiter  Philofopha-  ^y-*-- 
tur,  ncutri  partifcalligat,  ncutrifcob-  ^^P^^  f^^- 
iigat,  fed  manct  libcrad  utramqucpa- ^ocum 
racus.  Ert  igitur  implicatio  'inzdjccio p^obabili- 
vinculum  componcrccum  probabili- 
tate.Quod  fi  hac  phrafi  volucrit  diccre,  P^fi^ 
hoc  prxecptum  tanto  fo4c  rigorc  ob-  ahquis  fi 
fcrvandum  ;  ut  nondcbcamus  proba-/"'»^'^^'/^" 
bilibusfcntcntijsaflcntiri;  rogaboun-^'*'"'  ^^^- 
dcfciat  hinc  cxcludcndam  fore  om-^'*''^? 
nemopinioncm  probabilcm:  Ego  e- 
nim,  hanc  propofitioncm,!»  hocprace- 
pt&  non  habent  locum  opintones  probabilcsy 
noniam  probabihtcrfalfam,  fcd  erro- 
ncam&abfurdampronuDcio  :  quid- 
quidenim  dc  hoc  pr.tccpto  probabili- 
ter  dicitur,  prudentcr  dicitur,&  potcft 
adpraxinrcduci, 

Opinionem  Emanuclis  Rodrisuez  ccj:. 
amplexus  cft  noviflime  MeroHa  tom.i, 
dijp. i^cap.i, coroLu. num.  1.5 p. ubi  fic ait  Argumen - 
[  Falfum  cft  quod  fubdunt  aliqui  ( id  uMeroUa, 
cftSanchcz&alij)  quod  icilicct,  fi.di- 
vcrfafint  Horologia,  &  unum  fonue- 
rit  horam  medise  no(flis,aliud  vcro  no, 
potcil  qui  tunc folvit  iciunium  natura- 
Ic,communicarc  fequcntidie,  quiaeft 
vcluti  ficflcnt  duas  rationcs,  vcl  opi- 
niones  probabiIcs;Iiccretcnim  alteru- 
tramillarum  ampledi.  Hoc  cnim  falsfi  Mirabilif 
cft,qniain  paricausamehorcft  condi-  argumen  - 
tioprarccptipoflidentis  :  &  opinioncs  tatio. 
proba  bilcs  funt  tantum  fpeculativaf ,  & 
idco  homo  tune  dcbet  fe  gercre  ,  ac 
quando  fadum  cft  dubium.  ]  Subfcri- 
bitMcroIlseSalas  i.z.tom.z.tracf.^JiJp, 
unicafe6i.i^,num.i6^,  Et  Diana/^^rf.^. 
tracl.^deconfcientia  dubiaRefoL  i p.poft- 
quamcitavcratMcroilam  &  Salasfub- 
iungit:  [  undeutraqucopinio  cft  pro- 
babilis.]  Notaillud  unde^  non  vult  Dia- 
nahancMeroIk  &  Salas  opinionem 
eflt^probabilem  ab  intrinfcco  ,  fcd  ab 
cxtrinfeco  proptcr  Authorcs,  qui  eam 
dcfcndunt.  EtEgo,quiancminem  co- 
N    }  tcmne» 


rot 


T  H  E  O  L  O  G I  K 


tcmnerc  voio ,  tamctfi  vidcantur  Ro* 
dr  jc|ucz,  Mcrolla ,  &  Svilas  non.  adic<jiu 
}e(ur4      qitfivultatcm,  an  corumdcm  opinio  ab 
ffr  i  oMmf  extriiifcco  probabilis  (itr'  non  qrgcbo; 
-  fcd  tamcn  confidcntcr  pronunciabo 
c^mdcmabintrinfccQcfTcomninoim^ 
fil^  fA^m^^-probabiicm,^  rationcs  a  Merollapd- 
fedodtpyo-^  tiiir^as,  autnihil  aut  coimrium  pro* 

Voij^.  i'mn4 erM,  1«  p^iri  cavi$5 mclior cil 

mn  ^jt  prtf  cpnditio  pra:ccpti  praeccdcntis,]  Scd 
prttceptQi  cuius  prapccpti  po/fidcntis  ?  non  datur 
fidpYodiQ  prarccptum  antc  i2.^ratio<|ua?probct 
/>mrf.  nondumcfle  duodecimam, .e?d^prQ* 
babit  nondunn.c(re  prseeeptum, 

SectindA,  Opinioncs  probabilcsfunt 
tantum  fpccutativ?:,  j  Scd  <juid  hoc?  A- 
gitnc  dc  omnibus,  andciiiistantum, 
ieiuninm  naturale  conccrnum  ?  Si 
dc  illiij,fi  dc  iiHs,  errat;  nam  omnia  quae 
iciuniq  djcuntur,  poiTunt  ac^^ujicci- 
dcrc  prout.dicuntur'  er^o  ifti?  opinior 
nc«  funt pra^ic»  j  illy  cnim  func  fpc- 
culativap,€|ua!  proponunt<afus,qui  n^ 
An  mnt4r,  poiVuntareiderc  Acccdit  quodmultl 
auAfunt  <i<5ccant  omncs  opinionc*  prgbabilc* 
L^^/^.^;r^ip<^c«'p^i^'^^  probabilcfi  praaicj^, 
probMi^,  <|UOrumf:ntc«tia,ii  beneimcHigitur, 
ftntamm  veracft.  Yi^.^Dm^mpart,i,m^.^* 

M4k  Hti-^      rc^o..Hottno  tunc  debetfcitagc. 
pnbditt-  vcrum,nccpro  R.odriguc(i)  5v'  Mcrol- 


,i)ptmmf 
d^imnio 
fmpra- 


\g  {urttcntii.Non  vcrum;<^^'Uintali  ca- 
funon  debct  fc  homo  gcrcrc  ut  dubi- 
t^nsjScduthabcnsapinionem  proba. 
bilcm,\necbcnc  argumentatur  Mcrol» 
|a  hwppon^s,quoddcbcrctprobarc,  Ut 
fondoncmusin  tali  eafu  Jubium  c(re& 
}ionopinioncmprobabilcm.|  ^uidin* 
depro  McxollxKntentiaf  Nihihnihil. 
'pt^  vo(J(^f>  IndabioiUndueftproponefTiQne.Scd 
fa^Cibci  cjuiscftinpotTcfrionc^prxccptU!^  M»- 
AntSffdtft"  nim^,c|uia  illud  afficit  craitinum  diem. 
p^        occ  mwipit-ftntcquit  dic$  iucipiatt  An^ 


fundftur. 


i^rndHm 


ncdics  craftinus?Miniinc.Scddicsho- 
dicrnus.  Ergo  qui dubitat, an dics lo- 
vis  cfBuxerit,6(  inccpcrit  dies  Vcneris, 
dcbebit fic  difcurrcrc.  [Dics lovis dic 
Vcncrisprior  eft:crgocftin  poflcffio" 
ncdicslovis,  nectcncbor  credcrc  efte 
diem  Vcncris,quoufqj  detur  ratio  tam 
ciara,quardici  lovis  pofTcdioncm  cli^ 
dat.Atrationc5dubiapu5  polTunt  pof* 
feffioncm  clidcic  Ergo.]  H^ccnimi? 
f  Urafv»nt,n(?c  tot  vcrbss  di^na,  nifi  vc- 
limus  TQt.am  Thcolo^iam  ftrieiare  ^ 
invcrtcrc, 

Senfmm  minentiffifm  D-  cardi 
naWddii^o. 

EStfumma  cruditioms  Vir,  &dig-  " 
nus,  qui  hbcnter  audiatur,  Ex  co  ' 
unam  aut  akcram  Im,cam  cxfcripfit  <• 
Pianiparr,^.tra^,^.rcfof.  14,  Etcgo 
quiailluin  fufpicio,  volo  ciufdcm  fcn* 
tcnuam  wbcrfiis  proponerc  &  cxami^. 
narc;  Jibro  cnimdcSacram,  Euchad' 
ftisc  dijp.  1  j  f^^,i,n,i7,(k  inquitv 

[  AdditThomas  Sanchcz/^z.^f.M^. 
trmoniQ  di^Ht^  ^i- nunhAO.  non  poiTc 
communiciirecum»  qui  quando  cccpit 
fonarc,  qu?e  cft  cxtra  Italiam  fignnm 
mcdia?  no<5tis  a!  quidbibit,  licctquvdo  ■ 
ionat  uUimu.'!  pulfus  hor??  duodcci-/'' 
ni-r,dcfif(rctiam  bibcrc ,  quia  cum  in- 
'DnarcprimuspuKiishorJC,  iam 
i.  ioracomplcta  ,  ^ incipittempui 
horae  fequcritis  j  cft  autempcracci- 
dcns  ,  quod  phircs  pulfusaudianturi 
co  quod  non  pofTit  unico  pulfuhora 
duodecimaindicari »  quod  quidcm  in 
ri^orcvcrum  cxiftimo,  non  fojumdc 
puifuquohor^dcfignantur,  fcd  ctiam 
deillo,quopriiis  dcfignantur  quadrj* 
tcshota?  i  foicnt  cnim ,  antequam  dc- 
tur  fi^num  horarum  ,  fonarc  pulfu^ 
minorcs  proquadrantibusjitaut  ante 
fcx,  vcl  duodccim  pulfus,  pro  horis  fo" 
ncnt  quatuor,  pulfwslcyiorc^  ad  dcfi" 
gnandum,  iam  r(fe  ^nitos  (ju<ttuor  hc-' 

^  \ 


1 


FVNDAMENTALIS, 

fiiiir.    f    t^atcndum  eft,  horam  Qfle  bos  /«  SumnH  tom.i.  tr^ddiffifuU.zx,  nu, 

bi "'^^'^^•^^"oais  dcligiuri ,  u-  7, Df aiu' fow.z.  f?'^//.  4. 3^.  &  alij,    /'o^ «^^^r: 

P  iinumcoepit  lonareprimuspulfus  Singulacnim  horologia,  quamdiu  dt  filtim  jpe- 

loDn  %^'^°''^  quiacxil-  crrorcnon  confhr,  fiiciunt  probabi- ^«/^/^'rf,. 

tis  n  ^^^'"''•'.^'^''^'"f'"'^''''*^^^^  lem  opinioncm  ,  quam  vnurquifquey^^^r/^?» 

mnrm  •n*'''"^'^"'^'''^^^^''"'^'  potcftlicite-fcquiin  fu^s  opcrationi-/'^*^f'?/<rf. 

comi    ''"'^  "1"*  inhorologio  I^us.  ]    Hatc  EmincntifTimus  Lugo, 

^  muuicmoyetur .  &qua;divifaeftad  quac  partim  coinciduntcum  pr^cc^- 

Icsfer,''j''''r'  '1''^'"'''  P''"'-''  '"'J"''  '^^^5  ^       "oft^"^  doarin^confo:^ 

tium    '       •^'^'^  quatuorquadran-  nant.  iam  funtfupcrius  confirmata; 

omnin'''''^"'!''  ^"''^"^^'i'^^  fp-itialint  ubi  dillbnat,cxaminata  &:  impugnata,. 
mmnoa:quaI>a,fatcndumcit,  quod  SENTENTU  ALIA. 

ns  h  ''''^.^/'^f"'  ^  8i^'^t  ctiam  unico,  non  tamcn  An  flandH 


tur    1°''^'  'P«'u>>'h'»-   itarigide,vtprim.iairs/cdpotiusuiti-/f  «/f;'/» 

quflt',m.       j  P"'^"*P''"    mihabeatm  ntio.  Giirioseiniiaccon  An  ' 

Korar,?,r,  'J"^^"'"  '"^»  »'\«  P^'' trovcrlia  d.rcurrit  P.  MartiniisBrcffe.  temfm.. 

ttes  2'  "?P"'''-1"""  '        '^"""t    ul>i  ait  [  1'robab.lc  vidctur  hora  Juo-  nwMti- 

dliod,./;'"  'l"»^''^'^"''"''  &  d^^ciinJdurare  moralitcrufq;  adulti-/»«//i//«/f, 

Pfim  m    '"'^         '  ,^^"'"" """"'»""«'■•  adeoc];.intcriin  b.bcntcy/fm«///«- 

rotaenl  '"r"  r'f  •*^,^'"-''"''i  &comcdcntcmnonviolarcieiunium,  »e  mora. 

«tomovo?"°"  ^'"^"^'^'/"''^"'•emmo-  vclnaturalevelccclefi.fticum  liquen-  htcr> 
fus.  Dcm"'''^''"            jr"*'  '  Pi!'-  ConfonatTrullench„/Drr/. 

SuenC  '»'«-«'''*-3^^''/'-2.,/«i.4.  ,/«w.8.  &  Utri  fc, 

^^'^n.Z^  -        r  ^"""'■^  ^•"""^^^'•''^••[Wcoaliqu.rin  talica- 

vum  '„'''""«"2n<^S«ivum,fcdpo(,t.-  fupoffetdicercnon  cflc  a  communio. 

P«tc^auir  ^'■"'?""  ncabllincndnmr,  quibus  clauditur  il- 
''^^at'(lln,!r""  °'°'T""''; 8- '''•■-      «-^r°l«tio.  Standoigiturhuic  opi. 

'"^ndum  H  .^"'''i°  "°^^'%&alter„m  nioni  Jicendumerrct  Pr,//>^,dari  ho.,,s  f.^'-.»^»»»' 

^lRodri.,,,.   "''''    '.^'","  mo'-^l«&niathcmaticas:  has  diftin- -^ior.,//»,/» 

'•f''A.o.''r^«'c'','"'  8"'  '"«"nento  indivilibili,  illas mo- cr 
^•*#.«'»t^^                 '•"'■^'*'         ■5'««''".  AprimoiauadHKimum'»''W'"5 

P°fle noi         '^'  '""''•-^4-  "tgant  eflccopulamduarum  hon.^um  ,  & ad  #/«*</■ 

'■'"Hm  hor  T''""''^  ''l"'^"'  '"'"  "''  ""■""'1'  P'^'-''"^'-'^.  ad  priorcm  ut  mo-  f /'"v* 

'""•vareiciunl^'"?''      <^°q;P«'"a«  '"enitui,mo,alctc>minativum,adpo- »«<"••'/'■, 

^'^'''lullaii^nfr         "'""'""'r'"'^""-  ft^'"'0'-en'"tinitiatiyum.Tw/^,InB£l- .  '  ' 

*'''"'*;  Quir?."'''""!''''''''"  '"'^'^''-  S'°         '"^mincs  minus  feftini  & 

P^l^^ficri,  ;h1°"''     ''a'"T"''""'  '•"^'^  icifum  quamin  Hi,pa„i3.  prx -/»'/... 
'^'■'"'timoCo  o"i'  "  f''  '^'  '1"°''  '""^  <"°num'hor/prx- 

•"••^SancheXZ.  'p^^^^^^^^^  c.n.tur,&.  .a.,s  q„i  at.diuntur  in 

wo  ctato,  Fagundez  pr^,  pnore  ca.npani,  ufque  ad  ultimum  i- 

flurr. 


104 


T 


H  E  O  L  O  G  I  A 


dum rccundx,  ad  momcntum  moralc  tulerunt  varijhorologiorum directores  a  me 
copulativumpcftinere,  &  efle  tempus  fuperhacreconfultt.&C(\u\Oim'i\u(uv[\v[\0' 

phyflcc  ,  at  moraliter  inftans  ,  cjuod  pcre  placent,  Magnifico  meo  Domino 

priorcm  ciaudat,  &  horam  pofterio-  &  amico  loanni  Marco  rubtiiifnmo 

remapcrrat.  Mathcfeoscultori  communi;.o,  &re- 

'Ccxiv.       At  his  Authoribus  multo  cft  fcru-  fpondet.rSe  omnino  dcmiraiiPrspo- 

pulofior  loannesPrxpofitus  m  1.2  D.  fitum  aliasmagnum  Theologum  inro  j 

HmnAquAji.i^.  nrt.Cdub.  ^.««w.S.ubi  horaria&  hbrologiaria  fuilfe  tam  ru- 

fic  ait.  [Siefiet  unum  horologium,  8f  dcjltamihi  acutilTimusIoanncs  Mar- 

ubi  capit  fonare  duodecimam  ,  ali-  clis,  itaalij  Mathematicifupcr  conful- hW*|'' 

quis  biberct ,  licct  quando  foret  ulci-  tatione Patris  Pracpofiti  fafta  horolo-  rium 

mus  pulfusxlefiftx:rct  bibcrc,  non  pof-  gioriim diredoribus  (  hoc cft,  faci iftis  ^torei^^>j 

fet  die,  fe^jucnti  communicare  :  Quia  &  turriura  Cuitodibus,  hoininibus  iii-  ^*"*^ 

cumprimuspuIfushora?fonat,iamho-  cutilTimis&ignorantiffimis)  amcco-  ^ 

An  prtnm  ra  eft  expleta,  &  horologium  tantum  fulti.  Stat  igitiir  horologia,  c\ux  bcnc 

ff7«5r///?m-  cfttcftistdindicans;  etfi  iiverfi  piiifus  gubcmata  dicuntur,  habcrc  vimpro-  rectp^ 

Quat  hO'    f»>^t»    evcnit  ,  quiancquit  uno  pulfii  babiliuni  opinionum ,  ut  pofTis  unum  benff^- 

duodecima  indicari  ,  ficut  indicatur  -fequi  vclahcrum.Hincconftatneminc  ^//•^''^  JJ, 

prima  hora  unopulfu ;  quod  omnino  dcbercfcqui  hocpotiiis,quaaIiud.  Ex 

videtur  rcrum,  &  videtur  intelligi  rc-  hac  rcfolutionc  fcquitur  polTe  carncs  bab'^^' 

fpcdu locorum,  in  quibus  ifon  cft  ufus  comcdi  dielovis ulquc  ad  no<5tis  duo- 

praeludioruminhorologijs.  Verum  u-  dccimam  ,  fequendotardiushorolo- 

bi  eft  talisufus  ,  dubium  effcpoteft,  gium:poftccome<hamedia  noiflcqu^ 

quandofit  fignumclapfz  hor2e,anini-  Sabbatho&dominicae  intereft,  fequc- 

tioprseludij  ,an  poftquam  inccpit  pri-  do  velocius.:  Inftetftttium  tcmporis, 

muspulfushorar.  Ad  quod  videturdi-  quod  ab  horologio  primo  ad  uitimum 

cendumiquodpcrfeloquendohorafit  interjjcitur,communeeffe  ;  quiapro- 

expleta,  quando  inchoatur  praeludiu.  babiliter  adantccedentem,  &:a?quc^- 

-^^      Ita  mihi  rctulcrunt  varij  horologio-  babilitcr  fcquentcnvdiem  reduci  po- 

/hn£uat     rum  diredores.a  mcfuperhacrecon-  tcft.    NccRecentioresfuntprimi  qui 

Drimmi'    fulti.  n.xquo  fcquitur,  quod  pcrfelo-  horo'ogia  Philofophorum  probabili- 

cltispralU'  qucndo  fi  quis  intalibus  locisbibcrct  bus  fentctijsadfcribat.LcgoinClaudij' 

j  ?  jninitio  prafludij  horae  duodccima:,fe-  Cafaris  Apocolocyntofi,  quse nomine      .  J 

quenti  die  non  ppfiec  communicarc:  L.  AnnariScnccaecircumfcrtur.^n.ji.j  .^j 

quia  ab  iniiio praeludij  incipic  fcqucns  Horam non pojfum  tibi  certam dtcere,facili'  ^  r'^^ 
dies,  &  per  confcqucns  eo  dic  non  ef-   us  tnter  Phtlofophos ,  quam  inter  horologta  frw 

fctieiunusiciunion.Tturali.  J  Hxcom-  conveaief.  undenon  poffiim  fine  admi-C^^' 
nia  il!e  ,  cui  ve!  exparte  vidcturcon- 
fcntire  Sanchcz  Itb.  i.de Matrimon.  dtjp, 
41.  num.  40.  apud  Dianam part.  6.  tratt. 
C.refol  i^  &  Lugoncm-</f  SAcram.Ju- 
chartfl.dijp.iyfe^l.z,  nu.^j^ 


ccw. 
Isota  hoc 
benc. 


rationcLegerc  luniorum  aliquot  R.e-^^^''^* 
folutiones ,  quiHoroIogiis  fidcnecef- 
fario  adhibcndam  fwpponunt  Nccur- 
gctRhenanus  in  commentario  huius 
libclii;qui  ut  exaggcrarctPhiloiophoriJ 


AntequamPrspofito  velimrefpon-  difcordiam,  qualiargumcntum  fume- 
dcrc,  recognofco  ilia  vci ba,  ita  mihi  r^-  rct ab  impofTibih,  ne  dicerct, 


ti^^rolM 


i^amprth  tncipient  turres  vitare  columh^, 
A^^trafera,pecudesgramina,mergus 
aquas. 

«oc  enim  viderctur  poctfcum  &  a- 
i'enum  a  Critici  fcvcritatcenumeratis 
^anis,  iiscjue  repugnantibus  Philofo- 
pnorumopinionibus;  fubjunxit;  Pro- 
*nde  neutiquam  ahfurdum  ertt filocum  Se- 
fteca  vertimns.ut  dicamuf^Factlius  tntcr  ho- 
yogia  convemre ,  quam  inter  Ph/lofophos. 
luppoiubat  igitur  Rhcnanus  eflfe  hu- 
"^anitus  impoflTibiic  ad  uniformcm 
w      l^^Vh  "^""^^o^^jiamhorologiareduccrc, 

,  Horologia  accurata  horaqua- 
y^^imt  -IT^^  ^  vmr^f^ deviant,  Hanc 
»''^4^        ihcfin  in  Commentariomeo  pofui 
"^/^^lker,  ''51'''-^ii8.&dumaaual:terilhmrcri. 
(J^^^w/rfey^P^^^^niinDuncnriMonaftcrio/itoin- 
difiin,  '''^"/^niaCivitatis  Brugenfis,  expcr- 
IT' T  .    ^"^"^  quadrantibus  aliquot 
^^Uter?  ^°^;>|ogia,ou2bcneragulatadicutur, 
J^.^liis  dimderc ;  Ergo  temcrariusnon 
•^^t»  cjui  cenfuerit  urbis  Horologia, 
a  ftolidis  farpius  diriguntur,intc- 
quadrante  exorbitarc.  Idco  qua- 
ma"^^ ^-^^^  ante<|uam fonet  duodcci- 
Otarij      &  J  '"C'pitdies  fequensprobabilitcr, 
4     '   fi    "^"^^  probabilitcr  antccedens  dics 
««r^*"^'  {^'^^^"'^^uadrantc  poftquam  fonuerit 
WT''    roi^^'^*^  P^^goaut  tneremofuertty  uht 
h?^''^^  ptTi  Mogium  heneregulatu, 

c  c  V       Ao!  /'''^e/?  '^''^^«•f  //^«^  quam 

^vii,    ^<lquadr,.ntea  vcrttaetxorhttare. 

c  "^^^^'^'^""cdehoraphyficaprout 

mi^ r   '^P"^"^  vix  viro  in  aflrono- 
Petru.  1  ^1?"°  contingerc.Quid, 
tifTin.       ^^^^^^ho^ologium  cxquifi- 

fu  tcn  ^^Ton^co,adhuc in  tali ca- 
met."T"r"?"  ^cberemathcmaticc  & 
acci Jf;    ''^^'  ^'ed  civiliter  &  moralitcr 

^''^lnmacoHclufto,  quanuncdtli- 


FVNDAMENTALIS. 


10; 


genttftmo       eruditi/imo  DtaH^ 
part.  7.traa.ii:RefoI.if.^fMW/(7- 
//w  meoBantio,tametft  magno  amtco 
displictitt ;  caufamHorologtorum  ani- 
mofiits  fufceptt ;  fed  &fcruoremi^ 
pfius  ego fcquentthus  litterUremtfi, 
Moris  ell apud Jurispcritos,ut  fi  in-  c  c x viii 
genium  dodtrinamqucvelintoftcndc-  ingenium 
rc,  caufepcriclitanti ,  &tantumnon  oftentandt 
injufta!favcanti  auraenimfecunda  &  ^0^^«. 
fcdato  occano  vel  impcritusnautapi- 
num  dirigit  ,  fcd  qui  confligcntibus 
vetis,  &procellofisfluaibus  tumultu- 
antibuspotcft,  non  nificxpcrtiflimus 
eft;  adcoque  iuftam  caufam&notant 
defendcrc  illc  potcft,quiJuftiniani  vo- 
lumina  vidcrit,  licctnon  aperuerit,  at 
ignotam  &injufta?/imillimam,  dedu. 
cerc,  explanare,  probarc  ,  &tandcm 
redderc  vidricem  nullus ,  nifi  dodi/fi- 
mus.    Dolcnti  capiti  opcm  rcmcdi- 
umquefcrctqua:libct  anus ;  atLabo- 
ranti  ardorc  fanguinis  &fcbri  pertina- 
ci,ille  folus  (]ui  altc  callcat  rcgulas  & 
fundamentaMedicinsr,  Hrgo&Tu, 
mi  Lcander  ,  ab  ingcnio  laudabcris, 
quod  caufscHoroIogiorum  dc/pcratsc, 
imo  pcrdita» ,  volucris  tanto  conatu  & 
nifuopitulari,&jamjammandandam 
oblivioni  defendcre.     Benc  guber- 
nata  horologia  dixi  horse  quadrante 
exorbitare ,  &  captiofus  in vcrbis,  in- 
gcniofus  in  circulis, mc  obfidcs,tc  tor- 
qucs,  mc  cxcrces.    si  heneguhernata,  ^^'^/'^^ 
'mo^vixs,  qtitexorhttant}  &fi  exorhttant,  ^^"^^^^o- 
qui  heneguhernata  dicuntur?  Et  Refpon-  ^^' 
deo,  mc  bcne  gubcrnari  illa  diccrc,  ^^^^^' 
qu«minusmalc:  quod  fiomniamale '^'^^'^ ''^'  * 
gubcrnari  afleras,conrcntiamiJlico,  &  ^'^^^^^' 
ceffabit  diffcnfionis  occaiio.     At  ut 
videojplus  campanis  in  cIauftro,quam 
in  univerfitatc  dcfcrtur.  Vcriimil- 
lisquiddcbcs?  An  illaium  idcopatro- 
num  agis,  quod  fubmcdiamno(5lem 
O  fom. 


io6 


tx  L  \j  -i^  ^> 


i  A 


iomniiiv.  i;Mngant,  Ic(5lo  amo- 
vcant,  &cho.oriftant?  an  quodto- 
ta  die  tua  intemimpant  ftudia  ,  &  a 
Jittcrisabftrahant?  fane  tibi  ill^  do- 
€i:rinam  ihvidcnt ,  ncc  dignas ,  qua! 
tuadodrina  protcgantur,  Sed  non 
acquicscis  ;  dctraxi  iilis  honorcm,& 
ut  rcllituam  cogis.  Odiligcn^  Ho- 
rologiorum  advocatc  /  timco  t  ne 
honoiis  illa  prxtcnia  rcft  tutio,  fa- 
tura  fit  majoris  confufionis  occafio. 
Campanas  igitiir,  jam  clientes  tuas, 
confolcris ,  ne  a^grc  fcrant  argui  dc 
quadrantis  hor:E  exorbitantia  fuade- 
as;  ne  in  causafit  ipfa vcxatio,  utit- 
k  quacirans  crefcat ,  &  mcdiam  ho- 
ram  pcrtingat  aut  cxce  lat.  Sedvi- 
deo;.  aiflorcs  nimis  pcrtinax ,  &  re- 
/pondereomnino  dcbco,  &mca?fen- 
tentiae  rat  oncs  &  momcntaproducc- 
Borologia  j-c.  Suppono igiturprimo,  Horolo- 
Tychanica.  g'aTychonica  fuiftc  optima,  quasha- 
buercpotuerunt.  Vir  fuitmechani- 
c«  AftronomisE  deditiiTn-nus  ,  qui 
nullis  unquara  peperit  cxpcnfis  ,  ut 
inftrumcnta  pe;  fc<5t:i{rima  habcrct ; 

quidcm  automata  conferi  debcre 
'nterlnftrumcnt.i  praccipua,  manif-e- 
'  ftum  cft.  Supro.Mo  fecundo,  joan- 
ncm  Kepplerum  ,  Trium  CTfarum 
mathemjticum  ,  &  Xychonis  pro 
temporc  alumnum  &  araicum ,  in  ho- 
rarum  do6"trina  dotfliorem  u;iiverfis 
illis  Ecclefiarum  cuftodibus  ,  qui  in 
turribushabitarit,&  civicahoroiogia 
regunt. 

Has  duas  cgopofitioncs  autncgari 
aut  in  dubium  vcrti  non  patiar;  lunt 
enim  nimi$claraE&  confpicuar,  Scd 
arguam  fic,.  [  Tychonica  hoio'o- 
gia  fuerant  pracftantiora  ommbus  ci- 
victs;  Joannes  Kepplcrus  omnibus 
fa.'rvftis  &  Cuitodibus  dodior&diii- 


Ktppierk 


fioa 
foTttorc, 


gentior  :  atqui  horologia  Tychoni-  ' 
ca  rcda  a  Jonnne  Kcpplero  ,  civica 
ab  eocorrcdla,  plusquamhorajqLia- 
drantefaepe,  imo  &  aliquando  tribus 
aut  circiter  cxorbitant.  Ergo  finc 
campanarum  injuria  dici  potcft,Ho" 
rologia  ,  qu.r  bcnc  giibcrnota  di- 
cuntur  ,  inti  a  quadrantis  horae  tcr- 
minos  exccdendo  deficicndo  Luxa- 
ri.]  Probaturus  minorem  aliquas  c- 
jusd(.ml.KcppIcri  obfcrvationcspro- 
dacam ,  in  quibus  ipfe  horologiacum 
Cc3elis  ,  Campanas cum ftellis  compa- 
ravit. 

Anno  Ijp8.  die   21.  Februarii  Qsjti^' 
Stylo  novo,  mane  contigit  Ecclipfis  ^^^l^ 
liinse  y  quam  obfcrvavit  Kepplerus  ^.j:> 
Gratii ,  &dcf<-ribit  his  vcrbis  (  op-  p^jffli^ 
ptic^  pag.  3<^S.)  Qiiotemporctin- 
tinabulum  urbis  fonabat  horam  ter- 
tiam  ,  diftabat  fpica  a  vcrticc  grad. 
j6.  40.  quadrante  lignco  fpithama- 
li.    HsEC  fpic2  ahitudo  adiierct  horx 
urbis  minuta  24.  ('attendcbcne.Ho' 
rae  quadrans  15.   minutis  eonfici- 
tur,  &  hic  hbrologium  proptcr  in- 
ftantcm  ecclipfin  ,  ut  folet,  acciira- 
tiiis  dircdum  ,  24.  minut.  hoc  eft 
quafi  mcdia  hora  exorbitat.  )  Hora 
ergo  ui-bis  4-  30.  (  hoc  eft  Ccelefti 

4.  54.  )  nondum  intcrnoicerc  po- 
tui  dcfedi um  :  fcd  potuit  ficri  proptcr 
nubes  ,  ut  lunc  inccpcrir.  Nam 
minus  duobus  quadrantibus  poft,Lu- 
nanondum  cxciimidioobfcurata,pl'T 
nc  erc(eta  ftctit.  Paulo  poft  quin- 
tam  (  urbicam  ,  hoc  cft  ccelcftcm 

5.  24.  )  dimidia  diamctrus  dcfccit, 
Luna  jam  incHnata.  Paulo  antc  fe- 
xtam  (  urbicam,  hoc  eft  reveracce- 
lcft.  6.  20.  ).  tcnuifTimo  cum  lumi' 
ne  fe  poft  nubcs  fubduxit ,  adco  ut 

vidc- 


fecun^ 


^l^fen 


FVNDAMENTALIS 

viderctiir  adhuc  dccrcfccrc  &  lumcn  " 


lo7 


fiuebat 


Sed 


^ter^ 


kin 


'omnepcrditura.  Cadcret  ergo  ini- 
tium  paulo  aiite  quincam  ;  ulcima 
plufis  circitcr  lo.  mmutis  poft  fc- 
Ktain.  Et  fuit  id  circa  niedium. 
Nam  VVandcsburgi  (  ubi  tum  a- 
^cbat  Tycho)  obfcrvata  cft  non 
pemtus  deficcre.  Rcfcrunt  au- 
tem  Tychonici  mcdium  hujus  Ec- 
^hpfeos  (  Principis  obrcrvatione  ad- 
juvantc  calcuios  :  nam  finis  fub 
tcrcia  fuit)  ad  horam  6.  5-  Huen- 
ngc. 

Anno  1601.  dic  9.  Dcccmbris 
vcfpere  obfcrvaj-it  I.  Kcpplcrus 
^iiam  Luni'  Ecclipfin ,  &  utcbamur 
C/'iquit  )  horologio  '.rychonico.I- 
«itium  cursiis  fortu:tum  .erat.  .adhi- 
«uimus  &  quadrantcs  magnos^  no- 
^^nJisappuKlbus  fidcrum  in  mcriJi- 
Locusfolis  fuit  in  17.  48.  Sa- 
^^ttarii,    Ergo  cum  horologium  il- 

induccret  horam  5.  51.  crant  in 
JpcridianoMarchab  &  Sccath  Pega- 

undc  hora  cruitur  558.  dilcri- 
*^mc  ab  Automatc  quad  minuto- 
^um  13,  R.uifiimcumiL.cm  horologi- 
"minuicarcthoram  8.51.  eracin  mc- 
'"idiano  lucida  Arictis  ,  qu«  ho- 
vcram  dedit  8.  58.  rurfum  ec- 
^c  mmutis  13.  difirrcpantibus  :  ita 
Automati  momenta  componit  cum 
[  Annon  horae  qua  irantc 

aCoelo  Tychonicum  Horologi- 
umdcviat.>  fanefi  13.minut.a15.mi. 
""^*  ^^ftiiiguas  nimis  exa6tus  cs  ;  6: 
J.'ad  nimis  omnino  cxorbitans,  ct- 
^}.  '  ychonicum  a  doGnlTimo  A- 
uronomo  diredum  1  Igicur  hora 
^"fomatis  5.  35.  hoc  cft  Ccelefti  5. 

notatur  merum  initium.  Auto- 
^^^^  6.^6.  hoc  crt  rcvcra,  6. 4  ^.circu. 


h\s  pcr  centra  vcfgcbat  in  ccrnu 
Tauri  &  Capcllai-a.  Abcratcrgo  .ad- 
hucaMcdioquafi  minutis  ic  hora- 
riis.    (  Itcrum  Cali  &  Horologii 
eft  13.  rninut.  dikrimcn.  )  Auto-  ^''^^^'H» 
matc  7.7.  hoc  cft ,   hora,6.  53.  ut  i- 
pfcmet  Kepplcrus  cxprimit  (  eccc 
jam  1 4.  minut.  diilercntiam ;  anmul-  ^^*^^^^'^^ 
lum  jam  diftat  a quuviratitcfive  mitui-  '^'^^«^4 
tis.  i^.  ?  )  Inccdcbat  circulus  hic  mc- 
dio  loco  int<;r  humeros  Eri.hthonii 
vcrfus  polarem-    Ergo  mcdiumcir- 
citcr.    Rcdc  :  jam  cnim  medium , 
vcl  peragcbatur ,  vel  cerc^^  peraclum 

CiMt 

idcL^.  _^  v.;n:;.s  i^.<:pplcrus  Ohfcrvant 
anno  16  o      dic  4.  junii  vcfpe  .frrfw, 
rc  obfervavit  fincm  E.ciipfcbs  in 
hunc  mcdum.  [  Horologium  (  in- 
quit)  Tychonicam  ad  manus  crat, 
•minuta&  fccunda  indican^,  (Fr«- 
Jlra  i^utiicrn  fecundt  fttperjitttose  qud.- 
ruiitttry  quando  in  priniis  errortamno- 
tabilis patet.  )  lUud  utcunquc  initio 
rurfus  capco  ,  accomodatam  ad  fo- 
licoccidcntisaltituuincm  g  adum  4. 
40.  Eratcrgovcra  hora  7.  z^-jHo- 
ram  7.  f8.  rcponit  Gotcfridus  wcn- J« /'^/^  cx 
delinus  cx  calculo^    Ubi  vidcris  infolis.thi- 
hora  ctiam  folari  non  convcnirc  A-  tudine 
ftronomos  cflcque  intcr  Kcpplcrumv^^w/^f.^ 
VVcndel  numquc,  viros  dodiffimcs  differenti^. 
diftci  cnciam  minut.  34.  c\ux  vide-  W///.34. 
tur  intolerabilis  omnino  fcd  addit: 
Luna  orta    cft  in   craftis  nubi- 
bus.     Hora  8.  4J.  primo  vilum 
luminis  hmse  vcftigium  ,  Hura  8. 
54.  dc  rotun.;a  circumfcrcntia  Lu- 
.n^efcxransaberat  hora  ^.o.Nondum 
omnisdelierat.  Horap.  z.vifacircum- 
ferentia,fed  pal!ida,Dcfierat  fanc  uno 
O  z  mi- 


1 


Obfervatio 
qu^irta. 


Mrrat  llo- 
rologium 
Tychoni- 
cumfere 


los  THEOLOGIA 

niinutopoft,HorafciI.p.3.calcuIusTy-  matvirammargtncmpartis obfcurat», 

chonicus  exhibuit  finem  hora     i S>.  quamvis  pkis  tertia partc  rertarec,ici  cft 

idquc  per  horarium  ,  iEquationem  pIusquamdigiti4.adhuclLicercnr.Di- 

temporis,femidiamctrosiunx,&um-  xerunt  crgo  fpcaatores obfcura:  par- 

brx  diffcrentiam  mcridianorum  Pra-  tis  circuUun  anguftiorem  :  ]  plane  fit 

g2E  &  Hucnns  a  Tychone  conftitu-  relatum  in  koramio.  fz.vclf^.&mc- 

tum:quaEmutaripo{runt>filvaHypo-  diumadhoram ii.  17.  vcl.  18.  pcrti- 

thcfi,ipfosart  culosoppofitionumrc-  ncat :  fic  docentibus  calculis  ,  fic 

prxfcntantc.]  Hxc  i!le,oratione  ,  ut  didantibus  circa  id  momentum  Pha- 

apparet  ,  dcfperationis  plcniffima:  fibus-  r^iferli^* 
quod  hiatu  tamimmani,vidcatdifcre-       Scd&annoi^oj.dieig.Novcmbris  OOj 

parcTychoniscalculumaCcelo.  vefp.Joan.  Kepplerus  fcribit  ccepilfc  ^«'^  ' 

Pragx  Kcpplerus  Horologio  Ty-  eclipfm  Pragae  lo.min.poftquam  cul- 

chonico  rurlus  eftufusannoK^oj.die  minaHet  dcxtcr  humcrus  Aquarij  : 

24.  Maij.vefp.  quod  cum  indicaret  ho-  cum  jam  antc  mcdiam  horam  lumen 

ramp.  12.30.  Arauruscratinmeridia-  pallcfcens,in  illapartenotarctur;cum- 

no:undeverahoracolligitur5>.54.fc-  quefolfueritingr.  if.^f.Scorpij.  hora 

rc:  itaTychonicis  momentis  additi-  arguitiir  ^.ii.Kccognovithancipfam 

^QnXA^zmmmMr.Qi  ^i.{boce^lquafitres  Keppleri  obfcrvationem  Wcndehnus, 

hora  (juadrantes  (  AudUbene?  rres  qua^  &ait,Kevcrafuit(5.50.fiDinienfisob- 


42, 


drantes  non  nifi^'^.  min.  complcduntur) 
^Hu.j..^     Sicenim  &automate  10.42.cx  culmi-. 

nationc  capitis  fcrpcntis  horam  afTi- 
drantibm  gnat11.24.iterumdiftcrentiamin.24.) 
nam mtn.  &  quoniam  ftella:  ifta*  fatis  alt^ attol- 
lunturin  verticcm: audcoillis fidcrc, 
Toliaa  min.  Igitur automatc  10.10.  hoc eft  hora  10» 
24.  ^z.{addititerum  42.;«/;;.J)vibratio  lunae 

Poflea min.  ( inquit  ipfe  Kepplerus)  in  meis  oculis> 
perfpicillis  remotis  frangebatur.SiEr- 
^o  tuncfrangebaturLunaprofe<a6id 
hiit  initiu:Confirmaturq;  exeo,quod 
automate  10.  42.  culminantc  capite 
fcrpentis,  hoc  cft  hora  ccelcfti  1 1.14. 
amdeerantquinquc  digiti.  (  Ecce  it^' 
lum  examinata &repcYta  eadem  42.  min^ 
differentia: )  coepcrat  ergo  dcliquium 
faitem  ante  min.30.  ut  mininium:  o- 
mnino  cxhora  10.  54:  Rurfum  auto- 
mate  i  o.  51.  h.e.  ( addendo  iUa  42. )  hora 
n.  53.  deficiebac  dimidium  circumfe- 


ui.n  42 


fervatio  mea  fuitlegitima:  cftKcpp-  P^Ji 
lcro  folcmnc  anticiparc  initia  ;  aut  '''^'^jjn 
ccrtc  in  ftella  pcccatum  eft,  quae  alia  ^tt^  J 
fucrit  (crgo  Kcpplerus  Wcndclinus- 
quc  inhora,  quam  ab ipfomcthaufc-  ^(^^^J^ 
runtc^ielo;  diftauntp.  min.hoc  hovx 
medio  quadrante.) 

Anno  etiam  1617.  die  Augufti  i6- 
fub vcfperum  Lincij  Joan.  KcppIerusT^^^ 
invenitplusdodrante  in  umbra,  cum 
jam  perurbcfonuiflctfeptima,hoc  eft 
(  corrc(flo  horologio  pcr  Aztmutum 
&  altitudinem  Lunx)eflet hovx  coelc- 
ftis7.i4.(ubinoto  illud/<m  fonuijjet. 
Ergo  jam  ante.da  vel  unumminutum 
fi  plura  non  vclis,&  a  i^.auffcr  &habe-  j  j. 
bis  i^.fcdilludjam  apud  \^cndelinum 
tria  minuta  complcditur.  ait  tnim.) 
Quoniam  crgo  jam  modico  ante  fonu- 
crat  fcptima  ,  fuerit  fanc  momentum 
itahorifonio  adJrnda 


urbicum.  7.  3.ita  honlonio  aduv ^^^^  „ 
rcntis:  digitinempc,  fupra^.if.  dc    fuerint  minuta  ii.vcl(proutipfcmcc 
abruturistotisoao:[Nam&pag.2i7.    Kcpplerus  concipU  ;  10.  circitcr  ut 


Ikcr 
fim- 

Unc: 


^5. 


icorum  paralipoir.cnon  dareaftir-    proindodransipii/fimus  defeceritl" 


ra 


FVNDAMENTALIS. 


^^ncii^ 


1  a  urbica  <j.o  cum  rcccpifTct  quac^ran- 
tcmLucis,  hoccfthoracoelcftip.io. 
n^cdmm  crgo  fuit  hora  urbica8.6.qu2 
fun  calcftis  8.  lo.ad  fummum.  Jam 
vcrohorironiop.i5.(idcft.9.2f.;lucc- 
»>at  dimidiucirculi.minus  dimidio  dia- 
nietri  Horironiop.30.)  (hocefthora 
lcoekft,  s^.40.;iuccbat  dodras.dcuique 
autehorifonio.^.4j-.(hoccft9.ff.)crat 
adhuc  quadras  digiti  in  umbra;ac  pau- 
10  poft  vifa  cft  intcgra  hora  calcftic?.^^ 
ApparcthincHcrciuinter&Linciumc- 
«la  cfte  minutahoraria  jp.adrummu; 
quodplanecumftipcriori  obfcrvatio- 
ne  congruit;  qux  Lcodium  Lincio  de- 
Qjt  occidcntalius  minutis  j y.Eft  cnim 
\iercium  occidentarius  Lcodio  minu- 
2.15.  fatis  accuratcdcfinitisf£rf^ 
F^^pitua eii  io,min.dtffereutta mcr  horo^ 

Colligamus  igiturtemporumexor- 
^'tantias,Eruditi/rimcLcandcr,&:vi- 
^^^•iius  bona  fide ,  quanto  laborc  & 
I.KcppIcrus  crrorcs  oftcndcrit 
"orologiorum.  Igitur  digneris  at- 
jendcrc:  An.  if 98.cxorbitantiaHoro. 
^gij  urbici z^.minutoium fuit;  Anno 
^  C)i.  Horologij  Tychonici  error  mi- 
diff^^"'"  M  '"">octiami4:Annoi^o2.. 
^  -•rcnna tcmporis interKepplerum, 
^  cndchnumquead34.min.cxcurrit: 
^nno  1603.  ad  9-  Anno  1605.  intcr 
cratTr  ^.^"^^  Tychonicum  &  coclum 
drm  A  •  4-  •  miuutorum  &  tan- 

min  Ac"^  '  <^i7-civitatis  horo!o:^iaii. 

detcccrunt.     Minimus  ciTor  o. 
^^|nutorumfuit,maximus4:.  difFc- 
*^^^-^j"^^™^'iuni  1^,20,  auxCi 

tiir  c'  T'''''  '''^''"'^  ''^^^^^^  • 
colli     ^^.  ^^^^^^'^itionum  difcutionc 

avirr^^L^^^^^^^g^^^pi-a^ft-^nti^Tima,^ 

^xorbiTarl  '^'''''S'"^"^' 

go  ci j  .'lP'^''r."^'nuta,vcl  pIura.Er. 

^^^^vicishoroIogiis,qu..dccrepita,a. 


eri  &  coeli  inclementiiscxpofita,  &a 
ftupidis  rcda  ,  ncmocrit  injurius, 
majorcs cxorbitantias tribuat.  An jam 
illis  crrorem  Luxationemquc  30.  mi- 
nutorum  adfingcrcs    Sic  puto  ;  Sed 
nec  dcfidero  ,  vel  cxtorquco;  mane-  ^'^"^*^"^ 
ontif.fahem,  &  verameaillaconclu-  ^^^^^^ 
fio,quam  voluifti  impugnare,  fiippo- ''^"''^^»* 
naturque  Civitatum  publicaHoroIo- 
gia,tamctfi  accurata  &  bcne  gubcrna- 
tacrcdantur  ,  luxarihinc  indc  horae 
quadrante.ncc  folerehoras  diftingoe- 
reperfc(5i:ius.   Maneas  etiam&Tu^ut 
tuis  dodifTimis  fcrupuhs  occafionem 
praebeas  vcritatem  altius  cxaminandi, 
tuo  angclico  ingcnio  Ordinem  & 
Patriam  illuftrcs ;  & ;^jletud:ne fortio- 
rc  quam  nunc,  fruaris  ,  quod  opto, 
multisannis.Lovaniij.Non.Januaiii 

H<£c  egojub  illud  tentpusmeoLeandrOy  ccxxi, 
quitdtbebutfujjii  creji  a  do^is  accurate  le- 
ganttir:  attainen  tantaeflumu^prdjudt^ 
cii  potentfa,  utnec  fic  quiefiantaliqui puri 
rhcologt,  qut  nefctrevoltmtyquantafit au~ 
toinattnn  tncertttudo.  Hanc  ego  ob  caufam 
ut  meam  opinionem firmarem,  doclos  con- 
ful ui,fi  fortt  tUts  credercnT,  qui fuisproprtis 
oculis  &  aurtbtts  femper  decredunt:    Et  Qt^d  Viri 
quia  inreMathemattcayficutinaliisetiam  ^«  ^rte  do- 
omnibu< ,  Magnificus  &  ClarifiimusDomi'  ^ifintiant 
ntis  Doctor  loannes  Marctts  Prag^excelUty  deHorolo- 
iUutn  confulur,  &  majoriserudntonisgra-^^orum 
tta  utramqtfc  epiftolam fupponamyUtfince-  certitud- 
rus&ingentofusLeaor  vidcat^qtudtlli  pro-  «'^•^ 
pofiiertin,& quid  ipfe  refi)ondertt.    Mea  ad 
tpfumlpifiolafutth£c, 

Magnifice  &  Clariflflme  domine.  ccxxti. 
mvtta  de  ventis ,  debubtisnarratArator;  MtrabHtter 
Enu?nerat  Mtles  vtUnera,  ?aftor  oves:  &  exorbit^oit 
pcrconfequcns  .tcmporum  momcnta  quirudes 
fupputat,nonThcologus,nonCano-  ignotas 
nifta,nonMcdicus,fcdMathcmaticus.y:<f«/r/!ri'/ 
Kon  debct  audcre  cxtra  crcpidatn  fu-*^v.r "t 
O  3  tor, 


110  THEOLOGIA 

•ror  ,  ncc  de  crcp'.da  Pidor  difputare.    hora  undecma  quatuor  mmutii  tantum^ 
Erasmut     .purusGrammaticus  Erafmus  fuit;  &    moddplus  mmtis.  l 
Gramm^  Kum  Theologica  fcripfit,  deliravit:  &       Quinta,<r«;;z  audttur  undectma.eftun^  M  «^.^ 
ticui.        lcgimus  nonnullos  Theologos  tam  dectniaborapracisk 

lcpida  dc  numeris,  lincis,  6l  proporti-       Et  interrogo,  in  quanto  cemtudi-  ternpi^ 
*M  .1«. /-.it-i-i  ^xrrkliii-    nis  gradii  fiiiguluS  has  Pofitioncs  col- 

locarc  pofTunus  ?  hoc  eft  ,  quaeiiam 
ex  ill  &  fit  ccrta  morahtcr?  quxnam 
probabilis?  quxnam  dubiaf  &tan- 
dcm  ,  quanam  fit  falfa?  Rcfponde 
l)rcvitcr  ,  DodifTimc  &  ClarifTimc 


onibusintcrfcrcntes  ,  utcumevolui- 
museorumdcm  hbros;  nondcfidcra- 
n-Bus  fopos,  Tcrcntios,  aut Plautos. 
5unt,quiob  defcM  notitie^horologi- 
•is  rotariis  ,  qui  in  turribus,fummam 
adhibcant  fidcm,  nec  eosdcm  argui  de 


aaniDcant  nutiii,  «»^.«- v^-^^^^"' "'b"     '  

inendaciopatiantur;tcaJuoco,utin-  Vir,&ncahorumop!n  onemignores 
vafadefcndatur  veracitas,qu3cfcmper    quid  ju.iiccnt  aUi  pra^fciibo. 


cxulat  ab  automatibus.  Rem  aftro 
nomicam  cxade  intell  gis,  temporis 
metiendi  difficultatcm  non  ignora£;c- 
orumquiinhabitant&cuftodiunttur- 
rcs .  infcitiam  &  ncgltgcntiam  vidcs, 
quocommunitermodocampan^Coe- 
io  correfpon  eant  cxpcriris,& ut  di- 


ccxxiii- 
Anhorolo' 
gta  luxetur 
hinctnde 
integra  ho^ 
ra? 

jin  medta? 
An  qua- 
drante'^ 

jin  mm.  4. 


iidjuuiccnt  air.prsiciiDo.  ^ 
AmasP.Morctum,qucmetiamego  V.hl^^ 
colo;  &  omncs  bonaium  htvrarum 
cuhorcs  vencraniur.      Eundem  hc- 
fterna  dic  RcvcrendifTimus  Abbjs 
Euftcrthallcnfis  &Ego  vifita^  imus,  o- 
ftcnditquc  nobis  Hoiologium  qi?a- 
ib  correfpon  eant  cxpcnns.iX ut  ai^    dratum,vix  pcdclongum,  fololndicc  CAro^ 
cas  quidcertitudini5  abejusmodiho-   fed  Horarum.Mmutorum  &  ctiamSc-  roH 
rolo<nis  pofilmus  prudcnter  fperaic,    cundorum  prxditum,  nonCampana; 
advo^caris  &cumrcm  traacmAftro-    fi  invcntioncm  &  dchneationcmcon- 
nomica,ficcamptopono.    Legoin    fidcrcs, ingcniofimmi  P  Kirchcrio- 
Munnofio,^«;w  1567.  dte  nona  Aprtlis   pus;  fi  climationem,  abrolutimmam 
tncepit  folare  deltquiumxim  undecimam    magni  artihcis  curam  ,  cui  data  ab 
Turrectvttatis  tnfoniitt:  &inquiro,ftan-    Archiduce  Carolo;  pia:  mtmorix  o-- 
do  huic  foh tcftimonio,quantum  erra-    dingenta  ducata ;  opus  inquam,cir.oci 
re-pommusinactcrminationctcmpo-    hubcri  debcat  intcr  automata  loco 
ris  huius  ccHpfis  ?  fcnrcntiam  tuam    miraculi;&nihiIommustota  ejusdem 
t>aucis  coplcacre.  &ut  facil.uspoms,    busin  hochia  ,  quod  dimidiahora  a 

^  1-:  ,.^A^^rr^  <^\t  ccelodcvift  fpatiototius dici,hoc  eft, 

viginticjuatuor  horarum.  Sificpcc- 
cat  hoc  artis  exccUcntis  prodigaim  , 
quidab  Horologiisturrium ,  rudi  U- 
ma  ab  ignorantc  fabro  fcrrario  fadis , 
5ccunaa:  ^umauuuu,  &  afacrifta  ftupido  aut  ebriofo  dirc-^ 

eftminusqKXmmediuvJundecWM.nerplus   ais  fpcrarc  pofTimus ,  Tu  confi-  ^ 

Quammedtumduodecim£,  dcra.  ^'^^^jl 
*                 X       ,         .  •  Proporuieidcm  P.MorctoPofitiO'^^«r/'^'  * 

Tcrtia.    cumaudtturundmma^nec  J      j  Primam  admifit  f 

eftmtmisquamio.bor.^^.nuplnsquam  moralitcr.  Infc-U^ 

li  her.X^S.  ^^j^^j.^  hxfit  voluitque  horologia  co; 

Quarta.    C«w  auditurun^frdw.t-  cji  nuofccrCj  nam  noluit  efrcfidci  prodi- 


.2.liorum  opiniones  produco.Sit 

Prima:  C«m  anditur  undmmay  nec 
efl  mtnus  quam/kama,  necplusquam  dao 
dectma. 

Sccunda:  Cum  auditur  undecima,nec  • 


des? 
Hti 


FVNDAMENTALIS; 


5?us,  nec  confidcret ,  fi  ncfcirct,  ciii 
Quartam  valde  vcrofimilem  ccnrLiit:& 
tit  minimum  quadrantis  horarii  luxa- 
tioncmadmittipofreiudicavit  ,  con- 
cludensHoroIogiaeirehorarumindi- 
€es,  non  quidcm  mathemati.cos  ,  fed 
moralcs.^  Quintam  rifii  exccpit,  & 
"^c  in  mca  ipfc  opinione  magno  fjffra- 
gioconfirmavit. 

Tuamfcntcntiaexpe(5lo  ,  &oraut 
finceritate  illa^quam  profitcrisdignc- 
mil-ii  refponderci  &  prxbcre  oc-^ 
cafioncm,  in  quapoffim  fcrvire.  Va- 
Pragx : ex  Mufco noftro ,  die  28.. 
^artii.i6fo. 

iiejpondit  doclifimtts  Vir;  &  quiae  rt 
ejiisdm  literas  confiderare :  lUas  ad^ 

K.cverendinrime  Domine.  Cum 
pfopriisoculis  vidcas,  &  propriis  eti- 
^»"»  auribus   audias  Horologiorum 
^Wotidianos  errores  ,  lcireomnino 
^cbebisquidccrtitudinisabejusmodi 
^otariis  Inlhumcntis  prudenter  fpera- 
^^^iAjor  i^^P^^inius.    Meconfulis, &curhoc 
vet.         ^^cias,non  pcrcipio.    Ponc  me 
^""^&inu  P'"°HoroIoaiisftare  ;  an-nc  majorem 
^^^P^<^pr.iU  "^^'^.vcrbis  fidein  praebcbis,quam  tuis 
^^iiiadhi-  p*^"'^^  ^  Non  crcdo.    Caeterum ,  qivia 
j^fitji^     j^^bcs,  illasquinquc  propolitiones 
itsl        recognofco^&affirmo  Prim  a  m  ad- 
'^ittipofTe,  nonquidcmutmoralitcr 
^^^^0  nio-  ^^^^^^M  utprobabiliorem ,  &(i  vc- 
^*^'^^cer^      P»'obabiIimmam.    Illam  non  clTe 
'"'^^^fit}  "^^'■^''tercertamdjco,  Propofitiones 
^nimtnoralitcr  cejt^  diamtur  ,  quae 
.^»do  hominum  moribus&commu- 


JJirsrumcurfui  efTc  falfx  non  poifur 
*^^"^an^tu,;  qualc:  f.mt  iftr,  Awem 


nt 

qualc:;  f.int  iftr,  ilwmf^/ 
^  ^^gto  u^tra-martna,  Mediterraneum m 
^^onerat,     Quarum  neutra 
'  '  ^  j5"^»autrat!oncprobatur  ,  & 
Hne  formidinc  erroris  aamitti- 


tiir.  Et  tamen  illa  prima,  qu am  ccn- 
furari  vis,  his  duabus  minorcmccr- 
titud  ncm  habet:  ncc omncm cxcKi- 
dit  formidincm  :  poieft  enim&  folct 
cfTc  talfa  ,  tamctfi  raro.  De  s  e- 
c  u  N  D  A  incipcrcm  omnino  dubita- 
rc;  nam  hic  PrassE  Horologia  inter 
(c  media  hord  frcquentifTime  difFe- 
runt ,  &  tribus  quadrantibus  inter- 
dum.  Q^uiNTAM  puto  efle  fal- 
fam  ccrto  moralitcr !  ncfcimuscnim 
vcl  fcmel  primum  campanae  idum  coe- 
lefti  tcmporis  momcnto  rcfpondif. 
fe.  Ci}i  A  R  T  A  M  dicam  valde  edcKc/olvitfir 
falfas  fimilcm,  non  tarren  evidcntcr^jo  qnarta 
falfam»  Qju  a  R  t  a  M-que  dcbcrc  fentcntia* 
iit  probabilcm  admitti :  &  vix  poflc 
certitudinis  terminos  ftri6ius  con- 
trahi.  Ha^c  dc  Horo.Io<Tiorumccrti^ 
tudiiie  &  incertitudinc  dico.  Kc- 
fponcieo,  ut  Mathcmaticus,  non  ut 
Theologus :  qushincin  Politicisaur 
Ecclciiaftic  s  fcquantur  Corollariai 
tu  vidcris;  puto  cnim  omnia  dcbe- 
re  admitti,  qua?  cx  doflrina  ccrta 
evidcntcr  fcquantur..  Sic  fcntio; 
&hac  jufliis  fcripfi  ,  ut  tuo  imperio 
obcdirem  ;  fortc  ridebunt  alii,  fi 
mc  vidcant  de  rc  man?fcfta  judicarc; 
Sed  ipfis  refpondebo  meum  eflc  tibi 
in  cJaris  &  obfcuris  fcrvire.  Va- 
!e.  Siripfiin  Mufa:o  noftro;  &  fub- 
fcripfi  Anno  M.  DC.  L.  dkEccehrctri 
z$  ApriHs  quadrantc  hora;  jiolk  bt^shord 
vigefimam  primam  recnudum  prx^ quadrantr^- 
currentia  Horologia  ,  &  fc c un- bus dtfe- 
dum  tardiora  hora  vigefima  Cccun^ runt  iiuto- 

mata, 

H£C  Clarijsimm  &  Magnificm  hovii-  ccxxv. 
nusdcturriumilorohgiisjquacommuniter  Quaha  fint 
antiqua  &exefa, & aftupidis  hommibtu re^  horofo^iia 
Ita.     Sed  quid  de  domeflicis  y  qua  V:ri  turrtum. 


Tice  horo' 
logjaCivica 
dc  enore 
nnv.,10. 


112 

Mathemattct  dpparant,  ^  dirigunt}  Tn  li- 
heUo  de  longitudinefeu  dlfferentta inter  du- 
cs HertdianoSyUna  cum  tnotu vero  Luna in- 
ventcndo  ad  temptts  datd  obfirvationif,  Pro- 
pofttione  Xll.Prohlem.  Vnftctnquit:[Cmxi 
ad  cxa<5lamhujusnotitiam,noHroIiim 
hora,  qua  obfcrvatiofada,{cdetiam 
minuta  conftarc  debcant:  fruftra  in 
feunc  ufum  (NB.)  Horologia  meclia- 
nicaadhibcntur,qua:nonro!umpluri- 
bus  minutis  (cdetiam  quandoquc  to- 
ta  fcmiffc  abcrraiu;  Verumidcmmo- 
tus  Coeli  ,  qui  omnesreliquos  mcti- 
tur,  hoc  temporis  momcntumnobis 
dcfiniet :  motus  inquam  ftellarum, 
quatcnusperhuncab  horizontecerto 
abfunt  intervallo.]  Subicitobfervati- 
oncm  Eclipfeos  Lunaris  a  fe  habitam 
Prag2  dic  1 4,  Aprilis,  Aiino  1641.  & 
poft  pauculas  paginasfic  ait :  [  Dubi- 
tabis,  cum  pcr  vcrum  locum  folis  dc fi 


T  HEOLOGIA 


Vir  DodifrimCj&CoIcndifrim  c,  &  tuat 
humanitatigratias  dcbeo,  &mihimct 
congratulor,  quod  me  adhuc  inter  cos 
rccenferi  a  te  vidcam,  quos  nontam 
tuus  calamushonorat,  quamtuarara  j 
doflrinadccorat.  1 
Multasquidcm  mihimovcsquxfti-  Videtitf  \ 
oncsjfivc  potius  difficultatcs,  circa  ea, ' 
quxolim  amcExccIleniiirimiDomini  ^  ^ 
MarchionisdcNcucaftcIIAnglijEpi-  ^'^^*^'^! 
ftoIe^nigmatice,pcr  tranflcnnamfo-  lofi?"^ , 
lum^CLimjam  didlumEpiftolium,  vix  ^^^'^^^^'^iy 
quatriduoantcquamimprimeretur,&  ^^^^^^^'^. 
libro  mco infercretur,  mihi  contcm-  qu^f^' 
plari  licuerit,&  Tu  modo,  poft inte-T''^^'^^^.!^ 
grum  luftrum  contcmplationis,  velut  ^'^^'^'/j^ 
Atlas  quaeftionibusnodisqucfuisgra-  ^'^#^'( 
vatus ,  fivc innodatus,contra  mc  pro-  ^ 
dis,  an  utmcam  ignorantiam  prodas,  . 
an ut Mundo vcritatcmpandas, igno-  ^^'^^j^.^^M' 
fponfafunt  :  &  licet  modbp^M'^^ 


jxce  ncc 
Jibt  nec  a- 
liis  majore 
fecurita  - 
tem  politce- 
tiirquam 
medta  hora 
plus  minus. 


ro)  refponfafunt  :  & 
niamus  illud  momcntum;  hic  veroin  tempus  prolixius  rcfpondcndi  non  ^^'/''''^^, 
lingulas  horas  mutetur,  undenam  Lo-  fuppctat ,  Dicam  tamen  quid  fentiam  huc 
cus  verus  folis  conftabit/*  Rcipondco  dcCafuiilomihi  atcpropofito.  ^  j  rc 
ad  hoc  fufticere  horologium  aliquod  Alca  hiemc,inquis,nodu  andlvimus  (^^^^ .  ^ 
Mechanicum,aut  fciothericum Luna-  horologium unicum, & numeravimus j^^'^-/'  . 
in  quibus  difficilc  noncft  erro-    horam  undecimam,cramus  fimulf.a-  ^'^'^'v 

.mici.  Primusdixit,  eritmodohora  ' 
I o.vcl  11, fiquidcm  horologium-undc-  V 


re 

rcm  unius  horas  ,  aut  etiam  dimid  2 
praecavcre.  ]  Vide  quantum fidendum fit 
do^i/tmi  Viri  fententia  llorologtts  ettam 
domejltcis  ,  &  diligentta  majonguber- 
natis. 

Nccmultum  abcftaMagnificoDo- 
45lorc  JoanncMarco  Marci  P.  Antoni- 
us  Kheita,qui  etiam  novam  rcpcrit  ra- 
tionem  dubitandi,  dignam  quaelcga- 
tur  attcntc  ;  ejusdcm  litteras  quano- 
ftra  refcrunt,  in  gratiam  Ledorum 
fubfcribo, 

JR.cvercndi{rimc  &c.Praeful  ac  Do- 


cimam  fonuit.    Sccundus,  erit  incdi-  '^^'!^! ^'(ft^- 
um  undecimae,  vclmcdiumduodcci- ^^'^^^ii 
mjp.    TertiuSjcritio.hora^f.vcI  1 1. 
horaif.  Quartus  ajebat,eritmod6  un-  ^ 
dccima  hora  4.  plus  minus.    Quintus  P^^t'^ 
crit  modoundccimapraecifc.  Inter- 
rogas,  llquidcm  hi  omncs  quinque  no 
habucrint  ulia  fundamcnta  iadicandi 
practer  horologium  oppidi,quodau- 
dierant,mediocris  perfedionis ,  quis 
horumquinquc  loquutus  fuerit  ccr- 


miiie.  Quod  me  tuis  gratifTimis  litc-  tum,quis  probabiIc,quis  cvidentcr  vc- 
ris,  tuisquc.dodiffimis qu.i:ftionibus  rum;  quis  cyidcntcr  falfum.  Nam 
ac  objcdionibus  meum  ingcniolum  confidcrata  impcrfeftionc  &luxatio- 
cxcrccrc,  fivc  potius  crudirc  volucris,    ne  horologioru»m,h.^:cpropofitio  JVf^J- 

do 


?J<<tr 


^moj, 


FVNDAMENTALIS,  iij 

dhfinuk undechnamyergo  efiprmskunde-  vacuum  fuiffct r) quo  minus  eo  inftan-  huc  qud" 

ama,  alicui  vidcretur  fairifTnna.    Ad  ti  ad  aurcs  audi«ntis  delatus  fuerit : fii^, 

Hy^c  utrcfpandcam,  dico,  duocdc  Nullns  igitur  mathematicccvidenter 

quam  maxime  prajmittcnda  &  confi-  verumdixitjfuppofitisdiverfismeridi- 

dcranda,/in;«//;;/cft  ,  AntcmporciUo  anis>  vclocifi[lmo  rolisauttcllurismo- 

hyemali,  quohoram  undecimam  pari-  tu ,  ncc  non aeris intermcdii impurita- 

terilliquinqueaudierunt,acrintcrau-  te  &  crafTitic ;  namfiprimtts  fuituno 

dientcs  &  campanam  ronantem,fucrit  pcde,vcl paflU,  magis  oricntalisvel oc- 

nebulofus,  anpurusjferenus,  defoeca-  •cidcHtaUsfccundo,  fccundustcrtio  & 
^us,  &  vaporibus  intcrmediis  purga 


^"s  f  Secunduniy  Avi  audicntes  illi  quin- 
5ue  omnes  fuerint  pariter  &  prxcise 
i»b  linea mcridiana  campana: an po- 
tius,quidam  uno  aut  altero  pede  fal- 
temfuerintmagis  oricntalcs,  quidam 


quarto,  quartus qumto,  quintuspn- 
mo  1.  5.  4.  cvidcnter  omnes  quatuor 
falfum  pronunciarunt :  &  fi  quintus 
maxime  ameridianocampana:,&pIus 
quam  alii  quatuor  rcmotus  fonum 
audivit  ,&  "horologium    una  hora 


vcro magis occidcntales  refpeducam-   ultro  citrovc  a  vcro motu  foiis  abcrr»' 


pans  fonantishoramundccimam.  Si 
cnim  fonushoroiogij  pra?cisc  conve- 
cum  curfii  folari,  id efl:,fi  temporc 
5'"tinii  campanr,co inftanti  quo  mal- 
pjis  primum  iclum  d:  fonura  cdidit, 
^(prircisea  meridiano  campanxha?- 
'^■'isphiriiinfcrioris  if.gradibus  elon- 
gatusfuit^&didoinftantietia  quintus 
Qi*dinc,horam  undccimam  pronun- 
5^3Vit ,  fuij  campanae  meridiano  exi- 


^"s,ajohuncquintum.non  cvidcntcr 

vcrum,  fedverifimiliicr&proximcvc-      ^  

rum  pronunciafle,  reliquos  vcro  o-  rucnda,&concludcndarelinquo. 
^nes  extra  meridianum  campanse  fup 


vit,&  ipfe  evidenter  falfum  dixit.  Et  ita 
confcqucnter   fuppofitis  fupponen- 
dis,dcaliisjudicato.DiCERE  volo,  Rhait<e 
forfan  rartpme aterrtcolisyverum  &  pra-  Conclufto 
cffum  tempus poffe dftermtnart ,  ciim  mo-  ^^'^  Con- 
tus  fit  in  continuo  fluxu,&  nemo  dicc-fn^ationi 
rc  pofTit^hoc  inftanti  foItenet,v.g.prc-  re^ondsMs, 
cise  meridianum  Pragcnfem  ,  aut  ta- 
lcm  gradum  aut  minutum  Eccliptica:, 
quiadumdicit,&loquitur,  interim  fol 
ultra  lapfus ,  judiciumloqurntisinfi- 
gnifTimc  fallit.    Rcliqua  tibi  indc  c- 


''»ftde 


>nitur 
'''^faad^ 


pofitos,apertefairurn.  Dixiquintum 
evKientcr,fGaverifimilitcr&pro. 
^'»^e  tantumverumdixiife,  tumquia 
antcquam  fonus  ad  ejusaurcsdelatus 
^  ^^ncceflTarioaliquatemporismora, 
P"to  aliquod  minutum  vel  piura  inter- 
^eaerc,&  interca  fol  tot  minutis  mcri- 

^no,&  duodccima:  magis  appropin- 
2  cQcDuit,  tum  quiaaerisintcrmc- 
"  Jmpuntas  &  dcnfitas  fonum  cam- 
P^"«  ubiquc  nonnihiiremorat»  funt 
^^^'T^^^  obfccro,accidiflct,fi fpati- 
.    „  ^'•^'^'fmedium^campanamin- 

^«audiciucsintcrjeaium  omnino 


BhnA  fentenm* 

Dlxcrat  Caramuel  ;«K^^i//.D.Bm-CC^^viii 
i/?(5/;««;«.ij28.[Quiin  pagoaute  ^^ana  Ca- 
rcmofuerit,ubi  folum  cfl:  unum  horo-  ^^^f^^elis 
logium  benercgulatum,  probabilitcr/^w^'^''^^^'» 
potcft  credcrc  iliud  plus  quam  horxP^^P^^^^* 
quadrantea  vcritatcdeviarcJ&Diana 
part,-/  .tra^tii.refoU^.Hxc  opin:o,ait,  ^^'w;/>«- 
vidctur  communitcrreprobata a  Do  -^^at. 
doribus,  dum  loquuntur  dcpraecepto 
Horarum  Carionicarum,  dc  praiccpto 
Jcjunii,  Fedorum  obfervationc,& fi- 
milibus  j  exillacnim  fequeretur,quod 

P  quis  , 


1)4 


THEOLOGIA 


Concedo  quis  (latim  pofl  horam  diiodeamam 
confiquen.'  uoiftis  pofiet  complctorium  dicere, 
ttamiqutd  &fatisfacere  prxccp^o  Horarum  Ca- 
inde?  nonicarum  i  vcl  pollctcomcdere  car- 
nesj&obfervareicjunium  ;im6  mane 
communionem  fumcrc  &  fatisfacere 
prseccpto  j:  junii  naturalis  pro  fum- 
ptione  Eucliariftia:  :  &  tamcn  Do- 
dores  controvcrtunr,  ut  alibi  vifum 
cftjfictiam  dato  primo  pLilfu(/iJ«  ) 
liorsE  duodecimcT,media  noxdicenda 
fit  elapfa  ,  ita  ut  pra^eepta  prateriti 
dieivel  futuri  dicantur elapfa,  vci  in- 
cepta:  &  omnes  concordant ,  quod 
finiro  ultimo  pulfu  (/c7«  )  hora;  duo- 
dccimx  confpirent  &  incipianc  pr^- 
cepta  adfixa  diebus.  ]  Ita  illc. ,  Et 
part.  3.  tracf.  4.  refol.  56.  d'xcrat.  [  Si 
taiuum  (it  unumhorologium  ubicce- 
pit  fonare  duodecima,  aliquis  bibcret, 
licct  cjuando  fonarct  ultimus  pulfus 
dcfiiftl  t bibcrc,  no  potcrit  dic fcquen - 
ti  communicare.  &c.ex  quibus  infcrt 
San  cius /«y? /f  iJw  rij^  .4 1 .  w«;7/.  2  o.q  uo  d 
qui  bucccllam  habet  mafticans,&  au- 
ditprimumpulfum  horae  duodcjims 
nodis  ,  tcnctur  in  contincnti  dcore 
ciiccrc  bucccllam  ,  fi  diefcqucntiSa- 
cramcntum  Euchariftiaj  vclit  fumere 
vclminamcelebrarc.  Poftquam  vc- 
ro  bucccllamejcccrit  ,  nontcncbitur 
effc  nimis  anxius  ad  ablnendum  os.  Si 
tamen  mafticat  bucccllam  dc  matcria 
c ar n is ,  &  d i  es  fc  q  u  cs  fit  j cj  u  n ii ,  n  o  n  tc- 
neturillaeiiccrc,  ctiafub  veniali ;  non 
cnimciitantorigore  illud  pr^ccptum 
pofitiuum  obligat  fcmoto  contcm- 
ptu.  ]  Hccc  quam  fcvere  authorcs  de 
horologiis  ioquuntur 
ccxxix.  Scd  quidhicCaramuel  dicetfacict- 
ve  univcrds  oppo!itus?  An  rccan- 
tabit  palinodiam ,  ne  unus  opponiu- 
Caramuel  niverfis  dicatur  ?  An  fc  tucbitur  no- 
mt  mdi^   mine  Pafquiligi,  Viri  dofti  flfimi^qui  de- 


0' 


ermtt  f 
feexf^  ; 
nient^, 


cU.  iiZ.numy  ^.&(eqq.  fiiam  fcntcntfam  .^^^^''i^ 
propugnat  f  Minime;  Scdfuam  di 
cet  tam  certam,tam  cbrain,  &tam  de- 
monftratam,utnccPafquil'gincc  altc- 
rius  authoritate  inuigeat,fi  finceritas 
adfit.  Scd  lingr.laris  cft  Caramuclis 
fentcntiaais;  (iquidcm  tcftcDianau- 
nivcrfis  oppofita.  Scdquidinde;  non 
dicit  Caramucl  cam  non  clTefinguIa- 
rem;  fcd  cflc  cvidenterveram,8<; futu- 
ram  communcm  &  unicamin  fchotis, 
fiejus  fundamentalcgantur.  Sic  dif- 
currit. 

Sonat  horologium  urbis  duodeci- 
mam,&:ciicitPctrus,  NuKcinboctnflan' 
ti  A  eft  duodectma,  Hactnftans  A  efi 
finii  pYdCcdenti;  diei,  &feqt(entisinitium. 
Etpcto  a  Diana,utrumha:cPropofitio 
fitpcrfe  nota?  Utrum  (itdcmonftra- 
bilis  ?  Utrum  fit  probabiliter  vcra.''  U- 
trum  fit  fdfa?  vel  tandcm  in  quo  ipfa 
gradu  ccrtitudinis  aut  inccrtitudinis 
poncnda  fit  f  Et  quia  meus  dodilTi- 
musDi.mi  mulcum  diftat  ,  expcfla- 
turus  quid  illi  rcfpondcre  placcat, 
mcam  mentcm  expcndo  &  rcfpon- 
dco. 

Dico  prlmo.  H^ec  Pofiiio  'Nimc 
efihoraduodecima,  qua^ccnfura:  fubiici- 
tur,  noncft  perfenora  ,  velutaliilo- 
quuntur veritat  s acicrncT,non  cnim  cft 
ncceilaria,kd  c5tingcns,qH^  potcft  a- 
litcrfe  habcre  ac  forfitfi  aliter  fchabet. 
Scd  ncq;  cft  demonftiabilis,ncc  dcm5- 
ftranda ;  q  !i cnimDialedlicus  iy!Iogis- 
mdformavcritinfotmalegit  m;i  ,  qui 
experfc  notisinfcratifti  pofitioriC,crit 
mihimagn'^Apollo.  Ergovcl  critfal/a, 
velfolum  probabilitervcra.Saneccrto 
falfanoncft:  ergomcre  probabilis,  fi 
illud  nunc  fumatur  pro  inftanti  aliquo 
morali&Iaxo,  (p -ta  prointegro  pri- 
mo  minuto  J  qu:a fi lUmatur  proin- 
ftanti  mathematico  (  imb  i\  fumatur 

pio 


FVNDAMENTALIS 

pro  fccundo  temporis)  crit  falfa  ccrto 
QiUjit  "joraliter :  c]uod  llc  oUcndo.  [  IUa 
^'PPfitio  pj^opofitio  ceito  moralitcr  falfa, 
f^^i  certo  7^.^  ^^"^^1  fpacio  centfim  anno- 
^ouliter}  ^"'^  ^^'^'^  vera ,  k  d  vix  f  mel  contigit 

centum  annorum  fpacio ,  quod  horo- 

loguim  urhis,   cum  duoaecimam  fo- 


^^uit ,  intra  fcrupulum  fccundum  cor- 
^cfpondcrit  ca^lo  ;  Ergo  hxc  pofitio 
c|ua  agimus,  eft:  ccrto  moraliter 
^^'^•]  Si  quisdubitet,  detobfccro 
uiem  demonll-rationcmc|uc,  cjuapro- 
oct  iiorologium  aliquod  ccelo  hora 
^Juodccima  intra  fcrupi.  lum  (ccundum 
J^^IpondiflTc:  &  dignetur  lc^cre  Hpi- 
*ioIam  infcnptam Bantio,  quam  in fc- 
^unda  Coinmentnrii  editione  nuiru 
I^iS.pagi^iS.  a.  cxhibui;  &  hic  itcrum 
dedi. 

I^iccbat  audituris  fc  Plato,  'Semo 


^^^tofiis       '''«^'^^^^^«^ tgnarus  GcvmctriA ;  &  h, 
•^'W^^y  ^^^^^^^^'^'^'  '^^^'^odehorolo^iisjudicct, 
"  T'^^^^fi^^^^iffy(ieya>  6  fciat  qtianto  U- 
ore  ^  erroris periculo  hora  nocturna  mve- 
H^ntur,    Legut  Tychoncm  alios- 
S^'c,  &    jjj^  tamctfi  in  ai  tefua  cxcel- . 
^^ntifTunus,  raro  a  fyderibus ,  nun- 


S'^'3rn  db  horologio  fecunda  obtinci  c 
pocuit,  quis  in  mundoerittamftupi- 
•  »  «l"iidpofhiletabhoroloeiotur- 
^'^P^cca      '•    ^^^^^^        p^inw  y  antiquitatc  ; 

-^wja  pleraqueluntcxcla&coirora,  & 
^''^um.   ^"^''^^^'^"s  plcna  ;  fi  purgeutur  fefti- 
dcf^^'  ^  ^emper  fluxu  &  vclocitate 
Qfmi.    Auraj  viciifitudines  fenti- 
"^"^  in  xftatc  currunt,  in  hye- 
s  cft  ^^^^^"^  *  ^  cum  rigidius  coelum 

^^^ndum  p     ""^"H^rcnt,  vix  movcri  di- 
•  gnuntur.    Pe,,^^  y^,^^.^^^  ^  diredio. 

S^oniam  a  ncghgentibus  ,  & 
gnoranttbus  fempcr  omnia  regun- 
hor  f^''^^""^  ^^^^'i^  ^cit  non  folet 
4^unt         ^crvirc.    Etiam  cum  diri- 
ab  Mrenomis  ,  funtmachi- 


nc^ingrntseMagiflro;  farpe  cnun  quo 
major  diligcntiaadhibctur,  magiscx- 
orbitant  &  a  vero  dcclmant.  Hxc 
funt  certa  :  &:  A  aHquis  in  mundofit, 
qui  habcat  horologium  cxaftum,  NuUum 
quod  intra  fccundum  toelo  ^  vcrita- ^/^m  Ho- 
ti  rcfpondcat,  d  gnetur  illud  mihi  rologium 
communicarc  :    quia   tamctfi  no^Li  tn  Mundv, 
fum  Tycho,  qui  in  organis  r  jusmodi  quod  intra. 
vel  m  ccntum  aurcorum  miliia  \m-  fecundum 
penderca  faltcm  plurimos  iibentiffi-  hora.  coile- 
mcdabo,ut  meapolTun  facil;us  Ai\ro-y?/  corre- 
nomicaftudiapromoverc.  fpondeat. 

Dcdifcant  igitur  pra?fcriptum  fuum  ccxxxia« 
errorcmTheologi,  &:  in Aftronomi- 
camatcriii ,  quam  non  cxaminarunt  9 
Afti  onomorum  oculis  &demonft:rati- 
onibus  tandcm  aliquando  fubfcri- 
bant ;  &  quando  fonat  no(fcu  duode-  Ouanta ftt 
•cima ,  dicantnobiscum ,  KunceHme-  luxatto  <jr 
dia  nox  atiqtubus  mtnutii  plus  mtnus,  incertitu^ 
Sed  quot  minuiis  claudi  hxc  ipC^Ldo  fjorolo- 
inccrtitudo  debct.''  Si  horologia  ihngwri/m  ^ 
mala  &  ncgligcnter  rcda^  multis; 
paucioribus  li  bona  ,  &  a  dodis  dili- 
gcntcrdirc(3a.    Optiina  cranthoro- 
logia  Tychonica,  optimus  Aftrono- 
musKcplcrus,   qui ca  rcgebat:  fum- 
jnafuit  adhibitadil;gcntia  ut  benerc- 
gerentur  cum  Eclipfcs  fucruntobfcr- 
vandi  ;  6c  tamcn  ut  coiilat  ex  locis, 
qu3E  in  Epiitola  adBandtium  allego  , 
lajpe  ipfa  ultra  mcdiam  horam  dcvia- 
runt.    Ponamus  igitur  unum  horx  Apgndtt» 
quadrantcm  hinc&indcpro  liwAio- probabtlt^ 
nis  terminis  ,  non  quoa  diftantio-  tcr  qua^ 
res  limites  non  poiTunus ,  fcd  quod  drans, 
nolimus,  &  tantalimus  varictatccoa- 
tenti. 

Pofle  majorcm  diftantiaminter-  ccxxxiv 
poni,  dcmonftro  clare.    Audioho- pro^^^//^. 
ram  duodGcimam.,  &  inquiroa  Dia- 
na,  quse  fit  hou     Duodccimam  ^oi^r///^; 
efle  rcfpondct.      Et  pcto  iicnim  demonJira~ 
P  2  ab  r/fr. 


116 


T  HEOLOGIA 


th  illo  unde  id  fclat?  An  audebit  id 
cjuod  dicitjjuramento  firmarc.  Et  fi- 
quidern  i4  non  audebit,certum  eft,  fu- 
am  refponfibnem  effc  inccrtam,  ccrto 
cnimvcra  firmari  juramentopoflunt. 
Eodcm  inftantiegodico,fi/i«o^mw^ 
quindecim  minuris  plus  minufjmesfyfiec 
temporm  fii  horaiu^^.nec  tardius  12. 15. 
Qiiid  mihi  ipfc?  Meerrare.  Htau- 
dcbitnc  juraremcdecipi/*  Nonputo. 
Ergo  omnia  funt  incerta,  dcbentque 
aut  ad  dubium  aut  adprobabilitatem 
reduci.  ^Jon  ad dubium.quiahoro- 
logium  bene  gubcrnatum  gravis  au- 
thoritatis  cft ,  tametli  non  fit infallibi. 
lis:  ergo  manere  dcbemus  in  notitia 
probabili :  diccndumque  oppofiiam 
opinationem  fulciri  expcrientiae  de- 
fefbu. 

ccxxxv.      Volebam  hic  calamum  poncrc,  fed 

Jiemedtum  quiadanturingeniamirabilia,qur  ne- 
Knicum  ad  quc  fuis  ncque  alienis  oculis  crederc 
pertinaces  volunt ,  fcd  mal unt  errorcs  antiquos 
recuran-    tucri ,  quamnotam  fatcri  vcritatem. 


dos* 


non  gravabor  hiftoriolam  fubjungc- 
rc,  qua  mathematicus  rigor  levctur. 
Dum  puellus  Piiilofophi^  ftudcrem 
Compluti  cramus  i;n  Collcgto  non. 
nulii,  quifupra  ca^tcros  haberi vole- 
bamus,  &  de  quacumq;  re  agcretur,al- 
tcrcationc  plurimderamus  Proredori 
moleftf.  Cautus  fcncx  multa  remc- 
diaadhibuitjfed  fruftra ,  fempcr  enim 
voluntates  diffymbolae  impcdicbant 
opinionum  concordiam.-  Tandem 
recuravit  nosomncs  ftatuendo,ut  q*ui 
candcm  rcmtertio  diccrct,ccnfcrctur 
concertarcdepretio,  debere^queaut 
rem  convinccrc  ,  aut  aureum  folverc. 
O  quam  cito  recurarentur  omnes,  qui 
coDftra  fomiiiant,  filege  fimili  conftnn- 
gcrcntur/  vci,fiaJhac  non  adquics- 
cas,  concertationem inftituc ;  nam c- 
runt  millciii  Machematici,  c^ui  aude- 


buntcontra.  HoncftusLuduseft,qui 
invenicndae  veritatiinftitutus,  &  ordi- 
naturad  reftituendum  animum,  qui 
continuo  Labore  eft  aitritus-  Omnis 
conccrtatioluduscft;.  &quialudus  fi 
nihil  pcriculo  exponitur  cft  melantho- 
Hcus,  aliquid  exponamus^    Sunto  lc-  j^.^/i;  a 
ges.  Elige  civitatiscampanam  ,  tjuam vo  fjtirKi^ 
lueris;  (^horoh^iimfolarequod  volueris  cAinf^^ 
(pofumne  iiberaiiusprocedere  ? )  &quott-  ^doter'^*' 
escampanaumbrarejpondeatcentumfcuta  y^^m 
dabo-t  &  quattes  nm  rejportdeatdadecem,  irisc^^' 
O  quamcito  meditarcs,fi  haclcgede-j^o//^/^"^ 
ccrtarcvelles.    Sed  quiadivitias par-  {c^Si^ 
vi  pendo,  fufficiat  hac  paucanotaffe;  taetii»'! 
cx  quibus  deducam  certiffimamhanc  i-,oC.  ^ 
concluCionQmy  fejnperefepr^cisehoramy  br^W, 
quAauditur,  certh  &  evtdenter  falfufn  fciatf^^' 
eSf.  -""'^ 

Pofitioncs  UechAnicA  de  hotolo- 
giortim  varietate  & fd- 
fitate^ 

OStendi  noncffc  horologiisfidcn-  cCX''''^^' 
dum,  fcd  quiaThcologia  multum 
eft  a  Mathefi  fcjunfta.&magni  hodic 
Theoiogi  nccGeometriam,nec  Aftro- 
nomiamdidiccrunt,  volo  aliqua  fub- 
jungercnon  ut  Mathcfeos  imperiti  il  • 
la  examinent,fed  ut  crcdant.  £t  quia 
Sole  hodie  gubernantur  automata ,  a 
Soleincipio. 

Theorema  I 


gia  Solarta  fere  omnia  (oncepta  funt  ^»*'^^.^, 
tn  originalt  peccato,      11.  Qua  tn  fcc-  ^^^^^/ 
catoconcepta,aciualia  neccjfarib  commtt-  ^  .^../ 
tunt,  IH.  Faciiiiis antiquum  deleasy& r,o - 
vum  delineas ,  quam  corrtgas,    Dcmon-/  ^-^/ 
ftro  omnia.    Pr/wo  quiamultimura-  ^^^^ 
rii  &  architcdi  fcicntiam  delineandi « 
horologia  arrogant  ,  &tamen  artis 
fundamcntanonfciunt.  Secundo,c\\x^^ 
ipfiAftronomi  dcbitam  diiigentiam 
^  non 


&an 
ulte: 
fcrib 

^efrt 
««« 

gnoi 
kb^ 
dian 

n: 

nesi 
Vide 
libti 
petp 

tia, 
rica 


OCcti 


FVNDAMENTALIS. 


ff 


non  adhibcnt  in  re  tantilla ,  fepc  decli- 
nationcm muri,incIinationemqiic,  i- 

foiis*  "^^^ '  ^^^^^  cxaminare.  rertid  quia 
^artisad.  P^^^^^^^^on  &refradionumin  fciatc- 
^'tcria/wwK^^^"""^"^*^^^^^^"^^'^^'^^  ^^- 
f^^iho,pa'  I  ^*^^"^  utraque  cft  valde  inccrta,& 
^(^hxes  ds-  non cognita.    Quarto  quia 

^^fraitto^  ^^^^  corpus  folare  eftIuminofum& 
^tscaveo  ^^^^^  ncceffario  abbreviantur.  Quin' 
*  cfiiia  longiores  ftyli  infleai  vcntis 
Inil^f^,  ^°^^."^'&ipfimetmuri  aliquandoincli- 
^^idercah^  ^!^^^  T'^^  folariahorolo- 

^«0«/«  vo-  ^^^'^'  ^c^rizontalia  funt,a  mcridiana:  li- 
^^^AtMerl.  ^ognitione  depcndcnt,  qua^diffi- 
^««^  '  ^"^^^*  invenitur.  Et  SeptiniOy  quia  e- 
"^«^jC^Po.  ^  portatiiia  funt,  magnctica  vi 

^''«/^'ftt^/i!  ,"^""^"^»9"^  nondumeft  bcnc  ex- 
^^^^mm.  r^^^^^ »  &  fingulis  diebus  inlapidc  & 
^^''^  »iett?w  ^"r  i"cmittitur.  E  quibus  capitibus 
^^^^hm  ^^^^'Itat,  ut  non  male Infantefius  in fua 
^^^pendu  j  ^"^"omiamcchanica  hanc  ftatucrit 
^^^orum  ^^^^ »  ^«  muroy  ex  quo  aliud horologtuvi 
,novum  nedeimeato.  Sed 
ti<t,  ^^r?  Ne  errorcs  tabulce  ,  &:  artificis 
^^fiUte.  (  aut  faltcm  ignaviam  )  pro - 

^'^'^deline.  ^  ^'P"bIicetumbraE"  varictas.  Cui 
^^^^pyinia  I   ^^^^^  cautiorcs  cunt,  formando  fty- 
craflliiTi ,  iincas  cralTasjita  ut  mul- 
torum  fccundorum  aut  etiam  m.inu- 
torum  crrorabforbeacur.   Si  dicas  de 
"no  murali  fciaterico  digito  non  di- 
f^^fftdem  ^"^^"  '  ^^^^^  q^'od  omncs  vulgo  di- 
f^^^rit^s    ^""^*  &:infcram  in  eisdem  non  de 
y«4«f^>    JJ^^f^cnto  ad  momentum  ,  fcd  intra 
unum  altcrum  minutum  plerumque 
^^^xxxvii.  ^^"1  vcram  rcprcfcntari. 

^mitto  alias  (ubtilitntcs,  quas  non 
^'nerra  .^^"^clligerc  Agcomctra:  noloe- 
"''"/'ff  cen  n  q"2ftioncm,n  uxinterro- 

^''«'«/>»'45-  tcrra  fit  motuiraptoconcen- 

a        ^"^^'^Pus  verum  diffcrat  ab 
f'*?«J  re-kf^^^^"^^  ^  nolofimil  csalias,  inqui- 
•  ^s«iajltadicipofibnr,qiisfidemScia- 


tericis  univerfis  adimercnt.*  remitto  r*;»  ^^4^- 
tamcn  omnes  viros  curiofos^ad D. ]o-parens  C9- 
anncm  HeveliumPantiscanum ,  (\mincidant? 
excellcntiflimus  eft  Aftronomus,  in 
MathematicisaccuratiffimiiSj&utitur 
fciaterico  tanto,quod  fecunda minuta 
rcprefcntat,&nihilominus,morumra->!»f(r//wo- 
ptum-  Primi-Mobilis  non  clfeunifor-  tusjit£- 
mcm  obfervat,(ed  jam  veIocius,tardius  qualis  ? 
jam,foIarecorpus  promovcri.Lcgatur 
Epiftolainfcripta  D.  Laurentio  Eich- 
ftadiojin  quacclipfin  SoIis,qu3e  conti- 
git  anno  >(j45?.die4.Novcmbr,dcfcri- 
bit,  confcrtque  ofcillationes  pcnduli 
cum-Primo-Mobili,  fcu  umbrafciate- 
rici. 

T  H  E  o  R  E  M  A  IV.  Horologia  Lu  -l^^  Uorolo  - 
nariamajonbus errortius  obnoxiafunt,  'Ez^^oLunan. 
oftcnditur:  quia  in  iis  habcnt  lo-cum, 
quxcontrafolarikfunt  di(5ta ,  quaso- 
mnia  ignotilTimo  Luns  niotu  intri- 
cantur  :  &  incerti/rimis  parallaxibus 
Sc  refradionibus  obfcuriora  rcddun- 
tur.. 

T  H  E  o  R  E  M  A .  V.  Septentrionale  p^larh 
iHud  horologium  ,  quo  notiu  horas  meti* 
mur,  lyfd  mmorisS)dera  confiderando,fal^ 
laxeil,  Supponit  enim  primo  locum 
folis ,  fccundo  fydc;  i$  afcenfioncm  re- 
dam;  ciim  tamch  in  utroqueautho- 
res  difFerant,  &  veritas  nondum  inven- 
tafit.  » 

Hacde  Coelo,  H  rc  de  horologio  il- 
lo  quod  Deuscondidit;  quodtametfi 
pcrfcAilTimum  fit,tam  male  anobis  cft 
cognitum  ,  ut  non  poffit  pcrtingcre 
prxcifioncm,  quse  quacritur.StD  Tii- Objefth. 
C£S hos  errorcUcv.somninoeffc: id 
noxi  n.ego ,  fi  dc  horis  diurnis  agamus : 
at  admiiTis  crroribus,Icvibus  puta  uni- 
us  aut  alterius  minuti,tollitur  pr^cifio, 
quamThcologi,  qui  nefciunt  Aftro- 
nomiam  protruduiit.  At inhoris  no- 
durnis,errorcs  ifti  non  fuiit  Icves,nam 
P  3  "wcn- 


J  /8 


THEOLOGIA 


»rcndeUni;ir.  a  ivcpicro  34.  mlnutis 
differre  vidimus  :  cum  tamcn  uter- 
que  lioram  hauriat  ex  cceIo.  Sed 
hxc  mancant  iic  ;  alibi  uberius 
decuticntur  :    Vcnio  ad  Automa- 

^tnpoj^ib^      Theorema    VI.  mllus  arn- 
Ma fint duo ^^xfecit autfacere petcft  (  ago  deimpo- 
horologm  tentiamorali;  imoctiam ,  (i  benc  in- 
Jtmiltaf     -tclligar,  dc  phyiica;  duo  Automata, 
qu£  ita  canipanas  regant,  ut  icfus  iClut  cor- 
rejpondeat,    Ergo  horologium  exa- 
ftum  abillisrperarinonpoteft,  nam 
vcj  itas  cft  una  ,   &  cxada  dcbc- 
rentfaltemin  primo  idu  corrcfpon- 
dere. 

chamc^tn^       Theorfma    VU,  Au^ 
ddUAles      tomatum  non  funt  aquales  ,  nam 
*    iive  ponderc  ,   fivc  inflexo  chalybe 
animcntur.rcmpcrfolet  rcperirivarie- 
Xns  ;  nam  chorda  &  plumbum  pon- 
derofiora  funt  plumbo  folo  ,  &:  vio- 
lentia  chalybis  cft  fortior  &  majorin 
initio;  &cautel«,  qua:  adhibentur, 
.fallaces  ,&  inccrtae  funt.    Addam  ali- 
quid  quod  mirabilius,  me  obfervalTc 
^tiamqua-  ^^^^^  camdcm  horam  inasquales  qua- 
drantes  ftn  «Irantes  in  horologiis  turrium,  qux 
jiuiarum,  ^  pcrfedione  &  fccuritatc  laudan- 
tur. 

Hinc  patci  non  effe  bonam  confc- 
qucntiam ,  Heri  horelogitun  correcium 
fuit  ad  folcm  mendianufn  y  hodtc  meridte 
ip/ohoram  11.  cr  40.  .minut.  rcprjfentat : 
Ei  go  cum  hor^m  duodectmam  fub  mediam 
mliem  fonuit,  er^t  calitus  hora  11.  &  50. 
AnHor£     ^«/«.Etoftcnditur.  Quoniautbonaef- 
icmeftcsA*   fct,  debcrcnt  horjE  coeleftcs,  quibus 
.^UAles}     utnnur,  sequalcs  eflc,  quodnondum 
fcimus;  Vt  ut  fmt ,  debcrcnt  Horo- 
logia  dividcre  tcmpiis  in  partes  x~ 
c[uales  ,   <juod   non   faciunt.  Et 
^rscipuc  ft  ponicribus  carcr,nt;  qusc 


I 


cnimpromoventurpondcribus  ,  mi^ 
nori  crrori  obnoxia  funt. 

T  H  F.  o  R  E  M  A  V III.  In  horolo'  ^ 
giis  ex  intentionc  Artificis  frimus  idus '" 
campane  horam  prxcedentem  a  fequcnti  ■ 
dijltngwtyac  cateriadduntur ,  utqtitindi- 
cem  rejpiccrenequitj  horam  difcat.  Hoc 
ccrtum  cft,  nec  abhomincquiartem 
novcrit  revocarur  in  dubium.  Non 
ta  m  t  n  gra  v  ab  o  r  c  x  fc  i'i  b  er  e  v  c  r  b  a  D  i  a~ 
nae,  qui part.  traci,  4.  refol.  56.  fic  ait. 
[  Notandum  eft  vcro  hic ,  quod  quan- 
do  primus  hor^  pulfus  auditur,  jam  cft 
horacxpleta,&horoloeiumefttantum 
t^ft  s  id  judicans.  Et  licct  divcrfi  lint 
pulfus,  idevenit,  quia  ncquit  uno 
pulfu  hora  duodecima  indicari ,  fi- 
cut  uno   pulfu  hora  prima  indica- 

AdJo  me  poffeformarchorolcgia  poffit"^ 
in  quibus  id:us  ultimus  horas  dilHn-  jmtsj^^ 
puat:  fcd  agebatur  non  dc  fadilibus  yahof"^^^ 


fcd  dcjamfadis. 


giaei 


Hinc  eft ,  nosfihabercmus  aliquod  yctjtH^' 
bonum  horologium  (puta  fadum  &: 
diredum  ab  Angclo)  fi&  illud  elima- 
tuin  fuiifct  ad  formatorum  regulas, 
habituros  fuiffc  rationem  primi  i- 
diis.  Sed  quia  tale  habituri  non 
fumus  ,  crit  pure  fpeculativa  h«c  af- 
fertio. 

Pofitiortes  Theologic^  de  Horolc- 
qiornm  variettite  & fdfi" 
tate, 

POfita  prsecedcnte  dod>rina,  quam  ccx>'^l^ 
a  purisThcoIogiscrcdi  volo,  im- 
pugnari  non  patiar;  itcrum  ad  Thccl^fi^ 
ologica  rcdco,  &haspofitionesfub- 
iicio. 

Pri  M  A.  Poteft  Ecclefia  pracipere  tit 
horarum  difcretio ,  &  media  no^ts  deter- 
mtnatio,  qutdquid  ccelitus  fiat  yhumanttus 


( 


\ 


FVNDAMENTALIS. 


&  TxcJeftajikc  ftt  juxta  primum  horolo^i-^ 
umurbts.  Oftenditur,quiadefaao 
^iitingu„^^j5  xquinoaia  coeleft  a  ab 
^cclcfiafticis/itcm  Noviliinia  &  Picni- 
iunia  calcftiaabEccIcfi.fticis^cur  non 
annos  ?  cur  non  dics?  cur  non  horas 
.  Porro  aequinoaium  Ecclcfiafticum 
vigcfimxprimjE  Martii,nc  Gre- 
gono  Xin.jubcmccft  a.fixum,ta- 
jpetri  in  Ccclo  aliter  accidat:  nam  fi 
Jcquamur  Tychonicos  numrros  ,  & 
luniamus  Francofurtum  ad  Viadrum 
(  hic enim  profitebatur  Origanus  j  rc- 
pc^i"iemiis  vernum  arquino(5lium  acci- 
<*i"c  tcmgorcnimirum  apparcnti.- 


115? 


/inn,    Martijdte.  Hor, 


1633, 
1634. 
i(S3  5. 


20.- 
20, 
19. 

zo. 
10. 


I. 

iz. 
i8. 
o. 
6. 


45 

20. 
9' 


r- 

53' 

46. 
4;- 


Hci. 


^'^Uftia 
fMenfes 


^ttamen  Ecclcfiafticc  sequinodi- 
"niadfigiturdici  XXI.  Proordinum 
'"tcrftitiis.  annosEcclefiafticos  fcrva- 
"i^s,  non  civilcs;  &  fi  a  Pafchatc 
Jjumercmus  ad  pafcha  ,  anni  EccJc- 
"^ftici  valde   funt   inaequalcs  y  & 
"?^lt"m  i  civilibus  dcv:ant.  No- 
J^»'^iniaaut  ctiam  Plenihmia Ecclcfia- 
^'carcquuntur  aurcum  numcrum  E- 
Paaamque     hoc  eft,  ccelum  plus  mi- 
""s  ;  nam  hoc  Anno  M  DC  L.  fic 
Ecclefia,  fic  in  Ccelo  .^o!is 
lunx  copulas  &  oppofui- 
ones  numcran- 
tur.. 


Koril. 
FlemL 
Novil. 
Pleml. 
Novtl. 
?hml. 
NoviL 
,  PlcntL 
NcviL 
Plenid, 
Novil. 
PleniL 
Novil, 
PleniL 
Nov/l, 
PlentL 
NoviL 
PlcmL 
Novil. 
PlcmL 
NifViL 
PleniL 
Novil. 
PlemL 
Novil. 


InCcelo. 

2.  Tan. 
17.  Jan. 

1.  Fcbr. 
i^.Fcbr, 

2.  Mart. 

15.  Mart. 

I.  April. 

16.  April. 
50.  April. 
if.Maij, 
^o.Maij. 
i^.Junij'. 

2  2,Jun, 
13.  Jul. 
iS.Jul 

II.  Au£^. 
27.Aug. 
lo.Se-pt. 

2f.  Scpt. 

j?.  Oft. 

25.  oa. 

8.  Nov-. 
2^.Nov. 
8.  Dcc. 
23.DCC. 


In  Eccle- 
fia. 

4.  Jan. 

5,  Fcb. 
4.  Mart. 
y  April. 
z.Maij. 
i.Junij. 
3o.Junij. 
30.JuIij. 
28.  Aug. 
27-Scpt. 

25.  Nov. 
I  •4.  Dcc 


Eccc  Novilimiorum  CoElcftium  &  ccxxxix. 
Ecclcfiafticorumdifirimcn.  llladcdc- 
runt  Ephcmericies,  ifta  Calcndarium 
Brcviarii  ;  &tamen  perpetuam  difte- 
rentiam  rcperio.    Ad  dies  tranfco. 
Nativitatis  nodeMifiLm  antcdiiode-  /^^/7^^;. 
cimam  audirc  folctpontifex.quodta- 
metfi  fieri  po/fudifpcnfandojut  Emi- 
minentififimus  Dominus  Cardinalis, 
cdcbrct  non  jcjunus  ,  multorum  ta- 
mcn  opinione  dicm  fcqucntcm  crcdi- ^^^^ 
tur  anticipare,  ut  non  jam  ab  duodcci-  a^^^^  ^^^-^ 
ma/cdabundccimavclahanodisho-  rff^.fn 
radicsNativitatisRomenicipiat.Ig:tur^/^/j^i^^^^j 
fiPontifcxR.oman^'pra;cipcretutdirs  ** 

cra- 


CCXL» 

Troponi- 
tur  ca/us 
curioftis, 
Confulth 
nonnuUas 
circuni' 
ftantias 
alteroy  ne 
perfona 
riofcan' 
tur. 


.  »»wv»  ^  ...^  «w.  quartam  aperirct 
Er.clcfiamut  aliquis  c  nobis  cclcbt  a- 
ret.  Adfuit  fl:atim,&:  rogatus,  quota 
v.i.wxiora?  r.fpondit,  Non  potertt  ejfe 
duodecima  quoinque  Parochus  legerit  ho- 
.rasfuas.tractavttenimhojpttes  ,  ^  juftt 
idettneri  horologtum,quousqueabfolvat.  Ri- 


idem  ca- 

fusattem- 

pcratur 

noftr£  hjf' 

pothefi. 

Solvitur, 


Xcclefia 
ccclum  re 
Jpicit, 


520  THEOLOGIA 

ftraftinus  inclperet  Ecclefiafticc  a pri-  des.    Sed  quis  cognofcct  mcdiam n©- 

mi  urbis  horologii  pulfu,  huic  ftan-  dlcm  exadc?  Hodienemo.  Quoniam 

dumefTetdifpofitioniPontificix.&au-  liorologia  claudicant,  &exryderibus 

dito  primo  iduhorx  duodecimar  juxta  quic  foli  Aftroiiomi  cognofcunt,  nihil 

Theor.Viri.nemopofrctfacerc,  qus  ccrtieruipoteft,  quamdiu  folislocus 

diefcqucnti  interdicantur.  &  fydcrum  a^ccnfio  non  cognofcitur 

S^D    OCCVRRIT    HIC    CASVS.     CCrtlUS.  ^jpi 

Cum  equis  citis  currcrcmus,fub  mcdi-  Te  rti  a.    tiodieyqui mediam  noEiem  c  c%  . 

am  nodcm  die  fabbathi  vcnimus  ad  methaph/tce  obfervart juberet.tmpofibtle  Anin^ ^ 

oppidum  N.  monuimus  cuftodcm  ut  dfervarejuberet.    Patct;  quia  exa(5ta ^'^, 

diealterafubhoram  quartam aperirct  iliiuscognitioltmites  humaniingcnn  ^ 

■       *  *  excedit.    Nam  dc  illo  pundoThco 

logijudicare  nonpoffunt;  &vixGc-  /'  ' 

clf.thora?  r.fpondit,  Non  potertt efe  omctrx  &  Aftronomipoflunt.    Co- obfeff^ 

■  ■  rollarivm.    £rgo  hodie  pracipitur 

■obfervart  moraltter yhocc{\:  ,  quantum  Af^'»'''^^ 

.aettneriiJoroiogium,quousqueavjoiTai.  r^i-  humanitus  conceflum  eft.  nimirum  «('j'?^ 

fimus  tuncEihicamParochi,non  cnim  ,tamapraecifionc,quantaabA.utomatis,M/^ 

hodic  dicrum  dikrctio  ab  horologio  turriumpomtp.  udcntcrfpcrari.  Ego 

maie  direfto  pendct.  At  in  cafu,qucm  illam  ad  unum  hor<£  quadrantem  reduxt ; 

haecprimiPofitio  pr*ebct,poffetdubi-  ^illamnemo  contrahat,  nifipriusinte- 

tarc  nonnuWu^yAn  diesEcclefiaftictufint'  :gro  velit  mcnfc  obfervare  quantum 

ripoJfetanteaudttamcampanam,etfitndu-  iingwlisnoaibushoraduodccimatur- 

ftrta horologit fluxus impedtretur  ?  Elfcnt,  ris  a  coelo  diftet;aut  faltcm credcrc  q u c 

quSB  adduci  pofl^ent  pro  riCgligcmia  'Kcplerus  &  alii  fumma  diligcntia  ob-  ^^^, 

Parochi;  fcd  n:hiIonimus  putarcm  in  fcrvarunt;quoniamvidcrehorolog        ^i^  f 

talicafupbftularcprudentiam,  utho-  rum  communes-&  continuos  crrorcs,  ^^^^^^, 

rologiisbcne  gubcrnatis  fubiiccre-  A  nihilominus  vcUc  ilia  a  vcracitate 

mur;  nonvcrocafuautinduftiiadire-  Iaudarc,intolcrabiIispcrtmaciaeft. 

aorum  exorbitantibus :  alias  cnim  to-  Dicm  priorem  aTcquenci  diftmgui 

ta  Civitas  ab  unius  cuftodis  ncgligcn-  moralite.  ,non  methaphyiice,non  ma- 

tiaautctiammaUtiadependcrer.  Sed  thcmatice  ,  docu!tCaramuel,docct-y 

&hocipfijmnon  caretfuis  inco  ivc-  quc: &hoctantonifudefendit,ut ccc- 

nicntibusiquiscnimPetrovirohoro-  cos  autpra?judicioprasocupatos  judi- 

logiarijerciimperitodiceret  ,  utrum  cet,  qui  fentcntiamcontrariam .  quae 

^hoc  aut  illud  horologium  diHgcntcr  falfaevidenter,  dcfcndunt.  Singula- 

.regatur  ,  an  potiusmalitiadircaoris  ritaiis  cum  Dianaincufat,ejusqueO' 

sprffcurrat.?  ^iniontm  aflcrit  communitcr  rcpre- 

Secvnda.   Hodie.ctmEcclefiadi^  batama  Doaoribus;  &  quia  Diana^  , 

ema  dtedtftinguit ,ca'lum  refttcit.    Scd  ccnfurammagnifacitCaramucl, hanc 

quomodof  Dico  meridiem  erteciim  modb  Pofitionem  fubfcribit.  IgituJ^ 

centrum  folis  meiidianam  Iineam  a.   £-cPofitio  ^^v"^^ 

pud  nos  tenet;  med  amque  noacm.  Qvarta.  Caramuelis  opintonem 
^iimcamdcmlincamfol  apud  antipo.  tmtDiana,  tametftcontrartmfedepn'^ 


biit 
altq 


FVNDAMENTALIS. 


121 


mc  £f'^"'''^''''  Et^^o^^^^^-i^i-  culisclaris  pcrcipis  ,retra<5^art:coga. 
rcs      .^''^.  P^^^^Q-  Autho-    ris:  Ego  rationcs  dcmonftratas  & 

dip^  "^"^^-r"^*^  ^^"^"'^''^^"^^^^^^"^    cxpcrientias  quotidianas  adduco-& 
^rum  dilcretioncm  adfigant ,  funt    aacro,quodcxomnibu$,Gua:  hucus- 
.1    uitano.    Ergo  omnes  Dodores    quedi<fta,harc  debeatinfcrri. 

.f-.,r«  .,,./7   CoNCLusio.  Cum  agitur  de  vera- ccxiiv, 

citatc  horologiortan ,  flandum  expericntia  Sumitur 
cif,    Si  quis  haberet  horologium  ,  qmd  ab  experi- 
quGties  cum  Cxh  coUatum ,  cxa6l}  rcjpon  entta  refo^ 
dere  deprebendcretur ,  cidon  ftare  dehe-  lutto, 
ret  y  &  dies  dtflinguere  fion  diiodecima  ul- 
timofedprimo  lilu.    Si  vcrh  habcret, quod 


in  hoc  convcnire  poflunt ,  ut  antc 
primum idum  non  (It dics  craftina,  & 
Polt  ulcnnum  non  (it  hefterna.  Ergo 
tando  huic  doclnnx  dicrum  diviflo 
r^.^.^^t^pJ^yfica  ,  necMathematica, 
^ccl lolum-modo  moraiis  cft.  Eriti- 
g»tur  tcmpus  iikid  quod  intcreft  am- 


bipu       •  ^       inccreii  am-  ttmojeaprimoittu,    Si  vcrobabcret,quoi 

ad  D  "'^ '  ^"^^^'^"^" »  probabilc ,  quod  intra  horam  coelo  correflwnderet ,  efette^ 

^  praccdentcm  ,  aut  ctiam  ad  con-  merariusJttUtid  exacTe  horas  reprefentare 

on.n?^^"',,  f'''  rcduci  ponTit.    Sed  crederet.    Ctim  tgitur  turrtumhorolo^ia 


quantfcim  illud  ?^  Brug  s  fcripfi  iHam 
loi.  in  c]ua  de  Horologiis  tra- 
^^vi,&:  id^.^  uemini  mirum  erit,fi 
^tiam  horologia  Brugen(]a  rccogno- 
cam.    Qijod  in  Civitatis  turri  eft, 
F^^luduim  habet ,  &  duas  campanas 
|naxnnas,  qusetardiiTimomallco  feri- 
inH'"^'    Ergo  prjsludium  tcmporc 
ndigct  ut  fuum  verfum  harmonic^  ex- 
Pcdiat,  &:vigintiquatuoriclus(diio- 
^ciminmajori  campana,  duodccim 


necfmt  tam  cxa^a  quam  primum,tiect*tm 
exorbitantia  quam  fecundum ,  merebun  - 
turintermedtam  fidcm,  mtnoremprimOy& 
majorem  fecundo,  Sed quantam  ?  Ouan- 
tam  expertentia  docuertt.  Hucusquc 
hxc  Politionum  Conclufio  proccdit 
fpeculative  &  fecurcj  nec  ab  aliquo 
impugnaripoterit.  Scdprogrcderis, 
inquirisquc  ,  Quantam  cxpertentia  i- 
pfa  doceat  ?  Jamtranfimus  ad  quasftio- 
nem  de  fadto.    JEx  Keplcri  optimi 


y^io 


inminn  '  \     7  ■^—i'""'*»  ^^^^^^ivn  uciu      laLto,    x-x  xs.epicri  optimi 

tcs    ,  "^^^^^'""^oi^-o^^i^ucceden-  Maihematici  Tychonicis  Automatis 

runt-Ti^'  tcmporis  ininuta  recjui-  utentis  cxpericnt  a  ,  ad  quadrantem 

quat'      .^"^"^^^  Poncfcx,pone  hinc  inde  tcrminos  Luxationis  rcdu- 

hor  T"^'  ^""^"^  ^"'^^^'^      ^^^^  ^^'    Si  vero  habites  Roma-  ,  Matri- 

tardiorcsjponcplu-  ti,  Pavifiis  Scc.  &  Ecclefiariim  apud 

tumiirjr^^"^^'^^'"^^^'^^^^^^"^^"^^  tecuftodcs,  qui  horologia  dirigunt, 

diviJir    '         renfibjliter  dicm  adic  funt  Kcpiero  doftiorcs ;  &  ipfe  ma- 

ralc    *"°"^"cmdivinbile,  fcdmo-  chinx  exadiores  Tychonicis,  con- 

tcnfim  ^^^^"^^'^^^^'^^^^"^"^"^^^^-  trahere  hos  terminos  poteris  fed 

j)-  *  ncc  illi  ul!ibi  funt  dodiorcs  &  erudici- 
nem  j  ^"^^"Ofminutorumluxatio 
jnudm,ttipoirc,atminutorumi|, 


rumn^''"'''^'  'loccftjo.  minuto- 
&"^r°"^-  T-bic^o.  Tcmi- 
«/"'''^"''""^''"'^'''^"bcrc&in 

?rS''  ''''^"•'•^-  AtquiaTuo. 
e.,„, .  °"'^8>:«pcricnti$  carcns,  ne- 
*>'H«'ancgafti,nce,rorcmqucmo. 


ncci 

orcs  Kcplero;  nec  nobiliores 
7'ychonicis  )  non  quanr.um  Diana 
autThcologi  ju{fcrint,fedquan- 
tum  cxperieniia  docu- 
crit. 


122 


THEOLOG lA 


CCVL. 

Temporis 
ftcunda 
exa^e  non 
fojfuntnu- 
meraru 


CCXLVI. 

Anfeptten- 
ntum  com- 
putetur  di 
momento 
ddmomen 
tum} 


CCXLV 

De anno 
ytgefnno 
prmio. 


jHmorumaliquorum  fententU,  qua 
res  Ecclefiajlkas  ad mo- 
mmta  redu- 
cunt. 

EX  difcufns  mfiniFcfte  coHigitiirca- 
rLiiflc  notitia  Aftronomiae  Theo- 
logos,  qui  Ecclcfuftica  prasccpta  ad 
momentatcmporisrcduxerunt;  Ego 
enim  poft multos annos ftudii  & labo- 
risHcrculei  vcllemvidcre  unicum  mo- 
mcntum  dcfignandum  ,  certo  enim 
fcioacceloillosabcrraturos  toto  coe- 
lo.  Hinceft,  quod  multiscafibusa- 
liter  rcfpondcndum  fit  ,  tjuam  cxi- 
ftimant  puriTheoIogi.  Propono  a- 
liquos. 

pRiMus.  Anparuulis  ante  expletum 
feptennium  Itceat  mintjlrari  carnes  diebus 
jejumj} 

'  Contra  Sylvium  affirmativam  fcn- 
tentinm  tenetDiana/)4rr.  i.traCi.  5?.  re- 
.yo/ttf.4i.&citatprofe  Tannerum,Vil- 
lalobos  ,  Azorium  ,  Gomcz  ,  Ema- 
nuclcmSa,  Sanchez,  quidoccntpu- 
crosantc  feptimum  annum  non  iigari 
lcgibus  Ecclefiafticis ,  tamctfi  doli 
capaccs  fint.  Scd  cjuomodo  dcbct 
detcrminari  annus  feptimus  ?  annc 
computandus  cft  de  momcnto  ad 
momentum?  Rejpondeonegatirh  Pri- 
n^o  ,  quia  ignoratur  nat:vitatis  mo- 
mcntum.  Sccundo ,  quia  fi  illud  Dc- 
usrcvclaret,  aclhuc  ignoraretur  cjus- 
dem  momcntirevolutio  :  Er*;o  fcpti- 
mus  annus  moralitcr  acci-picnJus cft. 
fcdquantaluxatio  effc  dcbet  ,  in  ifto 
tcmporc  moral:  ?  Conftabit  cx  cafu 
jjfcquenti. 

S  E  c  V.  N  f ;  11  s.     An  pro  obli^atio- 
ne  jejunif  vigeftmtis  -primus  annus  fit 


computandus  de  momento  ad  momtH' 
tuml  ^ 

Rcfpondct  affirmativc  Sanchcz 
Portei ;  juxta  quorum  fcntentiam,  qui 
natus  cft  in  profcfto  Sandorum  Pctri 
&  FauH  hora  dccima  min.zo.fccund. 
j-.  &c.  antc  mcridiem  ,  redeunte  ca- 
demdie  anno  vigcfimo-primo  potcft 
jcntaculum  fumcrc  antchocmomen- 
tum,  at  non  fcqucntibus.  Et  qui- 
dem  ,  fi  hxc  opinio  admitteretur, 
poifet  fubtilius  adhuc  quseri,  An  qui 
in  ipfo  tcmporis  lcrupulo  illo  quinto 
magnampanispartcmtrasg)utiret,  vi- 
olarctjcjuniumEcclcfix.''  &momcnta 
harc  reducercntur  ad  inftantia,&  debc- 
remus  fupra  omnem  Mathematico- 
rum  fubtilitatcm  in  moralibus  con- 
troverfiis  afccndeic 

Subridco  cum  fimifia  Icgo,  exfcri- 
bo-vc;  &quiatempus,  quo  obligat 
Icx dcbct  cffe  cognofcibile,&  momen- 
nima  pucrisnon  cft  cognofcibile  ;  i- 
deo  concludo  tempus  hoc  non  dcberc 
numerari  de  momento  ad  momen- 
tum. 

Pofito  igitur  quodtempus  morali- 
tcr  accipidcbeat,  inquiris;  Quando 
inctpiet  ablfgatio  jejunandi?  Kcfpondcc 
SaLncius infele^fisdijp:^/[.num.^.  dic  qua 
complct  quis  annum  Vigcfimum-pri- 
mum  nontcncrijcjuni j;  Ergo  confe- 
qucnter  dicerc  pofTct  dic ,  quo  ali- 
quis  complct  annum  fcptimum,  non 
tcneri  prseccptis  Ecckfi^e.  An  diftin- 
gueretintcr  pra^ccptum  jejunandi,  & 
prxccptum  abftincndi  a  carnilnis? 
Tu  confidcra.  Et  fi  diftinguerct,qua 
pucr  horaincT.pictnonpone  comcdc- 
rc  carnes,  qui potcrat antc fcptimum 
aetarisamuim  ? 

T  E  RT  lus.  An,  ut  kx  per  non 
ufum  carcat  autboritate  ,  requira' 
^  rur 


QUfP 

fucif^ 


fcr^ 


rc 


fito. 


FVNDAMENTALIS. 


tempus  .,    prafcriptio  - 


fnr  certum 
■que> 

Azorius/».  I.  lib.  ^,cap.  4.  quafi.^.Sc 
Jiiiij  deccmannos  tlebere  tranfirepu- 
tarunt.  Et  ftjtim  intcrrogas ,  An 
ftando 

corumckm  opiniom  hoc  decenmum 
debeat  a  momento  ad  momentum  computa- 
ft?  Rcrpondconegatlvc;  quiaanno- 
•rum  momcn.ta  fubtiliorafunt,  cjuara 
cci  ^^P^^jf^taplcbecomputari. 
he  legii;jfj  A  R  T  u  s .     An  Pontificia  Leges 

he  obiKf^  ft^rim  poH  promtilgationem  ,  fed 
^ionistejn^^^^-^'^  ^«^/'/(^  menfibiis  Chnjlianos  obit- 
p9Te,  i^nt^ 

Hoc  ulcimum  probabilc  exiftimat 
^^^^^Lpart.i.traci.io.refol'^.  qui  citat 
Sccanum  ,  Sylveftrum ,  Panormitanu, 
Joanncm  Andream,  Valcntiam,  Na- 
varrum,  Emanuelem  Sa.Rcginaldurft, 
^abicnam,  Azorium,  &c.  Ht  inqui- 
^is ,  Anijli  duomenfes  debent  demomento 
^dmomentum  computart}£iL^c  codMu 
Zqi^  i^iodo,  cjuofuperius.rcrpondeo. 
Benefi^  QiliNTus.  An  beneficiarins  nonre- 
^iis.  ^^^^^i^primis  fex  mcnfibus  teveatur  ad  ah- 
quam  reflitutionem  ?  &  fi  non  tcneatur, 
Anhifcx  mcnfes  debeant  de  momento  ad 
'inomentum  compurari  ? 

Rcfpondeo  ad  primum ,  mrumquc 
effc  probabilc  ,    ut  bcnc  notat  Dia- 
part.  1.  tract.   1 1.  refoL  25.  Et 
»  adftcundum  ut  fupra ,  non  agi  de  mo- 
^cntis  in  moralibus  difputwioni- 
bus. 

j}e  T>1\  r  ^^^"^^5.  An  anni  fedecim  ,  qui 
hnelio  P^^l^^^"^^  >  ut  profcpo  ftt  valida  , 
"^^fiica^  d^l^  ad  momentmn  numeran- 

AfTerit  Diana  part,  3.  trafi,  i.refoL 
57.  qui  citatVillalobos/«5tt;«;w4  tom, 
^'f^^a,  i^Jrff,  lo.mtm,  4.  Hflcrentcm 


Saimanticae  pronunciatiim  fuiflTcavi- 
ris  dodis  invalidam  fuifle  profclTio- 
jicm  cuj.usdam  ,  qui  votaemiferatfcx 
horis  antcquam  legitimam  aetatcna 
complcret.  At  poftct  \ixc  profefTio 
effe  invalida  ,  ncccomputari  demo- 
mcnto  ad  momcntum  ;  quoniam  pof- 
fet  quis  diccrc  fcx  horasclfe  tcmpus 
notabiic. 

C  C  I  IIL 

Sf.pt  i  m  u  s.    An  annm  novttta^  Deanno 
tus  ,    utfit  inteier  ,  dcbeat  demomento  ''^*'^^ 
/  J    3  probatis- 

tn  momenttim  computart  f  ^  . 

-  .  nu, 

Ad  tollendos  fcrupulos  in  Congrrc- 

gatione  SS.  Vidoris&fJyduIphian- 
nus  &:dics  recjuiritur:  in  aliis|ubctur. 
ut  qtii  (lccima  Januarii,  vcrbi  grat  a, 
vcftitus  cft,  non  profiteatur  annofc- 
qucnti  dccima  ,  ledundecimd  aut dc- 
inccps.  Aliirolunt  rem  Mathcma- 
ticc  tradarc ,  ac  fi  momcnta temporis 
ab  Abbatibus&Monachis  cognofcc- 
rentur.  Vidc  Commcntarii  mei  in 
Regulam  D.  Benedidi  nur».  468.  & 
Di  a  n  ain  part.  3  .tra^.  i^jrefol  5  7 . 

OcTAVus.     Ad  primam  ton- ccuv^ 
furam  &  minores  ordines  requtrunturfe-  j)e  atate 
ptem  anni  completi  :    ad  fubtltacona- reqmftta 
tum  vigmti  duo  inchoati  :    ad  Diaco-  ad  ordines. 
natum  vtglnti  tres  tnchoatt  :    ad  Pres- 
biteratum  vigtnti  quinque  inchoati.  Sed 
quo  modo  computandj  funt  ?    Anne  de 
momento  ad  momentum  ?    Uno  aut 
altero  die  antctempus  mathematicum 
poffc  licite6:  validealiqucm  ordinari 
probabilc  judicat  Villalobos  in  SumtH. 
tom.  I.  tract.  ir.  dub,  11.  num,  %, 
cjui  probabiHus  judicat  cum  ,  qui 
hodic  vcfpcrc  compkt  a^tatc  m,  pof- 
fcmancordinari :  quod  ctiam  docuit 
Lcdcsma  &  alii  ,   iK>n  ergo  anni 
de  momcnto  ad  momcntum  cnurae- 
rautur. 


hoorlogiA 
Junt  ani' 
fnaliaar- 
tifi€ialm : 
crh^ecfunt 
horoLOgia 
naturalia. 


124  THEOLOGIA 

Ex  automatis venio  ad Automata,  Qutd 
eniinalmdllorologiayqu.hii quccdam  yiysn- 
tiaartifidaiia?  &  AHimafttes  ipfe  y  quid 
/imtaltud,  quamqu^dam  naturalta  Atito- 
mata  ?  Demonjhratiirtu  Jum  ettam 
htcpr^fcripfijfe  apiniones  antiquas  ^nec  poffe 
expcnmcntu  oppojitis  obltterart. 


QJJ  ^  S  T  I  O 

DcBrutis. 

Leo  Galltim  fngiat  ?  An  Ble- 
fhas  genu fiecfere  pofit  ?  An  Equa 
concipiant  ex  aere  ?  An  ChamaU- 
^  cntes  edant ,  bihantue  f  An  im  - 
huere  candidttm  colorem  non 
foffmtf 


cciv  Allumrub  nobiliorcnatiim  fyde- 

r^.tin  ^^re  vctcrcs  delirarunt;  volucrunt- 
peGaUOy  j      r        i  j      •  • 

&Leone  eundem  Leonibus  prxdommari, 
Hinc  fabub,qu2  oratoribus  &  Poetis 
multos  conceptus  cfFormandiappofi- 
tam  occafioncmdcdir.  Lconcm  di- 
cunt  vocc  Galli  tcrreri,& fugere :  Gal- 
lumque  ingenirac  cxcellcntias  confci- 
um  ,  conitantcm  impcrtcrrituniquc 
Leonem  fug^rc;  fugato  occincrc&fc 
van  c  -  gl or lo  ic  j  a  6t  a  l  e.  H;? c  fen tc n . 
tifi  apud  valgusobtinuit ,  &inmu'tis 
Philofophorum  libris  rcpcrta  ab  o- 
mnibus  crcditur  &  fupponitur:  ctfi 
quotidiana  experientia  dcmonftrctc- 
videnter  contrarium.  Leoncs  vidi 
Madrici,  Vallifolcti,  Gjndavi,Prag3? ; 
Gallosdcdi;  ncc  ipfidiftinguuntGal- 
linam  ab  anfere  aut  a  Gallo.  Eodem 
terrcntur  modo,ac  fipartem  carnis  vi- 
lulinx  vidcrcnt.  Et  intcrim  noftri 
Philofophi,  m-alunt  crcdcrc  vctcrum 
vcrbis , quam propriis  oculis ,  ncc ua- 


quam  volunt  errorcm  hunc  commu' 
ncmdcdircere. 

CiuraElcphantis  foIicla,carentarti- 
culis/ifcriptoribuscrcditur;  Sifcmcl 
cadat ,  fubrigerc  fe  folus  non  poteft.  P^^'^^ ' 
H  nc  IcpidifTnna  vcnandi  has  bcllias 
ratio  inventa  ;  nam  cum  ipfi  accum- 
bant  arbopibus  quietis autfomnigra- 
tia,  ( fic  dicunt )  hx  arborcs  cxcidun- 
tur,cxfcirantur,  autitaimplantantur 
utoneri  fubcumbant,  &corruant;  & 
ilIisdejc<5lisBcftixetiam  cadant :  quas 
cum  fcmclIapfE  nequcant  furgerc,in 
prsdamvcniunt.  Atomnia  ha:c,quaj 
tanquam  primo vera  alfcruntur,  funt 
primo  falla.  Vidi  fxpc  Elcphantcs; 
&  dum  h  c c  fcribo  hic  Pragic  cfl:  unus, 
qui  non  folum  flcfkcre  gcnua  potcft, 
folctquc;  fcd  plures  etiam  motus  ad 
numcros  &  arccm  variare.  An-nce- 
tiam  hic  dcbcbimus  non  ocuIis,fcd  li- 
bris  crcderc? 

Dc CamaIa:ontc,quam  multa  &  va-  cci-^'^'' 
na  dida  ,  quae  omniafciiintelfc  falfa,  P^^^^^, 
qui  hasbcltioljshabcnr.    Rarum  cfl:  ^«^ 
animalculum,  &:  admirationcdigniffi-  Uif*^^' 
mum;  atplcraquc,quaj  dc  illodicun- 
tur,funtfa!fa.    Patcr  AthanafiusKir- 
chcr  in  artcLucis  &  umbrseCamalcon- 
temoboculosponit  ,  quietiamnum 
Romae  vifitur,  &  cjus hiflori2c  ,  abadlis 
Philofophorum  umbris ,  cxpericntiae 
ccrtiflimamluceminducit.  ^  ^^, 

OmittoEquasHifpanas,quaecon-  ^^^]^' 
cip'untab  aerc;  &  ahasmukasnugas,  P^^^, 
qua:in  Arflotcle,  Piinio&aliislcasc,  rfHf^^^^ 
hodic  aflcnfum  cxtorquent;  &:  ho^^j?  j^ji, 
tanta  !yrannidc,ut  qui  oculis  crcdat,  con^^' 
&  Ariflotcli  dccrcdat,  audax&indo- 
(flusdicatur.    Quibus  nonobJiantibusE' 
go ,  nulit  me  homint  aut  antiquo  aut  jtmiori 
contra  ocuiires  expcrienttas  obloquentijo' 
re  credtturtm pronunao.    Et  c ur  c rede- 
rcm? 


FVNDAMENTALIS. 


"^'^'  oculosmihi,  iitvidcam,  dcdit 
■^cusiutcrcdam^aures. 

^  S  T  I  O 
De  Honore» 

^»-»e  dkendt46  fit  non perdere  ho- 
norem ,  qui  tantu.m  afudmA- 
los  ^  impro- 
hos? 


12$ 


^HiUo,  U   /'^^^""^  qusftionis  intclligas  „ 
calum  propono.  Provocavit 
-^ntonius  ad  duellum  Ik idericum ,  vi- 
funinobilcm&fibiruTiilcm;  &quia 
•      "re  tun  o  ratx  confcienti^  cft,  inq  uiri  t, 
ne  pomt  fe  Antonio  fiflcrc  i  an  po- 
""sdebcatautmancrcdomi  „  aut  Irc 
'^io  ^  Putat  Fridericus  fe  in  loco  com  - 
parcre  dcbere ,  nam  alias  erit  honoris 
P^-odigus,habcbiturq;ignarus&infa- 

^ly^f'  r.J^^^^^  ^ucllum  acccptari  non  poffc 
obmetum  infami^  ncgantomnesan- 
"quicommunitcr.  Jta  Abulcnfis,Sa- 
*<^nius , Cajetanus,  Armilb ;  quos fe- 
^"^inturSotus,  Azcvcdus,  Navarra, 
Jjnnczvalcntia,  Lcdcsma,  I-manuel, 
;/^^mas  Sanches,  apud  CaraFam^^ 

h         nn       V  pctaturratioomncsinhanc. 


'^^/»-39.««?«.9.confpirant.  [  Di- 


ndumca,  inquit,  hanc  noncflb  ju- 
cul"\!!^'P^'"^'  c^uclli  caufam,  fed  cffc 


gi  opinioni  pr^ponderaf.  Qu^^:^  De fu^a^ 
non  cft  fimile  defuga,  dum  aliquisin- 
vadit:  ca  cnim  militiam  profitcnti 
rcputatur  ignominiofa  ,  ctiam  a- 
pud  probos&  fapicntes.  ]  Ita  San- 
chcz,  &  ita  plurimi  antc  illum  &  poft 
illum.. 

NolocxaminarcAn  egrcdiadduel-  cclt. 
lumliceatautnonliceat?  fateorenim  Ducllum 
conirariamfentcntiam,  quam  Carafa;>o//f  aice- 
aliiquc  probabilcm  judicant ,  etiam  pLiripro- 
pofitis  omnibus  limitationibus  qu«  babile  eH. 
folcnt  dcbentuc  crTc  periculofje  ,    &  sed  ex  h4C 
nocivs  Reipublicac  ,  &  prjpcipue  i-prob.ibilt- 
pud  Gallos  ,  qui  nimirum  gcncrofi  5c  tatc  multa 
Fcrventes  fc  hoc^vo  provocantcx  le-  mala 
vifTimiscaufis.    Nolo  cxaminare  Any^(^/^;/;/f//r. 
circulus  committatur  apcrtc  }  nam 
qui  non  cgrcditurad  ducL!um,ne  divi- 
nam  legem  violct,  fuppon't  hanc  obli- 
garein  illo  cafu  ;  cum  potiiisidipfum 
quxratur,  quam  ponatur.    Nolo  eti-  Circtihu 
amdifcutere,Anquiprovocatus  duel  logicus. 
lum  acccptare  rccufat ,  perdathono- 
remapudprobo  s.^  Nolo,  An  Sanchcz  ^«^«'  du- 
lororcm  fuam  in  conjugem  daturus  ef-  ellum  non 
fet  illi,  qui  JucIIum noluitacccptarc rfff^^f^^ 
hoc cnim  ipfum  dcbcrem  prius  viderff,  honorem 
quiim  credcrc.    Scd  examinabo  tzn- perdat a- 
tummodo,   An  nihilht  pcrJcre ho-/>«^//w/>r(;- 
norcm  apud  vulgarcs  &  rcprobos  .^^w.** 
hoc  cnim  fere   omnes  fupponunt, 
&  cvid-entcr  falfum  eft.    Sic  difcur- 


Eflc  infamc  apud  vulgares & impro-  Aufit ma ■ 

 ^   bos,  vcl  cft  aliqaid  Petro  graviter/«^'i# 

•^"lactfiapu  i  vulgarcsidignomi-    nialum,  vclnon.    Si  cft  malum  gra- 
tnhnnf.,.    ...  ..^.  viter,  corruit  tota  Sanchczii  &  alio-Wf>« 

rum  omnium  argumcntatio,  c^wi  ^o- improbos  ? 
cent  non  clfc  curandaniaut  vitandam 
honoris  jadurum  ,  quan.lo  ille  tan- 
0^5  tum 


^J^n^  mortalem  acccptare.  Du- 
n^Tu''^^'  «'^pu  i  vulgarcsidiqnomi- 
&nr  u""?"'»  ^P"d  fapientes 

hvxfc^^    ^'^'''^  '^8'^  fcrvandae  duel- 
^Qblatum  rcfpuitur,quodfaIf^  vul- 


T  HE  OLOG I A 


M  calum- 

■fiia  &  de- 
,tractioties 
Jcmperftnt 
peccata? 


CCLII. 

Defurto. 


^2^6 

^tum  apud  vulg.ires  &:  tmprobos  liomi- 
ncspcrditur.  Si  non  cftmalum  gra- 
viter,  non  pcccabit  mortaliter  Anio- 
nius  [  N.  B!  ]  fi  cundem  Petrum  inno- 
centcm  traduxcrit  ,&  falfa  teftimonia 
imponcndo  apud  vulgarcs,&:'impro- 
bos  infamcm  reddiderit ,  fi  apud  Sapi- 
cntes  &  dodos  laudaverit.  Et  qui- 
demhoc,  utputo,  neceftario  fcqui- 
turex  Sanchezii  dodrina,  quod  cvi- 
denterfalfumeft.  Statigitur  gravem 
inju;iamfieriPttro,  cumapud vulga- 
res ,  etiam  improbos  ,  infamis  rcd- 
ditur.  Quod  fi  aliauis  fit  oculatior 
me ,  & voiucrit  conicqucntiam  ncga - 
re,  di^neturmedoccrcQblccro,  cur 
in  pciori  cafu  jcarere  apud  improbos 
honore  ,  non  fit  gravitcr  malum , 
^  in  poftcriori  graviter  malum 
llt. 

Porro  iftam  conreqiicntiam ,  quam 
.certifTimam  &clarilTimam  judicG,  cx- 
cmplo  cLiriiTimo  illuftro.  Pone  au- 
rum  cuprumque  diftingui  fpecie  , 
quodfcholjenos  docent  :  Poneda- 
ri  artcm  chymicam  mutandi.mctal- 
lorum  coiores  illaesa  fpecie ,  quam 
pollicentur  multi*:  Pone  Petrum 
habcreaurcos  mille  ;  PoneAntoni- 
um  hos  eosdcm  Petroinfcioautinvi- 
to  transcolorafTc  ,  cxhauftoque  an- 
tiquopallore  ,  rubcdinc  cypria  tin- 
xiffe.  Quales  erunt  igitur  illi  num- 
mi  ?  vulgi  opiniene  cuprci  ,  at 
fapicntum^  qui  rem  Chymicam 
norunt  ,  &  a  conftantia  eft^cntias 
metallorum  diftir^guunt  ,  erunt  au- 
rei.  Et  quid  illis  nummis  Petrus 
habcre  poterit  ?  nihil  •  n  hil.  Si 
pancm  vclit  emere  •,  fi  ^'inum , 
fi  carncm  ,  reiicietur  ,  non  enim 
-Politici  &  Mercatores  volunt  num- 
;^nos  quirevcra  boni  fint ,  &  adulte- 


rini  vulgo  habeantur  ,,  Sed  num- 
mos  qui^pudomnes  (  dotlos  ,  in- 
doftos  ;  Chymicos  ,  Achymicos ; 
nobiles  ,  ignobiles  4  magnos  ,  par- 
vos)  fintboni.  Peto  An-ne  in  tali 
cafu  Petrus  .nihil  pcrdidcrit  ?  An- 
nc iIIiAntonius  nullam  prorfus injuri- 
am  iatulcrit -.^  An-nc  cogi  po0it 
aut  debeat  ad  reftitutioncm  . ?  Cce  - 
cuifim  ,  fi  in  rc  tam  clara  velim  vel 
verbum  addcrc.  Ergo  dchonorec- 
odcm  modo  PhiloTophabor, 

Honor  illle  ,    qui  apud  vul- 
gares   perditur  ,    &  apud  probos 
manct  ,    eft  aureus  ;    &  tamen 
cupreus  vulgo  apparct  ■;  qui  illuiT' 
habeat,  «vulgo  male  audict  ,  vuUv 
contemneiur  ,  vulgo  crit  infamis 
carebit  dignitatibus  &  promotioni 
bus,  quae  pcndeant  aiflive  vclpaffivc 
a  vulgo  .-nam  ,fi  voces  adivac  a  vulgari- 
bus  hominibus  pendeant,  omnes  ci 
negabuntur;  fi  fit  imperaturus  vul- 
go  ,  non  admittctur  ;  non  cnim  viri 
honefti  volcnt  gubernari  ab  infami. 
Ergo  ftat  ciTe  graviter  malum  carer^ 
honorc  apud  vulgares.    Ergo  qui 
Petrum  honore  ,    quem  apud  vul- 
garcs  habcbat  ,  fpoliat  ,  magnam 
injuriam  illi  facit  :     Ergo  liqui- 
dcm    dicitur    Petrus    poffc  fu- 
um  honortm  defcnderc  ,    harc  ve- 
ritas  ,    habebit  locum  ,    non  fo' 
lum  cum  apud  probos  ,  fcd 
tiam  quando  alias  illc  apud 
vulgarcs  perdcre- 
tur. 


FVNDAMENTALIS:. 
Qjr.£  S  T  l  O 


qui  tenetur  m  aliqm  Sc- 
^lefia  celebrare  cu>m  foUfra- 
fintia  ^  pojft  almd  flifendt^ 
'    pro  ilU  ^MiJJk  acctperey 
0*  alteriamicoap' 
licare  ? 


um 


c 


yTdignehanc  quaeftioncm  diluci- 
^<em  ,   incipiam  utendo  verbis 
j^^an»  pan,  4.  rra^,  4.  refoi,  5.  c^ux 
'ju^c  contiovcrfiae    funt  aptimma. 
J^^or  ,  incjuam  ,  in  rebm  tam  clarts 
^mptis  terere  :  mihi  cnim  tam  clara 
«  cvidcns  afJirmativa  fcntcntia  vide- 
,  ut  ncgativa  credatur  evidentcr 
&  nulla  nrobab  li  rationcful- 
^"a :  quod  ipfum  ,  ut  dcmonftrare 
duco    '  ^^^^'"^  ^i^iiiJcm  cafum  pro- 

PhilippHs  prudcns  ingeniofiirimus 
^ilpanix  Rex  ,  dckaab  atur  artc- 
^^ctis  ,  &     palatio  fuo  exccllcntir- 


y^^i^kcufmos  Artificcs  magno  ftipendioto- 
eravit,  ut  cjuando  a  ncgotiis  publi- 
cis  vacabat  ,  emditam  rccicatio- 
im  r"^''^'^^^  Onus  Artrfic:bus 
"^pofitum  erat  ,  ut  tenercntur  ha- 
J_  ai-e  in  Palatio  ,  non  cgredi  Ma- 
<^f|to  fnc  cxpreffd  liccntia  ,  nul- 

reo     r^"!'         ^^^^W^^  m.non 
m  lo:ius  fcd  virtutum  Pjtcrna- 
m  hrres  conduxit  Georgium  No: 
^imberguim  am:cum  meum  ,  cui 
cio      *rf   ^'^^       apofento  en  PaU- 
y   nocientos  ducadas  de  Solarto  ,  y 
J''''^r4,pagadas,  hoc  cft,.  commo^ 


dum  locum  in  Aula  ,  dtaenta  ducata 
profaUria  ,  foluit  artefafta  fin~ 
gula,.  Et  intcrrogo.  Si  dabatur 
Georgio  ftipcndium  ,  cur  (in^u- 
la  artefada  folvcbantur?  &fifoI- 
vcnda  cra-nt  (ingula  ,  quaillc  con- 
fcicntia  potcrat  ftipcndium  acci- 
perc  ? 

Ricfpondco  dari  tria  aut  quatu-  ^^cliv- 
or  prctio  xftimabilia  ,  quce  po-^ 
tucrunt  a  Gcorgio  Philippo  III. 
&  ab  aliis  Philippo^^I  I.  vcnunda- 
ri.  Eratcnimiplummct  artefa(flum, 
quod  ubicumque  faflum  fuiflct, 
vcndi  poflet.  Erat  obligatio  ha- 
bitandi  in  Palatio  ,  5:  laboran- 
di  quoquo:  tcmpor^  Rcx  intcrcf- 
ft  vellct  ,  qua;  gravis  erat  ,  & 
gratis  non  dcbcrct  admitti :  qnam 
lequcbatur  vinculum  ,  quo  illc 
Madriti  neccflario  detincrctur  & 
hos  compcdcs  ncmo  r.encretur 
admittere  ,  nifi  darctur  novautili» 
tas. 

Hinc  pnet  quid  dcbeat  rcfpon-  'Et  novo  e- 
deri   alii   cafui  ,    quem  propo-  tiamiUU' 
no.    Fridcricus  ,  utartcm  i^i^ton'  firatur  ex' 
am  addi/ccrct  oravit  AntucrpiasRu-  emplo* 
benium  ,  ut  advcniret  domum  fu- 
am  &  ibi  aliquam  tabul^m  pin. 
gerct  ,    quam  alias  effet  piflurus- 
domi.Intcrim  Rubenius  Chriftum 
paiicntem  ,    quem  juffu  Goti- 
fchalmi  incepcrat  ,  curat  in;  Do- 
mum  Fridcrici  adrportari  ,   &  dc- 
bitis  horis  ibi  complcvit  opus  , 
&  a  GottischalmG  tandcmpro  ta- 
bula    quingcntos    aureos  ,    &  a 


Friderico  quodfeprxfcntcindomo 
ejusillam  pinxcrit  ,  duccntos  flo- 
rcnos  acc.pit.  An-ne  tuta  con- 
fcientia  f  Tut^i  :   non  cnim  tc- 

ne- 


12  8 

•ncbatur  Rubenius  fiibirc  novam  il- 
lam  incommoditatem  flnc  novo  fti- 
pendio. 

c  ci.v.  Jamdo(5tiorvcnioad  templum,  & 
Venitur  ad 'pvonuncio  ,  aliud  cflc  dcberc  mif- 
■  -primam  fam  celcbrare  ,  aliud  in  tali  tcmplo, 
fo«/rx>i'^- -aliud  in  tali  altari,  &aliuiltali  hora 
fiam.  "pra^cisc.  Sunt  incommoditatcs  di- 
vcrra»,  &  vcndi  pretio  polTunt ,  aut 
commutari  pro  clcemofyna ,  licut  ip* 
famct  mifr«  Icctio,  Undc  liquet pri' 
tnh ,  Antonium  poflc  llipcndium  a 
Fridcrico  accipere  pro  cekbrationc 
mittx,  vihujus  gencralis  contraiuis 
non  obligari  ad locum  ncc ad  tcmpus> 
fed  pofle  ubi  &  -quandovoluerit  ccle- 
brare.  Liquet  fecundh  ,  pofic  Paro- 
chum  prudenter  cidem  Antoniodice- 
rc,  [Dcbet  V.  H.  alias  crasproFri- 
derico  celebrare ,  nimirum  ubicum- 
que  volucrit ;  crgo  dignctur  in  mei 
g^ratiaminnoflraLcclcfidccIcbrare,irt 
polTIm  intcrim  talcnegotium  cxpcdi- 
rc.  ]  Poteft  Antonius  adnucrc  Pa- 
rocho;  poteft  renuere,  &gravamcn 
quod  non  tcneturfubire,  poteftgra- 
tisacceptare,  vel  prctio.  Liquetter- 
r/o,pofl'e  Francifcum  prudenterfe  infi- 
nuare  eldem  Antonio ,  &  dicere; 
[  Crasdebet  V.  R.  celcbrare  mifTam 
pro  Frid(a:ico  .,  &  in  tali  Ecclcfia 
..^  ad  pctitioncm  Parochi  atquiaqua- 

cumque  horapotcft,  oroutdignctur 
mc  expcftarc ,  fum  cn.m  gravia  ex- 
pcditurus  ,  &  antc  dccimamintercf- 
fe  non  potcro.  ]  Et  quidem  nonte- 
neriAntonium  obedircFrancifcofup- 
poncns  ,  poflc  hoc  gravamcnliberc 
acccptare  ,  &  aliquid  ctiam  rccipcrc 
cftmewdicipfo  clarius.  JEodcmmo- 
4o  dc  Altari ,  codem  de  c|uocua- 


T  HEOLOGIA 


quc  alio  gravamine  Philofoplian- 
dumeft. 

Scmcl  bcne  pcrfpc<ft  a  veritatc  facilc 
crit  Authorcsdivcrrosconciliarc.  Me- 
am  fentcHtiam  tencrc  dcbent  o- 
mncs  ,  -qui  volunt  rem  intclligr- 
rc  ;  aliquorum  teftimonia  produ- 
cam. 

Alphonfus  de  Leon  in  tra^,  de  lu-  cci-^j 
hiUo  part,  3.  quaifi:  zo.  num.  i-j.  fu: 
inquit.    [  Qiiando  datur  ft  pcndi- f^r;*'''^ 
um,  non  pro  applicatione  faciiftcii,  r^/» 
fcd pro  cultu  EccIcfisB ,  vcl commodi- 
tatc ;  tunc  poteft  faccrdos  alicnam 
Elecmofynam  accipcre  pro  applicati- 
one  Sacnficii  ,  absquc  pcccato  ,  &C  . 
obligationc  reflitutionis.    In  dubio  Qi*^ 
autcm  non  praTumitur  datum  ,  vcl^^^''  j 
rclidum  pro  cultu  Ecclefise,  fcd pro  f^^^ 
applicationc  Sacrificii  ,  .nifl  aliud 
conftct   cx   claris   verbis  toftato- 
ris.    Undc   cum   fratres  dn  Ora- 
torio  ,  feu  corum  Ecciefia  faciunt 
cclcbrare  fcftis  diebus,  velobcom- 
moditatcm   ipforum  ,    ut  Miffam 
audiant,  &:  ibi  communiccnt  ,  aut 
ob  commoditatcm    gcntis  vicmsc 
absquc  alia  exprefnonc  :   non  in- 
tcUiguntur  Sacrificii  applicat:oncni 
vclle  ,  ut  in  praxi  vidi  multotics 
confultum ,  &  pradicatum  a  viris 
timoratis  &  dodis.  ]  Confonat 
Alphonfus  ali  s  multis  ,    &  intcr 
cos  Fraxinello  de  obligatione  Sacerd, 
Se^l,  ^.concil.  4.  §.  2.  &  injcditionc 
noviflima  5«?.      concl.  6,  Hommi- 
bono  dc  Bonis     jEa:4;;/.  Eccl,  part.  i- 
trail.  4.  cap.    13.   quaft.    121.   &     ^  ^^, 
Turriano  ,  quitam  mordiciis  hanc^^''' 
fententiam    tuetur  ,  ut   tn  feleB,  t^ifi^^ 
part.  2.  difi,i\.  duh,  16,  contrariam y?r^r^' 


F  VNDAMENTALIS. 


QCLVli. 


i^^probabilcm  dicat :  quime  judice  im. 
probabiluerlGqucrenii-,  fi  iilam  non 
appciJarctimprobabilcm. 
At  Gavantus  m  comment,  mRubricas 

nqmt.  [  Quitcneturalicubi  cclcbrare 
at^sque  appUcatione  facrificii  ad  divi- 
«Jf^^cultumtantum  ;  ita  debet  ibi  ce- 
^.«^rare  ut  nullo  modo  accipiat  ftipen- 
^^um  abalio,  ut  .Ili  applicet  Sacrifi- 
cmm  fibiliberum,  quodcxprcfsc  vc- 
Sacra  Concilii  Tridcniini  Con- 
S^^^gacio  ,„  Dcclarationibus  Dccrc 
Vnf  ^^^e^J-atione  M^iXx  fub  Urbano 
>iU.cmanati.]    Ita  Gavanc  Atquia 
"on  lufiicit  dicere  hoc  interdiaura 
tnnncntifrnnis Dominis,  vcrba ci- 
at^  Deciiionis  vidcamus.  Cardina- 
,      Hc  mqu'unt.    [  Ad  quartum  rc- 
H^ondctur.    Saccrdotcs  quibus  dic- 
^^'yencntur  miffas  ccleb.are  ,  raiio- 
^S^^fV  ^^",C^P-II^''J-g^ti,aut 
uTcv   '  "^*^<^'^orynasproaiiis,  ctiam 
^0^''  '^'^^'^ndis  fufccpcrint  ,  non 
P^^^^eadem  Miffa  utriquc  oblioatio- 
P   ati.faccre.  1  Qu.^  vcrba  rccogno- 
iss.rclcgis,  iiinipfis,utput.s,Sa. 
l/..)r.°"8''cgatio  abfoiutc  &  finc  uU 
cerd   '15^^"^  videtur  prohibcrc  Sa. 
tum^n-      ne  pro  unamirsaduplica- 
hn.-    ^"P^"^ium  accipiant.  Ratio 
^•umomniumefT.potcft,  quiafti- 
IZ  Tc         ^*^^"^  Sacrificioi- 
L/:' ^'"^"  ^pintuali  :  namhoccf- 
txtrinf  ^'^hibcturprolabore 
UndeP  V  pretioarftimabilis. 
<icrati  >  hisomnibusconfi- 

pcndif  '  ^        quantitatcm  jufti-fti- 

tur  n  V  ""^  ^'^^'^  ^^^^' 

fcoDi^  ""^""^  ^^^^"^•"'"iu^^taEpi- 
circu,' nifi  occurrercnt  ali^ 

i^^^ntC";^::.^^^^""^^"^^^ 

in  Dominorum  Cardip-ii. 


119 


lium  Refolutione  ne  vcrbum  quidem 
lego,qiiodpofritFavcreGavanto  :  fed^»''. 
ncquc  Bartholom^us  a  S.  Faufto  ali- 
<]uidproGavantoobfen'avit,  fed  non 
obftantibus  decretis  Vllf.  a  nobisftat, 
&  trrMat.  de  lubiLeo  Itbr.  i .  qu>tft,  8.  ait 
[  Quando  Sacerdoti  datiu:  ftipcn- 
dium  ,  non  pro  applicationc  Sacrifi- 
cii, fcd  pro cultu  Dci ,  vcl  commodita- 
IQ  populi ,  potcft  tuta  confcientia  a- 
liud  ftipcndium  acc  pcrc  pro  applica- 
tionc  Sacrificii.    Hinc  confratres  qiii 
faciunt  in  Oratorio  cclcbrare  die- 
bus  fcftivis  ,  vel  ob  commoditatcm  i- 
pibrum  ,  ut  milTam  audiant  ,  aut  ob 
commoditatem  vicinx  gentis  absquc 
alia  cxpic/Tione,  non  intclliguntur 
facrificii  applicaiioncm  velle/j  Ita 
Bartholomajus  :  cui  confonat  Ludo- 
vicus  a  Crucei«  Ixpofnione  MlU  Cru- 
ciata ,  difput.  3.  dub,  i p.  num.  11.  ubi  ait. 
[  Ncc  didis  obcft  dcclaratio  facrjc 
Congregationis  fubanno  \  6i6.  dum 
ait  ,  Sncerdotes  quibusdicbus  tcncn- 
tur  ML^as  cclcbrarc  rotione  beneficij, 
capcllae ,  lcgati,  aut  falarii ,  fi  elecmofv- 
nas  pro  aliis  ctiam  millis  celcbrandis 
fufccperint,  non  po/fc  cadcm  Milfau- 
trique  oncri  fatisfaccrc.  Rcfponde- 
tur  cnim  id  intclligi ,  dum  Saccrdo- 
tcs  prsedidi  celebrare  tcnentur  pro  pc« 
culiari  alicuius  intcntionc.  ]  Eccc 
quam  clarc  &  inpropriistcrminis  im- 
pugnatfentcnriunGavanti.    Et  tan- 
dem  hanc  fententiam  non  obftantc 
dccrcto  Urbani  VIII.  noviffime  do- 
cct  ctiam  Homobonus  de  Bonis  tn 
<onfultnt .  caf  confctent.  volum, : .  purt,  5. 
rejponf.  6^,    His  om.nibusbcne  confi- 
dcratis  ,  infcrt  Dinna  corrucre  ar£»u- 
mcntum  quod  Gavantus  pro  fua  ad- 
ducebat  fcntcntia  ,  nempc  Gardina- 
lcs  Concilii  .fic.dctcrminafie;  nam  co- 
xum  rcfpoufio  non  intclligitur  incafu 
R  noflio, 


130 


THEOLOGI  A 


Ohjeiiio. 


c  c  LIX. 

Refolutio- 
nes. 


JLliud  efi 
fententia 
iffefal- 

iiud  ejfe 
tnterdida. 


noftio  ,  quando  Sacerdos  non  habet 
obligationem  peculiarcm  appl  can- 
di  valorem  pro  aliciiius  intentionc. 
At  dices  Gavantum  immcrito 
hanc  rcntcnriamdocuiifc ,  fcdnihilo- 
minuseamcfTc  veram  ,  fi  non  propter 
declarationcm,  quam  adducit,  icd  pro- 
ptcraliam  ,  qafe  prodiit  i.  Scptcmb, 
j6i^.  qua  utitur  AuguftinusBarbofa, 
c^uiintract^  de  ofic.  Parrochi  cap.  ii. 
ntim.  II.  cidcm  opinioni  fubfcribit, 
quam  ctiam  probabilem  cffe  tenet 
Diana  part»  4.  tra^.  4.  refil.  16.  §.  ve- 
Yum  his,  At  Ego  utramque  Decifio- 
nemeodem  modo  intclligi  dcbere  di- 
co.  His  posiTis  totam  Quxitioncm 
hancad  haspofitionesrcduco. 

P  Ri  M  A.  Prafitndendo  ab  omni  de^ 
creto  Pontificio  &  Eminentifimorum  Do- 
minorum  declarattone  yfententia  affirmati- 
va  eH  evidenter  vera  :&negativa  evidenter 
falfa.  Turriano  6c  aliis  quam  multis 
fubfcribo. 

S  E  c  u  N  D  A.  J^on  potefl  Pontifex 
nec  Cardtnales  declarare  fententiam  affir- 
mativam  ejfefalfam.  Ratio  eft,quia  non 
datur  in  mundo  authoritas ,  ut  nigra 
mcrito  dicanturalba. 

T  E  R  T I A .  Pofet  Ponttfex  ,  fi  da- 
renturrattones  graves ,  tnterdicere,  tttqui 
gb  prafintiam  fitpendium  recipit ,  altud  ob 
applicationem  recipiar.  Eodcm  modo 
philofophordc  Cardinalibus ,  fi  Pon- 
tificis  vices  gcrcrc  in  hoc  caludican- 
tur.  Atpofitotalipraecepto,  fcntcn- 
tia  afHrmativanontiretfalfa  ,  fcd  cflet 
int<:rdi(!}a  ,  quod  cft  totocalo  diver- 
fum  :  unde  qui  illa  utercturnon  eflet 
■  fur  ,  vclfimoniacus ,  fcdinobcdicns: 
adcoque  recipicndo  talcs  pecunias 
•peccaret  qaidcm  contra  praeccptum, 
fcd  ad  nullam  tencretur  rcftitutioncm, 
inirctcnim  contradum  vahdum  ,  fcd 
illicitc.    Confirniaturafimili,  namiii 


multis  oppidis  funt  mcrccs  interdi^laf, 
quasqui  vcnditpunitur,  &tamennon 
tenetur  emptori  rcftituere  prctium.  u 
St  tamen  Ecclefia  contracitim  hunc  "<f^f^ , 
folum  interdiceret  ,  fid  dirtmeret  ,  efi  ' 
fet  nuUus  ;  &  qui  vi  tUius  aliquid  accipe- 
rety  teneretur adrefiitutionem.  Hoc  Hon 
ncgab  t ,  qui  Ecclcfiae  potcftaiem  co- 
gnofcat. 

Qv  A  R  T  A.  Vftim  opinionis  affirma- 
tivx  effe  a  Cardinalibus  interdi^hmdocue- 
runt  Barbofa  &Gavantus,fed  hoc  ipfum  pro- 
baviffedcberent.  ^ct^' 

Notahic  obiter,  aliud  clTepoffeSa-  ^^^^^(} 
cerdotcm  pro  fingulis  circumftantiis  ^ 
onerofis ,  ( prasfcntiac ,loci,  horx,  alta--'^^y^^/ 
ris )  fmgula  pretia  recipere  ,  aliud  fin- 
gula  ftipendia,  nam  nominc fiipendtj  ta- 
xaMilTaeintelligitur,  &:ftipendiismul- 
tiplicatis  Mifla  tot  circumftantiis  onc- 
rata  ad  multos  florcnos  afccnderet.  Pu- 
10  quidem  aliud  po{fe  rccipi  pro  fin- 
gulis  gravaminibus ,  quae  fiut  cxtra  lc- 
aionem  Miflat  ,  non  tamcn  tantum  ^^^^^ 
quantum  pro  fingulis  Milfis.  Et 
nihildetcrminaredicarjcum,  qui  juxta  ^^^^^ 
morcs  Gcrmaniae  pi^  leaione  Mifla^ 
dercm  groflbsaccipcrct,  &  pro  fingu-  ^^(ffii^ 
lis  accefloriis gravaminibus  (  puta,  lo-  ^ftxt^ 
ci, horjc, altaris, &cc.)  binos,  fi non in-  ^^y^^^ 
terfit  violcntia  aut  cxtorfio,  aut  etiam  ^^^0 
fordida ali qua licitatio  ( nam  &  haec  ca-  i^fff^tf^ 
veri  in  ftipcndio  Miflas  dcbent  ,^  ne  fa-  rrf^^ 
cra  mcrcari  dicamur  )  fed  ultro  ^^^^' 0ifi^'j^ 

cularibus  dcntur,  cxceffiffe  limi-  fur^^^'^ 
tes  prudcntice  non 
putabo. 


■^ti. 


mt^ 

^tnet 


i 


F  V  N  D  A  M  JL  i\  1      Li  \ 


PoMt? 


^era  * 


CLV  i£  S  T  I  O. 

fecunia  fYAfens  vdeat 
flm  qunm  fu" 
turaf 

V'01uihancQa3EftIonempr3Ecedcn- 
tudjiingere  :  Quoniam,aut nc- 
icioLogicam ,  autfummam  didisda- 
^untlucem  &  perfpicuitatem  diccnda. 

^cfpondetDian.i/;4;'r.i.fr^(J?.8.rf/o/. 
49.  partem  benignam  &:affirmativam 
"oividcn  probabilem  ;  nam  &proba- 
^'lis  etiam  vifacft  Azorio/^^yf.^. //^r.g. 
^'*P-io.^«^y?.5.  Malderoiw  2.2.  tta^.  5. 
^^P^^^dub.  5.&Phiiiarcho^/f  offic.  Sacerd. 
P^^^'iMr.  f  .r^/^.i^.afTercntibus  Chiro- 
B^.^pna,  Jurainrcs  ,  &Aaionespoflc 
J||inorisemi ,  fi  deturnumeratapecu- 
:  fJaffipecumdpr£fensj»a£is£jiimatur, 
cftTf''^'"'^'    -E^tprobatur;  quiapkis 
nabcre  jus  in  re ,  quam  jus  !n  rcm.  /. 
^■^"!'-ff^dere^uL luris.   & qui habct pc- 
uniam  praefcntcm  habet  Jusinre  ;  & 
M^^^uturam,  jus  inrem.  Hanccam- 
em  opinioncm  fcquuntur  Cajctanus 
^J^^'Ufnra.{nh  fincm.  Armillafo^.  vf/-^. 

5  o.Emanucl  Sd  v^y^.Df^/f«w.  ««w. 
y     ^^"^^^^nscap^iy.  num.^ii.  Vohcrde 
'P^tut,in  j^.fentent,  dtft.i^,  quaft.i.dijput, 
^  eamdcm  pubiice  do- 
"^t  Lovanii  Cardinalis  Bellarminus, 

j  -^^'  L  quicitat  Panormitanum,  & 
nnoccntium  cap,  Jnctvitatedettfuris:] 
^^^dcm  habct  Pctrus  de  Ledcfma 
VidV''*^'  '''^'^y  fr4^74f.8.  coltnn.i. 
cab ,  ^**"^"^"'»  examineTheoLpartA. 
31  «11,   *  "«^'lo-  &  Tolctum  //^.f . 

r.,^^"^^^o<^nnam  nonnulli  Autho- 
/^^tettamur,  &  tcnent  hac  viianc- 
^^tiirimum  oftium  ufuris  ,  &  fta- 


tucndam  omninocfreopinionemcon-. 
trariam  ;  acproptcrcu  non  pofte  chi- 
rographa  feu  debita  immatura  extin- 
guiminoripccunia:acpcreonfequens, 
quidebetfolvcrc  millc  aureospoftan- 
num,  nonpoftc  fatisfacerefi  hodic  fol- 
vatnongcntos-quinquaginta.  Ita  Rc- 
giji  al  dus  in  praxt  tom,z.ltbr,z^.cap.i2.nu- 
mer.^iz.  LefCiusItbr.z. cap.zudub.S.  nu- 
mer,y  1 .  Turrianusi»  iz,  tom.z- dtjp.  57. 
dub.^.num.^.  hionuspart.^,  ltbr.%,  cap. 
io.^«<c/?.5,RebelIius libr.^. quaft.i^.  p.\. 
Valentia  tom,  j .  dijp.  f .  ^«^7?.  2  o  .pun^.  1 . 
S a I as  tracl.de  Empt.  dub.7,^.  &  tract.  de  u  • 
fur.dub.7,y.  Sotus  de  Infl.libr.6.  qu^ft.^, 
art.i.  D.  Antoninus/^^rf.i.r/M.  cap. 
^.^.C^^.Angelusv^r^.w/wr^.^.i^j.  Sylve- 
Hcrverb.tifura.i.qtufl.  1 4,  Gabricl  /«4. 
dtfi.i^.  quafl.  ir.  dub,^^.  quorum  fenten- 
tiam  prohabiliorem  putat  Diana part.  < 
i.tra6t.^,refoL^^.$.  Atlicet. 

Multaj  funt  rationcs  quas  xonge-  ccxxiir. 
runt ,  fed  omnesuno  notaDili  prseju3i-  Opinio  be^ 
cio  fundata^jinfcruntcnimlocoabfur-w/^wrf  dc- 
di,  quod  contrar-sEfentcntia^dcfenfo- 7wo;//?rx- 
rcs  tanquam  ccrtum  &  indubitatmR.f«r. 
IJipponunt.    Omncs  illosEgo  unica, 
e6que  fortiflima  cneruo.    Sic  arguo 
[  fi  tanti  valet  numcrata  pecunia,  quam 
numeranda ,  cum  hsEC  fit  vcritas  pradi- 
ca&ab  cxpcricntiapcndcns  ,  tantum 
emcrc  in  foro  potcro  numeraia  pe- 
cunia.quantum  numeranda,  Atevi- 
dcntifiimumeft,  hoceflefalfum  :  Er- 
go  cvidcntifTlmum  numeratam  pccu- 
niam  cftc  mcliorem  &  maioris  vaIoris.[ 
Si  adhuc  ncgas,  vis  tc  &omncs  cfie  coe- 
cos,  &  crras  dcfcdu  folius  expcricntiar. 
Vadc  obfccroad  nundinascumtuapc- 
cunia  futura,&  vidtbis,  An  codem  pre- 
tiofibhabiturus  fingula  ,  quo  habent, 
quipraefcntcm  cxponunt? 

Si  hxc  do(^rinafitccrta  ,  Oquanta: 
confiquentixinfcruntur ! &fifaifa;  O 
R   Z  quara 


THEO  LO  GIA 


quam  coeci  tumus,  qui  tamclarc  illam 
cflc  vcram  pcrcipimus  ,  ut  audeamus 
illam  juramento  firmarc  /  Gerta  eii: 
haec  do(5lrina;&  qui  dubitcs,  va<ic  prius 
zd  nundinas,  &cxperiaris  quidhaberc 
poffis  pccunia  praefcnti  ,  quid  futu- 
ra  ;  &  cum  habcas  expericntiam  rc- 
fponde. 

ccLXi  V.  Scd  qnid  indc  fequetur?  Multafub- 
De Murue,  fcq^xi  dijci,.unum  dabo.  Sicdifcurro. 

[Numcrata  pecunia  plus  valet  nume- 
randa  poft  annum  :  quantum  crgo? 
Centum  aurcos  prsfcnus  tanti  vale- 
rc  ,  quanti  centum  quinqiie  poft  an- 
numnumerandos  ponamus.  Ergo,  Ci 
pctisaPcrro  aurcosmillc  ,  &  tantun- 
dcmte  pofl  annumfoIuturumproiTiit- 
tas  ,  darcdcbebis  miHe&qu  nquagin- 
t3:nam  fi  folv  eres  millc ,  reccpifles  pliis, 
folvcresminus.]  Quid  adhoctu?  An 
prajfcindendo  ab  omni  gravamme  pra 
mero  mutuo  potcft  aliqmd  fupni  for- 
tem  rccipi  ?  Qiiid  fi  diccrct  Pctrus,  fe 
nihil  fupra  fortcm  recipcrc,  quia  looo* 
aurci  numerati  «quipollcnt  lofo.  mi- 
mcrandis. 


Prafterca.    Dcbct  tlbi  Fiancifcus  Covp'' 
mille  aurcos  ,  numcrandos  anno  fc-  turfp^^ 
qucntij&tu  i  los  vendisjoanni  numc-  tur,^^, 
rajapccunia&i  ccipis  nongentos  quin-  enini^, 
quaginta  :  fihicfcrvatura:quitas  & 2- fw''^'''^ 
qualitas:  ficutturccipisajoanncnunc  firdt'"^^ 
^50.  &  affignas  1000.  rccipiendos  a  ^r/^^^' 
Francifcopoft  annum:  curnonpotcris 
recipere  ab  eodcm  Joanne  eofdcm 
^50.&  afflgnarc  looo.rccipicndos  dtc 
ipfo  poft  anniim.   Et  fi  in  primo  con- 
tra(ftu  Joanncs  ufurarius  nonfuit,nuI- 
loipfc  modo  ufuram  infccundo  com- 
mittet.  ^ 

Quidadhrctu.*'  Paritatcmadmittc- 
rc  debcbis omnino  :  &llhanc confe- 
quentiam,  aliqua  inmutuimateria  di- 
ccre,  qua:  paucispbceant  :  quibusta- 
mcnillipauci  rclpoiiJercdcbcbunt^  8c 
bencfortaffisnon  potcrunt. 

Lcgchaec  attcntc.     Et  finguhbcnc 
pondera  ;  &  fi  conveniamus  in  iftis,. 
graviorcs  confcqucntias 
expeda. 


FUNDAMENTUM  XL 

Opinionum  probabilitate. 

Piniocuiiis  necvcritas  ncc  falfitas  demonftratur ,  fi  fif  ^^^^^;^; 
vaIde  vcix-fimilis,nominaturprobabiIi5,&:c.u!dempro-  ^^^'^?^/ 
babilitas  nafcitur  exgravimotivo,quo  qnisad  aflentien-  ^^<,rC* 
duminducitur.Eteft  duplcx.-RationaiiSjauthtnticaquc; 
iIlaconfiftitinratione,ha'cinauthorumnumcro.Sivedicaturalcera 
lnproh4^  propofitio  aJtera  verior ,  ii ve nonjm  probabilitate admi ttere gradus 
Lntlr     ^^^^^"^'^^^^'^'^^^^a^j^spropofitionesefleprobabiliores,  ahasa^- 
dus,        qucprobabiles^&alias  minusprobabiles,  Omnes  opiniones  proba- 
buesfecundumfcruntasquetutae :  benigniorcs, ctiamfiminus pro- 

babi- 


tiati^ 
nus9 


FVNDAMENTALIS. 

es,peraccidcnsruntrecuriores.Siprobabiliorfentendaeft  cli- 


babiJ 

genda ,  fuftcit  minus  probabriis!^ 

^.^^4uidrequiriTiir,utfcntentiaprobabiIis/itd  ratione?  Vcnon  T^roOabiu^ 
evidcntcr  h\U  ,  &  nihilominus  fit  gravi  fundamcnto  fuffulta,  ^'^^  ^^^' 
puam  poffic  vir  do6tus  defcndere ,  cui oppolitam  idcm  poffit acritcr  ^''"^^' 

pugnar.e.  Illamenimquam  videononpoffe,(inecontradidione 
«etcndi ,  hbere  vocabo  improbabilem. 


'^hcondu  ,  ^  ^^quiJ,ucfeprobabUisabauthoricate?utdefendaturaprobis  prokV;;^^^^^^ 

'  '  ^       "  '        tasab  ati-^ 

tboritate,. 


*l!'">m)us  ^^^^^^^t>^i^3nt,  ftandocommuniDodorumientcnti^adprobabili- 
/««f      '^^Cfnauchcnticam  fuffiduntquatuor.] 

tra    ^^^"^^^^''^^^^^'^P^^obabilis^alterutraprobabihtasfuffi^  Ltcetfeqat 
amnaberedebct,qu£cimprobabihs.Probabihrasetiamminor,ex-  <>P^"^''^^'" 

[jobhgaricadfi^^^ 

Vor^^r^'^^^^'^^"^^^^^^"^^^^^^^^^'  ^iobhgaciononcxjuramencoaut 
>  led  ex  propofito  mero  nafcatur. 

catu   r^^'^^^^^P^^^^"^"^^"Q"^ftproximu&form.ae*  Noneftpec-^ 
refe^     '^^^"^^^  ^^^^''^^^^^P^^^^^^opcccandimortahter.Expone- 
i-xvi.  ^^'^'^^'^pobabiheundiadinfcrnumnoncftnovupeccatum.. 


ciuntfedecim,f'uj1icitunus.[Casterum  tameth  harcin  ri- 


<^e probabilitate rarpius,  & ciuf- 

^•"c  dia:oruin&  illatorum  Principia 
com""]^"^^  fecognofco  ,  Scaaxm. 
dcm     "  ^^"^^^indamentalidiaa  ,  ea- 


'^'ort/  ali^lf^^^^^P^-^Pofitiofltaliavcrior,, 


I. 


con!.'  '"'^^^"i^^^iJ^^-ft^-^nt;  ncc 
omno  l   '^^"^^'^^  >  &pi-opofirionc 


!^\ttuntlatitudincm, 


1  veritatcnui- 


g:re,omncspropofitionesfairajumvo- 
ce&a-qual  tcrinifta  ncgationeconvc- 
nict ,  ncc  dari  Propolitio  potcrit  falfior 
altcra.Sunt  ctiaqui  aiitcr  philorophcn- 
turdicantqi  hinc  propofitioncm,  Deus 
f/?, veriorcm  ifta, M//«^* f/? :  ^  h anc,Pf- 
truscsiUpii  falfiorcm  ifta,  Petriu  eftele^ 
phas,  Scdipfi  n.cefritatcpropofit!onis, 
cumrationjformali  vcritatis,  &  ratio* 
nemformalc  fallitatis  cum  matcriafal- 
fuatisconfundunti&nifialitcrfuaita- 
biliant  fcntciuia,  pint^ui  niinerva  &  ca- 
limo  philofophaur.Hsnc  cgo  conrro- 
vcrfiamnontango;con(iftatniindivifi, 
biliintrinfecavcritasautnon  :  diturin 
hocgencreuna  propofitio  vcrior  altj- 
ra.autfimavis,  nondetur,  h  ncady 
tatemcxcrinfccam  ao-^  potcft  argunic- 
3  tum 


134 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


tum  deduci,  dari enim maiore  & mino- 

rcmveritatcmcxtrinfccamanifeftu  eft. 

ccLXVli.    xJtrem  meliusintelligasexponotcr- 

K'nr^t^fl«-^jjjQj  intnnfeca  propofitionis, 

■plex  eil:         ^  dkiiur  Veritasprimaria ,  eft  rci  i- 

''?'^'^*'?^^*  pfiusfignificatae  &propofitionis  figni- 

^^^'^***  ficantis  concordia;nam  fiPropofitio  fi- 

J^^^*       gnificet  rcm  iit  eft  in  fe,dicitur  verajfi  a- 

literjfalfa ;  &hocindcpendcntcr,abo- 

mniopinione  &notitid;  nam  quando 

pronuncio  hanc,  Turcafedet umQtCicgo 

ncfcianj,  an  fit  vcra  rcl  falfa,  ipfa  habet 

fuam  primariam  vcritatem  aut  falfitatc, 

fimihiignotam ,  notamDco,  &etiam 

forte  notam  aliis.  Veritas  fecundaria  cft 

apparens;  &  talcmhabcrediciturPro- 

pofitio,quaevcra  vitietur,vcrafit  autno 

lit,&:h2C  veritas  eft  dcnominano,fum- 

p  ta  a  carentia  fundamenti  evidcntis ,  & 

pofitionc  fimdamcnti  fortis  &  gravis: 

ubi  enim  intrinfcca  veritas  cvidcnter, 

cognofcitur,  cxtrinfecalocum  nonha- 

bet.HsEC  folet  \ocz.nProbabtUtas  ,^hxc 

.  .  rccipitmagi^&minus,iJcmcnimcftdi- 
Optntoxe^ 

ccrCifententiam  banc  eJfeveriorem,&iUam 
uor,qua.  ^iyjn^  veram  ac  dicere,  fententtam  hanc 
ejje  probabtliorm:&  iilam  minus  probabile^ 

n. 

ccLxviiT.     Solent  aliqui  angi  fcrupuli'.  &  (uadc- 
Anfit  mia  re,  folcntetiam  pra:cipcrc  viamtutio- 
opimo  r«- rcm,inmateriaprobabili.  Atipfivide- 
ttoraltera  bantur  mihi  non  percalicrc  probabili- 
tatiscffcntiam ,  &  idco  in  Conimentario 
meo  in  Regulam  Divi  Benedtili.  Dtjp,  6.de  O- 
ptnione probabiii,num.'^%.&  ^ i.duas Thc- 
fcspofui  ;  Primacrat ,  Omncs  opiniones 
probabiles ,  funtper  fe  aque  tuta  &fectira, 
Sccunda,  Boiigniores  &  ft  aliquandoftnt 
mintis  probabiles,  peracctdens  ftint  Jemper 
uttliores  & fecurtores,  Raiioncm  dcdi :  & 
quia  eft  folidifiima,  ncc  forma,  ncc  ma- 
icn2iVnnmt9ho,l?rimamergoftcprobo,\\\^ 
opinio  eft  tuta  &  fccura in  confcientia, 
qua:  fi  juxta  illatn  cxadcopereris ,  te  Ii- 
bcrabita  mortali  &ve4iiali;athocapque 
praftabit  qi;zcunq;prcbab  lis  opinio; 


Ergo  quxcunq;  eft  aeque tuta  &  fecura*!  ^ 
Secundamfc,  Intcr  duas  opiniones,aliaSv  - 
afque  tutas  &  fccuras,fi  exade  opcreris, 
illatutior  &fccuriordiccda  adhuccrir, 
juxtaquacertiusprarfcirepotcris  te  o- 
peraturu  exade:  Atqui  hoc  habent  fcn- 
tentia:  benigniores,  cognita  n.  humana 
fragiiitas,  nos  in  fufpicionc  ac  diftidcn- 
tia  ncfcio  ^  induch,  cum  proponuntur 
rcs  ardu^&difticilcs,qug  abeft  aut  ccfiat 
cUjpponunturfacilcs.RccxcmpIodilu-  0^'^ 
cido.DcbcoIcgereofEciuDivinu,&qa  ratu^  .^^ 
duajdaniuropinionesprobdbilcs;  aitc-  tef*^^^ 
ra,quaj  internam  attentioncm  rcquirit,  r^r^^  ^^, 
altcra  quaj  no  rcquirit;  tametfi fit  vcrior  lc^'^^.  jff 
&certior  h«cpofterior,ponamusubc-  Jicij" 
rioris  dodrinae  gr  atia,intcrna  attentio- 
ncmprobabiliusrcquiri.  Sed  quatunc 
opinioncm  habcbo?Tutiorcm  ais.Ad- 
quiefco  ;  atintcrrogo,  utrafittutior? 
Porro  fi  exa(5lc  juxta  lcveriorem  opera- 
turus fum,  atraq;  eft  asquc tuta :  &  fi at- 
tcntionem  internamhabucro^fcu  prio- 
rcm  ,  fcupofteriorcm  fequarnon  pcC' 
cabo.    Sed  quis  mc  feairum&tutum 
reddct  dc  attctione?  quisfpondc bit  mi- 
hi,  me  fine  diftradionc  Horas  Canoni- 
cas  rccitatinrum^Ergo  pr^video  pcricu- 
lum,non  ortum  ab  opinione  fcveriore, 
fcdapropria  fragilitatc;  periculumta- 
mcn  quod  fcveriorem  opinionem  co- 
mitatur,  &  adefic  benigniori  no  poteft- 
Ergo  bcnignior  ,  ctfi  fupponatur  clfc 
minus  probabiIis,cft  fecurior  &  tutior. 
Rcm  eandern  illuftro  aut excmplo  alte- 
ro,autprioriulteriusnonnihil  pronio- 
to.S.cdifcurro  HabcsopinioncmfcvC- 
ra.Bene  cft.ProvoIueris  ad  pcdes  nrcos» 
&  ftatim  fateberis  diftradionesin  ora- 
tionc&Ofticiovenialitcr  utminiinw^ 
peccaminofas.  Proponcs  fcrupulos,  ^ 
te  no  rarorclcgiflealiquas  horasdiccs» 
quiadcbitam  attcntioncm  habuiffd'^ 
putabas.  Audio  paticntcr  fingula,  &  i*^' 
tcrrocro ;  an  ftl unica  dic  Icg<  ris  o(iic\\i 
^  Cano- 


""•eu. 


F VNDaM 

Canonicu  finc  diftra(5tione  vcniali  ?  aiit 
certo  aut  probabiliiis  ncgas,  dicesqiic 
vix  id  eflTc  pofTibilc  v.iro  ingcnioro  &. 
'^"Itisnegociis  implicato.  Fincimpo- 
Jiis  confciTioni, & abfolveris.  Surgis,  & 
oro.ut mc Sacrajncntaliter aiidias.  Ad- 
Suicfcis,& 

mcas  cgo  culpas  (hcu  nimis 
^uItasOquapoffum  contritione  conh- 
J^or,  &  cicOfliciodivino  ne  quidcver- 
t)um  ago.Pctis  an  no  pcccaverim  in  ho- 
farumledtionci'  &rcfpondco,  Metota 
l^ebdomadcftoto  mcfc,  toto  aH0,&c.) 
^gjfle  finc  culpa  vcniali:&  me  non  pcc- 
^viircvcnialitcr ,  tacerto  fcirc,  utpof- 


Jtis'  i  ALIS. 


Cun 
ris? 


juramcnto  firmarc.An  non  mirabe- 
^n  non  pia  quadam  dcvotione  invi- 


^cbis?0mnin6.  Scd  undc  c  go  haiic  im- 
"^"nitatcm  obtinuii^Refpondcbo.  Ho- 
tcmccipfo  fragilior,  pr^ditus  a- 
l^^^^^o"Poingenio:uno  momcnco  coe- 
^^*;^o,aItcro  ad  fubtcnanca  tranfco. 
^ulla in oratorio mo vctur mufca ,  qux 
impcdimento.  Attcndere  le- 
fedrl'^'  ^^^>d:-ro,  &  quapoflum  attendo, 
?  difl:ra(5tionesnonevito;  involunta- 
^^smili,e3 ,  interdumeciavoluntarias: 
^  ^yhjlominusnullocruciorfcrupulo, 
dubioangor,quiaprujcntcrfup- 
P^"o,me  ad  a(5tioncm  internam  no  tc- 
^^^'''icam  habcrcbonum  cflc,&ca  carc- 

k&^  ^^"''^*^  culpam ;  mc  ad 

tioncm  t  mtum ,  &  attentioncm  cx- 
j^^nam  obligari.Me  IcgifTe  totum  quod 
"^^'^^  j"bcnt,ccrt6  lcio ;  ita  ccrto  ut 
^  "imjurarc  :  ergo  me  ne  vcnialitcr 
M^idcmpcccavifreinhacmatcriaccrto 
'Oi&itaccrtoutpomir.jurarc.Habso 
g  turimniunitate  fccuritatcm  &tran- 
M  uiuate. quibus cares,  & qua j habere 
^^^c«::s,cun^  voIucris:cft  n.  tibi  libcrum 
^'Creopinionem  probahilcm  quam 
'  ^s,&  cot:  ariam  opinionc  amplcdi. 
Prav-*'  '^'^'  runr.&  valde  notanda  pro 
fD>;  ^  '  P/^?''^^'amuruItcriushacIcPC 
'P^^^^uahb.fihisrcliaa:videiicet,  A^L 


nes  veftras  ad feveras,dictjtmen  vero  adbenU  MagU 

gnas fentcnnaselimate :  non  cnim  vidco,  ft^^  Uora- 

curnonpofrunomnia.xllafjccrc. ,  qu*e  ^^- 

opinio  fcvei iorpraekriblt,  &nihiIom:- 

nustcncrecumbcniqna  fcntcciamc  ad  i 

paucioraobhgari.H^cpouca  iitcontra  , 

nonuIlosOrdinis  Bencdi(5limR.cIioio-      .°  ^ 
r       •        .  j.        ,       ^  .,  illatto  : 

los,quiutprnnumaudierunthocautil-  fgf^^gf 

lud in  Reeula.ne  quidc  fub  veniah  obli-  r 

^  r         r    •     1    •    o    tr  Ucere\¥.r~ 
"arc,  Dmrf;;o/i//mintulcrit, &obfer-\.  ^ 

•         /r     •  ^  teneor 

VJntiam  peflum  ireputarunt.  Porro  fi^  r 

nihilfacicndu  inMundo,nifi  quodmo-  J'*^^^^^ 

ralitcr  obhgat ,  multarum  ctia  Religio- 

num,  Obfcrvantiasccffabunt,contcm- 

ncnturPatriarcharummuItoruRcguI^ 

&Conftitutiones,quaj  non  obligat  fub 

pcccato.lm6c6cradKftoria  fient:nam  fi 

iftc  /yllogifmus  cftbonus  :  Ouidqutdad 

pcccatum  nonobligatydebet  no^i fieri :  Pfal-  < 

morum pcenttenttalmm  ,  privata  le^to  non 

obligat adpeccattotr.ergo debet ovinti.  Etia 

iftc  crit  bonus.  Quidquidadpcccatumnon 

obligatydebetnon  fjeri-.ateorundem  Pfalmo- 

rum  privatA  leciionis  omipo  non  obbgat  ad 

peccatum:debent  tgiturilliffalmi  non  omit^ 

ti,  Undcnafccturiftacommunisconfe- 

qucntia  \ergo  debcbunt07nittiy& noomttti. 

Scd  curhocfcribo    illi  qui  illud  prius 

abfurdumtrans£»Iutiunt,  huius  confc- 

quentisB  impofTibilitatcm  non  perci- 

pient,necpcrcipcrcpoterunt.Oj^mus  ^athoris 

Deum,ut  libros  noftrosdodli  Iegant;&  votum, 

adfubtiliora  tranfcamus. 

IlT. 

Acontroverfiailla,  qujeinquirit,  An  ccLxx, 
cligenda  fit  probabilior  fcntentia.^facili 
me  cxpcdio  ncgotio  :  utorenimhoc 
cornuto  dilcmmate  :  cui  ncmo,  quem 
audivi,  fati^facere  potuit.  Sicdifcurro: 
[ A ut  fufHc i t  fe qui  opi n io nc  minus  pro-  Dilemma 
babilem  ,autdebcmusneccfrari6fcqui  evidens, 
probabiliorem:fi  primum,fi  fecundum 
dicaSjCogeris  dicerc,  fufficerc  fequi  mi- 
nu';  probabilem.  Ergo. Minore  probo, 
autpotiuscvidenterdemonftro.Nam  fi 
primum 


THEOLOGIA 


«.primutti  dicasjliabeo  intcntum;id  enim 
quodintcndoconccdis.  Sidicasfecun- 
<dum,fic  arguo.  Sccjui  tencor  probabi- 
liorem  opinioncm;crgo  ex  duabus  opi- 
nionibus,quarum  alteradocct,  fufficere 
fiqut  minus prababikmi^  altcra  Im  nofuf- 
ficmfeddcbers  nosfeqtuprobdiltorem  \  te- 
neborprobabiliorcm;ac  illa  c^u^i  docct, 
.Jfdjficere fequi  minus probabtletn  ( fi  non  cft 
hioralitcr  cvidcns  &cei  ta,  quodputo) 
cft  ccrtior,probflbilior,  (&non  (olum 
comunior,rcd  unicaab  omnibusThe- 
ologis  hodic  rcccpta  )  Tcncmur  ig  tur 
iliirequiincc  fequi  c6traria  poienmus. 
IV. 

ccLxxi.     Audiviolim  Ang  Jum  Manrique  fic 
diccntcm;.4^  annis  trtgmta  doceo,  &  habeg 
mei  ingenij  experieritiampubltco  tefttmomo 
firmatoinyC^  tamen  hanc  opinionem  non  in- 
ietiigo  (crat  illa^qUvT  docet  Logica,  Phy- 
ficam ,  &  quamcunquc  aHam  fcicntiam 
fQuid  fit    cfrcfimplic  emquaHtatem;fr^oy/vfy?fD. 
tntrinfcca  Thom£  ,fivealteriiis  y  mthtabitarin/eco  e^l 
propofitio-  ;.v;/>?'<7/'4^//«.Hram  juvenis&altc  inhaefc- 
ntitnpro-  runthsecvci  ba;  &  amagnoVirodidici 
Jbabiittas,  illadic,  quidcflctintcrnaprobabilitas. 
Eius  igitur  vcfligiis  infiftcns 

Dico  primo.  Viro  ittdocto  autetiam  non 
fatis  inaltqu^facultate  erudito ,  nuUa  illm 
facultatis  opintOi  eflab  tntrinfeeoprobabilisy 
aut ttji^robabilu.^t rati o  efts qu ia, qui  in- 
frenio  &  doftrinacarct,  non  cftcapax 
qui  de  probabilitatibus  jiidicct;proba- 
bilitas  cnim  eft  quid  imapparcns  Pro- 
pofitionumcolor;  &  vir  inJoftus  ca:- 
cus ,  qui  dc  coloribus  judicarc  non  po- 
^ObjeHrD.  tcft.  Sed  dic£s  ,  Prob  .bilitas,  &:lni- 
probabiUtas  fnnttcrminicontrarii:er- 
go  non potcft utcrqucabcflc  fimul ;  er- 
go  qui  iion  judicat  unam  propofuio- 
ncmprobabilcm  ,  debct  judicare  im- 
probabilcm;&  contra. 
Mvitur.      RcrpondvoVcritarcm&  Falfitatcm 
co  n  t  rH  u;  doi  i  V  op  p  c  n  i  ;n  t  c  L  amcn  i  u  c  c 


quijudicat  una  propofitionem  cfTcve- 
ram,illam  judicat  falfam.  namhancT//r- 
cafedet.  Nec  judico  vcram  ncc  judico 
falfam,  quiancutrum fcio,  ncchabco 
fundamcntum,  undc  judiccm  unum  vd 
aiiud.  Sancha:  propofitioncsjf^owi'/' 
judico  hanc fententiam  probabilem,  Fgo  n  oH^ 
jttdicio  hatic  eamdem  ittiprobabiletn,n6iunt 
contradii^loxiaJ,  funt  cnim  negativae;  & 
ubi  non  rcperitur  aftirmatio  &  negatio 
eiufdcm  dc  codem  ,  contradidio  no» 
potcft invcniri :  nam priori contradicit 
ha'c ,  egojudtco  hanc  opinionem  probabiletti' 
poftcriori  autcm  h^c-.ego  judicohanc  can- 
dem  improbabiletn.^Ex  ficut  aliudcft,>.vy?/- 
reretti  ejjeveram,  dczVnidifcirecffenon  vf- 
ramfic  c  tiam  aliud  cft  fetitetitiam  nonjU' 
dicareprobabilem  y  &a!iud,  lUatnjudtcare 
nonprobabtlem. 


Dico  fccundo,  lUe  qui  ex  duabus  con-  -f^ 
tradtctorijs,alteratn  fcit  defenderey&  alte-  ^^jii^ 
ratn  nefcit,fifit  vtr  bcne  dohus,poterit  dice-  ^ 
re,iltatn  quatn  fcit  defcnderefibt  ejfettiotali- 
ter  certam ,  &tUatn  quam  nefctt  defcnderCy 
itnprobabiUm.  Patet  cmnino  cx  didis.      '^li . 

D;  co  tcrtio ,  llle  judicatoptntonetn  ali- 
quatn  ab  tntrtnfeco probabiletn ,  qui putatfi  ji^  ^ 
tta  alterutram  partetn  poffe  defendere  ,     ^  J^' 
ncn dcttionfireturcontraria^  ita impugnarejefil^ 
alterutram  ut  non  demotifiretur  rejpotifio-  j/' 
Colligiturctiam  exdiftis.Hinc  infcrOf  f'^" 
paucos  cfic  quihabeantfcntcntias,c]ua?  ' 
ab  intrinfcco  fint  probabilcs  aut  iu> 
probabilcs. 

J^icoo^u^viQ.lademopintopoteUFctf^ 
effe  probabilis,  loanni  itnprobabtlis,  &  Tride- 
rico  netitturn.  Qiiod  ipfuip  clari/Timc  o-y  ^j,.  w 
ftcndo.  CaefaremPr.igaeJoanncsvidC'  J^' 
rit;  Pctrus  audivcrit  afidc  dignis  Pragaf  ^  L  j 
noncffe  :  &Fridericusnihilviderit,  vci  \ 
audivcrit,  nilfciver^t  dchoc.  His»^ 
fuppofitis  propono  hanc  alTcrtioncoi» 
CxfarnoneflPraga  ,  &  refpondcbit  ft*' 
tim  P.trus ,  Mihi  cft  vaL:C-probabiliSj 


Mutatur 
'^midte 

^Atitu 


^^ntij 


FVNDAMENTALIS, 


137 


^AntL 


tntijf. 


"^y^iv.  enim  lioc  a  viris  gravibus ,  qui 
JT^entiri  non  folcnt^a  viris  aulicis  qui  in 
f c  eiufmodi  falii  non  pofTunt.  Et  tamen 
Joannes  dket  ea<lem  affcrtio  mihi  cft 
n^probabilis ,  &evidenierfaira,  quo- 
^uni  propriis  oculis  vidi  contrarium. 
•c-t  Frjdericus ,  Neutrum  fcio,  neutrum 
^^idivi,  ncutrum  vidi,  careoomni  judi- 
^^i^d;  motivo ,  ac  idco  mihi  videtur  ncc 
probabilis,  nccimprobabilis. 

f)icoquinto,  Propojitio  qtu  hodienec 
probnbilU ,  nec  mtprobabilts ,  cras  ejje po^ 
^^^ffprobabilis  ,  &  pcrendie  aut  evidenter 
^^^^yaut  evicienterf^lfa.Pono  exemplum; 
^sec  Piopolitio ,  Dantur  Antipodes t  Au- 
ouftinific  aliorum  vccerumDodlorura 
^yononfuitpofitiveprobabiltstnon  e- 
nimdabanturcvidcnccsrationcs ,  qii^: 
moscflb,autnon  cflcpiobarcnt.  Incc- 
P^iuntGcomctrae  rcm  mcditari,  &c5- 
Bt^uentias  nonnullas  invenirc(ii6  cnim 
?^^t:ont  s  gravcs  dixero ,  qu^  antc  Chri- 
ftophorum  Columbum  dota: , )  Tcn  as 
piquas-ultramarinaseirc,abcoColum- 
•^"s  di.iicit ,  qui  illuc  procelia  abadus, 
^aslul\r^rat;  ci  cdiditpiobabilitergra- 
'^'teft  moniofundatus.  Vcnit  adPnn- 
^^pesr/cnit  ad  Reges;  &  quia  crani  c6- 
^rariaprafoccupati  ignOrantia,  autfcn- 
Jentia,  fuit  irrillis ;  tandem  Ifabelb  Hi- 
P^niiR^,  gin^  fuam  fcntcntiam  pcrfua- 
^'•Ivit,vidit,  rcdiit,  novos  homines ,  a- 
^^5»  ^animantesattulit,  &rcsncgata 
^oomnibus  tranfivit  in  certam  ,  quac 
"OaieanuUoignoratur. 

Similiter  agitur  in  Theologia  Mo- 
^    multacfunt  hodic  opinioncs  pro- 
^oiles,c^U£  hcritalcs  non  vif2i&  mui- 
heii  juUicatac  probabilcs,  quse  re  ho- 
Qic  melius  cxaminata  tranlivcrunt 
ccrta?;vidclicct  aut  ccrto 
fairas,autcert6 
vcras 


VI. 


CormnunisThcologorum  fententia,  ^*''-^'^^' 
poftulatquatuorauthores,  inrc  quaea  ^"''^  J 
multistra<5lata:inhocenimfaItemom-  ^  . 
ncsconveniunt,  quodOpinioquatuor^  04/5- 
Authorumfitprobabilis.  Scdconrrae- ^*^^^^'  ^^f^ 
go  hanc ration^ cfFormo ,  quse  folutio-^*''^^^^'  * 
nehucufquecaruit.  \_OuidqtiidteJiantur  j^f^  ^^^^ 
quatuor  authores  eiiprobabile  ./edadproba-  j^uthoris 
bilttatem  non  requirt  quatuor  authores  yfed  optmojit 
nnumomrmw  fufficere  ,  quatuor  tejlantur  prouoltttii. 
author£s{imo  vtgtnttyaut plures. )  Ergo  o- 
piniounius  Au»horis  cft  probabilis.] 
Hac  ratione  fum  ufus  in  Commentario 
inRcgulamD.Benedi6tiD/j^.6,««w.55. 
&  in  Pacis  ProdromoCm4wi«^  i,nu.i6, 

vir. 

QuidcftdemonftrarcrcmcfTclicita?  ^clxxv. 
Refpondco  in  Pacis  Itbro  Dejinittone  XI. 
Wttw.i./^^^.^.ubi  ficaio.  [Demonftrarc 
rem  cfle  licitam,  cft  oftjcndcrc  illam  eflc  (^^^^'^ 
faltcm  probabilcm.  Patct ;  quia  omnia V^^^'^^'^^ 
purcprobabilia  funt  licita.  Quod  11  g^.funtltcit^ 
liquado  inmatcria  probabilidcturob- 
ligatio  ccrta,  hac  non  a  probabilitate, 
icdab  ali<|ualcge  concomitantc  ,  qux 
cvidentcr  eftccrta,fuboritur.Quamob- 
rcm  dcfinimus.Owwm  omnindaMum  hu- 
inanton  efje  Itcttum ,  qutnon  imptngtt  evt-^ 
denter  m  altquam  legem  obltgatoriam  evi- 
denter, 

Porro  in  matcria  probabili  poflcfc  cclxxvi, 
homincad  alttramcotradidionis  par- P(?r<?i? /e 
tcmobligarc,  ccrtumcft  :  &cumlibcra 
&  voluntaria  novx  obligationis  jlccc- ^areadaU 
ptafone,  libc!  tas  c^litus  conccfla  limi-  teram  opi^ 
tabitur.  SidclmmaciilataB.V  conce-  nione  pro- 
ptionc  agamus,  utraqucpars cft  pi  oba-  babilem. 
.bilis;  athod:comncspra:ccpto,  aliqui  DeConce- 
juramcnto  obftringimur,  piam  fentcn  pttomtm- 
liam  dcfcndcrc  ;  trgo  acccptandole-  mactdaia 
gcm,  autcmutcndo jnramcntum, nos 
adalteram  contradictionis  partcn^  de- 
terminavimus.  Si  dttur  inRcpublica 
^  itx 


138 


THEOLO  G  i  A 


Impertj 
Vace, 


CCL- 
XXV  II. 


lex  acccptata,  vi  ciiius  dcbeat Judexfc- 
cundum  probabiliorcm  fcntcntiam 
iudicarc  ,  jam  illc  uti  fua libcrtatc  non 
potcrit,  nec  jus  dicerc  juxta  minuspro- 
babilcm.  Ut  hanc  dod.inam  excm- 
plo  aliquo  notifTimo  iiluflrcm  ,  po- 
no  omnia  motiva,  qux  fuadcbantpa- 
cem  Germano-Gallicam  dcbcrc  Hc- 
ri  vcl  non  ficri ,  manfifle  intra  termt- 
nos  probabilitatis,  &: interrogo an  pof- 
ritcontraccusiIIepacisiniri?&  rcfpon- 
dct  prodromus  ,  libri  citati  numer,  34- 
fagtn,  14.  ubi  hxc  legcs.  [  Si  Iibertas 
non  fit  voluntaria  aliqua  obligationc 
obftrida  ftabo  libere  pro  libcrtate: 
quoniam  fi  primjc  Hypothereos  om- 
nia  ad  unum  punfla  ,  autaliquod  fal- 
tcm  fccundae  non  fit  certum  fcd  me- 
re  probabile,  maneb't  politicosprin- 
cipcs  (  Ecclefufticos  &  fcculares)  o- 
ptioni  locus,  poteritquc  vcl  iniri  vcl 
non  iniri  pax.  Piinceps  qui  jurave- 
rit  promilcritvc  fc  defcnfurum  Ecdc- 
fiam  pro  poftc  c  duabus  probabilibus 
fcntentiis,quarum  altera  Ecclefix  con- 
fcrvandae ,  effi^t  utilis,  nociva  altcra, 
priorcm  ampledi  tcnebitur  juramen- 
tivi,  quoniamillam ampIc6i:ipoteft,& 
ponitur  dcbcrefaccrc,  prodcfcnfionc 
EcclcfisE,quidquidpofrit.  Ergofi  Ec- 
clcfiae  hoftcs  aliquod  Juramentumpo- 
ftulent  ,  quod  pofntcmittiprobabili- 
ter,  nec  aliter  vciint  abinvafionc  defi- 
ftcrc,  Princeps  idcm  finonpoffit  viii- 
los  retundere,rationc  priorisjuramcn- 
ti  tenebitur  emittcrc  hoc  fecundum. 
Quia  rationc prioris  tcneturpr^ftarc 
pro  Ecclefiaquod  poteft,  &hocpofte- 
rius Juramcntum  praeftare  potcft.  ]C6- 
fonatDcfinitioXlII.  quae  poniturm//- 
bxo  Pacisnnm.  1  ./^^.^. 

viir. 

Et  qurd  eft  demonftrarerem  c/fc  il- 
licitam?  Demonftr  are  eandem  non  ^(fc 


probabilem.    Definitione  XIV.  librj^^^i!'! 
Pacis numere  i  pag.^.  Sic  inquam :  [Qui  ^'1^^? 
rcmefte  dicitillicitam  ,  admultatcne-  ' 
tur.     Pf imo  enim  debet  oftendcrc  ra- 
tiones  ,  quaemalitiamprobanteflede- 
monftrativas;  nempetalcs,  quibusdari 
probabilis  rcfponfio  non  pofTit.Sccun- 
do  d(.bet  etiam  oftenderc  rationes,qua: 
bonitatem  probant,  nc  quidcm  proba- 
biIescfll\Oftendec,fiomnibusadunam  ^ 
dcdcrit  foluiionem ,  quae  cvidcnterfic 
vcra.  Teitio  etiam  dcbebitcvidentcr 
oftendcrepartcmiIIam,quasbonitatcm 
adftruit.nonhaberefufticientes  autho- 
rcs ,  utdicatur probabilis.  Haec  omnia 
triafimuloftcndereille  debet,  cafurus 
caufa etfi duo  cx  iilis  oftcndat,  modo  u- 
numnon  oftcnd.it.  j 
IX. 

Diftinguo  Votum  aut  Juramcntum  ^^^jjj, 
aPropofito;  Voto  aut  Juramento  toHi  ^^^^^r*' 
poflTc  &  folcrc  Hbcrtatem  probabilitatis  ^^^/■^«/' 
dixi&fuafi  ;  At  putomcctfiproporuc-  f^j^^^, 
rimfcqui  unjmlentcntiam,  pofl^^hbe-^r  j  li 
rcmutarcdidamcn&fcquialtcram.  J ,  .fjiJf 
His  Principiis  infiftcns  propofui  Ca-  ^  ^^^,^' 
fum  difticilcm  in  Comm.in  Kcgulam  S.  ^'^J^;/ 
Bencdidi.Dij^. 117.««;/;.  144(5.  qucm  ex^  '(f 
didispoteritquieunqucTcroIvcre.  ^^[^^ ^^nt^^ 


crat. [Paulus ingrcflbi us navim maioris ''  n-f 
comoditatis  gratia  contulitfccum  I-^^'^^  ^//4'*, 


iirnalc  fubfcribens  Thomae  Sanchcz  i»/ 


Summ,To}?iAM.i,cap.j^,  nu.S.  affirmanti  ^ 
Icgentemea,  quascontincnturinDinf' 
nali,  OfficioDivinofatisfacerc.  P^^^^^^/ 
quamautemfolvcrunt  cportu,mut3Vit  '^^, 
di(!;tamen,  &  fccutus fcntentiam  JoflO- 
nisSancij,  tn Selettisdifp.^.num.i.  affc' 
rcntisin  Diurnali  non  contineriinte-  ^^^'^j/ 
grum  Oflicium  Divinum  ,  ac  proinci'^  ^.^^^inl^'  \ 
carcntcm  Brcviario,lic€t  Diurnalcha- 
beat,  non  tcncri legcrc  Officium  Divi- 
nii^iiludnon  lcgit.]  Sedquomodorc- 
fpondcnduhanc  diflicuhaic  ^poncnti. 


yire 
fhui 


pro. 


F  VNDAMENTALIS- 


'pi 


^'Mtli 


In  loco  citato  haec  fcripfi;  [Ut  exaae 
feipondeam,  opus  eft  omncs  circum- 
«antias  expcnderc.  Paulus  ./>r/w^  San- 
^"czij  rcntcntiamfcquebatur,  &  benc 
tacicbat;quiaeft  gravis  author,  ac  pro- 
oabilis  eius  fcntentia.  Ex  vi  huius  di- 
«aminis ,  potuit  finc  culp;?  gravis  fcru- 
pulo  relinqucreBreviarium  in  terra,  & 
lolum  conferrc  Diurnalc.  Secundh  affc- 
^■'tur Paulus  mutafle  diaamcn  ,  &  hoc 
humanumeft&rationalc.  Homonon 
fuarum  opinionum  Mancipium. 
^umprQbabile  didamen  mutat,  uti- 
turibiccelitusconceflalibcrtate;  &bc- 
'^^racit.  Fidci  onhodoxa?,  Dogma- 
^'bus ,  Demonftraiionibus,  acPrinci- 
pusperfcnotis,  fubcftingcnium;pro- 
abii  bus  fentcntiis  fupcreft;  idcoquc 
S^iam  libef  ^  fcntentiam  Sanchczii  ap- 
P'  obarit,  tam  liberc  potuit  illam  dimit- 
Jfc.  PotuitigiturPaulu!  fmc  confcicn- 
fcrupulomutarc^iCtamcn  ;  .&va- 
.  uni  authori,  fcqui  altcriuso- 
Pinioncm  probabiicm.  rmw  dicitur 
Paulr      ■  - 


^9 


fijctrc, 
horoi^ 


us  noluiffc  uti  Diurnali ,  &dcfc- 
^^uBreviarii  multisdicbus,  quibus  in 
^vitiiit,  horas  nonrccit  ftc  :  necta- 
pcccavit  mortalitcr  ;  operabitur 
^"iinjuxtaconfcicntiffdi(5i:amcn,quod 
^^^t  probabilc  &  prudcns  5  fubnixum 
^^«ciiautlioritatc.] 

ropono  ahcrum  cafum.  [  Pctrus 
J:J>abbathi,.rub  mcdiamnodem,  ut 


P|nnmn  aud.vit  duodccimam  ,  come- 
carncs ,  &  poftquam  faturexccftlt 


mcnfa  . 

;nifi, 


audivit  aliud  horologium 


pro^       incans  horam  duodccimam.  Dic 


cu^rrT ^^"nnunicarc  vult ;  &  fic  dit. 
^tibii  ^  ^^^ologia  hahent  opinionttm  pro- 
^  ^V^^^^tutem.  Ategocomederaman' 
prohT'  ^^^^  /^^J^o/o^/ftw  fonuerit  ;  Ergo 
^^^ani  ^"''^  cofnedi  ante  duoded^ 

j^j.    '.  .        pTobabile  quod  fim  jejunm; 
^Pmoni  probabUt  confomare  confcten- 


tiam  poffum,  'Ergo  potero  communica' 
re,  ]  &  volo  fcire  cur  communicarc 
non  poftit;  namftando  dodrinae  prs- 
ccdcnti  poteft  ;  &  ego  in  toto  hoc  Pe- 
tri  difcurfu  ,  quod  pofTcm  aut  ncgarc 
autrcprehenderc,  nihilinvcnio. 

Hunc  cafum  proponit  Emincntif-  ^cfolutto 
fimus  Dominus  Cardinalis  de  Lugo,  Cardtnalis 
de  Sacramento  Euchartfiia  difputat,  1 5.  y^-  deLttgo, 
itton.i.  num.  ^y.  &  hanc  qu^pftionem 
foluturus  ficinquit.  [  Siauditoprimo  ^^cogno- 
horologio  ,  &  poft  coenam  z^nokz-fi^^^^^  cr* 
tur  errorprioris  horoIogii,crcdo  quod  • 
poftit  ablquc  dubio  fequi  fccundum 
horologium  ,  &  obfcrvato  jejunioce- 
lcbrare ,  vclcommunicare.diefcqucn- 
;ti  :  quia  vcre  cft  jcjunus  ,  &  carnium 
cfus  :pcr  crrorem  fuit  dic  prscccdcnti 
incuipabilis  proptcr  ignorantiam.  ] 
Nota  bcnc  obfccro  hanc  dodrinam; 
eftenim  vcrij(nma,.&  clavis.tocius.dif- 
ficultatis.    Etattendc;  progrcditurc- 
nimD.Cardinahs  &ait  :  [Sivcro  non  '^^» 
agnofcatur  error  in  primohorologio,  ^^*?'^^-/^'^" 
fcd  mancat  unicuique  fua  probabili-^"'^* 
tas  ,  aliquis  fortafte  concedct  fequc- 
Jam,  dummodo  non  habuerit  abini- 
tio  iilum  animum  ,  poftca  vcro  audi- 
tofccundomutavcritmentcm.]  Hanc 
^uto  unicam  &  vcram  foluiioncm, 
contraquamnihil  poterit  dici ,  quod 
lit  fortc  vcl  efticax.   [  Egotamcn,  ait 
Lugo, non facile  conccdam.]  Scd  cur? 
[Quiavidco,  inquit,  fcqui  aliquain- 
convcnicntia,  qusE  inpraxinonvidcn- 
turadmittcnda. 

Vrimo.  Sialiquis  audito  primo  ho-^r^«/>  i 
rologiocelebret,  (c6  quodhabeat  fa-  (onfeque- 
cultatem  cclcbrandi  poft  mcdiam  no-  tibm, 
<ftem )  &  poftea.audiat  fecundum  ho- 
rologium,  potcrit  adha:renspofterio- 
ri  itcrum  cclcbrare ;  quia  juxta  hoc  fe-  ^^jf^^ 
.cundum.non  cclcbravit  hac  dic  ,  {c^celebrare 
pr^ccdcnti.  "^'^  ''"f- 

S  z  SectinJ'^* 


jndert 


140 


T 


H  E  O  L  O  G  I  A 


SecHrnTo i'm  Quadragefimapofrct  au- 
iftsmqua^^  dito  primo horologiopoft  mcdiain  no- 
dragejma         prandcrc  pro  fcqucnti  dic,  fc- 
qucnsopinioncm  iiiam  ,  quod  antici- 
patio  comcftionis  non  fit  peccatum 
mortale  :  poftca  vero  auditofccundo 
horologio,  pofict  fe  conformarc  cum 
iilo,  &:cxtunc  dcnuo  computarcdicm 
jcjunii  ,  ut  poHct  liora  folica  iterum 
prandcrc  ,  utpotequijllodie  nihil  ad- 
huc  comediiTct. 
nunquam      ^^^^^^  ^  qui  nondum  dixitCompIe- 
legere  Ve-  torium  aut  Vcfpcras  ho  Jicrnas  ,  prx- 
Jperai  aut  yitlensparum  abcflb  utfonctinhocho- 
Comple-    f QiQgio  ^  horvi  mcdiaj  nodis,  poflet  fc 
tormnu  conformarecumilloprimo,atqueidco 
judicarc  feliberum  ab  oncrerccitandi, 
eo  quod  tranfafta  jam  cffct  dies  pi  secc- 
dens  ,  juxtaprobabiicm  opinioncm  i- 
ftius  primi  horologii ,  quam  mutato 
confilio  fcqui  jam  vellec. 
Cottclufte       H c  ,  E  T  A  L  i  A  his  fimiliao- 
Crfrf^;«4/ij  ftendunt  ,  nonpcffe  illimhqut  femeUcce- 
pit,  unum  horologium  pro  ReguU  diei  Eccle- 
ftafiictypoliea  pro  libito  reiinquere  illud  &ac^ 
ctperealiud,  fedfipe  ejjeobligattonem  reti- 
nendteandem  RegttUm^  quam  dtu  non  appa^ 
ret  manifcjius  error  inprtjno  horalogto.]  S :  c 
Lugo. 

ccLxxxi.  Sed  quid  fiomniaquaj  mconv^nt- 
Ijnpugna-  entia  ille vocat,conccdcrem ?  Videtur 
turCar dt-  n\ih\  Lugonis  argumtntum  cffcfiinile 
naltsjtn-  huic.  [Non  faciic  crcdam  ,tor:cmcffc 
tentia.     igniium  ,  &  poffc  ligna  fucecnv^crc. 

Quia  tanti-  cft  ncgligentia  famulo- 
rum ,  ut  hinc  aliqua  inconvcnicntia 
fcquantur.    Nam  ,  ii  cadcrct  Torris 
iupra  Tabulatum  ,  <oncipcrct  iftud 
igncm  ,  5c  domus  inrcgrx  combur:- 
f^uando    rcntur.     Hoc  cft  maximum  inconvc- 
argunien-  nicns ,  &:c.  ]   Rcfpondco  ad  utruifl- 
tumabtn-  quc,  illainconvcnientiacflc  gravia;nc- 
conventeti  ccifariofequi :  adcoquc  auttoleranJa, 
fit  cfjicax^  autponcndum  rcmcdium  j  non  cuim 


inconvenientia  probant  antcccdcnS' 

falfum  ,  fed  impo/Tibilia  folummodo. 

Porro  omncs  illos  cafus,  non  obftanti- 

bus  inconvcnientibus  benignc  adrait- 

tit  Lugo^ficcrto  conftctprimum  horo- 

logium  cxorbitaftc  ,  &  uitimum  ccel» 

correfpondiffc &  cgo  ab  ipfo  dcfidcro 

paticnter  audiri,  &audirehuius  inftan- 

tix  lolutionem.  Sic  arguo  ;  [  Si  appa- 

rcat  certus  &  manifcftus  crror  in  pri- 

mohorologio,  crit  certum  maUifc- 

ftum  illoa  tres'  cafus  bcnignc  refolvcn- 

dos  clfe  :  Ergo  fiappareatprobabilis 

crror  in  primo  horologio ,  critpi  obaf- 

bile  eoldtm  trcs  cafus  bcnigne  rcfoU 

vcndos  i  (fc.  Patct  j.quia  fi cft certo  dif- 

gregativum  visus  ,  quod  certo  cftal- 

bum,  crit  probabiliter  difgrcgativum, 

quidquid  lit  probabiliter  album.  ]  Er- 

go  quidquid  Lugo  certo  cx  ccrta ci rc- 

riscognitioncdcducit»  id  omnedcbe.- 

bit  deducere  probabilitcr  cx  ciufdcra 

erroris  cognitione  pi  obabili.  Kcji- 

cicndacft  igitiu-  Lugonis  fentcntia :  fcd 

quia  iliani  vult  a  priori  probare  cun- 

demattentcaudiamus ,  &.  hancpriori- 

fticam  probationcm  .^crutcmur.  Sic  in* 

quit :  [  Ratio  autem  a  priori  &  rcgulai?'^^'^^^ 

limul  ad  dcccrnendum  ,  quando  "^'^^^"l^ 

poiTunus  faccrc  eiufmodimutationem» 

haec  videtur  effe  poffc  ;  Quia  fctlicet 

qtiamvis  Itberum  fit  untcuique  regularttet 

loqtteAdo  a mpletii  ex  dt<tzL$t<  fententtis pro- 

b^biltbus,  qtiain  voluent',  eain  tamen,  qttam 

amplettitur ,  dekt rettnere  y.  quam  dtu de 

itis  tmprobabilitate  non  confiat,  quottes  libe" 

rafacultasvariandi  fententiam  refultat  ttl 

prAjtidictum  tertij ,  qui  eo  modofraudaretur 

jurefuQ  ,  qnodjushabet ,  nonprobabtlc  ^fi^ 

certum  adaltqutdexigendum,] 

At  cgo  Regulam  audio,&  rcgul*  r^- 

tionem,nccdpriori  ncc  apofteriorida- 

ri-vidco.  Scd  quis  obfccro  hauc  lcgcni 

tulit,  ciua  loco  Kciiuix  Cardjn^lis ^to- 
*  ^  ,:«• 

poiUt. 


FVNDAMENTALIS. 


14 1 


ponit?  Porro  me  Judicc  hic  principiiim 
pctiturab  EmincntifTimo.  QLTiariipfe 
**/cu,idco  me  non  poflc  mutarc  fcntcn- 
,  quia  aitcr  h  ibct  jus  ccrtum  ;  di- 
^^^>  idcoalterum  nonhabcre  juscer- 
^ii»Ti>quia  cgo  habeo  jus  mutan.ii  difta- 
*^icn  probabile.  Et  Hc  corruit  tota pofi- 
R.cgLila.PrjEterca  itcrum  contra  hanc 
p-cgulam  afllmia  illam  ratioiicm ,  qua 
iiiperiiis  fm-n  ufus.  [  Si  cvidcntcr  co- 
gnofccrcm  errorcm  prioris  horologii, 
cnct  evidens  mc  poflj opcrari ,  ctiani 
icclamantcillotcrtio  :  quod  aJmitcit 
Km- ""^*^  iierum  Lugo :  Ergo  fi  proba- 
oiliter  cognofcam  eiufdim  horologii 
'^n^uu  ^^^?^^!^y  erit  probabilc  mcpofll'  opc- 
prtju,  [^'■^ctiam  rcclamantc  illo  tcrtio.  ]  At 
^ccrit  in  prxjudiciumciusdices.  Scd 
^go  diftinouarnpraejudiciu::^  a  damno: 
|?o  euim  fu  nt  prc  j  u  d  ici  a  qu  :\  j  ufte  fiu  nt, 
mixnnum  infcrant  da  mnum. 
pd  Emincntiflimus  Dominus  R.c- 
gulam  diluciilat    probat  fic.  [  Petro, 
^^^i  cx  jultitia  fingulis  dicbus  dtbes 
^|imiTium  aureum  ,  quod  fit  pondus 
^^^1  >  ita ut  fi intradicm  non  folvas,non 
ocasdarcduplum  dicfcqucnti  :  hoc 
^.Ppofico,  immincntc  jam  fonitu  mc- 
^  ^  no(5lis  cxigit  Pctrus  fuum  jus  ;  re~ 
PQ"dcs ,  Sequor  illudalterum  horolo^iutn^ 
HModpoii  mediam  bor^finalut,  dcUoc  prx- 
^^;^tu  difters  folutionem;  poflquam  ve- 
^'primum  Iiorologium  dit  figi 

f^^^!ftis,mutatafciucnt  a,  dicis.iJf- 
Wrmagu  hoc  prtmum  horoh^ium ,  atque 
^^^lY^i^^^ajam omwno  dieprdttmtam^ 
Hic  ccrtc  variatio  Hcita  nca 
5  alioquin  abfque  pcccato  pofics  to- 
mT''^'  "^^^il  ^olvcrc  Pctro,  muta^afin- 
'is  diebus  fcntentia  poft  fonum  pri- 
^uiorolooii.  Fatendum ci 00 cit.  ficut 
tum      ^^^'  probabilc ,  fcd  ccr- 

ios  r"!'^*"^''  ad  nummos  illos  habcn- 
'^bcrciusjut  nonmutcs  fuccef- 


ht 


fivc  fententiam  probabikm  in  eius  prae^ 
judicium  5  fcdrctineas  eandcm ;  nam  fi 
ad  hoc  non  habct  ju<;,  nequc  habet  jus 
adnummos  ,  quosabfqueiUo  alio  jurc 
de  fadocbtincre  non  potcft  :  jus  crgo 
ad  nummos  obligat  te  ad  rctinendam 
candcm  fentenciam  ,  cuius  variatio  fo- 
lutionem  dcbiti  ccrti ,  ccrtiffimcimpc- 
diret,  Hinc jam  adaltas  materiM  extra  ju'  Anforte 
fttttam  eandem  ReguUm  applicare  pojfu-  in  fvare- 
mus,  ait  Lugo:fit  enim  duplcxfcntentia  ria  jejunir 
probabilis;  altcradicit  hodic  jcjunan- 
dumcflc,  altera  noncflc  jcjunandum 
hodie  fcd  cras :  cgo  hodic  amplcdor  fc- 
cundam fententiam  &  non  jcjuno,  cras 
ampicdorprimam,  &dico,  Umtranfnt 
dtes  quddebebat  jejtaiart ,  Itber  fum  ajetu- 
«/o,caqucviaflantckgccena,obhgAn- 
tcaxi  jcjunium,  abfquc  pcc.  atoomit- 
tcrcm  jcjunium  y  quod  cft  abfurdum, 
nam  fupcrior  obligans  ad  jejunium, 
redditedamiilicitam  mutationcmill  im 
(cntcnt ia; ,  qu^omnino  impcd  t  Icgis 
obf  rvantiam.  AhudfimUe  exemplnmeffe  ^^^^^^^^ 
p(^c^i,inprAceptoaudicndifacrum.  Si  Ver-  ^^^^J^^^^^^ 
bi  gratia  dic  feflo  mcridic  j.im  immi- ''^■^*^*^'''' 
ncntc,  dic^s  Amplector fententiam  diccn- 
tem  pojfefiert  facrutnpaulo  posl  meridicmy 
dcandcpoftm.ridicm  mutarafcntentia 
d  ci; ,  Ampledor  contrariam  fententiam, 
(juodnonliceatfacerefacrum  pofi  meridie, 
Atquc  ideo  liber  fum  a faciendo facro.  Ecce 
pr^.  cptum  trat  cei  tvim,&  dcbitum  cer- 
tumaudicndi  facrum  ;  quarc  /upcr'or 
obligansad  facrum,  obligat  adren:cn- 
tiam  i<.mci  arccpr  am,ex  cuius  mutatio- 
nc  impeditur  obfervatio  ccrti  piasce- 
pti.  Hocsrgo  ipfum  dtcendum  efl,  quando 
probabilitas  oritur  cx  divei  fis  hordlo- 
giis,quodIibct  po/fnTius  fequi  adobfcr- 
vandapraeccpta,  non  poflumus  tamcii 
variarc,  in prxjudicium prxccpii, quia 
ficutprarccptum  obiigat  ccrtoadopuS' 
imundum,  ficobligatad  nonmuian- 
S  ^  d^nii 


141 


THEOLOGIA 


dam  fententlam,  cuius  mutandse  libcra 
facultas  impediret  pra:cepti  obfcrvan- 
^'^^^Ttiam.  Praeceptum V.G;jeiunii  quadra- 
/w/>/4,rre-  gefimalis,  obligatccrtoadunicamco- 
^""^^*  ;meftionemfmguIisd  ebus,idcftprohi- 
'Cardiftiiiis  [^Q^ fecundam,ide6.confcqucntcr  tollit 
.fcjumn.  facultatcm  variandi  horologiapro  libi- 
tojcxquorum  v3riatione,cll'etinbiduo 
triplcxcommcftio,  quiajam  tuncnon 
habcretur  opus  ccrto  dcbitum ,  fciliccc 
duplexfola  comeftioinbiduo.  Eodem 
modoprxccptum  obiigans  adrccitan- 
dumofficium  fmguhs  dichus,  obligat 
confcqucntcr  ad  non  variandahorolo- 
gia  pro  libitOjCxqud  variatione-fequa- 
turomilTio  ofhciialicuius  diei  &  fic  de 
aliis.iDcnique  vcniendo  ad  cafum  obje- 
<5tionis,  cx  iifdcm  principiisdiccndum 
cft,  non  poffe  faccndotcm  amplcdt  unu 
horoIogium,ad  folvcndum  jciunivi  pr^- 
ccdcncisdici,  &  aitcriipoftcaadincho- 
andum  jeiunium  na turaie ,  quod requi- 
riruradcelcbrandum  die  fcquenti,  fcd 
debcre  fequi  unum  &idem  horologiu, 
pro  utroq;  prxcepto.  Nam  Hcct  prafce- 
ptafmtdivcrfa,  &fmgulis  prxceptisfc- 
orfim  vidcatur  fatisfieri  (in  quo  vidctur 
effcdiftcrctia  aliqua  abcxcmplisaddu- 
6tis)nonratisfic  tumen  totilcgi,  feu  u- 
triq;pra'Ccpto  fimul ;  undc  vidcnturfc- 
qui  cadem  inconvcnicniia.  Nam  ftantc 
iilo  duplici  prxccpto,  ego  dcbco  cx  c6- 
plcxione  utr  usq;  prsBcepti,abll;incntia 
dcibo,  poftcomciHoncm  unicamdiei 
pr2eccdctis,fcupoft  rcfediunculafcro- 
tinam  ufq;  ad  miftam,  vclcomunioncm 
dici  {cqucntis,&  fupcrior  habetjus  ex  vi 
utriusq;pra?ccpt!  adhoc  totu:crgoha- 
bct  jus  adprohibcdvimvariationem  ho- 
rologii^exquaimpcdiaturobfervantia, 
&rcclditiototius  illiusdebiti ,  adquod 
ccrtumhabcbat  jus ;  quodn.  iddcbca- 
tur  unico  vel  duplici  prasccpto  paru  re- 
fcrt.  Pone  n.  tc  cx  duplici  titulo  diverfo 


dcbcre  Petro  de  juftitia,  duo  aliqua  etla 
diverfa, v.g.  cxunocontrad«,debcs  no  ''^^'  ^^^^ 
auferre  ab  ipfo  cquum  tuum ,  toto  hoc 
anno;  ruffuscxaliocontradu,  dcbcsei/''^' 
centumnummos,  fi  anno  fcquenti  ab-/'^' 
ftulcris cquu,  tunc  ultimadie  annipoft 
mediam  nod:em  juxtaunuirwhorologiu 
exigis  ab  illo  equum  fciens  tc  cotraherc 
obligationefolvcndi  centumnummos, 
inconditioncpofitos,aufcrcnsequum 
poft  mcdiam  nodc  intra  annum  fcquc- 
tem,  ac  ccpto  equo  fonat  fjgnum  mcdiaf 
no<5lis  in  fecundo  horologio,.tunc  mu- 
tatocolilio  visfcquifecundumhocho- 
roIogium&  contendis  tenihil  deberc, 
quia  non  abftulifticquum  intrafecun- 
dum,fedintraprimuannum.  Ncmodi- 
cettcliberum,&potuifleinpraejudiciu 
Pctri  mutarcfntcntia ;  quia  licct  cx  di- 
verfis  cotradibus ,  vcre  tamcn  dcbebas 
Petro  in  confcientia  non  auferre  cquu> 
nifi  folvcndo  ccntu  nummos ,  crgo  Pc- 
trush^bcbat  jHScertum,  nc  auferrctur 
ipfi  cquus,  nifi  cumobligatione  lolvcn- 
diipfi  ceniunummos,  inquotamcn  ju- 
,rc  fraudatur  pcr  illam  variationc  &  mu- 
tationcm  fcntentise  juxta  diverfa  horo- 
logia.  Fatendum  ergo  cft.Iicet liberCi fit 
homini  accipeic  pro  rcgula  quodlibd 
horoIogium,nontamen  elTcliberu  re- 
ccdcceab  illo  inpraejudiciucrcditoris; 
quiaco  ipso  quodunumhorologiuac- 
cipit,  vidcturrcnunciarcomnibusaliis 
&  fc  habcrc  pcrindc,ac  fi  nullum  clfet  a- 
liud  ,  alioquin  creditor  habct  jusper- 
mittcndi  quod  utatur  illo  hQXo\o%^o, 
nehocmodopcrdat  jus/uum,  c|?habet  ^^^^it^' 
ccrtum ad  totum illud  complexum.  Sic  ^^^^^^iP 
crgo  fupcrior  cx  vi  duplicis  praecepti 
habct  jus  ccrtum  ut  poft  comcftioncm 
hodicrnam  homo  nihil  comedat  antc  ^^^^^tt*^' 
c 6 mun io n em  cra ftin am ;q u o  ju re  fra u-  . 
datur ,  fi  homo  juxta  primumhorolo--' 
gium,c«nct  poft  mcdiam  nod:em,&  J^' 


FVNDAMENTALIS. 

Filliucium ,  Molfedunv,  SaiKiuTD,  &c. 


^JtafccuncIumcelebretcras,  fcddicen- 
•lum  quod  c6  ipfo  quod  vult  homo  ac 


Recognofco  crgo  Regulam  ab£mi-  ^^^■^'^'^y' 
minenriflimo  Domino  Lugonc  9^^^ 
tam,  &  quia  mihinonplacet  ,  hascgoyf'"^  J" 
Thcfestanquam  certas  aflumo.  Jolutto. 

 w.w.,v,.*^v7i»iL«L,  i.v  .t.^^w4*s-.i        Prma,  Quiex  duabusopintonibus probu- 

»'audeturj»rc  fuo  ,  quod  habcbat  ex  bilibmnuncjeqtiituralteramypote^lfiqueu. 
^"^P.^^^xione utriusq;  praeccpti ,  ut ho-    ttmomentoltcttetetierealteram. Hanc  ju- 

dicolucemcridianacIaTiorcm.  Scdne- 


J^Jpcre  primum  horologium  pro  Regu- 
^a  adccenandum ,  obligat,  ieimplicitc 
^dfuftinendamiIlamKcguIam,quadiu 
eius  errore  non  conftat ,  ne  fuperior 


9ni 


nihil  comedcrct  antc  communio 
nem  craftinam  poft  prandium,vclrcfc- 
«lunculamhodicrnam.. 

Hac  otnnia  argutc  Lugo  at  femper 
^hordaobluditeadem:incon\'cnicntia 
JiiuUiplicat,quaeomniaconcedimus,& 
tamcn  doarinam  Lugonis  efle  veram 
'^egamus. 

Siobjccerimus  contra  Dominum  E- 


que  illam  non  admittit  Lu^o ;  ait  cnim 
»««/.48.  Ego  tamen  nonfacile  id  concedajn: 
&aliudeft,me  judice,unampropo(itio- 
nem  non  conccdere ,  &  aliud illam  qui- 
demconcedcre,  fcd  non  facile  :  quam 
difFcrentiam  alte  intelliget,  qui  lcgcrc 
hiftoriamfequcntcm  dignabitnn- 
[  Vidi  fcmclingeniofum  &do(5tum 
j^mcmifrimum  jeiunium  a  quo  aliquis    fubditum  nefcio  quid  a  fcvcro  Abbate 
oci mutationc  potcft  &  folet  cximi,  re-    poftularc.  Ncgat  ifte ;  inftat  alccr  itcr u, 
pondct.[NecfimiIeeftiniIIo,quimu-  itcrUmque:&tuncAbbas.Co«ffi^L/a7;- 
^iindo locum  libcratur  a jeiunio ,  fi  ho-    ttam,  quam pofiulat; ficiattamen meilitben- 
^^cfitRomXjubi  fitvigUiaS.BarthoIo-    f^r //(^f/irfrf.  Etillifubditus  iNunquaego 
J^2i,& cras  fit  in  alio  locojubi  hodic  fa- 
-fafuitVigilia;  hocincjuam  non  cftfi- 
■^"ej  quia  illemutationclocifit  libcr  a 
K^ccjKo ,  quatenus  nunquam  fuit  dc- 
^^or>c6  quod  nec  Iloma,nec  cxtra  in- 
^encritpracceptum  ;  Atveroinnoftro 


J''tmpu, 


^^fu>  tudcbesccrtumnummum  Pctro 
'cnon  potcs  absq;inobedientiano  fol- 
^^^e  jciuniuni ,  cumfit  ccrtalcx  jeiunii 


petij  quod  Itbenterhanc  liccntiam  concede- 
ret,fied quod  concederet,  Ergo  limilitcr  ad 
noftrum  cafum.  HancThcfim  concc- 
ditLugo,  fcd  non  facilc ;  &cgo  aio,mo- 
do  illa  conccdat,  mcnon  curare  ,utrunn 
iliamconccdat  facilc,  vcl nonfacile. 

Secun  da,  Ex  hac  iibertate  nuHum praju-'  cc  l  xxxvi. 
dicium  tertijficquitur,at  multainconvenie' 
tia,& damnatertij confequuntur.^uWwm  ^^^^^^  & 


^cobligans  licetnonfit  ccrtumtcmpus  fequipr2Ejudiciumoftendo,quonia,qui^^''i^^^^"5' 
ak)-''^'^^''^^^'  egohacobic-  fuoutiturjurccriamcumdamnotcrrif,^^''''^^^- 


nei 


non  utor,&  tamcn  dico  a  Lugo- 
''lam  non  folvi ;  quia  non  foliim  Pc- 
.  R.oma  cgrcdi  potcft  antcquam  fit 
^^»nii  dcbitor ;  fcdctiam  juxtaproba- 
\ fcntentia ,  potcft  quando  cft  dics 
^^^^"nKoma  ,  fiaditurus  cftaliumlo- 
^  ubi non  obligatilludjeiunium.et- 
^    ^«mere  jentaculumRomx,&  manc 

baKT    ^^^^^'""^""^*  Hocdocctpro- 
^    f  ^^»"I>i''ina /^rfrf.i.rr^cj.p  R(?/a/.3.ci- 
^«^e/rmrn,Sanchc2,  Portcl,  N  aldum, 


nemini  prarjudicatcft  enini  praejudiciu 
nonquaiccunq;  damnum,fed  illaiuin- 
)ufte.  At  omnia illa  incovcnicntia,quac 
cnumerat  Lugo,  cxhaedoftrina  fequi 
certum  cft;  jufte  tamen. 

Tertta.  Haceftmalaconfiquentiay  [ex  Vide  infe- 
hacdoiirtna  ma^nainconvententiafiequun^  rtus  m.m. 
tur:ergononeHprobabilis.  ]  Patet  quia  cx 
certiflitnis&evidcntiflimispropofitio- 
nibus ,  magna  damiHaliquado fcquun- 
tur;  &nihiIominus  /untTefar. 

Quarta 


144 


THEOLO  GIA 


jfltismere 
mternik' 
gtbtts  hu' 
manii  non 
fiibjunt. 


Alnidpr£' 

Iiudprx- 
ceptifetesl. 


CCL- 

xxxvin. 
Df  cotra- 
ciu  mere 
probabtlt. 


lara  non 
dormien- 
tibtiSi  fed 
vigiUnti' 


Quarta ,  H<cc  Propofitto  [  Ecclefia  qua  lc- 
iuntumiOffictum  divtnuy&c.  pr£ceptt,com^ 
pracfpitne  quis  mutet  fententtam  probabi^ 
lem,  eo  cafu ,  quo  ex  tali  mutatione  ha c pra- 
cepta  pofene  obfervarifequereturyH  falfa, 
Cuni  vidit  Lugocx  nacura  rei  manere 
libcrtatcm  mutandi  opiiiioncm  proba- 
biicm,  confugit  ad  fuperioris  prqccptu. 
Scdhoceffugmm nuliuraefi:.  Quiaha- 
bcrt  hanc  vcl  illam  rcntentiam,clt  adus 
mcreintcrnus,nechumanaeauthorita- 
tirubditus.Ec,fi  dicerecurEcciefiamdc 
occuitis  judicare,  tortCaddcrcmEcclc- 
iiam  comprafccpturam  fuiflc,  nc  quis 
cafupofito  opin:onem  mutaret,  fi  hic 
cafus  fuiflet  lihpropofitus  ;  nam  aliud 
cil:  Ecclefia  prdceptt,&L^\ii\dyBcclcftapr£ce' 
piJfet,fiprx.vidiJ]sthoc:  ccrtum  cit  n.  pi  ae- 
tcpta  hjECcflcanticjuifTn-na,  &hasfub- 
tilitatcs  ab  annis  pauci/Timis  mocas.Di- 
co  igitur  vctercs  icgiflatorcs,  hsec  in- 
convcnicniia  non  prasvidiflc.  Sufpicor 
coSjfi  illa  prsvidiflcnt ,  laturos  fuilfe  a- 
liquam lcgcm  circa mutationcm  dida- 
m  nis  probabilis;  non  qus  re(piccrcc  a- 
ctumpure  iniernum,  fcdquseopusex- 
tcrnum:  puiafi  EcclcfiafUcamciiem  ju- 
bcrent  juxta  primum  horologuim  fer- 
vari.Ad<io  ciufmodilcgcm  nondumla- 
tam.  Et  lubjicio  motis  novis  dubiis ,  & 
noviscognitis  inconvcniendbus,expc- 
dire  ut  nova  lcge  Ecclcfia  veicreni  le- 
l^cnipropugnaret. 

Otitntd.  Outimvttcontra5tum  merepro- 
babtlemfifuo jurc  ceftty  tencbitur fiare  con  • 
•  tracluiyalidsnon.  At  liiTiutetdidamen, 
inquics,prot  cdct  in  prxjudicium  tcrtii. 
Ncgoprsejudicium,  &:  conccdolibcre 
tcrtiivcijaauram,vcidamnu;quoniam 
fi  tci  tius  hoc  pracvidit ,  &  adhuc  inivit 
contradu,fibnmputct,  quifociumpo- 
lu:t  ihiciiusobligarc  &  omifit :  linoii 
pravidic  hocdanuium,  enun>crctintcr 
iijfortunia  quae  ignoramcr  trcqueniif- 


fimcincurrimus,&  folam  accufct  Igno-  htuf^^  j 
rantiam.  Et  hincputct  quod  de  Petro  fuf^^' 
diccndumiit,cuifu|  poncbatLugo,lin- 
guiisdiebus  dcbcs  dare  cx  jultitia  (cx 
contradtu)  nummumaurcum. 

Scdquid,  fiPaulus,cum.habuit pri-  , 
mum<Ji(5iamcn,  etiamhabuitiiniuim- ^j. 
tc  n  t  i  o  n  cm  ili  ud  mu  tandi? 
Ncgat  hanc  mutatione  pofleficriCar-  n^ji' 
dinaiis  dcLu^o, deSacram.Et^charJiJpA^^ 
fecl.i,num.^-j,  ub:  cumdiflicul'.ate  vult 
conccdere  mutandi  di(5i:amen  libcria- 
tcm ,  modo  116  habucrit  ab  initio iilum 
aHimuin ;  nam  fi illum habuerit, exilli- 
matcum  nonproccflilicbonafidc,  acq; 
id.  6  inuiarc  non  pofle  didi^mcn. 

Ego  autemubenusinCommcJitario 
in  Rcgulam  D.Bcnedidi,  difp.uj.num. 
1447.  hanc  caiidcm  cotrovcrlia  dccido. 
Ibi  agcns  dc  co ,  qui  ingreflusnavim ».  u 
Diurnali,  habebat  probabilcm  fcnten- 
tiadoccntc  pofle  fincmortalicx  Dmr- 
nali  Officium  Canonicum  Icgi;  &  fimul 
intcntioncm  mutandi  hanc  iententiam 
cumprimumfolvcret ;  Ibi,inquam,  fic 
aio:[  Juxia  probabilcm  fentcntiam  ini- 
poflibilcefthabcrcintentioncmmuta- 
<lidi(5lamcn,  quia  ipfum  vellcmutarc, 
quodammodo  mutarccft :  velleenin* 
amai  e  obicdu ,  aut  formalitcr  eft  ama- 
re  obic(5tu,aut  laltcmamare  interpi  eta- 
tivc :  undc  qui  fcqui  vult  aliquam  lcntc- 
tiam,aut  formalitcr,  autfalteintcrpre- 
tativc  iili  fubfcribit.Propterca  cum  non 
crcdcrcm  perfcvcrare  in  prioridi(ftami- 
nc,  quidccrcvit  hjbcreoppofitum: 
probo;ldcm  cft  velle  fcqui  aiiquam  (en- 
tcntiam,ac  ilh  formalitcr,  aut  intcrprc- 
tativc  fubfcriberc;  Atqui,iIIe  qui  inter- 
pretativefub{cribitillifententia',inter- 

prctativc&morahtervaicdicit  contr^' 
riae;  Ergocumprimum  quis  vultmut^- 
rcfcntcntiam,  moraIitcrloqucndoj^''i* 
inutat. 


FVNDAMENTALIS. 


Wutat  F.rgoPaulus  criomifitBreviariii 
^iurnale  no  fuftccretjtaq;  opcratus 
^"contradidamenprudenbinmatcria 
^^Xci.  2'"'*^'^'  ^pcccavitmortalitcr. 

Haec  dicla  funt  in  opinionc  admit- 
^etitium,  a6tusvoluntatisvi:tualcs,& 
interprctativos,  quos  permulii  ncgant, 
X«od  fi  partcm  probabiliorcm  fequa- 
Mdetur  "^'^i'  ^  ^fl^ras  non  dari  interpretativas 
mutati<)ncreali&  phy- 
Jio?      '  to,  fi  iniquas  omncs  puras  omifTioBCS 
Profciibas ,  &  dflirmcs  phyfi.cmutari 
^  oluncatcm  ,  quoticscunqueopcratur 
^^^^^  y  rupporjtJoncm  dcb^bisadmit- 
^^n^''  ^  confequcntcraflcrcrc,omnia 
J^"c  illi<:ita.     Quoniam  potuitPaulus 
labcre  primum  ditlamcn  ,  quia  hoc 
^cxcij,     T^/^Se  interJicitur- 
^^fiinper       ^^^^  quando  Paulns  ingrcfTus  cft 
^^^P^^Utu  "^T"^'^'oUiitmut;.rcdiLlamcn  ?  Ergo 
""^e  pr^  nonlcgcrc,  Patct,  quia  cxmuta- 

'^^^'«y«/  *^°"^di<^ammis  infcrcbaturlc(5lionis 
^^f^cere^  ^^^i^Tio.  Ergo  pcccavit  gravitcr  :  quia 
^ortifcre  pe.cat,  qui  vult  noii  lcgcrc 
^"']ipotcft,  &P.iuhis  antcquam  cpor- 
^'^hnde,  ^i*-*°''^erot ,  potcrat  confcrrc  Brcvia- 
^ur^     '  ^^^"i&!egcre.  Multahicconfunduntuu 
^^xcxpendcrem ,  nifitimcrcm  ccnrcri 
^^^^is  prolixus.  R.cfpondco  itaq;  con- 
<icn{JoPaulum,cum  ingrcdcretur  na- 
^im,  voIuilT^mutarcdiaamcn  :  &di- 
j^*'JguoCortfet]«eus.  Voluitcrgoiion 
S^^^c  j  hoc  cft  omittcrc  horaruraic- 
^J^nem  ,  quaraxunc  judicaturus  crat 
"g^toriam,  ncgo  :  Illamquam  tunc 
icaturus.cratnonob!igatoriamco- 
^  OiErgo  pcccavit  graviter  ncgo fab- 
|"n^.ptam  conrcqucntiamuit  cnim  adlio 
on  |,t  pexcaminofi,  corrcfpondcrc 
^  ^^piudeiit! dittamini  ,  nonfuturo 
^^'^ P^xtcrito,  fed  idi  quod  cft  praefcns, 
jandoillafic  ;  Omimoautcmofticii 
^^'m,hcctcflltconirad5aamenprius, 
^ttamenrecundumdidamcn,  quod 


i4r 


habituruscrat  Pauhis,  cumlcdionem  ' 
erat  omifturus. 

At  quia  &  poflimt  pure  omiffiones  ^^^^'  '^- 
ncgari ,  (mihi  nugasfunc)  &tamcn  vo» 
luntasctiam  intcrprctativaconccdi.di- 
cendum  vidctur ,  eum  qui  vu!t  mutarc 
didlamcn  nondum  mutaffe  ph)  ficc,  led 
virtualiter,moralitcr,  autintcrprctaii- 
ve ,  atqucadhuc  nonpofrccumtaliin- 
tcntione  navim  ing:  cdi  finc  brcviario. 

Dtxi videturcumyqui &c.  fcmper  cnim  c  c xc i  v 
remancnt  dubia,  quse  indigent  folutio- 
ne.  Qutd cnim  fi  di.vcro  Paulum  dcfa- 
dlocumingrcftus  fuifTctnavim  h.  buif- 
fe  intcntioncm  utcndi  Diurna!i,&opi- 
nioncmquaedocctiIludfufficcrc,fuifrc 
fccutum,  &  intcrimhabuiffe  ctiam  de- 
fa-dto  intetioncm  mutandi  opinionc,  & 
fcc|uendi  opinioncm  contraiia?C^iid  fi 
hanc  firmavcro  do<5lrinam ,  tma  Evan- 
g t  h  c  a:  H  ift or i  .1'  p  c  r i  o  do ,  qu  am  c o  li  se- 
rere  prardiclis  fortcnullusadverterit? 
N^rrat  Evangcliifui  cap.XXIV.D.  Lu-  luc,z^, 
cas  ,  quo  Chriftus  modo  Emauntinis 
apparucrit,  &tandcmfu{.rii  agnitusin 
fradtioncpanis.  Adibant  Emauntcm, 
illi  cogitabundi  trift:cs  ,  &  Chr  ftus 
fubpercgrmi  fpccicfc  illisadiunxit,  & 
cspit^um  illis  dc  PaiTionc  ,  Rcfurrc- 
(5lione>&mundiELcdemptioned:flcrc- 
re.  Ccepitfimul  &audiri  &amari.  £r(ut 
vcrbaformaJia,  quauTiea  rtfcrunr,  po- 
nam  )  appropinquaverunt  Caflello  .  qud  i-  ^^■'^^- 
J;ant:&ip/e{Chd{{us)finxit /c  lon^^iiis  ire/:^'P^'^^ 
Et^oegerunt  illum  dicentes  ■  Mane  nobijcum  P^i*-'^^- 
qtioniam  advejpira/ctty^ tnclinata  ehjani 
dieSi&tntravit  cum  illif,<^c.  Rccogno- 
fcunt  interprctcs  iftam  Pcriodum  .,  & 
quiaillud  verbum jinxtt.,  non/potcft  in- 
telligi  grammnticalitcr,  dcbereTheo- 
logicc  dicunt.Scd  quomodo.^  c  c  v  c. 

Putant  aliqui  hof  tcHimonio  reftri-  Andentur 
diones  mcntalcs  demonftrari  :  atccr  r^ftrUtfo- 
tumcftillas  nullofacrc  fcripturx.tcfti-  nesmeu^ 
T  monio  tales} 


THEOLu  GIA 


NonHulli 
bcnefefi- 
tiunti  & 
mhtlomi- 
nm  male 
loquutur. 


monioprobari  pofTe :  fun!:  cnim  perni- 
tiofe,ac mendaces ,  & tolluntodavum 
Pra:ccptumDccalogi;jllis  cnimadmif- 
fis  vix  vidcntiir  pofic  dari  mcndacia.  U- 
bi  notari  volo  eos  ,  qui  Rcftridiones 
mcntalcs ,  non  ubiquc,  fcd  in  aliquibus 
cafibus  admittunt,easQ;  circmnftantiis 
confignificantibus  attcmperant,  bene 
fentire,male  loqui.  Dico  enim  illos  bc- 
nefcntircjcarcntenimmendacio,  om* 
nes \\\x  Propontioncs ,  quiecxcufantur 
abipfis;  atno  quiaaconceptibusmcn- 
talibus  reftringuntur,  fcdquia  a  circu- 
ftantiisadjaccntibus,  &:conlignifican- 
tibus.  RemExemplodilucido.  Pctrus 
occidit  unumhom:nem,&  pcenitentia 
facramentalem  fubiit,&:  abfolutus  fuit, 
&  fcqucnti  anno  provolutus  ad  pcdcs 
confcffarii  rogatur,  an  occiderit?  &  ne- 
gativcrefpondet.Mcntiturn:?minime^ 
Sideftverum,quod  occiderit,&tamen 
ncgat  ,  quaergo  viaalia  poterit  quam 
mcntalirertrifbioneexculari  ?  Imohac 
vianonpotcft,&aIiadcbet.Dico  intcr- 
rogatio.nem  &  rcfponfionem  dcbere 
cohxrere  :  &  confcfTarii  vcrba  dcberc 
intclligi  intra  Iimitcsciusauthori'atis, 
qujf  ad  cogcndum  ucpcccata  benefc- 
mcl  confella,  iterum  Petrustonfirea- 
tur,nonfccxtendit :  Ergoilla  vdrbac5- 
fc{rarii;VideIicet,Ot^/</^//<frf/if/«c?prae- 
fcindcndo  ab  omni  reftri^t  onc  Men- 
tali,  a  circumftantiis  ipfis  (hoceftafa- 
cramcnti  inft.tutionc,  Confefiarii  au- 
thoritatc,  &praefampta  voluntate)  rc- 
ftringuntur,  utsequipollcantiftis,  Ha- 
besne  aiiquodpeccatum  ingenere  homictdij, 
quod  nondumfisconfeffns :  cui  intcrroga- 
tioni  optimc  &vercrcfpondetPetrus, 
Non, 

Puto  tamen  cgohincprimo  perfua- 
dcripofTc  dariduas  voluntatcs  contra- 
rias  fimulfaltcm  conditionatns ,  quod 
ctiam  quoiidic  cxperimur ;  no  cnim  yi- 


deo,  curnonpofTit  Francifcus  vifitarc 
Joannc cum  intentione  manendi,  fi  in- 
ftantiffime  oretur,  &progredicndi  ultc- 
riiis,finonurgeatiTr  ?  fi  talcm  Chrifto 
volumatcm  conccfieris,fine  mcndacio 
aut  reftridionc  mentali  potuitdiccrc. 
Volo  progredi  uiteriitSynolo  manere  hic ;  ha- 
beo  cur  feftinem  &  ulterttisprogrediar.  & 
poftea  oratus ob  rogatus  ccflantc  vidc- 
licet  causaob  quam  volcbat  progredi, 
potuitdicere ,  Brgofiqtudm ftcdefideratiSf 
manebo^ 

Acceffi  ad  mcum  conceptum,at  illum 
nondum  cxpofui;jamingrcdior.Sicin- 
quam,.  Egoforte  pofiLun  illas  dua^vc- 
luntatcs  conditionatas  habcre,  quia- 
ddones  alienas  non praefcio:  atChriftus 
bcne  fcicbat  difcipulos  fc  urfuros  cllv.: 
Ergo  fimul  habcbat  voluntatcprogre- 
diendi  ulterius  &  abfolutam  voluntatc, 
priorem  voluntatem  mutandi.  Eandcm 
habcbit  Pctrus  cum  Joannem  vifitat, 
cum  voluntatc  abfolute  non  mancndi 
apud ipfiun  nifi  rogctur,fcic  tamc  ccrto 
moralitcr fe efie rogandum.  Igitur  noa 
videtur  rcpugnare,  quod  aliquisdcfa- 
do  vclit  unam rem,  & nihilominus  ha- 
beat  concomitanspropofitum  volun- 
tatcm  mutandi.  Igitur  in  hoc  cafu  erit 
vcrum diccrc.  Petrus defa^o  adh^ret  hutc 
fententt£j>robabtli.  Petrus  defa^lb  non  ad- 
hdtret  oppoftta,  Petrus  habetpropofitum  ad- 
h^rendi  poft  duo  temporis  minuta  oppofit£. 
Petrus  ilit  cui  nunc  non  adharet,  poit  duo  ?nt- 
mtta  adharebtt  defaftb. 

CLV  ^  S  T  I  O. 

fit  Peccatum  mortale  je  expone- 
re  probahili  peccandiferi- 
culo  ? 

NEgativam  partem  fccutus  eftCa-  ^  ' 
ramueljf?/  Regulam  D.  Benedt^tnunh 
iG^S.ubi  docct,  quidfitk  oxponcrepc- 
riculo 


«ff«r  fe 


FVNDAMENTALIS.  147 


i"Jculomorallterccrt6,moralitcrnulli, 
&nioraliterprobabili.  Eius  vcrbaaJle- 
g^t  Antoninus  Diana part.  7.  tra^,  11. 

quam  claudit  ilbs  Hac  omnta  docet 
^aramuel ;  qua  ex  em  mente  dtHta  ejfe  volo; 
^io  emm  affirjtjativa fententu  adlureo.  Kc 
cognoyit  hancipfamcioarinam  Cara- 
|^ucl,il]amq;tamccrtam&evidentem 
judicat,  utafleratDianamnonpoflc  fc 
|ubduccrcabilla,rivclitconrcqucntiam 
^  ^crvarc.  Confidcrentnr  i  Qsc  Thefcs: 

^^wia.  Quiduuntdeberehominemfequi 
pobabitiorem  opinionemyConfequenter  dehc' 
y^^i^^licerepeccaturum ,  quifiexponatperi- 
^^loprobabiitoru  At  hanc  (cntcntiam  cfTe 
evidcntcrfalfam  n  os  j  a  m  dcm o  nftrafl e 
putamus.  VideCommcntariuminKc- 
gulam  D.  Bcnedidi.  num.^^,  ubicon- 
<:'udo ,  improbabile  cfTe  peccare  eum, 
S^^>lcquiturminusprobabilcm. 

^^cunda,  Qui^  tenent fufficere fequi  minus 
P^obabilem^nie judiceprobabiltter  tmpugnO" 
nonpoterunt ,  &  tamen  confequenter  de- 
.  ^^^^  ^fcere ,  licere fe  exponerepertculo  et- 
''''^^^nagispYohabtli. 

'^^niu.Vtn^^  debebunt  dicere,  liccre fe  ex- 
P^"^^epencubmtnusprobabilt.  Omnia  dc- 
"^nUrobrcTttcr. 
^  ^it  iturus  Ambrofuis  ad  Petromlla 
onrumj&^ognolcitprobabilispecca- 
'  Periculuin  ;  crgo  in  tali  cafu  potcft  & 
^^^''^^^^icerc,[/7?ipyo/»<7y/r/#,Pcccabo,cft 
Po/'4/^//«jatqui  poflum  fequi  quam  volo 
nmateriaprobab:Ii  ;  ergo  potcro  flare 
lcntentix ,  Nonpeccabo.  ]  Porro,  fi 
^^^^brolms  iih  ftet,  noH  tollet  probabi- 
.^P^'ccandipericulum,&tamcnpotcric 
domum  pcriculofam^crgo. 
'^«cmihividcmuryaldecerta,  &id- 
^^«PofuiinSynthefibus;  quxmCom- 
cntario  repcriuntur.  Sub  fiiicm  pag. 
£v3^q  Z.juxta  primacditionem,&  pag, 
Per  '^T^^  ^^cundam,haspaucaslincas. 
^^yumproxtmum  diciturej}e,  cum  quis 


imprudenter judicaret fe  tn  tali  occaftone  no 
peccaturum,  (&  imprudcnt  rjiidicnbit, 
quirationL  pjob.  bili  &:g  avi  carucrit.) 
Nemopotenfe£xponcreproximopeccadi  pe- 
riculo,  Liberujnhomtnicufcun^^efl  C\B.) 
toUereproxtmumiomnepericulum.  Vericulil 
probabile.noneflproxtfutim.  Qiiibus  kib- 
fcripferunt  ThcoIogi,<]uosiuo  loco  rc- 
pcries;vidclicccnum.  , 

At diccs  Caramucicm pcrperampe-  cccr. 
rlculiprob^bilitatcm,  ad  numcrumia-^"^ 
pfuum  rxrduxifle.Scd  ncgo.  In  S\.\:(node^"°f^^»^' 
Cbaritatedifi.^.Se^,i.num,S,k^crziX2a-t^^'^^^^^'' 
ramucl  yPertculum  ejfe  tn  determtnata  ma  - 
.teria ,  in  qua  aliqmsfragilem  fe  expertus  esi, 

Ergo  juciiciumRSuariusabcxpcrie- 
tia  /umpfit,&pcriculum  docuit  cflc  ma- 
ius,quod  maior  experientia  pra?dicit.&  Qutd fit 
tunc  foliim  judicat  cflc  periculum  illud/'fw/////w 
fummum,  quod  alii/>y<?A;/7;7«,  alii/or;;/4/f  proximum 
■d:cunt,quandoPctrus fe cxponit  circu-  & forma- 
ftainiis,  quibuspofitis  moralitcr-ccrtu/f- 
& cviJens  (it  cum  pcccatui um  ;  quando 
confidcratifragilitate  lua,  cuius  quan- 
titatelonga  expcricntiacognofcit,non 
fnic  temeritate  6\cQtQtyNonpeccabo. 

Q^V  ^  S  T  I  O. 
fitpeccatufn  mortale /e  exfonere 
fro  babiU  ^ternA  damnationis 
fericulQf 

SUmma  inconfcqucntla.Dianalabo- . 
rarc  vidctur,ciim  dicit/>4yr.3.  rr^<^.4. 
rf/o/.p8.pofl'c  le  cxponcre  Hominem 
tcrnaf  damnationiprobabili:  &part.j» 
traif.u.  refol.z^.  negupoflcfchominc 
cxponcre  probabili  pcccandipericulo: 
Omncsenim  rationcs,  qus  fccundum 
impugnant,  diruiitpriinum:&  quxpri- 
mum  ftabiliunt  firmaut  ctiam  fecun- 
dum.quam  ob  rcm  oportct,  vcl  utrum- 
queconccderc,  vcl  utrumq;  ncgarc:& 
quia  utrumq;  negare  non  poflTumus ,  u- 
trumq;  dcbcmus  cocedcrc.  Ut  rcm-mt:- 
T  z  liim 


c  c  ci  r 


148 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


lius  intclligis,  illam  totain  adtrcs  con- 
trovcrfia:rcducam.Qiurum  prima  ro- 
gabic,  Ak  confefio  faifj  (um  fila  attrttione 
jttftificet^SccundiiAn^fjHi  cogmfcatfe  non 
h^ibere  contntioMm fid  attrit/onem ,  pofit 
adpoenitenttA facramentum  acccdere  ?  Et 
tertia ,  An in  articulo  mortis  ettam posi  con- 
fcpionemfactam fi  fortc  cum  attritione  co- 
gnitay  teneamur  elicerea^um  contrittonis 
omniummQrtaituin y  quAin  vttacomiftnm} 
CCCIii.  RcfpondcoaiJprimamaircrtivc.AcJ- 
do  timen  hanc  camdem  afTertioncm 
non.  cxcludcrc  omnem  fofmidincjn; 
eontraria  enim  rcntcniia  ab  aliquibus 
dicitur  vcra,  ab  aliis  probib  lis,  aut  fc- 
vcriiTnnc  loqucndo,  tenuitcrprobabi- 
Iis:at  improbabilera  cam  efl'c,ncmo  dc- 
monftraturus  elh 

Refpondco  ad  fecundamextraarti- 
ciilum  mortjs  poffc  homincm  cumat- 
tritione  cogniia  ad  facrjmentum  poe- 
nitcntiie  acccderc:  quia  fcquendo  di- 
(ftamcnprobabik  operatur  prudcnter, 
Mccpotcft  argaitemerita<is. 

Rcfpondco  adtertiam  variascffeo- 
piniones  in  rc  gi  avilfima ,  quae  poihi- 
iant,  utcertaabintcrtis  feparemus,  & 
aliquas  Conclufioncs  ponamu^. 

PiimaConelufio.  St  vera  contrttioet- 
iam  curnfacrAmcnto pocnttenti£  retjuiritur. 


ccciv. 
Notaboc 


hene,       ^^.      attrttione  confitetur  (  fiu  putet fi 
habere  contritionejn^fiu  non)non  commttttt 
novum peccatun  ifedantiqtu  retinet .  Pa- 
tet,  primum,  nonenim  pccc.it,  qui /c- 
quitur  opinioncm  piobabilcm,&attri- 
tioncm  etiam  cognitam  fufBcerc  cum 
lacramcnto  ,  nun  janj  probabilior,  f  d 
fcrererta:  iTerii  &dcfcnd  topinio.  Pa- 
tctrecu»dum  ,  quia  (icontiifo  cft  de 
nccefTitate  mediiadjuftificationccon-. 
fequcndam  ,  illamdcbcbisp  »ncrc,aut 
Pvfrwwvf- juitihcationcmnon  confequi.  Opinio 
ritas  abo'  enim  rcrum  virtutcsnonunmutat,nam 
pin.one  no  ii  Fctrui  Gr.ccrc  vv\^\.  IVikpum  infl.nn- 
iiependet» 


mis  maccrandam  ,  &  fequutusdidla-' 
men  fuum  lincerum  &  prudcns ,  cam- 
dcm  jn  flammas  jaciat ,  tcmcrarius  nc«i 
potcritdici;  attamen  ftupainflammis 
non  ma?crabitur,  fedcomburctur.  Et 
ut  rcm  expliccm  intra  tcrminos  huius 
divini  tribunaiis ,  fi  faecuiaris  aliquis 
vcftc  facerdotali  indutus  litcris  falfis 
liccntiam  au<liendi  confcflioncs  obti- 
ncat  ,  liciie  adiilumaccedcs,.fllcgiti- 
mum  Conteflarium  cfle  ex  ftimas  ; 
tamena  pcecatis  tuisnon  abfolveris;  5f 
fi  mortaliahabeas,nec  aliam  confe(fiG- 
nemfcccris,  ncc  contritionemhabuc- 
ris^rna^tcrnumpcribis.  ^^y. 

SccundaConcIulio.-  Moribundm^qui^  u 
cognafcit  fi  cum  attntione  abfoluttonem  . 
mortaltbm  recepijje  ,  ft  confitentiam  exa- 
Mtnet,  debet  Jic  difiurrere,    [  Prtbabtlius 
eii,  quedfum  ingratia  ;  at adhuc  probabi- 
U  esf  ,  quod  fiifninfiatttpeccati  mortalis: 
Ergo  probabtiius  efi ,  quod fi  mortar  quin  eli^ 
ciam  acium  contrittonis ,faivabor  :  atni- 
hilominiis  adkuc  probabtle  eii ,  qiwd  fi  mo^ 
riar ftne  contrttione  ,  aternam  damnatiO'  ^^jpi 
mm  tncurram,  ]   bix  xlux  Conciulio-  ^^^>f^ 
nes certac  funt  :  &  modo  ingreditur  il- 
la  dubitatio,  An-nc  moribundus  ilic, 
dc  quo  agimus  ,  pofllt  licite  cgredicic 
hac  viia  inpericulo  aBternae  damna^io- 
nis  probabili  ;  an  vcro  dcbeat  nou  cfl^ 
contentus  fpe  gloris  probabilis  ,  icd 
reddcrefuam  faJutem  ccrtam?  ^^c^^ 
Hoc  ultimum  dicendum  cfl*c  (cn-  ^9 
tit  Suaroz  ypart^tom.^.diJputA^.ficl'  ^^^rj» 
^jium.  1 7.  Ui)^m]s  tn:^.part.tom,i.qu£fi- 
i^irt.^Jub.j^Jt^Amhiiinusdecaftb.occMrr» 
temp.mort.cap.^.dub.i.num.j^.dcAu'  ^ 
probatur/??'/?/.'^;  Quiaunusquifquete-  r 
nctur  cx  charitatc  prnpria  ccriam  fa- 
cere  ialutem  fuam  omnibus  mcdiis 
poflibilious  :  at  intali  cafu  dantur  mc- 
dia  poflib  lia  (  poteft  cnim  contritio-  J/^ 
ncm  clicerc )  crgo  tenctur,    Secundo\  S 


Quia  i  c^m  nc€  defidc  fit  attriuonem 
[ufticerc  cum  facramcnta,  ncc  ho-c  i- 
|plum  demor^ftrari  aut  evidenter  pro- 
bari  poffic  ,  femper  manct  afternae  da- 
n^nationis  pcriculum  :  crgoquiillud 
Terti^,  P^^^^^P^^  >  tencbitur  illud  vuare,  &  a- 
tlumcontritioiiiscliccrc.  Tm/o.Qup- 
niam  tcnetur  confitcri,  aut  raltcm  con- 
^^J^^  >  qui  habet.pcccatummortalc  du- 
buim,  ne  ficcxhacvitadircedat  r  At 
^adcm  ratio  militat  eonti  a  cum  ,  ejui 
|»abct  abfolutionem  inccrtam  :  Ergo. 
Probaturminor.  Qoia,qui  habetpcc- 
catumdubium  ( idcm  dicam-de  pecca- 
piobabili  )  pot^ft  prudcnter  dicc- 
f^*  [  Bcatus  qui  pofTidct  cgo  fum  in 
ij^noccntis  poflllTionc  ,  a  qua  cxclu- 
^^ttid  dcbco  rationibus  dwbiis  aiit 

Ifene,  P^^^abiiibtis,  rcdccrtistantum.]  In- 
,  fteftverum,  quod  peccavit,c- 
veruni ,  quod  cft  in  ft atn tXternx  da- 
"^^^ationis,  &  quodaetcrnum  eftperi- 
^^^vsy.  nilidcbitam  poenitentiam  agat. 
**3ec  autcm  ipfa  ctiam  funt  \*cra  pofi- 
^o  pcccato  mortaliccrto,  &pcenitcn- 
^'^^.^"biavd  pi-obabili  :  Ergotantam 
*'\hgatioRcm  habct  pcccator  in  uno 
^^>u  qtiantam  in  alio.  Habct  crgo  in 
^troqueponcndimeJia,quibosrcdda- 
^ur  ceitus ,  quautum  humanitus  po/fit, 
iuafaUui,^^ 


F  V  ND  AMENTALI5.  H9 

noneftycra.    Pater.  IncrcdiblFc  cft  «'/^-^ 


^P^nio 


H 


tamcn  non  obcdicntibus  con- 


P^ht^   ~  /^'"'^^^  ^"t^ntcntiam  tucuir  Fagundez 
"^^P^^^^^pt^zJibr.z^cap.^.  numsr.ii,  be- 

^  ^'■'^«/o^.  MoraL  Itur.^.  trad.  6.  ca^  1. 
^«'''•^.Coninch deSacram.diJput.^.  dub. 
•«/<?».5.  Fabe:-^t>^aw.  t.-i  ^s^.fentent.  dijl. 

reiQi  "^^^"^^}^  Diana/r.fyf.  3.  trall.  4. 
r..        ^  ^^^y    Vorumdem  ratio'-:es 

^^^'lup^  Qi.^i^  Snar-uscftprimusAu- 

noE  opinionis  contrana^  ;  trgo  illa 


annis  integris  mille-fcxcentis  rem  tam^ 
neceflarianFfi  elfetvcra  ,  fuiffc  in  Ec- 
clefia  Romana  ignoratam.  Altiiis 
de  Dei  mifericordiaeftpra:fitmendum, 
noa  cunim  admittcndum  cftab  illo  ita 
totam  Ecclefiam  dcfcri ,  ut  in  re  tanti 
niomcnti  fcmper  fueric  dcccpta.  H^c 
ratio  tametfi  moralis  fit,  &  non  mcta- 
phyfica^fortis  intcrim  cft,&fufticicns, 
utSuariiopinio  rejiciatur. 

Secunda.    Ncc  in  Scripturis  ,  Bcc  ccc  vnio 
in  Conciliis  habetur   talc   prxce-  ^.^'  "^^P^" 
ptum  Charitatis  :  fedeos  nova  pr«ce-  ^^"^^^^ 
ptafingcre  nQndcbemus  :  Ergo.  ^cd  ^^.^^ 
hasc  ratio  mihinonplacet  :  quoniam  ^^/'^'^^^^ 
Chariratis  prafcrpta  non  dcbent  un-  P^'^- 
gularicer  poni  ,  iicut  nec  pijecepta 
Juftitise.    Non  legimus  in  Decaiogo, 
Json  furaberis  argentum  ,  non  aurumt 
non  gaz^y  noi\  cistera  ;  Scd  quia  lc~ 
gimus  Non  furaberis  ,  alia  omnia  m- 
ferimus.    Ergo  ft  Charitatis  prarce- 
ptumgeneraleeft  ,  obf  gabit,  ctfinoa 
repcriatur  hoc  vcl  illud  interdici  ipe- 
ciahter. 

Tertia,    Ncmiriem  Charitas  aut  a-  cccix. 
liud  prxceptum  obligat  ,  ut  plus<  fa-  Proiatio. 
ciat  ,  quam  qiiod  Ecclelia  do^ct  cflc 
ad  falutem  necefrarium.    Sed  Eccle-  Eccleftaeii 
fia  per  Concilium  Tridtntinum  do-  vera  Ma- 
cet  ad  gratiam  impetrandam  aDeo  ^gifira. 
falutem  actcrnam  confjqnendam  fut- 
ficcre  atiriiionem  cognitam  cum  Sa- 
cramcnto  pdenitcntias.    Ncmo  igitur 
tcnetur  ad  amplius*   Hac  ratione  Dia-  iiutuspro- 
na  utitur  :  hac  etian^  alii.    Scd  a*ivcr-  batwnts 
farij  iliam  diccnt  nullius  clTc  robo-  cenjura- 
ris  ,  afiercntquc  minorem  eftetantum 
probabilem  ,  adcoqac  fcqui  co^^Tc- 
quentiarn  efTc  pi  obab  lcm.    Cum  cx 
vi  hiiius  rationis  ncgari  nonpofTit  cf- 
fcprobabilc  ,  quod  homo  .id  cor.tri- 
tionem  teneatur  ,  &    hanc  non  ha- 
T   3  be*?: 


1.J0 


THi,  O  L  OGI,A 


beat  fua  anticjua  pcccata  rctcnturuni, 
&  per  confcqucns  in^ternu-m  peritu- 
rum  :  yidcretur  vi  huiusTationisde- 
bcrc  holninem  fub  mortali  eliccrea- 
£tmr\  contritionis  in  articuio  mortis, 
nc  fc  exponat  .probabiliiTH-no  ajter- 
na:  damnationis  periculo.    Sanc  il- 
lam  minorem  cQc  pure  probabilem 
dicent  nonnulU,  -at  alij  feveriuscfTc  e- 
vidcntrr  faifam*  .alTcrcntcs  quidquid 
Muden  fit  dc  ncccfTitate  contritionis  &  fuHi- 
contrttio-  cicntia  attritionis ,  hanc  fufhcere  cum 
vem ne-    pccnitentia  nufcjuam  doceri  a  Tridcii- 
ceffariam         ^  cuius  verba  ubicumquc  legaa- 
noneJfey&      ^  j^^  ^cbent  intelligi  &:interpraa- 
Alttid  hoc  ri ,  ,ut  Capitiill.  Se/rionis  XIV.  cor- 
tpfum^      refpondcant.    Agit  fanftaiynoduscx 
ceri  a  Trt-  profcffodcpartibuspoenitcntix  in  hoc 


dentino. 


cccx. 
Trobatio, 


Petttur 

principiu. 


capite ,  &  ait  ^.Sunt. autem  quafi tnateria 
hitius  Sacramentt  ipfm  poemtentis  acttis; 
nempe  Contrttto  Confepo  ,&  Satisfactio, 
Ergo  ,  ii  hxc  funt  vcrba  Concilii ,  qua 
fmccritatc  .poffit  fubfumi  minor  illa 
nonvidco. 

Quarta»  Quiaex  hac  opinionc  fe- 
queretur  hanc  propofitioncm  ,  Attri- 
tio  cum  Sacramento  fufficit  ad  jufitfica- 
tionem  ,  inccitam  cflc  '  Scd  hoc  did 
nonpoteft  :  Ergofruftraalia  certitu- 
dorequiritur.  Et  bac  ratio  cik  mirabi- 
lis  ;  obj  cit  cnimtanquam  abfurdum, 
quod  tanquam  fundnmcntum  adfu- 
mit  contraria  fcntentia.  Idco  cnim 
illa  contritionem  rcquirit ,  quia  exi- 
ftimat  ccrtum  aon  cffc  ;  quod  attri- 
tio  fuihciat.  Vidaur  mihi  hanc  ra- 
tioncm  e(Te  fimilcm  illi ,  qua  proba- 
rcm  contra  Jefuitas  admittcndas  ef- 
fe  phyficas  pr«dctcrminationes ,  quia 
aiias  conecdi  dcberct  in  Deo  fcien- 
tia  media  ;  cum  idco  maximc  illas 
ncgcnt  Jcfuitas  ,  quia  iftam  admit- 
tunt. 


Quinta.  Qula;ex  hac  ctiam  fcn-  ^^.^^ 
tentia  fcquerctur,  nunquamliccrc  ho-^^'*' 
mmi.confiteri  ciun  fola  attritionc  co- 
gnita  :  primo  quia  f^jmperfccxponc- 
rct  periculopcccandimortalitcr  :  Sc- 
cundo,  quia  fcmpcr  feexponerct  pc- 
riculo  non  xronficicnai  facramentum, 
rctincndi  antsqua  pccjcata,  &  non  re-  . 
cipiendi  gratiam  lacramcntalcm.  Sed  ' 
hac  rario  non  urgct  ,  ncgatur  cnim 
.confcqucntia  yquoniamargui  dc  mor- 
tali  non  potcft  ,  qui  fcquilL.r  opiuio- 
nem  probai^ilcm.  Hinc  patct ,  quid 
ad  primam  probationem  ciiccndum. 
Ad  fecundam  fatcbor  cftc  probabi- 
lc  ( tenuitcr&icvitcrtamcn)  fecxpo- 
nere  homincm  illis  periculis  ,  quae  c- 
numerantur.  Scd  quid  indc  Eftc- 
nim  ctiam  probabilc  (  imo  ferc  cer- 
tum)  nulium  fubcffe  pericukim :  &ho- 
mo  tutilfime  fcquituropinioncmpro- 
.babilcm.  Prsetcrca  ab  articiilo  mor- 
tis  ad  vitam  fanam  -non  bcnc  dcdu- 
citur  confcqueniia  ;  rmulta  cnim  fa- 
no  liccnt,  ^iuacmoribundononliccnr. 
Illccnim  diftci  rcmuitapoteft,  qux  ;ftc_. 
non  poteft  ,  caretxnim  tcmporc  in 


.qnod  rem  xliftcrat. 


Sexta,    Quia  cx  hac  dofirina  fe-  ^^;/^, 
querctur  non  omncs  homincs  tenc-^^ 
n  cliccre  adlum  contritionis  in  arti- 
culo  mortis,  fcd  dodos  folum  ,  qui 
fcirent  non  fufticcrc  attritioncm  ct- 
iam  cum   facramcnto.     Undc  talc 
pra^ccptum  cflbt  tantum  dodis  im- 
.pofitum,  &  non  indodis  ;  &  idcoef- 
lcnt  in  hoc  peioris  conditionis  do- 
6ti  quam  indodi  ,  1  heologi  quam 
Mcdici^  &  Jurisconfulti.    Sed  hoc 
minime  diccndum  vidctur  :  ^^'^^'-^^^'f^i 
Sedcurminime  >  Annon  etiam.ccntc'>4<^r^^ 
na  alia  funt  ,  quae  obftringunt  do-tcf^J 
6tos,&  non  indoftos  >  Aianon-plui"^'^*"^'^ 


ND  A  M  ENT  ALIS. 


&clariiis  tencturcredere  Theolocrus, 
Suam  rufticus  ?"  An  non  mulci  ho- 
^ie  contradus  licite  ftunt  in  pagisj 
in  fchola  non  pofTcnt  ?  Mul- 
Jf  ^quidcm  :  &  rufticos  in^^incibi- 
ignorantiain  cafibus  multis  excu> 
W       "^"^^''^  Thcoloiji  non  excU- 

^  ^iptima.    Quh  Suarczii  fcincntia,., 

I   ^^^^t  Fagundcz  ,  qucm  fequitur  &  , 

ud^tDiana^laqueosinjicit  confcjcn-  ^ 

in  rc  gravi  :  &  in  rc  neccffaria  ad  ' 

utem  homines  in  dubium  aitcrnx 

utis  inducit..   Sedinemiferuml  c[\ios 

n^^aeio  laqucos,  qua?  dubia  inducit? 

hxc  opinio  docct  cflc  tcre  pro- 

uc,  hoceft,,  nonefTe  omnino  ccr- 

^»-.»  eum  qui  cum  attritionc  &  facra- 

"^^nto  ex  hac  vita  difcefferit  ,  falu- 

fempitcrnam.  confequi  :  &  hoc 

nemme  negari  potcrit.    Non  er- 

|^^\crupulos  ,  dubia,  &  pcriculaim- 

'P^^|t  r.  fedfcrupuIos,  qui  fubfunt,  in- 

^5t'tudinem.qu£  revcraeft  in  rcfum- 

i  momenti,  &pcriculum,  quodo- 

^^«ino  non  abeft  ,  veracitcr  &  fin- 

notificat  ;  &  ncmini  cft  mjuria, 

^llx^  vcritatcm  docet.  Subcflc 

a  fop^^^"^  aliquodperieulum,  quod 

u' u  ^^^'^^'■i^jonc  tollatur,  fcic  pro- 

rcm  •       ■  ^^u^hocncget,  nonvult 

r^]|^'^^e^ligcrc.    At  homincm  drbc- 

pp^^°^^"^lcqualc  periculum  vitarc  fub 

Si.,!^^^«^^^'^^'^  nondumprobatunta 
^^Hocft.  ^ 

Vj^Soqiiidem,  ut  qusftloncm  rcfo!- 

ttnr,;  '^CLindam ,  quam  fuperius  cx- 
P°'^»5quibusaddipotcrit 
ticuiQ^^^^^  .^^^'Clufio.  Iniirmtis  in  ar- 
Pr^cent^^^^^  ^^"^tur  in  rigore  &  ex 
Micitr^'''''  ^^«/^^  contrmonis  ;  fcd 
'^Jt  confitcAtur  etiam  cm  attritio^ 


IJl 


tte  cognita  ;  licet  ?neltus  faceret  y  fi  a^ttm 

contrtttonis  eliceret.    Ita  Diana  part. 

tracJ.  4.  refol.  94..  .(f.  C^terar.  qui  citat 

Laymannum  &  Fabrum,    Et  proba- 

tur,  non  rationibus  poliiis ,  quas  o- 

mncs  cfle  dcbiics  vidimus,.  fcd  hac  u- 

nica.    Quia  femper  licet  homini  fc.Ratiovera 

qui  opinionem  probabikm,  ubi  noa 

dcterminatur  ad  altcram  pvobabilita- 

tis  pactem  voto,  juramciito ,  autprx- 

cepto  :.  at  in  noftro  cafu  ncc  nosvo- 

vimus  aut  promifimus  Dco  contritio- 

nem ,  ncc iliam  Dcus  prsecipit,  cft  cnim 

fcre  ccrtum  quod     attritione  &con- 

fcifionc  contentus  ;  ncc  illam  B^mo 

p  i:  «ci  p  e  r  c  p  o  t  cl^  c  u  m  fit  a  du  s  mer«  iii- 

tcrnusiErgo. 

-  Scd  hjcc  do(51:ii'na  tibi  non  placet:  CorolU^ 
quia  inde  fequcrctur pofle  lici- 
tc  c^^c  hac  vita.  homincm  difccderc  mi<m, 
cum  abfolutionc  probabili ,  piita  fi 
ab  illo  data  fuiflct,.  qui  vcl  cflet  fa- 
ccrdos  probabilitcr  ;  aut  ccrto  fa- 
cerdos  ,  fcd  probabilitcr  tantum  ab- 
folvendi  potcftatcm  habcrct;  Sectin- sScundu, 
dd  ,  ctiamiUum,  qui  probabilitcr  pu- 
tarct  fc  rhortalc  peccatum  commifif- 
fc:nam  sfte  nec  confitcri  ,.  nec  conteri 
in  articulo  mortis  tcneretur.  Tertioy  Terttum. 
nec  iliuiifi,  qui  dubia  peccata  haberct; 
minor  enim  notitia  cft  dubia  ,  quam 
probabiiis,  &  fi  ha:c  noninducitobli- 
gationcm  confitcndi  aut  contcrcndi, 
lila  induccrc  eiufmodi  obligationcni 
non  potcft.  At  ego  tibi  modo  nil  0- 
mnino  refpondeo ,  expcdo  cnim  alio- 
rumrcfponfiones  dodiihmas,  quibus 
fum  miilt^onfidentiusufurus. 

Addes.    Prarceptum  contritionis  cccxvi. 
pcr  fe  &  cx  intrinfeca  eius  obligatio-  O'jiectio, 
nc  faltcm  in  articulo  mortis  obftrin- 
git,  ut  docent  Authorescommuniter. 
Tunc  igitur  quilibet  infirmus  tene- 
bitur  chccre  adum  contritionis.  Rc- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


^cramento 
f vtrtua- 
Uicontri- 
tio, 

An  Vant' 
ntiared- 
datex  at. 
trito  fon- 
.trttum  f 


cccxv* 


jwgumen' 
jumpiO' 
^fonuur. 


^ortdsonon  dariprsccptum  de  con- 
tritrone  tceH  ,  fed  de  reali  autvirtuali^ 
ka  utaltcrutrani  habcrefufficiat.  EfV 
autcmcontrttio  reaiis,  vcrus  adus  do- 
loris  orti  cx  amore  Dei  fuper  omnia: 
■  &  contritio  virtualis  eft  atti  itionis  a- 
'  dus  eicvatus  a  poenitcntijB  iacramcn- 
to.    Ita  Fagundcz  depracept,  2.  libr.  1. 
cap.6,mwi,  y    Diana,  &:  aiii.  Undc 
'  oritur  lux  Thcologico  Axiomatt^  fa- 
'  cramentalis  Tmitentia  factt  cx  amtte 
contrttum,    Quod  d  i  ntelligas  ph  yfic^, 
nihH  impofnbile  iPitcIliges;  at  mcidcs 
in  grsvifllmas  di^Hcultatcrs,    Si  autem 
illud  ll!tcll:gas  virtualiter  ,  faciii  ne- 
gotio  tccvpcdics  diccns  ,  viPcenitcn- 
tia:  tranfirc  attritum  in  contritum, 
quoniam  coram  oculis  Domini  attpi- 
110  faa-amcnto  coniunda  pcrfcdas 
•contritiont  a?quip«Ilct.    Vidc  Joan- 
ncm  dc  h  Craz  m  Director,  part.  i. 
de  Sacrajnent.-Pesmt,  quotflm.i.  dubttat,^. 
coHcLz^ 

Qjy  i£  S  T  I  G. 

^utd fit  ferkulum  cvidens?  ejutd 
frxfhabile?  ejmdproxtmum^ 
remotumque? 

ANto  unam  vel  alteram  horam 
cum  cjuopiam  Viro  dQ<fto  &  no- 
bili  de  pcricu'0  evidentia  &  prob^bi- 
litatc  dilTcrui  ,  &  cjuia  omniavolcbat 
aliter  intclligerc  quam  cgo  capio,  eius 
vcrba  ad  hanc  formam  pcrftringam.Sic 
aiebat. 

In  materia  vcncrca,verbi  gcatiafcni- 
perdatur  evidcns  pcccati  mortaiis  pc- 
riculum  :  atcjuando  tjlc&tantumpe- 
riculum  fubcft,,  nemo  poteft  fc  fortu- 
na^  committcre  tine  mortali  :  ErgOc 
Confcc^iient-a.eft  Itgitima  :  minor  ab 
omjiibus  admifTa  :  maiorcm  probo. 


Quia  confiderata  homlnum  fragilita- 
te  dari  in  fenfationibus  vcncrcis  con-  ' 
fenticntfli  periculum  ,  cortum  cft.  Ec 
aequc  ccrtum  hoc  periculumccrtum.& 
evidens  efTe  dc  rcgravifTuT^a  ;  cjuia  ^ft 
periculum  conlcnticndi  in  pccca:um 
mortalc.  Sic  illc  propoUiit  fuam  ra- 
tioncm. 

At  ego  contiafic  difcurro,  ^^^^'^  {italf 
ob  ocuios  unum  auxifiumincflicaxad^'^'^ 
gravifTnnum  &  neceflanflimum  adum, 
6;codtm  modo  ciilcunam.  Dicanil- 
.lu3  cfte  aiixilium  cvidcns  &  cci tum  6c 
adrcmgi  avcm  :  &  nnJc  infcram  d  ri 
dctado  mcriium:cutTi  tamcn  cv.rtum  lit 
nonfuflicicntiailiadauxilia,  fcd  cfiiCA- 
ciafoL  iubfequi.  .0 

Et  ficxcmplum  (quod  dcbetarridc- 
rc;  ficutcnimija:urcontingcntia&in-  ^*^' 
clinatio  in  gcncrc  mali ,  qu^  vocatur 
/>mir«/«?«;ita&daturingenerc  boni,5i  ^^^^ 
videcur  earcre  romine ,  &  poflct  habc-  a^' 
re  ipccialc  )  non  piaccat ,  aliuddabo.  ^f^f' 
Navis  confidcrata  iignorum  &  funium  fjfiff- 
fragilitatc,  ac|uasinconftantia,  iSivcn-  ^^ijf/ill' 
torum  vchemcntia  ,  locuscft  ccrto  &  ^^ffjf  ^ 
cvidenter  pc.-iculofus.    £t  in hoc  pc-  ^'^^(f' 
ricuio  non  agitur  dc  reparvimomen-  ^''  -^^, 
tijfcd  dcvita.  'Ergoinnavicftcertum/'^ 
&cvidcnsmortisp  riculum.  Ergoo- 
mnis  homo  ,  qui  navim  ingrcaitur, 
pcccat  mortalitcr.    Confcqucntia  cft 
falfa,  &.tamcn  fornia  difcurftis  ca- 
dem.  ^ 

bico  igitur  dari  motiva  ,  quae  cvi-  Aitfi^ 
dcntcr  funt  nK>vcntia  tk  influcniia  io 
rcs  gravcs;  ncc  ramen  fcmpcrmovent 
graviter  ,fed  fajpelcvitcr.    Sant  in  na- 
vicft  rci  certogravis  ,  periculumcer-  ^ 
tum :  fcd  Icvc.  Et  cur  lcvc^  Quia c  cen-  tt  ^ 
tiim  navibus,qux  noftra  maria  lulcant»  fci^^ 
duar  aut  trcs  ad  fummum.percunt ,  utyif " 
cxpcricntiaHolLndorumcrcatorunos 

docuit.  Sunt  n.  in  portubus  hominc** 

1"' 


FVNDAMENTALIS. 


Affecuratores  voczntMt  ,  quicrunt 
Maris&^olifideijuirorcs'i  &fifolvas 
cccntum  quinquc,  fc  obligabuntom- 
'iiafolverc,  fi  naufragio  navim  pcrirc 
<:ontinoat.  Ergo  horum  hominfi  opi- 
^ionc  cx  his  duabus  propofitionibus, 
^navispenyit,  Hacnon  peribity  prima 
citprobabilis  ut  quinquc  ,  (forte  ut 
diio,ycl  triajnam  &  ipfi  Aflecuratorcs 
l^^jj^i^ntur&ditctcunt )  &fecundapro. 
oabiiis  utccntum  cft.  Non  crgorcpu- 
gn^trcifumnixcircccrtum  &  evidcns 
P^ficulum  ut  duo  vel  tria,ubi  certa& 
cvidensfecuritas  utcentum  efh 

"incad  morcs.  Quis  itaeritamcns 
ut  negctin  lubricamateria  periculum? 
nonin  eafolum,  fed  in  omni  illudda- 
^"'';naminomnimatcria  gravi  huma- 
nauatura  eftccrto  &  evidcnter  fragi- 
^s:athoc  ipfum  evidcms  rci  cvidenter 
g^avis  pcriculum,  non  fcmpcreft  pro- 
^ii^um&moralitere^ficax. 
.  Sedundcquisfcirc  potcrit,  anpe- 
Jl^ulumproximumfit  ?  Refpondco. 
j^onfni^j.3^lg  omnibus  circumftantiis 
<^ci,  tcmporis,  &  perfonarum ,  confu- 
lit  expericntiam  &  has  duas  Pofitio- 
^esdifcutiat ,  Peccabo,  &  Ison  peccabo. 

piima  fit  moralitcr  certa,  &  fupra  o- 
'^nem  probabilioritatisalcam  confti- 
fccunda  crit  falfa  ccrto  moralitcr: 
critpcriculumproximum.  Si  contra 
Pfima  llt  ccrto  moralitcr  falfa ,  &  fc- 
undacci-t6moraIitcrTcra;ut  utllt  ali- 
iuod  remotum  pcriculum  ,  nullum 


proximum  crit.  [Et  hoc  quidcm  jn- 
dicium  modo  efFormo  circa  iias  pro- 
pofitioncs,  E^o  me  occidam ,  Ego  me  no» 
occidam ;  nam  omnibus  circumftantiis 
confldcratis  non  habeo  vcl  levc  fun- 
damentum  ,  ut  vcl  pnorcm  vcram  fu- 
fpicer,  velpofteriorcm  falfam.]  Quod 
ii  confiderata  &  examinata  expericn-  Semper  efi 
tia,  utraque  contradidionis  pars  tsbi  adexperi- 
fltprobabilis,  ficut  potcris  diccre,  Si  enttamre^ 
manfero  m  bec periculo,  peccabo  ,  &  tibi  currendu. 
proipicicns  cgrcdi:  fic  etiam  prudcn- 
tcrpotcris  d\CQre,Et/iman/eroj  ncnpec- 
f4k,&ftantehoc  prudentciudicio  re- 
mancre  :  omnccnimprobabileiudi- 
cium  pnidcns cft:  nec  pcccati,  qui  pri«- 
dentcr  proccdit,  rcus  eft.  Sed  deboc 
paulo  antc««w;.298. 

Scdpoftulas  ,  quidfadurusfitille, 
qui  cxpericntia  caret  ?  Refpondeo  vix  An-ne 
talemin  mundoeflehominem.  Ubie-  fewperad 
nim  non  fuppetunt  cxperientiaj  pro^ prjfpiUmi 
priajjdanturalicna:  ;  rctincocnimin 
portu  navim  mcam  ,  non  quod  fim 
naufragium  expcrtus  ,  fed  quod  alie- 
nis  Ho  iaduris  cautus,  &  vidi  fubmcr- 
gicxtcras,  quajprscccflcrunt.  Ergo 
codemmodo  ,  qui  carct  cxpcricntia 
propria  dcbctalicnaduci&  regi,  nam 
fi  ca^tcri  fugiunt  talcm  aut  talem  oc- 
cafioncm,  &  fe  impares  refiftentis  fa- 
tentur,  tu  homo  fimilis  illis  temcre  vi- 
doriamtibipolliccrcris  ,  ubi  alij  om- 
nesaut  fere  vidifunt. 


C  A  P  U  T  IL 

PRACTICVM. 

GeneraliaFundamentacompleftens. 

^Ntcquam  adFormam  &Matcria|n  niam ,  nonnulla gcneralia  praemittam,  Genfralis 
*-cgum  contemplandam  fubvc    ^^,'^  c^,r\  A^Unr^xriAnnt.ir  Di.tro  «r^r  


qiia:  fciri  debcre  vidcntur.  Plura  pof-  doctrnu- 
V  fem 


CCCXVTt. 

Domimum 
duplexi 
fhyficum 


1/4  1   irx       u  L  O  G  I  A 

fem  obijccrc,  plura proponere,  de  plu-  Deos humanos,  Summi  Dci  Vicarios,  MuH^ 

ribus  h^fitarc  ,  aut  dubitare,  ipfaquc  c^ui  divinam  potcftatcm  participant:  D/^ 

fundamentapkiribusfirmare,  6-:robo-  omnis  cnim  authoritas  iuirifdidio  & 
rarc^fedquiabrevitatcm  amo  ,  IHIo  potcftas, in cseio&intcrra^ 

brevioreomnialcribo.  Sumam  aDcp  a  Dcocft. 

Principium,  &  poft  iprumveniam  ad 

FVNDAMENTVM  XIL 

nSe  authoritate  f3  turisdil^ione  Di^uinL 

E  US  eft  Phyficus  rcrum  creararum  omniiim  Domi-  Vtcc^^^ 
nus;efi:&:moralis.  Illiobcdiendum.  Omnc  pcccacum  ^«^^ 
inobedicntia  eft.  SiDEusnihilpraEccpiflethominibus, 
nullumeiretpeccatum  Theologicum.  Aliqua  interdi- 
cuntur  ni  Decalogo  qu^  divinitus  prxcipi  poflcnt:  quas  forte  fue- 
runtaliquandoprxcepra^ 


Deusreru 
dotmmisi 
mmirum 
Phjfieas, 


&Mora- 


An  dtite 

prohibitio ' 
nem  divi- 
nam  Theo- 
lo^ica  ma- 
Intarepe- 
r.aturf 


Dim.  effe  verum  realem  &  phyficum  o- 
mnium  creatarum  rerum  Do?ninum, 
tnalunt  fupponere  luniores,  quam  pro- 
barc.H^cvcritas  ftatmihi  longa  fpc- 
culatione  ,  &  camcIarifHmedcmon- 
firo,  utputOjin  Thcologise  moralis  ii. 
i.difp.j.  per  totam  a  num.105. 
119» 

Deum  ejfe  moralem  dominum,  &  babere 
imperandi fiipremam  & abfolutam potefia- 
rt';w,  pt  oboin  Theojogias  Moralis  toto 
Iibr.2.&  prascipuc  cap.^.diip.i.anum. 
loo^.&dcinceps.  Uinc mfeiturDeo obe- 
diendum  ejfi, 

Eft  hodie  celcbris  in  Europa  illa  que- 
'ftio  quae  inqiiirit,  An  a^iones qu<t  maU 
dicuntur.prohibeantur  quia  maUyan  potiids 
fintmaU  quia  prohibit^!'  Antc  omncm 
humanam  prohibitioncm  omnes  ilLis 
quae  militantcontraDccalogum,  cffe 
malascftcertum.  An&:  ipfajmaliB  funt 
indcpendcntcr  ab  omni  Icge  Divina.^ 
AflcritD.  rhomas  ,  aflc.unt  Patrcs 


Dominicam',  &  omncs  qui  Angelico 
PrsBccptorifubfcribunt.  Ncgat  Do- 
(ftor  fubtilisi  negant  cum  illo  PP.  Fran^ 
cikani,  &:  cumipfisScotiftarunivcrli. 
Et  c<jo  ,  quia  gcncrofilTime  de  mco 
Deo  fcncio,  Scotiftisconfcntio,&  antc 
pofitivum  Dci  Pr^ceptum  nullum  pec- 
catumaut  culpammortalcmvcl  vcnia- 
lemadmitco.  Vidcmea:TheoIog.Mo- 
ral  s  num.  loi^. 

Si  quxras,  an  Deus  pofTitdirpcnfa- 
rcinDccalogo.^  &fipofrit,  annon fo- 
lumpoifitcontradidoric ,  fcd&con- 
trarie.^  Remittam  tc  ad  ciufdem  Theo- 
logia:  Moral.libr.  i.cap.^.  difp.(^.nnm. 
ri  ^o.  ub'  a  ratione  rcm  cxpedio.  Ad  Aft^^J 
difp.  7.num.i!96.  &  dL^p.g.num.  1116.  pcfi^  jf 
ubr  Scoti  dodrinam  Bcrnardi  tcft.-j^^'!r'.^) 
moniisconfirmo:  dicamqucDf«;«/«f-  i^gi^^"^ 
mnibus  difpenfare  contradUtoriepofie  &iti 
a/iquibmetiam  contrarih  Etquiahxco- 
mnia  fufilTnrje  in  librocitato  pertra- 
Cio  ,  non  eft  curmoIcftusIe(5i:orifnn 
eadctn 


riat 


i 


F  VNDAMENTALIS. 


cadem  rcfcribcndo.  Subfcribo  Scoto 
3-      37.  qu^ft.  I.  §.  lltcdtcitur,  &feqq, 
^kamo    z,  quaft.  1 9,     3.  d/thtum.  Pc- 
de  Aliaco  m  i.       14.  Andrcar  de 
^aftro novo in  1 .  dtft.  48. ^«^/!  i.  arttc. 
i-yerfoni  Alphal;.  6i.ltt.  E,  &  Fy  Ga- 
3-^{/?.37.  i.4;/.z.Almai- 

'-it  oftcndam hanc  cfTc omnium Pa- 
truin  Francifcanorum  op  nioncm 
'^"^ol.Moraltslth.  1.  cap.  ^.dtjput.  6.nu. 
^^S?»  Sic  aio.  i  In  ComitiisProvin- 
^alibusPatrum  Franciftanoruin,  qui- 
^us Lovanij  anno.  1 6^^.  prsfuit ,  Rc- 
^«^rcndimmus  D.  Maichantius  ,  Vir 
l^ujtistitulisilluft  is,nonni(ipurado- 
?['"aS^oti  dcfcnfa  diei^.Iulij.  Prac- 
^P-  Simonclordens,  (tumPrcvvin- 
^'alccleao ;  crat  thcfis  XX.  Natura- 
p  ^     J  »0«  eft  tpfa  Katura,  fcd  acJus  di- 

^J^^^^tum  ^J^'^  ^oluntatis.quo  per  tmpoftibtle  fuhla^ 
^"^-       l  reftat  peccatum  contra  kgem 

^^Wi^  ^'ttur^.  Mtqua(natur<ele.x)  ccmple- 
luT^''^''--  c  ''""^^^^^»' ^^foitite neceffkrtam ,  aut 
a^M.  ^"^^'^^tamcreatur^  rationali  ,alta  noni^ 
^^milis,  '^^'^^^^^^mofolo^antillo  itta  d^fpenfabi^ 
Atfcciucnti  dic  Prjefidc  Patre  An- 
^^"loabOudcnhoutn  fuit  thens.  IV. 

prtmdc  ta- 

l^^ifi  meUigantur  ejfe  tanttan  negatiwt 
\  A^r  nuHum  actum  pr^cipientia, 
/^a^;oIum  odium  DEI  blarphemias  &: 
A  •  fir^fr^^^  'vetantia )  funt  legis  naturalu 
J^^*^^fn.i  '  ^^nrttopr£cepto.  vidcltcet  fancTi. 
^'''«m-;  S^hbati,  quatenus  pofttivum  DEl 
/'^  ^4e.  :„  ^^"'P^^^ctptt^dubttatScotus  &  nos  cum 


daci  ^'^^^^^  cxcepto  tUo ,  quod  vetat  men- 
adeo^^  '^^^^^  ^^«^«w  iegis  r.atttralis  large^ 
di^Tr    ^^^^^^  it^rispoftttvt.  Jn  hU  DEl'S 
^^^ondi    4ntlf  ^''»^'^^owiUis.  InnuUis 

^'^-^^thom  Vj  vfr  "^^^  "^^^^  pur-is  homo.  Et  thcfis 
^l^.>  hominemcum  ufuli^ 

fibi  ///  '^'  ^  ^^^^^^tyquin  ettam  prdfhcam 
^^'^^  /^^fw/  Naturaieni/t  tamcnper 


impoftihile  ,  DEVSnonprd>cept(feteaqu£ 
funtLegis  naturatis,  nuUutn  commtttere- 
TuT  peccatum  in  materta  taiis  legiSy  Itcet  NB, 
faretquis  fe  agere  cotitra  naturalem  hone^ 
ftatem.  Voiui  citarc  has  Thcfes,  ut 
Lec^ores  cognofcant,  quas  fcntcntias 
SchoIaLouanicnlis  admittat  ,  &  tota 
fubtilis  profiteatur;  noncnim  videtur 
crcdibile,  in  provincialibus  tanti  Or- 
dinis  Comitijs,  Marchantio  Virodo- 
diffimo^&ScoticaE  dodr.nse  dcfcnforc 
accrrimo  Antiftitc,totiusBelgij  Patri- 
bus  prii^fcntibus  ,  doctrinam  contra 
Scotum,  fub  nomine  Scoti,  potuiflc  fi- 
necontradiflionc  dcfendi.ncc  vidctur 
crcdibilehanccandem  dodrinam  cftc 
malam,&tamcn  Lovanij  defcnfam.  O- 
mncs  fuimus,omncs  Dodores  inviia- 
ti,  omiics  ctiamLiccntiati ,  Baccalau- 
rei,&c.  Adfuit  RcdorMagnificus,  Vir 
Thcologus  &  bene  docftus;  adfuimus 
muki  Docloresiinterfuit  vulgus  Aca- 
demicumnumeroliI?imum:  &ni  tanto 
hominum  dodorum  &:non  do<ftorum 
numcro,ncmofuit  qui  contrapofit.>m 
Conchilioncm obloqucretur  vcl  muf- 
farct.Ego  fui  primus  c|ui  argumcntari 
icifTus  ;  &:c]uiafub  illud  tempus  mca 
Thcologia  Moralis  imprimebatur,hac 
candcmThcfim  impugnavi.  Rcfpon- 
dcrunt  do(fciirimc  &  foiidifTunc;  difcef- 
fido<5tior&  inhacScotiopinionefun- 
datior.-qua^omnia  fruftra  dicividcbu- 
tur  Thcologis  ,  quiiftarum  Contro- 
verfiarum  pcriti;  at-quia  dodis  indo- 
<5i:isciucdcbitorfum,ha:cvolui  ubcr.us 
rcccnfcrcvutomncs  &  finguli  vidcanr, 
qtioiure 

D,AntoninusDiana 
hancdo(flrjnac^ndcnet/'.trf.<?.fr.8.Rc/I^^^'^^* 
59.  Rogatan  fornicatio  fit  intrinfcce 
mala,  vcltar.ttim  mala  quia  prohibita^ 
Anilla  fi  non  cflet  prohibira  a  Dco, 
cffctbona?  RcfpondimT/;fa/c>^.  Morai, 
V    1  iib.y 


IS6 


THEOLCGIA 


lil/.i.nu.  1 600.  non  cffe  malam  praefcin- 
dendo  aDivinopraecepto,&inhoc:o- 
ti  Schola:  ScotifUrum  rcceptiffimaE  & 
commcndatifTima:  confoniii.  Addidi 
fornicationem  eo  cafu  (po/Tibili  aut 
iionpofTibili)  quo  non  eflct  divinitus 
intcrdi(5l3,ncmpcquo  noncfletmala.fi 
alias  eflct  unicum  medium  neccflarium 
advitam  confervandamforebonam& 
obligatoriam  fub  peccato  mortali:  eo 
nimirum  modo,rigore  dc  fenfu,  quo  a- 
lia  vitap  confervandsrcmcdia,  fi  quan- 
dodicunturpraeciscncccflaria.  Q«od 
ipfum  nontamprobari  quam  dcmon- 
NB.  ftrari exiftimo.  [  Quoniam  quinti  prx- 
ccpti  Dccalogi  virtute  tenctur  homo 
poncrcmcdiapracisc  ncceflariaad  c6- 
fcrvandam  vitam,nempc  mcdia.qua?  a- 
kas  ponifine  peccatopoflTentjatintali 
cafu  fornicatio  eflct  medium  praecise 
neceflarium  ad  falutem ,  &  tamen  poni 
finc  peccato  poflet:ergo  &  deberet.]Et 
eodcm  modo  de  poUutionc ;  codem  de 
caeteris  peccatis  omnibusPhilofophor. 
cccxxii.  Lcgit  hanc  reccptiflimam  Sccomu- 
Uirahtlis  niflimam  doclrinam  Diana ,  &:  refolu- 
Btantce  tionecitata  ^.Sedbtc  excandcfcit&ait; 
/«^^-  [Hicfuiterror  Martinide  Magiftris, 
contra  quem  infurrexit  tota  Schola 
TheoIogorUm,  &  ideo  advcrfus  fente- 
tiam  Caramuelis.VidcNJC^^igucrSj^/fyw^. 
tra^.de  limperantiaiCa.zJub.  6,n.  3  3 .  Lay- 
m;it],Ltbr.^,felit,^.nu.  28.  Facundez,  in 
Decalog.  tom.iJib,  6.cap.\.  nu?n.^.  Dica- 
{i\}[am  de  lufl.lib.i.dijp.  3.  dub.  iC.num. 
239.  Azorium  to7no  iMb.  3 .  cap.^.  qudft.i. 
Lcflium  lib.^.  cap.  ^.dub.-j.  num.  fo.Syl- 
vium  «^i  infra  (nempe  tnzz.D  Vjoma 
^u^ft.  154.  art.i.  )  &  alios  communi- 
ter.  ]  His  fic  pofitis  aflirmat  Diana 
quatuor.  Pmwf>  cn :m  dicit  (nimirum 
contra  Caramuclcm  )  fornicationem 
cflTeintrinfcce  malam,  &  ideo  non  fo- 
lum  prohibitamiurepofitivOjacDivi- 


no,fed  etiamjurenaturan.S'tf^««</o,na» 
tatetiamcx  fuperius  di<^is  contraCa- 
ramuelcm  ,  fornicationem  eflcpcr  fc 
maIam,nequcuIIo  unquam  cafu  poflTe 
eflclicitam  ;  ciim  careat  convcnienti 
modo,  & ordinc,quem natura,ad edu- 
cationcm  &  promotionem  prolis  in-  Qf^^^f^ 
ftituit  ac  requirit  ;  Quapropter  etfi^j^/f^' 
mors  cuipiam  intent3rctur,nifi  ad  mu- 
licrcm  non  fuam occcdcret ,  non liccrc yji^ 
ciacccdere;  utinccfi  accedcndo  pof- jyj^fi4^' 
fct,  quantumcunquebonum  procurz-  ^^ntli^ 
re  totiPatria?,quianon  funt  facienda^^^^^^f'' 
mala,ut  evcniant  bona.  Tertio  addit  i-  a^in^^ 
dem  quoddidumeftde  fornicationc,-^^^;, 
dicendumctiameflc  de  pollutioneco-*'^ 
tra  eundemCaramueIcm,/(?fOf/r4ro««.  Qfitfi^ 
I  ^O34iflercntcm,quod  fi  Dcus  mollitie  O' 
noninterdixiiret,nunqiiamcfletmala,^^^<<//' 
faepe  eflTet  bona,&  aliquando  obligato- 
ria  fubpeccato  mortali.  0^/4rfo,ad  ful- 
mina  &: minas  rccurrit,  &  ait  [  Hanc  O' 
pinionemy  quam  prius  errorcm  Martini  dt 
MAgiftris  dixerat,  &  contra  quam  totatn 
Scholam  infitrrextjfe  addiderat,  rejpuenda 
ejfe  fcut  de  fornicatione  dixerat:  &  fe  fctre 
Viros  doclos  has  opiniones  Cenfura  Theologi' 
ca  inurenda^s  ejfd  exiftimare.  ]    Sed  quid 
Caramucl  contra  ?  Elevabit  ad  Deum, 
&coeIum oculos,&  inchm;ih'n, Tant£nf 
Animis  Caleftibus ira  ?  Volctque  cxami-  ^ 
nari,  Quis,Ouidy&c  Contra  quem  picnti/fi-^ 
musDianaobloquatur Porro  loqui-^^^ 
turDiauaillc  mcus;  Vir  dodifl^miis  & 
moderatiflimus;qui  a  cenfurandis  alio- 
rum  opinionibus  abftinct;  qui  tantum 
cenfuradigna  inurerc  iolet,  immode* 
ratas  luniorum  aliquorum  CcnfuraS» 
Etcontra  qucmha?comnia  ?  Contr* 
Caramuclcm,  Difcipulum,  Amicuin> 
Dcfenrorem,  a  quo  non  fcmcl  fuit  co- 
traCcnforcsignorantcs  protc(ftus,  * 
quofuitin  Scholis  cxcclletiflimis  pf^f- 

lcCtusA^dilucidatusjCiii  amicitiae  foe- 

derc 


FVNDAMENTALIS. 


fccfiadi/Time&araimme  eft  iudus, 
&  ut  in  littcris  fuis  loquitur,«y^  ad  effu- 
fionemtotm  fangumis'.  pro  quo  vicifiim 
vitamjfiruccurratoccafio^expcncletli- 
o«nter  Caramucl.  Scd  diect,  AmicmiUey 
fidmagii  amica  Veritas.  Qua:autcm  ve- 
ritasi'  Hic  Vigilanti^imus  Vir,  dormi- 
^atjocuIatiflrimuSjCaecutitiamiciiTimus, 
fui  ipllus  oblivifcitur;  &  docfciffimusjf  e 
nonvultcaperc  ;  Quisenim  ncgabit 
Virotanto  poflcjfi  velit.^At  quis  ncga- 
oit  amico  tato  vcllc,fi  pofTitf  quid  icio. 
^nDianaetiamnunc  &in  sBtcrniimco, 
pictatcm  vcnc  ror ,  Ingenium  vcncror; 

tamcn  mc  &  totam  Scoti  Schola  mc- 
cumgravi^Timevulnerata  ab  eo  vidco; 
&tamenita  iilum  amo  ,  utcontranil 
?Pponerepofrim:Patcrcigitur  Eximie 
■iJomine  Magifter  mi,ut  qui  nolo  dicc- 
^^rc  tc  ingcnio  aut  voluntace  dcliquif- 
|f>dicam laltem tc nimis  fellinum in  il- 
|ius  Librimci  Icclionc  propcraffe,  & 
ideo  me  non bcne audiviffejfi  enim  au- 
diviflescxactc,  tanto  csingcnio  &  do- 
«nnafuffultus,  utctiainteiligercsbc- 
Patcre  igitur  ut intadaperfona tua 
(*Limcn«mvcrusamicustuus ;  amome 
*  ibi;  ncc  tanti  mihi  cft  pcrfonamca, 
Jjjcamvelimdcfcnderc  ,  cum  damno 
Tua»JvcrbaTua  recognofcam,dicam- 
^^aliqua  rcferri  ut  mea  ,  quac  mea 

Lib 

^  '^Q^|egi{rcvid]riV.' 

.''\"^^'cbasprim6/<;m^ 
^iiijece  malamJ)oc  eft prxfinidendo  ab  om- 
'**P^ohibtticnedtvmd.  Hancaflcrtioncm 
*«amefle  contra  meam  doflrinam  fa- 
^oi";Atillam  tuam  ncgat  ftibtilisDo- 
or,  ncgantPatves  Fracifcnniunivcr- 
^l^egantomncsctiam  Scotiftx,  qui 
oiuntFrancifcani,ncgo3cCgo~Qiiod 
y^omme  w4//f/4:wrr,«/:-i^^inteIIigas  iU 
«mqu«  a  violatione  Decalogi,&no- 


"nt;aliquaqua:  fufiflime  impugno  in 
^•pMorali  qucm  citas 


quac 

&  totum 


mmc maliti£exttwfic<€,  qn^aviolatio- Anpeccata^ 
nchumanaf  legis  provenit,dicam  ^or-fintintrin'^ 
nicationem,  Molliticm ,  Homicidium>yff^  malal 
Furtum,  cflcintnnfccc-mala:  hoccftj 
habcremalitiamtalcm  in  qualurahu- 
mana  difpenfare  non  poflinr. 

hA^t\i?isfornicationem  nonfolumpro-  Quidflr 
hibttam  ture pofitivoac  divinojed ettam  lu-  natura  l 
renaturali^  Conccdo  illam  inhibitam 
lure  naturae,  Scd  quid  nomine  Natura 
intelligas  doecrivolo.  Anne  PaterExi- 
mie  inTuoLcxico  Natura  eftaliquid 
diftiH(fcumaDeo,lcgGsDco  imponcs, 
& homincs  vel Dco invito  gnbcrnans? 
Ride,  ridc.  Scio  oppofitaf  dodrinxaf- 
fccIas,haecnon  admittcre ;  at  vidco in- 
confcqucntia  Inborarc,  &adtales  an- 
guftias  reduci.ut  dcbeant  ad  nos  veni- 
rc  ,  ne  mulcas  Chima^ras  conccdant. 
Natura  a  qua  lus  naturalc ,  nomcn  de- 
fumit,Deuseft;Naturanaturas;  Natu-  dcus  eft 
racmincns,a  qua  pendentcflentialiter  naturana*^ 
omnesnaturx.ergolusnatui  alc  cftius  turans.. 
Divinumpofitivum,quodut  diftingua- 
turaracramentali,  quodetiam  Divinu 
^  pofitivum  eft  NaturalesoQ^tM^yy^TiCi  -^aturalc 
N^/r/vif4/f,fumptaNaturapro  nativita-  quafina- ^ 
tc;hoc  enim  lus  natum  fuitcum  homi-  (jyitale. 
nibus,&  Lcgcm  Moyfeos,  Evangcliii, 
&omnes  leges  pofitivas,  quas  tcporis 
fucccflu  tulitDcus,antcceflit.H^c  ego» 
Attu  rcponis  contra;  lus  Naturalc,  no 
cfle  lus  Divinum  a Deo lat um.  St d hoc 
Tibincgat  Scotus  ,  negant  univerfl 
Scotiftxjquibusegoconfcntio. 

Aflcrebasfecundo,  Caramuelisfinte-  cecxxiv> 
tiafi mors  cuiptam  intetaretur,  nifiadmU' 
lierem  non  fuam  accederet ,  licere  ei  accede- 
re,utvelfic fuafaluti  confuleret.  Item  eiuf- 
dem fententia po/fe  Virum  ad  non  fuam  ac- 
cedcre  ob  bomim  Patria procurandum.  Si 
hxctiicit,mirabilitcr  de!iratCaramuel.' 
Si  hsc  rationibusfuadercconatur,  li- 
gariargumentatordcbet,rationeseius 
V    3  folvi 


t;8 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


rt,quam 
peccare. 


[Kotail- 
Ituimeiiusy 
pro  Morali 
Dialecli 


iblvi  non  dcbcnr.  Quod  fi  ne  fomnian 
do  cjiiidcm  hasha:refes(runtn.noncr- 
Tores  Thcologici  folum,  fcdhxrefcs) 
approbarit  Caramuel,Dcus  bone,qui- 
tailliiniuria  fit,  &  a  quanto  illa  amico/ 
Dicit&docctCaramuel  ftante  hocrc- 
rum  ordine  pcrman;  rc  Dccatogum ;  & 
hocftante,utflatforn:cationee(rcma- 
lam,neq;  u'lo  un^  caru.pofTc  cfle  lici- 
ta,cum  carcat  convenicnti  niodo  &or- 
dine;  que  Natura  (hxc  cft  Dcus;  meo 
n.Deo  nullaNatura  dominctur)  ad 
motioncm  prolis  inlHtuit ,  &  rcquirit; 
qua  propterctfi  mors  cuipiam  intenta- 
rctur,  nifi  ad  miiliere  npn  fuam  acce- 
derct,mori  omnino  debcretjhominiq; 
contra  Dcu  pia;cipicnti  obcdire  non 
poflct.ItafccitSufana,qu2ecuautmo- 
riturae{rer,autcognofcenda  a  laicivis 
Iudicibus;D.^?;/i'///(r.ij.ingcmui(relcgi- 
tur&  dhhTciAnguJiiafujjt  mihiundique: 
fienim  bocegero.mors  (  mortalepcccatu) 
mibi£fi;fi  autem  nonegero  non  effugiama- 
nufvefiras.  Sedmeiiusmtbieft  abfque  opere 
('fcclerato  vidclicet)  inctdere  tn  manus 
yefiras,  quam  peccare  in  confi>eclu  Domini. 
Quid fi  totius Patri^c  falus ab  unica for- 
iiicationependcrct^  Pcrmitti  dcberct 
perirc,&  committi  fornicatio  no  pof- 
fct.Ecce  Diana,  Caranuicl idcmfcntit 
quod Tujidem  dicit  quod  Tu;  hac  do- 
drinaputatefledeFide;contrar.ufcn- 
tientidicitana:hcma:&pro  vcritatc  g 
aFide  didicit,  fjnguinc  vitamq;  liber- 
rimc  &conftantiirmie  fundet,  cu  fuc- 
currat  ocra(io.Quo  crgo  lurc  hos  arti- 
xulos Chrift  ana; Fidei coHgcris contra 
Caramuclcm.^Nonid  Caramucl,  Exi- 
mic  Dominc,  cj?  ei  adfcribis,  lcdaliud 
toto  coelo  diverfum.  Tenet  cu  Subtiliu 
Schoia  Caram.  cj,  fi  Deus  in  Dccalogo 
difpcnfaret,((itcafuspofribilisaut  im. 
polTIbilis)  quod  in  tali  homo cafu  non 
rpectarct,  occidendo,  fonijcando,fu- 


rcndo,  mcnticndo,  /candalizando.Tc- 
net,quodfi  firmato  quinto  csetcra  fc- 
cundKTabujx  prajccpta  Dcus  abroga- 
rctpcccarethomotuncoccidendo.no 
tamcnluxuriando,rapiendo,dccipicn- 
do;&c.additq;  in  tah  cafu  habituru  ob- 
ligationem  ponendi  media  ,  alias  noii 
pcccaminofa,qii^efllntpra:cisenccef- 
fariaadconlcrvacionefus  vitx;cumq; 
in  tah  in  illo  rerum  ftatu,  fornicatio  no 
cflct  pcccaminofa,fi  timen  juxtaartis 
Medic^rcgulas  diccretur  prxcisc  ne- 
celfariaadfalutem;  cflctnon  folum  li- 
cita,fed&  obligatoria,  eo  vidcliccc 
modo  quoaliapharmaca  vclmedic!- 
nx:  fxpc  enim  obligamurponercre- 
media,qu3Enonfunt  peccaminofa  ;  fi 
tamen  dicuntur  cfl^e  ad  falutis  confcr- 
vationcm  pr^ecisc  ncccff  ria;  nempc  cu 
talia  dantur,  [  nam  utaliquid  dc  rc  Mc- 
dicadicam,a  Chirurgis  intcrdum  mc-  na 
dia  prjEcisencccfl^aria  prxfcribi  cxifti-  0(4*^^* 
mat  Caramucl: dubitat tamcn an inve-y?f? 
niantur  pharmaca  qua:  vereneccflTaria 
dicantur.Scd dehoc ahbi.]  H^c  Cara- 
muel.  H^c  cfl^c  ccrta  dicunt  cumCa- 
ramucl  Scotift^  :  harc  cflbprobabilia 
omnesThomiftae ,  &  omncs  qui  danc 
operam  aliis  fcholis.  Eflfe improbabilia 
&  ccnfuraTheologica  digna  Diana  u- 
nu5,ciuem  hallucinari potius  crcdo,  & 
alicjua  aquivocationc  aut  prsejudicio 
laborarc,  quam  vellc  Scholse  Scotifta- 
rum  purifrim2r,fanctiflfIma:,doaifl^mg, 
iniuriam  tam  magnam  infcrre. 

NoTA.  Tamctfi  dida  vidcrentur  ccCJ^''^'' 
fufliccrc,  ut  mcus  finccrus  Lcdor  co-  Ce4^^* 
.gnofceret  eflb  Scotiftarum  dodrinaOT  -rheoH^ 
communiflTmiam,  quam  meus  Diana  r«^^  ^ 
cotidcmnat,  adhuc  proprisBtcnuitati^^?^/'"''* 
difHdcnsPragcnfcsScotiftas  confulo, 
.&  corumdcmDccifloncmfubfcribo. 
D  Hverendimm.e&  EximicDominc 
-^^'Magiftcrnoftcr.  D-^j  ad  nosPofi- 
tioncs 


FVND  AMENTALIS. 


%  non 


Printa, 


tiones  vidcndas  examinandas  &  cehfu- 
randasmittis. 

Prima  e(i;Probabilisefldo^fnna  Scoti 
^ocentis,  a^wfies,  qtufuntpeccamwoPc.ef 
P  ^ialoipeccaminose,  quia  prohibtta  dmni^ 
^«*y««f  i  ^on  tamen  ideo  fwjfe  dmnnus 
y.y^^^^^^^^qi^iaprafctndendoab  omnt  pro- 
inbittone  Dtvmd,  vd  ut  altj  loquuntur,  an^ 
^omnem  prohtbtttoncm  dtvtnamy  adhuc  il- 
^^^^'^ntmaUpeccamtnosl 

Secund  a  stando huic docJrina certum 
^J^PvelDm  fetundamDecalogt  tabulam 
fiontultfet,  vellatam  totam  abrogaffet,  & 
^^^ndem  materiamaiid  kge  non  prohibu- 
VJ^ty  "omicidta^fornicattonesrpeccata  con- 

^'^^^^^m.furtay  mendacta  &c.  nonfore 
p££cata. 

efi  J^^f^^^  Stando  eidem  doSrina  certu 
I    ^EVStoUeretfextumpraceptum  Deca- 
j^f'^^^^ttm  ( cafus fitpofibilis  autimpoft- 
'      &reltnqueret  qutntum:  &c.  Euniy 
^J*'^^boraffitabundanttdfeminis,  ita  utvel 
^^^^  ^^ceffarto  mori ,  vel  tUud  dectdere, 
^^fpottth  eligere  decifionem  quamcun- 
^^Miiammortem. 

ri  0^^^^      propofitione? duoinqui- 
^rer^^^"^*  ^^^^^*'^""  '  ^**  ^Pf^  revera  ftnt 
'  ^    ^rancifcanorum  ScheUy  &  altc- 
^'^^^''fintprobabtles? 
f  Jgitur  unanimi  confcnfu  r^- 

pondcmusadprimum  :  hastrespro-^ 
^t'oi^s  cflc  Scutii  cflTc  omnium  me- 
noft  •''c^^^c^tiftarum  ,  dcfendi  in 
h}c^"^'*^^^'5q"otiu4c  ,  eafqucnos 
obro  ^^'^  tcrrarum  doccrc. Qiiam- 
PofV  3{fc, tioncm;      tres  pro- 

rum   n"'''  """"       ^'^'''^^  Scoiifla- 
nianifea 'T^^'^^^^^"'  ^  erroncam 
j^.^^^^-atlirmamus. 

fpond  ^^<^"nd um,  nos nolle  re- 

t^^iiiiiamr;  ^°r^''eV.Kcverendif.& 
^ulat-  i  r  ^'i^s  con- 

'^^^^errctcnimiuiuriamfoli  ,  qui 


rogaret,  an  lucccarerct  ?  habct  ada- 
gium,  N(?«  eflfatiscaflay  dequd  quarttur, 
&  incjuirerc  ,  an  opinioncs  noftras 
Schola^fmt  probabiles,  effct  rcduccre  opiniou^ 
in  dubium  remccrtam  ;  &  petcre,  an  rtiusScho- 
habcantSchola  Scotiftx?  ncmoeninr/^  p^^^ 
itaamensfuit,  utunius  integrac  Scho-  y^ijij 
Ix(putaThomifta?,Scotiftaf,&c.)fen- 
tcntias  improbabilitatis  condcnarct:  ^ 
inomniumenim  opinione  un^  Scho- 
la(imo  multo  minus)  fufticitad  faci- 
cndam  opinioncm  probabilem.  Sic 
fcntimus;  Sicctiam  fcntirc  V.  Reverc- 
di/rnnam  &  Eximiam  Dominatjoncm 
crcdimus.  Scou  cnim  nonnullas  opi- 
nioncsreijcit,  at  nullam  unquam  vo- 
cavit  improbabilcm  :  quin  potiiis  has 
ipfas,  dc  quibus  imprAfentijrum  agi- 
mus,fcmper  vidimusa  V.Revercndif- 
fima  &  EximiaDominationcimo  ct- 
iam  ab  omnibus ,  qui  politiori  do(flri- 
naedantoperam,  ut  pi  obabilioresdc- 
fcndi  Praga:  in  nolb  o  Collegio  i  f .  lu- 
nij  i6;o,. 

Fr.Bernardinus  cUnchus  Guar-* 
dianus  &  S.lheol.  Lettor.. 

FT.  Daniel  Bruoder  S.  Theologia 
Lecfar. 

Er.  Antonitis  DonniUus  S.TheoIog. 
Le^sr. 


EGo  idem  fentio ,  ncc  inprimapo* 
fitione,  qua?  cft  bafis  aliarumali- 
quidcenfuradignumreperiet,  c^ui  at- 
tente  confidcrat  adioncm  peccami. 
nofam  fcupeccatum  aliud  eflcPhiio- 
fophicum  fcu  Icgc  Phjlofophica,  a- 
liud  Thcologicum  ,  fcu  icge  Divi- 
napolitiva  prohib  tum  ,  qua^ultima 
pcccaminofitas  fcu  malitia  rclidis  a- 
liis  a  Scoto  Thcologo  confiderata 
cft,ncc 


Peccatum 
dtiplex: 
Phtlofophi  - 
cumylheo' 
logicum^^. 


THEOLOGIA 


Etiamji  -cft  ,  nectamen  ideo  negavit  vcl  ncgare 
Detts  noti  potuit,  peccatum  politicum  quatale, 
effetddft-  v.g.  mcndacium  furtum  vcl  homicidiu 
turpecca-  eflbpoliticaprohibitione  &  punitione 
.tapolitiC4»  dignum  ,  ctiamfi  Deus  non  cflct ,  vcl 
non  eflet  viiidcx  malorum. 

Fr.  Ludovicus  Connaus 
SS.TljeologuL&cJir. 
Scd  cur  .tam  multam  retamdara? 


me  coegit  Diana;  qui  has  forte  fubtili- 
tatesnimis  feftinus  didicitiunior,  & 
modonotainurit  fcnior :  ubi  cenfura 
dignaeftfoia  Dianae  cenfura.TranfcQ 
adalia  ;  nam  utpluradicam  me  coi^it 
veracitas  &  finceritas  ,nc  pluradi<:am 
amicitiaamorquc:  crgo  ut  utrifque  fiat 
fatis,  hacc  paucula  fufKciat  adnotaflc^ 


F.VNDAMENTVM  XIIL 

De  authqptatetS*  jurifdictioneHumana. 


^^^^ 


2rimaLex 


Bcdiendum  eftDeorObediendum  eft  PrsepofitisEcclc-  ^cc^ 
liafticis.&raccularibus.  Singuli  enim  tcnenturobedirc^« f^^''^ 
(liis;  no  quidem  abfolute,fedintra  terminos  corum  au-  eritl^^^^y. 
choritatiSjVidclicetPontiHci,  Cardinalibus,  Epifcopisd^^ 
&c.in  tcclefiafticis;  Abbatibus,Pra^pofitis,  Prioribus,GuardiaHis. 
Red:oribus,&:c.  in  Regularibus:  Ca^fari,  Regibus,Principibus,C6- 
fulibus,&:c.  in  fecularibus.  [inlibertinohocf2Cculo,inquo  pleriq; 
fenondici, voluntlaltemindependcntes  cfTe,  primaLcxpronun- 
cianda  edjLej^esJervamor ;  quiaii  non  fcrvantur ,  ad  quid  conducere 
poteruntLegcsf] 

compefccre,  quo  convincerc  &  con-  gndfi^.j^ 
vertcrepoffes?Rcfpondeohanc  qua?-  V^'^^ 
ftioncm  mercfpeculativam  ,  nec  nO  cur^ 
cclfariam  ita  nobis,  ut  cx  illa  GJiriftiani 
mpres  dirigercpofrimus:  fupponimus 
enim  Deum  habcre  fupremam  &  abfo- 
lutam  authoritatem  in  homines  ;  ncc 
enimChriftiani  efTe  poflcmus  ifta  ve- 
ritatcncgata.  Ethancob  rem  nonmc 
morybitur  haec  Cotrovcrfia,  quam  fu- 
s  c  tra  <5to  in  Tkeologta  Moralis  Lib.i  .per  to ' 
tum,  iuxtaeditionem  Lovanicnfem. 

Jf^  claujis  oculis  fimdur»  Decrtii^ 

nntificum'^  ^^^^ 

CUm  obijciuntur  contra  veteresfi.-  ^ 
authorumOpiuioiies,Pontificum  «'i' 
iuflio- 


•eecxxvii.  QTantc  hoc  rerum  ordine  facillimc 
Curdebea-  Oquis  oftendere  poteft,  dcbcrcFiliu 
mus  obedi-  Patri,  R.eIigiofum  Prselato  ,  Vafallum 
re  Pricpofi-  Principi,  ServumDomino,  8<:FamuIu 
tis?        .  Hcrofervirc:ftatenimc]uartumDeca- 
logipr2ecepium,quonobis2Dcoindi- 
citur ,  ut  fuperioribus  noftris  obedia- 
mus.Scdquid  diccndumilli,  quiDc- 
•calogi  prxccpta rcijccret,& de Dei au- 
thoritatcLegislativa  dubitarct.^  Quo 
deberct  probari  aut  potius  demoftrari 
modo,DeumIegesferrc,5c  hominibus 
pracccpta  imponcre?  Quid,  finoviilli 
Haeretici,qui  nati  in  Anglia  antc  annos 
Indepen-   paucos,&  Independentes  dicuntur,  ficut 
dentesqui}  hodieab  hominibus,  cras  vclint  aDco 
An  obedi-  non^cpendcrc/*  QiioiHos  ratiocinio 


net> 


F VNDAM 

Pw^tl'  i!J"'°^"^^^ccreta,  adcjuicrcimt ftatim 
'"^r!^orn  Zr  ^^^'  &  malunt^obcdirc,  quam 
^ecretu?    ""^^"P^^onbwsfuisdirputare.  Atin- 
•   terrogo:  An  Dccrctis  SuiiimorumPo- 
tJficum  necclTario  fitadquiefccndum? 
^ccxxvTn.    Rcfpondebis  ex  Dian^part.itraa.i. 
^^"tprm.  ^^fi^-  aliaDccretaeflepr^ccptiva,a- 
^J^ircgulativa,&  cofiiltiva.  VerbaDia- 
^'<?»«f ,  4-  n^lunt  hsc.  Nec  obftathuicfententuDe- 
confu,  ^^«fum  clementis  VIIL  quodaffert  Peregri- 
««f.       ^J^profuafirmandacpinione :  vam rejpon- 
f^^mMolfefto&Alphonfodeleoney &a- 
"Jf.Decretum  iUudnon  effe  Utum  aVonti. 
Pceper modum pr^ccepti irritantis  confejiio- 
^uis  tU  7^  "^^^^^^M^^i .  fed  per  modum  reguU 
U  di^f.^^  *'  ^^onftlij,  An  non,  fi  fic  incipiamus  cx- 
^..s    -  PonercDccreta  Pontifrcum,paucifri- 
"^aprffceptaremancbunt?Etfihocde- 
^•^etum  fic  cxponitur,  curnon  &potc- 
runt  eodem  omnino  modo  Pontificu 
|JniverraDecrcta<'  Annc  dialeaicarc- 
^^i-  mai^^       diceret,  ftantehacDia- 
^^oCttina  neunumquidcmPontifi- 
V^i?  ^5^retum  forc  praccptivum? 

emvidere difparitatem,quamdif- 
"^wterafiTignandamvidco. 

-^^daujisgculisobediendum  fitCAr- 
.^^jj^j^  dmdlium  Traveptis? 

^'^''dtnai  J)^plcx.cft  in  *Eminentifrimorum 
Itu*,,       ^  ^QminorumCongregationePo- 
^!;  .^^'I^cfinitiva,&Praeccptiva.  Qua- 
:   ""^authoritatisconimDc  cifioncs, 
vidimus   Fundamento  quinto. 
"^^f^f^txfintpotcftatis  Leges  &:  Praecc- 
>q"aj  ab  cifdememanant.videamus. 
]  j  .  "'^><]u«  dc  CardinaliumLcgis- 
-^.  ^^  Potcltate  divcrfis  inlocishabct 
verb^^*  ^^^o"ius  Nodinot  in  Summa. 
l^^r^e.h^:,'^'^^^^*  23-  adcompcndium,  & 
f'*"''     ^^rl       '^^"^^f-    [  I^eclarationes 
'^^""^^it,f^ccundum  Salaz  dele^ 

tl>'^  W  ^•'^•^^•^^•M-'^-  &  alios,habct 
ptobationcmiic- 
ac  fi  cffcnt  Pantificis  rcfpo- 


ENTALIS. 


fa,  quia  Cardinalcs  habentauthorita- 
tcm  aPapadeclarandiinterprctandi  & 
rcfpondendi,uthabetur  in  Bulla  Sixti 
V.  fcptimainpart.  z.BulIarij.  Et  fuper 
didasDcclarationes  Papa  ftaiim  dat 
Breve,  ^  Auditor  Camerje  monitoriu 
in  exccutionem  ipfarum,cafquc  Rota 
fine ulla  controverfia rccipit  &  ampl e- 
ditur.  Ettandem  itaipia  SacraCon- 
gregatio dcclaravit  cuidam  Abbatiflac 
MeflTancnfiapudGarziam^^/^fw^/.fm. 
I  inpratf.  (V\\\^\ohostom.i.trad;.  i. dub. 
j.nu.-j.  Layman  Itb.i.tra^.^^.cap  i.^jm.  legum  na 
28.) &alijidncgant:  Quia  dc  rationefwM. 
Icgis-cft,  ut  promulgctur  ,  didse  vcro 
dcclarationcs  nunquam  -promulgata: 
fucruntdcMandatoPontificis.  (Neq; 
dicas  Dcclarationcs  non  conSere  no- 
vumlus  ,  fcd  antiquumdcclarxire,  ac 
proindcnon  egcre  promulgatione.5  na 
in  dubiisfunt  vdut  nov^  Icgcs  j  Ocha- 
gravia    Sacrament.tra^.  i.qtidfi.^x^.  n. 
12.  Torrcblanca  Practic.  hirisEcclef  lib. 
i^.cap.i.num.  ip.  aiunt  habcrc  vim  le- 
gis,  fihabcathas  conditioncs.Prima  ut  Conditio- 
pronuncietur  confulto  RomanoPon-wf/  notan 
tifice.  Secundautfint  foIarDcdaratio-^^f. 
ncs  &  interprctationcs;  minimc  autcm 
difpenfationcs ,  rcftricftioncs,  &c.  Tcr- 
tia ut  cxhibcaniur  in  forma  authcnti- 
ca folito  figillo,&  fubfcriptionc  Cardi- 
nalisPrasfcdti,  ac  Congrcgationis  Se- 
cretanj.  Diana  part.^.trah.i.refol.^6.^'  ^^' 
Quod  ultimiim  rcquiritur  cx  declara-  ^^^^^^^^ 
tioneipfiusSacra^  Congregationis,  ut  "^"'^- 
faciantfidem:Diana/>,?rf.5.rr4(!?.j. 7-^75/. '•'''^'^'^"^^ 
iz.Scdpart.T.trait.io.rcfil.iof.  adhscfe- 
rat  opinioni  Villalobos.  Ex  his  ait Mc  ^'"^l  -^"^ 
roWxiom  i.dtff.^  dt^b.ii.n.  jj^.  quodfi  ^7'^'^^'" 
.adfmt  dusc  ])ecIarationcs  contrariar,^'^' . ,  ^  . 
dc  codcm  articulo,  fi  utrnque  fada  cft  J"*^!' 
confulto  Papa,  ftandumcft  fccund»;^"'^"'" 
quia  fc  habcnt  acfiabipfo  Papa.cma-  J^"^^^^ 
naflcnt, in quo  cafu fecunda  abrogaTct'^^'' 
primam :  fi  vcro  tantum  altcrdfad^a  cft 
X  dc  con- 


Honcs  10' 
tran^f 


i6z 


THEOLOGIA 


dcconrcnfuPontificij,  illiftandumell; 
litandcm  ncutra,  licitum  eiit  cuicun- 
quc  fcqui,  quammalucrit  ficutricffent 
dua:opinionesprobabiles.Dianar^/o/. 
^€.dtatainfinS\  Hxc  cx  Diana  Aufo- 
nius.Lego &re]ego  ilb,  &  fcrupulos 
meos  &diibitationesIubrcribo. 
cccxxx.        Lcgoprimoillaverba,  Ita  tpfa  Sacra 
Commttti' Cangregatio  declaravtt  cutdam  Abbatijft 
tur  clartf  MeJJanenJij&c  inquiro,an  bcnc  probe- 
ftmtis  cir^  tur  Cardinalium  authofitas,  rcfolutio- 


cuius. 


De  Gefte- 
ralt  Con- 


necorundcmCardin.^Iium?  Videtiire- 
nim  probari  idem  pcr  idcm.cum  quia 
Cardinales  prxtcndLint,  fuaiDcclara- 
tioncshabcrevim  Lrgis,cur  noncon- 
fequentcr  id  ipfum  interrogati  rcfpon- 
dcbunt?  tiimquia  contrarium  fentie- 
tcsjfi  aliisDccIarationibus  eorundem 
Cardinalium  non  defcrant ,  ncc  defc- 
rent  ,  Declarationi  darae  Mcffancnli 
Abbatiflse:  idco  cnim  hic  ipfainfalli- 
bilis  dicenda  erit,  quia  omncs  infalli- 
bilcsfunt;&  fifallibiles  aliqug  funt,h^c 
ipsa  ccrtitudinc  carct.  Ergo  committi- 
turmirabilis  circulus  ,  cura  Dcclara- 
tionum  authoritas  &potcftas  Dcclara- 
tione  corundem  Cardinahum  proba- 
tur. 

Hinc  occurrit  aliud  dubium  in  rc 
maiori:  Suppono  Concilium  Gencralc 
crrare  non  poffe,  Provincialem  Epif- 
coporumSynodunTpofTc.  Vnde  autem 
fciet  Petrus  hanc  Synodum  determi- 
natameffi:  gcncrjlcm.  Nam  Hipfimct 
fc  effeg.ncrdlem  dcfiniat  ,  fic  poterit 
Petrus  argumenrart.  [Non  rcpu^nnt, 
quodProvincialisSynoJus,  definiai  fc 
cifcGc  neralcm  ;  quia  fi  rcpugnarcr, 
maximc  quiahasc  dchnitio  cifct  falfa; 
fcd hoc  no  urget,qaia  Provincialis  Sy- 
nod^faifas  dcfinitiones  cdcre  potcft.] 
Eri^odaturaliquidfupra  ,  aut  praeter 
Conc.Iia  Gmeralia,  quod  polTit  dcfi- 
nireutrum  lilafint  autnonfmt  Gcne- 
jraiia.     Quid  crgo  ad  hanc  inftaniiim 


Galli,  quid  Hifpani  ,  quid  multx  ali^  ^^^^^^ 
Nationcsrcfpondcbunt.^  Vel  fi  illuda- W^^I''''  , 
liquid>  (  ncpc  Summum  Pontificcm)/^^'^-»  -  ' 
quod  ratio  vclut  digito  dcmonftrurc/'^'^^^ 
videtur,  non  lit  fupra  Concilia  Gene-  ^^^^' 
ralia,  ncc  corutidcm  ludcx  ,  iuvaria 
Gailis  voIo,&  doceri,  quo  refpondc- 
repoffim  modo  Moliaxo  &  alijs  affc- 
rcntiouSi  Trtdi'nttnumnonfuife  Conctltu  ^fjT^iit*' 
Generale}  Wxc  difiicultis  breviter  a  no-  ^^^ptf^ 
bis  propo(ita,fummi  m  omenti  cft ,  6c  ^^^iO^ 
dcfiderarcm  iliam  a  Politicis  contro^ liu^^' 
vcrfiis  expungi  (  noai  enim  Politicam 
Romanam,  rcdFidcmRomanam  con- 
ccrnit  ;  quam  ampleduntur  univerfi 
Catholici,  nempcctiam  illiqui  Politi- 
cas  fiiis  Nationibus  proprias  antcfe- 
runt  Romanas  Politica: )  &  finc  praiu- 
diciis,aRomanis  &GaIIispertra(rtarL  ^^is, 
Lego  fecundo  opinioncm  Villalo-  Qfik 
bos  &  Laymanis,  &  interrogo ,  quam 
authoritatcm  habeant  Caidioalium^  ^^j^^f' 
Dcclarationcs,  fi  horunx Auth^fum     ^  ^\\^ 
piniones  fcquamur/Nam  fi  non  mc  dc-  ^^^/ 
cipitLogica,  ncfcioquid  ,  ftando  ifti/^^tj^ 
dotflrinaj,  polTit  intota  Morali  Thco- 
logia  Dedarationibus  Cardinalium 
probari. 

LcgotertioOchagravix  &  Torr^- 
blancaeiimitationcs,  &  fic  difcurro.  S>i 
prtmalimitatio  fit  vera,  omnes  ad  unam 
Declarationes  mihi  homini  Tranfal- 
pinoeruntdubix  :  quidcnim  fcio,  an 
pronunciata^  fint  aut  non  Pontihcc 
Summoconfi.iIco  ?  Et  cum  gcncralis 
do6^rina  praecipiat,  ut  in  dubiis  ftemus 
pro  pofRffionc,  qua?  pr.rcelllrat;  dcbe- 
bo  iiicwrc  eafdcm  Pontificc  iiiconfulto 
prodiiffe  ;  nam  ante  confu!tat:onem 
dubiameratin  poIfclTionc  non-coii- 
fuftatio  ccrta.  Sifecundaiimitatioz.dir\lt' 
tatur,nulla  crit  Dcclaratio  ,  qua^  no^ 
poiTit  difpenfue  aut  rcftringerc  :  ac 
propterci  non  haberc  vim  'egis.  Si  ter^ 
tialfmitatio[\xhi\iXu,  nullahabco  De- 

clara- 


ccct 

^fdini 

^i^tatii 
'''^fun 


F  VNDAMENTALIS. 


xiii 


clarationcm,  pro  authcnticaj  ncfcio  e- 
nim  iijsCardinalium  Dcclarationcs, 
quam  c^uas  in  libris  Authorum  Rcccn- 
^jorumlego,  quastamcnproprijiocu- 
;is  vidco  carcre  CongrcgationisS/grl- 
lo,8cfubrcriptioneDccani&  Sccrcta- 

qunto  in  fcntcntiaMerolIa?, 
yadjint  dua  DtcUrationcs contraru  de^o- 
^J^tarttculo,  &  mfcrononefrehaben- 
jas,  ut  articulos  fidci,  inter quos  nuili 
aanturcontrarij,fedutrefponrahomi- 
«um dodiffimorum,  qux probabilifTi- 
^eproiiunciam;quod  potcft  aiitcrfc 
pbere,  &forfitan  alitcr  fchabct.  Siib- 
*^go  illa  verba,  St  neurra  (  puta  emand- 
^ffa  Papa  )  HcTtmn  ertt  cmque  fequi  qtiam 
^aluertt,Jicut  ft  cfiet  dua  opimones  probaU- 
^^•Ht  infero.  Ergo  Cardinalium  De- 
<^Iarationcs  niinquam  plus  h.ibcnt, 
quainclfeprobabiles.  Patctinam  qua- 
^ooanturduae,funtprobabilcs  ;  At, 
quandodatur  una,non  rep!)gnat  dari 
^cram  datae  contrariam;  eraoquan- 
^  datur  una,  eft  tantiim  prdsabilis. 

fopofttio  cnimcerta  &  dcmonftrata 
Uealiter  aut  moralitcr)  illa  eft,  con- 

^"^quam,  nec  dabitur,  ncc  potcrit  dari 
^">>qua;fitprobabilis. 

Antc  annos  pauculos  Stjeci  totam 

^^^riaiii  inundavcrunt,  &  profana- 

"nt:dubitatum,  An  akaria  dcbcrcnt 
^^l^^^^^^confccrari  Et  quanta  cflet 
atio  in  Germania  fi  admittcretur 
ni7l"r  *'^*^^^"tio,  qui  afterenti  opinio- 
^'^bfcribunt  !  Erant  anxij  Epifcopi, 
^  "«n^inc  Illuftrimmi  Principis  Fri- 
fult^  n  ^*"^  ^'^^^^  Auguftani)  con- 
run  Cardinalcs  ;  rcfponde- 

"^^^"''ccrandacffcdenu^.  Atom- 
fe  im         ^^varia  judicantes  rcm  cf- 
"^poiribilem  aut  fumnie  difficilcm 
»^^nentifrimis.pra:cipi  ,  unanirni 


voce  diccbaiit.  Qmd  cttrmtu  Cardtna-  An  Cardi^ 
lium  Declarationes ,  <juando  habenm  pro  naltumDe^ 
nobif  Opinionem probabitem.    tt  de f  ido  claratm^ 
Theologorumfcntcntiam  Eminentif-  nesopintO" 
fimorum  Dcclarationi  prj:ponentes,  nibusDo^ 
nolucrunt  Altaria  itcrum  confecrari. 
Narro  hoc  quod  vidi  proprijsocuIis;/)roW//lj- 
utintclligat  Lcdor,  <juomodo  philo- ^wy/«t 
fophencurGemiani,  quoii  (1  putct  im- pojiponen ^ 
probabilitcr  philofopKari,  .poteritiu-  daf 
rare  aliquademonfti  ationc,  qui  evin- 
catEmincntifnmorum  Dfcrcta,  non 
tantum  probabiliori  dodrinx  infifte- 
rc.fcd  certaf&quse  fitiupraomnem 
lcamprobjbilitatis, 

<UuJis  Qculis  ohcdiendum fti 
alijsVrAlattf> 

Clrca  anthoritatcm  Epifcoporura,  cccrxxiv. 
ScReguIarium  fupcriorum  ,  aut 
convcniunt  Thcologi,  aut  pauciorcs'' 
autminus  diftantcsopinionesfcquun- 
ttir,quamcirca  autKoritatcm  Cardina- 
lium.  Caefaris ,  Rcgum  &  Principum 
authoritascxpreffa -cll:  Icgibus  funda- 
mcntalibus  Rerum  publicarum  ,  qua: 
ctiamSupcriorcsobftringuntj&foleni 
juramentofirmantur.  Ncmo  hodiein  ^^^^'^  '^*- 
Mundo  potcftomnia  praccipcre;  nam  '''^  omnia. 
niiHius  infinita  cft  poicftas,  &(inguli?^f(/?- 
contincrc  fcdebent  intra  tcrminos  fuac 
authoritatis.  Subditi  etiam  intcrdum 
tolcrant  aiiqua  Supcriorum  miracula, 
&permittuntin  Principc ,  Potentiam 
abfolutam  cohibcre  aliqu  mdo  Ordi- 
nariam.  At  vero,  quando  Princcps  ab-  Politicafit- 
foIuiautituror(iinari6,neccuratl«  gcs pericrum 
juramcmofirmatas,  coccuscrit  qui  af-  miracuU» 
ferat  homincs  in  tali  cafu  iibcros  ^ 
■claufisoculis  obcdire 
dcberc. 


DC 


1^4 


IHEOLOGIA 


De  Summi  Pontificis^  ^  aliorum  O' 
mtnum  Epifioporum  ordhiarid 
privtlegia  ta  authori^ 
tate, 

TOtpaucisdiebus,  quibiisMogun- 
tixtui,  an.M.DC.XLin.antc4ua 
afliimercrin  fuftraganeum  dc  Emine- 
ti/TimiPrincipis  authoritatc  dubia  mo- 
ta;  toticscgo  de  cirdcm  controvcrfiis 
confultusjut  dcbucrim  quantum  itine- 
ris  pcrmifit  incommoditas,  ftylum  fc- 
.ftinantem  abripcre,  manuquc  volanti 
&fcftinatimoratas  amicorum  confci- 
entias  confolari.  Confilia  aiiquotfcri- 
pfi,  qiia?  Spirar  in  Libellum coicrc  paii- 
cis  addtLis..  Occurrcbant  quotiiic  in- 
tricatanegotia, &  ut  iUafaciliiis  &tii- 
tius  cxpeJirct  EmincntilTimus  Piin- 
ceps  Hlc(5tor  Anfcimus  Cafimirusim- 
pctravit  Ponrificium  Diplomajdc  quo 
varia  fucrunt  virorumdodorum  iudi- 
>  cia.Erant  aliquifatisdodii  &  prudcn- 
tcs  quiillud  attcnterclcgcntesdiccbat 
nriflioex  viilliusDipIomatis  nihilpof- 
fc  facere  aut  conccdere  Princcps  fine 
gravi  &  notabili  causa ,  adcoquc  nihil 
conccdi  quod  Princeps  non  poffct^un- 
dcconfequcntcrinfercbant  hancBuI- 
lam  nonfolum  nonefieneccfrjria,  fcd 
AUthoritas  po^^^  authoritati  Ordinaria?  Principis 
EpifiopO'  Mot;untini  nocere.  Epifcopomm  n.o- 
rum  indies  jj-,  primitivaEcclcfia  potcftas  mul- 
decrejcit.  tomajor;dccrcvit  tempoi-  sfucccflu,& 
olim  ni  manu  tencatur,  dccrcfcct.llt  c- 
liciat  adioncs  naturales,qu3e  nulli  funt 
divin<iE  aut  hnmanae  interdidioniob- 
noxise,  nemo  prudcns  facukaremim- 
plorat;  adcoqi  ncc  EmincntilTimus  S. 
ScdisMoguntinT  Archicpifcopiis  ,  li 
fuxvchtdignitaticonfulercpoterit  uti 
privilcgio  Apoftoiico,  utdifpcnfatio- 
nes  illas  conccdar,quas  propria  autho- 
ritatc  potcft.  Bullim  illam  quam  totics 
rcicgunt,  difpungunt  &  cxaminant,no 


cflc  omnino  ncccflariam  a/firmant :  & 
eandcmli  neceflaria  non  fit,  fore  noci- 
vam  ncccflario ;  militabit  cnim  contra 
ordinariam Principis  poteftatem, illai- 
quc  ni  magnam.  rcperiat  rcfiftcntiam 
diminuct.  Quamohm  eorumdem  prtmu 
ConfiUum ^inhuiufimdt  materta  Ponttfice 
Summum  non  confulere  ,  nuUam  deinceps 
BullAhutus.Confirmationemyautconttnua- 
tionem procurareinuHum  novum  privilegtu 
expetere.^\>'\{co^\  enim  omncs,  ficauf^ 
dcnturqu»  nonpatiantur  moram,  nec 
publicaripofrint,  fincinfamia  autfca- 
dalo  ( has  ipfas  Bulla  Urbani  VIII.  cx- 
prclTit)  citra  omncm  BuIIam  &  Di- 
ploma  maiorcm  in  amovendis  impe- 
dimcntis  Matrimoniahbus  authorita- 
tem  habcnt,quam  Emincntiffimo  Ar- 
chicpifcopo  fpcciali  ifto  Privilcgioo^'"''^ , 
conccd.tur...  Ego  Autem  quia  tcnco 
nullum  cftc  ab  Ecclcfia  privilcgium  co-  aH^  . 
ccptum,quodnon  poffit  aut  debcatita  Vti^^[.f, 
exponi>utaIiquidprobabiIiter  de  no-  cott^^ 
voconccdat  (dchcmus.enim  dcviris 
magnis  gcncrose  fcntire  ,  ncc  putarc 
autquibwllamimplorat  lam  ftupidum, 
utcapoftulctquas  citraBulIam  potcft, 
aut  quiindu'gct,tam  avarum ,  ut nihil 
dccernat  concederc, cuni  ipfum  privi- 
Icgium  conccdit)  confcquentcr  afftr- 
mo  hoc  ipfum  Diploma  forc  utik  vel 
ncccflarium,&aliquid  tonccdcre  Prin- 
cipiEmincntiffimo;  Eumquc  vihuius 
BulUpoflcfaccrc,  quafaliasnon  po- 
tcft.Scd  qu5B  nunciIlc?Potcratfaneo- 
mnia  quaeexprimunturinBuIIaexcau- 
fagravi,  Ergo  hoc  Principi  Piivilcgio 
conccditur,  iv.  pofTit  cadcmctiam,  ubi 
caufagravisnonfuppctit  ,  modo  adftt 
lcvis.  hthaeccft,  me  ludice,  utilitas  cx 
hac  Bulla  probabiliter  n ata,qu£  in  pra- 
xipoterit  plurimas  confolari  conlci- 
cn:ias.Tcxtum  Diplomatis  confidere- 
mus. 

VRBA- 


FVNDAMENTALIS:  iSs 
V  R  B  A  N  V  S  VIIL 
Venerabilis  Frater  Salutem  &  Apoftolicam 

f-,^  Benedidionem. 

^^^oinovi  C^^^Jicut  accepimus  in  tua civttate  dr  Di^ceji Mogmtina,  multA  dr  di-- 
^^qu4s  a~  '^crfi pauferes perfin^  matrimonia  inter fe per  Verha  de futuro  non  ob^ 
^^j^^^-^"^^  ^^P^dimento  cagnationis  SpiritualU  dr  compaiernitatis  cotraxerint* 
diverfis^  .^^^^^/^ ^^P^^^ confimmaverint.aut alias faBa inter fe promifiione  de ma^ 
^P^^^^^  ^^vicem  contrahendofiefi  carnaliter  cognoverint^  quas  ah  inviccm 
^i^nariit  Y^/^^^^^fJ^p^^^^^^^^poffiduhitatu^  ^  animarum fi- 

^  ^ntet  ],  ^^^P^^^l^^charitateconfilerevolentes  Fraternitatitua  ,  ut  ad  triennium 
^  ^li<{ua^^^^^^^^^tantum,omnes(irfingulos  tuarum  CtvitatU&Dtoecefis  MoguntinAy 
.  we//r;4'  ^afeulos  ^  faminas  verej>4uperestantum,qui  quotldianolahore&indu- 
dlrlor  r^"^  '^^^^^fi^^P^^^^^^^^^^^^odo  Fidei  CathclicA  Romana  cultores  exi- 
^tllT  '  ^^g^^^i^rn  commitnionem  SedlrApoftolicjt  haheant.qui  imfedime^ 
9"«  (lUii  ^^f^^f^f^^^^o^  ohftantey  matrimonta  intcrjefcienterveltgnorantcr  conirA' 
Wcopif  ^^^^^^•>drcar?2alicopuLi  confummavertntyAutaliasfef  carnaltter  cognove- 
^^^^ediin,  ^^^^'^^'^^f^ndaetiamScandala,qtt£oh vicinitatemh^rettcortim conttnge- 
^^J>f}Qn  ^^Pw^^y  impofitai/Us propterpramiffaaliqua puhlica  vcl  alia pcenitentiafi- 
^mper  ^^^^mrout  ma^is expedire  ittdicavcris  &  ah  excefthtis  eitfmodiy  aliisque 
^^^m  T'  ^P^^^ ^'^^^^fi^P^^^P^^  eosproptereaincurjisinutroq^  fcro  autho' 

^^m!ni\l^  ^^^^^^ "^P^fl^  '^^^^ fi^ 

^'^Um  ^V^^f^^^^^^J^r^^^^^forma  Conctllj  Trtdentini  impedimento  eiufmodi  non 
^^^kenttf  ^  ^^^^'^^^^r^here  drinfacieEcclefta  folemmfire^  ac  trf.eU  poftmodum  re- 
^^^^'^  ^rtn-  ^^^'^^^^  Ithere  dr  licite  vdtant,dummodo  mulieres propter  hoc  rapt£  non  fu- 
'(t^^^'  ^dV^^^^^^*^  cumalitsetia  verepauperibustantitmquotidiano  lahore  in- 
iur '  ^^^'  r  '^^^^^ftht parantthus  Fidei  CatholicA  Romartd  cultoriht^,  ac fimiles 
^^^^uin  ^*"  f^f^^'^  ^  communionem  haherijuper  impedtmento  eitfmodi ,  ita  ut  illopa- 
>  citcti  m'^  ^^^^^fi ^^^^  matrimonia  tnter fe  ftvc  ex  eo  quod  multeres  dotem  ha  beat 
^^fifias, 4^7^  ^^^petcntemftve  oh  tocorttm  anguftiamfivead fcdandas  inimicitiasy . 
aii   ,  J^^^'^rationahilescatfas  puhlicejervataforma  ConctltjTridetinipr^' 


^^^ddiu^  'fy^^ahereacinfacie Ecc/cft^fekmnifire,  acin  eis poftmodttremanere 
^^meare  ^^^^  ^icite  valeantjummodo  mtdieres propter  hoc  rafta  non  fuerint  da- 
^rT'''"  e^ind^^^^^  ftfie^as  drfifcipiendas 

rit   IrV^.^^^  IthercpA* 
ef^o-lidte  valeas  attthoritatcp-^dt&a  tenoreprafentium  facultatemcon- 


jip^^.^  ^^P^^^^^^^^^^  ohftantihus  conftitutionihtts  cSrordinationihfts 
fttha  j'^^^ contrariis  quihtssc^n^,  Datum  RomA  apud  S,  Petrum 
^iibf       ^'J^^^orii  dte2.Maij,i6^z.Pontificattisnoftriann0i^.^^V2Lt 


Multa 


T  H  E  O  L  O  G  I  X 


cccxxx- 

rii. 
J^nufttur 
illa  omttia, 
guapojfttftt 
indubtum 
.rcduci» 


cccxxx- 

VIII. 

Scelcfiafti' 
ci  &  ftcU' 
Urcs  in  Ft^ 
dcconvcni 
tnusyJit  in 
Politica 
toto  ccelo 
dtffcrimm. 


Ti/Uhaoccurrunt,  quacpofTcntim- 
'*"'^pr«rcntiarumprolixeexaminari, 
fedi>revitatis  causacomuncs  contro- 
vcrfias  omitram,  illafq;  ventilabofpc- 
cialitcr,qu9iudicabunturfpccialcs.ln- 
quiram  ]>yiwh,  An  haec  Bulla-potucrit 
c5cedi?dcindc  an  poflitrcvocariPPoft- 
ca  anfavcat  Hjereticisjudxis,  aut  di- 
vitibus?haecn.videntur  &pcrfonaPo- 
tificis,  &litcram  Diploniatis  cxScernc- 
rc.  Eminenti/Timiq;  Principis  Mogun- 
tini  Authoritatecxaminansjinquiram, 
AnipfeponTit  uti  hoc  privilcgio  finc 
causa?ucindc,An  datacausarjtionabi- 
li  poflit  non  uti?  An  in  conc  cfTionc  pof. 
fit  prcjjut ipfius  miniftri  liquas pccu- 
nias  rccipere?  An  non  folu  in  tcrtio  & 
quarto,fcd  &  in  ^lijs  gradibus  pofTit  di- 
ipcnfare.^Tandc  an  poffitlcgitimare  cx 
V)  huius  bulljE  ad  dignitates  &  fucccC- 
fioncs  fcculares  ?  Poftremo  clauda  di* 
fputatioiie curiosa & omnino  ncccfTa- 
riacontrovcrfu,  quac  authoritateEpi- 
fcoporCiordinariam  circaimpcdimcn- 
ta  Matrimonij  radicitus  cxaminabit. 
Omnia  percurra  brevitcr, &rationib. 
clariff.finqulas  refolutioncs  roborabo. 

qJv      S  T  I  O  L 
An  VontifcxpotuerncQnccdcte  iflam  BuUa> 

Vldcocxtrcmas  T  heologorufcnte- 
tias  citca  PuUticam  PonciHcisau- 
thoritatcm;  alij  iilam  Libcrrimam  affc- 
runt  &  honcfto  nominc  protrudunt, 
quafvcrc,(inoncffcttyrannica  ,  cfict 
nimia  alt]ita  illalimitant,  ut  vidcatur 
noncfle  fuprcma.Sanccontroverfiaeft 
difticilis  &  pcriculofa;  nemini  n.  licct 
fufturariaR.cgibus  authoritate,^Pon- 
tificiadfingat;  ncmini  fufFurari.a  Pon- 
tificc,^  prodigc  concedat  Principibus* 
PoliticaR.omana&Gcrmanica(utHi- 
fpanica,<rallica,Bclgicn,&c.omittam) 
differunttotocoelo.-  &idc6vixaut  ne 
viK  quidem  calamis  ideas  mentis  expri- 
inercpatcrit,quinfa:cularibu$  aut  Ec- 


clefiafticis  ingratus:  Quam  ob  rem  du- 
biamulta  pra:tcrcam  ,  &  tandem  ncr- 
vum  difticultatis  tangam. 

DICO  IGlTVRPRlMh.NoneffltlferuPo  ccCTt^ 
tifici  fancircleges  matrimonia/esy  autaltoi  Auth^ff^ 
quafcunj^finc  rationabtU  caufa,  H;ec  ve  su^^ . 
ritas  eft  manif  ftifllma  non  n.ipfi  con-  vtnt^P 
ccfia  divinitus  fupra  mancipiatyranis,  int^^ 
fcdpaternafuprafilios  authoritas,  bifrsni^' 
D.  Pauloaflcrente,  ad  xdificationcm 
Ghrtftianorum  non  addcftrudtioncm, 
nonadpcrturbationcm:  undc,  fi,quod 
Dcus avertat,  accidcret  aliquc  Pontift- 
cem  pyvata?  fujc  utiiitati  intcntum  Lc- 
•gcm  aligJMatrimonialemfancire,  pu-Pr''''^|^ 
blico  bono  nociva,ut  hac  via  nepotcm  ^i^'^^ 
aut amicu  privatum  ditaret,  cflct lex  il- ^^^^.^ 
Icgitima  &  illa  non  obftantc  alter  licite  m9^^ t. 
&validematrimoniu  contraheret.  Cu  nol^f 


hancpoflti 


onc  ftatuunt,mcminerc  no-  cv^^.u 
nuUiUKBANl  V.  Bcrnabone  Vicc^no^^^^jf^ 
comitemMcdiolawcnfcm,&cius  fihos  /'^'^*^^^ 
inhabiles  ad  matrimoniu  contrahendiJ  Bf^^*.^ 
declarantis;  fed  fi  rcbenc  cxamincs,  vi-  f^^^ 
dctur  Pontifcx  non  tam  privata  caufam 
cgifte,  quapublicam;  erantn.  rcbcllcsw/f^"^^ 
Ecclcnx  ,  alfercntibus  Alcxandrodci^' 
^e^voc.tuas  de  Sponfa  duorum,Q\\a\Acn' 
no  ibid.^  Bccano^^  Sacramcntts.c.d^^.»' 
^.adeoq; bono  cxpcdicbat  publico,  nc 
uxorcsducercnt,  qui  credebantur  no» 
ni(i  Romanaehoftcs  Ecclefia:genituri. 
morisn.cftin  bcnc  gubcmatis  Rcbus 
publicis  ftcrilitatc  condcmnarc  homi- 
ncspoftcritatcindignos.  LcgoinBzo- 
y\o',?cridtemporu  in  Scotta  ultus efl  Deus  jtc0 
cadiAdami  Cathanefij  Epifiopi ,  crudelitcr 
tntercmptiiComes  Cathancftus  innoccntetn 
Qccidcrat.adhuncmodu,  Dectmas  morc  co- aU^  , 
fucto  fjorte  apQpulartbus  cxtgcbat  Adamus,  pifc^f  , 
accu  nonpcrfolverent  dtrisutmoseft,  exf- m^^* 
crationibuSiCosdevoverat.  Ht  porrh  Comitc 
incentorc ,  correptum  domi  fuA  EptfcoputiU 
fiagrispriusf(xdec<efu?n,  inpropria  tpfiuscft- 
lina  immamtcrconcrmarunt.  guodflagi' 

tiumt 


^^micieU 


'^^fiicul^ 
toUis, 

'fi^fuit  i 


[osMci 


*4. 


FVNDAMENTALIS. 


,  iihiadAlexmdrum-Regem perUtum 
Fedburgt erat)  conrraltti  quibuf 
y»ipaucis  copiif,  iUucextemplhipfeprofict^ 
J^Jfur  acjiattm  comprehenfts  fceleris  au- 
^f^rtbus,quifupra  quadringenri  erant,  Im- 

^facrtMtibtis  exttum  habuerunt)  tefttcults 
™  ^:^v^v.r  ut  honnnumfceleratormn  proles, 
^      jucceftone  multipltcata,  dtu  fuperftes  effet. 

I^^^mretfignum  certifimum  exftattn 
Mtr,,  ^^^^"^'^^^'^0^^.  ubi  proteclttefteseranr, 
^jUculoru  nmtne  rem  tpfam  referens,  tefttculorum 

«1^«  ^;/>f //^f ,7?  ,,/^«.  ^Cui  us  hiftoriam 
Adanr,      /^^\^entcrrecenrc®,  quo  maioricrca 

^r^^r ^^^g^^i^"^  rcftrineor.Fuitl 

^'^'J^^ftnctnobijMcIroL^^^  Ab- 

,r?>^^'onatur  ,  utintcraliosteftan- 
J^jrHcdorBoetius  Hiftoria^  Scotix 
Ah^U^^^'^^^''^         Scoticarum  lib.y. 

lahamBzovius  inAnnaltbiuEcclefia^ 
VrH""'  '*30.  Arnoidus  de  Wion  Itb. 
^^'^^^(>v/?4.r4/>.35,.,  Barn.basdcMontc 

2,  ^^^.^^»"us  Hcnriquez  inMenologto 
\7i^r^'  Confulto  dixi  nopi  Cxnobif 
lOANNES  CARAMVE- 
j^^^^^J^rammatice  pronunciat,.  MEl 
^^SA  Ei  ivs  a  CVNA.  &  idcm  Mona- 
^ruimcum  authoritate  Vicarij  Gc-- 
,L''J^''^ihi  fub  annu  MDCXXXiV. 

V,,  V   ^^"^  collatum  cft.  Sed  hascpii- 
vata  lunt        a  U 
quamTU  f^Anagrammaticapotiiis, 
Conft  rcdco  ad  publica.  ] 

recc.?^  r^^^"^*  cxiftdHiftorn,  qyam 
rilitat  ''^'"^'^  perditifTimos  viros  fte^ 
cciTio  '^''"^^i^nari ,  ne  illorum  fuc- 
filadin!  "^^'"onaremaneat.  Sedquia 
diftmgui- 

illos  ,  V.interdido.Privavit 
Partibn!  ^^««archa  phjficis  illis 
^  "^^^^^>S"ibusfublatisinduciturfte. 


r^7 


rilitas  &  impeditur  generatio,iftos  Vo" 
tifcx  moialicapacicate,  quap  ad  valo- 
remMatrimonijrcquiritAjr,  quafubla- 
ta,  Vincu'um  impeditur,  aut  omnino 
dirimitur, 

Inquiris,  An  ficut  dc  Potificc  quoad  cccxe, 
totaniEccIcfiam,  itaetiam  dcEpifco-  AnEpifcopi 
po  quojd  fuam  ph  lorophandum  fit?  pofmt  tjn^ 
Re(pondLadando  vcrba  Bccani  c.^^^pedtfnenra 
de Sacr.inJpecte.quaft.i.tnfineMhillc  aic.  Matriino- 
Generatim  loquendo  qutdqutd  poteft  Pontt^  nialia  po^ 
fex  in  totaEccleftdquoadexternam  luris-  nere? 
diatonem,poteftEptfcopns,tn  fua  diceccft^nt- 
ft  Ponttfexftbtrefervet.  Kunc  autem  refer- 
vavitfibthoc  PontifextnMAtrtmonta  ,  ut 
plerique  docentytametfi  nullo  iure  expreffum 
fit.  Veriftmtleeft,  Generaii  Ecdcft^  confue.- 
t udtne  haberi  hanc  reftriclionem .    S  t  fo  I  a 
confuetudinc;  ergo  tota  hxc  quasftio 
pcndctabHiftoria  ;  &:dubito  Primo. 
An  daii  talcm  confuetudincm  fit  cvi^ 
dcns..   Secundo,  Anfi  dari  fit  evidens, 
evidcnsfiteflblcgitimaiTi:  hoccft,  ncc 
percrrorein  ,  necper  violentiam  in- ''^''/'^  ^^'^- 
troductam?  lertto,  Anfiutiumqucfit^^^'''''*^'^''* 
evidcns,  cvidcns  ctiamfit,  quod  ha?  i-  "^'ocantttr 
pfx  cvidcntiaf  poflunt  nobis  ita  pro^  huniani- 
poni,  ut  efle  evidentias  pcrcipiamus: 
anfolum  credendum  fit  dicenti  dari '^^^^«'^^ 
has  evidcntias  ?  Sanc  fi huiufmodi  zvuP^^^^^^^^- 
dcntioc  nondcntur  ,  aut  datx  gravem 
rcrponfioncmpatiantur,  ac  proptcrea 
reipfa  cvjdentixnonfint,  tamttiicvi- 
dcntia;  voccntiir  ,  contrarium  ent  ct- 
iam  probabilc;quod  altc  pcrdcnden- 
dum  iedtori  curiofo  rclinquo.  cccxli. 

Dico  Skcvndo  .Ponttfex;  ctim  impe- Pontifcx 
dtmentamatrtmontjcoiiftitutt,  habuit  ra- caufas  h4i. 
tmiabtles  &fufijaentcscat,fas.  His  datis  butt. 
impedimcnu  huiurmodi  Hcclclis:  yo- 
nere  potuifleapud  oiTincs  tairjclarum, 
ut  vix  rcperiatur  Gentilis  aut  hete- 
rodoxa.Rcfpublita  ,  qua:  non  tulerit 
le^cs  circa  impedimenta  matrimonij. 

Dico 


1^8 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


iDefinecef 
fantein 
liquopar^ 
tuulan, 
Cejfarefo' 
Ut  duobus 
7nodis. 


Oualis 
fitaddqua- 
tus  finis. 


<CCXL  II. 

CoroUanu 
ex  doclri' 
fia  prace- 
dentt. 


'D\ccfXzxx\o:Quiindo  finis  adaquatus  le^ 
■gis  ceffat  in particuiart,  affat  in  particulari 
.?/)/4/^Ar.  Diciturfinis  inpaiticulari  ccf- 
fare,  aut  contradidorie,  fi  in  tali  cafu 
nonpoffitconrcqui  quod  Lexintedit; 
^contrarie  fi  ex  obfervatia Legis  feque- 
nctur  aliquodinconvcniens,  quod  cu 
fine  Legis  componi  non  poflit.Ita Ro- 
driqu.^^.Rega/.tom.  i  .q.i  i  .artic.  i .  &  2. 
Gambarupta  de  Cafibus  referv,c,i,nu.  6, 
Miranda  inMan.Pral.tom,z.qu.6.art.Ji. 
H  o  m  0  b  o  n  u  s  (/f  exam.EccLp  .i.tr,  J.c.6.q, 
2^  .Na r b  o  n  a  </f  appella t.  a  Vtcar.  ad Epifc. 
n.i^^.Cochicr  tracl.de per?n.  benef.  part, 
ix.^cGarlhs  debenef.tom.iinpraf. Szlas 
de  legtb.tra^.i^.dffp.ii.fed:,  ii.Zipxus  in 
anaUurisCa.Epif.ad  Le^orem,Lcon  traft, 
de  IubiUopart,z.q.^,n.ioy  .BcliQcWiiis  de 
cafreferv.p.q.i.  nu.Sz.  Diana^^rf.i.fr^c?. 
lO.Refolut.i^.  &  Ego  inCom.in  Reg,in 
SchoLin  Pbilipp.&fepealibi, 

Hincinfeto  eos  qui  dixerinttotum 
finemLcgis  impedim^ta  matrimonia- 
liaimponentisccflarcquando  contra- 
hentcspaupcresruntjdifturos  et  Lege 
ipfam  in  codem  cafuc^flaturam.Sed  an 
totus  &  ad^quatus  finis  ceffarc  ob  pau- 
pertatcm  diccndus  fit,  viderint  alij ;  cgo 
n.  cautusfumomnino  noilc  nimiscu- 
riosehxc  cxaminare,fciocnim  darifg- 
pefincs  divcrfos  (nimiruLcgis,Lcgis- 
latoris,fubditi) fed  fi  Lcgis  adaerquatus 
finis  ccirafic diccretur,ncc  Lcgislatoris 
ncc  acceptatoris priv^tos fincs ,  &  fpe- 
cialcs  utilitatcs,in  refoIvcndo,autin  o- 
perando  refpicerem. 

Dico  quarto.r/'/  huiuslegis  impedtmt- 
ta  imponentisyadaquatus finis  ccjfet  in par- 
ticulariyprobabile  ef  poffe  Pontificem  difpe- 
fdre.at probabtlmsnon  ejfe  necejfartam  Pon- 
ttficis  dijpenfitione.  Prima  pars  oftend>- 
tur.Quia  probabile  cft  Lcgem  Pontifi- 
ciam  non  ccrrarc,tamctfihnisadaeqi)a- 
tuscffctinparticulari;  quia  iicct  opi- 


niofit,nuIIafoIida  rationefufFuIta,  8^ 
fupponat  diftindionem de  qua citatus 
T>im2iinquityUtverisfatear,egonunqua 
potut  inteUiger.e  hancdtjlin^ionem,  ^.ncc 
ego,nec  multi  me  dodiores  capiunt^ 
nihilominushabct  tot  Patronos  jpfc, 
ut  non  poifit  non  vocari  ^robabilisi  ca 
n.apud  citatum  Diana  tuetur&Layma, 
Vafqucz,Suarcz,Salas,  Molina,  Rcgi- 
/naldus, Sanchcz,  Coninch,  Becanus, 
Rcbelius,VillaIobos,Miranda,  Sotus, 
Lorca,  Aragonius,'Mcdina,  Anguia- 
nuSjSalonius,  Fclicianus,  Sarmiento, 
Co  varubias,  Maldcrus,  Sayrus ,  Bona- 
cinna,NaIdus,Pontius,Pitigian',  Por- 
tcIjMoncta,  Vcgha,  &ali;.  Vnde  pro- 
babilitatc  huius  opinionis  fuppofita 
difcurrofic.  Probabilc  cft  non  ce{fare 
legc,  cu  finis  adxquatus  celfat  in  parti- 
cuIari;ergo  cu  fandio  impcdimcta  ma- 
trimonio  apponens;fitlcx,non  celfabit 
etfi  finis  ada?quatus  «ceffctin  particu- 
lari. 

Secunda  pars  ctoftcnditur.  Proba- 
bilius  n.eftlcgem  in  particulari  ccffare, 
ubi  ceffat  finis  adxquatus  in  particula- 
ri;  ergo  idem  cft  omnino  diccndum  de 
pr«fentilege.  Atqui  iibi  ceflat  lexnon 
tft  ncccflaria  difpcnfatio;crgo. 

Dico  ciuimbyquandofinis legis  impedi'  ^^^jd-i'' 
menta  hutufmodi  imponentis  non  ceffat ,  ^d- 
aquate  in  aliquoparticulari,  ttinc  neceffari^ 
ef  Pontificis  dfjpenjatio,  qua  exrationabil^ 
caufa  ItbereMcite t&  valtde concedi  poterit- 
Eft  citra  controvcrfiam. 

Dico  fcxto,  authorttatem  fuane gr^' 
ventur  Chnjlianifi  ad  Romanam  Cunaco- 
gerenturrecurrereyprudenter  Pontifex  de^ 
legatiadeog^  ex  hypothefi ,  quodEminentip" 
.  mus  Sedii  Mogunttna  Archteptfcopus  hanc 
Itundepotejlatem  non  habeat,  dicendusej' 
.Ponttfex,prudenter concefiffe  hanc  BuU^^'^ 
&  delegaffe  authontatedifpenfandi.  Patct; 
quia  aliasiiitoIcrabilccflctiugCi  Chri' 
^  ^  fti/« 


FVNDAMENTALIS. 


^CCXLV. 


An 


ft'  >  fi  nulla  difpcnt^tio  conccdcrctur 
cxtra  ufbem  ,  &  tamen  illud  cft  teftc 
infto  fuavc  &  lcve ,  &:  non  intolera- 
'^ilc.  Confirmat  Rcfolutionem  com- 
n^imisEcdefiaEpraxis,qu2eft  legitima 
^ontifici^potcftatis  intcrpres. 

Q^V  ^  S  T  I  O  II. 
hcic  Bulla  pojjtt  reuocarif 
J^Ibcntcrhanc  Qui-{Honcm  exami- 
^    »10,  cft  cnim  fimilis  altcri  gravi^qu^ 

Q^^idum  Salmantic^agcrcmus,cxcr- 
^"'t  Na  cum  olim  Urbanus  nofterab 
*muIistraduccrctur,diccreturq;hofti- 

us  Hifpana:  Coronae  faverc,  contri- 
^utioncs  illseimmenfe,  quasRomanis 

»'pania  pendit,  inccperunt  pauiatim 
«/ftinuu.  Senfcrc  iftum  Curialcs  Pon- 
I j  .^i  &  fi,  6hiros  ut  fua  Saditas  Bul- 
2^mCruciata;rcvocarctminati,  n  cau- 
^»^ucrunt,ut  cxaminarctur,  An  illam 
[^^vocarcpofTct,  fivellet?  Sane  exfup- 
P^'ftionc  cjuod  poffct  &  faccrct,  levc 
J-^Tiuaum  damnum  patcrctur  Catholi- 

"sHirpa„i.^R,x^  na  cx  Eleemofynis 
^ll^shuius  Buliieintuituclargiturfub. 
j^Q^p"^pjetas,  non  conficiturfumma 
tabilis,tametfi  contrarium  noftri  vi- 
raT"^  ^^^f  es  &  Avi.  Hifpania  n.  iabo- 
Pcnuriahominum,exqu'busIudaei 

Qxl^^^^^Y^  ^  °^ pcrtinaciam ,  pueri  ob 
^ynsimbcciIlitatem,RcIigiofiobpar- 
^^pationis  privilegium  ,  mcndici  ^ 
cipi  ^^"^^'''^^temjvix  unquam  illam  rc- 
tcL""^*  unquam  binos  illos  argcn- 
fim,  ^^"^"^""^5  "ndc  fupereft  ut  paucif- 
lina:,  "rk^"^  ^"^^^  "tantur.  Tactfi  Mo- 
mi  Po'  /'  "^o»arch.tcmpor.  Sum- 
no^  7«^'  'J'''"P-i^-  n.if.dicat.H/j^^- 

^^Uam  "'JP''^'*  ^ogi  quotannU  emi 
multa  ''^''"''P'^'^^forum ,  &c.  Sed 
jsnor,''''"^'^  Orthodoxus  Molin^us 
5*^rantcr  &auda(5terobganmc.  Scd 


1^^ 


qmanclevc  quidcmdamnu  finccausa 
toleranduma  R, '  publ  ca  eft ,  fcrio  in- 
quircbatur, An  h*ec  Bulla  rcvocari  pof- 
fit?  at dodiores fub illud  tempus  fic. 

Simplex  Saccrdos ,  c]ui  mifiam  ccle-  cccvL. 
brat  pro  ftipcndio &  fui laboris  prccio,  Sacerdos 
poteft  fuam  opcram  Petro  addicerc,  receptojii. 
libcr  cnim  &non  mancipiumcftjatcx  pendio  pro 
hypotheH,  quod  ftipcnd  um  reccpcrit,  mij?A , cele^ 
exiuftitiatcncturcelcbrarc,  alias  pec-  braretent- 
caturus  mortaliter.  Si ftipendium  refti  tur: 
tucret  faccrdos,  noii  tcnetur  Petrus  rc- 
ctpere,  fcd  poffet  eum  urgcrc  ut  ftaret 
controdui,nifortegravis  caufa  inopi- 
nata  cmcrgerct,tunc  enim  Pctrus  vidc- 
tur  dcbere  prccium  rcftitutum  rccipe- 
rc,  faccrdotemcjuc  a  celcbrandiobli-. 
gaconclibcrarc. 

Pariformiterdc  R.omanoPontificc  ^r^o  & 
difcurrebamus.L.berumenim  ipfi  Bul-  pontifcx. 
lamcruciatam  conccdcre,  autnocon-  , 
cedcrcomninofuit.  Cartcriim  ex  Hy- 
pothcfi,quod  cum  Regibus  noftris  co- 
vencrit,  &  Principum  Hifpanorum  ob- 
fcquia  pr^mio  compctenti  donaverit 
(forte  &  acccptavcrit  propiij  laboris 
prcciuin  quod  vocifcrabantur  aliqui, 
ncmo probabat )  tranfivit conce/Tio iii 
contradum,  quirefcindi  nonpoterit, 
niobfequiarcceptareftituantur.  Si  rc- 
ftituantur  ifta  cx nulla  causa ,  adhuc  no 
tencbitur  Hifpania;  Rcx  adquiefccrc; 
fccus,fi  dctiirurgens&gravis. 

Hincigirur  ad  noftramBullam  de  cccxLvi- 
venicndo  eius  pcrcnnitatem  ad  dida 
iuperiiis  climabo. 

DiCAM  PRTMQ.  Jltra  trienHium  non 
duraturamejfe.  Con^XAX. cx  illis  rerbis  ut 
ad  trtenmumproximum  tanttim^  &c. 

D I  c  A  M  S E  c  u N  D  6 .  2v  0 w  concedtt  Kwi- 
tienti/imo Prtncfpt Eledort tnpramtumM- ^l!^^'.'^- 
eoq^  ni  aliunde  obfttpofe  quotidie  revocari.  y  ^^'"^ 
Oftcndituijquiatamctfi  priemiapcrti^  entw\re- 
ncaiitaJ  matcriamiuftitia?,  adeoq;  re-^^^'^'  ^'^^ 
V oc ari  n 6  p ofrint ,  mult a  funt  diplo m P^^Jj"^^' 
Y  ta,quas 


THEOLOGIA 


NB. 


ta,  c|u«  pcninentadmateriamgratiae, 
&  ift a  poflunt ex  causa,  &  finc  causa  re- 
vocari, 

DicamTertio.  SipropterhaucBul' 
lam  fubfidium  aiiquod  aut  Elcemojynamy 
aut  quocunque  nomine  monetam  indigitare 
volueris,  recepijfet  Summus  Pontifex ,  tran- 
fivijfet  concej^iom  contra^um ,  &  revocan 
nonpoffetyni pretium  illud  &  omnes  expen- 
fi  refunderentur.  Conilat  cvidcnter  a 
pari.Nam,ut  videmus,  Sacerdos  pau- 
percitra  Simonise  invidiamdc  ilipcn- 
dioprolabore  MiffjEContrahit  ,  nec 
poteft  non  ftare  contradui,  ni  pecu- 
niamrcccptam  rcftituat. 

Dic A  M  Qv'  A  RTo.  Si  Pontifexargen- 
tUtJiquodrecepiJfet  pro Juo  labore,  tn  conce- 
denda  hdc  BuUa  adhibtto,  vellet  rejiituere, 
Non  teneretur  EminentiJ^imus  Pnnceps  ti- 
ludrecipere\fedpofetadhuc  eade  utiy&di^ 
Jpenjationes  concedere  ut  antea;  &  matri- 
monia  ex  tali  diJpenJationefaSta  ejfent  valt- 
da,  Patct  quja  ficutin  Phyficis  oculus 
nonhabetpotcftatcm  vidcndi,fp  vidc- 
ri  non  poteft^fic  nec  Deus  dedit  Ponti- 
ficifacicndi  ciuodficrinon  potcft.  A- 
(flus  cnim  iultitias  obli^ant  univerfos 
Chriftianos,nec  Pontifici  conccirum  a 
Deoeft.utcontraiuftitiam  proccdat. 

Sed  has  trcs  ultim.T  R.erolutioncs 
(tcrtia ,  quarta  &  cjuinta)  fun  Jantur  in 
hypothefi,  quje  no  lubfiftitin  praEfcn- 
ti,quoniapro  cxpcditionc  huius  Bul- 
Ix,licutaliarum  etiam  fortealjquid  Mi- 
niftris,  qui  gratis non  tcncntur fcrvire, 
atnihilPoniifici  Summo  fuic  datum. 
Nimis  generofus  cft  nofttr  Urbanus, 
nccquivellct  pecuniarumintuitu  ob- 
ftringcrefuam  libcrtatem.  Ergo  abfo- 
lutc  diccndum  cftpoflc  iftam  Bullam 
rcvocari, 

Q  V  v«  S  T  I  o  iir. 

K^n  h£C  Bulla faveat  H^reticis 


\yf  Ulta  hic  occurrunt  pulchra;  fcil 
^^-*quiabrevitatiftudeo ,  necipfao- 
mnino  nccefl^jria,  ncccflario  omittcn- 
da.  At  vcro,  ut  intento  fatisfaciam. 

Dico  Pri  m6.  Siduoh<treticicu  impe- 
dimento  veitnt  contrahereynon  poffuntabE' 
mtnentifimoPrincipe  dijpenjationem  ex  vi 
BuUd  ijlius  obtinere  ,  tametfi pauperes ftnt. 
Patet,  quia  hiccalus  Exprefsc  excipi- 
turillis  verbis ;  Dimmodo  fidei  CathoUca 
Romanacuitores  extfrant  ,  acgratiam& 
communionem  fedis  Apoftoitca  fjabeant. 

DicoSecundo.^/  hdretictts  CatJ)oli  - 
cam,  aut  Catholtctti  harettcam  ducere  vo- 
luerttyin  impedtmentisnon  poteft  Prtnceps 
virtuteBulUdtJpenfare,Oi\cnditur;  na  ex 
Diplomatis  litcraconftat  liquido  cflc 
mentem  Pontificis,  quod  in  folis  illis 
matrimonijs  poflitPrincepsEIcdor  di- 
fpcnfarc,  qusE  a  duobus  Catholicis  co- 
trada.-lego  cnim.  Ctm  aiijs  etiam  vere 
pauperibus  tantitm  quotidiane  labore  &  tn^ 
duftrta  victtim  ftbiparanttbu6,fidet  Catholt' 
CdL  Romana  cultortbtu,&c»Scd  quid,  fj 

Dico  Tertio.  Inter  luddos  Uogunti' 
nos  emnta  Matrtmoma ,  qua  non  mtiitant 
contra  iegem  natura.funt  \'alida,  Corol- 
larium  I.  Ergo  &  valtda,  qua  mtiitant  co- 
tra Itis  Canonicum,Conctiia Romana  Eccit' 
fi£y& DecretaPonttficum,  Patet  quia  ipfi 
Chriftianis  Icgibus  non  fubfunt,  non 
enim  baptizati  funt,  Corollariumll» 
Erge&vaiida  qua  miiitant  contralegein 
ludaicam.  Patet;  quialexilla  vetusiam 
non  obIigat,Chrifti  cnim  fanguinc  de- 
letacft.  Nec  crror  quo  Homuncioncs 
ifti  inficiunturjin  causa,  ut lcx illa  obli- 
gatoriadicipolTit^quia  cri  ornon  con- 
ditlcgcs,fed  piudcns  Lcgislatoris  vo- 
luntas.  V.G.SiPontifcx  difpenfarct  in 
quartograduGum  omn  bus  fidchbus» 
etiailliquihancdifpcnfatione  ignora- 
rct,  fiin  quarto  gradu  contrahcrct,  va- 
lide  contraherent.ergo  fimiliterde  ini- 
pedimctis  lcgis  vctcris  philofophator. 


ccct 


04' 


,  FVNDAMENTALIS. 

^^^f»  Ge  XM         QuARTo.  Non  potefl  Prtnceps 
^'^m :     jf^^^^^ff^pcmittere ,  ut  filvantur  inter 
^^^orutn  /l^''^^Jl^''''''^«^^>^«'«/«ff^^f«f//^f  non 
Vra.  Tr  *    "^^^'^^  intcHigas,  pono 

fre,.       ^^'«m.    lacobus  &  Sufanna  fudai  & 
atrcs  contraxerunt  matrimonium,  & 


Suiamlcgevctcriprohibctur  ,  fuiffe 
n"ilumR.abbinidccIararunt,  ad  Prin- 
pcmconfuguint  &  volunt  manu  tc- 
nericoniugcs;  Etdico  iHud  matrimo- 
j^JumomnuiofuiflTevalidum,  ncc  dari 
iimanam  potcn:iam,qusinvitis  con- 
m^i  ^olvat  matrimonium  fc- 

"^eivalidainitum.  Addo  dcbercilluda 
nncipedcfcndi;po{fetamcn  contra 
perionasproccdi,utpote  contraGcn-. 
>^»a«t  ludaicxRcligtonishscreticas. 
^edquid,  fipcrerrorcmcumimpe- 
mento  contraxtrrint.^  Rcfpondco  tuc 


deb 


"pcrimanutcncri,  non  tamcn  puniri 
"'  ;jgnorantianimisfit  crafi^a.Saneno 
Jl''""!  apud  lud^os  fcd  &  apud  Catho- 
cos  matrimonia  contrada  cumim- 
Pcdimcnto  putato^&nonv^crojficon. 

ahcntcs  intciidci  mt  quantum  cx  fc 
V.,.^^"'^"tire,ut  in  cafu  firpponitur^ 
i ^""^-  Sanchcz  tom.i. lih. 
'  u/'-53.«.i.  Quticrrcz  de  matrim.  cap, 
^/.«.i.BafiiiusPonciusi/e  W4fr.//^r.4. 
^rln.     •j^«-^-^>iana/.<rr.  5  araa.^.refoL  193. 
^^^'P^J^it  p^-^ ^^ro.Prudenterprocederet 
r  "^'^'^f       '^'^''<?««^^««*,/f  D/^/(;w4r^^e^«  Iw 
^^^-     Z'^  ^^'''^*  quo  impedimenta  veteris  le  - 
^  ? ''''''' tpfiinteUtgunt .authoritate 

K,r,e>  2^'^-^'''  Oftcnd.tur;cuiahacvi£ 
^  viaremr,,,^,^j^  adulteriis,  &  illcgi- 
^Jisdivortijs,qu2eapudIudarosacci- 
fu  ^.^^"^"'^^'^'^^"tumcft  Atintaii  ca- 
moni^"^?"^^"^^  illa  ludiorum  matri- 
Moyfe  ^^["^^''cnt  ,  nonquapofitaa 
fednn*  ^"^"'^  ccffavitauthofltas; 
ccrdtt?  non  quafa- 

^''•inciDen        Sai  Epircopo,fedqua 
■  ^i  Dinl  ^"'^^'^"'^^•'•^^'•^^'^^"'"^^nio. 
P'^"^^  implicite  conccfTum  cft, 


171 

cumillifubprotcdioncm  publica  au- 
thoritate  admifTi. 

D I  co  Sexto.  Pofita  lege  Ele^oralitm^ 
pedimenta  Vcteru  Teflamenti  rejpeilu  lu- 
daorum  firmante,  invaltda  erunt  ludaorum 
matrimonta,  qutbuslex  vetue  valoremne^ 
gat.Atfimatrimonta  inter  Patrem  Ftliam^ 
que,Matrm  Ftliumqueexcipias,omnia  reli- 
qua  erunt  valtda  inter  ludaos  ex  d/Jpenfit- 
ttone Eminentifiimi  Principu.  Patet, quia 
Achriftianorum  Princcps  ,  quales  lu- 
d«i  funt,poteftleges  fancirccircaim- 
pcdimcnta  matrimonij,  &  eadcm  rc- 
vocare,nec  cftcur  nonpolfiteademde 
novopoBcre,quaro!im  Dcus  in  tefta- 
mento  vctcri  pofuit.  Sed  hsc  omnia 
potcft,  ut  Princcps  fccularis  indcpcn- 
dcntcr  a  Bulla,quam  imprarftntiariim 
exponimus.Hajc  igitur  pauca,  qua:  dc 
ludaci-s,  curiofi  cxamincnt;  funt  enim 
nimis  vera,&  paucis  Dodoribus  «nota. 

CLV      S  T  I  O  IV. 
Jri  hdc  Bu/la faveat  divuibw? 

DJvitcs  abhacBiilIa  cxcipi  ignora- 
renon  potcrit,  quicam  fcmel  Ic-^"^^^^" 
gerit;  conceditur  enim  in  gratiam  pau- 
pcrum  ;  occurrcrcnt  tamcn  rationes 
quaevidcrcntur  favorcm  ad  divitesct- 
iamextendcre.Sit 

COKCLVSIO,  Kon  pot  Fminentijf.  Prin- 
ceps  in  tmj>edimentis  divttu  dijpenfare.  Pa- 
tctcx  Iitera,ibi  n.  legltur;Mrfjf^«/o/  e^//- 
mtnas  verepauperestantum,qui  quotidiano 
labore &induftriaviilumfibtparanty8c  in- 
ferius,  cum  alti^etiatn  verepaupertbtu  ta- 
tum  qudttdtano  labore  &  indtiftria  viclim 
fibiparantibtis, 

DiCEs.  Limitationesiniuftepofitse, 
favorcm  non  minuuin;  atqui  hseccx-  ^iniita'- 
ccptio  contra  divites  iniufte  ponitur: '-f^^^ 
crgoipfivcrcnoncxcipiunrur.  Potcft^f  adhih!^ 
igitur  EmincntifTimus  Princcps  non 
fo  I  u  m  c  u  m  P  a  u  p  c  r  i  b  u  s ,  fc  d  e  t  i  a  m  c  u  I  n 
divitibus  difpcnfare. 

Y    z  Pro. 


THEOLOGIA 


finubat. 


De  circU' 
ftantia ,  ne 
datum  Ee- 
ligiofo,  ad 
cemmuni  • 
tatem  per^ 
veniat.  ' 


CCCT  L. 

Quidftt  0. 
ptnio  pro- 
l/abihs. 


Probasmaiorem.  QuiaMarizccn- 
tum  awrcos  rmubatjifiatmonialis  no,' 
lcgantc  Ambrofio,  V.  G.  illa  babitura 
cftlcgatum,  ctiafi  monialis  autcajlcbs 
fit,cftcnim  limitatio  iniufta.  Sicetiam 
fi  Rcligiofodetur  vas  aurcumfub  onc- 
re,quodnccin  ufumn  c  proprictatcm 
communitatis  veniat,  donatiocrit va- 
lida,&cadctfub  dpminium  &propric- 
tatcmmona{lerij,quiafitin  odiumvo- 
ti  paupcrtatisilladonationislimitatio. 
Ergo  limi"ationis  injufte  pofitx  favo- 
rem  non  minuunt. 

Probas  etiam  minorem:  quia  csetcris 
paribus  mcliorcsfunt  divites  puipcri- 
bus,nobiles  ignobiIibus,utiIiorcs  Rci- 
publ.&  EcclcIi£e,maiorescc)ntnbutio- 
nespendunt,  adcoq;digniorcs  favorc 
Pontificio :  iniullccrgo  Pontifcxcum 
indignioribusfavet, digniores  &  me- 
lius  dc  Ecdcfia  Catholica  mcritoscx- 
cludir. 

Confirmas,Nam  hxc  limitatio  non 
rcfpicit  bonum  Ecclefias  publicum,  fed 
privatam  utilitatcm,&  ipeciale  Curia- 
lium  &:Miniftrorumiucrum:  crgo  eft 
invalida. 

Ego  tamen  rejpendco  me  vidifTc  firpcT 
cumplaufu  in  divcriis  aca  icmiis  mul- 
tasopinioncsdefcndi ,  quxfundaban- 
tur  debilioribus  praem  flis,  q[,adverfj- 
rioi  umfcntentia.In  gratiain  Pontificis 
conftomeae  con  Jufioni ;  libcrc  on  nc- 
ceflAriodcbuerim  alij  viderinr,hoc  n. 
dccidere  ncc^pdeft  nec  placct.Pr^  ftat  n. 
«bjcctioni  cotraria?  pjrtis  farisfacerc. 

Ad  majorc  dico  cflc  omnino  dubiii, 
an  cotradus  infcdi  circumftantia  in- 
iuftafintvali  Jiutfona:it,  an  illadcbeat 
fupponi  omifTa.  Ad  oq;.'ubium  cft  an 
Maria  ,fimoniaIisfiat,  poflTitlcgatua- 
dire,an  Monaftcriu  adqu  rcrc  v  s  illud 
aurcum.quod  datur  fuboncre  necedit 
Monaftcrio;c]uia  cuuniisquifi];  fitJo- 
minus  {aorumbonorum,potcftlcgatis 


&  donationibuslcges  pfjercriberc,  ut 
docetBart./«/^^.7?«4/.  C.depacf,n,6  Sa- 
chez  dematrimomototn.  i.ltb.i  dijp  34.«. 
11, &  i^j^MoWnAtonui.tract.i.d^jj).  zoy» 
««.ij.vide  Dianam  part.:^.tra^t.j,res,^7' 
Sed  cftomaiorvcra;[bonorumn.  pri- 
vatorum  poneiTio  &  diftinflio  fubeft 
iurifdiftioni  publicae ,  &:  poflunt  lcgcs 
ferri,  quseftatuunt,  quodftatutumad- 
verfarijcontcndunt. ]  minor  omnina 
cft  falfa.  Ad  probationem  conccdo  di- 
viteseflc  meliores,  utiliores,  &meliu5 
deEc  clefia  mcritos  quam  paupcres,ad-- 
coq;dcbcren)aioribus  favoribus  con- 
decorari ;  ncgo  tamcn  non  potuiflc  no 
cxcipi  in  hoc  diplomatcpofluntn.in 
alijs  matcrijs  majoribus  experiri  mu- 
nificentiam  &  bcnignitatcm  Pontifi- 
cis  Addo  nonbcnc  dicihic  rcpcririli-i<^^' 
mitationem  aut  exccptionc;  quiapo-^^'''* 
tiiis  paupcrcscxcipiuturreliquis  in  rc- 
gula gencrali reliflis; ratio  n.  ob  quam 
cxcipiuntur  paupercs ,  non  invcnitur 
in  divitibus;illi  n.idco  a  regula  genera- 
li  exccpti ,  committuntur  Emin&ntifli- 
m!  Electoris  clemcntix ,  quia  cum  non 
habcant  undevivant,nj  manibu^ilabo- 
rcnt,non  pofluntaut  Rom:.mirc,  aut 
pcr  procurationem  agerc,  &  divitcs  u- 
trymqucpofliint. 

Ad  confirmationcm  refpondco,  mc 
dcfiderarcomniaeflc  falfj^qu^in  caaf- 
i"umimtur;fed  fintvcra, quid indc  ?  Ic'^ 
tcnct.ciiam  fi  cx  malcvolentia  n  gctuf 
difpenfatio,ctiam  liexlucro. 

Q^V  ^  S  T  I  O  V. 

^utnam  dkendifint  fatifcres  ad 
mentem  Romant  Potitificis'^ 

Vldcrcntur  mendici  omnino  exclu-  ^^^J^ 
dcndi,  quiaPontifcx,  cumagitdc  ^^,^^^ 
paupcribus,  cxponit  mentcm  fu.im  5^ 
opcrariosfolos  videtur  intcllii^a^re,  ti^r 
utcft  apud  poctamiicfaQ  qucm 


F  VND  AMENTAL  rs:. 


^is  homo 


fit 


pauper? 


""^Pmt^, 


^^fieflpaupertasPhjlJishal;eremhii: 
opinornS  iri cxclufum  mendicos, 
"aq;Bullsverba,      quottdtano  lahore 
induPia  viaumfihi  parant ,  efTe  adhi- 
Jta  coiura  axioma  quod  docct,  Ow- 
homtnem  pauperem  effe ;  nam  (1  pau- 
Perdicendusfit ,  qui  fhtui  fufficicntia 
nonhabct,  ipfcmct  Hifpanorum  Mo- 
|^archa,quo  ditiorem  neutcr  Orbis  ha- 
,  paupcr  cft  ;  non  cnim  habct  fuffi- 
*^»entia,utfuismlitibu$exaacfatisfa- 
cerepoflit.  His  prarlibatis  , 

^^co  Frim^,  Omnes  operarij,  cttius- 
^^^artisfmt,  qui  nonhabent  reditus  pa- 
^^ffftonialesutvivant ,  fed labore  manuum 
^fitmn  quarunt,  Pontificis  fententia  funt 
Muperes,  Sicenimait.  Verepauperes  tan^ 
^j^fn,  qut  quotidtano  labore  &  tnduftna  vi- 
^,^^fnftbtparant.  fi^infcrius,  cumaitiset. 
'^ffi  verepauperibus  tantum ,  quottdiano  la- 
^^^^induflrtaviaumf.btparanttbus. 

l->ico  Secumdo.  Ett.immendicifunt 
S^^^y^"^  ^'^^«^  Vnupauperes.  Pdtct,  q.iia 
.^r  Ruotidiano  labore  &  induihia 
J^Want;  &  alias  ctfi  non  viaitarct  hoc 
"^oao,ratio  qua?  operarijs  favct ,  ipfis  a 
ortiori  favct  ct;bcnc  cnim  fcimus  in 
^Dus  favorabilibus  admitti  rationis 
pantatem  fi  in  nullius  gravamen  aut 
"ocumcntumvcrgat. 

-Dico  Tertio.  FJtam  omnesfamuli, 
Pr  Tl}-^^^^  (  ■Advocati,  lurium  &  legum 
'mores.senatores,  Chirtirgt,  Uedtct, 
l^J^^^^^op^i,  &c.)qui  carcnt  patrtmomo 
V/V4«f ,  affl'runtur  aPonttfice  cffe  P.ui. 
La'^^^^  ^  ^P^  quoti  jiano  laborc  & 
^^^"ftnaviaumqu^runt. 

Q^V  ^  S  T  I  O  VL 
^mnemifiimm  Princeps  foffit 
^^f^pcdimentismatrimonijfine  uUa 
catifa  dipnfaref 
X    •  ^  caufas,  rationcs  operandi,  feu 
rerC^^^^^^^^^^^^^^si^eperio^ficut&tres 

Pnnceps  quiconccdit;fubdi. 


tus  cui  cpccditur  favor.  Ex  parte  fub* 
diti,fiBull^infiftamus,rcquiriturquod- 
paupcrfit;aiiascnimcft  favoris  recipi- 
endiincapr.x;  pauper  quidem  luxta  eaj 
qua^  prajccdenti  qu^ftione  refolvimusi 
Hx  partc  Pontificis  requiritur  etia  ra- 
tionabilis  ratio  {  cam  exponit  ipfc  di- 
ccns,Nosearum  ( perfonarum  )  ftatui,  & 
ammarttmfaluti  paterna  charttate  confu- 
lerevaientes.  Ex parte  etiam  Eminentif- 
fimiPrincipis,  ncceflariodebct  da.ia- 
liqua  ratio  prudens  &  mcdiocris nc  di- 
caturprorationev^Iuntas.  Aliqui  c- 
numcranturin  Bulla,  aliasrationispa- 
ritas  fubminiftrabit.  Suppono  nontc- 
ncredifpcnfationcm  in  raptu  formali, 
ut conft.it  exillis  verbis,  dwmmedo  mu--  KotaiUiid: 
lieres  propter  hoc  rapta  nonftterint,  qu  ^  bis  propter 
ponuntur;  &:circumftdntijsin  quibus  hoc 
valebir.di(penfatio,propono. 

Prima  eft  yfcandalum  hareticorum,  & 
quidem  exprclfa  vcrbis  i[i\s,Adevitanda 
fcandala ,  qu<i  ob  vtctnttatem  harettcorum 
contingere  poffent,  N  cmo  cnim  ignorai, 
nos  in  noftrareligioncfirmari,  v.umvi- 
tia&  pcccata  MartiniLutheri&  loan- 
nisCalvinile^imus&audimus,  adcoq; 
ipfietiam  in  fuA-  hsrcfcos  debcnt  cr- 
rore  firmari^ciim  noftras  mifcrias  cul- 
pas  &exorbitantias  pcrcipiuni. 

Sccundacft  dotis  infufficientia.  Na- 
fciturcxpaupertatc  in  famil-isilluftri- 
bus;namScnator,qtiipatrimoniu  non 
haber,p3upercft;  quoiicliano  n.  labo- 
re  & jppria  induftria  viditat;&:  fi  hab<:>- 
at  pecunias fufficicntes,ut  det  filix  do- 
tcm  ,  quantam  alij  fenntorcs  fuis  dare 
fiiiabus  confuefcunt,nialia  circumfta- 
liaputa  fcandaIu,fimilisvcurgcat,Emi- 
ncntiffimi  Princ  pis  adfiftcniiam  &  di- 
fpcnfafonem  implorarc  no  poteft.  c^- 
tcriim  fi  dctur  confanguineus,qui  qua- 
iitate sequalis  minori  fit dote  contcnt', 
huic  dare  filiam  poterit  Principe  ciiC 
pcnfante  ;  id  cnim  fonant  apertc  il'a 
Y    j  verba, 


174 


THEOLOGIA 


vcrha,  five  ex  eo  quod  mulieres  dotemha- 
beant  minus  (ompetentem. 
cccL  1 1.  Tcrtia  cll  ctvium  raritas.  Nota  illa 
vcrba,  ob  locorumanguftias.  Contingit 
enim  in  parvis  aut pagis  aut  oppidis ita 
cfle  omnes  fanguinc  commixtos  ,  ut 
diflicultcr  rcperias, cui  Jtquali  &  com- 
petcntivirofiliam  tiacfas;  ne  crgo  co- 
garis  quxrercpercgrinas  fponfas,  filij 
tuiquictcm:&  tranquillitatcm  pcricu- 
lo  cxponcndo,  conccdhur:Emincntif- 
fimotuoPrincipi,utintaIicircumftan- 
tiarum  angdhapolTittibi  favere  di- 
Ipenfando. 

Quarta  clkinimicorum  concordia.Sxpc 
enimcontingit  fopiri  lites,controver- 
fia^difcordias  confangiiincorum  con- 
nubio.  Notailla  verba,  Ad fedendasini- 
micitias, 

Qiiinta  efl  rationis  paritas  ^  feucaufa 
yr^cedentibus  ftmtlis^  Admittiturexprcf- 
se  a  Pontificc  diccntc,  autob  alias ratio^ 
nabilescaufas.  lltcrgomeliiis  &dodiius 
pofTisBuIla:  huius  utilitatemdefende- 
rc,hicpcdcm  fige.  Sicaufegraves  fint, 
hoc  cft,fi  illud matriraonium  ad gravcs 
fincsfit  ncccffarium  graviter,  non  effe 
opusBuIIaPontificia,fcdexvi  fuse  or- 
dinaria;  authoritatis  finc  Bulla  pofle 
Eminent  flimum  Archicpifcopum  di- 
fpenfire  Qaaft.  i.z.  videbimus.  Si  dica- 
tur  fufliccrehas  caufasefle  levcs,  tunc 
pofletdcfendi  BuIIse  utijitas,cum  cnim 
caufa?  lcves  dantur  Epifcopi  difpcnfarc 
nonpoflunt.  Fortenemini  cflcsiniuri- 
usfitotam  BuIIamad  compcndiumrc- 
digcrcshis  \tvh\s,  Vrbanus  VIU.  Venera- 
bilis fratery  cum  tu  babcas  ex  ordinaria  au- 
tboritatetua,quodcum  paupertbus  dtvitt^ 
bus^  tn  impedimcntts  matnmontf  dijpenfare 
pofis/i  den  tur  tirgcmes,  gra  ves  ^  &  tnevita- 
btlcs  caufi^nos  concedimus,  quodctiam  pof- 
fts  cum  paupertbus^propter  caufas  rationabi- 
.ies & levcs dtJpenfare.SihoQ  modo  intcl- 


ligaturDipIoma  ,  videbitur  valdc  nc- 
ceflarium. 

Q^V  ^  S  T  I  o  vir. 

Jn  'Eintnentifftmu^  Frlnceps  fofftt 
intuitu  dijpenfationis  altquaspe- 
cuntas  rectpere} 

Efpondco  poflc  eum  rccupcrarc  ^^^^^'1 
expcnfas,  nimiiu  pecunias  ,  quas /'f'^/"' 
expedit  BuIIam  hanc  procurando,  Ra-  deff^^*  • 
tioeft;  quia  ncmo  tcnctur  favere  2Ut  red<i'' 
fervire  alten  cuproprio  damno ;  maxi- 
me,  fi illealtcr.iatisfaciendofit.  Undc 
finefcrupulo  treccntos,  aut  quotquot 
funt  illi  aurci,quos  fingulis  tricnniis 
tranfmittit^&falaria  corum  quos  in  di- 
fpenfationibus  conccdendis,  &  caufis 
difpcnfandi  examinandis  impcnditjpo- 
tcritabillis  exigerc,  qui  difpenfationc 
accipiunt;  qui  cnim  fcntiunt  utilitate, 
damnum  fcntiant,quoha:cipfa  utilitjs 
procuratur. 

Dico  EminenttJ^imum  Principem  pojfepe- 
cunias  exigere  in  dijpenfationcy  Itcet  non pro 
dtjpenfatitm.  Puta,  fuflicientes, utindc- 
mnis  rcddatur,iuxta  ea  quas  fub  initium 
diximus  ;  &ctiam congruasut  ipfilu- 
ant,  fi  pecc^do  &  fe  carnalitcr  cogno- 
fccndo  extorferint  difpenfationcm.Lc- 
n.inBulh i  Impoftta  tUis propter  pra» 
mijfaaliquapublica  vel  alia  panHentta  fa- 
lutariprout  magis  expedire  iudicaveris.  Vo- 
tcft  ig  tur  illis  imponi  poenitcntiae  ti- 
tulo,uttot  diebus  ieiuncnt,  totm  {fa$ 
audiant;totd  fciplinas  rccipiant,  tot 
tcmpIavifitcnt;&curnonctiam,uttot 
florcnos  elargiantur  paupcribus,totfi- 
.fco,&c. 

Q  V  y€  S  T  rO  VIIL 

An  Vicecefis  Moguntina  fauf^^^^ 
poftnt fibt abipfo  Ponttjice  immedta-* 
tedijpenfattonem  procurare} 

AFfirmativ*  parti  adharreo  ;  qu»^ 
l\XQ  Bullacum  pnvilcgium  fit,n^- 
mincm 


I 


««.«.y  .  FVNDAMENTALIS. 

«4w,7'"V"^"'«git;potcftpauper  illo  uti& 
Hiini,.      ""^"      Adcoq; libere ,  fi  iinpedimen- 


17; 


umhabcat,  potcft  ad  EmincntifTimu 
^  "ncipem;  &  nolit  ad  eum,pot  dt  ad 
^ummumPoatificcmrcciirrcrc,  ut  di- 
Tenlationemobtineat. 

Q.V  ^  S  T  I  O  IX. 
^«  Bminemijpmm  Prmceps  ,  ubi 
pofity  etiam  dtjpenfarete- 
cccLv  neatur^ 
^^f^^  lona  opinio- 
^H^uen  n    r     affirmativam  i  nam  Pontifex 
i^a,  '  ^^"^^^^P^rtencturdirpcfarccCimpo- 
^''^f)?ey(To  ^'^^''P^;  ruam  authoritatcmEminc- 
d^htt    ^  '/^"^^  Elcaori  legavit.  Si  darctur  ca- 
^us  m  quo  Pontifex  dcberet  conccderc 
Q"penlationcm  vel  invitus,  ctiam  Prin- 
ccps  Moguntinus  debcra; fcd  cafus  i- 
«e  raroaccidet;&  fi  accidax  aut  difpc- 
»itionenonindigebitfubditus  ,  aut 
^"lia  non  indigebit  difpenfaior;ncccf- 
aria  enim non  caduntlub.privilcpiuin, 
^^qusftioncXII.diccmus. 

CLV  ^  S  T  I  O  X. 
quibus  gradibm  pojpt  Trinccfs 
CccLyj  ^U^or  dijpenfare, 

ZUdib  3^^^^^^*  ngorcm  &  contcxtum  pu- 
'  ^^^''''ttoJ  recipias  ncfcio  cur  non  poffis 

^*'^'*^^-  fn?.     1'^'^'^  ^'^^'^  omniaffinitatis 

rem  li^^r  "^'"^''^"^^''^^'^  '  -poftcPnnci- 
.•^''^^^^.  il  .  '^P^^^^^^jPontifex  cnim  nuiium 
7l^^'<^or  viH. ''^''^'""^^«^^xclud  it,  &  conccderc 
^Hire}  abft  u'^";"^""'?^^^^^-  Quamobrcm 
J  ^rr/.  Pil-  ^^^'^ao  d  matrimonijs  PatriscV 

l^^^'-  tur^  r  v  '^^^""^"r  (  non  demonftr.ui- 
nt,  ut  ccrto  ,  aut 
t         poS;^!'"  Ecclcfi^.  clavibus  f.bijci 

"•    iutc  n  '^°"'°"philofophor; 

'"«ursvauda,  &fo/ohumano 


inhibita,doccntHurtadusrr4^.//^wj- 
trtm.dijp.iy.dif^.num.iz,  &2pudeum 
CaietanusScotus,&  alij.  ItaetiamD. 
7  homas,  Richnrdus,  Durandus,  Car- 
thufianus  Abulenfis,  Armiila,  Vcra 
cruz,  Olcafter,  Heryetus,  &  Aloyfius 
dcLcon,  quos  citat  &:fcciuiturBafihus 
Poncius  de  matr.Mr.y.  cap.^i.tmm,^. 
quorum  fcntentiam  probabilcm  iudi- 
cantSanchez,Pnrpofitus,&alij.. 

At quia cxiftimo  in  Iegibus,nontam  In legtbut 
vcrborum  rigorcm,  quam  Spiritum  &  magis  fen» 
niiimum  confidcrandos,  opinor  ^vo-fnsefl  cu- 
babilius  foliim  conccdi  authoritatcm  randus, 
difpenfandi  ingradibusin  quibus  Po-  nuam  rer- 
tifcx  difpcnfarc  confuevit  ;  durum  c-  ba, 
nimcifctquod  intuitu  huius  Diplo- 
matis  difpcnfarct  Printcps  Emincn- 
tilTimiiSjingraduin  quo  Pontiftxnun^ 
quam  aut  raro  difpcnfavit.  Hic  cnim  ReguU  lu- 
videntur  haberc  locum  rrcs  luris  Qz-ris  xxvm. 
nonici  Kcgulae  ,  nimirum,  XXVIII,  vl.  & 
Quit  a.  Itire  communi  exorbitaut ,  jiequa-  lxxxi. 
quam  adconji' juenttam funt  trahenda.  & 
VL.  Injpiciwtts  inobfiuris  qiwd  efl  verifi- 
mtiius.velquod  plerttmque fieri  confuevit.U 
pra?cipue,  LXXXL  In generalt  comefio- 
fte  non  vemunt  ea,  qudt  quis  non  ejjet  veroft- 
mtrtterconcejjurus.  Cum  igitur  vidcatiir 
Poixtikx  ncgaturus  liccntiam  difpen- 
fandtin  primoaut  fccundo  gradu:  non 
crit  diccndus  in  gencraii  concelTicne 
ciufmodilicentiam  concclTilTc.  N  hi- 
lominus,  fi  Eledor  difpenfaret  defa- 
dojcrederem  difpcnfationcmeffepro- 
bahilitcr  valiciam;  &  tunc  Pontificem 
V  cre  /imilcm  Chrifto  dicenti  eos 
quiicrcquuntur,  ncn  folumcadem 
quseiprc,  fcdetiammaiora 
iaduros. 

QV^- 


T7(^         T  H  E  O 

CLV  i£  S  T  I  O  XI. 

An  ex  vihuiffs  BulU  pojfit  Eminen- 
tifiimus  Princeps  ad  dtgmtates  &  h£- 
uditates  faculares  altquem 
iegitmarei 

^ccci  VI I.  y^Onfidcro  illa  verba  ,  froles  ettam 
De  legtti-  ^^rejpeitive fufceptas  &  fufcipiendas  etc - 
Tuattone;  inde  legttimas  decernere  &  nunttare,  Et 
exiftimo 

Pri m  o, Proles  ex  huiufcemedi  matrimo- 
rttjs  (  nempe  ex  Princtpis  dijpenfatione  legi  - 
tima  contra6tis )  non  indtgere  nova  lcgtti- 
mationeyfed  otnnino  legtttmari  praventto^ 
naliter ^impedimentum  auferendo ,  quo  non 
Hedemptio  fubiato  ejfent  illegttima  &  noth<£ :  eo  omni- 
ne&  pra-  f^fi^fi^  verboruinrtgore  ,  quodicimus, 
ventione.   Vtrginem  a  peccato  redemptam,  non  quod  re- 
demptafuertt  ab  tUo  in  quodtncurrerat ,  fed 
Secretartj,  quod  prxventa  neincurreret,  Scd  fi  rigo- 
dum  rhe-         rcholafticurervcs,  ciedes  efle  im- 
toricari     propriam  ledtionemSecrctarij,  &a\ri- 
roluttt,     denter  videbis  ,  Bullarum  interprctcs 
multa  &  tenerinonnunquam  ad  impropria&& 
/rf^wfwf^r  metaphoricas phrafcs  recurrcrc,  nc  vcl 
contra  me-  contra  decalogum,  vel  rationem  natu- 
teht  DO'    ralcm  cfFutiantaliquidimprudcnrer. 
minorum      Secundo,   Prolesex  contubernio  con- 
fcrtbunt,  fanguineorum  &  affinium  exortas pojfe  legu- 
Legittma-  timari.  Primo,  firequaturparentu  ma- 
diduplex   crimonium  Icgitimum  ,  iniendum  ex 
;mi4us.      legitima  difpcnfatione.  Secundo  iicct 
illud  nonfcquatur  ,  modo  illasPiin- 
ceps  legitimare  vclir.  Oftenditur  hoc 
ultimumjnam  illud  prius  ad  controvcr- 
fiam  probabilcm  rcduci  non  poteft. 
Quia  vcrbis  cxprcflis  conceditur Emi- 
nenti/nmoPrincipilegitimandi  autho- 
ritasj&tamcn  modus  non  dctermina- 
tur  ncclimitatur  ;  crgodicendus  cft 
poffclegitimarc  quocunq;  modo  vclit. 
'CccLviii.     Teniojjanc  legittmationemubiq^ter- 
An  GaUus  rartm  ad dtgnitates  Ecclejiajitcas  ordtnart, 
.addigmta-  adfecularespo/e  probabiltter  admitti,  ubi 


L  O  G  I  A 


ejl  Prtnceps ficularisfummus  Vonttfex.  In  testfp' 
aliislocis?  Nonputo  GalltaRegem poffele-  f^^'  J 
gittmare  altquem  ad  dignitates  faculares  fi4^^!'^. 
Htjpania.  Non  putopofe  Principem  ficula- ['^^j  ' 
rem  legittmetrealtquemaddignttates  Eccle-  f^^fi., 
ftajlicas:& ratio  eadem  urget, e  contra  exi-  ^^f^^ 
JiimodeJummoPonttJiceparttercJfephtlofo-fw^  ^  ^ 
phandum.  Patet.  Quia  non  potcft  Pon-  P^f'^\^ 
tifcxin  privil-giis  concedcndis  tcrmi- ^^''''^  / 
nos  fuae  iurifdidionis  cxcedere;cum- f^^"^'^ ' 
qucipfe  duas  habeat  Ecclefiafticam, 
Sa:culiremque;e6  feextcnciethsec  di- 
fpcnfatio  Ecclcfiafticc,  quo  Poniificis 
Eccleijaftica  authoritas  ;  c6  f^culari- 
ter,  quoauthoritas  eiufdem  faeculaiis: 
atillatotum  Chriftianifmum  pervadit; 
hicbrevius  cinda  terministerritoriu 
illudjinquo  Pontifcx  eft  Princcps  fx^ 
cubris non  exccdit.  ["  In Bohemia haec  ^'^''^ff 
recognofco  ,  &  addo  Bohemos  nollc  ^^'"'^ 
Icgibusalicnisctiam  in  aiienisprovin-/'^'^ 
cijs gubernari  i  & quodmirabileeft> 
nonadmittcre  teftamcnta  conditiPa- 
rifijsv.g.  iuxtalcgcs  Gallicas,  autMa- 
driti  iuxta  Hifpanas/ed ipfts  e(fc  in  va- 
iidum  ubique tcrrarum  illud  hatjfi iux- 
taBohemicas  non  fiat.  ] 

Qu2vtb,poJfe  Eminenti/imum  Vrinci- 
pem  qua fupremtwt  fui  Principatus  fAcula- 
ris  dominum,  legitimare  aliquem  ad  fui  ter- 
ritortj  dignrtate ,  &h£redttates  fecularest 
non  tam  ratione  Ponttjictj  huiusDtplomatis» 
fedrationefudficuiarisauthoritatis,  nt  co^ 
trartum  exprefa  iege,afeindijpefabilt,fan' 
citum  7?f.Patet;quia  unufquifque  fupre- 
musDominus,quipoteftIcges  conde- 
re,  poteft  ctia  ad  adeundum  ha^rcditn- 
tcs,&  digiiitatcs  fux  regionis  habilit^ 
re&Icgitimare. 

Q^v^sTio  xn. 

An  hdc  Bulla  fit  necejfaria^  ^ 

Si^pe  contmgit  homines  timorataf  /i^'' 
cofcicntia?  pctcre  indulta  facicdi  ea,  ^^^y/ 


FVNDAMENTALIS.  177 

T^T   ^"^^i^L'."'^"^^^?^  &adhoftmmmanusventuris 

^/PJsdubitarc,  AnhscBulla,Eminen-  commendare;  tuncigiturpaupor,  aut 

nc ^"Ir  ""^^P^  ^^caori^ronccfTa ,  fit  dives fis, ad  epifcopu^  potcs  confuge- 

Pofl^  •  r^'^^°^^^*  ^"^"^"^^"^^P^*  Te,&cjusclementiam&  difpenfationc 

{•    ^^^^^^^^^^^^"''co^^c^dcredifpenfa-  impctrarc.    IV.  Siagamusdcmatri- 


^iones  ?  Sit 

°"'^^fi<>-  ,  cum  dantur  caufa 
^^vtpm^  ,  ^  urgmipnu^  ex  ordinaria 
J^^^uthorhate.fwenovo  frmlegioaut  di- 
^^^^^^^^^  atquea^ 
J  tpjemet  £mwenttjswm  Archiepiscopus 

J^^BuUaconceditur.  C^terum,  Cum 
J^^^  cauft  leves,  Eptfioptexordtnaria 
J^^^MhorttatepaucaautnuUa poffunt,  & 
^inentifitnm  Prtnceps  vtrtute hum  Bui- 
/'^^ultapotefl,  ^ 

Probatur.  Primoenim,  .quando 
"att  imonium  eft  contradum  de  fado 
PUblice,  &  impedimentumeftoccul- 
f  "^'^ ^^"jugcs  feparari  non  poftunt, 
.     e  lcandalo,nec  ad  fummum  Pontifi- 

mpatctaditus,potcftquicunqueE. 
P^icopus  difpenfarc,  fivo  contrahentes 
du  ^n"P"^^  '  ^^^c  non.  Dicen- 
j  cft  non  patcre  aditum  Pontifici 
di  \  ^"^^^^c»tes  non  habeant  me- 
•  ^  ^"mcicntia  ut  folvarrt  expcnfas  & 
Cir*  1^"*  "ifimilibuscafibusfolenta 

"rialibus  Romanis  exigi:  ipfarenim 
^^^ctfi  cxorbitates ,  iemper  multo  mi- 
adit^^  P*^"^"^  i>  ipfimetcontrahentes, 
Si  j.  .  ^"^^i^umfc  accingcrent.  II. 
ftr  n L ^ fi"t.&tamcn multis leucis  di- 

m  ab  urbc,  &  fmcfcandalo  fe  parari 
tube^  •  •  "on  cnim  renetur in  con- 
nonn"l?  ^^"vivcre,  &  quia  feparari 
vinc^^^^^^^^^^^^^^^b^^cinfudpro- 
foer-,^  ^"^.^ucm  recurrant  petendx di  • 

claT"'!^''''^-"^-^°"^^^iftctP^»^- 
ration?K  ,»'^'"'^''^  modo tabellariis 
&  facir  ""^  P^^^^^  fecurus 
tur  m  r  >  "«"lo  ^nim  tenc- 

^erus  fuas  fccrctas  litcris  per- 


moniis  jam  contraftis ,  authoritatis 
fuac  ordiuaria^rvi  pofTuntomniailla,  & 
plura  quam  inBulIa  prxmifsa  concc- 
duntur.  H^c  omnia  pofTc  quem- 
cumque  Epifcopum,^m«Wfi?,  ut  utar 
Ycrbis  Dianar/)4r/-,  ±.tra^.\6,refol.  17. 
ita  enim  codem  tcfte  tcnet  communi* 
Doflorumfentcntia :  &exprcflepr«- 
terDianam  &Mc,Coninch  deSacram. 
dtfp. ^Juh,).mim.7,i*  Sy\vc{{erverl;,dtjp, 
quaft.  9.  $.  15.  Fernandez  inexamtne 
Theolog.part.ycap.  i  ^.«.i.Rodrigu- 
czinfumm.tom.^.  cap.  ^f.n.i,  Francif- 
cusLco  tn  thes.for,Eccipart,i..cap.%.num. 
43.Gome2  in  BuUacruciatac/aufuia  p. 

58.  Navarrus  c^/).  zz.  ««;;;.  85. 
Vzlcmhtom.^.dtJpjo  quaft-ypunSt.  f. 
LcfTius  iibr,z.cap.^oMul;,iS.ttum.  1 18. 
Guticrrcz  canontc.qq.ltb.  i.  cap.z^.num. 

dematrim,^^.num.6,  &  feqq,  Ar- 
milla vvr^.  Difpenfatto.rtum.io.  Hcnri- 
qucz/z^r.  11.  cap.^.n.i.  Sanchez /^Mrf- 
trtm.lib,z.cap.^o.num.  7.  ViIlaIobos/« 
fumm.rom.i.tra^.i.^.dtff.  i^.vum.  C,  Bo- 
mcm^itra^i.de  matrim.qu^ft.^.puncl.  i  5. 
num.6'  Reginaldus  tnpraxttom,i.iibr, 
^i.cap.zy.num.io^.  Ex  quibusobiterMo//;/m 
nota  Petrum  Molincum  fruftramoli-  tmpugna- 
ri  multa  contra  fedcmPctri,ignoran-  f//r. 
tiam  fuam  potius  quamfcdisdignita* 
tcm  oftendcndo.  5«^/rv?«/w//;?;,inquit 
libr.  de  Monarch.  temporali  Romani 
Pontif. cap .2 6. num.j.pag.  mihi 34^. 
non  mediocrtsadmiratio,cumcogito quan- 
ta fitltalorum&Romanorum  prarogativa, 
& adfalutemTxpXiovixTyifxot,  >  utpote ,  qui 
remisfioncm  peccatorum  habent  fub  ma^ 
num&in  propmquo:  AtHiJpanis^Poionis, 
HiberniSiiter  tmmcnfum ,  &  fumptus  par 
Z  iahH' 


178 


THEOLOGI  A 


CCCLX. 

Trdcdven- 
dumomnt' 
no^nefe- 
^uatur  in- 


CCCLXI. 

An  opinio 
Jingulark , 
hocfolono^ 
mine  reiici 
debeatf 


lahorl  Sed  &  melim  agitur-cum  diviti' 
huquikis  eft  equus  &  valetudo  mtegra  , 
nampauperes  &  Imguentes  fumpttbm  de- 
territi  ,&labori  ttmeris  impares^tam  larga 
ntdulgcntia  fraudantur. 

Ecquidcm  omnia  c|u«  caliimniose 
cfFiuit,  cflcnt  vcra,ni  pcncs  Epifcopos 
«(Tcc  folida  &  intcgra  difpcnfjndi  au- 
thori tas ,  ubicunquc dirpcnfationcm 
implorantesaut  funt  paupcrcs  ,  aut 
segri,aut  imbccillcs,aut  talcs  qui  Pbn- 
tificcm  adirc  non  po/Tint.  Scd  quia 
ChriftianaTheoIogia  hanc  authorita- 
tcm  Epifcopis  abfolutc  concedit.Mo- 
linei  vcrbafalfa  omnia&injuriafunt, 
cx  mera  ignorantia  fuborta. 

Stcundo  antequam  matrimonium 
contrahatur  ,  fivc  paupcrum  ,  fivc 
divitum  fit  ,  fi  timeatur  infamia  aut 
rcandaiumcxejusautomi/rione  ,  aut 
dilationc,fic  omnia  dcbentdifponiut 
nullaperfona  diffamctur  ,  nulla  fcan- 
dalizctur;  crgo  fi  nonpofTmtomnia 
fic  difponi  recurrendo  ad  Pontificcm, 
fufficiet  recurrcre  adEpifcopum  aflfc- 
rentcSanche2,Hcnriqiic2,ViUaIobos, 
Rcginaldo  ,  Bonacina,  &Diana,/^^i 
y«/>rrf. quibus  adharrcnt  Molfcfius  tn 
/iimmjom.i.traff,4..cap.  iz.  num.  ^j*. 
Barbarofa  depoteft.Epifc.part,!.  alieg.^  f . 
num.  5.  Ho  avob  o  nusde  ExamineEcclefta 
fart.  \  .tra£t.  ^.f.f.^.jz.Vjdorchisia  we- 
ttsadmanuai.Navarrty  Bafilias  Ponrius, 
dematrtm.itb.%.cap.i^,num,  6.  &apud 
ipfum  Vafqucz  etiam  &Salas.  Valcn- 
tiam  ille  &  ctiam  Bonacinamprohac 
ientcniiaadducit,  fcd  malc  fi  crcdimus 
Dianar. 

Hanc  veritatem  Sancheztam  cla- 
ram  judicavit  ,  ut  aufus  fuent  illam 
docerc & imprimcrc ,  tamctfi fingula- 
rcm  &nulliiis  authorispiitarit ;  iedut 
vidimusmultorumilla  cft,&valdetuta. 
lllaipfemctauthor  hoc  exemplofoli- 


dilfime illuftrat^  [  Acccdit  manc  con* 
feilura  qu«rcpcr;tur  h.ibcre  impcdi- 
mentumdiriincns,cujusdctc<ftioinfa- 
miamii  parcrct,  &  onmia  funt  parata 
ad  nuptias  cclcbrandas  vcfjicrc  ,  aut 
tali  die  Jetcrminatojtcntatis  omnibus 
mediisnulla  viaap^rituradtoliendam 
infamiam  autfufpicionem,  gravis  dc- 
liL^i in  confc/fionc  manifeftati, fi  tunc 
noncelcbrenturnuptia?,in  hujusmodi 
cafu  teftc  Sanchc2  potcft  i:pifcopus 
difpcnfare,fivc  contr  .hcntcs  lint  pau- 
percs,fivcdivites,fiveopuIcnti.  ]  Ex 
hoc  ad  alios  cafus  fimilcstranfcurre,m 
quibus  detur  parrcfolvcndiratio. 

Tcrtio  praetcr  impedimenta  con-  j^, 
fanguinitatis  &  affinitatis,  dantur  im-  .fi^ 
pcdimentaQrtacxcriminibus,  nempe'''' 
exuxoricidio  c.quiprefbyterum.  depoen.^^^^' 
&remijf.  ex  matrimonio  cum  moni-'^'*^'*' 
alifcienterinito  ,    cap.  hi  ergo.  zj^ 
qf  li  ex  eo  quod  ob  picatum  debu- 
crit  quis  publicam  poenitcntiam  agc- 
T€.  c.dehis      quaft.  1.  cxinceftucum  ^^^" 
confanguineisconjugisautfponfacad-  r^ff 
huc  vivcncis c.].2.&c.  transmtffie,  de eo 
qutcognofctt  &c.  an  ha:c  impcdimcnta 
ljntobfolera& jam  pcr  non  ufum  cx- 
ciderint,quaEruntThcoIogf ;  &  Ego 
praefcindenda  ab  occifione  altcrius 
conjugis,  in  qua  multilatcntdifficul- 
tates  ,  agcns  de  criminibus  rehquis> 
puto  utrumq;  pofic  probabiliterdici. 
Sublat.i  crcduntDiana  part.^ytra^.^" 
rsf.if^.8>c  apud  eumConinch,  Sotus> 
Vcracru2,  Sanchc2,  Bafilius  Pontius; 
ncgant  RcbcHus^^rr.  2.  iib.i.q.i%.num» 
25.&  aliipcnesipfum;  Supponcndo 
igicur  Dian.T  fentcniiatn  dicam  inc- 
jusmodi  cafibus  difpcnfationem  non 
rcquiri  &  ftando  Rebelii  fcntcntiar, 
dicam  in  talibus  inipcdnncniis  rcla- 
xandisnondebcrc  rccurri  ad  Pontifi- 
cem,k'dfufhcc.c  Epifcopi  di/pehrati- 
oncm 


cc 


ClXIi 


*«^/^«^.  ein.  Z.8C  hoc  ex  communi 


FVNDAMENTALIS. 


"■umftntcntia. 


»md,fpenfa„omsobti„endse'profcri- 

-.-nVLfe:;L^r^  ft"«9=tanou,m,..n^o,Ltvmcerc. 


'  t*f/i.iK,  nvn  fucr 

dum^Tr  ^^^^^^  ^^'^^^"^- >  ^^Te  vali. 
to         '^"^^^^^-e  ^ilisuoimpcdimcn- 

4  nul  o?'^'^'-^''^^''^'^^-'^^? r.^//^. 


179 

raptumulicrisfnvitaPontfficisdifpen- 
ratio.Erno.  ProbarurMinor :  nant 
lioccultafit,  vioLntiaillafiibcffenoft 
potcft  ,  fi  poftea  voliintariavolueric 
contrahcrc  ,  negareque  volunratcm 
occultam  quam  habuit.  Nccfuffi- 
cietdicercillam.furftl.  externis  fignis 
marrifcftatim  ,  nam  &  ipfie  cum  vo- 
luntarie  rapiuntur  ,  pugnant  reft- 


Si  occulra  Ecclefiie  fubiint  ,  fecreto 
illa  &  occulte  judicare  dcbct  .,  citra 
pcccatoris  infamiam.  Et  fi  fccreto, 
quomodo  juvcncs  divites  (iiit  autpau- 
peres  Moguntia?  cxiftcjites  ,  poffmt 
fummumPontificemfc^reto  conveni- 
^•»«'«'.48r& dI;;™^^^^^^  ^  ^  ^irpenfationem  obtinere  non  Anpo/u 

^^^«^     r  Jta  ^        ''r-jy-     ^^^^^"^  communiori  &c  mfnL 

.^ti.otefteM,,,w/'^-^^^^L^'"^^^"S^^-    Probabiliori    fententi^  contrahere 


P"^"^^bi„vitisparennbused- 
VlIX  7'°^^°<^'«'°q"it"'-Urbanus 
-     ■ '^°<:  eft  admeundum&contra. 


&Oian    f'^"'''""'"'-  ItaSanchcz 

/^0;«.  I. 

■m  c",  '^P^^^t  Coninch  jam  ciratus. 
"mTri/^      »  utfoIumagatConcili, 

"^'^duml  h  '^''"P^"P^'^'^^'"vita:,& 

^'^''aptoris  nl' a'"'^''"'^''^"^^^"'"'  .6<:m^cat:scircumft 

''''^^^^^JZ^    T  ^P'^"^^^^  Eminentimmu;  Prmccps  ^ 

''"^^^"occflant^L  ^^«^^^'^  vi  Diplomatis  pr^ecedentu 

ProbabilceftNi-^^^^^  n^ento  a^tatisnonagitur,  &  tamca 

'^^^>ProLK;,  "'.'^  i"^^"«^^^^P^-  Paludano  /«^.^^!  ^g.  7.  2.  4rr 


probabihori    fententix   contrahere  nium  con- 
matrimonium  antc  icgitimam«tatcm  trahi  ante 
peccatum    mortiferum    cft.  ItSLlegttmam 
Villaldbos  tnsumm.  tem.  Ltraa.i  atatm? 
dtff.i^.  num.  8.  Coninch.  deSacram. 
dijp.  zi.  dtib.  5.  num.  ^4.  Guti.rrcz 
de  matrim,  cap.  num.  16.  Bonacina 
dematrtm.  qijjl.  i.  punit  4.  num.  7. 
Filliucius  tom.  i.  tra^t.   lo.  part.  i. 
cap,  7.  25-9.  Diana    «^yr.  / 

4.  rf/S/.  i7^.  Bafilius  Pomius 
de  matrim,  Itb.  7.  frf;>.  ,^5.  num.  5. 
Henriqucz  //^.  i/.  cap.  i^.  ,5* 
in  xcats  circumftantia  poterit  ne  di- 


»^^^0,0,.^?  ,  :, incernosreipi- 

P^^^abiliu  .^''^'^''^'"^^^^''^'^^S"^^ 
J^dicare  "  .^ccultisillam  non 
"^^ntum  '"'°''»'''''"s  illuci  impcJi- 
^^'l^fia  '  r"'":  IJifcurroficN^el 

*''='»truScr'  °"'>'"-^'"°"; 

*i  >  nu«  rcquirctur  in 


I.  nufu.S.&.io.  Ang Jo m^.  w^mw.  5. 
-mpedtm.\6,ntim.j.  Tabicna  m;/'.  w^- 
mm.  z.  ^««y?.  5.  ^  Henri- 

qucz,  Filhucio&Diana/^w  citatu  u- 
nivcrfi  Epifcopidtfpcnfarc  in  hoc  iin- 
pedimcn.opolUmt. 
Scxto  mauimonia  fidclis  cum  infideli 
Z  2  ex- 


4n  fidehs 
cutn  itifi' 
delicon- 
traher{ 
matrii 
nium  pof- 


CCCLXIII. 

Cafus  fapi 
propofttus, 


I80  THEOLOGIA 

expreflecxcipitPontifcxindiplomate    ante  paucasliiicas  multorum  autho- 
quod  cxpofuimus,  cu  taraen ex  natu-    rum  tc ftimoniis  probata  eft. 
rafuamalano fmt,  fcdrationcpcricu-       Ad fecundam  refpondeo  ctiam afTir- 
li,quonoobflantccx  causa  urgcnti&   mative;  Namiilaliccntianullacftie- 
gravi  iniripofrcdocctSanchc2//n«4fr..   gcPontificiainterdida  ,milIaCxfarca, 
tom.zMh.yJiJp.jz^num.^.  A^orius  tom.    &  quod  majus  cft  nulla  naturali:  atqui 
i.lihr.&c.  ii.f/«^7?.5.Filliucius  tom.  i.    promiffio  cjuse  ncccontraDeum  ,  nec 
tra^.  iQ,cap.6.part.i.qa£fl.i.Comnch    contra Hominesmilitat  (hoccftquac 
de  Sacram.dtJp^ii.dulf.^.concl.yBcihr- 
m\n\isdematrimJtl>i.  cap^i  3  ./>roA:.  4.  Re- 
ginaldus  in  Praxi  tom.idib.ii.num.i6^. 
Serrarius inopf4scul.de  matrim.cath.  cum 
bdir.  ««w.i8-Diaru  part.  y  tra^.^.re/oL 
1 6j.  quod  (I verum  alibi, verius  erit in; 
iisregionibus. 


KefoUitio, 


nec  legi  DivinJf,.necHuman«oppo- 
nitur)debetfcrvari:ergo..  ccC^''^ 

Ad  objed;oncs,quxfieripoterunt, 
refpondco  omnes  inpericulb  pervcrfi- 
onisfundari,quoda£brtiori  in  nratri- 
monio  fidclis  cum  infidcli  repcritur, 
quae  tamcn-  ratio  ut  vidimus,yiros  ^^'.^^rtK 
Hinc  radius  novo  dubio,quod  noa   aifTmios  non.  urgct.    Accidit  quod  ^^^^ 
finc  utilitatc  dccidctur.    Eft  cafus.    illud  fubvcrfionispcriculumnon  km-^^^^^/^ 
Moguntinus,Lansgravius,&:aliiPria-    perfit  probabile  ;namfaepx?  cft  remo-  ^^^^, 
cipcs  vicini ,  habent  homincs  ligios,    tiffimum..    Kt.  (ialiquando  non  folum 
feu  fervos  fibi  perfonalitcr  obftridos,    efTct  probabiI*,fcd:  &  evidcjis ,  non- 
qui  finelicentia  exprcflaad  afiasPrin-  dumcfrctpericulumpeccati;noncniiTi 
clpumdit!onestranfircnonpoiTunt,&    quaecunque  haerefis  pcccaminoia  eU, 
quia  praetcr  Moguntinam  aliat  pro-    kd  formahs,qux  vixinhis  homin:bu5 
vinciaefunthacrcticae,  mcrito  quisin-    reperiripoterit.  hxcomnianimisccr- 
quircret.  Primo  An  PrinccpsEIeaor    ta  funt  &pIusquamprobabilia;fi  ad- 
pofritdarefaislicenriam  ,  ut  ad  alias    hucfcrupulus  aliquisreliquusfit ,  alu 
tranfeantcumtantofubverfionispcri-    Do(5i:oresTheoIogi& Jurisperiticon- 
culo?  5tf(r«»Aanexhypothcfi,  quod    fuLntur,jubcarqucEgocafum,  qucm 
takmliccntiamfcdaturumpromiferit,    obitcr  &  peraccidcns  tctigi  ^^V^^' 
nonfoliimcampomtconcedere,fed&    fcffo  refumere  ;  videor  cnim  vidcr 
tcncatur  ?  clarifrime,non  poffc  aliquid  obiici,cui 

Ad  primum  R.efpondco  affirmative,  vel  non  fit  hic  fatis  fadum  ,  vcl  no^ 
Quiamajiispervcrfionispcriculumre-  posfitcx  didis  fatisficri,  modo  veliu^^ 
pcritwr  in  cohabitationc  matrimonia-  rem  bcne  examinare,&ad  bon^Thco^ 
li  ,  quam  in  alia  civili  qualicunque.  logixfundametareduccre.Sed  quia 
Atqui  contradus  &  cohabitatio  ma-  hoccafu  uberius  fcripturumc  creclo, 
trimonialis  non  habcnt  malitiam  ab  rcdeoadBullaaquatatirpcr fuidigrc^  •^^c»'^' 
intrinfeco:  er go  ncque fimplex &  me-  Dico  igitur omnia ifta  qux  fcx  diver- 
extrinfeca  cohabitaiio.    Erco,  fi-   fis  articulis  hxc  ultima  quaeftio  cott^^ 


Vexl 


quidcm  non  cft  contralegcmnatura-  prehcndit^poflcfieriabomnibus  t-p^ 
lem  contraherc  matrimoniacuminfi-  fcopis  adcoque  ab  Emincntim"^^ 
delibus,  non  erit  etiam  contra  ean-  PrincipefinePontificioprivilcgio. 


dcm  pura  cum  eis  cohabitatio.  O-  fitioncs  authorum  probavi  ^^^^"^^"^ 
mniapioptcrminorcmpatent,  &illa  h,  fupcreft  utdo^trinamgcncra^^j^^ 


FVNDAM 

uL  i''''-^'"'''--  Eftcon,munis;cer- 
Cit     "cV^'"^  Ecclcfiaftica:  Hi- 
profefforcs  tantum  olimEpis- 
tcrL    u"  P''°P"'' circa  ma- 

in  r«  c  P°"^'<^^-  ^"="1'"™ hodie 
c  'r^£"'efiiP<^ntifex.  Vide  Be- 
ncm         «'^djunaam  pondcratio- 

'T'^*'"''' ''''"?''*''''"f'''''^^'«''' 
fuo.  ccrJ;^"PP°''°  ="'^  Epif^copoM^rc 

cii,r,  l'  '•  ^utemerfincgraviffiraas 
Omn?'°''  ''"'^  •^"'^'5»  difpcnfationcs 
ftolir  ''^'^'""^"«'^^'^"critadApo- 

»ot?l'^t'"''''''S"^''''''°"'^''" 
Qun J  -  ''''Putare  .  non  cnim  habco 

Pofl;<^°"^  P''^'""'P"  ''""■ficis  fuinmi 
autvJ'"''!.  "^""'""•'''ccrcpoffim 
«vchm  dari a.difpefauonf, multa  gc- 

dirn     ''"'"oru,  &probabilium  impc- 

erTvirV"'?  !  ^'«»''» 

pati      '  ^^^^''""^''^M«"ioramnon: 

Pcr  ar'^^?''  tametfi  moram  pat:antiir,. 

tametf:  i^"^  Quarto  perfonarum  quse 
Pontlfi  '"'^'  ^'nt,  nonpoflruntaclirc 
rcmr-ifl^^'^^ ;  mi.tereprocurato- 
^^^rationebellipublic,:  QumM^ 
^erminnr^  '^onagitiirdetcmporccie- 

^^"^*^ypo'hf'r!"^''^^'^'*^^^^^ 
Te»---        -  * 


S*"'^'-  «««VS  p  ^'jjxp^dmenufuntlevia, 
'•'MW  p  ""■'^'  'tipnfat.onem 
''o  eravic  a"'  iu'aip(ametrcfcrva. 


ENTALIS.  i8ir 

gravi/Timx  viae  &  procuratorum  ex- 
pcnfafjad  quas  injuftaob  caufas  leves 
cogererisi 

Qiiarta.    Impedimentorum  dubiorum  j^g  ij^jp^j^ 
autmereprobabdtumdijpenfattonem,  non  nientis  du- 
potuit  adfe advoure  Summu5Pontifex,0- 
ftcnditur,  quiaomnislexdebctEiTeu- 
tiJis,ha»ceffetinutiJis:  ergo..  Proba- 
turMinor,quontam  impedimenta  du- 
bia  aut  probabiJia  ,  ftandofummo  ri- 
gorjTheologijPjdifpenrationc  non  in- 
digent;  ad  quid  crgo  fcrvirc  poflct, 
quodfibiPontifcxrefervarctdifpenra-  An  dijpeu^ 
tiones  rerum  ,  qux  nonindigcntdi-A^^'^«<^ 
fpen/atione?  &tamcnlicctneccflari2E  ^'^^'^«^  ? 
nonfint,  tales  difpenfationes  utiJitcr 
ab  Epifcopis  concedi  foJentadmajus 
fubditorum  /olamcn  ,  qui  f«pc  fuas 
obJigationcs  nonpercaJIcnt  &  in  c/u- 
biO'  habcre  difpenfationcm  cupi- 
unt. 

Quarta»  Siimpedimenrafmtgravia^cccLxyi 
&  tamenfttpertculumtn mora,ita ut ^a-j^gpgficui^' 
ve  damnum  immineat  ,  fi  matrimomunPititnora, 
dtfferaturydtjpenfatio  non  potuit  refervari 
Tonttfici,  £toftcnditur,quiaJcgeshu. 
mane  no  funtin  damnum&deftrudio- 
ncmhominum,  fcdin afdificationem 
lata?  affcrente  exprcffc Di  PauJo,ncmo 
enim  tenctur  jejunare  cum  pericula^ 
vitj? ,  aut  audiie facrum  cum  periculo 
perdcndibona.  Ergofiexmatrimo- 
nii  diJatione  fcqui  poflit  aut  grave 
fcanJaJiim,  autpeccandi  pcriculum ; 
illapertincb.radEpifcopum  ,  diccn- 
daqueerit  non  poffe  Romam  advo 
cari.. 

Quinta,    mquit  Poutifex  fibi  refer-  ^ 
varecaufamjiipenfationematit  abfolutio-  ^^Mi^ta- 
nemaltcujusperfonA,  rcjpeltu  cujus  inac^  ^^' 
ccptbilisefi.    Primo  Pontifex  eft  inac- 
ccfTibilis refpeAu  pauperum ,  qui non 
habentmediafufficientia,  utRemam 
vadant.    Nec  audiendi  funt  Curiali» 
Z  3  um 


i 


HHlji^ 


T8  2 

iwrafcrupuli,  dum  Jicunt  nullumho- 
mincm  paupcrem cfrc,cumq;qui pro- 
priis  non  potclt,pofl'ed  fpcnfationem 
tmpctrare  expenfis  fui  EpifcopijEpif- 
copus  cnim  non  teneturhascxpenras 
ii.ibire  aflcrcntibus  San,chcz^o  /« fumm, 
tom ,\,ltb.^,cap.^o,num,  39.  SzhsdeUg. 
dtjp.  1  o        num,iy.  D  i  a  n  ipart,  i .  trafi. 
lo.res.^j.  Secundo  fiin  narrntionei- 
psadcbeat  exprimialiqua  circumllan- 
tiainfamatoria ,  crit  etiam  inacccfTibi- 
lis  rcfpedu  dcbilium ,  qui  non  habcnt 
vires  utlComamadeant  ,  licct  divites 
(Int.ratio  eft  clarifTima,  quia  ncmo  te- 
nctur  communicare  procuratori  cir- 
cumftantias ,  cx  quarum  notiti  i  jaftu- 
ram  honoris  pati  pofTit.    Sed  in  hoc 
rafu  pofTctpcti  di/pcjifatio  aConfefTa- 
rio,&  iprcetiampoffctutinominibus 
fchoIaftici^(^videlicetTitii,  Scmphro- 
nii,&c.)nefama  autauthoritasrcipc 
riclitetur.    Tcrtio,  rcfpc<5^u  eorum, 
qui  non  funt  fui  juris,  qui  non  poffunt 
patria  cxcedcrc  finc  alicoa  liccntiajipfi 
enim  pcrfonaliter  Pontificem  adire 
nonpofTunt ,  &aIiquantlo  tales  funt 
xircumftantix  ut  comparare  pcrpro- 


T  HEOLOGIA 


curatorem  non  cjtpcdlat.  QuartSrff 
dcm  inacccfTibiHs  ctiam  diccndus  cft, 
fi  bcHa  &nebul ones  graffentur.,  &:iti- 
ncrapeticulofa  fint,&cpiftolae  folcant 
pcrdi  ,  &  aliquamjjd:uram  cxcarum 
publicationc  pofTit  ahquis  pati. 

Sexta.  Ponttfex  mpedimentorum  qcC' 
gravtum  certorumque  di/pen/attenem  ,  / 
non  fitpericulum  in  morA  valide.  &  Ugiti- 
mcRomam  advocat ,  rejpe^iuperfonarum 
quibus-perfe  ,  autper^rocuratoremRoitta 
acceftl^tlise^i.  Patet  cxprxccdentibus. 
ErgotuncftandumnccclfarioeftPon' 
tificisrcfcrvationi. 

Scptima.  Ouando  Poiitifex  concedit 
infericrt  EpifcopOy  ut  in  impedimentif  iis  di- 
Jpenfitftn  qutbus pltts  ipfi  poteft  ,  non  tjim 
efl  dtcendus  delegare ,  quampr/fttnam  aw 
thoritatem reftituere.  Conftat  cvidentcr 
ex  prima.    Hinc  patet 

Non  fo'um  olim  fcd  ctiam  ho- 
die  magnam  cftc  Epifcoporum  au- 
thoritatcm  in  difpcnfationum  matc- 
/  ria,Pontificcmq;nonomnes  cau- 

fas  Curiam  K  oma  nam  adU 
YOcafTe. 


^xtri 


C  A  P  U  T  III. 

PRACTI CUM. 

Vomple^iens  Tundamenta  Jj?ecialia^qm  Leges  ^orma- 
liter  fumptas  concernunt. 


rati^ 


lEX  fumi  bifariam  po- 
j  tcft:  formalitcr  &  obje- 
I  d:ive.  Ciirnprimomo- 
I  dofumitur  ^  dicit  aiftus 
lntciie<^lus  &  Volunta- 


ccc^  i 

tis  ,  in  cjuibus  confiftit  formalitcf'  tj^ 


ciim  fccundo.dicit  materiam 


prarcipit ,  quz  dcnominatione  delum- 
ta  ab  libero  voluntatis  imperio  dicJ- 
tat  Lex  objeSiya ,  ^wtUgUformaliim*' 


FVNDAMENTAirS. 


■"«eriali.    Fort^  ani  ^  ^  eadem  repona-  ^ 

•«^'quc  argu.°  L  l"'^'"^^''""'"'-  "'us..*^ 

FUNDAMENTUM  XIV. 

^n' «^^«^^'""''"■^■''"^"^&^Mixta.  Lcx  merepce^ 
/'«S  P«=nitcntiam"^^    """'^"^'^^''^^«"'^'oWigatad  acceptandum 


tonceffh  > 


1 


,        f '""silliomnrb"''""^'':'''-'  g^"'a«tior.tatc&„,ip 

4:      c^i  'f  "l^-rj;;""^^^^  gnitatis  abutuntur.  ^  Pon;" 'eTe;: 

o,bi';,„^''"^P;'tcn..  ilnc)  £;r,WHsex-  /is  fi  ^1^?^? ''?V"'''°'"°/"6*- 

V-^*.  ;;'inesru'rP""-'"°'-c.c,tHo-  mor.ltTI.L"":'V  '^-.P-c«.«I 


lent. 


lom,-  ■  ""^  •  "Cantqui- 
"■"■n"  .  eumcx  f,ac,ilit'a,e 


'""unt  Z  ' 
.      Et  h  '  ^"''  ^*"'"^°"^l«fo 

'  Pccerntutr""'"''"^^''-""- 
«t  %er.orcs  mortali- 


modcrata.  commiinC5  funt  privatis  & 
pr^Iatis.  At  mim,  nunciistuliteam, 
hocdtrapuit,  violentiamintiiliti  & 
hanc  ut  Princeps.  Tandem  adulte- 
rio ad Jidit homicidium ;  &  Uriam  rc- 
niittensadJoabum,Vafa]lum&opti. 
mum  miiucmprodidit,ncnipc  hac  E- 

pi. 


184 


THiiOLOGI  A 


EpidolcL  iromteVriam  exadverfihUiyU' 
biforti/mum  eHprAlium  ;  &  derelin- 
quite  eum,  ut  percuffus  intereat,  Et  \ixc 
omnia  ut  R.ex ;  Ergo  in  homicidio  i- 


fto  David  pcccavit  formalltcrutRcx, 
fuit  cnim  abufus  ad  dcftrudionem 
fubditi  authoritatc  ad  defenfionema 
Deodata. 


*CCCLXXI. 

Le^es  non 
debent  effe 
fnulta. 


C9ntem^ 
ta  nocent. 

CCCLXX n 

Cijlertien- 

fiumHtf' 

panorum 

cura.nele- 

^es  multi- 

plicentur 

ftne  caufa. 


Raro  & 

paucoscaf^ 

fervandos. 


FUNDAMENTUM  XV. 

De  Legum  ^u^anntate. 

leum  &:pr2eceptorumnumerusdeberetLegefeverif-  P^^^^^^-^ 
iima  determinari  ubique;  namalicublLeges  vidcoi^'''^ 
de  Legibus  non  multiplicandis.  Aliquando  Le-  ^^^" 
gum  paucitate  peccatur  ,  &:  aliquando  multitudi-^ 
ne  gravms ;  quoniamLcges,  (i  nimis  mul  ta:  contemnuntur ,  &  coxi'; 
temptas,  non  regunt  fed  turbant  Rempublicam* 


"^Tldi  in  ordine  CiftercicnfiinHi- 
▼  ipaniamuItasinvariisMonafteriis 
lcgcs  Jatas  a  privatis  Abbatibus  :  at 
Angclo  Manriquc  ad  Gcneralcm  di- 
flmtatc  promoto  reduci  omnes  ad 
pnicas.  Angclo  Martinus  Guticr- 
rcz  fucce/Iit ,  qui  intcrdixit  Abbatibus 
ultraduas  aut  treslegcsmoralesponc- 
re,  quTobligarentconlcicnrias.  In 
cafuum  rcfervatione  magna  erat  in 
Europa  feveritas  abufusque.  Singu- 
lifuperiorcsjquos  volebantfine  dele- 
(5tu,ncc  fempcr  fincdeIi(fto  ,  refcrva- 
bant.  Condoluit  fubditis  Clemens 
VIIl.  &  authoritatem  refervandi  rc- 
ftrixit,  jufritqucnullum  cafum  praster 
undecimafcdcterminatos  ,  poffe  re- 
fervari  aPr^elatis:  &:  Capitulis  gene- 
ralibus  adhucconccffit  utunumrefcr- 
varc  polTmt  prxtcr  illos. 
.  Ego, utremfatcar  ,  ciimtotleges 
morales  6^  rcfervationes  videoin  ali- 
quibus  communitatibus ,  &adHi- 
:fpaniam  convcrto  oculospronuncio 


aut  Hifpanos  errarc  aut  Germanos. 
Multis  annis  fui  in  Hifpaniadifcipu' 
lus ,  multis  Profeffor  ,  &putavi  calus 
rcfcrvatos  cffe  cntiaaliqua  mathcma- 
tica  vclfpeculativa,  quaenunquam  re- 
duccrcntur  adpraxin  ;  naminnulla 
communitate  unquam  fui,  inquaef" 
fet  aliquis  cafus  refcrvatus.  A  muf- 
tis  annishabcofnbditos  ,  &vcftii^i'^ 
Hifpanorum  infiftcns  nullum  cafuni 
refcrvo,  nullam  legem  moralcm  fcro» 
&tamcn  expcriorfufficere  Icgcs  ptf' 
naies.  Si  liceat  fincerc  Ioqui,mcafn 
mentem  exponam  in  hac  partc.  Chri-  pf -J^  |i 


ftusnobisPrsIatis  authoritatemfuan^ 


delegat  ut  fimusin  tcrrisPro-Chrifti»  f^^' 
hoc  eftChriftiVicarii :  [  undcS.He- 
nedidusinRcgulaeCapitc  I(.  Abbafi 
quipraejfedigmis  e^i  Monajlerio  ,  fetnp^^ 
memimjfe  debet  quod  dicitur  ,  d^nornc^ 
Majorisfaclis  tmplere  :  Chrijli  enim  ^^^' 
re  vices  in  Monajieno  creditur,  quando  ipj^" 
us  yocaturpranomine  dtcente  Apojiolo,^^' 
ceptfiiffpiritumadoptionif ,  inquoclaf^^^' 


FVNDAMENTALIS, 


185 


q-^minduIgear«l-?/J*^  fubdelcgatampoteilateBi.nonmino-;!»/^» 
miit  r  ,.„,  ^     ?           ^"'"^ «.utexiftimocrrore,  qiiamfiProre-t  ^'"''fl" 

Siinfardd  "rf"^^°".^«"^''  utdormiree&quicVcU  r'TV«W./.^.- 

tcm  f      r     1'™  ^^"^^"  ='"thorita-  fuo  fubdclegarct  po te-  " 

«•m  ^hnlhis  ordinariam  habeat  &  rem  ? 

}^ 

FUNDAMENTUM  XVI. 


T>e  legum^alitatihus. 


Ultx  folent  enumcrari,  fed  cres  propono  charaaeri- 
cas,qux'  lunt  quafi  concomicances proprietaces,  fine 
quibus  Lex  fubfiftere  nequic  :  Lex  enim  debec  eHe 
fibilis'7^  M^^^l^^f^cilis.VHlls.    l^cbct,inquam,Lex  efl'cpof.7;;;.,^,A, 

poflenc  fervari.  ^  EcSf 

effe  er      r       ^^P^^i*^'^'^  prxciperec,fen6  non  agerct.    Dcbe t «^'«'«^ 
^  cciamfacihs;  fumme  enimdifficilia  inucilicer  prxcipifolcnc  ^''-'^f' 
^on  en?J!'5'  ^of^^^f^^'  iniposfibilia.    Ec  tandcm  debcceffe.ucilis>-^^^''^' 
^  Ponn?  \'5^^.^^^^P^^\^I^  J"b^5^  quidquid  velic/cdquod  expediac, 
i^^puioiibicommiiroprofjc. 

.^Xxxv.pOrtj    licuJ  vidcbitur  proba-bi-  vohintquc  allum  nos  ad  impo/ribi-^,n,«;« 

°/te  laltcm  divinitus  impo/Ti-   &  modo  folummodo  produco  vciba/,/;«//^^^ 

Tridcntini  Concilii  dicentis  ,  D£- 
r'^  mpopbilia  non  jubet  ,  7^// 

admonet  &  facere  qtu  pof 
fi^  y  &  petere  qua  non 
po/isj&adjuvat  ut 
polJis. 


bii;  L  ''^''^cni  divi 
die\,i!."?^"iP''^"pi 


tholic 


initus  impo/Ti- 
,  --  t-.a.^xji  :    nam  ho- 

^Hn  Thcologi  tamctfi  Ca- 

J>Jr     los  <^°ntra  Theologos  il- 

"""'qMa,;  potcftatem 
1-'^"'  «yrannidem  Deo  affingunt  . 


A  a  FVN- 


i86 


THEOLOGIA 


Anceffante 
fifielegis 
totalty  cef 
fetipfalexy 
in  cafua- 
hquopar- 
ticulari  ? 


•V* 

FUNDAMENTUM  XVil. 

j 

De  Legum  T(^latione  feu  Fine.  ) 

Ultas  in  legibus  Relationes  po/Tumus  confiderarc  ;  ac 
minus  neceffarias  omncs  illa  exGepta  ,  qux  ordina- 
tur  ad  finem  :  non  enim  lcx  dari  potcft  aut  concipi, 
quxfine  careat.    Ccflante  fine  adarquato  Legis  na-  k 
turalis  (  quo  nomine  DecalogumintelJigo;  in  cafualiquopar- f  > 
ticulari,  cefTare  etiam  ejusdem LegisobJiga,tionemineodemca-  ' 
fu  particuJari  certum  eft.    Et  certumetiam'  [  NB.  ]  -  non  ob- 
Jigareftriaiiis  Leges  Humanns,  quam  Divinas.    Ergo  ficut  dc 
Divinisficetiam  de  Humanis ,  autbeni^niusfortaffisdeiftiscritA. 
PhiJofbphandum. 


^urf 


P  Sfe  fcio  illuflriiTImorum  fcripto- 
•*-^rum  fententiam  ,   qux  affirmat 
ccffante  finc  ada?quato  LegisHuma- 
na?  in  aliquo  parriculari  ,  non  cef- 
fare  ipfam  Lcgcm  :  ^t  eosdcm  fa- 
tisfecifle  rationi  prsmilfr  non  fcio  ; 
nunquam  cnim  audiviffc  mc  memi- 
nialiquidpro  fevera  op.nionc  quod 
folutione  cgcret.    Porro  rationcm  , 
quam  in  textu  infinuavi  ,  repono  ; 
^atw  for.  Sc  ficinquam.  [  Stri(ft'iis  ob'ig.itiex 
risjima.     divina,  quam  humana  :  aut  xqnc 
ftridc  etiam  ,  fi  vclis  r    rion  vcro 
minus  ftriae  :  At  ccffantc  fine  legis 
dfvinae  in  aliquo  particulari  ,  cef- 
fat  lex  ipfa  in  illo  cafu  particulari : 
Ergo  idcm  diccndum  cft  .dc  Icgc  hu- 
mana.  Nam  ahas  efletmultoftriaior 
divina,  ] 

Ponamus  igitur veram ,    &  filiceat 
fic  ioqui  ,   dcmo.iftraram  lcntenti- 


am  ,  quse  Legem  in  tali  cafu  ceffarenffil^^*' 
aflcrit  ;    &  quij  adhuc  iila  pofita 
novae    difficultatcs   prodcunt  ,  U' 
namautalteram  controverfiampona- 
mus. 


Q^U  ^  S  T  I  O  I. 

quii  legere  fojjit  Ithros 
frohibitoi  ,    fciat  certo  ml- 
lum  illos  nocumentum 
efje  liUtu- 
ros^ 

HAnc^olim  Panormi  Komxc\iic  c 
controvcrfiam  Dianae  Viri  erudi- 
ti  propofucrunt,  6c  utrobique  rcfpon- 
ditnegative,  utconftat  ex  fart.  6* 


'^berel 


ZL^r'^'^''^^'''^'  ^'^^"^  tuctiu  ncga. 
^>vam  lcntcntiam.  ° 

V.  ""'^l?"'^  argumcntano- 

V  .  red  illud  rohW  urgco,  c^uod  ab 
d  m  nP^^T  '  putoenimnon- 

^cntabantur.  [  Probabilccft cflan- 
nne Lcgis m aliquo particulari,  ccf- 
'•e  ct,amlcgisvim&:  obligationcm 

erJi  P'!''''"'^"  :  Atfims  lcgis  in- 
Y;^iccntis  lcaioncm  bbrorum  h^rc 

.  ^  P^»s,  ut prae varicari  non  pof- 
ti.m  '■p^^Te^tu  cjusdcm  ccffabit  c 
ProbtM-^'^3  Majornonjamcft 
P  obabihs  ;  fed  affcaa  probabilita- 
de'  r^^^^ft^videns;  cft  cnim  cvi- 

bil?  ^^ertum  moraliter,  cffc  proba- 
^e  cju  dAuti,^^.^^i,,^^^..^^^^^.^ 

j^i  afhrma.it.    M.nor  fupponitur; 

gari 


FVNDAMENTALIS. 


non  potcrit  confcquentia  ne- 

Huic  fylbgismo  ^  , 

jndico  ,  rclpondet  JDiana  di- 
fine  ,  '"^iorcm  ;  f,  agatur  dc 
i  " /'''=1««o  conccdit ;  fi  vcr6  de 
t"  "^8«  :  diftinguitccon- 

to  caf  '"fi  •  P^°P°fi- 
dit    "n-        wadicquatum  concc- 

&  poftci  n'  ='df']U"U'n  negat  : 
tam    n  c°Bfequcntiam  iila- 

lig,:  ,  '  '"^'''"diftinaioncmintel- 
bTadirt  2"°  •nodofingulamcm- 

nunciat  h;  '  "^^*  annnofc  pro- 
ftam  dnA' obftantibus  fupradi- 
noftro  ^^"^"^  ""^"  ^^^'^'^ 
"lexunumrT  P^^occ^it  >  quando 
SuoTe^.f^^"'^  fi"em  habct  ,  ex 
b^ndum^  V «>ovctur  ad  prohi- 

rccusvci^^,  a 

^^^tplurcs  fincs  j  nam  deftci- 


l%7 

cnteuno,  obHgatio  legisnondeficit; 
quam  ob  rcmcumputet  Ecclcfum  in 
interdidiooc  iibrorum  plurcs  habcrc 
fines,  confcquentcraffirmat,  ceffan- 
tG  pervcrfiojiis  pcriculo  adhuc  efle  ob- 
hgatoriam  iilam  Icgcm.  Et  quidcm 
Ecclefiam  in  prohibitione  hbrorum 
damnatorum  plurcs  fincs  habcrc  ;  (ic 
probac  :  Nam  prohibct  illos  ,  ut 
hoc  modo  quafi  mcdicina  quadam 
pra:fcrvet  fidcics  ab  ha^rcticorum  con- 
tagio,  &  nc  damnatorum  librorum  le* 
dione  ,  vcluti  vencno  quodam  pc- 
ftifcro  Catholici  inficiantur  :  &  i. 
dco  ob  hanccaufamohm  inprimitiva 
Ecclciia  prohibcbatur  fidchbus  nc 
Gcncilium  libros  legcrent  ,  tefte 


Clcmcntc  lib,  I.  confttt.  Apoftol.  cap.^^^^'^ ''^"''^^ 
6.  &idc6in  Concilio  Carthagincn- 
fi    IV.    captt.  16.   Ecclcfia  prxci-^^^^^-fi^* 
pit ,    nc  fideles  commumccnt  vcr-  "^C^ir/W/- 
bis  cum  h.f  rcticis  ;    crgo  multo  ma-  ^*P^^^^*'' 
gis  potuit  &  dcbuit  pra^cipcrc  ,  ne  ^^^^"^^^- 
cum  iplis   communicent  hbris  & 
fcriptis  ,    cum  hxc  communicatio 
magis  folcat  nocere  ,    quam  quar 
fit  fohsvcrbis  :   ,libri  cnim  fcribun- '^*^'''^.^'* 
tur  majoricum  confiderationc  ,  slc  ^^^^" ^^^^^ 
proptcrea  magis  pcrmovere  folcnt  '^^^'^'^» 
Leaores  ad  illorum  falfam  dodri-  ^^^' 
nam    amplcftendam.       Sub/ungit  ^^** 
Romanam  Ecclcfiam  in  prohibitio- 
nem  didorumlibrorum  non  habuiflc 
hunc  folum  fincm  ,  ncmpe  nc  Ca- 
tholici  falfa  dodrina  cx  didis  libri* 
inficiantur  ;    fcd  etiam  legcm  illara 
ftatuiflfe  in  poenam  Authorum  dz-EccleJiae^ 
mnacorum  (  non  cnim  lcviscftpce- r/^wZ/^m 
na  in  eorum  hbros  nigrum  prsefi-  interdictt 
gerc  Theta  ,  &  fub  cenfiira  pro- tn  Atitht^ 
bibcre  ,    ne  icgantur  )  ad  obfcu- ?-«;///><«- 
randum  $c  abolcndum  corum  no-«*^w, 
mcn  ,  &  nc  hoc  afliciantur  honore, 
A  a  2  ut 


THEOLOGIA 


Quam  cer- 
ta  fit  Dia 
na  do^trt' 


Kota  atte- 
tehanc  ul- 
timam  Dt- 
an^  ratio- 
nm* 


li>3 

iit  inter  manus  Doaarum  hominunt 
volvantur.    Et  ex  iftis  concluditle- 
gcm  prohibcntcm  fub  ceniuralctflio- 
nem  l.brorum  d.imn:\torum  femper 
obligjre;  nam  licet  deficiatinaliquo 
cafuparticularifinisdidiprohibitio- 
nis,nempepcriculum  &nocumcntum, 
quod  ex  leduia  didorum  librorum 
prohibitorum contingcre  potcft;  ad- 
huctamen  fempcr  rcmanct  aliusfinis 
prohibitionis,nempc  poena  Audori- 
bus  damnatis  impofita  ad  eorumde-^ 
decus,ne  eorumhbriLgantur.  Qiiod 
non  rolum  habeatur  ratio  nocumenti,. 
icdctiampcenx,  cxeoprobat,  quod 
nonfolum  libri  HjEreticorumdamna- 
tur  ,  quicontinent  fjlfamdofirinam 
contra  fidcm  ;  fed  eiiam  minimedc 
Religionc  traaantes,ut  funt  Dialecfti- 
cijRhctorici  ,  Grammatici,  &c.  In 
quibus libris  nullum  cft  pcriculum , ut 
Jeaores  corum  ledione  ad  hxrefint 
pertrahantur.     Et  ideo  San(ftarellus 
traa.  dj  hdrefi  cap.  14  duLumcormn.^^ 
mcrito  afferuit  omnes  libros  hsereti-. 
corum  prohibcri  in  poenam  iliorum 
Au(5lorum,quamvis  h^Mciim  non  con- 
tineant,utctiam  h :iheti\r in I^e^uLz-  In- 
dicis.    Et Soufa tn BulLCxn.c.  i.d/Jp.n 
num.  II.  rcdeobfervat  kaioncmli-. 
brorum  prohibitorum  in  odium  Au- 
•  ftoris  intcrdici.    Quae  omnia tam  ef- 
-fccertaexifHm  :t,uiconc!udatrron  cf- 
•fedcdidis  dubitandunj,&  alitcrfenti- 
cntcs  inS.crx  Inquilitionis  Tribuna- 
li  fevere  punicndos  eflc.    Bt  pofiea 
fuaj  adliucpartimiuus  fidcns  addi  ju- 
bct,  quod  aliqiii  viri  dodi  afl^crunt 
Iciftionem  librorum  h.i^rcticorum  cfle 
dcfcindudivam  ad  inficjendos  ani- 
•mos  Lcgen-ium        adcoquc  eo- 
•rum  prohibitioncm  femper  obliga- 
rc. 


Hxc  omniaDianaRomae,  ubiin- 
quifitionis  tribunalfloretmaximoEc-^^^^ 
clefisE  bono,  &  utilitatc Rcipublica:. 
Scd  quid  diccmus  de  Cicrmania  ,  in  ^^^^^^^ ^  t  ' 
quri  a  Bibliopolis  Catholicis  &  piis  ^^''^^^,  1 
publicc  vcnduntur  Ha:rcticorum  vo-^^^^'^ ^f^^ 
lumina,&  firogenturcur  id faciant; 
rcfpondent  ,  Sc  fuos  Confefl*aric5 
confuluiflc,  &:refpondiflc,  Pofle  fi-  ',^  .^. 
cri.    In  qua  quotidiana?  funt  difpu- ^^'^iJ^ 
tationes  cum  hxrcticis,.  nc  rixas  di-''^'^' 
cam  ;  &:qui  ncfcitquid  Calvinus  out 
Luthefus  dicat,  &  quo  illud  modo 
Par^i/s  vel  Philippus  intelligat,  dici- 
turimpcritus.    In  qua  ,  ut  vcrbo  di- 
cam  ,  faecularcs  Hcterodoxi  vcrfatif- 
fimi  in  controvcrfiistorquentmultos 
Theologos  ctiam  cruditifTimos.  In 
qua  Hilpam  ,  &  Itali  folitiPidei  do- 
gmata  crcderc  nonediflTerere  ,.  poft- 
quam  cgimusMagiftros  invariis  Uni 
vcrfit^tfbus  ,  dcbemus  controvcr/ias 
difccrc  vcl  ridcri;  &  cum  ridcmiir  nos, 
&:  nobiscumridcturOrthodoxaRcli' 
gio.    Hinccft  ,  quod  pacc  Dian.i?  _^^;/;. 
velicm  Germaniam,Bcl^ium  Galli- 
amc]ue  ,.  ab  Hifpania  &  Italia  diftin- 
gucre.     ProvincisE  fclicifllni^ 
funt,  nam  in  ipfis  adfirmandum  cor 
finccrumfolafides  fuflicit;  at  in  rcli- 
quis,  inplatcis,  inmcnfis,  inpopi- 
nis  petitiirratiofidci,  &  haerctici  in 
erroribusfuis  noftra  taciturnitatc  auc 
ctiam    ignoratione  confirmantu/. 
Qnam ob rcm cxiftimarcm  efle nonli- 
citumfolum,  fed  &  ncccffarium  o- 
mnino  ,    quod  in    Gcrmania  O' 
mnes  Thcologi   fint   in  Hxreti- 
coriam  hbris  cruditi  &  vcrfati.  , 

Scd  cgrediamur  cx  lnfc6tis  provin-  ^f^fii*'  ^ 
ciis ,  &  adltnliam  aut  Hifpaniam  P^]' fgrfi^^^  ' 
rifllmas  rcgioncs  tranfcamus.  ti' 

cam 


conce 

C4t} 


C5 


'  S    °  •"A''b'-o^.&inhocameftabit 

aic.ad,g„ominiam  Auaorum.Et  di- 
^>m  hocnoavideri  verum  .  necad 

Nou  yerum.  Q^i,  cos  'cm  li- 
p°''  '""««°'«'aion,scapaccs,cx- 
P  ■^  torescorrigunt,  &  corrcdos. 


FVNDAMENTALIS. 


189» 


6^2.  evul- 
Expurgato- 
1   omnino  in- 

3emui?''''y''''^'^''^"^^^°^i^^^"^ 


^^^^^^^^Trin  ^  '°^^^''^°^'i""^>  Conccf. 

"'^^^^'  qmlibrosaliasin- 
exn.  n^'  ""^"^  crrorum  erroribus 
^^Punaisconcedcbat.  Ergoopini- 
ipiius  Inquifitionis  iibrum  cx- 
P^rgatonum  cvulgantis  ,  libri  intcr- 
^^unturrationepericuli,  nameti- 
autho.^^^^^^Santur  crrorcs  adhuc 
nace.  '^^"^"^  harrctici  &  perti- 
»  utantia,  ncc  dcbcntalitcra- 


mari 


^uamantca. 


r!;?'^'Xl°^Grammaticos  ,  Rhetori- 
&  Phiiofophi- 


CDS 


I^ialca 


ftimit'''^^  '  namhosDi.nacxi" 
Hri:,r^---rch.rcnn,(cd 


^i»^"^odi  hbros  non 


'^"-^'-ni.runt 


h 


•ur   dodi/Timus  vir  ^ 
t^jui  phircs  errores 


.^H^rcfcshah7^/TT-'i^L' ''^              icvcrms,  iUo  qui  jubcreturmancrc  6 
^'''■^^•ci ,      ^^''LibriThcologorum    fignum  publicum  &  externum  igno 
»  "^puirimumunamautal    •  -  t>  - 


Non  alitcr  poteft  Gramma- 
tica  ,  Rhctorica  ,  &  Dialcaica  , 
quam  cxcmphs  tradi  ,  &  taha  He- 
tci:odoxi  congerunt  ,  qusefuam  fun- 
dcnt  ha:rciln  aut  cxponant  :  ubi- 
quc  ftatuiEcclefiafticoinfultant  u- 
biqiic  Papa  eft  Antichriftus  ,  ubi- 
que  nos  Idololatra?.  Hibeo  cb  o- 
culos  plurimos  quos  poflem  ailcgarc 
fi  vellcm  ,  fed  cur  Lcdorem  mcum 
onerarem  corum  ineptiis  ,  fi  fuftici- 
at  aflererc  vix  ulium  cflc  hbrum  ii- 
bcralem  ,  qui  hsrcfibus  multis  non 
fcatcat.  Undc  concludo  etiam 
ipfos  ob  doflrinam  ab  Ecclcfiainter- 
dici. 

Scd  dcmus  illos  intcrdici  inodium  cdxxxix. 
&  poenam  Authorum  ,  &  rogabo  , 
Quis  majori  ignominia  &  clcdcco- 
re  afliciatur  ,    illenc  qui  occiditur 
&  igni  mandatur  in  carcert  ,  an  il- 
Ic  qui  conduciturpcr  plateas  civita- 
tis  prxconc  cjusinfamiafninclamart- 
tc       lllc,  qui  fufpenfus  a  patibulo 
eadcm  dic  fcpclitur  ;  an  qui  iubctur 
incruccrcmancrctoto  anno  ?  Hinc 
tranfi  adhbros.    Putarem  fcvcriore 
fentcntia  condemnari  librum  (  di- 
camHifpane  ,  a  quienfeleponeunfan- 
bcnito  >Iibrum  ,  cui  nigrum  The-Qf^ij/^ 
tha  prxfigitur  ,  cui  infcribitur  <:({c^,ofLi,, 
Authorisdamnati  ,  illum  ,  qui  lc^L^nonle- 
gitur  ut  Authoris  infamis  ,  quam^, 
qui  omnino  non  Icgitur.    Et  tamen  autkat  ut 
ftando.  Diana?  fundamcntis  dcbcre^  Authorem 
mus  diccre  furcm  ,  qui  condcmna-^^;„„^. 
rctur  exiho  &  juberetur  non  compa-/;^ 
rcre  in  toto  rcgno  ,  condcmnari. 
fcvcrius ,  illo  qui  jubcreturmancrc  & 


r^'^  Promover  -  omnibus  ef- 

^''^lcslibripUiJf^j^^^^  &  fccicratus  nofccre- 

A  a  2  Vc- 


GDXtr 
De  Libris 
tnducenti- 
bns  in 
ducHvif, 


Potentia 
eftrelati' 
vuy  nec  re- 
jpicttfub- 
tectum  in- 
capax. 


Ou£  evide- 
terfalfa, 
tnducerein 
errorem 
7ionpojfunt 
AnMtrtini 
lutliert  li- 
brt  yftat- 
tente  lega- 
tur  yt- 
70  docio 
nocere 
pif/tnt? 
Lutherus 
fuitdtfci- 
pulus  Dia< 
ifoli:  quod 
ipfe  fate- 
tur. 


190 

Ven'o  ad  ultimam  rationem  Dia- 
nx  ,  ciuamefTc  VirorumDoaorum 
aftrmat.   [  Illilibii  ,  ait  ,  tamet- 
fi  nonfint  inducentes  in  hzrefim  , 
funt  indudivi  ;   Atqui  finis  Eeclc- 
^J^  eft  ,  ut  non  dcntur  libri  ,  qui 
po^mt  indiiccrc  in  harrefim  :  Ergo 
non  ceflatlegis  finis.  1    Et  Ego  dico 
primo  majorem  dcberc  ab  illis  Vir:s 
dodis  probari.    Dicofecundh  ,  con- 
donatamajoriadhuc  Falfam  efie,  qiiia 
illilibrinonfiintrefpcau  illorum  ho- 
minuminduaivi  ;  nam  ignis  tamet- 
ficalcfadivusfit^non  eft  calefadivus 
Jigni  remoti ,  nifi  prius  ponatur  ap- 
proximatio  ,  quse  ex  partc  fiibjcdi 
rcquiritur  :  &conrcquenter  ilii  libri 
tametfifccundum  fc  indudivi  dican- 
tur  ,  non  erunt  indudivi  relpcdu 
hominis  ,  qui  in  quj-ftionc  propo- 
nitur  ,    quousquc  dctur  in  eodem 
pcriculum  ,  &  tunc  tollitur  cafiis. 
Dtcotertio  ,.non  omnes  libros  efie 
etiamfccundum  fc  indudi  vos,  nam 
falfitas  ,    ut  ncccrc  poftit ,  debet 
cffc  fimilis  veritati  ;   quam  ob  rem 
ciim  aliquis  nimis  infolenter  mentitur, 
nullum  decipit.      Ou£  notata  ejfevolOy 
'  ut  Martini  Lutheri^craalibris  alio- 
rum  diftinguam  ;  quis  enim  turbari 
aut  fcducipoterita  Viro  tot  ineptias, 
blasphemias  ,  &  injuriasvomente  ? 
Quisa^Do(5l:orc  ,   qui  fe  a  Diabolo 
didicilfc  fatetur  ,  qua:fuos  difcipu- 
los  edocct  ?   llle  unicus  ,  qui  non 
legerit  hos  libros  Martini  Lutheri. 
NamEgo  Spirse  ,   utquemdam  ami- 
cumvirumdodum  ,  adnoftramRe- 
ligionem  reduccrcm  ,   pcrfuafi  ,  ut 
aliquos  Luthcri  Iibcllos  cvoiucret  ; 
qui  coepit  non  cftc  illos  fui  Luthe! 
ri  ,  feda  noftrisconfidos  ,  occla- 
mare  priiis  ;  at  typo  ,  anno  ,  & 


THEOLOG  lA 


fuorumMiniftroriim  confclTionecon- 
vidlus  ,  darc  manus  poftcrius  malle- 
que  efTeTridcntinidifcipuIus,  quam 
Lutheri,  fe  a  Diabolodidiciftc  af^i 
mantis. 


Sedcondonemusomnia 
anadcfidcrat  in  ilhs  ult-mis  liiicis  iux 


101 


Refolutionis,       Quidhabcbimus  :    y^i  , 
cafumabiIIotoIli,  nondecidi.    Sup -  f  fd  '< 
ponitCafus  ,  ceflante  Icgis  finc  in  ^?'^^^^^^ 
particulari  ,  ccffarc  ipfammet  koenr'""^ 
in  particularc  ;    ergo  fupponit  pof- 
fe  ceftarc  fincm  ;  at  ,  fi  illa  diftm- 
dio  inaucentis  &  indudivi  admitterc- 
tur  ,  impoffibile  effct  ,    quod  ali- 
quando  ceftaret  finis  in  particuiari; 
ergo  tollerctur  tota  hypothcfis.  Ez 
fi  tollerctur  ,   nemo  poffct  vifitare 
fceminam  pulchram  ,  quia  tamct- 
finoainducerctadmalum  ,  effct  in- 
dudiva  :    ncmo  poffet  habcre  car- 
nes  die  veneris  ,  ipfas  enim  etfinoa 
effent  inducentes  ,    cffent  indu(51:i' 
va:  :    &  n:n\o  polfet  habcreenfem, 
quia  tametfi  non  effct  illc  occidcns  . 
eftctoccifivus :  &c.  ftat  igitur  admif- 
sa  hypothcfi  Dianam  dcbuiffe  aliter 
philolophari. 

Sed  nequc  hoc  militat  contra  In-  c^^^  .^ 
quifitionis  authoritatem  ,  hxc  cnim  Of^": 
propofitio,  Nemopotejilegere  libros  pro- : 
hibitos,  etftcertus  fnftbi  non  obfuturos,  efl  y 
dodiffima,probabiIisfima,  &pruden 
tislima  ;  &  fi  Inquifitores  omnia  fuaf 
velinteffe  cvidentia,  elfe  volentfcdei-  / 
psa  ApoftoJicadigniores,  namprjetcr . 
Articulos  Fidci  ,  qui  ad  probabiiitr  - 
tem  rcduci  non  poffunt ,  fed  debent;/'  ^ 
admitti  tanquam  ccrti ,  centenadie-/^'''!/'  I 
bus  fingulis  Decreta  a  VoniidcQ  ^'  ^^^^^  \ 
man  inc ,  quae  innituntur  opinioni/^*'^^'  r 
probabili  :    &  ut  rem  ipfam  clari/fi- 


^ont\ 
in  vJ 


i 


''^^'etti 
SitiJ^ 


^onttfex 


FVNDAMENxALii) 

VotoroJcn„,di(pcnratSummusPonti- 

ium     "    r?^^'^  >^  punicndi  il- 

^^^^tiafupcnorumco.wincitur.  Pri- 
habct   T""  '"^^^"^'^^cntcntiaquam 

7ZT-^c  .P^^^f^^^^P^riorpunire 
^^Suirequituropinioncmfroba. 
^^^"^^  qua^tametfiampieaendanon 
^cncrvat    objcaioncm  '  Dia- 


fit 

-^^  'Tv  ^^^'^'-"oncm  jjia- 
Poffcin.  r"'^'  Sua^^docct,  non 
^niTcC:^^''^^^^^  opcratur(^s 


tcm  non  probarct  ,  debcret  omni- 
no  puniri.  Scd  quis  probabit  fc  finc 
pcriculo  aut  diimno  iegcrc  libros 
Ha^rericorum?  nullus,  nullus.  Er- 
go  quidijuiddeforointcrno  fit  ,  ne- 
mopotcrit  legerc  finc  licentia  tales 
libros  ,  &  in  Sandx  Inquifitio- 
nis  tribunali  poenas  conftitutas  cva- 
dere. 


Q^U^STIO  II. 

eAn  jtt  mortde  comederecaf' 
nes  die  Vene^ 
ris  ? 


H 

rit 


jnpof. 


^^pate^ 
P^obafe 


.         .  CDXI.IV. 

fy^  mortificationcm  indituta  funt  lejuntifi- 
^^-^abftinentix  &  jejunia  ,   ut  fu- wif. 
bigatur  &  macc.eturcaro  ;  utcor- 
?^^«necpotd7r'^l'  "'r    P"'  >  ^  melius  gu- 

^^^>   quiCs  L  ^'^'"^^^  P°^^^'    At  hic  occurrunt 

^"im  e  qu..  indigcnt  magno  cxa- 

tcrna  ,  &  cft  nP...nl.,.„  Unum  aut  alicrum  dubium 

propono. 


etur , 

iHfie 


in  pofSIr^'"''"^  '  ^  pcriculum 
ijj^P^^ciTionc  externa  ,    &  ceflare 

quam  i"  ^'''^^"^  "^'^  P^^obari  ; 
fief  ''"^;       ^onviaus  dcle- 

^^het  rn  J       ^'"''^'corum  ,  qtii  non 

^^bilcLT^^^^^^^i^^/cmajor.mpro. 
probari 


V-  ,  icd  dcberc  minorem 


adeoquc  eodcm  modo 
S^ain  contra  homici- 
Qujcttmque  oc- 


P^occdcrc 

''^^tnltT'  '  Qufctimqm 

"^'^eratnfT  '"''''■^*'  '  'fi  procedat  ctim 
hctt,  y^P^t^    tuteU  , 

^^^^feci    ^^^^^^ '^^'^^^^^^^  occtdi  :  Er^o 
dium    V         ^  fateretur  homici- 
'  <^  circumftantiam  excufan- 


Pctrus  vir  robu^ftus  &  fortis  ,  Cafits, 
5:quipifcibuslibentervcfcitur  ,  fc 
ait  ,  inabfent  a  a  carnibus,  quam 
Catholici  obfervant  ,   nullam  in- 
commoditatem    ,    nullam  utiliia- 
tem  ,  nullam  mortificationcm  fen- 
tirc  :   &  concludit   abfttncntiam  a 
carnibuscrgafcefrcrcm  ,  quse  Icvi- 
terpoteftconduccreadfincm  ,  qucm  Mcdia.qru 
proponit  Ecclcfia.       Cum   igitur  «^^^r/ffy 
non  folum  pcccet  venialiter  ,   qui  condticunt 
om  ttit  medium.quod  ad  finem  \c' adfiueU-vc: 
vem  ordinatur  ,    f^^d  &  j;Ic  ,  c^,n&qiu  lc 
mcdium   ,    quod  ad  finem    gra- ^'^^^*^^ 
vem  lcviter  cenfetur  conduccre  tgravetn, 

fi  ab-  obltgant 


fub  veniali 
tantum- 
tnodk 
Argumen^ 
tum  a  ma- 
jeri  ad  mi- 
n:i$, 

Anjejunta 
n^uiaria. 
obhgentad 
moYtale  ? 


192 

fi  abftinentia  a  carnibus  die  Vencris 
leviter  conducat  ad  finem  quem  in- 
tcnditEccIcfia  ,  putatfolum  obI'ga- 
garc  venialitcr.  Confirmat.  Ma- 
^is  enim  ncccflaria  fLmt  jejunia  & 
abftinentise  ad  vitam  Monafticam  , 
&  R.eligiofam  ,  quam  ad  vitam 
Chriftianam  :  atin  mLiltis  Ordini- 
bus  jejunia  rcgularia  crcduntur  cflc 
rcs  parvi  momcnti  ,  &  i-jlummo- 
do  obligarc  ad  vcuialc  :  Ergo  i- 
dem  a  fortiori  dc  Ecclcfialticis  dicen- 
dumeft. 


THEOLOGIA 


CDVL.  Sic  philofopbari  foict  Pctrus  ,  at 
An  ptfies  multo  durius  &  cxorbitantiiis  Fridcri- 
excttent  ^us.  Venus  e  mari  oriri  dicitur  , 
luxuriam}  quod  marinaomniafintvcncrea.  Ar- 
det  luxuria  in  undis  ,  .  &  in  omni 
concharum  gcnere  evidcntius  ,  & 


in  omnium  pifcium  gcnerefatis  clarc 
cxcitatur.    Carnesfuavioris  &  puri- 
oris  nutrimenti  ncc  funt ,   nec  ira 
concupifcentiamirritant  ,  nec  altc- 
rant  lafcivos  humores.      Ergo  fi- 
nis  ,  quem  intcndit  Ecclcfia  ,  ccf- 
farc  vidctur  contraric.     At  quando 
finiscoiirrarieceffat  ,  ceftat  abfolu- 
tc  ipfi  Lcx  :    Ergo  ncmo  comedac 
pifccs  tencbitur.  Sic  Fridcricus.  £c 
Ego  fi  affumpta  vcra  fint ,  difccrc 
volo  ,     cur  non  fiuit  vcr^  confc- 
qucntiar.    Quod  fi  illa  falfa  judiccs, 
doccri  volo  ,  anhabcas  aliquam  de- 
inonftrationem  ,  qua  po/fis  clari/fi- 
me    oftendcre    nuncjuam  lafcivo* 
corporis  humorcs  pifcium  co- 
meftione  iiri- 
tari. 


diei 


^»1 

fimn 

ftxti 

PTobA 


FUNDAMENTUM  XVIIL 

De  Legum  AStione  ,  feu  Legum- 
latione. 

Ifficillimum  eft  Lcgislatorem  agere,&  ideo  antiqui 
gurnCondirorcsmaJuerunrdiciDeorumlnterpretes^ 
quam  legum  ip/arum  Authores;  ut  vulgusrcvercnti^ 
&religioncindu(5tusLeges  a  Dco  per  fuorumPrinci- 
pum  manusfcpucaretacciperc^&dcvoteobfefvaret. 

indubio  Scd  qualcscrunt  Jeges  ,  fi  deLegisIatoris  authoritate  dubitC'^ 
ftandumefl  tut?  Refpondco  di-hngui dubiumaprobabilitatc dcberc  :  N^nif^/ 
pro  pr^ce^i^  dubioflandum  omninoeftpropofrefTionc,  qu^eratanteilludy' 
?S/   ^"'^^■"^^^'  unde  fi  Eicaio  Superiorisfitdubia  ,  ftandumcrirprt^U 


Proba 
Prob^ 


FVNDAMENTALIS. 


I9J 


■'"^Hlpllf. 


k 


Piiiione, 


^■'^ndus  ernf.        "^^^^       cu.ius  c:l  dubia  clcaio  ;    &  ccn- 

bia  rubfift  '^'=P«fi"«-  Scd  quia  rard  aut  nunquam  talia  du- 
ftros  &,  nPa  ' ,  "^"^«^amus  ad  probabilitatem.  Puto  Mini- 
maneanr      k  '   1"«"'«'>«      d.gnitatibus  coIJat.s 

'•is  hab.;  ^^'^P-^obabiliter-lcgitimoSuperioridebere,  a- 


Udito?um    ^r.^s^^rp^/'""^      ■•  «c^tcrorum 

rusaon  r      ^    '^*"'"*'  obcdirc  rupcriori  prebabi  li  crcditu-''""^'/""- 


J-J^C  fcpe  a  nobis  diSa  &  cr 
i;8i  Tlicolos.a:  Rcgularis  „um. 

°'^t;°nes  .  quasoliincen- 
^'n.^  ''^c  itcr ,, '°,°8°™m  fubjcci  ,  & 
%  .    ib7  ^  ;    "°''''  I?''- 

4|rf''i.o.\V?dU;^>''^ 

rcoi  ii)  ^P'°  nomine  innuc- 
^"«1  *  f'r  Probabilcs  tan- 

fe.  ^^'^^  comprobabilcs  ef- 

'«'^^'f^^  1  '  ^'t^^scumque  un4  for^ 
''^^^HT  non  conupu  aUc 


ra  ,  dtflinSlio   ualis  intercedit  ,  «ft 
probabilis  ,  nam  admittitur  ab  il- 
iis  omnibus  ,    qui  objedivas  prsB-  ^Hps  pr§, 
cidoncs  reiiciunt.    Itcm  ha^c  ,  po-  ^^f^ilihm 
tefl  menc  conctpere  Naturam  Divmamfil^^  potefl 
noK  concipiendo  Relationes  Divinas,  c[i^^"^^"ft'> 
probabilis;  nam  admittitur  a  Tho-  "^^P^ola' 
miftis  ,  &  Scotiftis  univerfis  :  8c  ta-  ^'^*^* 
men  infertur  haec  confequcntia  ,  Er- 
go  Natura  Dtvtna  realttcr  diflingmtur 
a  Kelationibtis  Dtvtnis  ;  qux  eft  omni-Dtf  ttatur^ 
no  improbabihs  ,  hsrctica,  &Lctn- dtvtn^  ^ 
tics  ab  Ecclefia  damnata.     "Ergo  relatio 
Propofitiones  probabiles  a  compro-  numdt 
babilibas  &  confiftcntibus  funt  di- fltn^gn^ 
ilmguendx  ;  fed  dc  hoc  uberiiis 
in  Logica  Morali  tra« 
do. 


Bb  FVN- 


19+  THEOLOGIA 

FUNDAMENTUM  XIX. 

De  Legum  Papone  :  hoc  ell ,  fromulgatione 
^  acceptatione^ 

^omlnm  ^^^^  Cceptado  a  Legum  Paffione  diftinguitur  ,  multi  e- 
kgeno  ac-^M!^^^  nim  obftringunturprxceptisetfinonacceptatis.  Pri- 
ctptiita,  W&^^  ^  ^  ^"'"^  ^^^^^  rogantur  ,  An  acceptare  le- 
fcrvii  gem  velint  ?  carentcnimnomine  &:  libertate.  Ra- 

tio  Refolutionis  clara  eft  ,  quiavidor  ,  fi  intcrpo- 
fito  pa»flo  ,  &:  prxfcriptis  articulis  &  conditionibus  vidos  liib  ^'''^fj, 
prote£lioncm  &:  amicitiam  recipiat  ,  debebit  ftare  promiftis:^^  ' 
quod  fiillosdebciletpura  vi  ,  &  vi6los  occidcre  poftit  [&:hoc^^^y 
accidif  quoties  non  petitur  aut  concedicur  falus  ,  vulgo  Cuar- .^il^ 
tel:  ]  poterit  eosdem  proculdubio  mitiori  fententia  fervare, 
hoc  eft  ,  fervos  reddere:  &:  ipfi  femel  fervati  tenebuntur  ferva- 5^^''^ 
toriobedire  ,  nechabcbuntjusLegesnon  acceptandi.     H  in  df^r^' 
Er^o  cre^'V  K  T  E  T  ,  DEI  Legesnon  pendere  ab  homimim  acceptatione  » 
tur<t  divt-  fei-vi  enim  &  creaturar  fumus  ,  occidi  imo  &:  adnihilari  omnes 
VnciUan'  Po^""^"S,&  clementia  Conditonsrervamur ;  atqueideocitrao- 
turDEO,  ^"^^^^  acceptationemautnon  acceptationis  exceptionem  Serva- 

tori  obedire  rcncnuir.  ^ 
cniL.  S  e  cuNDo  ,  Homines  liberi ,  non  habent  jus  non  ^.ccc-sdf^^^, 

kemliberipundi  Leges  prarcise  neceflarias  ad  confervationem  Reipubli-^^^L^^^ 
legib^tsne-  cac ;  nam  ad  ilJam  perdendam  autfolvendam  poteftatem  non^''^// 
ccjfarits'.   habcnt.      £t  ratio  cft  ;  quia  paaum  vitx  communis  ab  \x-^^ 
}tmtinpA'^^^^^^^^  initum  eft  acceptatio  omnium  mediorum  ,  finc  qui- 
aovnl    ^^^.  potelt  ftare.      Quam  ob  rem  ,  fi  loqui  in  rigore 

(otnmunis  velimus  ,  non  debemus  diceic  ejusmodi  Leges  non  indigtt^ 
(icceptat£.  acceptatione  ,  fed  non  indigcrc  nova  ,  fed  efle  in^pfa  Reipub- 
\icx  ereaione  acceptatas.  Eodem  philofophari  modo  dcbes, 
df  Legi bus priecise ncccflariis  ad obtincndum finem,  ob  qucm in- 
ftituta  eftRespublica:  quotquotenim  yolunt  cfle  ejusdem  Re'"" 
pubhcae  membra  ,  eumdem  finem  intendunt ,  acomnianic- 

dia 


^.^         •  FVNDAMENTALIS.  19; 

^^a^prarcis^  neceffaria  ad  ejusdcm  confecudonem  acccp- 
u^^Vonl'  ■q"«buspra:cipiunturca,  quxfuntin 


^/''''"RegulV.Von  ^"ibusprarcipiunturca,  qu^  funtin 

^'x  'tmet^tnoftenll^. '  '  <l"'bus  minds  neceffariaj  ubcn-  Potefi  Jari 

'•'"f>  /ej,-  bere  aliam  T       ^'^«^eptare  pra:ccpta ,  nifi  forte  acceptaverint  Ji-  l^x^ccep- 
tandi        ^^g«ni  >  ^ua:  iUos  privetlibertatc  Leges  non 4cccp-  ^■"■^  >  l»" 
"ittiu.  •  juteat  k. 

tur    „  ,  fi  quatuor  idx  veritates  bene  confideren-'^"'"'" 

^nteacce' r        ''^"^  «^g«  '  ^'«^^  ^«'"it  Humanas  LegesSf 
EcdS^"'^"''''^':^-  Itcmdua.illa:,quarumaItcraLe-o^;^^. 

funt  ^5  1"2^"or  fententix  univerfalitcr  fumpta:  Falfa: 

V.-  '  *^  "  limucntur  juxta  doarinam  nofiram  .  «mn<.c  r..r.,  w. 


o      ,.       1   -^..1^.11«.»,  umvciiaiiicr  lumpta;  raiia;' 

verar.  Juxta  doarinam  pofitam  ,  omnes  funt' 

eellrT^  plurium  compromiferunt  Commtinitatcs ,  atnul-  cdli. 
nunc.w    /^'^  '  ^^'^     "''^"'  n^ateriis  &  cafibus.      Si  pro- 
„     'etur  Lex  circa  materiam  .  in  qua  omnes  compromiferunt. 


^  accenr^r,...  ^       "i  ^"^  """'"tompromuerunt. 

ceptance       ^ ^'"'^j''"^ '  «Wigabit  pauciores ,  etiam  non  ac  Qua.io 
cotnpromjcr    7"°  circa  matcriam  in  qua  non  fit  omnium/f/W;..„ 
os-  ni,^   ^       ,  "l"*^  '  obligabit  compromittentes  &  iionali- />/«'-'»»« 
fit".      ,"^"™°^''g3'"f  Communitatemipfam,  qu£e  compromi- 
unum  ''^'  ,^  acccptantes  ,  nam  &  ipfi  compromiferuiu.  At 
obhvli:  a"t  pauculos,  qui  non  compromiferunt 

niuni  communi ,  non  tamen  in  particulari.     In  com- 

WibV'^"m  effe  Communit.ntcm  obligaram  ,  & 

ticulari  °''''S3t'°/'ng"los communi  conccrnit :  non  in  par- 
que  n  ■  '  i*^"'^  ''"g""  «-'onip-^omiffionc  obligantur  ,  adeo- 
^*M>    ^'g^f'-  '^'^  c.mpromittcre  ,  non  poffuntprivatim  ob- 

%mut'-%o ,  cui°J'''T  ^^S"  promulgari  debere ,  ut  mnotefcant  vul-  CDtn. 
•V. ,  toti  eadVrF°"*-  '  '5"''  "^"  Reipublica:  indida: ,  fi 

^'fVo:  >us  futu,.         not'ficari  nonpofiint ,  debere  prjefigerc  tem- 
n«£nis  ir,  1"°  'ncipiantobftringere  :  non  eniin  carcret 

6     inconvenicntibus  popularis  confufio ,  fi  eamdem  Ie<rcm 


Bb  2 


alii. 


19S 


T  HE  OLOGI  A 


lex^inc^i'^^^  '  quif)iis  notificaca  ,  obfcrvarcnt  ,  &:  alii  ,  quibus  nort- 
dtfmul    ^^^^  notificata  ,  nan  obfervarcnt.      Scd  quanto  iWx  tcmpo-  . 
Mgareu-^^  poft  promulgationem  incipient  obligare  l  Rei  nacura  n\x\-  Ui^^^ 
nrverfis,   lum  dccerminat  ;    competcns  humanitus  dcterminari  poftu-^'*''^^^^ 
lat  :  at  Humanae  (  foeculares  ccrtius  ,  &:  Ecclcfiaftica:  proba- ^^*';^!^^ 
biliter  )  videncur  non  ni(i  poft  duos  menfes  obligarc  ,  ^'^^^^'L> 
quiaficfupcrioresvolucrunt:  nempefuprcmi    quo  nomine  Cse-^ 
farcm  ,Rcgcs,  &c:  &:  probabiliter  Papamintelligo)  quiaMagi- 
ftratuum  &inferiorum  leges  videnturobligareftacim. 


HJ^c  omnia  vera  &  ccrta  ;  at 
quia  non  defunt  in  re  clara  quae- 
ftiones  &  difficultatcs ,  unam  vcl  alte- 
ram  propofiturus  fum. 

QJI^  S  T  lO  L 

AnJiLex fucrit  acceptata  d  ma- 
jorecontmumtatis parte y  fi  ali- 
quis  illam  frangeret  ftclufo 
fcandalo ,  fcccaret 
mortali" 
teri 

CDLiii.  TTT  controvcrfiam  hanc  dilucidet 
V%dequ£     wiDiana  ponit  cafum  ,  in  quo  Pc- 
dtcemut     trus  exillisfit  ,  qiii  non  acccptarunt 
infertits  a  Icgem  ,  privatimqiic  &  fccrcto  illam 
u«w.672,  violet  :    &  ait  Caramuclcm /«  Cow- 
mentario  in  Reguiam  D,  Benedtcii  num, 
744.  Pctrum  excufareimortali.  Pro- 
ducit  unam  aut  altcram  Caramuclis 
periodum  &  fubjungit.    [  Scd  hcec 
opinio  mihi  non  placet  ,   nam  dato 
&nonconceflb  ,  quod  obligatio  Ic- 
gispenderct  ab  acccptationc  popu- 
li ,  tamcn  coip(o  ,  quod  lex  amajo- 
ri  parte  fucrit  ufu  recepta,  obligat 


omnes  &  fingulos  ,  communitcr  ^f- An^^ 
fcruntDoftoi  es  •utficute  c o ntv  1,  Ci  coi^*^^ 
dc  fafto  major  pars  populi  non  fcr 
varet  lcgcm  ,  potcrunt  alii  finc  pcc-y^^^^^ 
caxo  majori  particontonr  ri ,  &  cx-  ntui^ 
cufari  ,  quia  talem   legcm  fuppO' p^^^^^^ 
nitur  non   elTe   utilem  Rcipubli-f'*^^^ 
cae.  ]    H«c  ilkpart.  7.  tra^»  ii.re- ' 
fol.i^. 

Legithanc  Refolutioncm  CarrcP^^^ 
mucl  Alderspachii  in  Bnvaria  Anno 
i^4f.  &obftupuit  ;  jurans,  dejc- 
rans  fe  improbabilem  putarc  erro- 
ren>,  quemilli  Dianaadfcribit.  Vo* 
luit  id  fcriptopublico  tcftjri,  fedquia 
bciiorum  turbines  alio  iilum  abcge- 
runt,  nccpollea  librosDianac  habu- 
it,  taceri  debuit  ,  &  pcrmittere  fc 
citari  proerrore  ,  qucm  tota  ipfe  Vf' 
ta  fortisfimcin  multis  libris  impugna- 
verat.  Porro ,  fi  dignatus  fuiffcc  Di' 
ana  binas  antc  ,  &:  binas  ctiam  pol^ 
periodos  cxfcribcre  ,  citaflct  Cara- 
muclem  pro  contraria  fentcntia. 
quiafcftiuus  faic ,  dcbcbic  Caramii^^ 
rcpcterc  ,  qusefsEpisfimefcripficf^^'^ 
clare.  In  materia  legum  fic  philof<^ 
phaturCaramucI. 

Dicit  primo,  'N&n  iicere 
Humano  ponere  qumunque  leges ,  f 


ere  legisiaton  J 
Ims.  /y^^''  J^b/ 


FVNDAMENTALTS 

thomascxfaRegukm  cx.cndi  non 

P^°f<^ffione,obd.entiuf,/erioripro. 
^  fed"r''i°'""^1-''-"'"- 
tam     '  "'"""^  P"-»"'  «fii  rcccp. 


I9T 


tur  obiL  ■'  fi  ficur,do  pronuHtte- 

v^r!  %  "fi  '""'^"dicant  uni- 

ees  "n  '  ' '  '"  pro.feffi.,ue  le- 
ipf.  7g"'^,  ««ptarunt  fi.  guii  ,  & 

pStrr^T'''^"^''^  ""^erc. 

P  rfLc  '  ^''^'''«■'"■'''"^'intcntia 
F^icverctSuperior. 

'•'"»  tra„r  f  '''fi'»^>»  .  I'SC>»  accepta. 
i*re  eos  '°"'P"""'Jr'""  >  &  obU- 

>  Piiiccepi^runt,  nonalros.  Et 
tem  'g'if""'^'"  Migare  Communiia- 

'ir,.  *  <i«ocmn.juepan,cu. 

H2C  eft 

.cit^  i^-   '         ^  v^n, 

''^'^m trahi  T '^'S'i'''ni  univer- 
P"tun,  r.     '^"'"''••'f'-ft  noocnloa- 

^'"na.  .V.,  '  1"  "'^^  '  1"cm  citat 
'^'«nia  offi  "P'"  "°t  ffimo  dluftro. 
Germ  "l"''^"'*:»  in  civitati- 
^«mamahabcntfuas  tribus  & 


8u:s:'f"'^-^  ^'«' 


Annaitcs,  qui  Icgcs  ferur.t  inmatc* 
riafingu]ariirnartiiim;poneTextorum 
Praffulcsjubercpannos.quitativxne- 
unt, dcbere tantum  lanx &  tantnm  fe- 
rici,compIcai  :  &  hanc  kgem  dicct 
Caramuel  omncs  &fingu!os  obllgatu- 
ram,  fi  a  pluribus  fit  acccptata;  nifl 
forte  concradu  inito  ab  omnibus 
concedatur  Pra-fuli  ,  ut-  inconfultis 
fubditjs  Icges  p:  onunciet.     Qijid  fi 
corumdemTextorumS'.ipenorpraEci- 
pint,  utnon  carnesinpofterum,  fcd 
pifccs  Cumcdant;  ut  a  vino  abfline- 
ant;  utnunquamcoencnt;  utquoti- 
d.c  audiant  f  crum  ;  &  fimilia  ?  Re- 
ijpondeoTcxto  -csnon  tcncri.  Quid 
li  onincs  Antonio  exccpto  iftas  Icge-s 
acceptent  r  Refpondco  illas  acceptaf- 
fc  Communitatcm  illam ,  & tencri  il- 
|os,  OLU  quoad  hoccompromiferunt 
in  plurium  vota,  at  Antonium  ,  qui 
ncc  ilhs  accq>tavit  ,  nec  in  plurium 
votacompromifit  quoad  hoc ,  non  te- 
ncri.    Hrc  cft  Caramuelis  fcntentia,  Caramut-^ 
quam  in  dido  Commentario  anum.  /«  docirU  ■ 
758.ad749.dilucidat  ,  quamin  mul-  na. 
tis  aliis  locis  confirmat,   cuiin  S.R. 
Imperi  Pace  confonat ;  &  qiiam  ni- 
mis  fcftinus  Diana  Icgit ,  alia^  cnim 
vir  doaifllmus  &  oculatimmus  ©pti- 
mo  am?co  non  potuiffet  tam  ftupi- 
dum  crrorcm  impon.re.    Non  fum 
adeo  amens  cgo  ,  ut  nunquam  erra- 
viflTc  Caramucicm  aftirmcm ,  nnm  & 
vidco  ab  ipfo  nonnulla intendi,  rcmit.  T'"''' 
ti;,limitari,&ampUari  ;  non  J''''''";^ 
^mm  habctfcientiam  infufam,  ^i'''''"'^' 
fummolaboreproficit,      ita  hodic 
ftudet  utdiecraftin.Ucriptapriora 
legat  do6nor  :•  at  ipf.  quando  errat, 
ingeniose  crat ,  &  fi  habuiftct  crro- 
rcni,  quemilliDianaadfcribit,  ncc 
dotte.ncc  ingcniosc  erraftet,  Gur 
B  b  I  plu-. 


CDLVK. 


An  Catho- 
lict  habtf 
tantes  in 
terHdreti- 
cospr£ce- 
ptis  Eccie- 
fiatcnean- 
tur} 


198 

plurafcribcrem?  Ponam  calamumo- 
randomcumLedorcm,  utCommcn- 
rariicitati  a  Diana  dignctur  Paragra- 
phos  fcquentcs  interlcgerc  :  nimi- 
rum ,  numcr.4  88. 4^2. 4^3. 7587^9. 
740.741.  74i.ad47^.  &in  S.  Rom. 
kom»  Imperii  Pacc  num.  Si.  S^.  &c. 
&pofteadkere,  An-nonillo  contra- 
didoriam  omnino  habcat  fentcnti- 
am  ,  ncc  unqu.am  illam  fomniave- 
:rit,  quam  illi  invito  Diana  adfcri- 
ijit:'  ♦ 

Q^Ui€STIO  II. 

Q/in  ,y?  maiorpars  non  jeryet  le- 
gem^  dejinat  ohligareipfa 
Lex^ 

AFfirmativam  fentcntiam  tenct 
Dian  a  part.  7  ,tracl.u.refz  3 .  ubi  ait. 
[  Si  de  fado  major  pars  populi  non  fcr- 
varctlegcm  ,  poterunt aliifinefcru- 
pulo  majori  parti  conformari  &  cxcu- 
fari  :  cjuia  talcm  icgcm  fupponitur 
noncfleutilcmReipublicse.]  EtEgo 
Affcrtum  ipfum  &  rationem  inferendi 
confidcro,  &  infcro  CathoIicos,qui  in 
civitatibusHxreticoruhabit^nt,  non 
tcneri  adjejuniajpofle  in  quadrjgcfima 
carncs  comedcre  ;  non  dcberc  audi- 
'  re  Mi0am  diebus  fcftis  ,  &c.  nam 
haslegcs  major  populi  pars  non  ob- 
fcrvat  5  &  ipii  fc  poiruntmajoripar- 
ti  conformare.  Qiiod  fi  ad  jus  di- 
vinum  rccurras  ,  &  dicashanchrre- 
ticorum  negligcntiam  cx  infidclitatc 
fubnafci  ,  cur non po/Titaiiquisbenc 
credere  ,  &  tamen  in  cseteris  fc  illis 
conformare,  no  vicleo.  Sanc  rclinqua- 
mus  Iia?rcticos,ctiam  inrcrCathoIicos 
corruptiilimae  funt  aliquae  Communi- 
taies;  An-ncidc6  potcr.tPctrus  vio- 


THEOLOGIA 


lare  talem  auttalcmlegcm,  quiaplc- 
riq;  illam  violant?  fed  interEcclcfia- 
fticas  &  foeculares  diftingucs  :  interro- 
gabo  tamen,  AnEcck  fia  pofTit  fcrrc  Ic- 
ges  inutiles  /  nam  qua?  tcmcratura 
pluribus  clTe  inutilem  Diaiia  fuppo- 
nit.  Ego  DianaiafTentiriuon  kio:  tu 
rcmconfidcra. 

QJS  ^  S  T  I  O  IIL 

^n  legem  Moralem  d  fuperiori 
legittmo  latam  posjtt  acceptare 
jpopuluj  quoadforum  extertiis, 
<(sr  rettcere  quoad  forum 
intertus  ? 

"C  Xcipi  folct  contra  legcs  Eccicfia-^^^ 
^■--'fticas  &  fcecularcs  eo  quod  nofl 
ilnt  cx  Legislatoris  &  acceptatorum 
intentionc,  ut  obligcnt  in  foro  interi- 
ori ?  qaod  eft  qua?rerc,  AnpofTit  folc- 
atq;  populus  acccptarc  kgcs  quoad 
forum  cxtcrius,  &  non  acccptare  quo- 
adintcrius/ 

Refpondeo  cx  Diana  part,  1.  tra^' 
iJ.refoL  21.  producendo  Extravagan* 
temPij  V.  dequaficillc.  Quoadp«' 
namBuUaPtj  V,  privaticntsprtvile^ijcle" 
ricalis  ojjicn  &  kfiefcii,  &c.  dtco probabt^ 
lioremefe  iUamfementiam,qu£  aferit  il- 
lam  Biditm  non  effe  receptam  tn  ufu^qu^^i^ 
forum  interius,  SicHenriques,  Avil^» 
Sayrus,&c. 

Ergo  pofita  legislationc  dubita»^' 
dum  clldc acccptacione ;  &pQfita a^' 
ccptationc  quaerendum  adhuc  cft  q^^^' 
litcrlex  fit  acccptata,  &  quousq;  ^o^' 
ftet  cfic  acccptatam  quoadforum  J^^' 

terius,non  eft  diccnda,confcicn- 
tias  obligarc. 


4n 


hti^ 


i 


'"^'fientu 


FViNTDAMENTALIS. 

FUNDAMENTUM  XX. 

De  Legum  Duratione. 

.  i  nncip./irpervivat,  eritconfirmata^  Republicam- '«'^'S"- 
Vide     ^'^^^'^°nmoritur.  F"Dncato  ^^^^^a 

:f°'-^».necpoTftf;nS'rf"'""''"'''^''^^'^''  l^biJisenim  eftme-^^^ 


Hocipium  dcberetfcripta  lcgeaiiqua 


Cstcn„n  cx  luc  V.fitatorum  Ic<^c 
non  potcnmus  diduccre  Rccjulam  aU- 
quam  .m.vcrfalcm.    Q,,ia  quam  ccr- 
ttim  c<t  lcgcm  agraphicam  non  pofle 
ellcperpctuam,  taminccrtumefttem- 
pus  t.ltra  quod  non  fit  percnnatura. 
tt  hanc  ob  icm  prudcnterrccur- 
nmusad  Supcriorum  vo- 
luntatem. 


',quan  "'"^«umnonfcr  nV        >P  ''''f" 

J^^^L  '  •'«cipf  ■"'■)"d'ceprudcns  fuit 

nulii^'^^'^''-'"t.o;foicntenimnon- 

P°"-eru  o"'"i^^'^"P^^"P-i'"- 
P''  poRd  .  °biiviscantur  i- 

'^ntfua.V  """'"'"i  fcrupulis  one- 
'"'fi  ciusm°T''"'"'"  =  ^'■g° c- 
'°ncedat,rr  ur'"'^"P"'' ^"'^'^"«'^'n 
«'"•obfcrvantia;  utALbates, 


•    •   "  ••^'■••55"4c«-^c=^.ic'*.ss»^c«'^c*.i 

J^UNDAMENTUM  XXI 

■De  Zegum  Zoco. 

^t>ent  fuo.<!  :ermjn..s  Provinci*  .-Yrr,  „ 
<iunturLeccs     Mon  "kV    '    "'"^^«^"osnon  exten- 

m  necS  fpantr^  F'r'i"^^"''^'''H'^P-- 

^  ^^"tv.es,u&f;;,?;i=/^'^  "n.,u.que,bifa- 

qui- 


5  00  T  H  E  O  L  O  G I  A 

Quibus  lcgibus  tcnentur  Peregrini.'»  AliquifuntprioriloCoD^^^^. 
obftridiperronaliter,aliquirealitcr:  Servi&Religiofi  quamdiul^"^^ 
.  mancntobftridi  prioriloco^cjuslegibus  tcnentur :  caeccri  legibus  ^^^^^^^ 
ioci  in  quo  habent  domiciliumdcfado.    [  Legati  non  videntur  ^^^^^/i- 
habere  domicihum  apudPnnapem  adqucmle^axi,fcdurbeun-  ^«r? 
demiili.] 

DeSenato-        An-ne  captivi  Senatorcs  potcruntin  territorio  ahenojus  di-  , 
recapto.    cerc  ?  Refpondco  Senatores  efte  Dodores  &  ludices  :  ubicun- 
que  (int ,  cruditi  funt,  dodi  funt,  &:poterun  tjuxta  jura  dc  lcges  rc- 
fpondere.    Atproferri  fententiam,qua]iberi  obftringanrur,  po(- 
fe  a  captivis  ,  crediturus  non  fum.       Et  idcirco  pronuncio 
ludicem  Hifpanum  ,  captum  4  Gallis  &:  Parifios  transmifluni» 
non  poftejus  dicere,quod  Irberos  Hifpanosobhget.Ratio  eft,Quia 
hujus  Senatoris  per^ona  (imo  ipfacharta,in  qua  fententia  fcnbitur» 
calamus  qua  illafcribitur ;  (igillum ,  quo  firmatur )  aki imperii  no- 
minepertinetad  Regem  Gallix.'  non  er^olus  dicere  poterit  no- 
minc  Regis  Hifpaniae. 
CDLXi.    rTInc  patet  quiddicidebcatdeCa-   contra  Cicfaris  authoritatem  afFcdi 
J)e  Came*  171  meraSpirenfi  a  Galliscaptd.  An  busprivatisrcgi.&aliquosdamnop"- 
fubGallorumlraperioconftituta  pof   blico  quserere  commoditates  priva- 
/ubGdllo.  fit  Germanos  judicarc^  Dc  hac  Ego   tas ,  judicavi  nondum  illum  dcberc 
matcria  tradlatum  fpecialcm  fcripfi ;    cdi ;  ait  cnim  DorainusDcus,C«w<?^' 
fcd  cjuia vidi rem  tam  magni  momcnti   cepero  tempttsegojujiittof  judicabo. 

FUNDAMENTUM  XXII 

De  Legum fitu  aut  ordine. 

Onfuntxqualcs  Leges,fcdalia^funtnobilorcs,aIiaemi'J^2^ 
^  nus  nobilesj&fi  concurranr,nobilior  obtincre,&  ccde-  ^[^^^ 
re  dcbet  inferior.  LexDei  fuprema  cft,nec  ceditHum^'  ^^^^f^ 

 nac  aut  Angelicac.Si  contraCreatorem  creaturaaliquid 

prsecipiat  audienda  non  eft.    Qui  (i  concurrant  dua:  Leges ,  O^' 
vina  probabilis ,  &  Humanacerta  ;  utra  prascederc  debebit^ 
Rcfpondeo  pofle  fubditum  in  tali  cafu  opinari  non  dari  Lc-  ^^^^ 
gem  Divinam  ;  pofle  ^  opinari  contrarium  :  cft  enim 
lcicntiae  lihertas  in  materia  probabili  ,    nifi  fubditus  fe  ^^'^'^ 
.bcrc  obligarit  ad  altcram  contradidionis  partcra.    Si  opi^^^^^ 


CDLXII. 

J)l'  Legum 
concurfu. 


Pote^ 


^«^Vi  cor. 


FVNDAMENTALIS. 


t>'be^even«S     "'t'".^'^'"'^'"*""-  QuidfifuperiorjJbeatnbi«'««« 
mnar!^^^       probabilc  #  quid  fi  dub.umf  fi  rcus  fis .  & iUe te  da.-P^"*"*'''- 
venenum  '^""^' Pot^ritprobabili  aut  dubia :  &  tiinc 

fifisiurcenr'^^M""''^''^''°'''*="'=''^"'-  E^goncquetcncbcris, 
coiM,  "'''''"^^''^"ccapitecondcmnarcnonpoflit. 

H 


"'ti. 


^nc  Icgum  &pra-ceptorum  ordi- 

v^,,!l-!f''*'''"'''?''''f'''-'«^''''«'/-Dm:i/^ 

'"'''» '«tiJrX'"'""'""''''^^^^^^ 
folp  ^ r^"^^^ » P^^^e 

obcdi  "^'^'■^^"^^os  ;  &  tunc  deberc 
tcni  g^.^^^'^^^^" '  c"am  contra  volunta- 
cafn  j^/^^^P^^»nons.Atii)hocipfo 
nori. .  j  ^«tcrvcnirc  Principis  fupc- 
^.^^.^^Prudentia,nefortcprxccptial. 

IniP,  u^r  ^^^P"^^^^^  prxjudicc 
^''usSnl  "P^^osficproccd  tur.  Pc- 
^iiamh  ^''''^n"*'''^^' »  cxcmplicaufa, 
^^P^tcfnr^"n^^"^^^^"^"^^^^S^>P^^^ 

"ens  c-  ^^'^"^^^"^^jonempropo- 
heat;  ut  n    "".^'^^'^     ^''''P'^'  ^'m- 

'^onercR  "^^^«obedireProrcgi;  & 
^'^^^xx^\liT'     'P^ec>^aminet,  cur 

I  mo- 

'^"^*  P^^clcada&rationcfun. 


dantunfdlcnt  enim  mutari  circumftan- 

t'a?,  &  debent  inllrudiones  privatst  etii 

Rcgiar,inftrua:ioniProregisctiamRc- 
giajrubeffc. 

Daturetiam  aliud  fubordinationis  cdlxv, 
genus;quandonimirum,  Petrusrubdi-  Antut  fa^ 
tur  Paulo,PauIusJoanni,  cui  non  fub-  fnultfd. 
diturPetrus  ;  &inhoccaru  ,  fuo.unus-  mulmfit 
c|uiiC3ucfLiperiori,&  nonfuperiorisftik//«^//, 
fupcrroriobcdirc  tenetur.  Pono  '  xcTrx-  mulus} 
plum.  Habcs  domiFrancifcumhonc- 
ftumfumulum,  cjuitibifubcft  :  hicaut 
pccuniii  fui  ftipendii  ,  aut  aliunde  ad- 
quifiia  etiam  famulos  alit;&  pronuncio 
Fraucifcum  tibiobcdiredcberc,  atfa- 
mulos  Francifcinon  dcbcrcripfi  enim 
FrancircofamuIantur,nontibi.   In  di- 
verfis  RcliqionumOrdinibus  varii  funt 
mores  :  apudBencdiainos(nifi  aliqua 
Congr.  gatio  fpccialcs  habeat  lcgcs  vcl 
morcs)opinamuromncsCcenobiiRe-  An  Ren 
hgiofos  uni  &  foli  fuo  Abbaii  ixxh^iioy, gwfiGenc 
nonProvinciaIiautGcncrali,hisenim  r^U  fnb. 
Abbatcs  foli  immcdiatc  fubduntur.^iUwrftr^ 
Hanc  ob  rem  Ordinisfupcriorcs,  extra 
vifitationem(ciim  cnimMonaftcriavi- 
fitant,  fiintimmediati)cumvoluntaIi- 
quid  Religiofis  indicere,  non  dicunr, 
lukmmRelfgiofis  y  Uthcfacunt  ,  tuncc- 
nim  mandatum  pcriculo  exponcren<: 
fcd  dicunt,  lulfemus Dommo  Ahbati,utfuis 
lieiigto/ispracfp/at,  utfaciantlm:  &cnwc 
omnc  dubhjm  ceflittjnam  Abbas  tencr 
tur  obcdire  Ordinis  fupcrioribus ,  & 
Cc  pnvaii 


fieriif  non 


AttMontii 
fanCli  Re- 
ligiofi  fint 
fiibdnt  £- 
pifieptAU" 
gufiani} 

CD  LXVI. 


fetms  €0' 
gnmento 


zoz 

privati  Ri.eiigiofi  fiio  Abbati.  In  Mona- 
fteriis  non  exemptis  id  EpifcopuspaT 
tcft ,.  qiiod  Ofdinis  fuperiorincxsm- 
pf  s^undcEpifc^o  Auguftanorogan- 
ti  ,  QuU  ergo  eUfiiipertor  tn  Moute  fiin^o 
(MonaftcriumcftOrdinisBcnedidini 
in  Ba varia. )  cui  debent  Menachi  obedirel 
Optimererpondic  Ahh fiuperior  Fgo 
fium.Monachi  mihi  fioliobediretenenrur.jEgo 
verb  illufirifiima.  Celfittudini  Tua.  Qu  am  rc- 
fponfionem  fuHTe  legitimam,  &  contra 
Epifcopi  fcrupulos  Bavarise  SerenifTi- 
mus,  &omncs  Abbatesdeberedefci^- 
diputarunt.. 

Non  videretur  h«c  dO(5i:rina  Rcipu- 
blicaj  &Politicis  utilis.fi  intrafepta  Ec- 
clcfiarum  &  Monafteriorum  maneret; 
crgodemusexen>pIumaIiquodR.cgiri, 
(juo privata  firmemus.  Francifcus  de 
Ovicdo in  Epiftola  Dedicatoria  prasfi- 
xa  Tracfbtibus  Thcologicis  primas  fc- 
cunda^  D.  Thomaj  coircfpondcntibus. 
^.Primusfieoffert.Sk  inquit:  [CumRex  D. 
PetruSiCUf  fiavitiaappeUattonen^fectt.ferifs 


T  rt  £  O  L  O  G  r  A 


jocis  cum fratre  Henrico  nlitaret,  proculutt  ^  \^ 
ifte :  tunc  Ferdinandus,  tjon  minus  de  amore,  ^ 
quavi  defamulatuHenxjco  coniunctusyfupr^ 
Pctrum  firva vtt  Hcnricumy  aiens,  N  o  qui- 
to,  ni  pongoRey;  pero  ayudo  a mi  Scn- 
nor.  Adhac  Henrtctts  ptigione  Petrum  confo- 
dtty  &fraterno  fangmne  Regtdw fibipurpt*- 
ramtfnxit.^  HaecOvicdu.s,qui  citatLi- 
ccnciatnm  Molina  /;/-  defcrtptione  Reg^ 
GaUcciafol 49.  ArgotcdeMolina Itbr. i . 
eap.ioi.  Didacum  dc  Andradc  tn  chron- 
deCalatravalibr.i-^.fol.6o.  atinoi^6^.  P* 
Malachiam  de  la  Vega  Ordinis  S.  Bcrn- 
ardi  in  Chronic.ludic.CafieUa.tom.  Cafiror. 
&Andrade:&alios  multos  poftct.Com- 
mcndat  Oviedus  Ferdinandi  genero- 
fam  afbionem  ,  quae  non  alitcr  potefl:  ^^^^' 
defendi,  quam  fi  dicamus  Fcrdinan-'^  ^^Jp 
dum  non  Petro  fed  Henrico  lubfui/Tc: 
tametfi  fubeffct  HenricusRegi  Petro.^'.^^ 
Sed  hoc  ipfum  multas  difEcuItatcs  •'^ 
pateretur:&a!iter  non  pof- 
fct  defcndi. 


FUNDAMENTUM  XXIIL 

De  Hahere.  ' 

UltahabenrLegcs,obquxjufla:dicantur;atinteraJiah?c 
iduoprxcipue;vidc:icet,  pra^inium  &:pocnam,  qutanecdo- 
mm,  nec  Refi^uhlicxprepoteH  ,fiin  eanecre^iefaais  prxmta  esc- 
tentullaynccfiifpliciafeccatis.  '  r^tit 

Et  utludicenvmtcgerrimumagas  ,  inquiris,  Anpunirel^^^^^r^ 
illumpoffis,quircquucusopinionemprobabilcm  i  Secundi,  Anex-^^^^^/= 
communicaiipofficinobediensjfiprofeopinionemprobabilcmba-" 

beat.^T ^m^>An,quioccidcritob  defenfionem  vitae.^'^4W,An,q^^ 
pcciderit  ob  defenfioncm di vitiarum ^nto,  An,  qui  occidcrit ob 
defenrioacmhonoris  ?  Sexto^An  ficutlibercfcquutuscftquamvo' 


FVNDAMENTAU5. 


''''''  Poffitludcxfcquiquamlibctin 
woaor^ttadominadiibiarcrpondconcgative. 

^^'^vni  J^-^  c  omnia  milii  clara  &:  ccrta ;  in 
rc  clara  mulci  Auiliorcs  tcncbras, 
'nexpcditi/Tima  fcrupulos  variosin- 
^^nerunt :  Aliquapodcm  circafingula 
^  J^ccrc,  lcd  quia  prseeipuc  me  vocat 
^311^^'     i^ioaliquasperiodDs  cxfcri- 


UUdicesCurisEjudicarcrecundumopi- 
^^^nem  probabiliorcm  ,  qujE  afferit 
^^^nititutioncs  Pontificias  ,  tantum 
oj^^publitatas,  obligarein  forocx- 
no  &confcicnti2 :  fed  cxhocnon  fc- 
^^'^''^"^^o^trariam  lcntentiam  cfTefal- 
^  '^-  ti  ita  in  fimili  cafu  rcfpondet Bc- 

cf'  ^'*^fi'7'^tif^f^.fn  fine:  &  ita  e  t  i  am  in 
iJ"  \  ^^^"  de  -ftylo  Curix  rvomanse  rc- 


'Et  tuexharum  duarum pcriodoruln cdlxx. 
dodrina  hoc  argumentu  forma$.[Pro- 
i)abilccft,PontificiasLcges,nonaIitcr 
obligarc,  quam  fiinfingulis  provinciis 
&dicECcfibus  evulgentur.probabile  ct- 
iani  cadcmnon  incipere  obligare,  nifi 
poftduos  mcnfcsa  promulgationcnu- 
mcrando*:  Atqni  Curia  Romana  punit 
eos  ,  quiprsEtcxtu  harum  opinionum 
lcgcsRomx  tantum  promulgatasalibi 
tcmcrantjCifi  nondumiFIi  duomcnfcs 
fintclapfi  :  Ergo  puniripoteft,  quifc- 
quitur  opinionem  probabilcm.]  Om- 
nia  admitretDiana.  Atquiamihivide- 
tur  injuftum  concedcre  tafem  cffecu- 
riam  Romanam,  qux  ccrto  innoccntcs 
pun!at(ilIos  cnim^qui  fcquuti  fiint  opi- 
nionem  probabiiem  eflc  probabilitcr 


^Pon  '  T  "^^^  Komanx  re-    nionem  probabiiem  eflc  probabilitcr 

U/^rl^  ^^""'^''''''''^"''''^^•^''^^^''''^^  rcosimprobabilecft)ncftylumdamne-, 
Part  '  •  &  Granado/»    autcorriocndum  dicam,aliam viam  in- 


PHrt  ''«'«^jo»  C!c  vjiranaao/« 

2. ^'^'^^^^^*7*  tratt.^ .part.hdiJpAufea. 
Xisill^^'  ^8^^"*'^^^^'*^"*"cft,quoc)  pra- 
j^.j.'  'a,qu«  aftertur.fundatur  in proba- 
t^P^^^^ontrari2efcntcnti^',nontamca 
'^^Xtjc  !.^^P^ot»abilitatcm;»ltcrius.l 
7  ities '  cc  ^''^•^^^•5  Ulttwo,ih  :  [Nec  valetdi- 
%nt         S"odftylus  CuriaRoman2cftin 


l^'^'Juos  palrr^''""'  '  ^  ^"'''^  '^^  ^  Judicibus 
tt,r..        ''^Puniunturuansgreflbrcslegum    promulgut£,&duotntegrimenfes  apromuU 


f.    y  .  ^    

co,&  racillimcme  abdbjcdionecxpc- 
dio.  Dico  leges  Pontifictas,ut primum  pro-  ^rtcitiS^ 
mul^antur  Romx  y  omnes  Chrtfttanos  ,  Ad  t^^finte-- 
quorumnotittam  vencrinty  obligare potna-^^** 
//rfr(quifiillasviolcnt,cavcant,  ut  ait 
Diana,  poenas  a  Judicibusinfl  gendas) 
fid  tamen  nwraltter  &  inforo  intertovt  te 
non  obltgaturas ,  nifi fint  nt  tuadtcecefijam 


^enfi         ^'JJpinm  tcmpus  duorum  gatione  trajiftvertnt.  Qj.arcfolurione,ut 

Becln'"' '  "^"^  rcfpondco  cumSalas,  vidcs  ,  &:  ftylusCunje  ,  &doarinadc 

^"riaE^LS^^!^^"^^^,^'"^»  probab!litate&innocentia,qu2  ncga- 

fundj                          faciunt,quia  ri  non  potcft,  conciliantur,    Cur  erga 

retn.^^kj-^^^^^'""^"'"  opi^^oncprio-  h^c  fcntentianon  dGbcbitcstcris 

^a>n  o  .    ^^°5^^*ropoiTclequi  oppofi-  omnibus  ,  qux  circumfc- 

nas i  f  "^P^ob^t»' 'is  cft;  fcd cavc  at  poe-  Tuntur, pr* fcri- 

judicibusinfligcndas.  Igitur.aic  ^berc?' 
J''"'"^ '%Ius  Curix  proccdit in fo- 
'^^rno,  &  noniiiintcriori.J 


Cc 


CAPVT 


204  THEOLOGIA 


GDLXXr. 

X)e  legum 
matma. 


C  A  P  U  T  IV. 

P  R  A  C  T  I  C  V  M. 

Edijferens  'Fundamenta.jj^ecialia  y  qm  Leges  mate- 
rialiterJiim^Pas  concernunt.. 

Enio  ad  Lrgum.  materia,  po/rmt  dilucidari.  PatereigitiirGandi'-  W^^^ ^ 

camquc  quoad  fubflin-  de&  urbanifnmc-Leaor^uiCtiam  num f^f\ 

tiamattributa  &a<:ciden-  fmcere:ioquar,&  quid.lcntiam  aut  nonj  h\^^^^' 

tia  meditor  ,  &:interlega  brcviffime  &  clariiTimedicam ;  cjuid  iiv  /^//'/^^ 
Fundamenta  fecura,  qui-      tclligerc.  nequcam,  proutluicusqueL 
bu?pofrimconEdere.  Dubia  ex  certis.  praeftiti  fumma.  tibi  cum  jv^^^' 

fubortaproponuntur,  nonquidemuc  humilitatepropo- 
ccrta,  fcd  ut  dubia,  ut  tc  demum  audito,  nam.. 

FVNDAMENTVM  XXIV. 

T)f  Legummateria^^quoad fuhfiantiam^, 

CDLxxii.  ftp^SL^^vinalurisdidiononfolumadexternos  hominum ^^^^^^f^ 
(cdetiamadinternosextenditur;  Lexhumana  quacali^^^j/ 
nonpoteftpraecipereaaumpure  internum  direde  ,nec^^^^j' 

 aaummixtum(hoceft,  ex  externo&:incernocompofi';^„;^^^f 

tumjdirede.-fedadumpurcexternum  :  atindiredeexternumpo-p^o^/'' 
•  teft.Sed  quid  eft  indirefte  prsecipere.^^Qui  rem  ahquam  direde  pra^;  ti^' 
cipit,indireaecenfeturcompraccipereomniajlla,  quajfuntpr«ci«c  ^.^^;?- 
neceflaria,  utfiatres illa, qux  praecepta diredc.    Mcdia enim, ^^%)\ 
nonfuntpr«cisenecciraria,nonprascipiunturindirede.    AduSin-^-^^  ^^' 
ternuseft  occultusperfe  ,  &:  ideo  per  feindependensab  tern^y 
Lcgibus ;  an-ne  &: adus  externus fecretus,qui  cft  occultus  per  acci-  ^tii^ 
dens,peraccidenseritindependens^Tuconfidera. 


Deprdce- 

pto  directo 
&  tndtre- 

ao, 

QMtdJit 

pracipere 
indire^e} 


(Ttce^tl 


FVNDAMENTALIS. 


T  Egolibros,  etiamhominum  ,  qui 
tenercnturbencloqui,&mirabiIia 
^«^"ntciim  agunt  dc  prxccpto  indirc- 
.  ^^-A^dio  etiamhomincs,  qui  Dodo- 
^^sdicuntur  ,  &  tamen.faepc  derebus,. 

indircde  praecipiuntur ,  volunc 
doA  V  ^"^^^  audiri,  &  loquuntur  non 
^^tc.  Et  ex  multis  matinis,  in  quibus 
"«litant  autccfpitant,  OfficiumDivi- 
*^nieligo,utcosaudiamus. 


^'^ft^ain 


•'Pi4n. 


^^Qui  dicunt  Ecclcfiam  judicarc  dc  oc>- 
&  rpeciali  praecepto  internam  at- 
ntioncm  dircftepriecipcrc,  loquun- 
.^^^valdeprobabiHtcr  ;  nec  habeocur 
osabfoliue  condemnem.  Qui  dicunt 
cclel,^ fiibdi adus HumanDS,hoc  cft„ 
^.'xtos,  adeoq;  licclcfiam  dir.cae  pr^- 
pcie  lc<5i:ionem  attcntam,(lioccrt  ag- 
°-  ^^^^""i  cx  lcaione  externa  &atten- 
ne  interna  coaiiifcens  )  ctia  loquun- 
probab;i;ter,&  ut  dofti.  At  illi,qui 
cnt  HccJefiam  diredeprKCJpcrele- 
^  ^oncmpur^externam,&ind.rcaeac. 
pj."^°jj^emin:ernam„  mejudice,  im- 

evidenter  videre  eorum  cnorcm, 
^^JPojTimiliuni  digito  ollcnd.-re  &rin- 
rjj|^  jutamento  firmire.  Sic  d  fcurro. 
Lk^ ^''^^■p^untur  indiredc ,  finc  qui- 
(^j.  J.^^^^^npoffunt,  qusprxdpiun- 

P^f^i  '^cra&puraPl.lmoru.&c. 
cxte  '^^'^.^^^'^^  *  Efgo  cum  mcralcdio 
pj.jp!^"^^'^^<^^'prAcipitur ,  non  com> 
^^  ^'Pitur  atti-ntioinccrna  ind.rcf^c.] 
a^J^^^.^^fic.  [Egovoluntariediftra- 
^UiTi  divinum ;  totum,to- 

jieecff  ''^°P^^"^on^^ii^mcdiaprarcisc 
tet .  ^Jcxtcrnam  lcdioncm;  Pa- 
ncc  r^i^ '  ^ om--»ia illa  non  poruiHcm,, 
n^t^V  ^x^ernam  Olhcii  kaio- 

rgo  nuUum  pra  cise  mcdium  nc- 


2CJ 

cefrariumomifi  :  Patet>  quoniam  qui 
ponit  omnia ,.  nullum.omittit.  Ergo 
non  violayiprajceptum  demcdiisprs- 
cise  ncceflariis  poncndis.  At  hoc  ctt, 
quod  vocaturprieceptum  mdire^um :  Er- 
go.]  Hxcnimis  ccrta  &clararunt  :  ad 
alia  iubtiliora  progrcdior. 

IL 

De  A£lihu6externU (ecretis. 

NOIocxaminarc,  an  judicct  deoc-  cdlxxv,. 
cultis  Ecclefia     Ncgativam  t^z  AliAfnnt 
probabilcmrcntentiam  fuppono;&  in-  occultaper 
(\mrOiAnpofito(juodnonjudtcetdeiUis,qu£  fiy&  alia 
funtper fe  octulta ,  judicet  de  occultisperac-  funt  oc- 
cidens  ?  R.erpondcnt  communiter,quod  culta per 
fic.Et  tamcn  Ego  volo  vidcre  unam  ra^  accidens, 
tioncm,,quxprobetEcckfiam  nonju- 
dicaredeoccultis  per  re,qu2Btamen  no 
xque  probet  camdem  nonjudicare  dc 
occultispcr  accidcns.  Idc6,inquiunt, 
Ecclcfia.  non  j udicat  de  occultis  per  fe, 
quia  illa  non  potcft  cognofccrc  pcrfe: 
crgp  ipfa  pcraccidcnscarcbit  auihori- 
tatc  judicandi  de  illis,  qua:  cognofccre 
non poflfitpcr  accidcns :  eumdem  enim 
cflfc(5ium,  quem  caufapcr  fcdatpcrfe, 
caufa  per  accidcns  dat  pcr  accidens: 
nam  fi  ignis  cft  calidus  pcrfe,  &oppo- 
nitur  frigori  pcr  fc; aqua  dumcft  calida 
pcraccidens,opponcturfrigoriperac- 
cidcns..  ^ 

Ut hanc dbftrinam firmcm  produco  cDLxxvr. 
Dianani,qui/>/irr.z.frrf(f?.i2.  refol.i.  in-  Quantafit 
tcrrogjt ,  An  qui  voluntaric diftradus  dTvinum 
horas  recitat,  pracccpto  Ecdcfia?,  &ca-  offictum 
pi  i  DoIcntes ,  faiisfaciatPrefpondctq;  attetione 
bcnigne  &  do<5le  ,  &  utrefponfioncm  JegendU? 
fuaui  firmet  utitur  hoc  argumento.  confidira 
[Ncmo  poteft  pr.Tcipcrc  aut  vctare,  benearvu^ 
quod  non  poteft  punire :  fcd  non  potcft  ntentum 
punire  quod  non  poteft  cognofcere  j^j^^^^ 
Cc  3         &ju-  * 


THEOLO  GIA 


ificjudfcare  ;  fed  Ecclcfiacxtra  confeA 
'fioncm  nonpoteft  cognorcere  &  judi- 
careadus  internos  ;  ErgodicerKlum, 
^quod  non  poteft  eos  praeciperc  aut 
vctare.  ]  Etcxliis  fundamcntisftatim 
argumentis  oppolitac  fenceHtidi  facis- 
facit. 

At  ego  doceri  i  Diana  velim  , 
'hoc  eodem  argumento  ,  quo  attcntio 
interna  excluditur  ,  nan,poflir  ctiam 
fcque  excludi  lcdio  occulta  privata/' 
Pcto  ,  An  quanJo  non  d  ntur  teftes 
&  arbitri  leneatur  aliquis  icgcre  Ca- 
.V  noaicas  horas  prwatim  Rclpondet 

drff^ratab  ^''''^'  negative,  &ingcmoDiani  (i- 
inen  "loaliorum  ,  qui  e  us  fententiam  am- 
tolit       plcduntur  j  ufus  autabufuS  j  ficinquit. 

[Ncmopotcft  viderequodnoncftco- 
loratum  :  atmateria  acris  pcr  accidcns 
caret  colore,  ergo  pcr  act  idcns  cft  in- 
An  Detts  y  fibiJis;  At  fubftaniia  Dei  (autetiam 
(an  Ange-  Angclorum  &  Animarum  rationa- 
/«^M«rf»/-;]iun,^  pcr  fe  &cj(rcntialitcreftinvifibi- 
.ma)Jittn~  \\^  .  £r.go  per  fc  &  cnbntialiter  vidcri 
-V*JibUisf  nonpoteft. ]  Ethoclapidefundamen- 
talifuppofito  ,  ducitur  dodlrinsecon- 
fcqiicntia>&ficinfit.  [  Ncmopotcft 
prafcipere  aut  vctare  ,  nifipo/fitpuni- 
XQ  :  8<:nemopotcftpunire  ,  nifi  pofiit 
judicarc  :  &  nemopotcftjudicare,  ni- 
i\  poffit  cognoTcere  :  Ergo  fi  res  fit  per 
fi:&  eircnt.alitcr  incognofcibilis  ,  crit 
perfe*&  cffcntialiter  injudicabiiis  ,  pcr 
fc&  cdentialitei  impunibilis  ;  &  perfe 
&  eifenti.ilitcr  imprajccptibilis  ;  Er- 
go  fi  res  fitpcr  accidcns  incognofci- 
bilis  ,  erit  pcr  acctdens  injudicabilis, 
pcfaccidcns  impunibilis,  atque  etiam 
pcraccidens  imprafceptibilis.  Atqui 
ledio  Horarum  occulta  ,  &  etiamo- 
niiifio  eiufdtm  lcdionisocculta  ,  pcr 
accidens  ift  incognofcibilis  (  fupcrior 
cnim  ,  qui  cxternosfubditorumadus 
yeri  occxiltos  &  fccrctos  co^nofcc- 


rct,  non  clTct  jam  Honio,  fcd  Angclu^ 
Er^o  pcr accidcns  cft  injudicabiiis.Er- 
goper  accidenseft  impunibilis.  Ergo 
per accidens eft  impra:ceptibilis.  Ergo 
pcraccidcnsacciditfuperioribus,quod 
nonpoffint  interdiccrc  adioncs  auto- 
milTiones  fccrctas  &  occultas  per  acci- 
dcns. 

Huic  rationi  additvires  Tridcnti-^^^ 
num  ConciJium  fcfi.XXlV.cap.  i.  ibic-  J'^^'  ' 
nim  agit  de  inconvv  nicnti  piiirimo, 
quoJ  cxMatrimonio  clandcftino  fub-  .  ^,^t 
onturA-ait  ;  Cutmaky  cim al?  Ecclefa,  ^^^^^^/ 
qua.  de  ociultU  non  judtcat ,  fuccunt  non  ^^^^^  ^ 
popt,  nift  tfficactus  altquodremedtuw  ^^']\0t(J 
hthatur,  dcc,  cxquibus V(  rbis  hocpo-  '^^f/ 
tcit  arj^umcntum  foiTnari.  [  Ideo  Ec-./^ 
clefia  dc  clandcftino  matrimonio  non 
juuicac  ,.quia  deoccukis  non  ju -icat: 
Eigo  lila  occulta,  dc  qu;bus  illaaonji^^' 
judicat  ,  nonfunt  tantummodooccul- 
ta  pcr  fe  ,  fed  etiam  occulta  per  acci- 
dcns:  quia  matrimonium  clandcftinuin 
non  elt  occultum  pcr  fe  ,fe<lpcr.acci- 
dens.] 

Vidctur  haic  fubfcribcrc  opinioni^/;f'  » 
EJcobar  HoralU  TheologU  tract.  i. 
min,  7.  cap.  3.   nam  fcquutus Sancbcz» 
Comitolum,Fagunde2,&Sa,docct cum  . 
qui  cx  occulto  ducHum  rcfpicit  non^^;»;'^^ 
incurrerc  in  cxcommunicationcm.  c^^^' 

BoncDcus,  fi  h^copiniofcmel  ad-eP^' 
mittcrctur,  adumefilt  de  tota  aut  f^c^jtJJVH^^ 
4-c-fuperiorum  authoritate.    Suh^'^^  An^^  i 
obedirent  ad  ocuIos,&privatim  omnia  drl^fj, 
inandaia  (Ecdcfinftica  aut  fxculari^)/^ '''^ 
tcmcrarent.    Nemo  peccaret,  qui^^'//?^''^^ 
creto  comcdcrct  carncs  dicbus  vci^^^fiffJ 
ris  :  ntmo  quidicbus  jcjunii,  fccret^^ 
comederet  tertio  vel  quarto  ;  neino 
qui  fecreto  omitteret  officium  divi- 
num.    Nimiaomnia&  improbabil'2» 
&  tamcn  lcgitimc  illata  ex  6o&tio^ 
piobabili.    Ut  video  ex  hac  dod.n»^ 


FV  ND  A  MENTAU5:  207 

d!:Hl!r  "°r^/"  fchoHs  pomt  rndcpcn-    nica,  aut  invcriithorarum  ordincmjinf  Afritrt^' 

invertit  horarum  ordinem  auttempu^y^/Ww^f/JOyC. 
(fi  datur  talis  obligatio  )  prievertit  :&y/r  coU^rro 
omittct  modum  jejiinandi ,  qui  fumk fiimmiaw 
collationem  mane,  &praneietvcfpere^  acprand;^  . 
&c.  ]  Ex  hacvcrifTima  dodrinafubori^  vejperer 
tur  QLi^2eflio,c[uxinquirit.. 


|!^"tuim  illaH(crcfis,i5Uf  ab  annis  p^ucu- 
eft'"      ^"Pj'^'^-    Q^i»icnda  igitur 


ratio  probabiliorc  ccrtior  ,  qux 
^anc  doarinam  perniciofam  dcbcl- 
^f-  ErgoThcoIogcLcaor  mc  juva. 
^^go  vcl  mihioftcnds,  curantcccdcns 
"011  iitprobabilc,  aut  cur  confequcns 
^'tprobabile  :  aut  tandem  oftendcer- 
J^^^iiin  argumcntationis  noftraefor- 
*"^'S"oniam  doaioreflc  defidcro,nec 
^P^osMagiftrosinvcnio.. 


IV. 

(^H-.qnidie  Sabbathi  in  Hijfania 
comeditcarnes  ^  peccetmor- 
tAliterl 

S^pe'mihi  mcres  noftras  Patrix  ri- 
denteshancContr 


CDI.XXX; 


HL. 

'^iolatione  prdceptorumquo 
ad  modum, 

^^amusetiamdehis,  quiimpofi- 
{y:^^^  ^^periorum  pra?ceptis  quoad 
tisf  ^"^^^"^'^  "<^riquo  admodumfa-  ^     ^  , 

miJ^^^^*    ^iitattiusejfe  certam ,  autad  lutione  multas  alias  Qujeftionesdeci-  cultatesy 

^^^^^^^P^obabiltfimam  fetitentiam ,  qu<t  dendas  &  illuftrandas  c(rc.   Propofui  ^^^^  ««^» 

J^.^^^P^ccareveniaiiter,ficareatttra>>  aliquibus  ,  qiii  illam  olim  facillimam/^^j^'"^ 

mli  causa  :  quod  ft  in  modo  matertx  &  clai ' 


denteshancControv/^rfiampropo- 
fucrunt  Germani.  Senfidifticuitatcm, 
&ridendorcfpondi.  Nuncautcmcam-'^*/'^  fi^^^ 
demferio^  fednon  lero  ahis  difcutien- 
dampropono  ;  fpero  enim  cxcius  fo- ^^''^  ^'ffi^' 


py  .  qtiodfi 

^tt  ^^'^*^^-^"'*"^  cton  causa  mediocrt  aut 
'o«4^i/;j  eofdem  nulio  modo  peccaturos 
muc^^*  perfuadca- 
^^^Suiimurhacrationc.  [Moduseft 
tia  ?^r^^  collata  cum  rccum  fubftan- 
^"iNomittit  rem  parvam  finc- 
i^ijj^^j^^"  peccat  mortaliter  ,  fcdvc- 
qiio  w*^8onecilIe,  quifatisfacicns 
^  aqiubft.in^jj,^^  omiitit  modum*.] 
n^^""  V^ohiit  priorcm  Rcfolutio- 
P''^^^»^  :  pofteriorcm  hxc  fubfc- 


clarifrimam  dixcrc  &  dicunt  ;  [cifolvere^ 
camdcm  repono  ,  quoniam  eamccn- 
fent  alii  fumme  dimcilem  ,  &  intel- 
ligibilem.    Sic  difctirrunt.   [  Qui  fa- 
tisfacit.  praeccpto  quoad  fubftantiam, 
tamctfi  non  fatisfaciat  quoad  mo- 
dum  accidentalcm  ,  ut  fummum  pec- 
cat  vf  nialiter  ,  non  mortaliter.  Hanc 
ob  rcni  ,   qui  ledurus  de  Fcria  legitD^C^f^ 
de  fando  ,  aut  contra  ,  non  peccat  ^mw/w«-- 
mortaliter  ;  quoniam  Officium  de  tattone, 
Fcria  &  dc  Sando  convcniunt  la 


[Modiis  eft  rcsparva  collata    fubftantia  ,  hoc  eftin  ratione  Oftii 


praeceptarum  fubftantia?     divini ;  &  tantummodo  diflfcrunt  ac- 


*-rt>o  fi        r' *''Cpt'in-nn  lUDiianciar 

tur  i^y-^^^^^^^^^^^-i^^ufficit,  utomiita-  cidentaliter.  Ex  hac  doflrina  infe 
^Po/?-    S^oad  f  lccflio  aut  Jcjuninm    runt:    ErgOi  qut  dieSabbathi  tnHiJpanta 


OiJi, 


carnes^  comedtt ,  utfummutn^peccaht  ve- 
ntaltter.'] 

Ut  vim  huius  confequcntia»  p^r- , 
'ctct  modum  legendi    calleas,  mores  Hifpanonim  proponor  ^^"^^^ 


ficict  mediocris  fuf- 


um  omittatur  quoad 


Ctbi  Sab>. 


'  q^i  auc  lcgit  fcriLn^ro  DomU    &  quia'inter  fc  vari^^,  M^adrfteTfium  *  ^"^^^'^^^ 

Dic 


ao8 


n  x:.  \j  L.  O  G  l  A 


-Dicipfi  Sabbathi  rion  carncm  fed  pin- 
guedinem  dicuntur  comcdere  pofle  ;  & 
nomine  pingucdinisintclligunt  Caput, 
CoUum,  Armos.MeSy  &  Caudam  :  &  quia 
tcrmini  a  nulloGeometra  funt  circum- 
fcripti ,  ita  Collum  folet  pcr  fpinam 
dorlidefcen Jcre ,  ita  afccndcre  cauda, 
utvei  cognationem  ,  vcl  faltcmaffini- 
tatcmcontraxifTe  vidcantur.  Hisad- 
dunt  tmeriora  omnia ,  fangutnm ,  Intefti^ 
fia,Cor ,  Lienem,  lecur, &.Rems;  ouxom- 
nia  non  carncm  fed  carnis  eflc  fpolia 
dicunr.  H.s  pofitis  doceri  noftriGcr- 
manivolunt,  An  Armusa  Feminedif- 
fcrat  fubftantialitcr  ,  an  accidentali- 
ter?Pori6  fubilantialcm  diftindioneni 
ncmodcmonftracuruscft  ;  fi  mancat 


diftingui  accidentaliter  ,  qui  potcns 
Armos  comedcrc  ,  comedit  Femina# 
fervavit  quidempr^ccptum  quoad  fub- 
ftantiam,  &  violavit  quoad  accidcns  fr.\i 
modum.    Hrgo  vcl  ifte  non  peccabit 
mortaliter,veI  vioJare  praeccptum  quo- 
ad  modum  vcl  accidens  ,  -mortalc  eft.  ^ji 
Acccd  t,  quodnon  omniafpolia^^fice-  ^^^^. 
nim  enumeratadici  folcnt)  qua:-coitJC- j,^ff. 
dunturMadriti,  pofllint  alibi  coniedi: 
funtcnimin  Hifpaniaurbesmulta? , 
quibus  nec  Armi,  ncc  Golla,  ncc  Capi- 
ta  comedifolcnt.  Quae  omnia  demon- 
ftrarc  vidcntur  difFcrcntiam  non  cfTc 
fubftantialem  fed  accidentalem ,  Sco- 
mnin6arbitrariam,&abinftitutopc»- 
dcntem. 


CDL- 
XXXT. 

An  prace- 
pti  gravi' 
tas  (tma- 
tei»i<e  gra- 
vitate  fit' 
maturi 

Materia 
indifferens 


FUNDAMENTUM  XXY, 

De  Legum  materiayC^uoadQuantitatem.. 

TLex,ctiam  Divina,6b]igetadmortaIc,rcquiricurina'  .  .^^//c 
gna  materia.  In  parva  non  poicft  Legislator  graviterob-  j^ir- 
ligaremec  in  magnaleviter.    Solet  interdum  res,qu^./^-tf;'''; 
intrinfecc&:abfolutediccreturparva,inducremagni' 
tudmemaccidcntariam,extrinfecam,d:relativam.  Danturrcscf-;. 
fentialitermagnae  :  danturetiameflentialiterleves  :  illxjiiprasci-^^^^^^ 
piunturautvovcntur,  gravcmfemperobligationcminfcrunt: 
autemfempcrlcvem.  Interiftos  magnitudinis  terminosdaturina-i':^^^ 
teria indiffercns, qua^ tunc erit gravis cum pr^eccpta  :  & tuncpuc^* ^^^^-^iif 
musprasccptumattingere  totam  materiam  &:immcdiataseiusp*'»^"/jf. 
tes,nonmediaras.Sedquotfuntimmediata:?OL%gradusfeuparteSj^^#^ 

cognovcruntPhilofophij&Theolpgi  :  conftamusillis,  &: dicimiiS;,^# 
Olficium  Divinum  v.g.obligare.cos^quibusprsecipitur,  ut  totumle-  i\i^f'j, 
ga tur.  Qui vel to tum omiferit , vel oaavam ciufdem partcm pecca- (fly^i^ 
Titmortaliter  :  venialitcrquinonjam  Officii/edpartispartemihoc^^^^^^^ 
cft  aliquid  minus  odava  partc^ 

A^tus 


FVNDAMENtAUS. 

^e^citi  ^  .^^"scomplctuseftpcccatummor- 
ynpleto  ^^^'fiinccrciiaus,  & matcriailtgravis. 
^^«fo«;,;;^«usidcmgraviterinccptus,eftctiam 
flet..  P^ccatummortale.  Scdquofcmodo 
''g^,t»nconfemonc  ,  quifcmciadhi 
completo  &  iterum  aau  gravitermcc- 
4-  '^^«•r!i'^^'^''^^  •  An-nctencbiturdiftin- 


ir^.  Suei:e,vcIpotcritabroIutedicerc,B«j/« 


Ptrn^  Ult.mumdicendumeffc,  nam  comple- 
;,'^;"'"n,addit  fupraadunigraviterin- 
P'um  quimdam  circumftantiam  au- 
be!"-'"  ^^."'■.^"""'«'■"quc,  qua:  non  dc- 
cn,      r!  D "^""fElionc  ncccflariotxplica- 
Cu  ^^'"'^"'"P'»'l'lucido, 

tt  re^r^S""'  Authores,  An  qtii  mille  au- 
"2"'  «.r/  fatisfaciat  dicendoRfm 

'*wf°"'fcrH   ^^*''''''''/''"'  ?  R'«='pon.!cntaf. 
M?  Navarrus,  Vafeuez, 

"^"ZT  ^'""''^bilitcr  loqui  fcntit  Dianl 
'•}fae.j.rejil.j^, 

o 

tdm  2^"'^'  «iam,  An.quiomifitto- 
ccnd°  J  vinum,  fatisfaciat  di- 

terian,'^'"'-^'  f"^'"" "dtMletn ,  autwrf- 


^^^[f^S^cientem  ad  fcccatum  mortale? 
cu  ^^l}^'^^^^part.i.tra^.iz.  refol.zz  Sc 
'^^=^^Squiliantcm,&c. 

''«W», ,  looril!'^"     P^^»"s  tcnentur hiTheo-. 
cum    ."'^^^'^i^  fornicationis  dicere, 
-  "   rcdic^"'.^^^"^^^^  fceminam  fatisfacc- 
ter}^  ^      ^^»^  f«fntna  pecfavitnortali^ 
^^^^^^"^^^^"^^^ormcationem  tncept?  Pro- 

^^Qt.  •»    ^orni.  Anfiquiscommirit 
'^««'^..?;'5^°ncm,  fatisfacL    di..r  in 


'''!^''^^^^^^roluta?  Rcfpondit 
S^^ftionem  repcririapudnemi- 


nem,  ni/i  no«imme  apud  foIumTurria-  folm 
nu,  qui  ltb.depan,qmft.^.an,z.  dijf,,  z^.ad^urrtani 
argum.  f .  obfcrvat,Rccentiorcs  aliquot  '/^^^ ftn^ 
iudfcarc  probabiic  ciusmodi  modum '^«'''^. 
confitendi :  &  corumdcm  fcntcntiam 
ab  illo  indicari  probabilem.fcd  quid  iu- 
dicat  Diana.?  [  An  fit  verc  probabilis, 
ait,  alijs  iudicandum  rclinquo,  com- 
munis  cnim  ufusFidcIium  cft  in  contra- 
rjumj  At  cgo,ut  puto,  aut  dcbct  Tur- 
riajio  fubfcriberc ,  aut  quac  dc  furto fu- 
perius  fcripfit ,  dclcre. 

An-non  ctiam  inmatcria  fodomiap, 
aut  etiam  pollutionis  tadibus  alicnis 
pro  c  u  rai « ,  fi  dica  t,C«w  \iro  peccavi  mor. 
t aitter ?^ut  for tc ,  Tangendo  altum pcccan 
graviter:  non  explicando  ,  anpollutio 
fuerit  complcta  vel  incepta  ?  Scd  hoc 
p.ndctabalia  qua;ftionc,qua!inquirit, 
An  tadus  lafcivi  intcr  ma/culos  fmt 
principium  fodomia-.^De  quo  inferius, 
infexto  praccepto  Decalogi. 

An-non  ctiam  in  matcriamollitici, 
fidicat,  Trf«^^«//£>  me  peccavt  mortaltteri 
^ut  fon^Morofede/eaatusfum  ?  proba-  An  omnu 
bile  cnim  cft  dclcaationem  morofam  dekaattG 
cftc  culpam  mortalcm,  &  omncm  cffe  inorofa  fit 
pollutioncrainccptam.  "  imtium 

Qiiod  fi  in his  ultimis  cafibus  dche^tpoUutio. 
pGSiiitens  explicare,  Anaausfitcom-  tjisi' 
pletus  ,annon.?  curnonctiam  dcbcbit 
iii  prioribus  >  aut  onmcs  dcbent  e<i- 
dcm  modQ  rcfolvi,  autconre- 
qucntia  non  ferva^ 
tur. 


Dd  FVN- 


IIO 


u  u  1  A 


CDLXXXr. 


FUNDAMENTUM  XXVL 

T)e  Materia  nuUat  moralL 

Aturmmoribusmateriamagna,datiirparva,dntiirnuI-'^''^ 
la.  Du^  priorcs  notiores.runr,&:  a  nobis  cxpofitxitertiam  ^^^f,^, 
explfco.  Materia  moraliter nulla illud eft,  quod  realicer ^^j^. 
„  confideratum  eft aliquid ,  &:  tamen prudentum xftima- 
tionenihilifit.  Puta,unumgranumtritici,unum pifum, &:c.  Quis 
cnim  auderet  confticuere  veniaJemculpam  in  ablatione  unius  fo- 
liifa?ni,  vrel  alius  materix  vilioris  ?  Utergo  matcrianulla  dignofca-  ^ 
cur  &:  diftinguatur,  hxc  obfei vari  debet regula.  In  rebus, quse prc-  ^"^J 
tiov^neunt,quidquidminus  valetquamuhima  moncta,ilIud  nihiW^L,)!^' 
morali ter valet in  illa  Republica.  In rehm quA pretio non  v<£neuntjAU^ll\i  0^ 
fArvxmnteru,  (luidqmdminmesto6ia.VAfArte  iUimek  minmquamparvii'  ^^ittf 
materiajacproji^terea  esi  nulla  materia, 


CDL- 
XXXVI. 


Atcriam  moraliter  nullam  apui  illas  diftinguunt  eodcm  modo  :  ncmo  ^^^^^^ 

ncminem  lcgimus,  &tamfn  ad-  invanic  rtgulam  gcncra!em ,  cjua:  ino-/*^' ,  , 

Admitte^  mittcndam  putamus ,  nec  vidcmus  cur  mmbus  venficari  po/Tit :  cum  ali(]uibus/ 

daeslma-  Foffitab  aliqucTheologorcjici :  mul-  cgo  limitationibusadpartcmoaavam 

teria  w/o- tis  illam  communicavimus,  omnibus  recurro  ;  &manutcncbo  illamRegU' 

raliter     placuit.  Dari  magnam  &parvam  mate-  Iam,quousquemchorem  &(ecuriorciH- 

nulLt.      riam  omncs  admittunt »  ac  non  omnci  ponatalius. 


FUNDAMENTUM  XXVII. 

T>e  Legummateria  yquoadQualitatem.. 

CDL-  ^^^^^^"^^  ^  poti/Iima  materia:  praeceptsequalitascfl:,  q"^^ 
xxxvn.  ^ffi^*"^^^"^^^^'  malanonfit,  quae  enim  mala  intrinfecc  etiara 
R^i^ob  bonumfinem  non  pofiTunt  pra*cipi.  Sed quardicun- 
^^///(/yrrr^^^^^^^^u^nialaintrinlece?  Quicintcrdi£lx  a  Decalogo  :  NofJ 
#  mala  enimantehunc  aliquam  peccaminofammalitiamcognorcimusjfta 

qu^S 


''''  kgu 


FVND  AMENTALIS, 

9^«  eft  poft  Decalogum  in  ternam  dicimus,qu6d  prior  fit  omni  pvx- 
cepto  Humano.  Sed  quid  fi res elTctprobabiliter mala,  &  tamen  ab 
^omine  praccipereturfPuto  in  eo  cafu  fubditum  non  tencri,nifi  for-  '^*'^""''*- 


'  tur  obedi^ 


inomnire,quasmalaevidcntcrnonfitihoCye,nz  re 
iiJm  votum  emittere  potui  t,  &:  fi  emiferit,  tencbitur  obcdirc  ctiam  probabdi 
Pmiu,  ''^^aceriaprobabilitermala.  ter  malu^ 

Sccundaeft,qu6dfitpofiribilis(videIicetphyfice  &moraIiterJ  ifnpof 
aenimquasrealiterrepugnaat^aut  fummefuntdifficilia  Commu  fi^^^-^^pof 
.        ^"tatibusjubcrinonfolcnt.  Mpr^n- 
t)n/T'  J^^^'^ "^ebet efle utilis.    Non  cnim  ita defipimus,utputemus ^!^,^,,, 
Foue  fuperiorem  habcnas  fua:  laxare  ty rannidis ,  dc  pr^cipere  quid-  Z  ^ 
H^iavoluehtiOmnisenimHumanaauthoritasadaliquid  concefla 
hab-^  ^^^^^  ^^^^ ^""^  ordinatur  au thoritas ,  debent  ob oculos 


^ere  fuperiores,  quoties  Leges  pronunciant. 

Mniahatc,  quaehic  dici  pofliint,  e-  fcribi ,  pcrtineant  potius  ad  obj'  ^ivas 

Fund    ^^""^"^  ^^P^^^  prxccdcntc,  Legcs,quam  ad  formalcs  ?  Scdquo  fru- 

^   aamcntoXVl.  ubide  Lcgum  for-  du  huc  ingredcrcr,  quando  me  fcfti- 

men-'^^^^^"^^^^^^^^^^"^"^'  Hicta-  nareprofitcor ,  &  vellc  plurima  valdc 

ics  ^"^^^^^''^P^^fem,  Anillarqualita-  ncccflaria  comprchcndere,  &cdcreli- 

'Susibicxpofitx,  &hicpo{rcntre-  brumnonmagnum. 

FVNDAMENTVM  XXVIII. 

T>e  Legum  materU  relatiua. 

'Liqua  praecipi  proptcr  fc,  &  aliqua  in  ordine  ati ahud ccr- 
tumefl:.  Priorisgcnerisfunt,qua:intradacxpotcftatisfunt 
terminos ;  pofterioris  iJIa ,  quac  ordinantur ad  meliorcm  &: 
fecuriorem  obfervantiam  piiorum. 


J^^diftinf^ionecoru,  qusppropter, 
Piuntur  ^""r'^"*  propter  aliud  praeci- 
acaui .  '^'"'P^'  Commentario  in 
iiennt^     ^encdicci,  tra^tatude  Obe- 

tio  L.dTT*^^°'      ^^^.'^"^  Difputa- 
pter  fe  ^ ""^''lua? prxcipiuntur  pro- 
Dcjeiuniisprout 


pr«ceptispropterrc,agtturM«w.7ii.  dc  Altqtm 
filcniio,  num.ji^,  DcCaftitate&:  Pau-/'?-rf(://>/«//- 
pertate  prout  praceptis  proptcr  fc :  nu-  turpro- 
fner,yi6*  de  rebusprjeccptisnonpro  pterfhaU- 
pterfc,fedpropicraliud;Di(p.LI.w«;«.  qua pro^ 
718.  Videctiam,  quadixiC^pitepra:- /'/^^r^/fw^ 
cedente,ubi  dc  Lcgum  fine. 


Dd 


FVN- 


Pr£cepta 
alia  funt 
pofitiva& 
alta  n 
tiva. 


FUNDAMENTUM  XXJX. 

T>e  Legnm  materia^  quoad  aciiones. 

UtoomnemLegem  violariadione,  nce  enim  ^inzmG-^^^f^l 
miflioncminteIl!go,necadmitto.  Sedharcqu^ftio phy  ''''^ji? 
^ica efl:, &: ahbi uberius tradata.  Progredior &: impetumn^^j^ 
adionisconfideroi&hancThefinpronuncio,  .g^/a/,'??^^^//^^ 
unotmpetnmultasamoneseltcit ,  qu4ifunt  phyjice dipnfU  mtmero,untcum%s0 
committit peccatum  :  nam  illa:  omnes  ,  tametfiin  efliphyficofjntdi-^//*^'* 
ftind;E,morahtercon(ideratsEruntunica.  fint^^i 

adem  numero adione  poteft  fubditus  fatisfacerc  duobus  prar-  ff^^f 
ceptisiimofiprxcepta  (int negativa ,  non  ahteriatisfacerepotcft.&^ ^•^'^J^. 
oftendi tur  clarc.  Prajcipicur  abftinentia  a  carnibus  dicbus  Veneris:  fLnc 
prxcipituretiamjciunium&abftinentia  acarnibus  S.  Petri  profe-  f/// 
fto:quidfihocprofeftumincidatin  diem  Veneris,debeboneaurpo-L//. 
tero  abftinere  a  carnibus  bis?nullo  raodo.  An-ne  etiam  umckaQiio'  pi^f: 
ne  duabus  partibus  ciufdem  pr^cepti  ?   Vide  Fundamcntum//^<«^'"^ 


XDL 


XXXL 

A  Lio  niimcrantur  inoJo  adioncs 
-^phyficaejaliomorales^utvicleamiis, 
cjuando  prius  unicnm  aut  multa  pccca- 
tacommifu,  aliquafubfcribamus. 
I. 

Petitiir,  An  qui  un'ca  voluntate  plu- 
res  homines  occidcrc  voiuit ;  pluries  ad 
mulicrcmacccdere;pluries  furari;  piu- 
riesmcntiri;  pluricsm  fram  aut  officiu 
divinumomitcere ,  tencaturhanc  cjr- 


Porro,  /i  dicaturduo  accidentiacli' 
ftinda  puro  numeropoire  &  folcrein- 
eflccidcma^tuijccfrat  quaeftio,  &:con- 
traria  fcnicntia  cflet  tcncnda.  Atq»'* 
putant  Suarium  &  Mcgalam  bcne  dif 
currcre  fupponcndo  eidcm  fubic(So 
non  pofTe  incffc  duo  accidentia  diftit^' 
<5ta  puro  numcro,  has  ego  obicdioii^^, 
fubiungo.  _   '  M 

Vrtma,  Tametfi  duo  accidcntia  A^f^^^^, 
trinicca  dkantur  non  incffc  cide^  ^^'^^^^^- 
fubiedo  phyfico  ,  poieil  adhuc  c!»^^  ^^^/^^;? 
duo  accidcnda  extrinfcca  cidcni  fub  trt') 


^tcidei 


cumftaniiam  explicare? 
4nduoaC'     R^elpondent  Suaiez  &  Mcgala  a- 

aciema    ? -^'^^-'-i^^^^ p^rt^l-traa. j. re/ol. i-/.  non    „  

puronu-  ^'^^^■.^"^ffcunicoadui  duasautpiurcs  icao  phyficopolTc  compcterc  :  na^i^ 

mero  dt-  "^^htias di{lin<5las puro  numero , &in-  potcfthabere  homovcftiruspiurcs  vc- 

fttnaa  tn-  fcrunteum  qui plurcs  occidere  voiuit,  fte$,plura indu{ia,pIuresthoraccs,pI^- 

fint  etdem        ''^n  teucri  hanc  circumilantiam  rcstogas,5<:€^Eigo,jidixcrimusmo:'a-;<''^^^^ 

JubtUto}   cJ^P''ic.rc.  litatcscfllaccidcntiacxtrinfcca,adhu<^/^^'' 

poff."^ 


^^(ide,^ 


p 


An 


H^itcm  duxmoralitates  puro  numero 


FVNDAMENTALIS: 


li^maxcompctcreeidemaaui. 
trinr'"'^''*  "^^'^c^^^^Jiioaccidcmiain. 
de.  r  ?  ^^^^^ufa  non  compctant  ci- 
^■  ^  tubicdo  phyfico,  potcft  adhuc  di- 
""''*'^-dr  "'^  accidcmia  phylica  rclativa  ei- 
^'//rfn,  ^^!^  Phyfico  fubicdo  compctei c :  quid 
^'^Hit}    '^'"^  vetat  Petrum  habcreouatuor  H- 
1'/^^^^  "^''^''^^-^^'liftinaos,  &coiifeQ-uen. 
<itverfis         quaiuor  diftindas  numero  parcr- 
l^^^^^nis  ^^^t/s.  Ergofidicamusmora!it9tes 
re.      ^o^as  quafdam  relativas  ,  adhuc 
^^'ones    f  ^.^crunt  piurcs  diflinase  puro  numc» 
hn,ntur}       codcm fubicdo  rcperiri. 
^^ora.  ^./'''l^-  E{\o  duo  phyfica  accidcntia 
r^Hnt  r  "^tapiu-o  numero  (fivc  fint  imrin- 
r^/  '"'^'^  fiv?   ,   ^^^rinfi^ca;  fivefint  abfoluta, 
'^^^       r^'''''  )  non  pofTmt  in  codcm 
An    °  '"bicaoreperiri  ;  quid  inde.' 

Ct"'  p '^""^^''""•''■■«^"^o-  ^li^er  quadru- 

«la  ,  &  jjui  tjien,  acTum  clicuc- 
tencbitur  in  confcflionc  dicere 


jai  ■'it 


"«'.M  ?'"''«»r;r^^  ...  co„fcffione  dicere 
iicK;     '""woccdert,  non  tamcnte- 
•'ift  f'""^:»  a^r'"'^''""^.       '«Ivolucrit  uni. 

diainaiP''/"'^  '  P'^/*""'^ 
""i/t/f     nct    ■j    ^"'bus  :  fcnipirenim  iiia- 

"Xun.r^    Ui'  "'"'■'«'smoraiitcr. 
««ic.I/r  reuf/''"'"  >        debucrit  rcfponde- 
^"4!^:  ''^bns  ««^^7.<»A4o-  rogan- 


^^^ollar  ^^liirrt  .  "'^^ '"^  j"famcnioiM fin- 
^''«'z^i^'  ^^antian'''-''"'.'  tencaturhanc  ciraim- 


debuerii  re- 


apcrirc  ^ 

T^ndcro  V  /-I  T «^..>v»w»*^  XV.- 
Saccrdos  -  *  "^^*  logantibus,  An 
^ismin  ft  '  ^"^"^pcccatomortah  mul- 


ccrd, 

min  n  '  pcccato  mortaii  mul- 

iniitat r,      ^-"chariaiam ,  muita com- 
l>us,  Ai,^'^^^- ^"^^''-^^^-M.  i-o^^an  i- 
T»inniortaIimu!torumcon. 


fciTiones  excipit,  rcneatiir  hanc  citv 
cumftamiom  explicarc?  &quidrcye/. fi. 
rogantibus ,  An  cjiii  unico  impetu  mul- 
tas  blafphcmiasprofcrt,commifit  mul- 
ta  peccata.? 

Vtdimns  unum  ailum  phjficumpoffe ,  imo  Deaftuupr 
forte  debere,  dividi  in  multos  moralcs  :  r/-  phyficoru 
dsamm  modh  ,  ancontratiiultt  ad:mphyftcu^^€^fifi- 
popmt  aut  debeant  idemttficart }  catior.c 
Il^  PloYali, 

A6laumphyficorumrcpetitio,  non  xdiv 
fcmper  muitiplicat  aftus  moroJes :  pro- 
dcrit  Authorcs  audire. 

Si  quis uno continuatoTermonc  ter  QH^  ««^^ 
vcl  quarcrpcierct ,  un-cum  peccntum  t^^^pctu 
comniittit ,  &  fufficitfi  rn  confclTioncM^'^'^^/'^- 
dicat,  Peieravi.  Ita  Azori us  tom.  i .  //^.4.  i^rat, 
cap.^.(fuafi..y6c  Diana part.^.tract.^re^ 
fol.  163. 

Siquisunoirasimpctuteraut  quater  Qui  tmo' 
inimicum  vulncret  ,  unicum  tinium 
peccatum  committit:  tS;  fi  cicricum,u-/'//^?'»'^'^ 
nicam  cxcommunicationem  incurrir,/^w  vw/- 
Azoriiis  jam  cttatus,  Sunrcz  de  cenfuris  ntrat, 
drJp.^.fe&^^.num.S.  S^yrusltbr.i  cap.xo.Qut  uno 
num.c}.  Llgolinusf^/'.  j  .cap.i^.ji  i.dc  alii.  n^ipetu 
Si  quis  imico  impctu  multas  hhf-ff^u^^^ 
phcmiasin  Dcunvmultas  in  Divos  cf-  blajphe- 
fucirct,  unicum  pcccattim  committe- w/;«^V(?- 
rct,&:fittisfaceictfiin  confcfTioned.cc-  niit, 
tctfemelljhfphemavt.\uDi!L()-difh!fiipra,  An  hitf 
addichoc  vciiutiam,  ii  vcrba  bla  phc-/''-'^/"'*^ 
m!ar  res  varias  fignificarent ,  &  ;,lle.;at  diftwgun- 
Molinamm;/.  ^.  traci.^.  dijp.  ^i.  nktii.y  turjpecie} 
Covan.uv'w.mUht.i,var.Res.cap.Lo.  num. 
8,  §.  Ego  fanh. 

Sicjuisunico  furoris  impctu  trcsvcl  Sf-^  ^^^^ 
qoatuor  occidcret,  unicum  peccatum  "''/^^^" 
homici  jii  comm  ttcrcr.Sic  dehcrdici,  f^^/^^^^^oc- 
aut  Ho^n  potefl  confcquentia  fcrvari.  ^'^-^- 

Si  quis  unico  luxnrias  impctu  ad  ^^^^ 
mu'us  foemihas  accederct&  a  fort  o-  ^^^P^^" 
rc,fi  plurics  a  1  c.mdem  ,  unicum  pec  P^^^[^^ 
catumcommittcret.  Quod  ctiam  dk\fi^^^^^'^^^^ 
Dd5  dvb.t. 


mcus  Ih- 
xuri£  im" 
petus  } 
Qui  tota 
notte  dor^ 
mit  cum 
Amafta, 
quo  iKodo 

4ebeat  co- 

fteri. 


DiatJaim- 
fugnat 
Zenardu. 
Anbene} 


V.D. 

Opiniocu- 
iufda  DO' 
itoris. 


H4 

<lcber,fiDiaIe<5lican  vclimus.  Scd  quid 
eil  unus  luxuris  impetus  ?  Vidcrctur  il- 
le  ,  quiim^nodc  {uzamafix  condor- 
mit ,  unicoluxuriarimpetu  commotus 
efle.  Hancopinionem tenctZanardus 
Dominican  u  s ,  qui  tn  direcl:confef.part,i. 
deSacram,Pa'mt.cap.  1 8./0/.204.  <5ocer, 
quitotanodeamafiamhabuitapudfe, 
non  dcbere  dicerc ,  Ego  eamcognovi  tot 
vicibus.  Scd  Feci,  quod potui;  modo  non 
habueritinterruptionemmentis,veIo- 
}5Cris.  Legunt  Zanardum  aliqui,  &  nc- 
fciunt  cur  obligct  illc  Poenitcntem  ad 
dicendum,  Fectquodpotuitcum  vidcatur 
PoEnirens  ex  eiufdcm  fundamcntis  fa- 
tisfaccre  diccns  ,  fimel  fum  fornicatus, 
Lcgit  illumDiana/>4?-f.3.  tratt.^.  refol. 
^7.  &ait*  [Scdfallitur;  namoperailla 
confumata  funtdirtindapcccata  in  co- 
fcfTioneaperienda  ;  nec  unum  refpicit 
&  ordinatur  ad  alterum:  Ergo:&c.  I  Sed 
quidZanardoDiana,firefcrretopjnio- 
nem  doccntemcum  ,  qui  confcquen- 
tcr  multasblafphemiascvomitunicum 
peccatumcommittere,  &addcrct  [Ita 
Wnnstpart.^.traa.  ^.refoLiC^,  Scdfalli- 
tur;  namfingula  blafphemra?,  funtfin- 
gulae  diverlae  iniurix,  divcrfa:  adiones 
peccaminofa?,  &diverfapcccata  ;  &in 
conRflioncaperienda  :  unaenimblaf- 
phemia  nuUo  modo  ordinatur  adalt*;- 
ram.]  Ergovcl  dcbct  Dianabic  fub- 
fcribcrc,  vcl  antccedentia  dclcre. 

Ego  quidcm  fcnfi  diificultatem  ,  &: 
ne  nuhi  confidcrem;  hancEgo  P.  N. 
Prag«  &  Vicnna?  S.  Thcologias  dof^o- 
ri  &  ProfefTori ,  Viro  verc  crudito,&  in 
Moralibusbcnevcrfato  ,  decidendam 
propofui,  &  judicavit  cum,  qui  uno  iti- 
nere  aut  coitu  bis  aut  terconcurrcret, 
unicum pcccatum  c o.mmi(rurum  plura 


THEOLOGIA 


autem  fi  inter  fornicationcm  priorem 
&pofteriorcm  intcrccdattemporisin- ' 
tcrv-IIum.  [Ergodiccrcdcbuit  a  for-/ 
tiorcmuliercm  ,  quccantcquam  virex- ^*^''^^ 
oncrcr,  bisconcurrit,  unicumcommi-/'^^'^'^ 
fifle fornicationis  peccatum.  ]  Et  Ego?*^^' 
etiam  hic  diffici^Itateminvenio  ;  &in 
redubia&pcrplcxa  dtcoprimo.  Sicsutde 
pcrjuriis&  blafphcmiis ,  i^adchomi- 
cidiis  &  fornicationibusin  hac  materia 
eftphilorophandum.  ErgovideatDia- 
na ,  quid  dicat  dc prioribus,  &  vcl invi- 
tus  debcbit  de  pofterioiibus  parifor- 
initerphilofophari.    Dicofecundofici^^  J^^^^j/ 
de foi nicationc ,  ita  de poHutione ,  fo- 
doniia,&  aliisfordibuscontranaturam 
critphilofophandum  :  nam,  fi habere 
tota  nodc  unam  fceminam,  ell:  unicuin 
peccatum  mortale,  ctfiinterveniac  plu- 
rcs  copulas  ;  unicum  erunt  peccatum 
mortale  mult»  pollutiones  aut contra- 
naturalcs  copula.  habita:  confcquenter 
&unoimpetii.  ^,^, 

Si  quis  uno  gulse  impctu  multas  car- 
nesdevoret,ctiam  diverfas,  &cxdivcr- 
fisdifcis,  unicumpeccatumcommittif- 
Videtureflc unicusimpetus,  quamdiu 
quis  afTidct  eidcm  mcnfxi-mo fi fine in- 
tcrruptioncirctexmenfa  admcnfam.^  .  /^;». 

De  furtocodcm  modo  philofopha-  ^-' 
dum  cft;nam  ille  qui  unico  impetu  con- 
fequcnterabeodem  auta  divcrfismu^- 
ta  &  plurics  accipit ,  unicum  pcccatum 
committit.  Ergo fiquidcm indu<51:ionC 
fadain  omnibus  materiis  ha?c  do&i'^' 
navcrificatur,poteft  &  dcbctad 
Rcgulam  gcneralemrc- 
duci. 


4 


FVN- 


FVNDAMENTALIS.  nj 

FVN D AMENT VM  XXX. 

T>e  Legum  materid.quoadpafiones. 

ViintentationeconftitutusnecdiffenticabobiC(5l:opro-  ^ninten: 
.pofito^nccconrentitjfed/ufpenditjudicium^nonpeccat,-^^^'^'"^/^»^^^ 
lcd  hxc  ipfa  furpenfio  videtur  eflc  moraliter  impofli- /'^^^'^^^- 
<**bilis«  quis  agere 

Permf,°"':  °""''  -i^is  virtutis  in  eoconfiftit,  quod  homo  libcte  '^"'^J^'" 
mcnt  ,       'S'*         .^concun-atgratiseingenere  caufxniflru-if 

hocfn      ,  ^""f'"'  '^^'''''^  ^'^?"^^^'^  ut  pi  mcipalis  caula.  Sed  mo  mcu. 
'pecioiHraaatu^cumdeEgoitatediiputabo.         ,  mu><imd 
^^t^hn^    habct.qui  tolerat,qua:  impcdire  non  poteft.-nin^irum  p^ccami. 
^(^ndi^      '  ^i^i^c^^ifil^us-autrelativc,  fitiabcatquideraimpe.  ""fi- 
Permi  r"" '     P^^^videacmaiora  mala  ab ipfa impcditione  quam  a  ^!'' 
/^""'"oneoritura.  p-ffi'''fi 

^Wis  rH''^° agerepoteritin  tali cafu in  quo cooperatio prin-  ^^erJin. 
'^xiftitnp!  Ancenebiturpofitivcrefiftere  i  SiacfeevsCnramftrume,,. 

Velfic     ^^"'^^'^"^'^'^«''«'"t.aliasnon.  Antenebiturvociferari.?  Si  ^'«/'f"-  & 
<^endaf    ■    ^^*^"'^''''^^"'^''''''  Sedquid,  fiaddanturminx.&occi-/''^  Wf- 
lamrr    •  '7°'^'^'^'^""''^  ^^"'^''''^«"orempcrditurafitf  nonputoil- 
"^antodaiiinoteneri. 

J»".'  Regula  XLIir.  tacct 
ded„°-  "       pSiTit  ifb 

"""iltte?^  '^'Jf"'f'n'<'fitm,confe,itit 

^'^&^Wmuh^''''"'"''''''-  Acillajuris  hacipia  Regulainfenusnum.  Nunc 
^*'*  oimp.  ,      P"Kur  luiiuationcj,    ••'utcm  dico ,  quod  ftando  luri  iniro  na- 


ada^tusinrcrnos  non  transfero  :  imo 
ncc  incxternis  obferuojnifi  magna  pru- 
demiatcmpcratam.  Agam  iterumdc 
hac  ipfa  Rcgula  inferiiis  num.  Nunc 


P^oporr!!!'  ^;;a'ifibunt  adpofteriorem' 
^^'*^ubw/''lS'^-  P^^^-oinrcbiis. 
^'^^ftatui  ^''"^""'''^"o^^^f^ol^te.po. 
^^atur    '     "^r"       rcfponden  ha  • 

P^^^omDccaIogo,&ide6iI]am 


^  ,   ,  „1,  J..VI.  V/  I.tt- 

turx,raccrc  non  eft  mcntiri ,  ncc  dicc- 
re  vcritatcm  :  adeoquc  furpendcrc  ju- 
diciuen  non  critconfcntire  nec 
diiTentire ,  fcd  neutro  m©- 
dorehabcrc. 

I 

FVN- 


THEOLOGIA 


VDlll 


Jin  po/it 
^uUfimul 
fatUface  - 
re  duabm 
pi  <£ceptt 
parttbus? 

ID. 

Duobm 
prdLceptis 
fatiifacere 
poffiim  eo- 
dem  tem- 
pore: 
An-eddem 
^iiionef 


FViSIDAMENTVM  XXXL 

T>eLegum  materiayquoad  tdem  tem^m. 

Odem  tempore  poflerubdirum  duabus  fatisfacere  Lcgi-  0"^^' 
busmanifeftumeft*  lubetur  Chnftiano,  neoccidar,ne;»«/^'^ 
m(2cchetur,nefuretur,nementiatur,&:omnjbushislcgi';^'^^^|; 
buseodemtempore  fimul  fatisfacit.  Ncc  diftinguenda^r^^^ 
funt  quoad  hocLeges  pofitivae  anegativis :  qui  enim  ex ''|^^^^r*' 
obedientia  ire  ad  talem locum  tenctur, ft  in  via legat horas  Canoni- 
cas,fatisfacieteodem  temporeduabusLegibus.Porr6a6lioncs,qu3e 
codemtempore  con{ifterenequeunt,abhacregula  funteximenda^; 
agimus  enimdeillis  ,  qua?pra:ccpta:,&:eodemfimul  temporecom- 
ponuntur  de  fado.  ^^^^p 
An-ne  &:  poteroeodem  farisfacere  tempore  duabusciufdciii  ^«^^*^^, 
Legis  partibus.^^Afrerereneceftariotcnentur^quiputantpoftefiniul;;;//^/^/ 
duas  miflkaudiripartcs.  fedquisaudcathancfententiamimproba'  ti^^*^ 
bilem  diccre.^  &  fi  probabilis  (ir,quis  toJerare  audebit,  abfurda,  qUJ^/^" ' 
cxillafequuntur.^ 

AN-nefimuIdiiobirs  prajceptis  pof- 
fumfatisfaccre?  Aflerii  communis 
Thcologorumfcntctiajneceftcur  ccr- 
taai  rcm  vclimus  uberius  pcrtradare. 
Sieodcm  tcmporepoflumus,  an&ca- 
demadionc?  Conccduntomnes,nam 
hodic  die  S.  Phiiippi  &:  Jacobi  hsccfcri- 
bo,quiDominicusatfcftuseft:,  &ini- 
pfo duo  prajccpta  dc  audicndo  facro c- 
vidcntcr  concurrunt  [  dcbercnt  enim 
omiicsaudirc  hodic  miftam  ,  *tx.{\  non 
cffct  horum  Apoftolorum  dies,  cjuiaeft 
dies  Dominicus ;  &  dcberent etiam au- 
dirc  Miflam ,  ctfi  non  cftct  Dominicus, 
quia  cft  dies  horum  Apoftolorum : ]  & 
tamen,  qui  unum  facrumaudivcritjU- 
:trigue  prafccptofatisfacict. 


'De  praceptipartihu^. 


ClmeamasLeaor,  &doann^ con-  j^^ft 
^-^fcqucntiamfeaaris  ,  refpondc  ob-.;i^/r 
fccro  mihi ,  An-nc  po/Tim  fimul  co^^^  fi^^* 
tcmporc  duabus  eiufdcm  pr^cepti  paf ;  ^ofi  ^  ^ 
tibusfatisfacere  ?  aflTerentomnes,  ^^^ftreri 
tcncnt  mc  poflTc  fimul  tcmpoi  e  audircy^^rr^r 
duas  Miflse  partes.  Vide  Dianam p^^^'  fe0 • 
z.traclat.iy,  rcfoiut.iS,  Infcro  :  ^^' 
go  ficut  dc  duobus  pracceptis  ,  fic  dc 
duabuseiurdcmpartibusphilofophap'  ^//' 
dum  eft.  Ergo,fi  eodem  tcmpore  poffi^' fi' 
mus,ctiamcademaaione.  Conccdis-4^^ 
nc  omnia.i^Ergo  profequcrc,  &  refpo'^ '^^' 
dc  fcqucntibuSc 


HopiT 


FVNDAMENTALIS. 


Hopt 


ir. 

mffipo„e     commumone  an^ 
:  An  unicii  duorum  anno- 
rum  obligatiom fatis^ 
facintf 

p^^^ccplt  Ecclcfia  ,  ut  fingulis  an- 
^'sconfitearis  &  fanaam  Euchari- 
ni,^^,5^^'P^f  •  ^  ^eterminat  tempus, 
j^"^ii'um  ,  a  Dominica  Palmarum  ad 
.^^^^^niciim  Quafwiodo,  Ergohisdie- 
far  Pctrus  communicarc,  ut 

''f^^.^^^atpr^cepto  anni  elapfi  :  Er. 
&  ms  etiam  dicbus^oterit ,  ut  fatisfa- 
^^^fpr^ccpto  annifuturi :  Ergo,  fibis 

omrnmiicct ,  fcmel  pro  anno  priori,  & 
Vv^t  P'°P^^^^io^"i »  '^uobus  praece- 
r  . s« pi o  duobus  annisfatisfacict.  Ad- 
tiintur  iftx  tres  confequGntis  com- 
ZT'''-  Sc^quid.  fifcmeltamum 
/^mmunicet  ?  An-nc  unica  ille  com- 

unionc  produobus  annis  fatisfacict.^ 

'QbabililTima  cft  afl"ertiva  fcntentia. 

iir. 

<:onfejpone  menflruL    An  duo- 
^ti6  rnenftbus  unica fatts- 
faciat  ? 

J^^<^trina:  confequcntia  mc  pro- 
iti^.T^'^'  Suntilcgulaics  Ordincs, 
^Q^;  "^"^P5a:cipitur,  ut  Rclig-ofi  fin- 
titrn^  '^mimumfcmd  inmcnfccon- 
fes Potcrt  Rcligiofus  hosmcn- 
gQij^^.^^^pcumquccomputare  :  Er- 
quit  .'^'n^  ^  dccimajanuarij,  &  ficin- 
n  f^,.-  ^^^'^^febTHarij  conjitebor-y  ergo 
fe  .  c^V  ^atisfaciet  pro  elapfo  men- 
anL^?^^"^^"^  ^ifs,  qu2  cft  ultima 
tis  prin  "''"^^  >  fubfcqHcn- 
(lie  bisT-  ^^^^  fi  confiteatur  illa 
C  itcrum  pro  priori  mcnfe  ,  & 


117 

itcrum  pro  pofteriori )  fatlsfacicft  oV 

ligaticni  QHorum  mcnfium.  Conce* 

drs.    Sed  quid  ,  fi  femel  confitcatur? 

An-non  unica  confvlTionc  duorum 

mcnfium  obligationi  latiifacict  >  Qut 

dicunt  Chriftianijm  unici  confcffio- 

nc  aut  communione  pofle  pro  duo- 

bus  annis  fatisfacere  ,  aut  dcbebunc 

inconfcquenter  lot^ui ,  auttcnercRe- 

ligiofum  unica  confcftionc  pofTe  fatis- 

facercproduobusmenfibus.  [Suppo--^^ M'^'* 

no  polfe  Ecclefia?  Prjclatos  confeflio-  ^''{/^/S*^ 

nem  prarcipereetiam  illi ,  qui  nonha-P^^^^^^P^^^" 

bct  mortale  ;  quia  ftando  contrariae '"^'^'»^'^'^ 

rentcntia?,  non  folvitur  fcdtollicurca- 

fn<?.    Nam  poftet  aliquis  diccre  Pri-  ''^*^^^ 

mo ;  Ne  quidcm  femel  tencor  confitc- 

ri  duobus  mcnfibus ,  quia  carco  pec- 

ca'o  mortflli.    Cur  non  etiam  fccun- 

do?  Sciunt  omncsmecffe  illiusfcntcn- 

tiar ,  quod  non  tenear  confiteri ni  ha- 

bcam  mortalia  ;  fciunt  menofffingu- 

lis  mcnfibus  confiteri  :  Ergo  modo, 

Ti  mcvidcant  ad  nedcs  confeflariipro- 

volui ,  fulpicabuntur  mcnto  mc  cfle^^^^^^^^^ 

rcum  efie  ahcuius  mortalis  :  non  tc- 

ncor  mcum  honorem  P^odigcre  :  Er-^^.^^^^^ 

go,&c.  Et  bonc  Dcus  qudm  multa in^^^^c^^ ^ 

convenicntia  &pcricuU  huiufmoJi  Ji.  '^/'^^•^- 

fcurfusparerct!] 

IV. 

Ve  lelfione  diurna.  iyfn  unica  le- 
6iione  aliquU  duorum  diertmi 
obiigationi  ftls- 
faciat  ? 

MUltum  dcbent  Dialcdicaj  cartc-  'Dli, 
rae  Facultatcs,  &ThcoIogiaMo- 
ralis plurimum ,  multx  cnim  opinioncs 
inilla  fola  rationisparitatcprobantur. 
Pcto  igitur,  \trum  iUe ,  qut  vejpere  Matu- 
tinas  &  Laudes  recttat ,  duorum  dierum /0- 
tisfactat  obligattoni  ? 

E  c  Antt 


2.18 


DIII. 


iejiereve^  QiJailtionis  rcrolutioncm 

fhere  Ma  fiPP*"^^^^*^  >  ?o{^  £ceIc(iafticos  vc- 
'rutinof  &^^^^'^  ^incmortaiiculpa  lcgcrc  Matuti- 
iaudes  diei  "^^^  L^"^cs.dicipra?rGiit'is  fccjucntis- 
fiquenth,  namfiPhil'ppushodienonivcrit 
'       *  adMatutinas, &tamen  csEtcrashoras 
Michjro-Iegcrit ,  fi  prxvidcat  diccra- 
ftinarcnonpoflcintercflfcofliciocom- 
munijpotcrithoJicvclpcrclegcrcMa- 
tutinas  &  Laudcs  hiiius  dici;  &  cum  ab- 
folvcrit ,  potcrit  legcre  Matutinas  & 
Laudes  dici  craftin3c,.&ficverptrcd-i. 
phci  Icdionc  duorum  dicrum  pcnfo  & 
obligationj  fatisLccrc   Sed  (acisfjce- 
ret-ne  utriquc  pcnfo  fi  femcl  tantum 
Icgcret  Matuiinas  ScLaudcs  ?  Pacicn- 
tiam  habc  in  mc^  &^  omma  rcddam 
Tibi. 

Supponofecundb ,  dari  duos  immcdia- 
tos dics,  in  cjuibus  officium  fit,  aut pof- 
fit  cffc  de  communi  Martyrum  ,  aut 
Gonfcflbrum.Tales  funt  inCafcnda- 
r-io  Ciftcrticnfi  Aprihs ,  ultimus  & pcn- 
ultimus  ;  hicenim  D.Koberco  Abba- 
tl,  Ocdinis  noftri  Inftitut ori,  illc  B.Pe- 
tro  Martyri  faccr eft.  In  utriusc|uc 
ficiQ  ad  difbsHoras  cofdcm  Plalmos 
&  Antiphonas  legimus  ,  &  folum  cft 
difFeremia  in  Lcdionibus  ;  Non  fccus 
in  Junio  ,  cuius  undc-tnigtfimus  dics 
facertft  D.  Pctro  uliimus  D.  PauIo{ 
utriqueutpote  Apoftolo,  dcbcniurad 
Matutinas  &Laudcsijdem  Pfalmi.Tanr 
dcm  vigcfimusoCtavusDccembri&dies 
cclcbrat  Sandorumlnnoccntium  „  & 
immediatc  fubfequcns  S.  Thoma  Mar- 
tyris  folcnmtatcm.  Poft  Pafcha  ple- 
rumq;trunflatafuntal!cjuaofficia,  quse 
folcnt  tfle fimilia,  & lcgi  fucec/Tivis dic- 
bus. 

^  Suppenotertto  poflc  fin<rpeccato  gra- 
efficiujnno^}  mutari  OffieiumCanonicum  exfc- 
(ihnona-  riaii  in  folennc,  aut  c  contrario..  Ex- 
/^^  pcndo  id  &  probo  in  Commcnta- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


Mutare 


rio  in  Rcgulam  D..  Bciiedidi  nm 

Hb  pofi^cis  dubium  pioponitur. 
Sunto  Fcriar  fccunda  &  tcriia  duobiis 
Ma  tyribus,  aut  Confeflbribus  lacra^ 
auihoritatc  publica.  (  hoc  cft  cxpis- 
fcripto  rubricarum  b  cviarij)  aut  fal- 
tcmprivata.  (nempe,  fiPctrus  Juobus 
iilis  dicbus  dccrcvit.lcgcre  ofticiunic- 
jufdtm  Martyris  aut  Confcfforis)  Pcti- 
tur  igitur,  An  Philippus,  fifub  vcfpc- 
rum  lccunda:  Fcris  Icgat  Mat  utinas  Si 
Laudcs,  dici  urriusquc  obfigationifa- 
tisfjciatjita  faltcm,  utnonpeccctmor- 
taiitcr  ,  ncc  fcria  tcrtia  ttncatur  itc- 
rum  cafdcm  ho.  as  Icgerc  ?  Confulto  di'- 
xi  ,  tta  faiteni  ut  non  peccet  jnortaitter, 
quoniam,  fi mutetoflieium  finc  caufai 
non  potclt  non  ccnfcH  hxc  adio  ve- 
nialiterpcccaminofa:  &quia  variy  funt 
ingcn^a  Hominum  ,,  fortc  illum  aliqu^ 
de  mortifcro,  &;  alij  dc  vcniah  argucjii- 


o 


V. 

Scntentia  ajferenu 

|Pinio  prima  affirmat  fimpHcein 
Matutmarum  &  Laudum  lcdio' 
ncm,fi  hatfub  vcfpcrum ,  duorum  uiC' 
rum  obligationi  laiisfacere ;  &.  p'  o^^!'  i;,///»^' 
Quia  una  & eadcm  adtionc  pottft  P^^^'  0 
lippus fimul  fatisfaccrt  duobus pra:cc-  .^}^ 
ptisnumcrodiftmdtis  cod.m  tempof/^^/^'' 
concurrtntibus.    Concurruntin  caii»  .^l^-^ 
duotiiftm<fta  numcro  ciica  ofliciuPi' ^^y-^ff''^ 
vinum ;  Ergo poteft  unica  &:  fimpHt i 
(ftionc  ucnque  fatisfaccrc.  Maipf^^ 
ccrta:  nani  datur  pr  vc  tptum  dt  audic^J' 
da  Mifla  dicbus  Dominicis  ,  d^turct' 
iamahud  deaudicnda  Mifla  inftftc)  S- 
Petri.  Quidfi  S.Pctrifoicnnitasin  Do^ 
minicam  incidat,.  tcncbcrisnc  audic^ 
duasMiffds?  minimc.  Scd  hoc  clar^u* 
confpicitur,innegatLvis,quibusfcoiiin^ 
obcdirC 


fvndamentalis. 


^Mirc  non  foKim  non  dcbes ,  fcd  ncc 
Potes ;  natura  cnim  te cogente  utrique 
^;^bcsnmuiratisf.ccre.  Dabo  cxem, 
LT'.  Q^^^^foOccalogi  pr^rccptoin- 
Z  a''  iiomicidium;  &  hoc  etiam 
^jtcrdicitur  lcgc  morali  humana.  Dic 
ccro^  fi  fempcrex  priefcripto  lcgis 
t.J^"*/<^"cor  nonoccidcrc,  quando 
PoterohumanKkgifatisfaccrc  ?  &:uic 
1  «ramus  matcrias  cxoticas  &  pcrc- 
ricm^^'  ^^'^^^  in  OfficioDivinorcpc- 
Pet  "^i.P^^^^fati^oncs  pra^ccptorum. 
^^^^0  i^encdiaino  mandarur  ab  Ab- 
fub^  '  "^'^'liebus  (ingulis  officium  kgat 
ordf  ^^^^^^  ffl^oitali .:  promovctur  ad 
l"^^^'^'''Orcs ,  hi  inducuntnovam 
ndi  obiigationcm  a  ^ximh  diftin- 
or/^  '  ,^  gravcm  ut  folafufhciat  i- 
"nTobligarcfubmorrali ;  tcncbitur. 
'^gcreduo  Officia?  negant  omncs, 


numcro 
fimplici 


ln'^»^ilJ9<>blig3tioncsfunt 
>  Sc  utriquc  lcaionc 
f^o^eftfatsficri.  ^ 

lecV  eftpoflennam  candem 

\on^m  duobus  prapccpns  concur- 
T'  ^upercllut  probc- 

ro^'  r  '^^^^P''2eceptadil"tinnuinume- 
*i*^'^^.^ulconcurrerc. 

Uhn^tioncm  mcre  numcricam  o- 
^j^.^l^^^oiittcnt ,  qui  confideraverint 
ni  pr^ceprorumj  utrumque  c- 

<^rdii)atur  ad  oftcium  Divinum. 
^^^'^^"'■^^"^iam  nonadmittenttamfft- 
di  P*'^?^^"'"  tamcn.Obligatio  lcgcn- 
da  i  V"^^  ^  Laudcs  pro  feria fccun- 
n«cad  ^  vcfpercDominicx  ,  &uf- 
fequ  .  ''^'^  ^^'odccimam  noCtis  <r>ici 
caL!^^ljP^^^<^iJ^it"nob]igatioautcm 
inciDi?^  r*' ^^^^"^^  pro-fcrid  tcrti.i 
^cndn  ^ ^^'P^^^  fccund«  ,  &  CK- 
n^teiv  "^^"^'"^  med:am  noeicm  fc- 
concu^^^*  ^^§<^  duaj  haeobligationcs 

>  ^cmpeaboCcduibIi45(^vclantc) 


ufqtie  ad  aodcm  rsediam.  Sunt  igitur 
concurrcntcs  obligationcs  8cdiftind« 
numero ;  atquc  idcopoteritPhilippus 
cadcmadionc  wtriqucfatisfaccrc* 

VI. 

StntentU  negans. 

TlUic  cx  diamcrro  opponitur  fcn-  DVI. 

'■tcntiaahcra,  affcrcns,  nonpo-flc 
cadem  rccitationc  fktisHcrj  utriq;  ob« 
ligarioni:quodprobat. 

Vrimo,  quia  in  rebus.moralibus  nc,  Opinionet 
ccnarnim  cit  agcrcprtKlentcr&circum-  qu<i  p4^ 
fpcae;crgonondcbctafreriPhiIippum  riuntah 
Uc  pofl.  iatisfaccre  :quoniam  cx  hac  af  ufus  funt 
fercioiic  muki  fcqucrcntur  abufus  &  vttandt, 
iicgligcnti^ :  pliH imicmm , fifcircnt fc 
probab:liter  poHe  binis  dicbus.fcmel 
tantiim  Matutinas  &  Lau'lcs  le*>crc, 
non  lcg  rent  bi$,idque<?(ictmagn«rc- 
ljix;itionisoccafio. 

.?<rf«»^a,quiaancrtionc$moraIes  pc-  Jrem  td^ 
Ticulofacfuni&tcmcrana: ,  fi  graviau-  qudi  graxi 
thoritatc  carcant ;  atqui  nec  unus  au-  authon^ 
thorpropugnat  affcrctcm  lentcntiam:  tatecant. 
crgo  cfl:  improb.>b;lis, 

T^rtio  ,  quoniam  prsccpta  pofitiva  AnttdpA^ 
pcndcntdLegiflatoris  voluntatc;  ccr-  tiotionde^ 
tumqjciUummum  Pontificcm  voluifTc  bet  verge- 
Rclii^iolbs  &  SaccrJotcs ,  omncs  rcci-  ^^infrau* 
tarc  fingulisdiebus  OfTicium,  ncctole-  dem. 
vaffc  Miitufiaarum  &  Laudum  antici- 
pationcm  in  Canonicjc  obiigationis 
iraudcmiHrgo. 

^/^rro,quia Lc6i'io  Matutinjfum 
fe  indiiicrens  eft,  ut  uni  alreri  diciiatis-  dificatuy 
-fac  at,  detcfminaturtamcRah.ipplica-  mtuticif 
tiooe  &  intentionc  icgciu»s  :  iinde  i]  iegenftf, 
Philippus.vcht  fatisfaccrc  obligationi 
ferixiecundxjjamiHalcaiohacappli, 

catione  ita  niodiHcatur ,  ut  altsin 
icria:  ia  lisfaccrc  njc- 


qucat. 
Ee 


i  ti  t  U  L  O  GIA 


DVIt 


QmndQ 

inctptat 

praceptu 

delecime 

erafima? 


VU. 

SAtisft  ratiompro  prtwa Je/Jtefi" 
tu  militantL 

QVi  rcntcntiam  pafteriorcm  dcfen- 
dunt,  ncgare  ncqucunt  fortcm  ef- 
fe  rationem  iliam  unicam  ,  qua  prior 
arjmatur.  Debent  concedere  cadem  nu  - 
mcro  ad.ioncduobusprseceptis  numc- 
r.o  dillindis,  fieodem  tcmpore  occur- 
rant,pofl'cfatisficri.  Hxcduopraecc- 
pta  diftingui  puro  numcro  nclciunt; 
ncgant  tamcn  ca.  fimul  concurrcre, 
quiaprsEceptum  dclcgcndisMatutinis 
diei  craftina5,nonincipitaboccafu,fed. 
a_nodc  mcdia.  Si  enim Pctrus  legat ve- 
fpcre,  folutione.m  anticipat  Ecclcfia 
connivcntc.. 

Caeterum,fibeneremexamines,haec 
folutio  cflarbitraria  ;  quia  vei  PhiJip- 
pus  vefperc  legens  fequentis  dieiMa- 
tutinas  praecepto  fatisfecit  ,  vcl  nonj 
(inon  ergo  tenebitur  eafdem  horas 
repetcre  die  craftina  ,.quod.ncmQ  ta- 
mcn  admitteret. ;  fifatisfecifTcdicatur, 
ergo  dabaturtunc  praeceptum,  cuifa- 
tisfaceret.  Probatur  confequGntia: 
Audiens  Miffjm  Sabbatho  ,  non  fa- 
tisfacit  pro  Dominica  ;  &  ratio  cft,, 
quia  ciimnondum  fitDominica,  nonr 
dum  incjpit  praeceptum  illud.  obiiga-. 
re  :.  Ergo  fi  Philippus  folc  occidente 
Matutinas  fequentis  diei  lcgit  &  fatis- 
fdcit ,  fignum  cft  diem  fequcntcm  in- 
cipcre  Eccicfiaftice ,  ab  occafu  folis, 
&  horas  triginta  aut  plures  comple- 
^ti ;  hoc  cft  dicm  fcqucntcm  incipere. 
fex  autpluribus  horis  antcquam  pra;- 
cedens  finiatur.  Hane  cfTc  Ecclcfias 
mentem.omncs  Sandor.um  folcnnita-. 
tes  oftendunt ,  incipiuntd  vcfpcris,  & 
finiuntur  poft.Complctorium  aitcrius. 
dieio. 


Confirmat  Do6lor  Angelicus qti 
quolikt,^, artic.  zS.  ait ;  Ouantum adDi^ 
vtnum  officium  &filmtttatem ,  dies  tnci' 
pita  Vejperis.  Ergo  fuiguHs  dicbus  tcne- 
tur  icgere  Phiiippus  horas  Nodurnas 
&  Diurnas  :  haec  tamen  eft  interdics 
dift^.rcnua.quod  dicsprodiurnisHoris. 
compledanturintcrvalium  tcmporis  a 
mediainmediamnodcm ,  prono<5lur- 
nis  vcro  a  vcfpcre  primi  admcdiam  nQ*- 
dcmdicifublcqucnus.. 

VIII. 

Occmritur  rationihus  aUerim 
fentmtA* 

pRiMA  ratiotimetabufus  &mor.tin^ 
aiiquam  deformationcm  ,  fcd  pcr- 
pcram  ,  quoniam  fcqui  rationem  pro- 
babiIc,necabufus,nccrcJaxatio,fedvir' 
tus  cft.;  virtus  enim  eft.  obligationi  fa- 
tisfacere,  &.qui  opcratur  probabiltter,. 
fatisfacit.obligationi.    Malc  igitur  ex- 
pioditurfcntentiaafHrmans  qua  bwni- 
gna;  cum  opini  oncs  foium  qus  imprO'' 
babilcs  cxplodi  dcbcant :  cajtcrum  eam 
effcimprobabiicmimprimisoftendcii' 
dumcft.  Prae,tcrca,dcmusmultos  cxill^  S^}^^ 
fcquiabufus;  quidinde  ?  An  idcoim-r'^^^^,, 
probabiliscritdicenda.^'  Minime/naiTi^''''''"  •; 
fi  ab  ipfa  puta  &.manifcfta  veritate  i^''^^^''  ^^ 
convenicntia&abufus  fcquuntur,  ^^^^^%t( 
non  poterunt  a probabilitatc?  ^ 

Secunda  ratio  Authores  potiusr^"^^ 
fpicit,  quam  fyllogifmos; fcd  cfto  nem<'  ^^-Ja,^ 
lubfcril^atailercntifentcniiae,  quishU'  ^t' i^, 
cusq.uc  propugnavit  ncgantcm  ?  E^g^  '".^^;;^ 
scque  fmgularis  crit  qui  ncgat ,  atq^i^  nitff'^ 
illc  qui  aflerit;  quousq;  Authorum  nu-/^ 
mcrusaltcruiriparti  favcati. 

TERTiA.tcftificatur ,  ccrtum  cfl^ 

Pontificcs  voluifte  ad  dupliccm  Matu- 

tinorum  recicationcm  in  cafu  poli^^ 

oblieare;fcd  undehocfcitur?.  q^i  P^"' 
^  tifices 


i 


^^^^       FVNDAMENTALIS..  tsit 

fuld?^^^"^?"^^^"^"^ »  hacderecon-  bere  tamcn  determinariiab  inteniionC- 
evnlV  ^"^"^o  &  cui intentioncm  fuam 

Qun?  '  "^"^^^^^bercM-fTasaudiri ,  eo 
Pon.x''^"'''      ^^nc  elTe voluntatcm 
^i"turcqmdcm,f;dnon 

P  ooabitur.  An  non  & codcm.jurc pof- 
J^^mdicerccn^^ 

nionp^ '  ""^  ^onte/Tioae  autcommu- 
annn  ""^*  autmenftrua,  duorum 
tisfi^^^.^^^^^.ut  menrium,obiigationi  fa. 

J-.  •  "^rninim  poffem  has  opinio- 
tiHcu  ^^^V^'  cliccnd  o  intcntionemPon- 
com  ^'^  ^'"^^  confcirioncs  & 

dcm  id  1? obligare.,  PofTemqui- 
probare       '  "^^^  tamcn  id  poflcm 


ti.r^'^'  ^\%i^r\^\  J^cquirit  intentionemla- 
n         Comi  ^^^'  Suod  falfum  ut  oftendoin 


Sui  vel  inde  fcqueretur  eum, 

ne  !"^"^  audirct  vel  ofHcium  fir 
rum^  Kl?^;?"^  >  d^berct  ite- 

<>fficiu,        amftere  ,  &  Ganonicum 
''''W«^^'^renega'r^^'^  '  quod  hodieomncs« 


audientis  :  undc  fl  ab  eodetcrmineiur 
ad  fatisfacicndum  folennitati  S.  Petri>. 
jam  \\xc  mifla?  auditio  afi-cctahocmo- 
do  intrinfcco  illam  dcterminantc  ad 
primam  obligatioi\i:m ,  non  poteritfa- 
tisfacerefecunda:. 

VltimQ  fiindamenta  debcnt  eircccr-  Pf^wijfa 
tiora  conclufionc  ,  qua:  cft  certa  pro-  ^^i^cnt  ejfe 
ptcrillafundamenta,  tcftcenim  Stagi-  conclufiom. 
rita,  Propterquodunumquod^eH  tale ,  lU  ne  verto- 
ludeft  magi^  tale  ;  Atqui  lententia  ne-  ^^^» 
gans  ,    quemadmodum  conftat  c^^^xioma 
quarta.ratione,  utfe  tueatur,.fupponit  P^^^p^^^- 
intcntioncmrequiri ;  ergomagis  cer-  ^^cum. 
tum.efre  dcbct  intcntioncm  requiri, 
quam  unicam  limplicem  lc(5tioncmn6 
pofle  duorum  dicrum  obligationi  fa- 
tisfaccre..  Atqui  intcntioncmrcquiri, 
ita eftccrtum ,  ut contrarium fitcertius. 
juxta  ca  quae  ediflcro  in.Commcntario 
inReguIam  £).  Btncdidi  num.  1415".  Er- 
goitacerta  cft  fentcntiancgans,  utfit: 
mult6.certior  contraria.. 


g^inus.. 

Suerctur  Secundo  . 


'^^«/z,/  intern'^'"^'^^^"''  ^-^cww^a  ,  aaus  mere 
■     jici  ,  II  ^.^pirituales  EGckfts  fub- 
^^mdeo^  ^"^.^*^  communem  opinio- 
^^^entio^^ef?^!^ j"dicat:  quoniam 
'^^lIus  n.>!L-         mcre  internus  ,  ut 

^'^Cntn.'  r  admittantur ,.  quae. 


^Pponi,  adhuc  nihil  inde 
^*^^UiSm"^'  J^atiocft,  quia  eodem 
^^^nda  i^f" ,  P^^^^  q^is  de  Mifl^a  au- 
^^min  '  ^^'""^'^^^  Petri:,  qu^  in. 
lofopQ^^^^^ncidiflbfupponitu?,  phi- 
^itionem'  PP°^^cdiceret  Mifli  au- 
«^<^>utf;.f  c"'^"^^  indiirerentem 
^i^tisfiatpra.ceptoaIterutri,d€- 


IX; 

Refiluthi. 

Dlflblvi  utriusque  partis  argumen^ 
ta,nec  dnm  controverfiam  refol- 
vi.  Satisfccirationibus  dubitandi,  fcd 
nondum  dubio.    Poftulas  ccnfuram. 
Quamcumque  pa  rtcm  clegero  vidcbor 
fiiigularis. ,  Totius  ecclefiae  Praxis  favet 
parti  ncganti,licet  non  exprcfse.  Afle- 
rens  rationiinnititur  ;  cui  multi  cum 
fatisfaciunt  fibi  non  fatisfaciunt.  Cx- 
tcrum  an  fit    probabilis  fcntentia 
afhrmans  ,  cfto  aliorum:  judicium. 
Scribcnt  Juniores  ,  novas  rationesin- 
vcnientur  ,  novae  rcfolutiones ;  6c 
fic  oifm  haec  qua^ftio  decidctur, 
qus.inpraefenti  yix. 
poteft.. 


DX. 


Ee 


3 


X.NuU 


THEOLO  GI  A 


.^untqui 
illetJosh'* 

mtnes  tfh- 
iiudim 
condm* 
nant. 


.ajlerme 
/^fitentia* 


NUilaurbanitas  fufficit,  utagnus  a 
Lupo,  iiiflc  tortiorevadat;  nulla, 
•utdoctus  abimpcritcfiifleaudjx.  Ex- 
pcricntidimus Doirinui  N  (ctia  Mcdi- 
ciscicbitorfum ,  qui  gratias  Deorobu- 
{la-valctudine  p  ajdicus  illis  non  utor) 
■fnuki  femei  injuriarum  plauftra  cxonc- 
ravit,  quod  in  Commentario  alfcrue- 
nmjpoHehomincmlegendofcmcIMa- 
tutinas  duoi  um  dicrum  obligationi  fa- 
titfacerc.  A  derat  cx  difcipulis  mcis  pra:. 
cipuus D.  Joanncs Richart,  qui il inge- 
nio  favor  fuperiorum  acccdat ,  Orci- 
nem  noftrumHiultrarcpotcrit,&:in  V- 
■niverfitatc  cum  magno  plaufu  Si  opi- 
nionc  promovci  i.  ipfc  igitur  luaviter 
pugnax  fuppofuit  primo  ,  ncc  librum 
nec  authorem  a  McdiGolcdlum  autvi- 
fum,  fcd  ilifiCrt-uRdi  cx  alioruminftin- 
6\\x,  quialicnaabutunturaudacia,  Mc- 
<l!Corumnimirum,  quandol  heologo- 
rum  non  poffunt.  FaieturMcdicus,  fc 
ncc  vjdifrcauihorcncclibrum,  fed  au- 
divifle,anefcio  quo,  hac  utrumque  o- 
pinioncinquinari.  Docuitillum Joan- 
ncs  ncc  dcbcrc  tcmcre  judicare  ,  ncc 
•homincmdamnareinaudirum,  iibruiti 
-iileiftum; oftenditqj  talcm  in  Ijbro  non 
docerifentcntiam,  leii  folum  ab  im'idi$ 
atHngi.Obilupuit  Medicu^.fuamq;  ftu- 
piciitatcmad  (tuporcmadmirajus^cau- 
'tior cfic  propon tt ,  &  intimam  cum  iilo 
conirahcnsnccciritudircjvultutriufq; 
partis  fundamcnta  doccri.  Propgnit c- 
ruditus  adolcfccns,  qu^hucusquccx- 
pcnfa;  &  imoaui  aliero  ((yllogifino  di- 
-cam  an  fulminc  )  partem  negativam 
proftcrnit.  [  M^ jori,  inquit ,  follicitu- 
dinc  dcbct  Eeclcfia  procurarCjUt  C  hri- 
iUani  a  pcccato  mortaii  cgrcdiantur, 
quam  ut  .lcgant  officium  ;  nam  finc 
hoc  falvai  i  potcrunt,&  iniIlononpoil 


mio  JJommo  OuiJidmo  ab  Angcns  ^1 
has  \'uic:is:v\dchcctyAdpefcatorummr'  ^^"jj^ 
faliUTfi  confe/tonem  faciendam  obli^at  tto$  ^f^ ,^^1' 
praceptum  divwum  w  articulo  mortis,  ^ 


funt,  Atqui  quando  prseciptt  an- 
nuam  confeiT»oncm  ,  tft  contcntauna^^^^^^,; 
confefiionc  pro  duobus  annis  :  crgo/^^'^^^ 
qi-ando  quotidianam  MatufnoruiT» 
ic<ftioncm  ,  a  Fortiori  una  pro  duobus 
dicbus  debet  olTc  contcnta.  M-norem 
probavit produccns  eThefibus dcfcn- 
fis  i-ovanij  die  Junij  1542.  iubExi- 
mio  Domino  Guiliclmo  ab  Angclis 

moY'  ^ 
itnos^ 

clejiafticum  autem  omnes  dsr  filos  nmta- 
Itter  pcccantes,  ad  eandcm  fcmel  in  atitfO  ^*^^! 
tnfittuendam  adftrtnoit,    B<ec  obit^atto^^*' 
non  extinguitur  posl  elapfum  anntwhpO" 
teR  tatnen  eadem  confepotK  fatiifieri,  an-  ■^ffiH^ 
ni  prxcedentis  &  currentis  pracepto,  n^^d 
tiemurettam  ctrcutnfianthts  omnes  ,  pf^'^  f^r/-'. 
catorutii  Jpecicm  tnutantes ,  tn  confeporie^  0 
cxprimere ,  non  tta  tntrae^tndetn  Jpecatff 
notabUiter  aggravantet.    Probnvit  (\^^'^Jr0^^ 
dcmfic;  Quoniamopinio,quarinuna 
univerlitatc  finc  contradi(^ione  de- 
fcnditur ,  improbabilis  dici  non  potcrt".  ^,^^;.; 
Confirtitavtt  quia  magis  ncce(j';ria  fepn^^l 
Kelig  ofa  contcfilo  mcnftrua  ,  <\\-^^^'^  ffr^r 
kd.iQ  matu'inorum  quotidiana  j  ^^'^jf 
qui  mortaliter  ad  menftruaan  con- ^ 
feirioncm  icnctur  ,  una  confciTione 
duorum  menfium  obligatjoni  fatisi^*' 
cit,utdocetSalas</,2o.  delegib.  ««w/.p^' 
&  ex  co  Laurcntius  Forer.  S.J.  in'^^^^' 
ftbmp^opugnatisDtitngaanno  i6zo. 
iS:  una  maiutinorum  ]c<5tione  oblig'** 
tioni  duorum  dicrunu 

Udivimiu  Mcdicum  ,  vidcaniu^  ^^^^pi 

^nuiddicant'riirr»lr.oi      PropO^^*^ -^^^  i^J^ 


doceDti  j  .^rcipondit  fibi  yideri  bcni' 

.0 


^fntl^ 


^otn 


FVND  AMENTALI5: 


§"«1  fcnroiuiain  prob,ibileOT.  Eiiis 
onicn  non  exprimo,  fcio  cnim  mallc 
^um  m pacc  vi vcrc , ncc  mo  dcri  ab  in- 
«15,  (^uam  ab  ingcnij  pcrfpicacita- 
J-  <:ollaiuiaj.j.  Ergo  pro  illa  (it  iltc  pri- 
r^A^hor  :  fitfccundusCaram.Kl-. 
tft  I     '  ««dcnt ,  &  qiii-  probabilis 
f/'^'»-  L,  .  abcxtrinfcco  crit  et- 

'"'"li,,.  ^^'"^''"Hiaiido.probabilis.  Forte  et- 
Probab  lis  ab  cxtrinfcco 
^5"'g»aopinio,  caenimno.va,&fo- 
A,'",'""'''""^"^';  habet  profcduos 
hoc  ^■"•"'"'^  fe nullum :  & qtiia 
'is'  '        "^"  P-^^b^bi- 


*c  tremcnda  funt  inconvcn>en.- 

^^?'  d^nk  ''"'"^  ^  communionem  pro 
f'.44,,..duobt,s  an„i,  A,ffi„re.  maioraincon- 

rni 'vp^'^'l"'P°'runt ,  &t,imcnhic 

liscft     ^P"n"iofa  opinioprobabi. 


XII. 

^nc  opinioncm  judico  probabl- 


-  — tarn  ^^ateriaobedientiaj,  non 

^eninmatcriavotiautjuftitie.Quia, 
«^Sf,^,  jj^/  .^^^^^requotidieleauruin  ;  eorc- 
gcre^"^'^^^^*  quo  ^cvoluitobftrin- 
cxa  '  ^  ^^^^  ^^"^  ^*-*'^  voluntas  cfTet 
CaT"''"'^''  Et  in  matcria  Juftiti^, 
labor"^^'^*  autBencficiarius  qui  ob 
^'^^clT  A^i^''^'  prccium  rccipic ,  fa. 
rciTi    r  contraaui  ,  quam  ob 

^uni  ?j^"^^^^entes  deduabuscom- 
<aum?^^  ^  aut  confefTionibus  pa- 
:ca  non  fitisfaciet 
^i^cnS;-  c-^'^  "^S^  clcRcligiolls 
ftipcnrli.  J  ^iqiiiniMundo  rccipiunt 


^'P^ndium 
iftit 
ubi  ? 


^^ione^T  Canonici  OAcij  le- 
„.::„.  :'ititencbunturbislegere  :  fcd 


Suiiliij* 

^iienti^  r'*°\''-  *^^'^autem,quicxobc- 
^^>^emclpofrumus. 

'  Qi^nia.  difputando  dicta  fint 


(nam  &ctiamnumproclcrit  hoc  Japide 
frangerc  dentes  invidix  )  7'u  amice  Lc- 
a o  r,  n c  fe fti  n cs  &  ( l a  fc V c r io r i  fc nt  c n « 
ti^,quourt]uc  pro  bcnigniorc  quatuor 
vtlfcx  Authorcs  habcas. 

XIIT. 

Ve  Mijji.   An  auditiorte  unim  pcj- 
fithomo  CatholicHs  duorum  dte- 
rum  obligAtionijktiS' 
faceref 

OCcurrit  mihi  hoc  dubium  in  li-  ,->.YrTf 
brum  EmincntifTimi  Cardinalis  ^*^^"'- 
Lugonis^/j?'.! 5. yec?. 7.  nu7n,^y  Iegcn.ti, 
Agit  ibi  fapicntiffimusVir  dc  nodcNa- 
tivitatis ;  &  quomodo  in  ca  obfcrvctur 
jcjuniumnaturalc,  inquirit&  ait  [Du-  Vtruw  di- 
bitari  pofletdeNoae  NativitatisDo-j^fwy^^" 
mini,  iu  qua  vid^tur  dc  fado  difpcnfa-/''ww«^ 

pro.  Cardinalc  cclcbrante  primam  Ponttfex^ 
Miflam  poft  Matutinum  in  Saccllo  Cardi 
Pontificio  coram  eodem  Pon'ificc, '''^^^ 
nam  revera  folctmiflfatota  abfolvian-  ^^^t  non 
tc  mcdiam  nofbcm  ,  ut  poflint  C^vdi- J^juntu} 
nalcs  opportune  convenire  fequcnii 
dic  ad  tcrtiam Miflam,  quamcelcbrat 
folenniicr  Pontifex  in  BjfiIica.S.  Petri, 
Unde  tacitc  vidcturPontifexdifpcnfare 
cum  Cardinale  >  ut  cclcbrct  antc  mcdia 
no<5tcm  non  jcjunus ,  nam  intraeam- 
dcm  diemhoralolita  pranfus  cft,  alio^ 
quin  cogerctur  aliquando  perbiduum 
jcjunare  ,  quandovcrbi  gracia  vigilia 
Njtalis  cft  inDominica ;  tunc  cnim  dc- 
bet  jcjunare  aprandio  Sabbati,  inquo 
fait jcjunium  vigiHje,  ufquead  fcriam 
fccunJam  polt  tcrtiam  milfam  Nara.- 


Ad. 


Sentvntia. 
Cardiru- 


lis^quod  quidem  dc  fado  non  fit. 
huc  cgo  tamcn  non  crcdo  intcniionem  Y^^"' 
Pontificis  cflfl  difpenfarcin  jcjuniona-  «^' 
turaliproiIUviccfinguI:sannis;fcdpo^ 
tiiis  dicercmg;veIitproilioIoco  &  illa 
no6tc 


^^titfCifi^  ^nodcantfcipri  ahquantuliim  initium 
tio  fcqucntis,  &c.  ]  Ha:c.Lugo,cqui- 

quentis,    busEcthcfcs  nonnullas  dcduco :  ^prt- 
mo  llando  ilii  fcntcnti*  ,  quam  rcjicit 
Lugo,  ancrentinimirumnon  anticipa- 
ridicmNativitatis, 
DXIV.      Sitprima.  Nonfolum  imeUtgiturPon- 
{H  Card^  tffex  dijpenfarcy  ut  ille  Cardmalis  celebret 
fhili4  tdcm  jjon jejunus,  fedcttam  ut  bii  celebret  in  Do- 
poi^ttbum  jjjtmcdilsativitatisprpfejio.    Paiet:  quia 
eademdte  pollct  contingt  rc  cum  manc  cclcbra- 
ff/f^rrfrc?  vifreexdcvononc,&n:h)lominijsdcbe- 
rc  antcmc<liam  nodcm  ccicbrare. 

Sccunda.  St  Nativitas  tnferiam  fecun- 
dam  incidat ,  tam  ipfe  Cardtnalis ,  qui  cele- 
brat,  quamTideles  qui  audtunt,poterunt  U- 
cite  nullam  altajjnpijfam  audiretUa  dieDo- 
mrnica.  £t  oftenditurrquoniam  illave- 
rc  lcgitur dic  Dominica:  Ergo  qui  illam 
audicr!t,  non  eft  d  ccndus  dicDomini- 
cdnon  audi-lTc  iMiffam. 

Tertia.  lUe  ipfe  Cardtnalis ,  non  ob- 
ftante  ,  quod  lUam  Mijfam  poH  Matutinas 
cora  tn  Pontificc  celebravertt ,  poterit  diefe^ 
quenti  (  hoc  csi ,  die  Xativitatis  Domintca) 
tres  mijfas  celcbrare.  Probatur  ;  nam 
trcs  miflas  celebrandi  faculras  conce- 
dituromnibus  Saccrdotibus  :  ergo& 
illi  Cardinali.    Confirmatur ,  quia  fi 


THEOL  OGI  A 


DXV. 


Prim  a.    Non  requiritur  tacitdauttX^ 

prejfadijpenfitto,  ut  tUamtJfaantejnedia0 
nodem  celcbretur,  etft  Cardmalis  manea^ 
Itam  legerit  mtjfam  y  &  inprandio  comede' 
rtt ,  aut  etiam  vejpere  coUationem  fumpj^' 
r/r.Pateti  quia  ha?c  omnia  fada  limt  dic 
hcrterna  ,  &  dics  Natalis  incipit  noO 
jam  amcdianodcprxcisc,  lcd  abhora 
decima  :  hoccliduabus  horisantc  no- 
dismedium.  Eftcnim  Mifraillalblen- 
nis ,  &  fi  ante  duodecimam  fcmpcr  fini- 
tur,  incipiturantc  undccimam.  Ergo 
dies  craltinus  ut  minimum  incipit  al? 
horadecima. 

S e  c  u  n  d  a.  Kom<t  ab  hora  deciina  eadem 
nocle,poterit  quts  carnescomedereftne  pec-  ^^^^' 
cato.  Probatur,quiaiIlascomcdvrepO' 
tclldieNataliT  &  ab  horadccimano- 
dis  dicsNat.iIiscft. 

Tertia.  lUe Cardinali^praterhancfnif 
famyquam  coram  Pontifice  celebraty  nonpo- 
tesl  ttes  alras  ceiebr^re.  Et  clari/Time  o- 
ftcnditur;  quia  in  Natali  Domini  trcs 
potcftcclcbrare,nonquatiior.  ^^'fl' 

Sed  quid  ad  cafum  fcquciitcm  ^^'K.kf 
fpondcbimus  ?  [  Inclderat  Nativit^s  <^^;|f. 
DominiindiemLunxj&Anrelmusdie^ 
Dominica  mane  non  audivit  mifl^'^' 


antc  mcdiam  nor5lcm  niiffac  illi  intcr- 
quis  malus  Sacerdos  tres  aut  plures    fuit,  qua:  coram  Pontificea  Cardin^^^ 
midas  in  profcfto  Natalis  celebrafret,    celebratur,& illa  auditaivitcubituni»^ 
&  tamcn  vcrc  poftca  pccnitcns  confi-    dic fcqucnti  fcro lurgens,  nolu  t3ti^^%*/jjj|5'^ 
tcrctur  &  abfoivcrctur  ,  ncmpc  non    clcfiamvcnirc.]    An-neAnfelmusunic^^  M 
folijm  a  peccatis ,  fcd  a  cc  nfuraeiiam,    Auditmie  untiis  Mijfdi, dtmum  dierum  obli' ^  .^^ 
fi  qua  hoc  crimen  f  quatur,  pofTctdic   gatiomfatisfccit}  ^ 
Natalis  cclcbrare  tres  miflas  :  eigo  d        Si  diccrctur  Natalis  Chrifti  dicsiO' 
fortiori  de  Cardinale  idcm  diccndum    cipere  abhora  dccima  antemeciia  nO' 
cft.   Patct,quiamilfamillnm,quamdi-    (5tcm,  &: codcm momcnto diem pr^f'^' 
xitpoftmatutinns  in  facello  Pontificis,    ftumfiniri,  dici  confcqucntcr  dcbci^c^ 

Anfclmum  no  audiviffc  miftam  dic  Vo^ 
minicd  fcddicLunae :  at  confcquentc"^ 
debcret  diciP.om^E  in Nativitatisp^^' 
vigiiio  legiflc  fuas  horas  omncs  ^^^^ 
dc(  imam  hora  noclis  dcbcrc,  quotl  ta- 


non  cclcbravit  in  fcfto  Nativitatis  Dq. 
minica',  lcd  in  profcfto. 
15XVL       At  ftando  opinioni  Lugonis  aliteT 
philofophandum  cft.    Sit  igitur  Ec- 
thcfis 


^Attyt^ 


FVNDAM 

^f^fium  "  \  ^^"^3ni  non  putant.  Ergodi- 
^''''^'^^-  mi  •  ''^^'liam  Nativitatis  Do- 

'^"'^       ci  *^'"^^/"'^^^^"^^pJumNativitausin. 

PJ.'^  1      tlccima,adeoquc  hos  du- 
^^ics  haberc  duas  horas  communes. 
^^goincafu  pofitohxdua:  poHtiones 
'»nt  vcra?.  Anfelmus  audivtt  MtJJkm  die 
prof^"^'''  ^«/^/^«*^  audtvit  mtjfam  iu 
Kattvitatts,  Ergo neutro<lic o- 
'^mifTam.  Erqoduobusprafccptis 
^^pro  duobus  dicbus  fatisfccit  audi- 
th^"^^""^"smifli.  Ponatur  igiturEc- 

to^^^^'  Q&dn^iofuhinitlum  propofi. 
^'''Jpond,at^erttvl 

^^«^«'«^'w  horU  communtlus 
%diei  ( profe^lo  &fe^fo  )  pcteft  altquis 
"'^'^^^'^^^^^retotum  vigiltj:  ojjictum.  & 
N  ^^^hancmcontroverfiamducat? 
^ust^^^n  duabmhoriscommuni' 
Vit  t  ^Jortali  totum  Nati- 

'f"«w%r^.  p«tct:  c]uiapoteft 
um  hodiernumofHciumlcpcrcvel 
P;'^avclvltimahora,  quin  culpam 
thpf    T  ^"^"«''"^^t-  Et  hinc  oTitur  Ec- 
,  ^^hanc  ^^''r^cnotabiiisnimiriim 

^^^Cf^''''^-  ^'^'fi         ^"^^^^  ^*^''"""- 
«OT-w  tvtujn  femel  ofjictum  legere ,  & 

tUmT ^^/^^''^'''«^  fattsfaccre,  To- 
^  la  j^^'^"°"^^'^tanmmmatutinas 
Dr»r"j    *  ^hacEcthcfis  nafcitur  cx 
^^Ht  ^'p^^^entibin. 

'  dicm '^"^  ^'•'"'"''^  ^^''1"'^  Pont.ficcm  ita 

his  •  /^"^^ciparc,ut  praccavcat  omnibns 
tjjji^^^.^^v^nicntibus.  Scd  quomodo? 
Vcfli  J  fecuti  funt  vctcrum 

lunt.  '  novum  lus  condere  ro- 
non'  rvtputo)  hxc  omnia 

non 

^itare  P^'^^^'^^^^'^'^"^^^"*^"^'"^^- 
mittct- f  ""^^  ^'jquis  ouTncs  libci  e  ad- 
^udiam  '^l^^''"''  ^^^^"^^  rcprobabit. 
^  aho8  ,  ut  fccunda  huius  li- 


ENTALIS. 


11/ 


bri  cditio  proocdat  fortior  &  accura- 

tior, 

XIV. 

Vtrum  tadem  d£iione  duahtif  prd- 
cepti  parttbuspoj^tmusfttiffa' 


rj^c  omnia  inde  fuborta,  quod  eo-     i  jc, 

-■dem  tcmpore  &  cadcm  adionc 
poflumus  duobus  pra?ceptis  numcro 
diftinclis  fatisfaccrc:  ad  cum ,  qui  vni- 
caa(5lione  duabus  ciufdem  pr^ccpti 
partibus  fatisfaccxc  vult  ,  fubvcnia- 
mus. 

Et  qui  icm;  fi  resbene  confiderc- 
tur,Tnultasconfc(]ucntiasparturitRc- 
fol.  XVlIf.  cjuam  habct  Dhnz  tracldt' 
tuXm.partisII.  ubi  intcrrogjt,  An\J^e- Anftmul 
trusfatisfecerttpra(eptomtJj£yJi  codem  te-  audtrepjf 
pore  facrum  duorum  facerdotum  audivtti,fts  duas 
nempemtffam  vmus  facerdotis  vfque  ad  cd-  medietata 
fecrationem ,  &  wtjfam  altertus  Sacerdotis  Mijfa> 
a  confecratione  ufque  ad Jinem.     Ut  rcm 
mc4ius.intcllicas,clarcponitur:quando 
unus  facerdos  dcvat,  altcrintroitum 
incipit,  &  tunc  Pctrus  Eccleliam  iu- 
grediturj&  utranrqucTnifram  fimul  au- 
dit,  altcram  ab  clcvationc ad  fincm ,  6c 
ah.cram  abinitioadclev  .tioncm:&ifi- 
tcrrognt:  An  mippracepto  fatisfecent? 

NegatRfgmalduSjk-d  Rcginaldi 
opinio  non  placct  Dian^.qui  pio  con- 
traria  citat  Molfcfium,& alios. 

Non  cftanimus  approbarc  autim-  dxx. 
probarciftam  f:ntc-ntiam.  Scd  notarc 
qua:  dcbeat  confcqucntcr  admittcrc 
mc  us  Diana,fi  Dialcdicam  amat  Piti-  An  ettam 
m6  cnim  ficut  fatistccit  Petrus  audicn-  audtendo 
dolimul  duas  mcJias  miffas  aduobus  quatuor 
Sacertlotibus ,  pofict  fatisfaccrc  audi--  quadran- 
endo  {imul  quatuor  miflae  quadrantes  tes  aut  o- 
aquatuorfaccrdotibus  :  zi\t  eiiann  o-  ^ooc^an- 
Ff  €too-t€sftmuL^ 


X 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


fto  o(rt.mtcsaboao;nuit.i  imo.  fi  cf-  gua  rccitant  Matiuinam',  altedlaucks^  . 

fcnt  multa  altaiia  ,  qi^ibus  fi.nwl  eflc  aut  primam  rccitarent;  diccndumo- 

prxfeasPttruopofrct,  &inunoMina  mnino«irctciufmod- homnies  duas/i- 

uiciperetur,  ina!tcrocpiftola,in.iI;ero  mul  horas  lcgendo,  obligat  oni  reci- 

Evangclium,inaherooblatio,inalce.  tandi    officiiun  divinum  rati.s£actu- 

rocanon,  in  altero  coniVxratio,  &in  ros. 

altero.communio,     tandcm  ia  altcro      Shxto,  hoc  ip/um  nec.  ffario  dcbe 

polt-communio,  &  m  akcroukimum  rct  ad  Communicatcstraduci :  vpixc- 

Evangchum;  poflct  Pctrus  uno  quafi  nimomnesfunt  mukil  ngucs.  Quidc-    ,^  ^ 

momcnto  temponsintegram  mifram  nimfiandohuic  dodrinx  vetarec  ma-^'')'''^^/ 

j*t  ««««/.c  ^"1^*^^*       ^  gnam  communitatem  in  dcccm  mjni- 

jw  aw/iw      SneuNDo  ratiomsp-artasnosdc.  pulos dividi,  &  dum unus  rccitac  Ma- /^^iy 

lemonesi^  duceretadofficium  Divinnm.    Nam  tutinum,  ^alius Laudes,  alium  Prim.i,'^'''^, 

r^/^o///(?rMiuxcamores&rubricas  M  aakicas  in  &ahosca:terashorasrcc«ta:i:;  &quar»'^*^ 

p^fim  legi  oflficio  folenni  habcmus  duodccimlc-  horar  quadrante  oravi  &  molellx  pu-^''^ 

aiones&rcrponfona,  qii^non  rcci-  brici  ofHcij  obligauoni fatisEiccre?  er- 

tatCommumcaslcdauditrantum.Er-  go  podctfimuleademcommunitas  di- 

go  fi  fjnt  yigniti  quatuor  Rcligiofi  in  yiAi  in  partcs.  plurcsfimul  adus  Com- 

choro,&(mgukdicant  nmul  ledionc  munitatiscclebrarc. 
auirerponforium,.fatisfaeicnt  pra?ce-       SEPTiMoin  officiodivinononnuna>'<' 

ptolcgcndi  duodccimlcaioncs,  &  to-  piuncs  repctuntur,  An-ne  ha c  totifs  otr  . 

ck'bercntrcpeti?R.efpondiohmin  ^^'^Jff' 


jimulm 
(horo? 


tidcmrcfponforia. 

Anfoctug      TERTi6,<juando<Iu0lcgunt  fimul,  meiuarioin  Kcgulam  S.  Bcncdiaie^- 

m  lectwHC  non  cnt  opus  ut  altcralterumexpe-  feprobabilclingulashoras  fin£;ulis  re-^^i^/ 

opc^  C4-aet.kd  potent  altcr  incipcre  vcifum  fpondcrc  prjctcptis^cfTc  ccrtum  unico  ^^^* J,fr 

nonici  de^^  f,  c}ucnicm,  antcquam  aker  prseccdcn-  actu  homincm  poffc  uiverfis  prsECc  ptis  fi^ 

abfoivat,,  (juoniam  poteftfimul  fe  fati.facci c; adcoc^uc  fifcmcl  in  una 

&fociumaudirc:  nec  cft  curadaticn-  radicatur  fater,  bcAve,  &  castera  q^^Jl"^  :,0fi. 


Pectarc? 
An  atten- 

derel 


tioncm&  aufcuk-atio- cm  rccurras.  in horis  diverfis  rcpctunrur ,  non  de-^.  >  t,^^^ 
quia  attcntioncm  intcrnam  non  elfc    hrrp  in  ^iUic    rit-^ri  j  ^ir/^mus^^ 


Quidde 

Mi'^ii  dt^ 
ienditm 


ifkui  fctjuuntur.. 
An  ScythA  » ^  o»  f»  v c  r  a  fu  n  t ,  q  u  a;  dc  S cy- 

itus  reales^^^^  nonnullis  leguntur,  viJcIicct  fin- 
&phyficaf  g"lo^>  bmislinguis  prafd  tos  ,  &pofib 
bnguas     autctiam  fokre  binas.  voces  formare, 

babeant}   & biiws  fimul  pcriodos  diverfjs  cffcr-     

Ojotnodo  rcj-vcl  iiDeus  aliquos  hpmines  bilin-  Et  ratio  d\  manifetta,  quia  ad  d\^^^ 
dx^iliufit   SMesprQducerec,  c^uidum  aJura  iiii-  iiicmcmaoi^.foiuiiirimulduubusp'-^^- 

cc^tJ% 


quia  attcntioncm  mtcrnam  non  clfc    bcre  in  aliisrccitarL  Scd  ouid  diccmus><^  i|f  /j^^ 
ncccflanamputamus.  fitotumofHc ium unicop; sEceptoindi- ^*,  ' 

QuARTo,.in.mifrafoIenni  ,  pofitS   catur.^Putavi  illa  dcbere  on.uiuorepf-^'^ 
fcntcntia.qui  docctfatcrdotcmnon    ti,  &  totics  kgi ,  quocics  pi  a:cipiunf  ^^'^;!) 
tcnen  IcgcrcEpiftolam,  ncc  Evangc-   Rubrica-.  H^cdixi  flando  commu»»/^  ^Xx,. 
lium,potcnt  dum  Icgitur  illa  traduni   doQrin^;  at  hodic,  fi  hauc  Dian^  re- 
&vcrfusdiccie,&dumhoccstera,qu£   folutionem,  quamdilucido,  admitte- 

rcm,  ditercmin  officio  divino  ctfi 
tum  unipr,iccptoco!  rcfpr»nd<at  po^' 
fc  dici  fcnicl  tantum  Pater  '6.  Ave ;  ^emej 
qredoi  f^  'ncl  Detis  tn  adtutortum ;  ^  '"^ 
Gbrta  Patn-y  fcmel  oratioy6i  Ic  mci  P/**' 
mus  ,  qui  in  hor  sdivcrlisfoletrepir^^' 


FVNDAMENTALIS. 


*»'<»4.,  fo-  ' cUquindccies  Prf-       An-ne  hxc  omniaDianaadininct.' 

nonputo.  Qiiidcreo.?  velhajc omnia 


'.r/^?  m  oi   "r^'^^"'^^^^^"^  Refolutio. 

gationibus  ortis  a  voto .    nrri^  ^ 


debebit  transglirtirc,  vcl  a  prin- 
cipali  opinionc  diCcc^ 
dcrc. 


us  ortis  a  vato,&ortisi 

FVNDAMENTVM  XXXIL 


De  L 


''gum  materia  qmad  durationem. 


Era  cfiiracio  temporis  non  miilciplicat  rulpas;  cft  cir  Duran§ 
cumfi;ancia.nocabiIis,non  tanicnqiiie  niutet  fpeciem.  eftcircum 
Qiianco  cempore.commil]um fit  peccacum^non  dchc^th^f^fJ^ttg' 
iuconfeilioneexponi.  Ardebec  pcciiiccnsanimadver-c?'*'^'*^''^' 
j^^^^^  Y^^^-^^^^ncmnon  cffefemper  meram,  folct^nun  iiitcrdumau.c 
j^^J^'^  ^^^'^^'^^trsdarivoluncasj&hinciriulciplicaripeccara:  &:  fblcc 
de  T^^^  Peccacorum numcrus,&:  cunc  duratio  exponicuruc  vcl  in- 
^^P  ^sminusnumerusillorurncolligacm-:namHarrcticus,  vclin- 
^^^^3tamerccrix,ciimnon  poflinc  deccnr.inare  pcccacorum  nu- 
^ofo  r^^'  piiidcncer  dicenc,  tanto  (e  fuille  temporc  in  illo  peccanii-^'^^^'^^^^ 
^^11  ^^^">"tconicdeturCoafefrariuspeccacorumnumerimi/iuo^(,;;;? 


P^l^^^.»  ^"«Tiel  lihcrtas.conccdatur 
vol.mJ^^^"^*"^^^^dapravi$,  &  plenus 

^^^- ['^^^^■'^rnortalc  pcccatum  com- 
^'•^edtuquiaalios  Authores 
«^Jam  legis,  interro- 
.gas 


ATH  BREVITAS  TTMPORIS  fXCr- 
fet  a  peccato  mortali  ? 

|-\Iana^^r^T.fr4(^.5.m.  42.  agcns^-^^^ 

de  paupcrtate,  relpondct  aUerti-  ^ 
vc:  cuiushgc  verba  funt  :  [Not.n- 
dum  eft  etiam ,  quod  fi  talis  Religio- 
fusabfoiurc  recipiatpecuniam  (nimi- 
P  f  i  rum 


ZlS 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


rumiiircio  Abbatc)  fcd  adbrcvc  tcm- 
pus  retincatjUt  quia  cxpedatur  novws 
Praelatus ,  vcl  fcribat  ftatim  Grncrali 
vcl  Provinciali  pro  liccmia,  peccabit 
tantum  vcnialitcr.]  &  fubfcribit  hzc 
cflevaldc  notanda,fiuia  multum  pra* 
<5licabilia. 


At  Ego  proptcr  alias  circumftantiai 
forte  cxcufari  liunc  Rcligiofum  poiffi^ 
cxiftimo:atatcmporis  brcvitatc  pofltf^ 
fumicxcurationemnon vidco  :  illiC' 
nim  nc  vna  quidcm  hora  ( imo  ncc]U 
vno  momcnto )  licet  efleproprictario 


FVNDAMENTVM  XXXIIL 

De  Legum  materia  cjuoad  locum. 


DXXV. 


UntLcgesdcIoco>  quse  prxdpiunc  cfTc  in  tali  vel  tahV 
noningrcdiincalemaut  taJem,&:  hx  non  femper  obli- 
gantgraviter>  nili  locusracione  circumftantiarum  gra- 
,  vicacemadquirat. 

vbi  nam  E)ekgibus,qua^non  detcrminant  fpecialitcr  locum ,  inquiri 

debedt  poterit,  Anpoflintimpleri  in  quocumquedioc  eft ,  An  deturaliqusi 
fYAcepto  incapaciaautindigna,inquibus,digniorib»us  non  poflit  prarceptis 
fatisfim}  fatisfieri^Putodiftmguideberc  folennitatem  publicam  ab  obfer- 

vantia  privata,nam  ha^c  controverfia  cx  magna  parte  a  prudentum 

apprehenlione  dependet. 


Dxxyi.    /^Ccurrit  lexilla/arcularis,  quariu- 
V-/bctuttaIidie,  talihora,  omncsin 
forum  aut  Ecclcflam  convcniant;ta- 
lcm  locum  non ineant;  &c.quae  fl:ando 
illifcntentij?,  quse  docet  ceflantc  fincr 
ada?quato  Icgum  in  particulari  ,  non 
Ancefante  ccfl^are  ipfas  Icgcs,  eric  obligatoria,  fi 
finecejfet  finis,qui  iUtenditur,  fit  magnus.  At 
lcx,         ftandofcntcntisBoppofitx ,  refpitien- 
duseritfinis,  cxaminandumque  ,  An 
ccfl^^;tinparticular?? 


Occurrit  etiam  illud  dubium,  quo^^  Vt^^^, 
inquirit,  An  oflicio  Divino  pofllmu* //f/^ 
in  locoimmundofatisfaccrcMlcfpOfl' 
di  affirmativc     Commentarto  tn  Re^^'  ^ 
lamD,Benedt£li  ntm.  &  tametfi 

multa  audiverim  contra ,  nihil  o- 
mnino,  quod  f.ribi  hic& 
diflblvi  flt  di- 
gnum. 


'"41 


FVN- 


FVNDAMENTALIS.  zz^ 

FVNDAMENTVM 

X  X  X  IV. 
le^um  materta,  qmadfitum  ^  partium 

fr^ceptarum  ordinem. 

Nmateriaprarccptadanturpartcs.&inipfisordoetiani 
pratceptus;  ii  cnim  aliqiiando  non  prajcipitur  ordo,  nul- 
lus  debctneceflariofervart.  Sedquanta  eft  culpa  fatis- 
taccreprxcepto  quoad  fubftantiam,  &  deficcre  in  ordi- 

'ervener,.?  ^^"'u*]'  OP'"/o>cxcufatqueab  omni  pcccato,  fi  in, 
^"crit  rationabihs  caufa. 


<llilU 


^^imusdeordine  accidcntario,na 

rari.fn    r  P"^  ^'^^^  ^'^^- 

cct  D  ^^^^^^'cui  innacenti  prariiidi- 
pr^^.i 'f^^^^^^pJo  '^•iiucido.  Charitas 

^>Clim  r  ^]'^^"?^^'''""'^  '  '^^^^^ 
^>  lcd  parent. s ,  &c.  fnpra  catc^ 


ros.  Qui  amat  amoreamicitiaf  non  a-^ 
niatamicumplusquamreifed  rc&  fua 
oruinat  ad  utilitatem  amici:  namDeus 
amathominesamoreamicitix  ,  quos 
tamenminus  amat  cpiamfe»  Tcneo  i- 
giturdcberc  ordinem  luftitise  &  Cha- 
ritatis  graviter  obfervari,  qHOticsco- 
trariuan  fineproximigraviiaauia  fieri 
ncquit.. 


FVNDAMENTVM 


XXXV. 


De  Legum  materia  quoadHabere.. 


Lnmum  Metaphyfici  Pra:dicamentum  vocant  mhere, 
c^ad,IIudpcrtinentvera£fubftantix,qua:habentur:& 
'Kv:dcamus.quidh..beatlegalitcr  materia  pr«cpta 
•iuji  non  habeat,  volo  hic  tan  tifper  hxrcrc. 

Ff^  3  rrimo 


ajo         T  H  E  O  L  O  G  I  A 

matcria  interdi£la,  figenerica  (it,  hahet  difFercntias  <yf'^^|j: 
contradi:ivas,qux  fi  intcrdidx  etiam  (int,  transfcrunt  genus  ad  di-  ^^'^J.^f/ 
verras  rpecjespcccatorum;&: finoniintrpeciahter  interdid-as,  ^^'^^^ffMii- 
trahuntgcnusphyficerednonmorahtcr.  Ill^  debcnt  in  confeflio- 
nc  exponi;  non  ifbe. 


ctfica  in- 
An  debcAt 


HJEc  refolutio  cx-cmplo  clari/fmo 
dilucidabitur.Iniuna  cit  ratio  gc- 
ncrica  maia  &  pcccamiuora  ,  &  con- 
irah  tur  ad  homictciium  furtumcjuc 
pcrduas  uiffercntias  rpeciaiitcrinter- 
didas;namhomicidiac]uinco,  &  fur- 
ta  fcptimo  prxc  pto  DcCdlogifuntin- 
tcrditta.  S  d  homicidium  contrahitur 
inftrumcntalitcr  ad  illud  cjuo  J  fir  cn- 
fc,  quod  lapidc  ,  quod  fciopcto ,  &c. 
&  furtum  contrfthitur  matcrialitcr 
ad  iilud,  quod  cft  au;i,  argcnti,  pan- 
ni,  fcrici,  &c.  Scd  h*  dux  contia- 
(flioncs  ultimaf  funt  pcr  diffcrcntias 
non  intcrd-ictas.  Sunt ,  cjni  dicunt  viru 
&  foeminam  in  c{\c  phyfico  conCJe- 
ratos  difFcrrc fpccic  inadaEC|uata (quod 
cftdicercdiffcrrequidemfpccic  ;  fcd 
debcre  hanc  vcritatem  veibis  modc- 
ratis pioponi,  nc  ignorantcs caufvU- 


tur)  atnondicent  occidcnc  focminami?;  t'^''!^'^^ 
&  occidcrc  virumcfie  peccatadiftinftayFtfW^ 
fpecic  vcl  inadsequata;  qu  a  illaecliri^t- »/? 
rcntixjCtfi  dicantur  fpccificas ,  non 
funt  iiitcdidae  fpccialiter.  S;c  ctiam  ^ 
ncfandumillud  crimcn  quo.i  vocatur  ^f^i''' 
Befiial!taitnon6itfi.n  /pccic,  ficum  tii- 
vcrfisbrutis  committatur,  etfi  h.icdi- 
ftinguantur  fpccic ;  quia  hxipfa:  bru- 
torum  dirtcrcntioE  fpccifica?,  cum  non 
finc  fpcciahter  intcrdidas:,  non  aug^  nt  . 
malitiam  fpccialcm.  Sic  c  iam  conDi^ai^^f^" 
phiiofophandumcil :  namfa:cu!aris&f^/<//'*'*'' 
factrGOs non d  ftinguuntur fpecie ,  & 
tamenocciJcrclaecul  .rcm  &  octidcrc 
faccrdotenvfunt  peccata  dilhncta  fpc- 
Cic,quiaficcrdoiij  violati  cii  cumftau- 
jtiahabet  fj^ecialcm  malitiam  cx 
QdLnonCyftquUfuadente 
Dtaboh, 


Dxxx.  i^mW^^matcriainterdida,  C  fpccifica  fit,  habct  differentias 

mnierus^  individuales,  quac  remperintcrdida^  funt,  &;  non  transfcrunt  ra- 


fifioneex' 
pliCAndus. 


peccatoru  jjQj^^j^^Qpp^i^^ncmad  novam  (pecicm,  fcd  illam  numcro  multi 
fy/Hnntex'  pHcant^  Ec hx dcbenc in  confeflionc  ncccflario  cxplicari^ 

Hic  trtmcnneceflarionotandum  poflc  multas  adtioncs  phy^-^^J^i^ 
ficascoincidcre  morahtcr  6c  cfle  unicum  tantiim  pcccatum  J  ^^ffyf/f 
conrcquenter  unicam  &  indivifibilcm  adioncm  phyficc  pofle  ^^^^i'' 
foicrc  dmdi  &:  nuiltiphcari  niorahtcr  ,  &  multa  peccata  com^ 
pledi. 

J^incipiu   T  TThanc  Refolutioncm  capias,  de-    &iIIaomnraadmorcsrcdi>ccrc  3- 1''^' 
.indivtduA"  vibcbislcgerc  AuthorcsPhyficosde    ftarc  dc  individuationc  aduum 
aienu»       principioiadividuationis  difputantcs,    ralium.     Prodcflc  poterunti  quaciu- 


f 


FVNDAMENTALIS:  zr} 

Pf:msru,„diaaFu„damcntoxx,x.pcr    do  ,  iubco  ut  nn.us mcnfis  pcccat. 

confitcaciir,  &  faffaprudcnti  propor- 
tioneuidicoderelicjuavita.Huncpro- 
ce.dendi  modum  didici  a  Diana part^y 
tract.  4.  re/ol.  89.  &  Auihoribus 
cjuos  ibi  citat. 


Scd 


""'^^«/-to.  ^  numerum  pec 


ignorat?  Cum  invetcracus  nii- 


o,.,^      «    '^""i  njvcccracus  nii- 

^»^='>n.s  fempcr  vixifTe  codem  mo_ 


funteUamit"''^!''  'ntcrd.aa  folct  habereaccident.a.qu^rai-^ 


Z^,  ciemaccid;n7a'rcni." 


'''"°'enUuniV"*  'Jli''^""'" Tcmpore&ModopKnoropKare;&vi. 
&  Qu,n  1:,.."'  Locus,  Tempus.Mod«s,    de  Aufonium  Noftinot  in  fumma  Dia- 

nsc  verb.  Circumftantm  :  ubi  explic.it  ^"'i>"tra^ 
hiSyQuiir Qujd> ubi} Per  ijutrQut.  'wcirciU 
tjes?  Cur?  Ouomodo?  fiintie.. 
Quandt? 


^      -•..uuiLocus,  lei 
^riU,;-  fpccialiter  ihtcrdicitur, 

d  cu,  .         ''"°''  '^cro 
'°-tant  ' 'r'"''.""'^  =*^cua,ftantiam  mu! 
PeccJri  ''^P"^  ctiamfpecicm 

Po^atrmutantem.  Eodcmmodode 


'^alia^T^^^  transfcrunt  culpam 

/ecie.  £c 
Syftemate  matc- 


^^Ptum  J.  luftentat ;  con- 

^"s  dil.,.  '^''"^  reddidit;  Alcia- 

dacas7o^^^v,tEmbIcmate,5p.&Di- 
videarinlibri 


'^iJ  acl^vT.^i""  g^^^ntcm  vitcllam 


'^^^olKanimalciurdcmrpcck 


cum  dijsr  vidcretur,  quGdnon»  cfle- 

nimHomo  vitulinus  ;  quoniamha- 
bct  vitellam  ,  cjua?  ctiam  eft  animal,. 
quac^teri  Hommcs  carent.  At  chcam 
hoc  aggregatumex  Homine  vitelia 
non-tfleanimaldivcrrarpeciesfcdcfle 
-^uodiftinaa  animalia  rpcciedifFcrci 
tiaintcrrc.  Hocita  clarum  puto, 
utnon  po/Tit  iirquafftio- 
ncmrc4uci. 


DXXXIV. 


T  H  E  O 


Hinc  magna  affulget  lux  obfcuriflTi- 
mis  difiicultatibus:  incipiam  a  minus 
obfcuris.Petrus  vovcrat  Deo  fc  ieiu- 
naturumdie  Mercurij,  quo  alias  potc- 
rat comcdcrc carncs: interim  frag  lita- 
li  humanae  &  gulr  celfit,  carncs  comc- 
dit;  &  quacrit,  quomodo  pcccavcriti' 
Refpondcofecirfe  fimul  duas  adtiones 
iinamindilFercntem,8caItcramfKrilc- 
gam,  (  nam  i  iditierens  crat  comedere 
carncs,  &  facrilegum  violarc  votumj 
adeoquc  in  confcffione  non  dcbcrc 
cxplicare  priorem  fed  poftcriorc  ;  hoc 
cft,debcrc  dicerc,fe  viola^Tc  votum ,  no 
tamcn  cxpontrc  ,  an  illud  violavcrit 
comcdcndo  autludcnJo. 

II. 

loanncs  voveratDco,  fc  nunquam 
lufurum,  fe dicbusLuna?  carncs no co- 
mcfturum,  fc  ex  oppido  non  egr^ fluru: 
&:tamendicLun3E  cgrcHus  addomum 
rufticam  ibi  lulit  &  comcdit  cjrncs ;  & 
modo,  quia  confircri  dcfiderat,  vult  in- 
ftrui,  &  fcirc  quomodopcccavcrit,& 
quoapcrirc  fuam  confcicntiam  dcbcat 
inconfclTjonis  tribunali.''  videretur  a- 
licui  commiliflc  unicnmpcccatum  ha- 
bcnsmultasdcformitatcs ,  quia  quid- 
quid  mali  commifit,  afficit  illam  pecca- 
niinofam  cgrcflioncm.  Videretur  alij 
commififlc  triapeccata  d;ft  nif^a  fpc- 
cic:non  cnim eft  idcm.comedcrc quod 
luderc,  aut  ambularc.  Atego  pi  arfcm- 
dcndoavoto,dicoprim6,Ioannemfc- 
cifletrcs  adiones  indiffcrcmcs  diftin- 
ctas fpccie;  aliud cnim  eft  comedcrc,a- 
Iiudluderc,&c.  addo  tamcnillas  non 
dcbere  in  confelfionenecclfario  cxpli- 
carc,  quoniam  adioncs  indiflPcrcntt s 
non  pertincntad  confc/fioncm,  Dico 
fccundo,  loanncmtcrviolaflcvotum, 
adcoq,  commtfiflctria  pcccata  diftin- 
^ta  numcro,  &  in  confclfionc  dcbcrc 


dicerc  Tnrviolavi  votum  ;nontamcnc?i- 
poncre,  anter  violaverit  idcm  votum, 
an  fcmcl  fingula  vota  divcrfa :  quia  di- 
vcrfitasjquxfctcnctexparte  rei  vora:j 
(i  alias  non  cft  obIigatoria,materialitcr 
tantuin  fc  habtt:  nam  &  ille ,  qui  femci 
furatus  cft  aurum,femelque  argcntunii 
fatisfaciet  fiin  confcifionc  dixcrit,  Bi* 
furatusfum  ;  nec  exponercfurtorutn 
matcriamdebcbit. 

iir. 

'S.  non  furaturum  iuravit  Fridericus, 
&nthilominu:furatuscft;  qu  .leigiti"^ 
pcccatimi  commifit/  Dicocommilifle 
duopLCCata,  debcrcquc  in  confcffio- 
ncutrumquccxponcrcjputa  fj  d  ccrct, 
femel promrjfortum  iuramentum  violavhfi' 
melfiirAtusfum:  aion  autc  vidco,  curte- 
ncatur  cxponcre  cormexionem  furti  ^ 
periuri;,  nam  funt  duo  pcccata  divcrla» 
tametfi  alterum  fjt  alterius  maccria. 
IV. 

Hinc  ad  R.f  f  giofos  coverto  oculos^ 
&cxiftimoomnia  vota  folcnnia  c\^^ 
•vota  diftmgui  folo  numcro,  &  nihilo 
minus  ratione  ma-criiEdifferrc  plusqu^. 
numtro,  &ponfe,quiomnia  v^o'averit> 
omittcrc  omnes  circumftantias  matc- 
rialcs  non  peccaminoras,&  folum  p^ f ' 
caminofas  cxpiicarc.    ,LIt  rcm  mcli»|* 
percipias pono  hunc  cafum  [  Fridcn- 
cuspraterrriavota  folemnia  coininii' 
iiia  omnibus  Rcligioflsjhabcbatqi'^''^ 
tun^votum  folcmnc  dc  abftincntia  * 
carnibus,  quintum  fimpU x  de  audi^^^^' 
damifladiebus  fingulis;  intcrim  fe"^/ 
f  u  i  t  p  r  o  p  r  i  c  t  a  r  i  u  s ,  fc  m  c  I  m  o  1 1  i  t  c  m  ^  ^ ' 
mifit,rcmel  coinGditcarncs  ,  f^n^^f  ^ 
miiit  miflam  die  fcfto,  fcmcl dic  fer'.^J|-'  ^ 
quomodo  igitur  conflteri  dcbebit-  , 
Rcfpondcopoflecxponere fin gii ' , 
ut  fa(5U,fcd  ad  hoc  nonteneri;pot^^^  /^. 
nim  votafolcnnia  a  fimpiicibus 
ftingucrc,&  difti  nguerc  vota  ipf^  ^ 


<f/fj 


F  VNDAMENTALISL 


&  cliccre ;  Semel furam 

J  (ite  fefto  ;  qumqutesvtolanvotumi 
^tdecorncllionccarnium.  &  omif- 
^'onemiff^aicfcri^  nih.l  tencretur 
ubmngere,  quiain  ipfis  p,a:tervioIa. 
'onemvoti,quam  expofuit  ,  ciim 
iuincimcs  violaflc  votum  dixit.nulla  a- 
^ianialitiarcperitur. 
t^d  K  •^*"''^"'^'^"^'^*'"^P^"'-Atfor- 
1  ^^^''^"onomittcre  fone  cnimRc- 
tum  S"^  violavit  obedientix  vo- 
tZ' """"  '^'''^ *^^^  ^\ictndi:> , 
«^,mm  mobcdicntia  etiam  prafcin- 
^n.oavotoinfiliofama.as  ,  qualis 
teri^  '^'^^"^'"«^■^turmalaj&fima- 
nofa*^'^"^^*^  *  mc|rtaliter  peccami- 

cel  xr*^^"^^'  Reverendimmo  An- 
•&     Manrique,  tunc  vefperariam  te- 


nenti  cathedram  Salmajitic»  (  poftca  mmftt 

ad  primariam  fuit,  &  ad  Pacis-infulx  ^«;>/rA;/»/r- 
Epifcopatum  promotus)  propolitus  rrff«w? 
hiccafiJ5  fuit.  [Theodoricus  adulte- 
riumcommifit  ,  &  (}uia  nolcbatclari 
JoquijitaconfcfTus  fuit,  Cemmtfi  ftm^ 
plicemformcattonem-y^  aliis  pcccatis  in- 
«tcriedis  addid.t,  Intuit  cuipiam  gravem 
muriamy  tertta  quadam  perfona  cooperan- 
teiCuifatUfacere  adxquate  non  pQffum^fa- 
tufactam fi potero  &  ut  potero.  ]  &  q  u  ar- 
rehatur,  An  iiic  fuiflctcon  feflbs  benc^ 
Eramus  in  gymnafio,  &  coram  om- 
nibus  A  ngelus  a(ft rtivc  rcfpondit;  pu- 
tabat  cnim  fimpliceitatcm  &c  Adulte- 
rcitatcm  non  cHe  difl-crcntias,  qux  co-  ^^^'^P^^'-'^^ 
trahunt  Fornicationt  m  ,  ,ut  Animal  f*^^**" 
contrahuntR,ationaIitas  &  Hinnihili-  ^^^^^.^^^*^ 
tas  ni  commui.i  fcntcnti  ;  fcd  ut  Non-  ''^' 
arrm  &  ArmaHomincm;aut  in  cxcm- 
plo  pofito  Non-vitclla.&vitella. 


'Vlll. 


C  A  P  U  T  V. 

T^e  Clavibm  feu  Kegulis  luris  Canonici. 


E^^icfiaftici luris  Claves  dicimns, 
S^'asalijR.cgulas  :  &utrumquc 
nim  T  Jilisconvcnit:  apcriunt  e- 
ne  ^^'^^  i  &  luriftam  dirigunt, 

dclinnr"^  ^^''Po^^tione  cxorbitare  & 
fumus       P^^^^-  Ordincm  mutaturi 

ut  c  '  g"'asad  cjaflcs  rc  Uiccmus, 
cxpoivP'''''^^  &  collatiooboculos 
Cantu/r^T^.P^^^t:  tunc  cnimexpli- 
^"ntW  T^^^^  ^^ngnl*  ^^ngulis 
'^«n,  qm;  p""^^"^^^"  .{?r,«.tiam  co- 
n«i  ^^cgularum  ordini  vulgato 


afTucveruntjillas  omncs  pra^fcFibimus, 
&iuxta  numcro^  comm.ines  datTius :  ^ 
infinguUIoca&:  Authorcs  a  quibus 
cxplicantur,  adiunginuis. 

B.EOULA  I.  Benefictimlaliftaflkum 
mn  poteft  iicite fine  tnftituttone  canomca 
obtinert.  IHam  cxponit Layman  libr.^. 
traf^.i.fcA.^.c.S.n.f. 

Regula  II  Poff4or  maUfideiuU0 
tempore  nonprafcrihtt,  Ego  in  fchoiio 
num.367' 

G  g  R.-^GULA 


^34  T  H  E  O 

RECyLA  IIF.  Stne  ^JJe/ioKepTtsfiriptio 
non  procedit.  L ay  m  an  1 1  b .5  t  r  a  d .  i .  fe Ct.  5. 

REGVLA  IV.  Peccatum  non  dimittitury 
ntfi  reftttuaturabUtmn.  Regi  na  Idiis  dc 
pru  icniiaconf.  n.cap.zi.n.ig. 

REGVLA  V.  Psicatt  V£iiia  non  datur  nifi 
correcio^^ 

RE<^PXA  VJ.  Nemcy  pf)tcft  adimpofithtlc 
ohltgarik  Layman  lib.i.  tra.6t./^.  cap.14. 
n.  &Iib.3.tr,4,  cap.4.  num.4,  Gafpar 
Manziusq.^.n.8(^.  p.i,  P.itrocinij.  Re- 
ginaldus  in  praxi  fori  poen.lib.  iz.niim.. 

REGVLA  VIL  Priviiegitcmperfonaieper- 
fonamfequttur^  o-  exttnguitur  cum  perfo- 
na.  Layman  libr.i.  trad.^.  cap.  ^15.  nu- 
mcr.4. 

REGVLA  VIII.  Semeimaliufimperpr^ 
fumttur  ma . Co r  o  1  a  n  u s C a  p  u  c c i  n  u  s.  - 
part.  i,caiii.5.  num.^8.  fol..25)f.  In  c- 
lusopinionequibisfccit  ,  loiitus  ell 
facercjfoi  5  50.  i^.  feptimo,-  Adducit 
Rcgulam  gcneralem  ,  quando  dolus 
«ondebcat  prae/umi, ifolio  365.  fatis 
fusc.  &  fol.  23  4 .  docct  non  cftc  crcdeni. 
dumtcfliiquifemelpcriurus  fuit.  Hac 
ctiam  Rcgulam  Lajinan  folio^j^. 
num.  8.  in  ultimai  ditione  cxpojiit. 

Expr^teritis  conieclart pofiumt^s  futura, 
Layman  dc.  iufta  defenf  cap.  (j.  pag., 

REGVLaAX.  Ratum(jtmhaber€non  po-^ 
teftlquodfuo  nomtne  non  eft  geftum.  Ego 
inCommentarioin  Reg.  S/Bt-nedidti 
jnim.5o8*fub  fin.  Lcfruis  I  br.  2.  cap., 
41.  lub.  7- Rcginaldus  libr.25.nu.187.. 
fusc.Layman  Hbr.  ^.tra^fl.^.  p.  ^.cap.. 
4.num  (J.  Aufonius  Nodinot,  Crou- 
ftis  ,Dianaj  Conincli  Rcg«iafccji,ienti 
dtandi. 

REGVLA  X.Ratihabitionem  rettotraht^ 
(t  mandatonon  eftdubmm comparart,L^o 


L.  O  G  I  A 

in  Morati  PHilofbph.  numcr.  122.  L-i;- 
manl.br. /.trjdat. 2. c  p.j.numcr.^.  ^ 
tra^at.4.x^ap.i8.i)umcr.  10.  &  libr. 
tra6at.2.cap.f?*numcr.3.  Rcginai  us 
Praxi  f  .ripo&n.libr.ic.numcr. 8^.  Bar- 
tholoinsajs  a  S'.  Fauilo  Thcraur.  Rc- 
lig.  1  biM.  quaeii.i^.&Iibr.^.  ciuxlbon. 
239.  Aufonius  Nodinot  in  Dians: 
fummavcrb.  Ratihab  tio.  nu.i.Crou- 
lirs  inRcgul.D.Franc.  cap.y.lc^.  z'- 
Diana  part.{>.tradt.(J.  rc$.  57.Coninch 
dcfacr.dilp.^.ciubio.  ^.a  n.  3  4. . 

REGVLA  XI.  Ci*m  funt  partium  tur^ 
obfcura,  reo  favendum  tft  potiiis  quam  A-^ 
^tori.  Rcginaldus  Ubr.24.  num-2<^.&  li' 
bro  i4.nnm.f47.&libr.2f.numer.($f^' 
6c  dc  Prudent,  Confc01  cap.j.num.^- 
Layman libr.i.c. f.n,i6.&  lib. 3. 
p.2.ca.2.n.7i. 

REGVLA  XIL  iniudiciisnon  eft^excepti» 
perfonfintmhabenda.  Reginaldus  lib.ij* 
num.  40.  &  feqq.  Laymanlibr.  i.tra<^' 
i.cap.  f .  num,  1 6,  Cracsbcck  in  Reg^S. 
Bened.pag.74. 

REGf^A  XIIL  Ignorantiafam  nonii^' 
ris  excitfat.  Fi  liucius  part.  z»  fol.  25.  nu- 
578  Comicolus  lib: .  c|ua.ft.i.  num.?» 
Azonustom  i.  lib.i.cap  15.  quaft.i' 
3.  Bartholomasus  a  S.Faufto  libr, 
Thefaur.  Rclig.qu^ft.3  j.num.iiXay- 
maniib.i,tra(5t.4.c.20.n.(;, 

REGVLA  XW.Cum  qtiUin  ius  fuceedtt- 
aiterimiuftam  tgnorantiacaufam  cenfittfi 
habere,. 

REGVLAXV.Odiareftringty  &fav0ref 
convenitampiiart.  Egoin  Commcnrari<> 
inReg.S.  BcncJiet.  num.  787.79179' 
ioi6-i6  53-79;-49-748.T747 189.70^' 
13 15.1348.  &:  in  Schohont  m.j  +5.54"' 
&:  in  Motivo  luris  foI.8o.  Laynianpag' 
7.num.4.&pag.i7.num.  2  &pag'  ^7^*' 
iuun.d.&libr.  i.-trad. r.  cap.2. nuin-5- 


FVNDAMENTALIS.  ij; 

''^'.'■•^  5-numct.i74.&  tf 9.       RECVLA XXL  Quod femel pUcuit, «w- 


,  j  •^^'"crHos.nnm.f.  Criiz  lib.i.cap. 

^^P.6.dub.,o.Poliev.nu«.p,g.p<f.nu- 

interpretan.Si 
l'Pl^vocemexcommHnuatwntt  qua  ab- 

tom^^^*'''^^''^^'''^^''^^^%'^«''-  ^^^^ 
^     -r.lib.i.c.i  I  .Layman  lib.i.tr.^.p.  5. 

f^*  '"""^-^»^ ^S-J^^g'nal^ius  dc  con- 

confi   ^  ^^^^'  ^  ^74  docens  bis 

_     rmatum  non  ficri  irrcgularcm. 
^^Po-cdetiamviderifoL  tJio.nu.^ j . 
°^P^"dent.pag.^5)4.  &  Azorlibr.i 

inlui- 


.  ii.docetnon  cOc  irrcgula- 
P^^-^ter  cum  qui  cxprcfscpooiuir 
•ftcri  '^'^"^^^^'^i^inidc  hac  mai^r-iarc- 
InTf  ^P"^  Bartholom*umaS"^^nufto 

Layman  Ub. 

^*^'^4.c.i2.n  (^. 
«'^  ^^onejlalicut  auferendtim. 


pltusdijpUceremn  poteft,  Layman  libr.4. 
trad.^.cap.S  numcr.ii  fol.^47.  lit^.j*. 
tracl  lo.p.j.ca.y.num.y.  Emaniicl  B.o- 
driguez.  quieltionum  Regularium.  qu, 
r5-art.7- 

KJEGFlyi  XXtl.  JSIattdcherqfiis  alterim 
i)diopr£gravari. 

REGVLA  XXIII.  5;;/f  cutpa.nifi  fubfil 
cai4fa,  nvneftaliquiipuniendus.  Rcginal- 
dus  Iib  .  i^.cap.24.  num.  i^cJ.Bartho' 
lomaeus  a  S.f  aiiflo  Tlu faur.  R.clig.  iib. 
^J  .qusEft.zo.  Layman  "libr.i.trjdlat.^o. 
c  1 5 .num .1^ ii br. 5 .trad.  1  o.p.2. ca.7. 
.num.7, 

RFG^ZA  XXIV.  Quod  qnii  mandato 
facit  ludtcis.dolofacere  non  vtdetur,  cttiK 
habeat  parere  neceffe, 

'REGVIA^KXV .  Morafua  cutqut  eftna- 
f/Vrf..^Iccnftaiu-s  vc  rb  Moi  ofus. 

KEGVLAXXVl.  lUa.quAfiunt  k  Tudict, 
fiadetmnonfpeclantofdcium,  viribus  noj: 
fubfiftunt. 

REGIZA  XXVil.  Sctenti  &confenttcn- 
ti  non  fit  iniurtn  neque  dolus,  Rcginaldus 
lib  5o.tra(3.3.n^200  cafu  f. 

REG VL A  XX  \' I  i  I.  Qjut  a  lure commum 


.^^^VLA  XVlII.  Kon  firmatur  trallu  ^/«'•^'^'^«^«^^'^^«^'«  confequentt.m 

'ly^^^^-  ^uoddeiunab  tnitto  non  fubCi-  /««^^^^'^^'^^' 
4  &Vr'"^'^^:5-traa.^cap.^.num.        r>.r.n  ^YX^X' 
l  traA    ^^^^^"^  4-cap.^.mim.3.  &Iib. 
^H.c.22num  14. &libr.4.traa. 


infiim  Vl"""-^'  Aufonius  Noainot 
merl     t  .'^"^^^f^-R-^^habitio.nu- 

^ianam. 


c«tar.Croufcrs,Conincb,& 


■^nthujcf..  ,  ,^'^^^^uttplurtbty.  defen- 
^r^oliibetur. 


REGVLA  XXIX.  OHodcmnes  tangtt.di^ 
.hetabomrttbtuapprehait,  Layman  iibr.5. 
trad.2.p.J.c.f.num.7.6cI.j.trjc^.4.ca. 
i2.mim.9.&Iibr.4itrach2.ca.9.num.9. 
foLyfjr.&Hb.j.p.i.c  5.nuin.7..&lib  4. 
tradr.9  C.6.  n.um.7..R,cgiaaklushbr.4. 
B  ai  t  h  o  lo  mi&  u  s  a  S.F  a  r.  ft  o  1  i  b  r .  6 .  cju  sc  It. 
iii.num.i.  Cxlpar  ManziusPAtrocinii 
part.i.q.i.n.|4. 

REGVIA  XXX  ln  obfcuris  minimumeft 
fequendum.  Kgo  in  Commcnt.  nun^^,, 
Layman  lib  i  .tr.^.CKj.n.^. 


Gg    2  REGVLA 


Z5  6  T  H  E  O 

MGl^A  XXXI.  Fjm ,  qui  certtu  efl.cer- 
tiorartulteriusnon  oportet,  Layman  lib. 
j.trafb.i.c.f.n.^. 

TiEGVLA  XXXII.  Isonlicet  Aaorii  quod 
reo  licitum  non  exiftit. 

REGVLA  XXXIII.  Mutare  confilium 
quis  non  pot-efl  in  alterim  detrimentum^ 
Layman  lils.j.tr.^eC.  1 4.11. 3.&iib.4.tr. 
2.c.iz.n.io. 

^EGVLA  XXXLV.GeneriperJfreciem  de^ 
rogatur.. 

REGVLA  \XXV.  Plus  femper  infecon- 
tinet,quodeflminus,  Reginaldiis  iib.30. 
tra(5^.5.n.i77. 

REGVLA  XXXVI.  Propofefore  habetury 
qui  dohdefiit  popder£. 

REGVLA  y:XXV[L  Vtilerton  debet  per 
inuttle  »>/r/4r/..Layman  de  votis  c-z.nu.. 
j.fol.i28.&libr.iitr.  p.i.  c.z.iiimi. 
I'  5 .  fol.  1 1 8 .  valde  fufe.  &  lib.  4.  tr.  ^.ca. 
3  .n.5.& lib.i.tr.^.c.ii.num.z.f .  fol.9 5 . 
&  lib.i.trad.4.c. 19.^.7. &c. 2 1  .n.3.&  c. 
ai.n.z5. 

REGVLA  XXXVIH.  Ex  eo  nen  debeP 
quis  fruiium  confequi-  3  quod  nifusexflntt 
Wipugnare^ 

REGVLA  XXXIX.  Ctm  quid  prohibe- 
turj  prohibentur  omnia,  qu<t  fequuntur  ex 
iUoi 

REG\1^A  XL.  Pluralts  loqu«ti(rduorum 
numeroeft  fa«rf»r4..13avtholoma:us  a  S. 
FauftoinThcf.libr.z.q.iSi.n.^.Naldus 
verb.MiflTa.n  iii 

REGVLA  XLI.  Imputart  non  debet  ei,  per 
quem  non flat ,  fi  nonfaciat,  quod per  eum 
fiterat  faciendum.  Reginaiuns  iibr.  23 ♦ 

REGVLA  XLII.  Accefforium  naturajtr 
ftqutcotignnt  prMctpalts.  Layman  libr, 
4.  M-ia..7.c.2.  inim..5.&7.  fol.  694. 
Bt  de  iufta  dcfcnlionc  fol.  3  (^5,  &  fol,. 
247  &in  I  hcolog.  Moralifol.  ^6^. 
Bid.ranan  de  (lcle^l,.mQro5a  fol.408. 


L  O  G  r  A 

Rcglnaldus  lib»  2^.  nnm.  iiy.&feqcF' 
Bartholom^us  a  Faufto  Thcfaiir. 
Rchgior.lib.i.q.ii.n.7.. 

REGllA  XLIII;  Qui  tacet  canfentin^ 
yndetur.  Ego  in  Morali  Philofophta  a 
num.4'9.  fuse.  Layman  lib.T.  tracT:.  *' 
cap.3:  num.3;  Cofcanus  dv  voluntari^^ 
2  9;  Azor  lib.  i.cap.  40.  Paulus  ZcheC- 
nerde  pcenitent.  fol.  390,  Reginaldus 
lib.  2f.num.7^.&284vPirrusquxft-5f' 
Thef.ReIig.&  lib.2.q.4o. 

REGVLAXLW.  Is  qut  tacet  nonfatt*^ 
tury  fednequenegare  videtur.  Laymanlj» 
I.  traft.z.c.  3.num.  5.foI  17.  Qui  pat»' 
turtiliqtr.dfieii,  quod  adfuumcoiH* 
modum  fpedat  ,  mandare  cenfctur. 
Laymanibid;., 

REGVLA  VL.  Injficimus  in  ohfurUr 
quodtfl  veriftmtiinsy  velquodpierumquefif 
n  confuevtt.  Laymjn  lib,  i.  trac^.^.  c.  I4' 
num.^.cx  prac teritis  conicclura  potelt 
capi  ad  futura  Layman  dc  iufta  dcfe^^' 
fionec.^.pac^.^S^. 

REGVLAXL  V 1  _ // qui  in  ius fuccedit  d- 
tmtiSy  eo  ture,  quo  tUe,  uti  debet,  Eg^ 
Philofopliiamorali  n.7311 

REGVLaXLVII  PrJfumitur  ignordH^ 
tiay  ubtfcienttanon  probatur.  Layman»» 

1.  tra^.^iC.ran.^.. 

REGVLA  XLVni.  locupktarinondehej 
aliquis  ,  cnm  alteritu  tnturta  vel  ia^^"^^' 
Laymanlib  i!trad.4.c.2o.n.7.  &lib'3* 
tr.7.c.3.n.f.&7. 

REGVLA  IL,  In  poenis  benignior  eft tn^ 
terpretatiafacienda.  Ego  i  i  •  Cotn  m^^^' 
num.787.&  791-  Reginaldiis  dc  pi"^^ 
dcntiapag.  foo.&inforo  praxis 
nit.hb  i3.num.^58.&  z6o  Azorlio- 

2.  c.n.foI  99.  Sed  ap.^dcum  exceftio- 
ncm  patitur.  ibid.  Layman  lib.i- tra 

4  cj8.n.3.. 

REGl^LA  L.  Aans  legittmicondittonen^^ 
nanrectpiunt  neque  /iiew.  Laymanht)'''  • 
trua.5p.i.c.7....u  ^^^^^ 


FVNDAMENTALIS, 


«EGW:^  U  SemelDeo  dicatumnon  eft 

humanos  ulterm  rransferendum. 
^EGITA  Lll.  Non  praftat  impedimen^ 

quodde  lure  non  fortitur  effcclum. 
^EGVLA  LIII.  Cui  licetid,  quod  eft  p!us, 
"f^utique  quodminuseft.  Layman  libr. 
"^•^aft.4.c.8.  num.2o.&  1  br.5.  traa.7. 
^•3-  num.   &  libiM.traa:.  4.  cap.i3.  nu. 
^libr.  5.tr.  7.  c.j  num. i.  RcginaLlus 
num.339.&libr.  50.  tr.5.  num. 
j77.IoanncsdcIa  Cru2  libr.r.  cap.(?. 
^^'^•ly.coiicl  4  Azor  part.z.  libr.^.c. 
p*S«a:.n.  &:  12.  fol.  621.  Laurcntius 
^^tcl  fol.^.  numcr.^.  Bartholomseus  a 
^  ^'"^ufto libr.^.quxft.  ^i.pdrius libr. 

^£Gm,^  iJiV.Qjn  prior  eft  tcmpore ,  po~ 

^36^.  Perczadcaput  6^.  R..g.S.Bc- 
J-i^CU.  num.i.  Vazqucz  i.  2.  difp.  6^. 

P-  V  Suai  C2  c!e  rcligion.  tom.  2.  libr. 
num  7.  D  ana  part.4  trad.  ^.rc- 

i^'  ^^^onius  Noctinotin  Summa. 
^''^^^^.co  ficntia.n.2. 
»  ^^^^^  LV.Qutfentitonut fintirede- 
^^^^'^^^todum-.&econtra  Layman.iibr. 

lib?  r  '^  '^^  ''"""^'^  &c.i3.num.i.&. 
,;/*^'*^<^-f-c.f.num.^.&c.^.num.4.& 
^•^  ^tr.4.c.zo.n.i. 

^tG^i^  LVL  in  recommuni poticreft 
"^^'^oproh.bentis..  ^  ^ 

dicT^^^  LVII.  contra  eum ,  quilegem 
^endr^^^^'*^^^^"^* mterpretatiofa^ 

^m^!'^^  LVKL  Nonefiobltgatorium 
R.,p:        "'oresprafttum  luramentum. 


p.i.q  afa.g.j  ag  51. 
•3.t'-4.c.4.n.7,&  lib.^.tr.^. 

^^VU  LIX.  Dolofacit.quipetit,  quod 


»1.1. 


2J7 

rtflituereoportet  eumdcm.  R.cginaldui  li. 

REGll.  A  LX.  No«    in  mora,  qui  poteft' 
exceptione  legttima fe  tueri, 

REGIZA  LXI.  Ouod  cb  gratiam  alicu-^ 
iusconcedttur,  non  eftin  eius  difpendtum  re- 
Layman  lib.4.tr.4.c.8.  nu. 
2;.  ^01.(^50.  libii.tr.f  p.  2.  c.4.  nu.4.  fol. 
134.  lib.4.tr.4.c.8.n.27.Iib.4.tr.5.ca.<j. 
n.8.&:lib.i,tr,4.c.zj.  num.7.&  tr.  5.^.. 
2-c.4.n.4.&Iib.4.tr.5.c.5.num.8.&c.(J. 
nu.8i  •* 

REGVLALXli.Nuliusexc^nftlio,  dum- 
modofraudulentum  non fity  obltgatur.  Rc- 
gina  dusin  praxi  fori  pceiiit.  fol.  324. 
n.9i.LaymanIib.3.trad.2.c.6.n.4.&c, 
S.n.i. 

REGVLA  LXIir.  Exceptionem  obiiciens 
non  videtur  tn  tntentione  adverfartj  confi- 
teri: 

REGVLA  LXIV.  Ouacofitralasfiunt, 
debent  uttqueprotnfectis  haberi.  Layman 
Iib.i.tr.4  c.i6.nu.3.  Bidcrman  deMa- 
trim;the{i22.  Intclligede  lure  dirimc-- 
tc.Multaprohihcntur  ficri,ait  citatus. 
Lnyman  qua?  fifucrintfada  obtincnt 
fitmitatem.  S^ vcrb..Excomm.  Abfol. 
Bartho'om.cu$a.S.Faufto  Thcfaur.  li. 
iiqu  ilKif.num.5.  Emanucl Rodrigucz 
q(l.R.cg.tom.4.foI.i4.n.2.Partcipar. 
2  fol,74.n  (J.fusc.. 

REGVLA  LXV.Inpari  deMo  rei  causa 
melioreftcondttio  pofttdentis.  Reginaldus 
fol.324.  &feqq.  &  libr.io.  num.5o.& 
291.&I  br.2f.num.9j.  Sanchez  Iibr.2. 
de  Matrim.  difp*  41*  Bartholomaeusa 
S  JFaufto  Thefaur.  RcJig.  Iib.i.q.2  j.nu. 
4.Lay  ranIib  I. -.^.nizi. 

i^EGIXi^  LXVl  Cum  nonftat  pereum 
adqtfempertinet,  qtto  mimis  conditto  im^ 
pleatur  habert  debet  perinde  ac  fe  impUtn 
futfet.. 

RI.GVIA  LXVll  Quodalictttfuononif' 
fetnomtne^nec  alieno  Itcebtt, 

^  g    3  jmGVLA 


THEOLOGIA 


REGn.A  LXVTII.  Poteftqtmpr  alium, 
quodpoteftfacereperjeipfutn.  Lsyman  li. 
-I.of.niim.  17.&:  1  br.^.tr.^.c.io.nunui. 
Stcphanus  Bncl  in  Magocte  Amoris 
•4iivinic.i9..(V»7. 

REGVlA  LXIX.  Inmdlff  prcmiftis  fidtm 
■nonexpedttobfervart.  Layman  libr.^.tr. 
4.C.4.  n.7.  Haitholomrus  a  S.FauIlo  h. 
•l.th-  fauri-quafft  37.numcr.i.&l/>ciorus 
•libr.z.  dc  fynonymis,  &  referturiR  dc- 
cret.2  2.q.4.iiic.in  malis. 

REGVLA  LXX.  In  alternattvis  dehitoris 
fftele^ic  ,  &  fuffutt  alterum  adtmpkrt. 
LaynianJib.3.tr.4;rc(5t.  j-.c.  j.n.5.  &  hbr. 
4.tr.4.c  S.n.^.n.ii.foJ ^47- 

.^EiEGVi^A  LXXi.  Outadagendumad' 
mittitur  y  efi  adexctptendum  multo  magis 
admittendw.  Layman  libr.j.tr.^.  c.c).nu. 
10.ikc.15.au. 7.  B.eginalduslibr.2  5.  nu. 
J51. 

MGlluA  LXXII  Oui  fa^itpcralios  eH 
perindeacfifac/atper/eip/utn.  Ego  inCo- 
mcntario  nu.i^o^.Layman  libr.  1,  tr.  i. 
c.i^.num.^.  Dcusctiam rcgitperalio* 
apudCrac^beck.png.  145.  &port'umus 
amarcPat  craperFilium  &  Spiritum 
S-.ncS"um  apud  Magnetem  diviniamo- 
rispag.418. 

REGl lA  LXXIII.  Faclum  legittme re- 
fraiiarinon  debet,  Itch  cafus  poftea  eveniat 
dquo non potutt tnchoari.  Rcginalduslib. 
4  f.num.  5  o.Lay manlib.  i.trad:.^.  cap. 
iz.n^if. 

MGVLA  LXXIV.  Quod alicui  gratkse 
.  concedttuTy  trahi  non  debet  abMiistn  exem- 
.^/«/w.  EgoinCommentario  num.471. 
-iijuiain  iis»c)iixamcragriitia  ,  ftat  pro 
rationcvoluntaf. 

REGVLA.LXXV,  Eruftrafibtfidempo- 
ftulutiib  €0 /ervart,sut fi/iem  k fe  praftitam 
fervarerecufat.  Maidouatusjn  Matth.c. 
j.vcrr.3  i.tol.iij.Grottau  de  Rcftitut. 
^  l  .Frangentt  fidem^fidesfrangatur  eidem . 


Bartholoma^i^sa  SrFaufto  Thcfaurin. 

REGVLA  LXX  VL DcUaum perfoni  non 
debet  tn  detrtmcntum  Ecciefia  redundart» 
Laymandc  iulta  dcfcnfioiic.  Epilog. 
mcmbr.5.foI.448.&lib.3  fcd. f.tra^^. 
4.c.n.n^.. 

REGVLA  LXXVIL  nationicongrutt,!^ 
fuccedattn  onere.cjui  fubfittuiturtn  honorC' 

REGVLA  LXXVIII.  m  argumentum 
trahi  nequeuntyqu£projiter  neceftitatem 
bquatide  fiint  conce/fa. 

REGVIA  LXXlX.Nemopoteft plusmM 
transferrein  aiium.quamfibi  (ompeteredt' 
gnofcatur..\zov  tom.i.fo!  <^2i.quAft'i4' 
iib.  4.c.5.fuse.Laymaiilib.  i  .tr.^.c.^;'  0- 
6.&  lib.^.t  adl.^.c.^.n.Tf. 

REGVLA].XXX,  in  totopartemnoneft 
dubtumcontineri.  L';ytnan  libr.i.tract.^" 
c.i8.nun%ii.  c/at  Rcgula  Liii.Cufl 
quodeftplusjicctutiquc  quodcft  '^^' 
nus,  illamqucvici*  ntur  Authores  cuni 

Rcguia  pr^iciui  Ci,>nfundcrc. 

REGliA  LXXXl.Ingeneralt  concefiiont, 
non  veniuntea.quit  quif  non  efittxei ifitn^^' 
ter  in /pccie  conceffurus.  K  cgi  1 1  a'  d  us  h  i^  •  ^T' 
rium.8f.SiculusPirrusIibr.4.'rhc^q"' 
ij-.&Layman  Iib.i.tr.4  c.  j.num.  lo.^^ 
Iil7. ^.tr.io.p.  j  c.^.n.iy.  Auionius  N^^' 
<5tinot  in  Dianj?  Summa.vcrb.Kegula- 
rcs.  nD.io  confonans  McrolUtom-l' 
difp  ^.t.^.dub  7.num.^4.  Portcllio>^ 
Diana  part^.tr.7.rcfol  59. 

REGVLA  LXXXW.  QutcotraTurarfief' 
fatur  y  bonam  fidem  prafumitur  non  h^' 
bere, 

REGia.A  LXXXm.Bonafidesnonpatt' 
turyUt  femelexatlum  iterum  extgatur-^  ^ 

REGVLA  LXXXl  V.  Cum  quid  una  vr/ 
prohibeturaltcui  ,  ad  tdalia  vtdnon  delff 
admitti. 

REGVLA  LXXXV.  Contraausex  eon-^ 
yenttone  legem  acctpere  dtgnofeuntur^L^f'' 


F  VNDAMENTAL  IS. 


J^^jyib.3.tr  j.p.i.c.^.num.i3.&tr.4.  c 

LXXWlDamnum.quodquis 
;/j  '''W^^^tir^fiit  ddet.non  alifTtmpura  - 

^tOKZ^  LXXXVII.  mfamtbus  poru 
^^"''l^^^tdigmtutum.  Rcginal..u-s  lib. 
Lc'n  t'''^ ^^'-^^nc  infa- 
fam  "^"^^'  ciuoslcgcsr^cuh  in- 

s  appellant,aJt  Layman  lib. i.tr.r. 
r*f'C.4.n.2.  ' 

uco^":'^^^  LXXXVIII.  certum  f/?.  quod 

.  ^«^  ,  contra  legn  mtiturveluntatcm, 
'**3'manliba.tra(^.4.c.i8.n.4. 

J-Jr^  runt  Rcgulafluris,  quas  ft  crudc 
intcjligas.  fallaceslxpi/nmeexpe- 


riciis;  vera.^tamcn  ,  H  climatas  prr~ 
nuntias,  nimiram  quales  infcrivu  da- 
bimus.  Authorcs  ad  lidimus,  qui  (in- 
gulas  exponunt  &  dilucidant;  utplu- 
riumcollatione  iiivcris.  Prarteripfos 
funt-alicjui  inomncsIurisRcgulasfcri- 
pfercinterquoslaudaturS.Antoninus,. 
Henricus  Canifius,  aliiquc;quibus  ac- 
cecict  cito  D.  Gcorgius  Wcimberger 
Furftenvcldenrium  Prior,  qui  valdc  u- 
tileOpusapparat ,  in  quoad  fingulas 
omnes  illi  Confcientise  Gafus ,  quo« 
vani  Dodoies  cx  ipfis  refoive- 
runt,  ponuntur,examinan-~ 
tur,iudicantur. 


I>E  lUSTITlA  ET  lURE 

Ex  Regulis  luris  CanomGi.. 


-^pe  comingit  imico  ad- 
•nto  verbulo  plus  d  ciy 
qn.,m  muliis  commcnta- 
'iis  pofTet.    .Multa  fcri- 
^         ptoici  vai  ii  dc  dlvinarum 
te.nii^^^!""^^4"aJi^^te.infinitate, 
co£  P'"s  omnil  (is  vcrbo  uni- 

fias- Jj  vo  avitHomou- 

ai>tit]ui  afvi 

'^i  Jrk''''^'^  Apo'Mi,  at  pluso. 


vit  & DEVM;  ante  qucm  Prophefam ,  Art^ 
gelum,  Emanuelem.mmy  &  DEl  Filtum 
qiiam  multi  dix  rant  CHRIS TVM, 
nemoDEra.     Sic  ego  in  clavium  ha. 
rum  &  Canonicarum  Regularirm  cx-  BrevitAri: 
pofitianc  prolixus  futuruj  non  fiudeb^^. 
fam,fcdcurat«ru$  ut  pau- 
fis  multa  comprc- 
hcndantur. 


•V 


BVNDA- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


DXXXU. 


:inferiornt 
revocat 
privilegU 
concejja  k 
fuperiore. 
Perforu 
nulU. 


FVNDAMENTVM 

X  X  X  V  L 
De  Annullativahtflitia. 

f^'^^^^  Uodpleneprobarinonpotefl,  A  fnoraJircr  infcdum<li'K^^j|^ 
^^^^m  cicunicacnim  fehabccin  Rcpubljcaacfifad:  .m  non  e^-^^»^'^^ 
ll^^^^fec.  B  Ciuseconcra  Jegcsdirimcnces,  aut  etiam  acaicntci'^ 
^^j:^r:3^^c  Jegitimaauchoritatcfiunt,  nuHafunt.  Adus  abfoJute^^^^dfi^ 
legitimi,  quaJc^funr.  e  m.tncipatio,  d  AcceptiJutio,Ji«rcdis Infti-  ^ns^*' 
tutiOjfervioptio,  tutoris  Dacio,  Adopcio,  folennis  ProFcliio,  die*^^/p*'^' 
Adie6tio,cJcd:io,P.  ;ftuIatio  &c.  Scando  luri  naturx  in  voluerc  pof* 
funt  conditioncm  &c  dicm,non  camenfcmper  ftand''  iuri  Jiumano; 
&:Marrimoniumnec  diem  admitrit  ncc  conditionem  rcpugnan- 
tcm.  Conccffia  lure  aut  afuperiorePriviJegij  h  nuHa  cftJi  fiat 
infcriorcrevocatiomuIJa  etiam  Jegis  fuperioi  is  sutJioritatc  prcpnS 
difpcnfitio.IJJaautemquarnulIa  Junt,E  nuIJam  confcqucnciamin'y^,/«f' 
fctunt.JF  nullumcft-cdumcaufant.  Pratcrrcs,  danrur  ctiam  Pcr- 
fon<^moraIiter&:civiIicernuJI^,&:inordincad  Promotiones  c  in- 
famcs&:fcrvilesuniverfa:functales.  Qua;nuJJciabinitiofuiit,mC' 
ro  temporis  decurfu  non  Jubfiftunt. 


HOc  Tundamentum  multtts 'Regulasa 
Bomfacio  coUcil.ts  aut  jparfof  com- 
fleditkr\  iflasexponit,  ifiisexpomtur. 

A.  QyxoA  {plene)  piDbari  non  po- 
teft,  mihiinFcdum  cft.  Bernanius  liLde 
prt£cepto &difpenfatione, 

B,  Qu^  contraliis  (dirimens)  fi- 
unt,  dcbentut-quc  pro  infcdis  habc- 
TUEfl  Regula  LXIV^  Non  omncs  lcges 
dirimcntcsfunt  ,  multa  cnim  illicitc, 
fc d  V a ! d c  fi u n r . 5i  verb.  exco mm.  A hfolut. 
BartholojnAUs  a  S.  Faufio  Thefaur.  Ub.i. 
quafl.  ii.num  5.  Huc perttnent  verba  Gre- 
gorijmrcgtfiro.quAhabentur  15.  qu<efi.i. 


Imperiali  conf^itutum  eft  fandion^ 
apcrtc,  ut  ca  cju^  contra  Icgcs  fiii*'^» 
non  roium  inut.Iia,  fed  ctian-Tpro  infc^ 
^iishabinda. 

C.  Ea,  quarfiuntaludicc  (  i^^' ^ 
cito  dequocumquey  qui  Inmtes  fu£  turij^^ 
(iionisexcedit)C\  ad  cius  non  ^'^^P^^^c^ 
officium,  viribusnonfubfiftunt. 
rcguIaluiisXXVI. 

D.  Aftus  {ahfolute)  Icgitimi  con- 
ditionem  non  accipiunt  nequc  ^^^'J?'^ 
eJiRegula  L.  Aauslegtttmt,  alif  funt  abjO'^ 
Juti,  alij  condttionati :  anobit  enumera^^ 


FVNDAMENTALIS. 


^«'''//i,  expcnuntur &Vomp9nuverhU  iUu' 
J'^^nfurfuoIoco.  ^ 

E.  Aaiis  moraliter  nullus  nullam 

oniecjuentiam  infcrt  ,  nullum  effc- 
Jj^^m  caufat  Eftaxiojnalmidtcum.hznc^ 
:um  ecclefiafticum  non  potcft  licitc  T) 

?'^f»^cr4//^^)r,neinftitutionccano-   1  i 
'^^caobtiHeri.cftKcgi.laL. 
ne         ^  ^^'^  communi  exorbitant, 
fr»?^'^^"^'^  ari  con'cquentiam  funt 
''''^y^,  Eft  Rc^.laXXVm. 

tand^^"  "'^  "*^"  '^(fbibuscftargumen- 

g  ^^^mi^idagium  luftdtcum. 
Que    ;  "^^'^^^^^'"''pcdjmentum^we- 
eff '^''"^  cjuocj  ia.e  noiifortitur 

dif»  *  portap  non  pateant 

g^Jtatum.  JlllRegulaLXXXVU, 
fccl  f'amolis.&:  notatis,&:  quos 

usautvitsturpituuoinquinat,  & 
Cre^J      •  honeftorum  ccctu  fc- 

/fJifl^*^'Snitatisport«  patebunt 
'"''''^derin.pcrator: 

^^^^/■^'^'^^^intmoraliter  nuHi ,  quiPcr- 
,y^r*^^Pud  Hifpanos  qui  ebriofi  ,  i- 

j^-^iiquancioapudGcrmanos. 
/p^. ^"^^ultum  a  Jurc  Bcncficium 
^^'^'%/«;//)  non  eft  alicui  auferen- 
\^">i}irumabeo  cui  non  fuhfit  lus,  & 

«c  cxYationabiii  causa.)Eft  Regula  XVII. 

pr^TS-^'^^^  '  fidettamtn 

^  "''Pt^locumhahet. 

Pofitatn  1  '"'"^  ^^'Periore  Principe  im. 
lerel  ,  'S^"'"^"P^^^ft'"^'^-nor  tol- 
caufr  "''"''^  '  nndcturfufficiens 
^^i^  fnn  -^i  ^^*^^^^  ^^'"»o<^authorita- 
^^«fK  coroUarium  prace- 


x4t 


iRiMus ,  is  qui  fundamcntalis  luris  dxl. 
utriufcjue  lapis  ,  <)uo  fubftruitur 
Ecclcfiaftica  &  CrvilisPrudcntia  ,  cft  Improbd^ 
illud  AxiomafccurifTimum,  quod  aris  ^://4,p/r- 
-^quitatis  infcribitur:  nimirum ,  Ouod  tuaJucr 
plene  probari  jton  potcft  moraliter  (^'\T'infc<la 
tual  ter  ,  Civiliter,  &  policicc )  /«/^  /««r. 
^um  eft.     Hoc  rcfponfioncm  fuam  li- 
bro  de  prarcepto  &  difpcnfatione  fun- 
datBcrnardusmeus  ;  nam  cum  Car- 
notcnf.s  urgennt  Priclati  fuieledio- 
nemtot  tricis  Sc  difticultat.bus  impli- 
catam,  nt  tametfide  cius  nullitate  co- 
ra  Dcodubitari  nonpolTct,  nonpof- 
fctcoramhominibus  probari;refpon- 
^  '^^qnodptobartnon  poteft,  mihi  tnfcclum 
f/?.hoccft,  itafe  habet,  acfifa(ftuni 
no  )  cfllt.  .Undc  loan nes  Phoc)  lidcs 
incxamincLansbe.gian2pAftronomiic 
pag  97.  Sedbeneres  ceadtt,  quod  nonde- 
fint  oculattores  ,  qut  ad  hxc  non  magts, 
quam  ad puerorum  crepttacula  moventur, 
&  cognofiere  nolunt  ,  quodprobarc  non 
pofunt cu  u^  vcrbatamctfiin  aliofoio 
ciiaa,placuitrtfcrrc. 


IL 


•^Qnfirmaturtraftutcmporis, 
^"oddeiureabinitionon 
l«b(iftit.ry?2?fj«/,, 


Qud  contraius  (  dirtmens)fiunt  delent  dxl  i . 
utique  pro  infectu  haberi.    Ut  rcgulam 
hanc  LXIV.  intelligas  adnotato  e{\c  Alidleges 
lura  ,  qu^edam  merc  prohibcntia,  Sitwpediut, 
quardam  ctiam  annullantia  ,  fcudiri-  &aitd  di. 
mcntia  ;  &  quar  contra  priorafiunt,  ^//«/^vf. 
ficri  quidcm  illicitc,  fcd  v  didc;  qua-  ta- 
m:n  contra  poftcriora,  fcmper  invali- 
de,  tainctfi  non  fempcr  illicite,  Prio- 
ris  gencrisnonmulta  cxcmpla  adduci 
Hh  pof- 


Z42- 


r  H  E  O  L  O  G  I  A 


Vvtu  ftm^ 
flex  ma- 
trimoniu 
non  dir.i'' 
mit, 

Kvtanda, 


Ke^lage 
nfxalU. 


lefiamtn  • 
tum  tnva- 
Itdum. 


Cafiu  pro 


poficnt;.n:*d  \rx.  occhrrunt.  Matrimo- 
niumpoft  limplcx  contineinia*  votum 
a  viro  faecu  ari  {^ontru(5ium  eft  conira 
lus,  nec  tamcn  nulluir>;pcccat  ijuidcm, 
qui  fic  contrahit,  fcdvalidum  cfima- 
trimonium.    Idcm  dicko  dc  cjuocun- 
qne  niatrimorrio  cont.  ai5to  cum  im- 
pcdimcnto  impcdicntc  ;  Ita  omnes. 
Clcricorum  ordinatio ;  Eccleiiac  ab  a- 
lieno  Epifcopo  conlccratio lcntentia 
luoicis,  lidurior  ,  aut  fub  conditiijnc 
lata.    Vcl Ti  qua  id  genus  alia  cxpr^f- 
schabentur  in  iure,  illicite  &  kgibus- 
prohibcntibus  fiunt,ncc  tamcn  nulla 
iudicantur.  cfm.nona  quafi.Kc.  Epifioptu 
indtxcefin.   y.^.i.l.moris.  c).  §.  /ed.ff.cte 
foents.l.  relegarorwm  j.^.  ad  tempm.  ff.  de 
interdict.  Cirrelegat.Ubroprmo  bidunm. 
f.  quandoappellatton.fitadd.  Addt  potefi 
cafits  in  libro  tertioff.  de  officio  Pr<aoris.  & 
textum  tn  c.adApofielicafH  r^.  circafiHem, 
$xtr.  depeguU)tbiti.    Pr.rtcr  hos  pau- 
cos  cafus,  qiios  ob  pnriieularcs  ratio- 
nes  lus  tolcrat&  fulhnet  ,  tcncndum 
cll  on>nei  alios^  qui  contra  lura,  nul- 
loscire&  irritos  &  (i  (im  fimplic^ter 
prohibiti  &  nuila  cla.iifula  dcroj^ato- 
lia  aut  aiinuliat^va  ad.iatur.-  per  textum 
inL  noHdubium.S^  Cdelegibn:  &  qua  tbt- 
demtradit  lafon  numero  decnno  fipttma 
captteprimo,  non  enim  a  idi  cJcb  m, 
QuaB  fcmp^r  iuflri  liibintdligt,  UnJc 
tcibm.  ntuni  fa<ftum  fi»ie  foL  nnitati- 
bus  dcbitis  oiunino  cli  nulfum..  Et 
quidcm  lus  CiviJc  Rc  guia  XI. V-  aii- 
quos  contradus  inval  dos  rcccnf.t 
ht^^  y<vh\s,  nequeptgnm ,  neque  dcpofitunt, 
neqHe  precarium^  ncqueemptig  y  neque  lo^ 
catiorei /uaconfifierepotefl,  Hinc  lu  v  ca- 
£ui  tiifiicili.  Licitabantur  Petrus  lo- 
anneic^uc  dc  cqui  p:  eiio, quem Ioah 
acs.vaiebat  vcndei  C  Ccnrum  au  cis, 


&viJebatur  dubium  aii  PLtrus  trnii 
voluent  illum cmcre.  Dic fcc]ucnti  lo- 
annes  po(h.lat  fibilocari  a  Pctio  eun- 
dcm cquum,&. lo  nncsadnuit,  &  pro^ 
aureolocat ;  hac  locationc  Pctrum  icsol^' 
cmiirc  ccjiium  fatcri  p.  onuntio:  non  e- 
nimpofictPctius  cflc  locator.niri  cffct 
equi  Dominus;  necIoannese(Icloca«- 
tariusjfi  efli:tDominuscqui. 


ni. 


dequocunquc,  qui  limitcs  fuas  il» 
rifdi<5ti  n  s  cxcedit  )  fi  ad  etw  nonjp^' 
itant  offictum,  virtbtu  nan fuhfifttmt.  [Nota 
camcn  ex  Regula  XXI.  luris  Civilis.  K^J*^ 
Non  debere  ,  cui^  plm  Itcet,  quodminus  ef^ 
nonlicere.  neir\pe,  fi  il  ud  plus  continc- 
at  illud  mimjs,  ut  Totum  partemju''^* 
ea  quae  dicemus  iiifcrius.  ]  Sane  haJC 
Rcgula  XXVL  luris  Canonici .  non  eft 
cond.llinda  a  prxcedcnti,  nam  in^^ 
clauditur; quicuuqwccnim  ca,, qu* 
Aiam  nunf^ieftantlui  ifdiiftioncm  ,^^'' 
cicn.  aaut  dccidcnd  i  aflumit  ,  contr* 
luraoperatur  ,  qua?  unicuique  dar» 
quodfuum  rigo  osc  pra'cipiunt;&9  ^''^ 
contraliuafiunf,proinfv(5is  habefid* 
iamvidimus. 

i-Lr  dud^  R.ci;ulac  tamctfi  inferiere- 
tcrum  Tal  ularumremotae,  prox-ui* 


u3f 


dant,  f.cuiadum  lura  funt.  S-'^  9"'* 
danturludiccsfuprcmi  &  fuboidinatJ» 
cjuoiili  mouo  lurifubiint,  examui^i'^' 
dum  eft, 


O cc  ur r it  h xc  perio-J « s ,  lurafa^g^j'  ^^^  ^^fi 
w»,  nuUo  iure  civili  dirimi  poffunt. 


poiiij  lib  4.ad  Subinum.&  h*»bctur 


1.8.K 


EA,quafiuntaIudice  (&  idem  dicito  P  ^^^^ 
Hpfiiinriinniif».  nni  limift  s  fiiaS  iLl  ^^S^ 


^f^leA 


i 


FVND  AMENTALIS. 


dc  Regul.  lur.  ergo  quar  contn  Fu- 
ralanguinis  hunt,  fciyiperfiunt  contra 
^sdirirn.  ns,  quoniam  (anguinis  his 
fniniaCivilia  &  Canonica  dirimit,  &: 
^nuHo  Canonico  aut  Civili  dirimitirr, 
.'■go  quascumque  contra  lus  fanuui- 
h\^^^  >  dcbent  utique  proinfcdis 


2,4^ 


^beri.x  n^m  ad  ludicis  h^ecnonfpe- 
V  ^"^officium,  &  qujepr^terofK.uun 
^  Juciicctca  ataautfaCta,  viribus  non 
^  '^^ibfilU,„t.Scd  quod  eft  iltud  adaman- 

y  *^^^ur^  ^'"^lusjquod  a  (anguinctlcnomina- 
^'^tyinu  ^^'^  nacurale,  fcu iusdivinum; 

*^4«o  "^'"^'«^aiiuc.  Portolusnaturalcnon 
J^Vftiey?  ,'*^"fanurura.  quafi  cflcntialc &in- 
^^Jr^le  '  ^''^^"^'''i^ilea  DEO  ;  fcd  inativitatci 
^dedt  p^^^^iain  /wfr/r^  cciam  pro  nativitate 
^^'^fponi^&dcducia  participio;;^rw. 
^^^tio  decalogum  ede  lusDuintim, 
on  tflcntiak incvitabife ,  fed  D EO 

»JD( 


^^um,  8^  quod  potuerir  non  Rrri, 
f/*^'^"^  ^i^oad  fccunJam  Tabulam; 
^'^^^if  A  "^'-^    cofcnfw  d  cinatura/c youo 


'^'^««f«'tu   ^^'^^^^^^^^^^fjbus  n.ituralis  \  oca- 
^*kf    '  ncs*'^Lr^'^'*^^'^  ^""^  rtqwitur,  &  om- 
loo  ^    8^t.c;indcmob  caufamDcca- 
^'^fifi^m     **"^^'"/i/^«/wwvocari  patijr. 

■^'^^U, "  cra  'igamus  dc  hu  c  divino  Sa- 

^'^^^ie,  lcp"^^'"^^'''^^  S"^  "on  puto  cogital- 
^^Ponium,  meritopoterit  diiira.^ 
f}j^^^i^^"^»^^'oniam  in  fanguinis  Chri- 
^  ^^ncacia  fundatur,.&:  nullo  lurchu- 
nulia  enim  .ipud 
di an|!"^^  ^^^^ic  potcflas  aut  diriu: cn- 
^<fr       din         ^^<^^^i"enta,  aut  inftiruen- 

^olL.      tef^D      "^^f^x,  nemolmpcrator  po- 
tandcm  ncmo  matrimo- 


nium:  faccrecnim  ut  Pctnis,  qui  fuit 
hucufque  Chiift:anus,  facer  los,  &c 
B  iptifmi  aut  ordinis  charaderem  a- 
mittat,  impodlbile  elh  Impoflflbile  fa- 
cerc,  ut  pcccata  iam  remifla  rcdeant, 
quodmancntibus  fpecicbusconft  cra- 
tisChriftuN  recctlat;  quoci  folvatur/a- 
cramcntaIi8m.vtrimoniivin.ulum:  & 
fcxccnta  alia  ,  cju^  C  hriftus  pofuit, 
nec  voluit  HumauA'  voJuntati  cojn- 
mittcre- 

Ha?c  omnia  dida,  utRcgulailla  ^xi  iv  . 
VIII.  dcfcndatur.  Quon  am  Ci  Pompo- 
nius  de  lure confanguinitatis  agat ,  il- 
iaautnimiscraf  ccxponctur,  liin  fen- 
iii  Phylko.  Qiioniam  certum  cft  lura 
humana  non  poflc  faccr^  ,  ut  Pctrus 
non  l>t  Phylicus  loam.is  Hlius,  hoc  eft, 
aloannc  gcnitus  ;  ncc  poffunt  facere, 
ut[)i<ftornon  (it  Phyficacaufapicluraf; 
ncc  quodfurtum  Phylice  commiflum, 
non  lii.  Hic  /cnfus  pinguis  omnino 
cft  ,  ncc  inipfo  difputanturmoralia, 
fcdquasrimus,  An  hisconfanguimtatis,?""''*  P^f- 
aliquiddifponat ,  quod  non  poflfltui-T'^  ctvtliter 
r  mi  Turc  civili?  RcfponJcoPompo- 
nium,  fihocfcnfu  fu  t  loquutus,  crraf- 
kvnoncnim  t  rit  nlTignabilc  aliquid^ 
qiK)dpo  iticolurinon  fubfir,  Habct, 
rationefan<iuinis,  PaterXusutfil  ou- 
tatur,&:illiimperet  5  feJiusobligatio- 
ncm  obcd  cn  'i  at  pGl]7nu  L^es  e- 
nianciparehiiura  ,  quit^gcmcrequo 
cmancipatusfucrjr,  non  amplius  ^tib- 
crit  iurifdidioniPatris^nec  tcncbitur 
illi  obcdiic.nonenimpotcft  Paterfilio  Emancu 
iuberc  Religiolo,  ut  ad fe  rcdcat ;  non  pationis 
coniugatOjUt  uxorcm  Oimittat. 

DicHspoftc  Patrcm  filium  fuum  dvl. 
R.cligiofum  cmoniftcriocxtrahcre,  fi  AnReligio.. 
extrcmamautgravcm  ncccfTitatemin./tf  tenea-- 
currnr;5:hoc  fanguinisIure,nonalio.  tur  egrerk 
Hh    %.  ReJpon-fxMo*fii' 
fieno^ 


144 


THEOLOGIA 


' :  fufhH' 
tet  Paren 
tcm} 


An  matri 
tnoniQ  iu' 
pojiitit 
frdtit  & 
foror:  An 
Fater& 
Filid?  an 
M4tn& 


nejpondeo.  Haiic  carum  non  fuilfca 
.  maioribus  nolhis  b:nc  cxaminatum, 
&  pati  innnmcras  diiiicultates.  Primo 
enim  in  rcbu^-publicis  eciam  Maho- 
maanis  vix  datur  cxticma  nvC.lTitas. 
Sccundo,ndaictur,  noiifoluin  filiutn, 
fcd  amncm  homin.n)  obligarct  :  in 
tali  enim  cafu  on\nia  con-imunia  funt 
cxcharitatc,  fcrc  omnia  cs.  iuftitia,  & 
finguli  faucrc  tcncntur.  Tertio  , 
tjuijpofitu  nccerfitate  gravi  y  potcft 
Paterfuoiurccedcrc  ;  porell:  obliga- 
tio  aut  ad  monaftcrium,  aut  ad  hfic- 
destranfire;&  fortcclcfado  tranfivit. 
Quj^  omn-a  huinana  funt,  &  c^uxdiri- 
munt  obligationcm  o.  t.m  a  fan- 
guine.  No  arc rancn potcsobitcr e- 
mincntifTimum  Cardinnlem  yfgidium 
Cokimnam  in  Qiiodlibcticis  difputat. 
6.qu£ftion,  i.pag.  ui.  iuxta  edicioncm 
Lovanienfcm  anniKj^^.doccrc  t  lem 
filium  poffe  veniam  cgrciiicndi  pc- 
tcre;  &  (1  hanc  non  obtincat,  noiitcne- 
riegrcdi, 

Hsec  clara  iudicas ,  &:  adh  uc  Pom- 
ponium  defcndis  &  ut  faciHus  poffis, 
ad  impcdimcnta  Matrimomj  rccuriis. 
Jurafangumis^  ais,  quA  naturaliter  mpe- 
diunt  &  dirnnutit  cotifinguuicorum  ma- 
trmotna  ,  nuUo  lure  civili  poffunt  dtrmt^ 
&adquicfco,  fitaiiaiuradantiir^  Mo- 
ncbtamen  mc  Lovanij  multis  Autho- 
ril  us  fubfcribendo  ,  poflc  Pontificcm 
dirpcnTire  ,  ut  foror  Fratcrquc  vaii- 
decontrahant,in  promotionc  ad  lau- 
renm  propugnaiTc  ,  propugnaturus 
ctiampofleut  Matcr  Filiuscjue,  I^atcr 
&:  Filia  contrahant  ,  li  Authores  hu- 
iusrentcntisercpcriirem:  fed  quia  nuU 
lum  rtpcri,  def  ndi  lentcntiam  com- 
mnnein  ;  quam  tcmcrc  falfam  dice- 
rem,{iauthoritatem  fec]ucrer  ;  tjuam 


temcrevcram,  (]  cx  minarcm  rati  hics 
a  n\c  vifas*  Forte  aiia?  func  ,  t]U-^^ 
nondumIegi;fortc  f.m  fcntcntijs  di- 
nnianuis  infutHcicns.  Hoc  alij  iiid:- 
cciit ,  cgo  ncniinem  doccrc  tcncor, 
fedmcntiri  non  tcncor;  adeoc^uc  1:»' 
ccrc  fatcormc  non  intclliscrc  cur  ma- 
trimoniaaiiqua  ctiam m primo  gra- 
du  ,  lintiiritalurc  naturjr.  QiiodlJ 
hoc  fenf  1  loquutus  cft  Poniponius» 
hascvcrbj,  lura  fatigutntsnullolureci^ 
vtli  dirinit  ;>c>^/«f,xquival(;bunt  his, 
ra,  qudt,  intcrPatrem  &  filiam  ,  interH^' 
tretti  &  filium  matrimotiia  naturaHtcrdt- 
rtmtint,  ctviltter  dirimi  non  poffunt.  cruut 
vera  in  fcntcntia  commnni..  ^^,1. 

Quiadeludicc,  qui  fua:  authoritJ-  ^'^^^^dJ' 
tis  tcrminos  tran  grcditur  , 
canonxi  lurisRcguIa  XXVI.  tu     «^"  > 
civiliReguIam  XXXVII. proponis; vi- 
dclicet, Nem9,  qutcondemnartpoteji » ^^' ■'J .gltni' 
filvere  (fi  ratio  &  innoccntia  poltu'/ 
Icnt)  nonpotefl.  excedit  igitur  luri»' 
dicrtionistermfnos, quieum  conden*- 
natjquemnonpoflctabrolvere  :  I'»^^ 
cnini  difcriincn  rcpcritur  intcr  Com- 
miifarium&:  kuicem  ,  quodillc  acl 
numdctcrmin:tus  folcat  cfl^c,  hic aU' 
tcm  habcat  auihoritatcm  abfolvcndi 
&dainnandi;unde  loannts  i8.  CHR^' 
STO  Pontius  Pilatus.  Mtht  tton  loq^^' 
ris  >  Nefcis.quta  potcftatem  habeo  (^^' 
cifigere  te,  &  pQteflatem  habco  dtntittf" 

Qu^Ris,  Anne  po(T^t  Franciico  ^^^^^;,;- 
de^egariaiuhoritas  ,  vi  cuius  '^^^'^ 
tnnare  rcum  poflit  ,  fi  mortcdig  ^^'j^ 
iudicet  ;  Si  tamen  innocentem  iu^l^' 
dicctabfalvero  non  poflit  r  Rep»deo 
Stando  mero  luri  natur.^  pofle  i 
Stando  civili  non  poflc.  Quonia"^ 
ciufmodi  commiflio  yiderctur  crude- 
litatciTi 


I 


"lariuin  periciilomalciiidicandi  ex- 
lit°"^'^V''^'^^^  tft  cnwn  humana  fra^i- 
^'Mia      l]^:     "^>»"o  libcnt  us  dicat  lus  (luam 
^'''«vpe:??^"^''^^-    Uu.;e  Ci  Bernavvc!.<s  apud 
/Sf.         ^ollandosin  inanus  ludicum  m.idit, 
ll^icumcapitcdamnarc  potcrant ,  at 
•^noccntcm  deciarare  non  potcrajit, 
S"3les  ciufmodiiu.liccs  hicrint?  qua- 
iiidk^-'^"'^^"^  ^Lipcriarcs/cfto  al  terius 

IV. 

f nul-  A  ^^^''^  ^iJoratiternuUmy  nuUam  eonfe. 


F  VNDAMENTALIS. 


r         f^,>r       ^*"'  "^^^''^  >  ^fr7«w 
T""^'-  rlr  ^^»5>dcquoagimus,cfttri- 
lia    "^'«^^^o'-  ius,  &  demctitorius ,  ob- 
%to,  ^^^i^orius. 


"^'       Arrib   ^'^^^^  camdem  Rcgi)Iam  dc- 
^ierit^  ^"^*     '^'^'^ »      ffiorahter  non  eH 

fpcc?'?**''''^'"'^-^^'''"'^'^^''"'' 
dens  ^  ^"^''fi^^^i^^f^^f^^itdentumperaic^ 
tltanm^n^'^^^'  honsrarw  autpramio 
'«^ ^y/,  7/« dedtt eiufmoUt conJllium.Vn- 
LXxTv^'^^"^  luris  civiiis  Krgula 
lurer  r^''^^^  ^"^^^P^^f^ffo  femper  m 
CQnm  '  exeventu  duntaxat ,  fedex 
''i^o^iuoquedefideratur,. 

piil.  ^^^^^^'''^^orcrcribocandcm  Re- 
o"'aiTi  Afi 

^itort  '  moraltter  nonefi  deme- 

f;^/^^^  *    ^^^^f'^'"^^  fi^cere  datum  per  ac^ 
^^'^kmf'*^  ^^'^^^^  ^'*^^t^  tntentionem  no 
U^'      nuUofuppluio  J.!gnusen, 

nuodfar''''"'''  P^''"'  '  ^  ^^^^^ 
Iurcr  v,V^      potuit.  Hincoiitur 

P^^uir.    Conpitj  nonfraudu' 
i^r.oeji  ^^^^»''"ccredati)  nuUaobli- 
^^^^errtt  \i  ^'^^^'        ^o^'*^  caUfditas 
'"^'^oloaaiocompctit,  Hinc  pa. 


t..t  viros  prudcntes  caufas  debcre.  &  N(7«  ufiUy 
non cfFcaus  iu.iicare.  Rccenfco  non-/'^ cdufilia 
nulla,  qu2  vidi.    Pcrdidinuis  Ttzic- funt  conf^- 
(ftu:n,Brcdam,  &  ante  Rocroy.im  ccxfi  deranda. 
lumu<;  intcrnn,  qui  rraici^tijmtradi- 
d:t,  Marchiodeno.iMnatusell  ;  &  et- 
iam  qui  Brcdam,  promotus.  &  D.  Fra-  ^  ^ 
cifcusdeMcllo,  qui advcrfo  marte  an-  ^'^'''^V 
tcRocroyam  conflixit .  honoratus  fu- .^.^^' 
itRcgijshtteris  quarum  hic  crat  fcn-       ,  ^'7 
lus.    I»  Rocrojano confliclu  multafunt  ob 
quAgrati>uvobisageredebeam.  Res  omnes  ^^^' 
bene  dijponce,  prudenter  lubere.generosc 
exequi  Principutnforti/iimorum  eft.  Vuto- 
riMRegffuoomnesprochrare  tenentur,  ne- 
mo dare  tenetur ,  quontam  iUas  dat  DE VS. 
Traicctinus  &  BrcdanusPropugna-^f^,,/,,, 
toies,  lumm..m  laud.m  ciiam  pcrditis  ^^£^^,^^„, 
locisaJcptifunt.  quoniam  fupra  om- 
nemfpcm  multis  illa  fcptimanis  con- 
tra  numerofifTunas  copias  defcnde- 
runt.    Marchio  dc  Aytona  prudenti 
&eleg.inti  calamo  fcripfit  Boetij  vi- 
tam,  quamComcs  de  ReboIIcdo  ante 
anno-^p  ucosevulgavit,  &  ^.r^.ait 
Con  maj/orgloria,  a  miparecer.perdioOdoa-  _  , 
ceraltalia,quelagan6.\ioc  cfl,  Glorto-  ^^^^^^^ 
fuis  Odoacer,  metudtce.  Itattam  amiftt, 
quam  obttnuit.  quoniam  glo  ia  non  a 
cafu  fed  a  prudcntia  genci  ofa  dcpen- 
det. 

De  tertio  hanc  Regulam  ftatuo, 
Obligattomoratiter  nuUa,  nec  vtnculum,^^^^"-^^' 
nec  tmpedimentum  tnducit.     Hanc  Rc-  ^^^^^^^^ 
guiam  in  duas  divifit  Bonifacius,  cui 
cft  XXVIIJ.  Quaa  lurecommunt  exor. 
bitant,nequaquamad  confequentiam  funt 
trabenda.undc  optimc  in  tribunalibus  , 
dicitur,  Legtbtts.&nonaMuseJfe  argu-  ^ 
mentandum-,  multi  cnim  aduscontra 
leges  hom  num  ii^norantia  aut  ctiam 
malitiafubrepum;  Vndc  Paulus  lurts- 
Wh    j  coa- 


T  H  E  O 


DlL. 

Actm  infe^ 
pletus. 


^onCaUm,  QifodcontrarationemlurUre' 
ceptame^y  nen  esi  ad  confequenttaprodw 
cendum.  Cui  ctiam  Bonifacioeil  B.c- 
gula  LII.  NW7  prttftat  impedtmentum  , 
quodlare  nonfottitur  effe&umy  Qth\  ^\'dL- 
tia.  Votum  ilmplex  refpcdu  matri- 
monij  cfl:  impedimcntum  impedicn^; 
votumrolcnncett  dirimens  ;  quod  (i 
•probenturfuiflenuila,  nec  illud  impc- 
dirc  ,  nec  hoc  dirimercmatrimonium 
potcrit.  Sic  etiam  matrimoniuni 
cft  impcdim.ntum  dirimcns  fcqucn- 
tcm  profciT-on  m  ,  &  tamcn  fi  illud 
nullum  fuiflc  probetur  ,  htfccrit  ya- 
hda. 

<intcr  a(ftum  moraliter  &  validc fj- 
^um ,  &  intcr  adum  invalidum  &  in- 
tcttuTn  moraiiter  datur  adus  incc- 
ptus:  &  hic  duo  brevitcr  cx  iminan  !a 
funt;  altcrum  quando  actus  inccpif- 
fc  dicendus  flt;  alrcrum  ,  qu*  iuridicc 
cx  aduincepto fubfequ.mtur.  I.  13.  ff. 
de  rcg.  luris  his  verbis.  Non  videtur  coe- 
pijfet  qui per  exceptionem  a  (  le^itima  )  pe- 
tittone  removetur.  Addidi  iilud  /f^if/- 
nia,  ut  remdilucidecxplicarcm.  Qno- 
nlam  ,  tameth  Jiemo  impcdiripoiTit, 
quin  privatitn  poftiilet,  multiafolcn- 
ni  lcgitimi &: iuridica pctitionc rcmo- 
vcntur:  quod  cxcmplis  illuftro.  Ad- 
mitti  ad  Rcgularcm  ftatum  poftulat 
luvcnis  fafcuLaris  4  poftulat  Noviti- 
us  iuxta  Icgcs  Bcncdi^^inas  qu  rto, 
oftavo&  duoJccimo  menfc.  Novi- 
tius,  li  pic  &  fande  procedit,  multo- 
rumopinione  exiuftkii  i  hoccft,Ic- 
gitimc  &  luridice  ;  adcoquc  iftctalis 
inccpifTe  dicitur  :  at  ex  meragratia 
Antiquitas  iaicularis.  ncc diiendus  eft inccp  ffc cf- 
inmona^  fc  rcligiofus  ,  tamctfiprivatiin  centi- 
fterio  quo^£s  foliciiavcrit,  &  habiiurn  peticrit, 


L  O  G  I  A 

remotus  fuerit  ,  nec  pcrmifliis  flcr'  f*'^^^. 
Novitius  ,  &  tunciegitime  Rcgula-rtf'''/' 
rem  ftatum  poftularc.  Hinc  eft  quodr^'' 
annos  antiquitads  R.cIigioiiis  non  nu- 
mcrct  a  dic  quo  incepit  folcitare  Sc 
privatim  orare,ut  rcc  pcrctur;  nona 
profcinonis  dic,  fcda  dic  quoincepit 
haberc  ius  profcflioncm  poftulandi, 
hoc  cft,  a  vcftitionis  dic.  Si  (iicas  e^^ 
gravcs  authorcs  ,  qui  tcncnt  Noviti- 
os  non  poftulare  profciTionem  cx  iu- 
ftitia  fcd  ex  mtfericordia  ;refpondcb® 
hancopinioncmefl^e  Sanchczij/«y«?/'- 
ma  tomofecundo  libro  quttito  captte  quar^ 
to  nutnero  ^4.  quam  probabilcmiudi- 
cat  Pei  cgri  ius/w  (Zommentar.  ad  confli- 
tut,  part,  i.capiteijuinto  ittteraB.f-  /^^ 
mo  quam  i  go  ciim  al.qua  I  mitationc 
cciifco  veram  Iheolog,  Regtd.num.^l^' 
ubi  Tiuiltis  aiiis  fubfcribo.  Aduan.e- 
andcmmoribus  Cifterticnfium  firma'  ^/j 
ri;Novitiiis  cnim  qui  approbari  ^^^^'  (Urf  r], 
derar, proftcrnicfe  m  capitulo  ,  Jrit^iffy 
Antiftitcrogatus,  quidpctat.^  rcfpon-  ^f^p^ 
deiy  mtfertcordtam  aDF.O.  &  aV.  Vatet' 
nitate  y  (jr  a  tofo  fan6to  hoc -conventtt- 
Subiiciamefll.-  ctiam  nuilt  is  Gomini^J 
nitates .,  in  quibus  antiquitatisanni* 
Profcflio!  e  numerantur.  Vtcumq^'^ 
rci  fe  habeat  ,  dico  omnemNovit  ui^J 
lcgitime  &  iuridice  admifljoncm  ^d 
ProfcfTioncm pctcre,  haiK nuilum f*' 
cularem  lcgitime  ac  iuriJicc  pctcre. 
Quoniam  lascularis  nondimi  vcflit«^ 
nuiio  iurc  menfam,cohabitationcm» 
habftumquc  a  Monaftcrio  poft"^^^' 
qusc  Noviiius,  fi  bcnc 

fegerat,faltc«^» 
poftulat  iurcprobabili.  5*lffj 

Hinc  patct,  Qiiid  apud  Lovaniefl- 
fcs,  aliofque  fuppltcare  ad  ft^pp^'^^^.\^ni»^ 
dumfit?  Qtu  enimfupplicat,ut  Iupp^^^^</? 


FVNDAMENTALIS. 


^^rcpbfllt,petit  privatim  ut  pofTit  pu- 
^ce  &  luritiice  peterc  quam  obrem 
F/^bdbiie  puto  fuppi.cantem  ad  fup- 
P^^candumlinecausa  rcpelli  poflljat 
^«^c»  admiirumutfupplicet,  (i  fuppli- 
ctjiinccausarcpclli  non  poHc. 

^.^  Hincetiam,ciuidfit  in  Parlamentis 
^  «^aufas  non  adm  tti.  Quo- 
^^^nj  tametfi  totalisnihil  al.ud  quam 
ndicapecitiofit,  debctpeti  facultas 
/•P  tcn.ium,  hoc  eil,ad  litigaiTdum; 
Qim  ^'""^  ^'""^  cviJens  eft  Aaori.  ini- 
TiQ^^^  >  i'tpercxccptionema  petitio- 
lijj^^"^^;  ;  qui  fi  non  obtineat 

in.^^^^i'  ijeeniiam  y  nonclldicendus 
^"cepiUe. 

valo^"^? f^P^ prrteritorum  a^uum 
de,nr^  ''"^'•^''^'"c»  &interrogas  ,  An 

\iXxi\  IiwCivi  cRcgu- 

t^n  0^9^  'fiitio  v:tiofum  esi ,  non po- 
VerK    '    (  "-eri  ).  te^rporis  convaletc. 

f**^'*^*  ai,sn,!^T'^        '^"'P"^  ^«"^•"^- 

^^'**f?pusa'  roicni  comitan  tcm- 

^ufH  ^^"^  *^^'<^""ift  ntijp,.]u«  firmarc 
en,..j*^"^'^ono  unumaut  alitrum  cx- 
''P'um. 

fiilcii  ^^*"^  inval-dum  bona 

^^^fion^  >  &  paciriccir.anesinpof- 
iniini  n  annis,  tclcg-ti- 

^i:,],,/^  .  liinc  ratione  pr«- 

'""oru    j"""'^°-"0''ic)"o<lmer3  tot 

'""1  Doir  j'*""'  '  ''«finit  ornn.  m  titu- 
''»fidV"&  '""^  validiim.  ii  (it  bo. 
'*flio.  rp  '"^oriim  qiiaclrjgiii-a  pof. 
l.*^oi  teno.ii  fcmpc.  banafidcs 


247 


requiritnr  vide  num        .]  Sitfccun- 
dum  excmplum. 

Petrus  invalidc  profelTus  e{^,  ScAnprofefi 
quinquennio  norecLmat;  Annc  mc-  fioinvali- 
rotctnporis  dccurfu  i.ivalida  p rxy  f cffio  dafilentio 
firmaturf  Tcneoillamfirmariin  foro  qumque 
hnmano;  non  tcmpore  fcd  confcnfu,  ^«wo^ww 
qiii  conconiitari  prjrfumitur  :  c^wo^firmetur} 
niam  ,  qui  fcit  lc  dcbercante  qum- 
qucnniumrcclamarc  ,  ncc  rcclamat^ 
videturconfcnfum  prstbcre  ,  &vota 
de  novo  cmitterc.   An  is  valide  coram 
DEO  polfct  fugcre  ,  ficuxoreindu- 
ceiei^ 

Aflero^  non  folum  potuiffe  Eccle- 
fiam  intcr  impedimcnta  dirimentia 
votumfolenne  v  erumenumer  «ffc,  fed  An  impt^ 
ctiam  votum  quod  humanitiis  iolen-  dnnenrd 
nc  clbimo  dG  fadofic  fccilfc  ;  quo^prafumpt^ 
n  am,  fiAntonius  coram  D £0  Cn  noa  dinmant  ? 
profcirus,& tamo^n  coram  hominibus 
foennit  r  profcffus  fit,  &:uxoremdu- 
cat,  fi.parabitur  ,  &illaalterinubefe 
pcrmittctur  :  ergo  leges  humana:  ita 
funtcxponcnjae  ,  uthienoiiacciJam 
exorbitantidp. 

Qu^is,  Air  a<f^us /cmel  validus,  Dtf^ 
dirimi  po/Tit  >  hoc  cil,  An  pofTitficri  De  dijfolu^ 
uta(5tus,qui  heri  valiJus fuit,incipiat  ^'ow^fow- 
hodice(re  non  validus  ?  Refpondct  rr4<9?/a<w* 
Phyfit  ui,  rcm eifdem  icaufis  intrinfe- 
cis&vtiam  extnnf(.cis  poffe  dcftrui, 
a  quibusf  ifl-  '.    Namfi  Binarius  addi- 
tioncunitatisfit  ,  ablatJonc  eiufdcra 
dcftruetur ;  undeortum  axiomaPhi- 
lofophicum  ,  lotum  diffblvttur  tn  tl- 
Us  parteSf  qiubus  componttur.  Etquia. 
Moralia  Phyficisfunt  fimilia ,  cft  luris 
Civilis  RegulaXXXV.  N:lnltam  naru^ 
rale efl,quam  eogenere  quid^  diffolvere,quo 
coUigatumefl.  Ideoverioru  obligatto  verbn 
toUttur-Mudi  confeufits  obligatio,  contrario 

^fn/f-n/tL 


\ 


Z48 


THEOLOGIA 


An  matri' 
monmm 

dijfolvt 
pojsit? 


confenfu  dijfolxitur,  Hinc  cfl:  «juod 
obligatio  ,  a  promifTionc  acceptata 
(  quac  probabilitcr  a  multis  adinitti- 
tur  ;  orta  ,  dino'vi  pofTit  contrarijs 
vcrbispromillarij;ncmpe  ;  fidicat,rc 
nolle  haberc  rcm  promiflam.  Hinc 
cftjdiHolvi  poilccontradum  qualem- 
cunquc,riO!nnesilli  difTolutioni  con- 
fcntianr,  qui  c<;nfcntiic  debucrcinrti- 
tutioni.  In  matrinwnio  coopcraiuur 
DEUS,  Vir&  FaMTiina  ,  iuxta  illud, 
Quos  DEVS  comunxit ,  hofno  non  /epaiet, 
&fi  omiics  tres  confentiant,  clifT  Ivc- 
tur:  undc  in  l  gc  vetcri  pei  libei:  um  rc- 
pudii  dirtblvcbatur,  quia  ilium  pcrmi- 
fit  Dcus. 

InProfcfTionc  folcnni  rcpcrio  Dci, 
Ecclefiac,  Reiigionis ,  &  vota  cm-ttcn 
tisconrcnfum&concutfum  ;  &  con- 
fcntient  bus  his  omnibus  poffcc  iflol- 
vi  profelTioncm  cxiftimo,  (ic  ia  aliis 
contradibus. 

Qiiacrisctiam,An  poffit  fieri  ,  ut 
nullusfucrit  contraftus,  qui  validus 
fuit,.^  Agimus  inltnfuvirtuali^qtio- 
niam  (1  femcl  fuit  vaiicius  ,  ut  rcvcra 
non  fucrit  valiJus  fieri  non  potelt; 
potefttamcn  fieri ,  ut  virtualitcr  non 
fuerit validus, hoc eft, ita (c habeat,  ac 
fi  nunquam  validus  fucrit.  Vcrbi 
causj.Vcndis  hortum  Antonio  mille 
aureis;  illum  ci  tradis,  &:  ip{c  incurrit 
obligationem  folvcn.ii  annuos  cano- 
nes  quinquaginta  aurcorum  quouf- 
que  congrcgetillos  n.illeaurcos.  Poft 
annum  colligit  Antonius  frudus  &a- 
gitur  dc d  flolutione contradus ;  &  tc- 
nc  o  bifariam  illum  diflolvi  poffc,  nimi- 
Contra-    riim  ut  non  valcat  inpolierum  ,  &  et- 
ctuum  dtf  iam  ut  nufquam  vakicrit.  Pofterioris 
folutio  du-  diftblution'S  vi  recupcrabis  hortum, 
plex.        r.cc  ad  aurcosmiilc  ,  necadcanoncs 


.Anfolennit 
frofepof 


Depoten- 
tikvirtua 
h  ad  pra- 
tentum. 


annuos  Antoniustencbitur.  At  vir- 
tutc  prioris  Antonius  rctinebit  primi 
iliius  annifru6tus,  &foIvet  primi  ilH' 
usannicanoncm.  S  d  v  rtutcpofte- 
r;oris itafc  habebit  Antonius  ,  ac 
nunquamillum  hortumcmi(fcti  &  id- 
eo  ncc rctinebitfrud:us,  ncc  folvctca- 
noncm. 

Q^i.^Ris  Tandf.m,  An-neprioris  pLti' . 
contrachis  dilfolutio  novus  coiitra- ^//a»  ^ 
ftusHt  ?  An  vcro  (it  prioris  mcra  i^ovt  co^t^* 
conicrvaiio  ?  R.ifponcieo  ,  aliud  clTc /''^''j!?,, 
<:onttadumtiniri;&  .iliudcontra(ftum//rf' 
difloivi :  &ex  ftimo  finiri  fineconti  a' 
dlu  novo  ,  non  diffolvi.  Finirlqiii- 
dcm  ,  nam  liloco  di^mumprotri  n- 
nio,  clapfis  iribusannis  contra^lus  i' 
,fte  fine  nova  folennitaieiinitur:  at  e- 
lapfo  uno  anno  contrafius  ifte  non 
pocclt  cx  naturafua  finiri  ,  poteft  ta^ 
mcn  convcnicntibus  partibus  foM» 
puta  ,  ii  locttariusius  quodhiibctiu 
domum,ccdat;  aut  mihieandcm  itc- 
rum  domumpro  codcm  prctio  loctt: 
fiprimum,ericdonation;s  contrafti*^» 
fif.cundum,  erit  contradus  fccund^*  ' 
locationis.    Subtilia  hxc  funt  ^cd 
quse  farpc  difputantur  in  praxij  & hunC ^^^^^*' 
cafump.cpono.  [Dcdiftidomum  Ati'^^^ 
fclmo  in  cmphyteufm ,  hac  lcge  i  -^*^ 
quotielcunque  illa  mutaret  dominui^^ 
vigefimam  prctij  partcm  l:abercs. 
huiuR  contraftus  illa  domusab  Ani^* 
movendi  poteft,  at  dona;  i  nonpott"' 
Vcnd  tillam  Anf.lmus  Fridcrico  daO' 
busmillibus  aurcis  contradu  lcgi^*' 
mo  &valiuO.Atillcpcenitentiadu<^^t'* 
domum  rcftituit,& Anfelmus  accept^f- 
&inquiris  ,  An  hic  duxfuerint  vcH' 
ditiones,  vel  nulla  ?  &  rcfpondeo  dua$  p^/^^^^ 
fuilfc;  alter..m,qu3ecxuit  domo  ^^'^\(n^^^' 
fclmum  .  &  coaftituit  dFridericum 


FVNDAMENTALIS. 


149 


vcrum  cjusdem  Domus  Dominum;  cesdeclarat.l.i.dcReguIisJuris.  Tce-promov^H^ 

^lteram ,  qua»  itcrum  dominium trans-  mindt ab  omvibus ojficiii  ctvtltbus   .'prv/ir:;^^/^  }  An& 

^«lit  ad  Anfeln^/^.r.:;  2d?oQuc  domum.  rmoufiiv,:  \  cTjded  nec  ludices  ejfe  pof-pueri? 

mutaviffe  dominum ,  &bis  tibi  vi-  funt,  nec magiJlrAtumgereretnecpoJiuta. 

g^iimam  partem  dcbcrc;  hoc  cft  aurc-  reynecproaliointervemre.nec procuratorcs 

^scentura.    Hinc.  Luxlegic.fF.de  exiftere.    Itemimpubesomnibusofficiu  ct~ 

.    '^gulis  Juris.    Omniai  quajure  con'  vtlibm  debent  ahftinere,    [  Excipceas 

^^"Untur.cotrario jure pereunt.Chniis :  dignitatcs  aut officia  ,  ad  qus  jure  aut 

^^^^'^ ,  quaiure contrahuntur.eodemjure  confuetudine  fpcciali  foeminar  folcnt 

Jl^^^ipojfunty  &debentcontrario,  adeoque  adfumi  in  communitjtc,in  qua dcgis. ] 


^'^^^pofittvojtffolu^ 

yactcr  aftus  nullos  ,  danturctiam 
&  ifts 


^^'•^bna?  in  Republica  nullx  , 
*^*it,qu*infamcs;  undc 


Ha?c  Kc^ula  dcfumpta  ell  cx U!piano 
libr.i.adSabinum. 

Si  harwm  lcgum  rationcm  quaeris,  dlit. 
adnotato  duo  omnino  rcquiri,ut  quis  Princeps 
digne  officiopublicofungatur^  nimi- /'owo  tn^e- 
rum,  utmaturitatemjudicii,&bonam 
Ij^^ffitbuf  port£  non  pateant  dignita-  voiuntatem  habeat.    Haec  prajfumi-«^vo/«w- 
ratt'"*  ^^.^^S^I^a  LXXXVII.  &  ejus    tur  abcffc  infamibus;  quia  Infamcsfrfff/f 

>  quia  talibus  promotiombtis,   funt  ,  qui^raviffime &fceleratifrime/»r<c(///w, 
.  ontamhonorantur  infames,  quam    niali,adcoqueimcinjuria  fcmpercen- 
/  '^^^^"^ur  honores.    Ut  conftat       fcripofl^untmali.  IllavercdecftPue- 
jQ^l*^:''^  ^i?«/f^f.  Alexander  Impcra-   ris.    Utraqucfaepcfocminis.  Sunte- /«- 
^  ^cmquit.  Ncquefamofts &notatisy   tiam  aliqui  quinonrationeCriminis,/^;»/^. 
^  H^osfceltis  autvttaturpitudo  inqutttaty    fcd  rationc  miniftcrii  infames  funt ,  & 
gatT^  '*^f*^^^^^oneftorumcootufegre'    hispraecludituraditusaddigmtatcs,  ut 
(^^^.'^^'^^'^^Jfportapatebunt,    Sancin-    hac  via  omncs  ad  famam &gloriam 
fj,j^  ,^^^^       duplicem  ,  juris  &  fadi    invitcntur.    Ejusmodi  erat  infamia 
,      &  fcirevisdcutraRcgiibiftalo-    Paftorum  apud-^gyptios,undcJofcph y!« P^^w 
^ain^r    -^^  Rcfpondco  cflc  certum    fuafitfratribus  fuis,ut  fcPaftorcsd  ce-T^r 
proirl^^^*^  <ic  utraquc  ;  &  juberc  ne    rent,  nc  cohabitarc-<€gyptiis&mori-  mis? 
fcnr  ^^^'^"^^^^     dignitatcshomines   bus  coruminficicogerentur.  Gcncf, 
f(;y  ^*^.^'^  Judicis  honorcdiminutos,    ^^.^^.ficait.  Cumvocaveritvos(Kcx) 
viros  ^^^^*'      etiamillos,  quiapud    &dtxerit,  Quod  eU  vpns  vejirum ?  Re- 
r^jj^^^S^^ves  &  pios  prudentcr  difcur-  fpondebttis :  V,n  Paftoresfujnusjerrituiab 
l>i'^^^  *  ^^famialaborarc  probanrur.    ttjfantianoftrausqueinprafens  ,  &nos  & 
fqfjj  n^^^-^  ^^Suam ;  quia  viri  pii  fajpe   Patres  noftrt,    H(ecautemdicetis,t{t  habi- 
nius    'r^^^^^^^^^^^&^^cpcPctruscxu-    tarepojiitis  tnterraGefen  -y  qutadetejhn» 
fiorix^l  ^^^""^^*'^^^^  malitia,&  nimia   tur  ALgyptii omnes paftores ovi^tm.  Quam  - 
prud     .    "^'"""1  <^rc<iulitate,contra   obrcm  prccario  vifl  funtapud  yE^yp- 
niii-^  oml^  ^Jgulas  infamatur;  ncc  c-  tiosviverc,  ncc  unquam  adC  vilesdi- 


vidi 


'Q^nisdiccnda  cftinfamia 


^tur 


qux  gnitatcspromoti,  &poftcaaflli(5li  ab 
alio  Pharaone  qui  non  cognofccbat 


^'gii^tat'^^^^^^"^^'^^*^^^^'^^^"^^^    lofcph  ,  &  utmancipiafurnislaterum 
omnimn  aut  ferc  incapa-  adiudicati. 


Scr- 


2  50 


THEOLOGI A 


tes  neque- 


Servi  in  lu- 
re  fttnt 
nuUt. 


^^^'    .       ScivictiamutMancipiaadigfiitati-  diftingiu't  Intcfmanatcnere&cont^'^'-'?'^^^ 
Curjervt   bus  arccntur,  cjuod  hoftcs  olim  fue-   Irerc:  non  ncgaiFuriofos(amcmcs^''' 
T^^^^^^^^  rint,  &:bonactiamrmmcarercvoIun-   nivcrrosintclligit  )poncpcralium^'C" 
_  tatecrcdaj^tur,).  iii.dcrcguiJurisCi-    fcnderc  fui  jura  Lgitimc  adquilit^- 

vil.  Servus  Reiptihlica  caufi  (  hocefi  ob    quis  cnim  diccrct,  tfTc  bcnc  gubcrn^'  tJu^^^* 
rtQ2,oi\2i  ^uh\\C2i )  akjfeyionpoteft.    Et   tamR.empubIicam,inquaamenslit^^'  ^^^^/i^ 
ibidem  1.  zz.  Inperfonam  fervtlem  nulU    tc  cxpaliarctu  ?  &  inhocFuriofosri"*^^^^^^?^ 
cadttobligatioy  (vidQlicctJtmdica  & pu-    miJcs  eflb  Pupill.s  /udicat;  in  hocta"  ^ 
blica)  dcihid.L^i.Ouodattinetad  lusCi' 
vileyfirYipro  niillishabcntttr,non  tamen  & 
lurenaturait,  Quiaquodadlusnaturale 
atttnet  omnes  homines  aquates  funt.  Et 
ibid.l.  107.0«»/  fervoa^iio  nulla  f/?.l.ii8. 
cod.  m.Qui  in  fervituteeHtUfu  caperenon 
poteftinanicumpofideatur  ,  pofiderenon 
vtdetur. 

HincluxilHperiodo 


icn  totam  airtcrcntiam  conitirui». '  ^^.  ^^i^^ 
Liod  Pupilius  mcdio  Tutorc  novos  ^^^^^- 
antraftusinire  poffit ,  quod  Furiof^i^  ^ 
on  potcft,-    Sedmc  ludicc  hxc  dif' 


Annon- 
nollc  di' 
ftinguitur 
4t  velU^ 


mcn  totam  diffcrcntiam  conftiruit) 
qu 

contra 
non  potc 

fcrentia  a  p^acito  Rcipublicaj  &  non  a 
rci  natura  pcndcti,  poflct  cnim  dari 
ftiriofo  Tutor ,  qui  habcret  authorita-  "^^!^^ft* 
tem  cmendi,  vcndcndi,alienandi,bo»^  ^^^^^' 
Ijus  efi  non    ctiam-radicalia  ad  majorcm  Furiofiii- 


noHe,  quipoteft  rf//^.I.  i.fF.^dcrcgjul.Jur.  tilitatem.  At  hujusmodi  Rcipublic* 
non enim  Infamis,Fcemina,lmpubes,  placitum  non  dari  defado alTerit  h*^ 
Scrvus,  cenferi  poffunt  nonnollc  (i-  Juris  Politici  Rcgula.  Ncc  contra 
m6necnolIeJmagiftratumgerere,aut  miiitat  lex39.fF.dc  Reg.Jur.  F«r/^^^^ 
publica  munia  adminifti-are,  cumipfi  prodigi,qui  publice  condemna* 

incapacesfiiu,  &  vellcautadrpirarc  ad  tusefl;  aut  cujuscumqueaHus)r«^^^'' 
cjusmodi  dignitatcsnonpofTint.  For-    nis  interdiftujn  Jtt  ,    nuBa  voluntas^' 

QiiiafiplacerctPrincipi,  id  quodpro' 
pria  non  potcft,  aliena  volunratcpo»' 
fet. 

VI. 


tc  lcgendumcft  nm  vellCy  ut  fenfus  fit, 
l  ibertatts  neminent  arguendum  quodnon  rolueritfa  ■ 
naturd*  cere  quodvelle  nonpotmtux.  naturalibt r- 
tatis  phyficap&moralis  nofcatur;po- 
ftulat  cnimarbitriilibcrtas  ,  utpoflis 


Tcm  faccre,&non  facerc:quam  ob  rcm      A  Ctus  (  abfolutc  )  kgittmi  condit[^'  ^^s^' 
uiffctras-    '^^nemnonrecipiuntneque diem  {(^^^^.^  pf^"^ 


non  diccris  unquam  non  vol 
vo'are  Caucafum,autConftantino!po- 
lin  reftitucrc  Chriftianis  ,  quia  neu- 
trum  phyfice  potcs  faccre  ,  neutrum 
vellccflicaciterpotes. 
T)Lvr         Pr^tcr Infames,  Fcrminas,  Impu- 
f«no^f//4  bcSjfcrvosqucetiamFuriofiapudJufti- 
funt  nuUi.  nianum  nulli  funt.I.  ^.fF.  dc  regul.  Jur. 

In  negotiis  contrahendis  aiia  caufahabita 
eft  Furioforum,  aliaeorumquifaripojfiint 
quamvisaUumrci  nonintelligerent.  Kam 
Turiofus  nuttum  negotitim  contrahere  po^ 
Vifirimcn  tefty Vt-ipiUtisfommaTutore  auClore agere po- 
mterfurio-teft.    Ecce  Pauluslibr.z.adSabinum, 


Conditiove  add.itur,  nulli  funt.^BoO''  ^^^^//Jj' 
facii  Rcgulam  hanc  L.  non  pofle  de^' 
mnibus  adibusIcgitimisintcUig' ti^^T/^ij/^''''  ' 
nifeftumcfti  &idc6  illos  in  ablolu^^ 
lcgitimos  ,  &lcgitimosctiam  condj" 
tionate  dividercncccffariumcft- 


dtus  igitur  abfolutc  Lgitimos  app^^  ^  /^r/. 
Emancipationcm,  Acccptilaiioi^^."^'  , 
H.rrcditatisaditionem  ,  Serviop"^^ 
nem,  rutorisdationcm,Adoptionci  > 

Eleaionem  ,  &  Poftulationcmi 
univcrfaliiisDiria^^jcdioncm  i  ^ 
Matrimonium ,  quod  abfolutus  ^ ^^^^ 


0«^ 


j^ip,  F  V  ND  A  M  ENT  ALTS. 

^ra^us  efl ,  nam  fi conditio  accidcnta- 
|^»t,judicaturnonpafita  ,  &fifub- 
«antialis  (  hoccftcontra  Matrimonii 
^  ^ntiam  pugnans  ]  judicatur  contra- 
^umtotumannulhr^. 

Porro  ifti  a6lus  non  admittunt  di- 


coiidit 


t>its    ^ 

^*''»-  ^^^^"^^"^«^'«iatveronon  videocur  non 
J*°"J."trcciperer//m  i^tfo,  (i  non  om- 
"^Valtem  praecipui^  fed  &  ipfi  non  ad- 
J?,'ttuntconditionem  ftrturam,  at  nc- 
o  curnopodintprcfcntcmautprx- 
^tam.    ,Et  ut  rcm  meliu^sintellii^a- 
^H£>placetaliqiiotcxcmphfub)Tigerc. 
^'««»ifi;>4     f^^iiancipationis  ha:c  formula  ,  Ege 
l  f  f^ximapoteflatepatna/iviaurus 
cftnuHa.;  quiacumilla 
itio  non  fit  humaniTiis  (cibilis,n6 
P^"et fcire  an  ifte  cllct  mancipatus ;  & 
M^^aindubiobeatusquipoiridct  mn- 
h        h    c     authoritat^  parcntum.iitiam 
t^^yp*-  "^"'a  eflct  nulla.£^o  t,bi  comedo 

<f;/«w.Nammo- 
^iiatraaaridcbcntutphylica,  &:ho. 
^^«nonpotciloccidiPhyficepcrduos 
ta  vcldebct  non  occidi,aut  i- 

°*^cidi,  utnuTiquamhumanitiisaut 

lu  r       ^rnancipatiolit  qusedam  vir- 
r,,/'^^-  liu     ^^^^"^"'^  '  vi.cujusii- 

^  *  emancipatus  ita  fe  habet  ac  fi  o- 
co^T'^  ^'^fcrct  parentibus  ,  rationi 
tin"  ^^.^^*^^^'"^  f »  ut  qui  rcfpeiftu  hlii 
^i^^"^'p3ti,fuo modo ,  moral;  &  poli- 
""turoccifijcodcmfcniumor- 


'^on  ^^"^P^^""*""  icmaneant.  Atcgo 
h  ^t^uV  ^^r  'cpugnantiam  in  ifta  for- 
^10^^^^  a  par  ^T^"^  eflquodcrudeltter  traclatur 
U,r'^-  thJr  fg^Tttmmabeorundemaw 

bcat     ^•''""'^ '  "^^ 

ab    ^^^^^^ '  ^^^^^  haCyCoucedo^ 

^Utf      Q'i»  '^*'!^"''  ^  jurisdtatone  Parentum, 
O*'  con,/l''^^"i"^cr  dc  omnibus  aliis 
rCdf   "''^^^^"^^  lcgitimispotc 
^'j  hmatnmoniumrxcipiasjin 


qiio  Jura  fcmpcr  dcfidcrant  maiorcm 
claritatcm :  &fo''tchocipfumdcfide  tum. 
rium  tantum  ordinatur ad  meiius. 

Hsec  ipfi  /.  aiitis  Ie^it;?nrff.hoc  tttuL  dlviii. 
optimc cxplicavit  Pomponius  vcl ut  a-  Qu^ttdo 
liivoiuntPapinianus,  Acftis,  (ohfolLi^  condtt:^ 
tc)  lcgtttmi,  (jiii  recipiunt  (aln,qui  non  re-  noceat  /w 
cipTunt^tevel  condttiotiew  veltttt  Macipa-  contraiit^ 
tio  {aln,Emancipatto)Accepttlatto,'h£redt-  btu, 
tatisAditw.fervioptiOy  Datio  Tutorts  ( ad- 
dantur Adoptt9,Dtri  Adjeciio ,  nam elefito 
ScPoflftlatto  Conditionisadjectionevi- 
tiantur ;  ScMatrimonii^ffiM  cond  tio  fit 
taiis  quac  ejus fubftantiam  dcftruat ) in 
totum  vftiautitr  pertemporis  velCovditie- 
uifadjeclionem.  'Nonminqttam  tamen  actut 
fupcr/criptt  tactte  recipiunt  ,  qudi  aperte 
comprehenfa  vitttm  aJfcrunt.  (Nota  bene  ) 
nam fi  ac<eptttmferatttr  et,  qui fubCondi* 
ttone pi-emrfityita  demimt  egiffe  altqtttd,  ac- 
ceptilahointelitgtttir,ftMgationisCondt' 
tw  extttertt:  qud ftverbjs  nomtnattm  accep^ 
ttlationts  compreheKdatur^mUius  momen' 
tifacietactttm.  Senfit  crgo  PoiHponius 
(Papinianusj  &omnes  iHsqui  corum 
vcrbaloco  Rcgulxl.  yy.ft-.dcRcg.  Ju- 
ris,pofucrunt ,  nan  omncm  condirio- 
ncm  cx  natuiareircpugnarciftisa6ti- 
bus,  aiias  cnim  illancimpiicitc  quidc  conditiore 
admittcrcnt ;  at  ex  natura  rei  rcpugna  pugnat. 
r-C  multas,& in  foro cxteriore plcrasq;, 
&  inftrumcnta  dcbcre  ficri  claurnlis 
abfolutis  ,  Juifl  enim  nonnulla,qux  a- 
iiquam  conditioncm  fubintclligi  yo-Covditio 
Uint  ,  non  patiunturaliquamcxprcfsc  iinplictta» 
dicivelfcribi. 

VII. 

QUitSTlO  INCIDENS 

Dc  conditionato  contraftu  UoccflyDe 
Teflamento^DcnattonfiProfcsftone  fblenru^ 
votoftmpliciy&  quocum^^al/o  aclu  aut 
pattOyquod  exprejfa  aut  tactta 
condittonejubfifl.it. 

SUmma  cft  folennium  omnium  a- di  tx, 
duum  Connexio,  fcd  quiaRcgu-  ProfesfiQ 
I  i  1  iaria 


Monaflicd  lariarpccialiustraflamus  ,  conditio- 
cottdttio'  natam  lolcnncmProfyfrioncm  difcuti- 
9tat4,  endain  proponimus  ,  multadefimpli- 
cibus  vot!s,multa  ctiam  dc  Matrimo- 
nio,  &  comradibus  aliis didluri.  Sci- 
musnos  dete^ftiirosroIid.fTimumlapi- 
denijCui  mulca  inniti  dcbcantvinvifum. 
ThomseSanchcz,  Bafilio  Pontio&a- 
liis,  qui  de  Matrimonio&  folcnnibus 
aliiscontrajffibus;.  fcd quianoncfta- 
nimusdiccrc,qu3B-abipfisfcripta,ami- 
cosipfos  cflj  nobis,  fcd  vcritatem  efle 
magis  amicamprotcftamur.&nepro- 
cmio  oncrcmus  lcftorem  ad  rem  vcni- 
mus. 

Conditio.  Multa  fcriptores  dc  nominc  Condi- 
fifl^multa  ctiam  dc  fignific  ationc  j  at  iii- 
tcrmulta  pauca,quaj  rcm  claramdilu- 
cidcnt.  Undc  fiquidem  nominis  fi- 
gnificatioccrtaeft,  noncftcur  obnu- 
biletur  expofitionibus  non  necc(fari- 
is;  quoniam aliquandocontingitdc- 
Andffini-  finitioncs,qu2EputanrurClarioresdc- 
rio  femper  fmito.ita  cfie  obfcuras  >  ut  iHudrufti- 
fitcUrior  cus,  hanc  vix  fapiensintelligat.  No- 
definito^  tavit  hoc  Cartcfius>noto  &  ego ;  quod 
utnonfolumnotcm,  fcd  demonftrcm, 
pidorem  in  mcdio  pruduco.IIIi  coram 
tejubco,ut  qualitateviribilivisuscon- 
grcgatiNa  tabulam  pingat  &inea, 
qualitatc  vifibili  viiiis  disgrcgativa  de- 
lincat  Alexandrum,  An  me  intcliiget  ? 
Minime,  Jubeboigitur  ut inTabuIa 
nigra  colorc  albo  Alcxandrum  effor- 
mct;  &ftatim  me  intclligcns  j  oftcn- 
det  fxpc  definitiones  eflTe  obfcuriorcs 
dcfinitis,  &  crrarcDo(5loresdum  res 
c}aras&  univerfisnotas  volunt  diluci- 
darc.  Nolo  igitur  quid  fit condttio  cx^ 
ponere  j  notarcsefti  nccpotcftcla' 
rius  aliter  quam  mero  i-K)minereprac- 
fcntari. 

D  Lx.  Profcflio  igicur  conditionata  illa  cft 

FrofesfiQ   qiu'  conditioni  innitituri  \xtjVov€0,fio' 


THEOLOGIA 


biit  Pater  meus.   Vd veoyfi tale privfle^iufft  ^^f^  f 
habetif^  Conditio,qua:intcrvcf>ircfa- 
let,  variacft,  Ncccflaria,  Pofljbilis  &  ^^y^v^''^ 
Impo/fibilis ;  Honcfta,  &  inhonclU  f  | 
Jncompoflibilis  &  conhftcnsi  Ccrta 
SuDubia  >  Cognofcibilis^&Incogno- 
fcibilis»  Pra'te'iita,&:  Praefcns,&Futa- 
ra^  Omncsiftas,  &aliasetiam  occur- 
rentcs  cxaminabimus,  &  Dodrinatn 
Mairimonio  &alii$  contradibus  con- 
fentancam  poncmus,  adnotando  cori' 
ditionalcm  PoficioncuT  pofita  condi- ^-^^^/jf 
tionetranfire  in  abibluram  ,  &hanc  ^^^^j^// 
cfle  optimam  argumcntandi  formatvi  >  ^^j^' 
DonaftiPetro  aureos  centuniifieffetDoi^or^ 

atquiefi  Doclor:  igitur  contraciu  teneri> 
VIIL 

Conditia  Necessaria. 

OMnia  illa,  quse  naturam  rcfpi^l'  ptxJ' 
unt,&ab  hominibus  ccrto  cogP^'  cii^i^]^^ 
ta  impediri  non  pofliint ,  non  habcf^  ^0 
vimconditionum  dicuntur;  qtioniai^  ^^^f^r 
hx  propofitioncs ,  Voveoyfi bert  Sol ort^  ^^^f^^' 
futt,    Voveoyficroffit  oriturus,  Vovcor 
mare  exficcatum  non  ci},&c  al  i  ae  fiiniles  " 
quivalent  huicabfoluta:,  Voveo.  Co'^' 
ftatex legCjfi  pupillus     D.  novat»^^ 
fubconditionejitpulatur  ,  quaomni 
extituraefiipure  vtdeturfitpuUri,  Et  ^^^'^ 
Icgcm&  authoritatem  produco  io 
tamclara }  utmoremgcramimpcrJ^^^' 
qui  non  crcdent  lianc  chartam  alba'^^ 
cflc,nifilegc  &Juris  pcrito  fuadeatur. 

Notaob:tcrdifficilem  cflchancpe- 
riodu,  Qu£ fecundureru  naturafuntc^^"^ 
ta^non  morantur obltgationem, 
nos  /w^^fjrMT^wr.j^.  conditioncs,inftijJ' 
vcrb.obligXcrtitudocnimrcfpcCti^^^ 
eft,  &qus  fecundu  rcrunaturanece ' 
faria  funt ,  modo  nobis  inccrta  <inf> 
obligationem  morabuntur  QiJ^^^^^^g 


FVNDAMENTALIS. 


25  J 


contraclus  bonuseft,7f  craspluat, 
^abo  tibtocreasydc  tametfrpkiviarccun- 
Qumordinem  naturiefjt  ccrtaynon  tc- 
bor  hodic  ocrcas  darc,  ncc  crasante 
<juam  pluat,  quia  mihi  pluvia  inccrta 
j  &  ciim  obligatio  a  conditionc  oi  i- 
*tur,incerta  cft. 

IX. 

^onduio  Infallibilis Li- 

BERA* 

J^ter  ncccflaria  &  infallibiliadifcri  • 
""'cn  notifTimum  cft  ;  quoniam  illa 
^^^^^fttoi  L  '^"^^^^"""excIudutjiftaimbibunt.U- 
C  /,ie    '  .^;  ^otandum  cft  id  quod  uni  cflh  infal- 


^ii^^j  aiteri  ncccftarium  clfc.  Abfo- 
^utc neccfl^arius  foius eft DEIIS prse- 
ipfumrcliquaiUifunthbcra,  quo- 
J^i^m  univcrfae  ere;«tur^  abillius  vo- 
untatc  dcpcndcnr.  Acexhis  quae  Deo 
^^mtlibera,  multa  funt  mihincccfla- 
J^^>quaeimpedirc  non  poflluTi;  infaU 
fci      ^^^'J^j         divinitiis  dodus 


"^e  infallibiHter  fadurum  efle. 


noris  gcncris  funt  ortus  foh  s  ,  oc^ 
^^I"s  Lunge ,  &  fimilia  ,  qus  Icgibus 
^^ttirae  obcdiunt;  Poft.rioris  fuiflcc 
^^^•  j  votum,  (i  poftChrifti  revclati- 
^nein^  atantencgaroncm ,  dixiflct, 
^'^0  mt  talem  &  tantam  pcenitentiamfa' 
J^^nmfi  hodte  Chriftum  ante  gaUicmtum 
^Jg^yerox  Petro  enim  crat  infallibili- 
^^/utura  ncgatio;  &  tamcnlibcrai 
^^■t  poterat  non  ncgare  Chriftum. 
fi  conditio  mihi  non  fitlibcra, 
*^icuindumcurfum  naturae  necefla- 
,  "^ihieritcomingcnsi  infallibilis 
^n> fl  ccrtb  praevifa >  dubia autcm  i 
§ttorata.  Dubiam  contingcntiam 
y^r^V^  hacpropofitionc,  Crasjn- 
^'*^<JXorf««f,hocenimpendctaJoan- 


nis  libertatc,  cnjus  ac^us  ccrto&in- 
fallibiliicr  prsvidere  non  poflTum. 
Contingcniiam  infallibilem  rcperio 
in  hac,  Anttchrtflus  nafcetur,  Hujus 
nativitai  non  pcndet  avoiuntatemea, 
non a  curfunaturalirerum  ,  fcdadc- 
crctodivino,mihircvclato,  adcoque 
certiflimc  cognito.  Dc  futuris  con- 
tingentibus  infallibilitcr  &certo  even- 
turis  agam  nunc ;  nam  de  dubib  even- 
turis  acturus  fum  infcrius . 

Ut  igiturrcmmeliusintelIigas,ho-  DLxia. 
rl  tcrtia  poft  occafum  folis  (  fic  numc- 
rabant  horasjudsi  lemporc  Chrifti) 
rcvelavcritPciro  Chriftus  ncgationcm 
futuram ,  horanimirum  fcprima  (no- 
bis  prima  poft  mcdiam  no6tem)Pctrus 
futurum  fuum  lapfum  divinitus  cdo- 
(5tus  dixcrit,  Voveo  noningreat pratorium,  InfaUthilis 
fi  Chriftum  negarurusfttm,dcconMQr,2Ln  ^o?iditio 
hoc  votum  quod  grammaticc  condi-  t^ftttUa.] 
tionale  cft  ,  moralitcr  fit  abfolutum 
&purum?  &rcfpondco  aflTcrtivc;  x- 
quivalctenim  huic,.  Voveo  non  ingredi 
prAtorium,.  quia ,,  cum  conditio  vcrc 
tutura  fit ,  futuritio  illa  jam cft,& con- 
ditionepofitain  abfolutam  puramque 
iranfit  conditionalisi  quia  haec  afler- 
tio,  Voveonon  ingredipratoriumyfichrt- 
ftuni negaturus funiy  omnino  (  quod  no« 
tareoportct)  a^quivalct  huic,  Voveo 
non  tngrcdt  prAtortum,fi  nunc  fitfutura  tl- 
la  Chriftt  negatio.  Atqui  noniliaeft 
futura,  &  hoc  fcit  Pctrus  :  crgo  illa 
cenditio  in  verbis  folummodoconfi- 
ftcns,  moraliter  ioqucndo  nulla  cft, 
[  Sc<l  adhuc  illa  vcritas  vidctur  falfifi- 
cans,  nam  fiPetrusnoningrefrusfuif- 
fct  Prastorium  nonnegafletChriftum 
in  illo  :  ncc  fuifl^et  ncgatio  futura. 
Sedhicfcrupulus  alibideclara- 
bitur.  ] 


I  i  3  O»- 


THEOLOGIA 


X. 


kConditio  Iniallibilis  Cgn- 

TINGENS, 

jJhtltrv.  T^^^*  conditionem  libcram  iiifalli- 
*-^biHtcr  cognitam,  poaam  con- 
tingentcmrcvclatam,  quamctiamin. 
fallibilitcrprsefciam.  fi^v^o,  iiiquam, 
fi  Anncht  ifiw  nafietttr .  Contrabo ,fi cbri^ 
ftm  judmtHrui  efi  v/ vos  &  ttmtucs.  1 
ki  cnim  conditioncs  cum  fint  ccrto  po- 
Ctx.ita  fehabentjac  fifidjedta:  non  cf. 
fcnt  ;  quam  ob  rem  illiid  votum  eft 
purum  ,  &  ubfoIutLis  eft  ille  contra- 
^ius,  Ita  Thomas  Sanchcz  itk.  5-  de 
Vi4tr,dijp,  z.  RchdUis  Ifbr.  2*quafi,iQ» 
fiii.i^M  tcftc  Bafilio Pontio^/* w/4/-r, 
lib.y<4p,  I .num.i^,  communitcr  fic fen- 
tiunc  Theoiogi,  At  cjuiaipfc  Bafiiius 
ffpc  aCommunidcviat.quod&modo 
facit  ,  quodjure  id  faci«t  videamus. 
BafiHi  opi'  [  i^rim  tamen  eft^  ait,  (juod  docet  Covarr* 
fti^,  x.p.t.l.%.z.n,\  i AienrtqueUtbr, II Jema' 
trm.cap.ii.n,^,& oltm  Adrianus  qHaft,^. 
de  matrim.diib.  iC.  &  17 ^ejfimatrnmm- 
um  ctmdtttonale»  ]  Si  rationempoftu- 
Ict,  dicit  c(fc  manifcftam,quamcxdi- 
dtis  colligit,  & ad hanc  formam rcdu- 
cic.  Nam  licet  ccrtum  fic  Antichri- 
ftumnalciturum ,  at  inccrtum  cft  quo 
tcmpor^&di»;  5^  potcftcontingcrc 
^uod  non  nafcatur  vivo  legarario 
Ccontrahcntc  ,  vovcnte,)  &itaha- 
bct  eftc<^um  fiifpcndendi  :  quode- 
nim  in  incerto  ponit  ,  non  potcft 
noncftc  conditiofufpcndens,  ut  di- 
^um  cft. 

itnpugnH'-      At  ego  I  aBafilio  qucmSalmanti- 
iuu         c«  fum  vcncratus  ,   hanc  pcriodum 
fcriptam  cftc  miror;  quiapolluitda- 
rifTimo  illc  ingcnio  ,  &:tamcnhicres 
toto  CGcIo  divcrfas  confundit.  Aliud 


cft  diccrc ,  Voveoft Antichriftus nafietur  J 
Ali  ud ,  l^veo ,  /  ante  ebitum  meum  tia  - 
fcetur,  Nam  ilium  nafciturum  e{fe  in- 
fallibilc  cft  ;  at  cifc  antc  meum  obi- 
tum ,  dubium  aot  impi  obabiie :  &Ba- 
filiofiJblcriboncium  clfet.fi  agcreturdc 
propofitioncfecunda;  at  fubfcnberc 
ncquaquam  poifumus  ,  quoniaiTulc 
pnmidisputamus, 

XI. 

Condttio  Intrinseca. 

COnditio  illa  nominatur  intrinfc  ' 
ca ,  finc  qua  poni  efFc(5i:us  non 
potcft,  quae  fempcr  intcUigitur ,  U 
ponatur,  autnon,perindc  cft.  Ta- 
lesfunt ,  Voveo  mecrastturumadEccleft^ 
am,fivtxero\  le^urum  talem  librum ,  fi 
iiabuerooculos  j  daturum  tot  pecnntas ,  ft 
habuero-j  &c,  Etdico,  harcvota  cllc 
abfoluta  &pura,  non  cnim  potcro  cras 
ire  ad  Eccleiiam ,  fi  hodie  moriar;  non 
leacrcifioculospcrdam ;  non  darc,  ^ 
nihil  habcam. 

Multa  folent  huc  authorcs  congc- 
rcre,qux  non  vidcntur  muUadifpnt*- 
tionc  digna  ,  adcoquc  ad  utilio^* 
tranfco. 

xir, 

Conditio  VKJETEKiTA  ,  Pjl^ 

SJENS,INGERTA. 


SGlcntponiconditiotics,praffentcs 
aut  ctiampraetcrit^quacnobisn^'^ 
funt  notar ,  fcd potcrunt tcmporis fnC" 
ccftu  cognofci  ;  &  modo  quxritur, 
quam  vim  habcantconditiones  huj^^ 
modi  ?  Ponoexcmpla,  Voveo,fiff^^ 
paterefimortutts.  Contraho  tec^m  *  r 
non  es  mtht  quinto  gradu  conjangutnea» 

Oont 


FVNDAMENTALIS, 


(/Fe  h  ''^^'^^^'^^^^^''^7«'"^''^^"'^'*  tcncbiturrorariaomifrarefunKre. 
aut  '^^^^'  ^^"^^  promiiTiones   tota  diffcrcnt  a  inicr  rofaria  &  pc, 

^®^^itra/lus  talicond.tioniinfiftc-   cunias  cft ,  Cjuod  iftse  obliqcnt  rc- 


obl*c>        ^^'•'^     rupponitur.,lt2tim  alucr,  illaautcm  pcrfonalitcr^  aJeo- 

^  igarcmaterialitcr,  tametfrdcfcau  quc  iftx  non  vidcantur  alligatx  vcl 

itixdcvovensaut  fic  contrahcns,  pcrlonas.  vcl  tcmpori'",  unde  li  nonObltgfltio^ 

^iioasc]ue  rem  cxaminct  cxrufctur.  dcntur  hodie  ,  debcbunt  folvi  crai 

^^^tafunthicobfcurai  alicjuadcda-  jitrofaria  ,  cuin perronilia  fmt  „ ob-dr/)er/o- 

.  '  ligata  funt  perfon^e  &  tcmpori  ,  &cnaitum 
S^Petrus  dixerit,  Voveo  me  d^nattf       "^'^  legantur  hodie  ,  non  debe.-^#^<^«~- 
^Zu^T'  "^'^''^^^taltXenodochw^inuncfit  ^  Qi^d.conftatcla-  tta. 


f^ieiis  pater  :  fi  quando  vovet  ejus 
Rter  incolumis & fanus  fit ,  non  tene- 
^."'^  ftatim darc  illamdomum  ;  non. 
^Uidem  defcdu  obligationis ,  fed de- 
^^^^tunoutijc:  namftatim  poft  emif- 
iu  "p^"^  i  antcquam  fciat ,  utriim  e- 
L.^^^^'^vivat,veInonvivat,  nonpo- 
don  abfolutc  vendcre. 

g  ■J^^ ^^^cwai^c, 4uia  fe  cxponeret 
tL  j"^^  Sivoluntariopcriculo  ,  non 
^foi^^''^'''  <^onfuIt6  pofui  illud 
>  polTet  enim  Petrus  proccd  crc 


rjfTime  in  mifsa  &:  ofl[iao  Divino; 
nam  qui  illam  nonauditdicD&mini- 
ca  ,  non  tenctur  clapfQ  dic  fcfto 
lam  audirc  ;  ficut  nec  omiffas  caro- 
nicas  horas  die  fequenti  rcfumerc. 
Nihilominus  effct  limitanda  haec  do-  ^otia  id 
drina  ,  fi  vovcns  vclkt  fe  cxprcfsead  ^^'^^» 
refiimenda  rofaria  omifla  obftringc- 
rc  ,  quia  cum  fit  fuas  voluntatis  do- 
mmus  ,  .potcrit  fe  hoc  vel.illo  modo 
obligare. 

..   Sihocvotumlabiisfutsdiftinguatj.DLxviii. 

^^^ditionate;  Vidclicet  fi  dicerct,  fi   ^'^^^^^^profefurumrolenmter ,  fijamres ^1,1,4  ^,, 
«J^"'''*'^'^'^  promtfihancdomumXc-  quamdefidero.  acctderit.    Sivc-^„„,  ^^.^- 

Z        ^<^^oquefiiUevivit  ,  iUam  tiU       illa  accidcnt  ,  Petrus  ftatim  ob-„,^«^, 
»r   '  '  ''^  ^«-'^  Xenodoihw  ,  fi  Pater   ft^ng^ur  voto  Religionisi  &tamctf! 
^'"^^mortumy  tUam  nondebeo,  eam^         teneatur  profiteri  antequa  fciat, 

tenctur  nihilominus  non  reddere  fc 
inhabilem  adprofitcndumi  adeoquc 
nonpofTctlicitecontraherematrimo- 
nium» 

Quid  fi  contrahcret  ?  pcccarct 
moitaliter  contrahcndo.    Et  tamcn 
vaiidc.  contraherct.    Et  poftca ,  ft 
re  examinaia  reperirct  remillam  acci- 
diffc  ,  fcirct  fo  voto  rcligionistenc- >4//«^/fflf 
x\  ,  non  tamcn  voto  caftitatis.  K-yotumre^ 
hud  eft  cnim  religionem  ,  &  ^X^n^ iigtoms & 
caftitatem  vovere.      Unde  Con^w  altud  vo^ 
gatus  ,  fi  voto  religionis  fit  oh- tumcafit^ 
ftriftus  ,   tencbitur  adirc  religio- r<fr/5. 
nem  quam  primum  pofTit  ,  at  ftan- 
tc  matrimonio  potcrit  pctere&  rcd- 


fi  meus 


Pater  eft  mortuus  ,  ti- 


btdoi 

^^^^tant^^  >  ^oveo  me fingulis dtebus  datu 


^i^ l^.  ^^^^ ^^(emofynam pauperibus,fi 
n..;  '"•^'^^W  ^PPtdJa  eft  ;  &  tan 


W4- 

amcn 


^^'J^sappntf^  eft,  cjuod  ncfcitPetrus,a 
ficc{i^^'*^.^'^^;^^'ec""»ofyn3Edcbitorcft, 
bebit  ^^''^'^^"^^•^^^^^'cniffcnaunTidc- 
^  ^<^ti  numcrando  fnm- 
garc/  ^"^"^^^'^^^^^  ^^^^"^putus,  ero*- 


'^myt^  ^'^at  rove<?  me  fingulis  dtebus  le^ 

Promi/r  ."^^"  tenebitur  lecere  a  die 
/   ^^^ioms.  fed  adicnoiiti*;ncc 


THEOLOGIA 


Dilttcida- 
tnralfud 
vocum. 


1t$6 

dcrc  dcbitum?  atConjugatus  obllri- 
Aus  Voto  caftitatis ,  non tenebitur  re- 
ligioncmadire  etiamfi  pofTit,  ncctc- 
ncbiturnon  redderexiebitum,ai  tcne- 
biturilludnonpcterc. 

QuidfiPetro,  quemdiximusvoto 
Religionis  tcneri,uxor  iicentiam  tran^ 
feundi  ad  religioncm  verofimiliter  fit 
concclfura  ?  Tenebitur -  ne  Petrus il- 
lam  pctere  ?  aut  tenebitur  faltem  ac- 
ceptarc  illam,  fiofFcratur?  Mejudice 
ad  utrumque  tencbitur;&  ratio  eft, 
nam  tjui  tenetur  ad  finem  ,  tenetur 
ponerc  media ,  qui  prudentcr  judica- 
bunturefficaciaadconfequendumta- 

lemfinem. 

Subiicio  examini  aliud  votum.  Vo- 
veocajlttatem  folennitery  ait  Pctrus,^/  ta^ 
liifamina  mortua  esl.  Et  illa  vere  mor- 
tua  cft,  &  ipfam  Petrus  cffe  mortuam  i- 
gnorat.  Supponodifputationis  gra- 
tia  votum  illud  loicnne  eflc  validum 
(hoc  eninicxanimabiturinferius  j  & 
definio,  a  Primo  inftanti  Petrum  tene- 
ri voto,  at fuam  oblic^atione ignorare 
quousqueconditio  cxaminctur.  An- 
ne  poft  votum  emiflum  poterit ducere 
uxorem?  Quidigitur,  fidcfjdodu- 
xerit?  annjmancbitconjigatus?  & 
dicorcmeffc  difficilem ,  &  qu»  petat 
cxamen. 

Dico  Petrum ,  fi  uxorcm  ducat  antc 

ccnditionisexamen,  feexponcre  peri- 
culo  contrahcndi  cum  impcdimcnto 
dirimente ,  adcoque  facicndicontra- 
(5tum  invalidiun.  A ddo  eundem  uxo- 
re  duda,  ubiconciliumTridentinum 
receptumnoncft,  nonpoffc  fcire,  u- 
trum  fit  conjugatus  autnon-;  unde 
cum  in  dubiis  melior  fitcouditiopof- 
fidentis,&  antcmatrimonium-dubium 
fitcnElib3tuspoflcffio,di.'bebitcredere 
fc  eflecoelibcm,  ncc  fceminamtangc- 
re.    Ubi  Tridentinum  conliiium  r  e- 


ceptum  eft,dicendum,illudeffcclandc-  j-^ 
ftinum  etfi  coram  multis  celebrctur,  u  Ag^ftfi' 
conditionatum  fit  &  tamen tcftcs  non 
funtconditionisteftes,fcdconiradu  .^^^^^^^. 
Rcm  vaide  novMm  ,  valdc  certam  5c  ^^^^^,;,- 
valde  neccifariam  tctigi ;  Sc  volo  tan-  ^^^^  j^ti 
tifpcr  hsercrxj,  ut illam  radicitiis  expo-  ^^^^^ 
nam.  j^nii- 

P  R I  M  6  enim  matrimonta  clandejtt'  ^^j^r^ 
naytametfi f^pipme  tnterditla,anteConci-  ^^^^^ 
Itum  Tridenttnufn  eran  t  va  lida.  S e  c  u  N  -  ^^(i^f'^ 
D  6 ,  Nunc  etiam  funt  valida  ubi  Concili-  ^ 
am  receptum  non  eji.    T  e  rtio  ,  altl^^' 
funt  invaltda,     Qiiod  evidentiffmie 
probari  poterit  cxfcfl.  i^^deRcfoim» 
matrim.  Cap.  i.  .&  prsecipue  ex  his  ver- 
bjs.  Dubitandum  non  eUyClandcfttna ma" 
trimonta  libero  confenfucontrahetiumf^' 
Ha  rata  &  vera  effe  mAtrtmomaquandiU 
Ecclefta  tlla  irrtta  non  fecit.    Et  proinde 
jure  damnandi  funt tili^ut eosfancta  Syno' 
dtis  anathematedamnat^quteavera  &ra' 
ta  effe  ne^ant.  FiLmanthancconclu- 
fioncmomniailia ,  quae  BafiliusPon- 
tius  ed.{ferit///)r.</f  matrim.QuinttCaptf' 
IIL  SecundiE  probiitio  pcndct  aicgujn 
notitia,  nuliamcnimpoflchumaniti|S^^//x 
poni ,  quSB  antc  acccptationcmobu*  y^^^r , 
gct,plurimifcntiunt,quosin  Thcolo-  ^^(gft^ 
giaRcguIari  num.48.  adlcgo  ;  quibu^ 
cgo  cmn  aliquamodcrationcfubfcrj' 
boicxiftimo  cnimomncs  Icgcspra^c^" 
sc  nec.flarias  in  ips:>  Rcipiiblic*^'^^'' 
<5i:ionc  &{uperiorisCrcation.'cn'eaci- 
milfas,  ncc  nova  cgcre  acceptafone^ 
&in  hocdiftinguiabarbitrariis  ,  q^i^ 
d  fub  jitorum  voluntate  dependent. 
hinc  ctiamTcrtiaprobatacft.  I^^^^ 
tamcja  ad  majorcm  dodrinsfccurit*' 
tcm  hac  cjusdcm  capitispcriodo  con- 

firmo.  t 

Ouialtter,  quam prjefente  Parocho  t  y 
aHrjaceraote  de  ipjtm  Parochi  aut  Or  ' 
naritltcentia  ,  &duobu(V€ltribti>teJtt 


m 


FVNDAMENTALIS. 


J^e^rf/r,  ^  hujimiodi  coHtraclusimtos 
niullos  efe  decermt,  pro-ut  eos  prrefen- 
^^ecreto  imtosfaat  6-  annuUat.  Eccc 
7no^^  rem  pcrrpicc.  Matrt- 

&u  "''7^**«^^/^'««^)  ^uod  fanaafynodus 

^^''-Za   ^'^^^^'^f .  tlludefiquodprobarinon 
ba       ^^^evidcns;  non  cnim  volc- 
t  patres  contralientcm  oncrarc 
eroe^oniis,  fcd  obviamire  incon- 
"lentibus.  qux  exclandcftino  con- 
I       onri  foicbant.    Nam  capitc  ii- 
^  primo  fe/Tionis  XXlV.  fic  inquit. 

^^'^^''f^^ynodm  gravtapeccata 

^nZ  it '  clandefimU  ConjugiU 

tnfi  p^^ferttmveroeoruw,qu£ 
re  11^^  ^'^^^^^^tionis  permanent ,  du?n  prto  • 
relicf^^**^^'^^^!^'^  contraxerant  y 

^  >   cum  alia  palam  contrahanty 
ea  perpetm  adulterto  vivunt : 


M  ^'^^^fi'^  1^'^  deoccultis  non 

^l^tfuccurrt  non pofit,nifi  cgicaciits ali- 


^^^^''^entedtumadhiJ^.eatto^tdcircb^&cA^l 
t2j^^J?"^'^Qnia  couditionc  fundat^a , 
cqJ      ^^^-^m'  Parrocho  &  tclbbus 
nimi  ^    '^^P^^^""^^  cruntclandcftina; 
bar  ^""^  '     conditionispofitio  pro- 
liocr^^^^  PoiTit.    Quodut  bcnc  intcl- 
!        ^oiu^^L°^^^*  ponocafum,  inguofic 
-^^'^^^-  nni     /'^^^^cricus;  Ducohancinuxo- 
deo*    •        legitrofarium,  & non vi- 
ftifir^"-^  P^tetit  Parrochus  &  tcftcs te- 
u,n}^P  ^°«^^^^tUTn  fuiffe  matnmoni- 
^**'  pofita  ^'^^^^"^ '     conditio  illa  fuerit 


-r,«      •^ien^iV'°^n5'^'''^°'4"^  Parrochus  con- 


qua  v'  ^"^^^^  ^  ^  5/>/>/r«5  Sanat : 
cm,;„  ''^^^^^te  poftca  cos  cfle  verc 

^JI^^^tcftificabitur. 
confcnf^^    ^^""^  reverfus  dico ,  cjus 
non  eu'^  ^^^^^^  cilb  conditionatu, 
ccre         v^^etPetrus  camvalid.  du- 
'  S^amvalidc  duccrc  non  po- 


2J7 

tcft  ;  Ergo  fi  dicat  Ego  te  duto  G 
non  fum  religtofusjlive  quod  idcm  cft, 
fitalisfocmina  vivit  ,  ficonditionon 
pofTit  probari,probari  non  potcrit  va* 
lorContradus,adcoquc  crit  matrimo- 
nium,quodprobarinon  poffiti  &ad 
mcntcmTridentinseSynodi,  Clandc- 
ftinum;  &  ad  cjusdem  Synodi  dccrc- 
tum,invalidum.  Hanc  totam  doftri- 
nam  rccognofce,cft  cnim  valdc  nccer- 
faria,,&  d  ncminc,queaafciam,animad- 
vcrfa. 

XIII. 

Condi/wlMVOSSIMLlS  UT  TA« 
IIS  COGNITA. 

STando  foli  juri  naiurae  Conditio-^^' 
impodibilis  contraftum  nullum 
rcddit;  nam.quicontrahit ,  fciensil- 
lam  conditioncm  impofTibilcm  efle, 
carct  contrnhcndi  vohmtatc  ;  &  qui 
putat  cflc  poflibilcm  non  alitcr  con- 
traherc  vult ,  quam  fi illa  conditio  po- 
natur.  Hinc  cft  quodiftas  formular, 
luheo  ut  ventasad  nieftcoelum  manu  teti^ 
gcris  ;  Voveo  caftitAtemyft  noviluniumnon 
recurrat ;  Contraho  cum  Titia  Ji fiat  vera 
Franct/cifilta,cuiits  modo non eft.  Vota fo- 
lennia  cmitto ,  fi  cras  non  eft  ortturus  SoL 
Et  alix  rmv.lcsjfint  invalidx  .ftando ra- 
tioni&naturr. 

Potcft  Rcfpnblica  in  Matcria  fun- 
dorum  &  bonorum  dccerncrc,  ut 
contraclusefl^cdiimpofribili  ,  aute- 
tiam  turpi  (  hsc  enim  morahtcr  im- 
poflibilis  cft  )  conditione  fubfiftant; 
quia  ,  cum  ipfalitfuprcmarerum  Do- 
mini,poteftbonopubl'copro/picere, 
&  litcs  ant  ctiam  pcccata  vitarc,juben- 
do-utinvitisdircdlisdominisbona  ad 
alios  tranfcant,  &  fi  conditionesfint 
pofitx  in  contradu ,  ratione  quaram 
K  k  non 


THEOLOGI  A 


2  5  S 

non  dcbcrcnt  tranfirc.     Hinc  eft, 
cjuod hic  contradus ,  Do AntonUaure- 
os  centumjiin  virum  convcrtatur ,  jux- 
talegcmnatursBritnullus  ;  hinccjuod 
polTit  Kcfpublica  declarando  conJi- 
tioncsimpofnbilcs  habcndas  eflc  pro 
non  pofitis  ,  facerc  ,  ut  ciiam  do- 
natoreinvito,fitvalidiis,qnoniam  au- 
rei  fubfunt  fuprcmx  dirpolitioni  5c  dc- 
crcto  B.cipublic2c. 
ConditiO'      Id  quod  R.cmpublicam  poir.-  faccrc 
ms  Aliqudt  aflcruimus  ,  dc  fa<fro  fccitin aliqui- 
tn  lure  pro  bus  cafibus.quJt:  res  conccrnunt.  Ju- 
iwnadje-  reenim  Civilidiapcfitumcft,  utcon- 
iiisrepu-    ditioncs  impofTibilcs  habcantur  pro 
tantur,     non  adjcdistnntLimintcdamentisfa- 
Torc  ultim:e  voluntatis  :  in  lcgatis 
nimirum&  fidci  commifHs  fine  cxcc- 
ptione  ulla  j  /.  3.      /.  6.  O  de  con- 
dtt.  &  demonfi.  /.  \.  de  condit.  tnfttt. 
§.  impopbilis  ;  inftit.  de  Imedis  tnfti- 
tut,  &  i  abojntiiius  1^4.      i.  D.  de- 
leg.  I.   Etratiolcgiscft;  quiatamet- 
fi  intci*  vivos  aliquai)dopofl^tcontin- 
gcre,  uthomo  vcliccontraduminva- 
SorahAC  lidumfacere,  quia mavultrcm retinc- 
omntaiqua  re  ,  qiiam  donare ;  at  hoc  n-on  pottft 
raldecom-  dcmoritnro  prxfumi,  crgo  Crcdcn- 
muniA&  dum  cft  illum  vcllc  verum  tcftamcn- 
'  /«wf,tumcondere,  &  vididcic^^arc  autdo- 
/«-  nare.    Igitur  di.  cndus  erit  Tcftator 
,iHt    conditionemillamimpoflibilcm,  qua 
r.{noiie     appofuit,  judicaMe;  pofribilcm,^  ali- 
jundata :    as  illa  non  pofituru  fuifl" ;  adcoqi  judi- 
n^mlegun>  candampronon  pofita.PoRRo  ".nin«- 
visavo-     ftitutionc  hasrcdis  non  eft univcriaii- 
iuntatepo-  tcrdcfinitumimpofribilescondJtiones 
titis  qnam  pro  non  adjcdis  cffc  habcndas.  Ut 
aratione    vidcre  cft  apud  Bafilium  Pontium  de 
pendet,     matrtm.lth.  i.cap.i,.ntim,y  atin  omni- 
bus  contraftibus  conJitio impofTibi- 
lis  padum  annullat  ;  ut  conflar  cx /. 
non ftilum.    De  obltgat  &a^io;. 


fiiwpofibilis  infitit,  De  inutilibus  ft/pul^' 
tiontbtiSy  ubi  dicitur  »  fi imposfitbtlis  con- 
ditiofttpulattombus  aditctatur ,  nihilvatef 
ftipuUtto.  pti^^'' 

Ad  vota  venio  &cxiftimo  con-^^^fj 
ditioncm  impoffibilcm  ut  tak  m  co^'  -^^pip^ 
nitam  cftc  dirimcns  impcdimcntumi  ^  ^^. 
nufum vor imi  cmitierc,  qui  m  proici- 
fioncCmpliciaut  foicnnidiccrLt,  ^i^ 
voveofifol  lucempcrdtdcrit. 

An-nc  Ecclcfia  porcrittalc  votum^^^^fr^ 
validum  redJcrc,  &  dcccrncre  cir-^^^;r'6^ 
cumftantiamillamnnpofTibilcm  ,  ^^' ^o4*^ 
bcndam  forc  pro  non  pofita ?  HefpoJ^ 
d-cbo  forum  intcrnum  aforocxternp 
diftingiiendo.  Scio  enim  poflc  homi' 
ncm  ,  ct  am  invitum,  cogi  nc  e  njo- 
nafteri*  egrcdiatur  ,  ne  uxorem  du- 
cat,  ne  pccunias  habeat ,  nc  op*?* 
pr.rceptum  intcrmittat ;  \\xc  omoi^* 
forum  extcrnum  concernunt.  ^"^^/^'''^^ 
cxiftnnopoftldjriCafum  in  quo  haeC;;/*i^J 
ipfalcgitimc  poirmt  praecipi ,  non ro-^jr(/»' 
lumpoenalitcr,  fcd  &  moralitcr; 
faccre ,  quod  cgo  nolens  voti  obligj' 
torii  vinculum  incurram ,  Ecclc»^ 
Komana  nonpoteft.  Hinc  cft,quo  u 
nolit  audirc  poft  qumquennium  inv^-p^ »  v 
lide  profeHum  ,  at  ifta  audicntiae  n^-^/frfl^J^ 
patio  crit  fufficiens  ut  ille  cogatur^^j^f ^ 
agere    vitam   Rcligiofam  ni  ^o''^^^^'''" 
externo,  non  tamcn  potcrit  il^||'^ 
rciigiofum  rccWcre ;  quoniam  ^ 
tus  Veligiofus  pendct  aVoto,&vove 
re  aut  non  vovere  in  manu  proii^* 
tcntiseft.  JnArin^^'^ 

Ad  MATRIMONIUM 

confcq'!cntia  mc  transfcrt.  ^^*^^^ 
moelKmatcriamvaldcdifficilciTi»  . 
tam  facilc  folvcndam,  quam  vulg^^^^^  p^^f^ 
ftimar.    Summi  Poniificis  ^^'^"^^^Vjsf 
tam  difficile  cxplicatu  cft  ut  Duran^^^  . 
m  4.^///?.2c?.^«rf7?.4.c.icat,  fci-cli»4|^^,^/u- 


I 


FVNDAMENTALTS. 


poaoi-ibirs  rcm  explicanaam  ;  Pa- 
Hicianus ^«^y?., . ^rt. 5,  concl  5.  hoc 
'^''■cgorii  IX.  dccretum  x^ffe  fatis 
|P»  abile.    Sotus  tbtd,qu4.L,art,i.  af- 

^i'at  nihil  de  hac  re  fe  ce.  tocomncr- 
vidi«c  autlegifle.  Covarrubi- 
.^P*^-cap.:^.^,2.,fiu?n.  ^.  fibividcri  mira- 
f/k  '        ""»atrimonium  cantradum 

^bconditioacimpoffibili  valeat  ,  & 
^^nium  illius  capitie  dYc  mire  recondi- 
p""^'   Alii  volufruntdcfenderc verba 

0"Uficis av;r exponere faltcm i  & im- 
P"gnaturaThomaSanchc2/.|.^/^.5.& 


159 


&Bar,l 


i"s  Pom\us dewatri?ij.f.:^.cap. 4. 


i-itatcxtumexponit,  ut  valorem 
'^tiimonii  conditionari  nc  quidem  in 
^^tcriori foro  admittat  ,  fi  dc  contra- 
^ntium  voluntateConditionata  con- 

llltcrit  r\  ^  r  • 

C^iamobrcm  cgo  lcntio 
"onpoffeEcclcri  am  conjunf^crc  vcro 
rimonio  homincm  invitum ,  adco- 
/,  r  ^^^^"5  dicat  Ego  duce  w uxorein 
^^^^J"^!^'^"^fiijtnonindigeat/ounto ,  nec 
^ '^ahtcrillanihaber.c  ,  cum  matri- 
3Jium  fine  ejus  confenru  ficri  non 
»u!l  '  ^^'^^"^"«i^  contra(5lum  fuiflc 
p  ''J!^*  Ecclefia  ne  matrimonia 
^~^j'\jJ^^Q"ihus  hujus  impliccntur  , 
fin  y  adjcdis  judicari  ,  r. 

mufi ■'^''^^-  "^P"^^- Pfudcntim^ 
»  Aliaconditiones  appoft' 
les  f  yf'  turpes^aut  unposfibi' 

nonJ^^  P^^P^^^^faverew  cjus  debent pro 
^eiiuTf Sedhxcvcrbacx- 
con  ^  ^^"'^  ^^olampraefumptioncm 
^ond'^'^^"*^^'  nimitum  quando  fuifle 
nonp^^*^^^^""*  voluntatcm  probari 


XIV. 


^'^^«/^Impossib4Lis,  Pos- 

^^BlLis  CREDITA. 


CTCpecontingitcoaditioncmimpof'  Dr.xxir 
*-^fibilemponi  a  credoitc  pofnbilrm  Jw/>wyi^/_ 
cfTe,  An-ne  tunc  vitiabitur  contra-  Itafdipeeffe 
(5tus  ?  Vitiari  omncm  contra(5him  iwposfihilia, 
intali  caru,afhrmavitDoncIIus  libr,  8.  putamw. 
cap.^i.!$  hac tamcn  /«mEtinmatrimo- 
niixnatcria;  cjus  fequituropinioncm 
Thomas  Sanchez  lib.^.dijp,^,.nmn  %.  Et 
Emanucl  Cofta  Kepet.inc.fi  pater.de  te^ 
flatn.  ntfjn.  8  ubi  ctiam  multoscit.it, 
Non  vitiari  contradunijfcdconditio- 
ncm  dtbcrc  rcputari  pro  non  poHti 
ccnfuit  GabrielVasqucz  optis.c.dercjiit. 
c.^.dub. 10.^.1  BafiliusPontius.^/^  matr. 
/.3.r*;9.j.««;;MT.(ubdifting'iit;  namvel 
fcitur  contrahcntc  ignorafle  circum- 
ftantiam  illam  fuiffc iir\pofTibilcm,  vci 
dchoc  dwbitatur.  Si  primnm,  vitia- 
tur  contraclr.s,noJicx  co  quod  habca- 
turconditio  pro  pofTibili  ,  fcd  quia 
quando  conftatde  mcnte  contrahcn- 
tis  &illum  voIuilTc  ilii  conditioni  in- 
niti,nccalitcrconrraherc  ,  diccndura 
lublata  conditioniscrxiftemiiacontra- 
clumnoTipovfe  fubfiftcrc.  Cacteriim 
diibia  mensfucrit,conditiop:  onon 
adjc^aa  rcputabitur  ,  in  dubio  cnim 
prajfumitur  pro  te{bmcntis,ma:r!mo- 
niisque 

XV. 

Cvndith^T uKvis  ,^eu  Mora- 

LITER  IMPO  SS  IBl- 
LIS* 

IMpofTibilibus  mcrit.otui-pes  condi  i^i  xxv. 
tioncs  adjungo  ,  quas  ifi  ^cnercmo- 
rum  impolfibilesfunt,  nam  utconftit 
exi.ncpo^.rroctdo.i-L^^.deverhfigHtficat.  id  QH^^po^fi' 
pofHmuSjquod  jurcpofTimus.    Undc  "'''^^ 
prudcntiffime  Papinianus.  l.filn.  i^,^'^^^^' 
IX  de  condtt.tnfitt. :iit.    OuccfaUa  Udunt  ^'-^'^-/^^^^ 
pietatem  ,  exfiimationem  ,    vcrutm  l^^j^^^fi' 
diam  nofiram^  &  ut ^enerai.ttr^icafr ,  ^^^''^' 
Kk  z  hc^^sj 


THEOLOGIA 


260 

bonos  moreSiea  nec facerey  necpojfe  creden- 
dum  ejf, 

Dicoigitur  primojomnemcontra- 
ftum  turpi  conditionc  fubnixum,ca 
nonpofitainvalidum.  Hinceftjquod 
ftando  foli  natura?Juri ,  cjui  dicit  tcc 
mina?, Do ttbi  centum ftformcun  vis ;  noa 
tenctur  centum  darcnifiiihfornicari 
vclit. 

OuidRef  Dico  fccundo.  In  donationibus 
publtca  vcnditionlbus,  commutationibus,  & 
^ueat?  inquibuscumque  dominii  translatio- 
nibus,poteft  Respublica ,  unam  cx  trU 
bus  lcgibus  pronuntiarc  :  nimirum, 
Contracttisturpicondittone  fubtiixtafit  tn- 
validusyettampofita  cenditione.  Aut/f 
valtdnsy  etfinonponatur  conditiOi  iMce-^ 
nim  haben  debet  ,  tanquam  non  adjecia, 
Auttertib,  fttvalidiis.  Sinonponatur 
conditio-y  &Jitllaponaturinvaltdus.  Et 
hasctertialcx,  viderctur  moribusfor* 
mandisconvenicntior. 

Dico  tertio ;  Inmaterta  matrimonii 
e>  votorum,  cum  Refpublica  pofitfacere 
( intraproprios  tcrminos  Ecclcfiaflici 
aut  fa?cu!aris  fori )  necontractusa  volen- 
tibtisfiant;  nimirum  tnbabtUtando  per- 
fonas  ,  &impedhnentadirimetittaimpo- 
nendo\  ^  cumnonpofitfacere,  utab  in- 
vitis  fiant ,  iUos  cojien do  aut  necc^itando ; 
tenendum  eft ,  PoJJe facere  & pronunctare 
matrimoniay  vota,  &  oinnespromifiones 
taltter  conditionatas  ejfe  tnvaltdas ,  pona- 
tur  aut  nonponatur  condttto :  at  ejfe  vali- 
das ,  & finon  ponatur  conditio^pronuntiare 
nonpojfe. 

Conditio  Dico  quarto.  J»  Teftamentis  Kes- 
rurpis  tn  pubiica  vult  condittonem  turpem  pro  non 
telfamen-  ^on  pofita  haberi.  Undc  in  Jurc  non 
paucaTeftamcntadamnantur.  /.  qui- 
dam  in fuo.  27. D.de  condit,tnfitt.  in  tefta- 
mentoiilius,c)uidixit,  Titiush^resejloy 
fi  reliauuu mcas m  tnareprojecerity  habe- 


tur  conditio  pro  non  adjeda  ;  turpc 
cnimcftet,  &h3credipraecipue,  cada- 
vcr  proiiccrc  in  mare.  Sic  apprchen  • 
dunthomincs,c]uicadavera  folcncig'^* 
mandari :  fcd  cur  non  pofHnc  cum  ma- 
gnareverentia,ficutigni  aut  telluri,  i^f 
ctiam  undis  concredi  cada  vcra  non  vi- 
dco.  Et  etiam  /.  Servo  alieno  de  legib» 
j,&LTttto,io.$.centum  reli^ia.D.  de  cort" 
dtt.Et  demonftrat,  Vbt  lc^atum  relinque- 
batur fub  condittone  ,  ne  a  monumcnto  di- 
fcederet.  Qiia;  Conditio  turpis  fu^^ 
judicata ,  & pro  non pofita  debuit ha- 
beri.  Videatur  Bafdius  De  matrint' 
///rr.^.frf/^.f.Scdquid^fiob  iliud  onus  le- 
gatum  dabatur,  quod  aHas  nuilo  mo* 
dodarctur.^ 

XVI. 

Conditio  dienA  volmtath-,  an  rt^ 
fit  turpis  ? 


CAfus  proponitur.  Francifc^^ 
moribundus  hoc  teftamentum  '^^ 
iir,M//;/  h^rcs tllc  efto  ,  quem  volucrit A^' 
felmus.  Et  qma  ha?c  haercdis  infti^^" 
tio  nulla eft././//4 tnftit. ^i.de h^redib'^^' 
ftttu,& IfiqtmSemproniiim.  6%.D.eodei^* 
CurfitnuUa&invalidaquxritur? 

"^zCiXwxs  dematrim.  Itbr.^.cap.  5*^*^^^^^- 
eflc  nuUam  putat ,  quod contra  boo^^ 
morcs  ipfa  lit.  Sed  cur  contrabo^o^ 
more5  d»ci  dcbeat  non  Vidco  ?  ^^.^ 
cur  potius  hxc  inftitutio  obfitpo**^  ^ 
cxgubcrnationi  ,  quam  h^cc,J/?<'^**^ 
m  hxres ,  fiAnfehnta  velit ,  aut  Efto  j^' 


•1,1  / 


felmtis  hdires ,  fi Antontus  civttatem  adr^^ 
nenty    Nam  utrobique  rclucct  aheJi 
hbcrtas. 

Ut  fuam  probet  fcntcntiam  arg^^^ 
Bafilius  Primo  ,  Qiiiaccrtum  deP^. 
eflc  confilium  tcftatoris ,  W^'^^^/^^, 


hittv^ 
Picepr 


FVNDAMENTALIS 

^^^redes  inftitut  pojftmu  Atqui  hic 
non  cft  certum  :  cri^o  comra  bonos 
'^oresefl.. 

^j^go  majorcmdiftinguo,utfitrc. 
^*^^^tvt  ^'^^""^^cfinitioneshumanasdeberc 
teftatorisj  cori- 
Cdo;  ut  fit  fccundum  prasctpta  hu- 
n^anaveldivina,  ncgo.  Utrolutio- 
"^ni  mtclligas  ,  adnotatoLcgesdivi- 
J.    ^efinitiones  &  prxcepta.  Lcges 
aclmmv^  nihil  pr.-ecipiunt  ,  at  dcci- 
^"nt,  cjuo  dcbcat  contradus  modo  fi- 
utfitvalidus 


,  •  — "u^aiiaus.-  praEceptivaejubcnt 
"*'icrcmficri,  iliamnonJicri.  Asit 
'^ntra  bonos  '  ^ 


2^r 

tiiviriboni  &  prudtmtis  compromit- 
tat.  Ergo  non  eft  contra  bonos  mo- 
res  ,  c]uod  inftitutione  ha:rcdis,  aut 
Icgati  delignationc,  ahquis  rem  to- 
tam  committat  iirbitrio  Anfchni  viri 
probi  &  prudcntis.  Q^ibus  confi- 
deratis  ncgo  abfolutc  confcqucntiam. 
Et  Concludo  illud  teftamcntum  non 
idcoefirc  invahdum  ,  quia  contrabo- 
nos  morcs  fit,  /cdquialcgeficdtfini- 
tumeft. 

xvir. 


pr^ccn 


morcs ,  qui  conu*a 


ei? 
^  bo 


.    V^^i  nonillc,  quiconrradefi- 
'oncs;  nifi  fortc  Kje  prsccptx  cti- 
"i.initjdanturcnim  &kgcs  mixta^dc- 
^l^^tivx  fimul  &  prxccpti  vjr.  Nam,fi 
^^^^^''^^"^oiTiniscontraausinvalidus, 
contrabonos  morcs,  fcqucrctur 
^^^»  ideo  illum  cflt  invalidum,quia  cf- 
jI^x  ^"F^''^t)onosmore.s  fcdpotiiisi- 
cHe  contracontrabonos  morcs  , 
S  U  efTet  invalidus^  quod  ego  nc- 
co^^"^J^  -'^«iniittam  •  tunc  cnim  vox 
pta      ^^os  morcs  nimis  laxc  fum- 
f  ^"^^  nullitate  confundcrctur.Trrfw 
nil  quamncgo;  hic  e- 

n  ccrium  eft  tcftatoris  Confili  um  i 
pecmmvultficri  ,  quod  Anfclmus 

usn"'"^ '  ^  ^^^"^"  Anrelmi  Confili- 
incertuincft.  Qiiodpra^fcinden- 


cga?um  hujusmodi  annul- 


ho- 

r''!*''^^^^  o(ll^\^^  "onfitcontrabonosmorcs, 
'  ^'tione  1  Qii°"»^'^"^^Joricuraa- 
^uni     ,  '.'^^"^  >  qudnihumana?pe- 
co,^  *  J^^^^gnntur  &  tamcn  non  eft 
/^°"osmorcsh:vcIcx  ,  obedtte 
tlli(i.\.^''^'fi'''>  aiiisverbis,  Quavobts 
""o^ZT'^'''^''    ^"^"  cft  contrabo- 
turus  ^a^^'  ^^^od  quifuftVagium  da- 
qucf^xi    ^"^  ^^'\ud  gravc  qualccum- 
^i*us, in  voccm  cujuspiam  tcr- 


turpls  ? 


1K  lcgatis  Jurc  antiqiio  crcdita  ( 
turpis  bcec  conditio  ,  quia  ober 


eft  DLXXVIT. 

turpis  hcec  conditio  ,  quia  oberat 
bono  publico  &hominum  multipli- 
cztiom. . l.quoties. iz. l. fedft boc,6i.$.  21. 
/.  6i.&feqHenti.l.cum  tale  yi.ii.fi arbi- 
tratu.l.  mulien.  74.  /).  de  conditiontbHS  & 
demonftrdtion.    Ubi  Icgimus,y/tft/t\r- 
pienti  hareditdtcm  vel  lcgattim  ,  viduitAs 
tnjungatur  ,   lcgattim  vcl  hdtreditatem 
capit,  ftve  is  vtrfive  fcemtna  fit.  No- 
men  viduiras  fignificac  ftatum   cxtra-  Viduus  in 
matrimonialcm  ,  nam  &  virgo  vi-  lure  omnis 
dua  dicitur.  /.  141.  (V.  3.  de  vcrb.  fi-  coelebs. 
gntficat,&l.izfili<t,mc£.    D.  de annis. 
leg. 

Csrcrum  hanceamdcm  conJitio- 
ncm  turpcm  cflc  crcditurusnonfum; 
eft  cnim  pudicitix  argumenium  non 
folum  apud  mc  fcdetiam  apud  ipfos 
gtntilcs.    Undc  Valcrius  Max  mus 
libr.i.c.\.dcv2Atrtm.rituS\C2^\x,Otuuno  vJiia,  ceu- 
contetit<£matrtmomofuerant ,  corona  pu-  fenturca" 
dicitiA coronabdntur,    Exiftimab.^ntur  c-  fla  -^- pu- 
ntniy  eum pr^apue  matronK ftnccrafide  tn-  dtcx. 
corruptumeffeammum,  quidepofitx  Vtr' 
gimtatis  cubile  pud:cum  egrcdi  nefctret , 
tnultorum  matnwoniorum  expenenttatn, 
K  k  3  qu.ift 


61 


THEOLOGIA 


An  lcges 
.debe^nt 


drkitra- 


quafi  ilh{!tim<&  cujiisd.tm  mtcmperantm  ft- 
gnumejjccYcdentes.  Inquam  ctiamfen- 
tenfam  abiit  Tcrtiillianuslibr.de  Mo- 
nosaiDia&aliivctercs. 

a 

Hinc  conftat  ncn  clTc  audicndos 
Juris  peiitos  ,  quihancconditiotiem 
tanquam  turpem  l  eiiciunt ;  fed  nec 
audicndos  illos  ,  qui  cxiftmiantnon 
poffe  Rempublicam  dcclarare  hanc 
conditionem  dcbere  habcri  pro  non 
pofita  ,  licct  honcfta  &bonadicatur. 
Hinc  eft  quod  Biii  tolus  apud  Bafihum 
Pontium.  Itbr,  3.  de  watr,cap.  6.  num.  1 1. 
quo  ad  lubftantiam  non  malc  judica- 
verit  lcgataPctro  Jt  non  mipfcrtt  poffc 
capi,ctlinubat,&quamcumqucillera- 
tioncm  dcdcrit>&  quamcunqueimpu- 
gnavcrint  Covarrubias//^?.  i.v^n^r.  (-4/'. 
19. I  o.  A  u  to  n  iu  s  G  o  m  cz  to7n  ,1  Va- 
riarum.refoUap.ii.n.um.j^MoWnztom. 
i.detnftit.  traci.  z.dtfp.  loj.num.  6.San- 
chczJiJp.i^.mm.'^.  Hgo  hanc  propo- 
no.  Cumlcgcsnon  obhoent  nifiac- 
ceptcntur,  ^ibircfpublicarancitinva- 
lidc  talcm  circuniftantiam  apponen- 
dam,  &populuslc4^cm  admittit,  illa 
fanaipvimhabct.  Ergofi  Jii^  civi- 
lc  talemauttale  circuftantia voluitpro 
non  adjeda  haberi ,  pro  non  adjefta 
habcbitur  }  non  quodturpis fit ,  fed 
quod  conti  a  Rcipubhcx  U  gem  ;  mul- 
tat  emm  iii  legibus  funt,  qus  aiirer  po- 
'  tuiffcnt  poni,  nam  in  plerisq;ftat  pro 
ratione  volvmtas. 

Stando  JuriCanonico,  Icgatafub 
condnionCy  finonnubat,  fa^ta  ,  va- 
lida  funt  ,  &  conditio  tenct ,   &  fi 
hxc  non  fcrvctur,  illacapinon 
pofllint.    Cap.  z.  de  condn. 
appofitts.  &c. 


xvin. 


Condmo  fi  nupferit,  an 
fisfit  ? 


ETll  non  nubcrc  mdius  fit ,  qu>  ^ 
nubcre,nihilominus  nubcreturpe 
non  cft.     (^iamobrem  ,  valct  ha:c 
concfitio ,  Lege  centum  Antont<eJtnuht  a  ^^,,, 
item  detcrm;nando  homincm  ,  ninn- ' 
rum,l'i  nubatf>7^/mfo.Sunt,quialiquos 
cafus  cxcipiant.  I.  SiAntoniavoto^^ 
fitcaftitat^s  obftrida,  autctiam  voto  n ^^^^ 
rcligionis.  II.  Si  fit  natura  fua  inci^'  ^  " 
p.TX,  quj^nubat.   HI.  Siinconditi' 
one  nuptiae  clandcft^nx  autillcgitiiii^ 
ponantur.    IV.   Si  Fridcricus  fit  il» 
inoequalis,  &  qui-cum  honcfte  con* 
jungi  non  poftit.  V.  Si  fit  confangul- 
neus.  VI.    Si  litimpedimentumih- 
quod,  ncc  fpcs  difpcnfationis  obti* 
ncndsE.  Quos  cafus  confiderarc  op^l*  t0^' 
dft.    Primus  enim  &  quintus,  li  '^^' j^tf^' 
fpenfationifubjaecant,  nuUam  invol*^^^^. 
vunt  turpitudincm.    Secundus  & 
xtus  potius  videntur  impQfTibilitatcm» 
quamturpitudincminvolverc.  Qiai- 
tub  vidctur  vellc insqualitatcm  ipra>j} 
pccunialcgata  compenfarc ,  quod  po»' 
fibilccft,  ncc  aliquam  turpitudineni 
involvet.    Non  cnim  fempcrinvali*' 
funt  matrimonia  insequaUum.  Und^ 
{olus  videtur  cafustertius  manerc,  q^^ 
turpcm  conditionem  imbibat. 

XIX. 


Conditto  ,  fi  juravcr^t^^ 

turfisjtt) 

TUramcntirni^adus  religionis  ^^'^^ 
J ftatim turpe judicAudum;  ^'^^^^j^j. 


FVNDAMENTALIS. 


2C% 


Jiiranonon  rcmpcrmalacft,  prsci- 
ciim  homo  vel  difccditvcl  mori- 
^/^-  Pi  imo  ciiim  vidcretiir  mihi  diffi- 
^"is  hafc  Iegatio,/c^o  Petrocenmn  yjjjw 
^■^^  »on  omdijje  meum  fiitum  ,  namlicet 
^go  vclim  l.ac  fatisfadionc  cfll-  con- 
^iitiis,  vidcor  Pctro jurjndi  aut  fortc 
pcicrandi  nccciTitatcm  imponcrc  ; 
g»oniam,  fi  non  occidirijurarc  dcbe- 
j  nc  hooiicidii  fufpicioncm  incur- 
^^i&rioccidit,ctiamdcbcbit,ncruum 
P^c^atum  dctcgat.    Sccundo,  fi  jura- 
"^""turn  fit  dc  hituro  vidctur  iUu  i,  ut 
P^^^^utatciuodfortcpndli  rurusnon 
^  •  Qiiam  ob  rcmutcaturiftisincon- 
I^^^icntibus  juranai  obl'  gatio  cdido 
^^°!i^^rcmittitur,  utintcr  alios  no- 


XX. 

^^«rf//tf,fi  coacubueris  mccum, 

mturfisfir! 

V^''^»t  Dodores.  AliidocentiU 
am  non  cftc  turpcm  ,quia  advcni- 
^^^P^^^afponfaliapurificantur.  Sic 
iii  ^^^^^^°^'airubias2./?.f.3.««w.i3.cu- 
J^^^°^^^"'onjm  refeUit  Sanchcz V/^r.  5. 

i.af]crcn$in  locisubicon- 
^^''"^^'■'dcntinum  rcccptum  eft,  ncc 
cntclandcfiipjj^j^^^j.jj^Qj^jg ,  fufti- 

coj^^^J^^^  pofTc.  Alii  cxiftimanthunc 
con  '^'^r?'"^^''  »  intclligatur  dc  turpi 
«eind  I  cnTcvalidum  &fonditio- 
Ver^  d    ""^^  adjec^ahabcri :  (i 

ni.ii  rV°"^^'^itu  licito  &  matrimo- 

•  lulpcndcrecfFcdur 
-'ass"^/-^it-nis. 

AliifJ^  'f.^'^xa»clrodcN2vo,&aliis. 
la  put^^  ^S^t^rdc  copula ilhci- 

^>tmatri;noniumtcnere,  con- 


Lim  ustjue  adc- 
Ita  idcm  Tho- 


ditionem  ciTe  turpcm  atque  pro  non 
adjcCra  ufurpjndiim;  fi  agaturdcco- 
pulaliciranon  poflc-  maTrimoniuni  fu- 
fpcndi,fed  omninb  cftc  perfci5tnm.  !ta 
Balilius  Pontius  ds  hUtrim.Uh.  3.  cap.  8. 
ntim.'^ 

At  cgo  ,  quia  fciononpoflchomi- copuU' 
nem  invitum  m^itrimonio  conjungi,  tlltcna  ejfe 
quidquid  fit  dc  foro  intcriori  „  cxifti-  posfn  m.i 
mo,muItospolfcficri  contraftus  ,  qvii  tnmoiiit 
fupponant  copulam  ut  conditioncm.  condiHoi 
Pkxmus. Promttto  me  cras  dtiilurum  te  t  n 
uxorem/i  mihi  condormias  hac  nocle ,  S  f.  - 
cuNDus  ,  Duco  tc  inuxorem  coram 
Parrocho  &tcftibus,fi  mihi  condormi- 
cris  hac  nodc.    Primus  contraiftus 
matrimonium  non  cftjcdmatrimonii 
promilfioi  ncc  puto  illo  Petrum  te- 
ncri ,  ni  Antonia  conditionem  tametli 
turpcmponat;  &  conditionc  polita, 
illum  puto  toncri.   Addi  contratf^um 
fccimdum  multas  difticultatcs  invol- 
vcre,quoniam  conditio  futui  a  efti  & 
cum  dcbt  at  pniis  conditio  poni,quam 
contraclus  condit-onalis  fubfiftcre^illc 
concubitus  cffjt  antcmatrimoniaJis  , 
adcoque  turpis&  peccaminofus;  qui, 
&aiia  qu*B  concuFrunt,  magnamcon- 
fiderationem  requirtrent. 


Conditfo  cmtrAria  contra^ui 

IN  matrimonio  ccrtumeftconditio-  DLixxi, 
*  nc,qux  c  otrarictur  {iibftutiiE  contra- 
dus  poni  omnino  non  p^  Ifc;  quodft 
ponauir  matrimonium  cflc-  nullum. 
Coltatex  c.fin.  de  codit.appos, v.ndc  nulli 
fut  omncs  ifti  c6tra<5i^, Accipio te tnmea\  Contr.fMtis 
fi noiis  debttti  reddcre;  fi velugcnerattonem  nonnuUt 
tmpedtrejpociiliimfiertlttatufiimerc  Qua?  tnvaiidi. 
qujdematrimoniafta'Jo  puro  Juri  na- 
tur^patcrctu!  fuas  difficultaiLs;&ftado 
canonico,no  ftatim  occurr  eret,cui  pj- 

tius 


THEOLOGIA 


tiiis   iftae  conditiones   debucrint  a 
Pontifice  cenferi  dirimentcs  ,  qnam 
turpes  impofnbiicsvc  ,  nam  turpes 
&  impoiTibiles,  ut  vidimus  ,  nondi- 
>  /i/j  inje-  rimuntGontratftum,  fedpro  nonad- 
rtvsTtm-  jedtis  judicantur.     Atquiaalibi  rati- 
dam.^ji^'    ones  &  motiva  Pontificis  cxpcndi- 
-L.uhtube-  .mus,.nuncrufHcitnientem  &rcroiuti- 
rjHs  hanc  *onem  cxplicade. 

rejumo.  ' 


DLXXXIT, 

AimleH 
contractus 
futurm,  6" 

naclus 
prajfens 
cu>fj(onxii' 
ttone  (k 
futuro. 


B.tfi''J  opi 
mo. 


Conditio  acjuttiro* 

OMnia,  quxhucusquedida,  faci- 
liafunt;  nunc  diftieilioraaggrc- 
dior,  &  ad  conditioncs  dcfuturodc- 
/cnio.  Et  ut  rcm  bene  intclligas,  pro- 
mifTionem  contraclus  futuri  a  Con^ 
tractu  prx^cnti  affecto  conditionc  de 
futuro,  diftinguoi  aliudenimert;  V.go 
ducam  te  tn  uxorem ,  fi  cras  meus  Pater  ve- 
neriti  &  aliud.  Ego  te ducofub  eademfu- 
tura  conditione.  Pofito  primo  Con- 
traftu  certum  ert ,  non  dari  matrimo- 
nium  ratum  aftualc  ,  fcd  prominTio- 
nGmmeramfuturimatrimonii,  adco- 
que  pofitaconditione  non  cflj  dicen- 
dos,  fi  quificcontraxcrunt,Conjuga- 
tosjfcd  vi  promiflionis  habcrc  obliga- 
tioncmcontrahcndi.  Ethoc  cfttam 
clarum,utnoTi  pofTit  incontrovcrfiam 
rationaicmreduci. 

Atpofi^ofccun^io  contra(5i:u  (  adde 
tcftes  &:  Parrochuni,  ncclandeftma  a- 
liqua  nuUitas  nos  intcrpellct)  dux  fen- 
tenriac  occurrunt.  Prima  cfie  vali- 
dum  Contradum  a{fcrit,  iccundane- 
.  gat.  Aflcrcntcm  vocatCommunem 
Bafilius  libr.  5.  r.  12.  &  docetfuaderi 
miiltis  Canonibus  ,  qui  matrimonio 
Conditioncm  adnonunt,  talesfunt/» 
cap,  de  lUit.c.fupereo.  cfin.decond  appos. 
Atipfc  ncgan:cmexiftimatVcriorcm, 


&  mentcm  fuamad  hanc  Conclufio- 
nem  reducit.      Matrimonio  non  poteft 
apponi  aliqua  Conditio  ,  qud  illius  valo' 
remfujpendat :  fedftponatur  in  vtm  Cort' 
dittontSy  tantitm  ertt  contraittis  jponfali" 
um  ,  &  non  matrtmonti.  Confonat 
Bafilius  Grcgorio  dc  Valcntia^«rf/^.  2* 
pun^.   R.cbclIo  iibr.z.  de  jnatnm.qudfi*  ^^^ii- 
10.  fetf.  6.  Cujacio  c.  i .  decondit.  appos.  ^jg^^f^ 
ubi  tcnct  nuUamConditioncm  appo-^j^j;;/;?;^' 
ni  matrimonio  pofife:  hanc  fcntenti-  ^^^^o/'^ 
am  probabiliorem  ccnfuit  Pctrus  dc 
lcdcsma  quaft.  ^j,  /ie  matr.  ar.^.dub.u 
cond.boneft.poft.z.concl,  ptt<^^^ 
Uc  fuam  mcntcmcxpcndant  ibiAu-  ^^-^^^/ 
thorcs ,  duoscontradus  diftinguunt;  ^^f,tr4^'^^ 
primum,  Do  ttbt  Centmn  fub  onerefact'  ^^oj^^^ 
endi  talemrem  lccundum  ,  Do  ttbi  cen  -  ^^-^^  (^* 
tum,  fi  feceris  talem  rem.    Vi  ip^^^^^^jitn'  ^ 
contraftiiscxiftimanttransfcrridoni*- 
nium,  &  donatarium  non  teneri  rc- 
'ft  tuerc  ccntum  donatori  ctiam  pC" 
tenti,feddcbere  facere  rcm  illam: 
vi  fccundi  contradus  dominium  non 
tranfit  antequa-mrcsillaifiat ,  undedo- 
natarius  non  poflct  cogi  ut  rem  illai^ 
faccrct,  bcnc  autem  ut  reftitucret,  ^ 
ccntum  recepiflct ,  &  illam  rem  facer^ 
nollet. 

Hmc  patct  hanc  » propofitioncm  > 
Do  tibt  domum ,  fi  cras  Francofurtum  vc 
nias  ,  sequivalcrc  huic,  Dabottbido* 
mum  ,  fi  cras  Yrancofurtum  ventas :  ^ 
confcqucntcr  hanc ,  Acapiotetnnieant»  ^^ji^ 
ft  cras  naves  appellantur  y  huic,  ^^^'^^'  ^nii^^' 
amtetn  meam  ,  fi  cras  navesappeUantuT'    .  ^(0 
Cum  igitur  ad  Matrimonii  vcritatcui  9  y^^,; 
prarlcns  rcquiratur  confcnfus ,  ^^^'^^ft^l^' 
tum  cft  fub  conditioncdefuturom^' 
trimonium  praefens  cclcbrari 
pofle.    Sic  cft  dcfinitum  in  cap.fi*?^^ 
€0  de  condittontbus  appofitts.    Ubi  decla- 
rat Pontifcx Titium,  q  ui  pcr  hxc vci' 
bacontraxcrat,  Accipio  tctn  meanty 


''htu^ 


FVNDAMENTALIS.  2«J 

■'I^tt: eU  (   r^^^'*^ ^^^fi^fi^^^?^^^^^^^^^^^^^^'   ^""^  fecunclo  contraflui  docetSan 
'       »en'"  .  ^ 


'^'''Wo.  r!?^"  ."^^^       conjugatum  dcfaao 


VI  promi(rionis  fadae  dcberc  ad 
<^onrrahendum  compelii.  CujusPon- 
tihcis  verba  fruftra  conantur  Adverfa- 
Xiv,  ^^^^^  ^cnfuspcregrinostorqnerc. 

£t  quia  fortc  Thomas  Sanchcz  in 
^ausaut  totnm  hanc  difputationcm 
^^^'«eremus,  oflcndam  nonfolumhajc 
^erba  Titii,  Ducc  te  tn  uxorem,fi  cras  Rfx 
^^^nent^  «c^uivalcrc  iftis  DucAm  temuX' 
^^^ffificrai  Rexvenerit  ,  fcd  ciiamhac 
^^'ba  rhomKSanchez,  Efinurrtmont- 
xquivalc  rc  his;^ promt/to  aat Ef/r 
Q,        ^^^um  niatrhnomum,ciiiom.\sn  cum  hic 
Wrff/o  promifloriaSanchezmatrimo- 
nalia  <}icit,  non  putat ;  iUis  enim  non 
ch^  ^^''«-r^^^^^^atnmor.ii,  fcd  mcrjEpromii- 
'^nisconccdit.  P^tit  cnim  (ccundum 
^onfenfum,  necf  fhcercpriorcm  alTe- 
"t>tcfte.Bafili6  lib.  3.  cap.iz.ntau.^M 
^i^dcmj-fifecundiisconlcnfitsrequiri- 
^"'•.priorillc promifforiu5cft,  &:non 
^^•^tnmoniahs  :  fcd  hoc  cgo  non  ur- 
f!^.^r  ^  "  °  "  i  a  m  S  a  n  c  h  ez  fc  c  Lm  1  u  m  c  o  n  - 
"■iinnon  requirit,utpatct^A;//^r.  j*. 
^-num,  5.  c|ucm  ctiamcitatBafilius 
'^^'J:^'*P'^^'numA.  Unde  au^rimum 
^  ilulocumnonintelligo,  autaecjui- 
^^catioaliqualatct.    Scdhoc  inme- 
'^"ipofito  ,  aIi.isrationcsproduca- 
^  .*    Xl^if^niam  quasrentijAnTiuus, 

J^**^£f.  ^j^V^""^  Juabus  fub  conditionecon- 
cul^^'^^^  cun ^'r^"^^^^'""  ^^^^^^  ^""^  una,&poftea 
i«<  ^^"'''^^"'■'^^"^'P""^^*  anfccun- 

''''tra.  ^*  /^^PondetSanche2^//j^.8.«/<w.25. 
^^^^^."^utn.Ergocontradusillcpii- 
ir)u-^  P^^»^^ifiorms,nam  fi  fuitVerum 
fQ.  ,  fccunduscontradus 

^.^^^^uit},nvalidusinonfccus,acfiho- 
} oanncs  Antoniam duccrct,  & po- 
du^.  ^^^^^^^"^'•'n^fnationematrimonii 
cundr^^^^^^^S^^^^^^^i^^-^iconditiore- 
^ontraftus  priusponeretur,fta- 


lcnfi 

dijj, 

iibr. 


c\\cz  ubt  JupTA  num.  ig.  &  iterumillum 
contra(5tum  habcrc  vim  promi/Tionis, 
&  non  adualis  matiimoniioftcndic, 
nam  prior  conrradus  Verum  matri- 
monium  conftituit ,  a  conditionis  po- 
fitionc,&  nona  voluntatis  rcvocatio- 
ncpcndcbit.  Namquiabfolutc  con- 
trahit,licct  ante  confummationcm  vo- 
luntatemmutctjConjuxremjnctiquo- 
niam  fola  promiirio  pendet  afutuco  . 
confcnfu. 

XXIU. 

Be  DonaHonihi^s  CondoffA" 
tionis. 

TRanfco  ad  donationes,dc  quibus  dlxxxt, 
nonnihil  dixipaulo-antc.  Siquis 
le^et  centum  aureos  Antonia? ,  fi  caftc 
vixerit,  ccrte  puto  illam  ad  rcilitutio- 
ncm  tcncri.fi  luKuricrur,&  pccuniis  Ic- 

gatis  contra  mcntem  legantis  abuta-  ,  ^  ,  - 
o       , n         T     "  ■  ,      An  lcclefi^ 


Hinc  cft ,  quod  paticntcr  videre 
cfTimluxcim&profanitatcmRc- 
gularium  quorunJam,  qui  mifcrrimo 


errore  adauthoritatemcoudu  crc  illa     .  .-J 
putant,ob  quae.afsEculartbuscontcm- .  '^^^  ^*. 
nuntur ; quoniam mcrito fcandalizan-  ^j^^^ ' 
turmod  ft  homines;,  cum  ad Abba- ^-^'^^''^-^* 
■tum  &  Epifcoporum  aliquorum  mcn-  "'^"^  ^^^J^' 
fas  profanas  ( diftmguo  profan  tatcm 
abenig  :itatc  )  vocantur,  &  cura  ve- 
ilcsferuas  ,  calccos  ocnlatos,,  tibialia 
pundis  ad  mentcm  Zcnonis  comp 
ta,induiialinca,piIcoscaftorLos,&:  alia 
muitavanitatis  &:Ii  xurixinftrumcnta. 
Hos  abufuspepcritignorantia&  opu- 
lcntiaj  atfuperiores  ,  qui  fic  excc- 
dunttericntur  ad  rcftitutioncm ,  quia 
utuntur  abfokite(aut  ciiflulutc  potius^ 
elcemofynis  conditionatis.Si  mihiaf-  Ca/par 
fentirinonyi^,  citaboCafparumQue-  Qijiflcn' 
L  1  ftcn-  l^ergiui. 


266 


THEOLOGIA 


trtlau 

junmes. 


ftenbcrgium,Virum  pientiflimum,  Vi- 
rum  dodifTtmum ,  qui  inParafncfi  ad 
fuccefTares  fiios  Strahovienfcs  Abba- 
TraUttve'  tes,pauI6 pofl initium fic  inquit [ olim 
teres,       Pralati  (  Auguftinum,  Bencdidum, 
Norbertu,Bernardumappet!o)vixle- 
guminibus  mcnfaminftruebant,  lig- 
ncarupellcd:ilecontenti>  rarifTimc  Vi^ 
nnm  aut  carncs  inferri  fuftinebant , 
fimplici  tunica  contenti,ipfi  fuis  mani- 
busfibtminiftrabant.  Hcm  quantum 
mutati  ab  iliis !  fcrmc  ad  inimcros  gra- 
dimur ,  irritamenta  guKc  ab  ultimoO- 
ceano  conc^uirimus,  vilis  eftomnis  vc- 
ftium  apparatus  nifi  magno  vceneat, 
purpura  &  byflb  indu.untur  M  niftri, 
lileo  rclii^ua.   Et  miramurprojc6lum 
ab  illisfcmen  creviffc  ingentcmma- 
gnam,bencdi(5iiGneopuseorumpro- 
JequenteDco  ?  miramur  (ijam  opu- 
lentijPrincipibus imm ixti  ad. Rcgni fo- 
liumferme  progrefE,exai  cfcamusPmi- 
ramur  inquam  ,.  quod  antiquiflim^ 
Ftmdationcstransferantur&percanti 
Quod  Monafteria  Sanft'fllmarum 
caeteroquitt  Rcligianum  evcrfajace- 
Sanifi  v/n  ant,  ficvix  alibi  vcftigiafupcrfint/Ega 
fevertfama.  mirarquodnonalibi  tcrra  dehisccnte 
yerba^      abforbeamur^aut  gnibus  (N.B,j  de 
coelo  projcdtis  in  faviilam  &  cincrcs 
i.lemofy-  rcdigamur.    Cnm  Conditione  appro- 
riA  dantur  batibnsPatribus  noftris  (N>B.)bono- 
(9nditio-    rumFundatorum  lib^  ralitaspluracon- 
tulit,  ut  cxpcditi  videlicet  a  (aeculi  Cu- 
ris,non  nifi qua?  Dci  fuiit ,  opercmur, 
loquamur  &  mcditcmur  ;  utpuiribus 
inBcats  Vitae  Communionem  loHici- 
niQnafiermizXiSy  magnalia  Dei  nod:iumfimul  ac 
debeatfi'   DierumKoriscancinamus;  utqiiaea- 
bundant  i-n  pauperum  ufus  partiamur, 
ut  Domi  &foris,  velut  candclas  accen- 
faefuperCandelabrumpofitx  ,  lucca- 
musad  illuminationem  omnium,  qui 
tcncbris  obfcuratum  habcnt  intcllc» 


nate. 


QHidin 


eridefii- 
^erfiuisf 


dum ;  utvelut AngeliDei cxercituunr 
finecrimine  fimus,  acmini  dantesul- 
lam  ofFcnfroncm.  Qind  vero  ?  QuO' 
usquc  patcris  o  bonc  Jesu  !  ncquec- 
nim  flagcllis  mif  ricordias  tuae  com- 
motidignaprofefTionenoftraagimu^' 
percufTifti  nos,  ncc  dolcmus  ,  non ei^ 
qui  agat poenitcntiam  de  admiffis ,  re- 
cogitetdies  priftinos;  Vix  quje  DE^ 
funt  in  animumdimittimus-  ,  rauca 
dcnare,  fubrelliaptementes  ,  vocen^ 
damus,  velut  merccnarii  folliciti ,  ut  if*  ^^t 
operisexitum  mox  procuramus;.  V^'^'  V> 
peribus  infirmis  Infortunio  pracoccu- 
pati$,quJEaPraelato  confolatio?  quanj/^' 
parca&.tenuis/'  plus  una  dic  pcrfapc^ 
prodigunt,quam  toto  annoCcmpaii|' 
onis  afFe(5tu-,  in  cgcntcs  dividant.  Q"^^ 
aberrantem  rcvocat  ,  aut  meliorcni 
commonct  ?  Corridemus  fcurris,  ^ 
familbrcsnohisfacimus ,  occafioncs  I 
ingcrcutcs  ut  fpurci/nmas  narrationes^ 
repetant.  Paupcres  affidcrc  nobisan' 
xic  fliflincmusjGancoiics  accci  fin'»^^' 
Kn  non  propter  nos  blasphcmatuf 
namcnDomini?  nonneinfcandalu^^ 
&iapidem  offcnfionisfumusmultici^' 
dini.''  T*aceo,quia(.rubcrco.  Kc?^" 
tentibusigitur,  quae dcdcruntFund^' 
toribus,&  Deaad  iracundiam  provo- 
cato,non  mircmur,fi  hxrcditas  nolli'^  rj*^  ^ 
vertaturadextraneos  ;  fi  dctur  g^^VV'^^/ 
facicnti  frudus:  fiOrdinumglorio^!^»^*^ 


Patriarchae  qucrantur  ,  in  unius 


gloriam  a  fc  dccreta  tn  injurramej^^^^^^^^/S^ 
dcmconvcrti,.  &Monaftcriaprcris^^5  .  ^^^' 
in  locis,  nonChrifti  fcd  BclialKrvoi^;'^^^;^ 
effcreceptacula  ;  ptfllimdarieadcni^  t^. 
pcnitusinvcrtijuftoDciJudiciofuftJ'     ^  > 

ncamus]  Hucusquc  Abbas  illepi"^'^''^^^/ 
tifnmus&prudcntiffimus,queni  er- 
raflcncmo  faecularibusfua- 
fuius  cft. 


FVNDAMENTALIS. 


XC7 


FUNDAMENTUM  XXXVII- 

T^eDutributiva  .Commutativay^  Fofefiva 
Mfiitia. 


f  ^ntece. 
^ntes, 

^nfeniei 


%nt,r 


N  Promotionibus  a  defcdus  impedientcs  6c  diri- 
mcnccs  dan  folcnt;  lilixcdduntpromationein illici- 
tam,  iftinullam;  Jiimiriimfipra^eanr,  vix  unquam 
fi  fcquantur.    Idcm  dicimus  dc  aliis  contadibus/^^^'"'" 
Ciimrcmcl  bono  jurc  aliquis  poffciTioncm  obtinct,^^^^'^^^^^ 
^  non  potcftillaalitcr,  quam  plcna  probatione  privari.    Pro y?^;,^.^^ 
PofrefTore   c  habctur  ,  qui  dolosc  deliitpoiridcrc  :  fcdquimalap<,^y/^J;,^ 
X)  polTidct,  autpofleftionc  e  carct,nonpra^fcribit.  vis. 
Inomnidubio^  p  in  pari virtutc,in  paridelido  ,  ftandumPq?^/(»r 
pto  poireftionc  ;  &quiprior  tcmpore  cftpotior  jurceftdiccn-  vtrtualis. 
Hinceft.qu6dlcmelmalus,  g  fi  cmendationcm  nonpro-Pro;>Oj^f/jV 
"^t  femper  ( iu  illo  tamcn  gcncre)  pra^fumatur  malus;  quia  ftat 
poftelfione  malitia.    Hinc  ,  quodomnishomofemperprxfu 
^^^ut  bonus  quamdiu  non  probctur  eflemalus ;  quoniam  omni 
^^^^^lidclidopriorinnocentiaeft*    Hincquodin  dubio  h  fa- 
"^cndum  fic  reo;  ^juia  ftatinpoflefljoneinnocencia,qua2  tantifit, 
^tconcedatur  i  accufatomulcis  defenfionibus  uci,  rLon  tamcn 
P^^ribusadionibus  accufatori  i  quidquid  enim  k  adon  ,  iicet  ^*^^'^'''''^'* 
feo^i  ahquatamcnconcedunturreo,quaeneganturadori.    Hinc,  ^^' 
S^od  prxfumatur  ignorantia  l  ubi  fcientia  non  probatur,  quo- 
1?^^^!  ignorantiic  eft  magis  antiqua  poflcirio,      Hinc  quod 
^^^^el  lacrum  m   Dco  non  debeat  ad  ufus  humanos  tvzm- ignorantU 
re*^^^*^^^  eft  in  pofleflionc  coniecratio ,  ncc  temerc  dicendum  ju-  pr^fum- 

conrecrationisDcumccdere.    Hincquddinre  n  communi/'^'^- 
^^Uor  fic  <:oiici|p-o prohibcntis ,  quia ftac pro  non-fado  poflefiTio :  prohi- 
J5  4^*idem  prohibcrc  ccnfecur,quirem  Communcm  vultdividi ; 
^  ^^Jmprohibecremeflecommunem;  &:ubi  rei  communioeftin- 
^^j^^'^'^^^inpofleflionedivflibiIitas;  Hinc,qu6dnon  o  fit  moro- i^jf/f 
j^^>quidubitat,anremdebeatfacerc;  quoniam  in  dubio  (ayctli-nmofMs/o- 
iQ^.^^^^f^^^iTio^    Hincquod  in  alternativis,  p  ficdcbitorise- ^'''^''f' 
^     quoniam &  poflTcflio ipiius eft. 

^  ^  L 1  1  Pof- 


26S 


THEOLOGIA 


T^finre-  PofTeiror  D  malas  fidei  poffet  prxfcribcrejfi  refpublica  vel-^^iiM' 

mtttttur  let;  in  Jure  Canonico  femei cantum prsEfcribit:  in  Cxfareo  force ^^^.^ 
p€ccatum,Yim^^}xzm^tx(cnh'\Z',  Tenetur  ad  reftitutionem  i  antequam  re  ^^^r/t/i^'' 
tlmab  ^^^"^'^^^'^"^  Q.  peccatumremittinonpotcfl:,  Mala proce-^r/o»''''^ 

J^^^/ "ditfide,quiexigir  R  quodnon dcbetur,aut  s  plus  quam  debe-/K^^''^' 
turi  &:iIlequicontraIurapoireffioaem  ingreditur. 


^diences  &diiimcntcsdarifolent ; 
illi  rcdduntpromotionemiliicitam,hi 
nullam. 

In  contra(flibus  defe(^l:us  impedien- 
tcs  &  dirimentcsdarirolcnt  ;  illi  red- 
dunt  concradlum  invalidum,  hi  nul- 
lum.  Fadum  legitime  rctraftari  non 
debctlicetcafuspoftcaevcniat,  a  quo 
non  potuic  conchoari.  Efi  ReguU 
LXXIIL 

B.  Quieft  inponc/Tionenonporcft 
aliter  quam  picna  probationepri  vari 
(nempeplena  probattone  alterin<juris,pro- 
prij  deliclt  attt  necesfitatu publica :  quoni- 
ani  ettam  ob  delt^a &ptibitcum  bonum  bo- 
mtnesbonisprivantur.)  S^pe  enim  contin- 
gere  potcst  uteonducat  ad  fecttritatem  Re:- 
publtCity  (juodtaI/f/wdoc.;rea?n ;  rarout 
£o?npenfarionem  non  habcam.  Hinc  Rc- 
gu I a  LX  Be a t us  q  u  i  p  c ifi d  e t .  Mcli o r 
cft  conditio  pG/Tidcntis. 

C.  PropoHeiTore  habetur,  qui  do- 
lo  ( hoc  eft  malitra propria)  ddiit  pofTidc- 
rc.  EftRegulaXXXVl. 

D.  Poilcfror  malx  fidci  ullo  tempo- 
re  nonpraefcribit.  Eft  Rc^ufa  11. 

An-ne  aUrer  decernit  TiL<  civtte?  Son 
putem.  Videtur  latere  aliqua  (cquivocatiOy 
^  in  re  utriusque  lurts  fnmmum  ejfe  con- 
fenfum. 

M~nepore!icon<edere  Respubltca  ,  ut 
quis  mala  ftde prafcribat  ?  boceftyUtprA- 
fcrtbat  inre  quam  certofcitaiienamejfe? 
Potcfl.Et  fectt  Ecclefta  defacto  tn  uuo  cafu, 
forte  luftintanui  m  muhiiforte  in  nulio* 


Quj  inccpit  po/Tiderc  confcicnti'"^ 
dubia,  inccpit  mala  fide  ,  rcc  poteft 
pr^fcriberc.  Quia  tn  dubiisftandufn 
propoftejfore  ceito ;  non  tgitur  dtibitis poteft 
auferreremquam  alitts posfidet -y  ille  entPH 
eft  infua  pofiefiione  relinquendus 

Qui  incepit  po/ridcrcconicieniii^ 
ccrta  vei  probabili,  inccpitbona  fit^c 
qu  od  fi  d  u  b  i  a  i  u  b  r  c  pa  nt ,  m  a  n  e  t  p  o  {fcf 
/or  bona;  fidei  ,  quia  eft  in  pojfesfioifl^ 
bonccfideiyC^  nondcbet  dubio  ftiperventent^ 
privari. 

£ .  Sinc  pofte/Tionc  prs  fcriptio  non 
procedit  EftRegula  III. 

Poffidc t,qui  habet  rcm  proprio  no- 
mine:  nimirum,  qui  rem  habetpli)'^' 
ce  vel  moraIiter;unde  podclTio  in  ph)' ' 
fica^Ti  &moralemdivkiitur 

F.  In  omni  dubio  ftandumcftpi'^ 
poffc/Iionc.  Vnde  datur  Regttla  U^' 
Qiii  prior  cfttctcmpore  (cacteriS'  p*' 
ribus)  potiorcftjurc.  Vndeetiam'  ^ 
dubiis  &:ambiguis  bcatu-s  qiii  po/ft^I^*"' 
Quod  fcmcl  phTaiit  (  nim  rumjHvo- 
luntate  tua  altcri  jns  adquifitum  nv 
amplius  difpliccrc  (in  a'teriu«  in;uriV 
non  poteft.    FftRegu/a  XXI. 

Mi.tareconfilium  quis  nonpotcu"^ 
alterius  de  rime^m  {liQceftiinjurfi^^^ 
eftRegttk  XXXIIL 

In  pari {Virtutevel)M'ao ,  meho^ 
eft  conditiopo/fi  'entis.fy^iv^^i-i"^^'' 

Si  duoremindivifibilem  ,qiiamr^ 
ftitucrenon  dcbeant  ,  a?q 

ualivirtutc, 
aut  ctiam  dclido  adquifivcrfl?t,me». 
crit  conditiopofTidcntis. 

^  G.Ho: 


FVNDAMENTALTS. 


Honopraefumcndusefl  bonus, 
quamdiu  non  probaturmalus.l4y?»4«. 

Sanclbonus,  fidelivfliimnon  con- 
"ct,rcmperpra2rumitur  bonus, 

Scmcl  \r\d\ws( fiemendattonm  nhn  pro- 
^^0  lempcr prxfumitur malus.  Eft Reg^ 

^ffcndensinuno,  fa(fluscftomni- 
""^  ^^^^^ynmirum  quoAd jmingredienditn 


Pci 


k. 


criuronunquam  ampliiiscreditur. 
VuJa,cumcmendatio  folcarjuramcn- 
J^probaii,  pcrjut  us  fc  cflejamcmcn- 
^«tumprobarcnonpotcft. 
ra  f  *  ^*^"^  ^""^  partium  Jura  obfcu- 
>  '^vcndumcftreopotiiis  ,  quam  a- 
quiaante  dehctiplenamprobatwnem 
i  ^*^^  poJ[esfionetnhocentia)EfiReg.XL 

^omptiora  funt  Jura  adabfolv'cn- 
^"ni,quam  adconJcmnandum.  Et  hoc 
'^'^^'demrationem. 

^vo  abiliores  rci  potius  quam  a- 
^^Q^eshahcntur.. 

Nullus  uti  pluribus  defcnfioni- 
°^sprohibciur.F/?/?eg.JX. 

vj^^^oexh  s,  qui  negant  fc  dcbere, 
rohibetur,aliadcfcnfioneuti,nifilcx 
^"^pcdiat 

Non!icefca<ftori,  quodreolici- 
^^noncxiftit.£/?R^^AX\7/. 
inv  '  ^^^^"'""itur  ignorantia  (  newpe 
(vTr^^^  libi  fcicntia  nonprobatur 
/  ^^t.neque  quoadalium  neque  nuoad 

^'^"^^apraefumitar  ,  ubidcbitum 
.          pfobatur,quoniam  lonoran- 

tiavinriUi-  ' 

iiam        "^»<"l"oadcuIpam,  autpoe- 

vin  Vr"'^'^'''^'^^""^^^^-  Qi!^^"''^ 
fri/  ^^^^'8"^fat  ,  itafchabetacfi 
^'^'^"tiamhahcrct.. 

U^yjj'  ^^"^«^^ll^eodicattjm,  noncftad 
(9«/  ^n'^^^"^^  i^^tcriiLs  transfercndum 


N.  Jurc  Communi  potior  cftcon^ 
ditioprohibentis.O«/y?W«w/>ro/)Ojl/e/- 
fioney&efttn poJfesftoNe non -adio,  Bft Reg^ 
LVL 

Si rem  communcm  velit  unus  focius  YlfcusejF' 
(fiftusimttsex  fociis  cft,cum^ltquidipfi  d?-jocius. 
to?  Jdividi,ft.indumcft  pro  divillone: 
&oftcndttury  quia  fecundum  Communem 
rei polttica ftatum ,  Commumtas  eftprtva"  commu' 
tispcrfdnispofterior.  nit.ueft 

o.  Noncftinmora,  (\m  \>olii^ Q^" anttqtiior 
ceptionc legitima fc tucri.f// RMgul LX,  divifione. 

p.  In  ahernativisdebitoris  cftclc- 
6t\o  ,&fufficitaltcrumadimplcri  {nifi 
altrer Conventum fit.)  FfiReg.LXX.& ra- 
tio eft quia debitor posftdet.  Peccatum 
nonrcmittitur;njfi(r^,Vf/  voto)  tefti- 
tuatur  ablat  umf/ KV^.irc 

R.  Dolo  facit,qui  pctit,quod  rcfti- 
tucre  oportetcundcm.  {Ouodfiaccipiat 
erit  maU  fidei  pofieffor.)  Eft  Reg.LlX. 

Dolofacit,qui  pctitjquod  (  neceffa*- 
rio)  redditurus  cft,  tnqtut  Paulus  iC. 

s.  Bona  fides  nonp.)titur,ut  fcmcl 
a6lu  ( paffumydatum-ve) itcru m  {mfifor'- 
te  novnsacccdat  extgendt  tttulus)  exigatur 
EftRcgLXXXHL 

Dcusno  judicatbisinid  ipfix.Reginald^ 
deprudrt.  Cbfeff p.6^z.ergo  nec  bomo  poteft. 

T.  Qu\(fiiens&volens)cowudL  Ju- 
ti(dirtmentia)mtxczii\v{&.HntverfaiiuSt 
aliquarn  rem  inctptt pos fidere  )  bo n  am  fi- 
dcmprasfumitur  (/Wi(?fo»P/;/f/ftt7 )  non 
haberc.F7?/«>«  RegtiU  LXXXIL 

I. 

HOMiNrsadd'Cj;nitates  dfpirant,  Di  xxxix. 
eas  obtin^ ni,pofridcnt,  &  defen- 
dunt.  Et  ut  viciCO,omniaoptimc  con- 
catx^nanturi  quoniamfinis  pr ^ceden- 
tis  capitis  ,  &praerentisinit  um  docct 
quina  dcbcat  aut  pofTtnrad  dignitatcsS 
adfpirarc.Qiiodclarius  reddidcrithxc. 

In  promottombits  abnces  tmpedtentes  &  Doclrtna 
dtri  metes fiilent dart .illi  rcddunt promotio- generalis, 
Li  3  nem 


jcjuonem 


Impcdtens 
ordtnatLO' 
ncm. 


r.leclis 
nem. 


nem  iUtcitamJn  nuUam.  Eteodem  omntno 
modo  de  reltqtm  cdtraMtis  &  alienationi- 
btts  eft  philofopJjandum. Etipii  funt  re.ciin- 
dum variak  leges  &  dignitatcs  aut  qua- 
fw^^/wl^jjtates  Varii.  Utrolcnniterquispro- 
rum  diri'  fitcatur,  imprtiimcntum  cft  dirimens 
tdefedustemporis,riveifteactatcm,rive 
iprobationcmconcernat;  fi  cnim  an- 
tc  completum  annum  xtatis  fcxtum 
dccimum,  aut,  ante  completum  pro- 
bationis  annum,Vota  cmictas,nec  lo- 
lcnnis  ncc  vvalida  crit  profcfTio.  Ilt 
promovcatur  quis  ad  Ordines  tempo- 
ris  dcfcd.us non  eft  dirimens ,  led  im- 
pedicns.  In  Abbacum,Epifcoporum, 
&  aliorum  Antiftitum  dcnominatio- 
nibus,  cicclionibiis  &__confirmationi- 
ibusmul'aillicitepofluntfieri,  quarta- 
;mcn  creaiioncmnondirimant;  nam 
ficutin  matrimonio  vidcmus  mipcdi- 
mcnta  impedicnda  &diriment!aali- 
quando  fub'  cpcrc,  fic  in  aliis  Contra- 
dibus  &  ar^tibuspublicisaltcrutrare- 
periripoflunt,  &folent.  Quam  ob 
rem  confcicnrici-confultusdcbet.cxa- 
minarc ,  An  in  Promotione  propofita 
aliquid  aftum  fit,quod  fit  lcgi  contrari* 
um  /  &:fial.quoQdclidutnreperiat, 
Animpedicns ,  anvcro  dirimcnsiaut 
fortc  iit  ncutrum,cxaininct.  Notan- 
dumtamcn.cftimpcdimcntiadirimen- 
tia  deber.eplcrumqucpcjeccdcrc,na«n 
Matrimonium,ex.empli  gratia,  non  di- 

 ,  rimitur,fi.impcdimcntadirimcniia(c- 

jubfequens  .quantur,,undeR£GuL a  LXXIII.  Fa- 
cirpy^ce'    {tumlcgttimhetraclari  nondebet  y  itcet 
cafiis  poftea  eventat  ,  aquo  nonpotuitin- 
chcari. 

Hcecnotandafunt»utaliquisbono 
jurc  6c  bona  fidc  pofTcfrioncm  obti- 
ncati  quafcmci  obtcntafccurifTimus 
quoniam  aroumentum  fortifti- 


T  HEOLOGIA 


Impedi' 
mentum] 


diUS, 


manutcnenda  pofleiTione  &  hoc  ip^^ 
Principio.^f  prtor  eft  temporcypotiorcft 
lure  Re  G.LlV.fundantur,  quodpau- 
cis  alteratis  proponituradicentibu$> 
ftandumeft popftionejufta;  &  omnis  pof-  ;;. 
iefCwjufta jemper  cenfenda  eft  ,  quavidtu  ^^^^j^' 
.  injuftanon  demonftratur.   Co  n  fulto  fgpjHf 
wo»/?r<?r//r diKi,nulIacnim  ratio  piobi*  .^^j?, 
bilis  tanti  momcnti poteft  eflc  ut       ^0  f 
vaicatpolfeflioni.    Layman  Tixololt^ yj0' 
Moralis  Itbr.  i.tra^.d.cap.^,  j^.  ^.nutn* 
L  Nemo  Privatus,4/f ,  altcrum  fui  juris 
poflcflione  pn vare  poteft -ob  dubias» 
etiam  probabiLcs  ,  nontamcn  cciti^* 
rationcs  ,  ficut  notat  Smcluzdijp* 
44.  ««;;/.  3.6:  habetur  r^;».  .Inqtitfittoni 
de/ent.excomm.6i  apud  ^.Thom./w  4-^' 
j3^i.qu£ft.\.a.^.qu£ft,i.ady  ]  .NotaiHu^i 
/>rhMrw,quinhomoexlcx ,  autlcgibus 
umvcrfisfuperior ,  uti  probabilitatc 
contrapoflcflionempofletjfcdlcgesid 

nonpatiuntur,  voluntcnim  &merito 
poflcflioni  bonae  fidei  ccdcrc  omnC 
dubium,  fldetur  ;  poftponiomncin 
probabiitatem. 

Sane  ne  poflefllo  moralis  &  Phyfio* 
confunderentur  ,  additur  a  Bon*' 
facio 

II. 

r)Ro  poffejforehabetur^qHidolo  (  hoccft»  %^|if/<' 
*  malitiapropria)^(r/?/r;>o//^^r^.I^^^' 
XXXVI.  Unde  optime  Jurisconfultus  ^ 
Paulus.  I.  quidolo.ff.eodematt;  Qtftdo^ 
Jcftertt popdere ,  pro pofttdente damnatuU 
quta  pro  pojfej^ione  dolus  eft,     Et  con-C' 
qucntije  filo  /.  par^m.ffhoctit.  V 
nus ,  Parem  cffe  conditionem  e]us,qtii^^\ 
quidpoffidcat  vcl  habeat ;  atqueejuSyCU)^ 
dolo  facium  fit  ,  quo  minus  pofftd^f' 
velhaberet.    Etidem/.  ad  ea  qU£J-\ 


Beatus^qut  mum  ab  ipfa poflcflionc dcfumitun  «3c  ff.eodem clarius,  femper.qm  <^olofectt^ 
p0pdet.\     quidcm  muitopjuris  Rcgulx  funtdc   minushaberet.proeohabendtiseft y  ^cfi^^ 


FVNDAMENTALIS. 


'71 


t^I!-^'  ^,^  ^^tio  regulrrumiturexal-  Poftulas.  An  Refpttblica' conce- 0«<e^«/«- 
^«^^^  prudcntiffm  ^  ^  -         ^  - 


junt 

enu.  scommodumy  &alteriin 

''yfum  adferat  defumptuc^Ar/.  i.if.i 
'^^'^oUmali&met.except, 


IITc 


P^Ofefor 


j^:  .   •TJi  &  neccffiiri/riina ;    dcrc  poffitjUt  poflellor  malaj fidei,cju«  «^^«^. 

dol  ^r^P^ '^^^^"'^^^ ^^^^^P^^^^^^fufi^ y        fcit  rem  quam  polTidct nonefTc fuam, 
^J^ piusdoluscommodum,  yr^ltPtitn.    fcdaiterius  ,pr3rfcribat?  AnpolTitia- 

dulgcrc  ne  tcncaiur  ad  rcftitutionem 
antc  fcntcntiam  Jndicis  ?  &  rcfpon- 
dco  duas  dari  probabilcs  fententias  D^^^^^c^- 
circa  lcguni  acccptationem ;  Primam,  ptattont 
quac docct PolTc  Principcm  popiilo in-  lcgum, 
^^Jjcjjor  maUfidei  uUo  tempore  non prd-^  vito  iegcs  ferrc :  Secundam,  camque 
icet^^    ^ft  R-egula  Juris    II.  Et    probabiliorem,quacfcrvis  invitis  lcgcs 
'  *       ferripoflcpronuntiat,  atrcliquislub- 

ditis  nonpofll*.  Porr6,fiftctur  prio- 
ri  fcntentia?,  negandacft  RcipubliccE 
ha?c  authoritas  ;  non  cnim  ipfaali- 
qncm  poteft  cxfpoliare  invitum.-  At, 
fiftemusut  ftare  omnino  dcbcmuSjO- 
piniom  fccunJa?,  clara  rcs  tft.  Nam 
cum  volentt  &  permtttenti  non  fiatinju^ 
ria  ,  &  lcx  feraturacccpt.intt  jhoccli, 
volcntc  &  pcrmittcnte  populo,  liberc 
potcrit  de  bonoruin  poffe^f  one  & 
Domin'o  dirponere  fine  confcicntiae 
lcrupulo.  cognito  quid  Rcf- 

publica  pofTit,  quidfeccritreftat  cxa- 
minandum.. 

Prafcriptio  juxta  Jus  Canonicum  Dxciv. 
rcquirit  ut  incipiatur  &  continuctur  P^'«/fr//>r/fl 


tum^^  ^^"^i^perhsBrcre^^invocumha- 
^.^  ^Jfpofitione  ,  utvideamus  quam 
r^e-^^^^^^^^^^^o^c^t  ,  qui  fcrupulofio- 
'"^^Orammaticl 


i  cum  Hofticnfi" 


,  ^idFides.?  Aliqu.  

fumadurus  )Fidcino- 
cun^  ^^^^^icam  religionem  intclli- 
J,-  [^'P^^f^ntqucpoflefl^orLm  malx  fi  • 
tim  '^^^^'^^^'gionis  haercrca^,illcgi- 
rco^%^^^*"^*^  nullo  unquamtempo'- 
rg^l  '"^^crcresquctutaccmfcicntia 
"^^^"onpofle.  Qua  vociscxor- 
li  ,"^'^"«rcticiintelIiguntilludPau- 
Komanos  quodnoncftcxfiJe 
fenfl        ^-^  '  quorumj^ramr 


igrammatico 


cHaT  ^3^^ol'ciscrudcadhaffit  Mi- 
Janfeni  ^"'^  >  &  poftcum  Cornclius 


bonafide;  lIndcquirubinitiumbonay«A;r4  Qa- 


^Uof4  corundem  fententia, 

tui^^lJ-^^^^ftexfide  Catholica,  pccca^ 

Jiig^^^<2-  qMcll^^^^"^""^  omnino  eftinurra- 
Bonif^^-'  nimirumPauliApofton& 
"''f".    ^.;r"^'"^unimi  Pontificis  nomcnF/- 


Poir.ff^^  P''^  conrcicnti*  diaramine ;  & 
tinenr  '^'''"'^^^  fitlei,hoccft,  res  re- 
nin6  '^"^.^^.^'tradiaimcn,  nulloom- 

cninian*  r^^"^""^  tempore.  Non   

^^^tio  \^       ^  violenta  rei  alienx  de-   citur,qui  ita  p 
^ccunH,/^r^,P°^^'""'  utfitlcgitima&  nuat,utnonr 
«umhdemfeuconfcii 


fucccfiu tcmporis  feiat cfle  mcam ,  t?e- 
nctur  ad  reftitutionem  ,  nec  potcft 
canrra  mequorad  forumintcriui prae- 
f.riberc.    Cum requiribon.im  fidcm B^^W'^  fi^f^ 
ad  praffcriptionem  dico,  fidem  bonam  naturalu  : 
naturaliter,  a bonacivilitcr  diftinguo :  & civilis, 
habcretenim  bonam  fidemcivilitcr , 
qui  certofciictdomumillam  cfleme- 
am,modoncmapoflctillumdciftafci- 
cntia  convinccrc.    At  bonamfidcm 
namralitcrillefolummodo  habere  di- 
oflcfTionemfuam  conti- 
fciat  fe  tcneri  ad  reftituti- 


cntiam,        oncmMdecfin  extr.de frafcript. 


C«- 


272 


THEOLOGI A 


Pr^fcrfpfh 


Vtrumprd- 
f.rtptio 
maUfidei 
Jitfecura  in 
confcien- 


MaU  fide 
prafirtbi' 
turmBpii' 


Cxterum  lurc  civili  reccptur 
^^liquorum  fcntcntia  fufficcre  bonam 
fidemin  initio ,  tamctrimalapollcafi- 
d-^s^uh(cc[mxmluntca.€Mufu.c,tranf 
firJft  aliena  i  G.  tn  prtnc.ff.  de  ufurp.&  ufu 
CAp,  %.diutinA.  Inftit.  de  ufu  cap,  Et  no- 
ftra  erit  mquirere  Prmio  An  exhypo- 
thcfi ,  quod  fic  Jui  c  Civih  fit  difpofi- 
tum,  illc  quibonafidc  incepit  poffi- 
derc ,  &  tamcn  fucccflu  temporis ha- 
bucrit  malam  fidcm  ,  in  confcientia 
pi  icfcribat.  Ht  fccundo,  an  idjurc 
Cwiii  dccrctum  (it. 

Ad  primam  dubitationcm  his  ver- 
bisCanifiusinRcgulam  II.  refpon- 
dct.  [  Hoc  jure  non  utimnr  ,  propter 
peccatum  ,  quod  provenit  ex  confcientta 
rei  aliena.  Cum  generaltter  ,  ait  Inno- 
centtvs  UL  in  Generah  concilio  Latera- 
nenfi.  fit  omni  conftitutioni  atquc 
confuctudini dcrogandum ,  quac abs • 
qiie  mortali  peccato  nou  potcil  obfcr- 
vari.  c. fiiu.extr.de prafcriptton,  ]  Sed 
nonur^eor.  Quiafinepcccato  mor- 
taU  pofium  prsclcnbcrc,  ubi  legcs  & 
popuH  confcnfus  pcrinittit.  Scd  mox 
Canifius.  [  Ab  hacta^ienRegulaexci- 
piturcafuiin  cap.  i.  deprafcrip.  ( contra 
fcptimum  praiccptum  Dccalogi  nul- 
la  eft  exccptio;  ergo  potcfi:  darimala 
fidc  prxfcriptio  vaHda&fincftirto,  fi 
pubUca  authoritatc  &popuHconfcn- 
fu  fi at )  ubi  EptfcopHs  contr^  altum  Eptsco  - 
pumtrienmo  pr^fcnbttlocima  feconxer- 
fum  *id  catholtcam  tinttatem  (  nimiriim 
tametfi incipiat  6l  continuet; poirciTio- 
nemmala  fidc,  hoc  eft  ,  fciensepis- 
copatumcflealius)  fedcur?  Refpon- 
det,  Vcrum  idfit  authorttate  facrorum 
Canonum ;  quibtis  cum  omnes  Ecclefia  fuh- 
jcctdt  fint ,  & ab iis  certam  legem  accipiant, 
td  certe  conjiituere  poterunty  utresuntus 
Ecclefia  altert  ex  jufta  caufa  (  imocx 
.fluUd  caufa,  fi  onincs  quonnr,  r^krt. 


eft,    confentiant )  adquiri  posftt,  Itaqu^ 


rei  alt ena fidem  fuftinent  hoc  cafu facrt  C/f  - 
nones  in  favorem  catholtca  Reltgionif*  j 
Ergo  fidcm  rei  aUena;  acceptantcpo' 
pulo  fuftinere  fccundum  fe  makun  no» 
eft;  fi  cnim  malum  cflet  ,  nou  poifet 
fierincquidcm  Ch  iftian^eRcHg:onis 
intuitu  ;  ut  cnim  mala  ficri  po»: 
funt  ,  ut  bonacveniant.  Q^iP^ 
malum  non  eft,  fieri  etiam  alias  pO' 
tcrit^  imo&fcmper,  fijudiccturcx- 
pedirc.  Ergo  ficut  Epifcopus  poteit 
praefcribcrc  Epifcopatum  mala  fi"^ 
poflcflum ,  quod  idlcgcs  permittunt : 
poteris  &tu  mcam  domum  ,  tamctJJ 
maljfidcpoflediflcs  ,  PraEfcribcre,  » 
hoc  legcsCivilcs  concedcrcnt.  ^ 
hec  (  utor  ad homincm  &  vcrbis  &  rati* 
onc  Canifii )  tunc fieret authoritatefan" 
^lonmi  politicorttm  Juriutn  ;  quibtis  cuff^ 
omma  bonaprtvata ftibje^a fint ,  &  abtt^ 
certam  legam  acctptant,  td  certe  conftttf*^' 
re poterunt,  ut  domus  VmcaparttcttUrif 
tert  ex  jufta  caufaadquiriposfit.  Itaqf^^ 
rei  altena  fidem  in  talicafufuftinerentCi" 
vtlia  lura  adprofcribendas  multas  tmpH^^'' 
tisfimas  lttestnJavorempubliC£  tranqti''*^' 
tatis, 

Ad  fecutidam  rcfpondeo  V^^^^^^^'^^fH^^ 
tionem  aut  nunquam  fuiflc  q"^^^*^^;;^^^ 
Juri  communi  imponunt  ,  ^^.^ ^jfif4^ 
non  cfle.  video  cnimomnesProvinci^'/  .^x- 
lcs  Kcgum&Pnncipum  Conftitutioy^^^y^F 
nes  praekriptionem  malae  fidci negan' e^  ^^^ 
tes.  Et  inter  aUas  Bavaric*  f/r.p-  ^^^' ;  « . 
y.d^  S.cxprefsahabent  poflbirioncm.f^  j^/, 


quam  non  Con>^tatur  bona  fidcs  ^ 
annis  cxtenfa  ,  quo!:  fucrint  ad  p» 
fcfiibendumneccflarii,  non  ^oiTc^^ 
confcicnriapracfcj ibi.  Hanc Jm is  <; 
noniiifccundamRcgu'aminlmpc'^ 
HCamcramuitisPrarjudiciisco^nrr^^ 

batatamcontra  Jus  commune  ^^^^^, 


F  VNDAMENTALIS. 


Ancircas  G^ilMr.uvbferv. 1 8.  & 
^^^«""cusCanifius  fuJJWu  lurisCa- 
&  quiacm  pofTet  utrum- 
Ir  ^^"^il^ari ,  fi  dicamus;;/4/4W /- 
JJ.^uriftisvocaii  dubium,  a Cano- 
"isccrtitudinemimquxpofrefTionis. 
yj'"^5""^  ha?c  Pofitio ,  Quidubttat,an 
J^y^^^^  ^^onpotenpoJJefiwncm  tnchoare, 
'  liri  ^*"^^"  -^"^^''^  /'«/•^«^<;  rem  effe  fuam 
t^PJ^^roffefioncm,^ 
qu»  a  ^^^^if^are  &  prafiribere, 
Hfr  k  ^  vcra  ,  ut  habct 

-^^^^^-  ^^'^'^-  3-  ^x^- 
*^_^''^4-««w.7Layman.//^r.j.fr4(5?. 

j^jl^v^i^^^^^transrcribcretur  a  Cano- 
^0«  ^j^  ^'^^^'^s;Daturl>oHafidescerta,& 
habt  ''^'"^'  bonam  fidcmdubiam 
t'  ^''IIMc^ipoffcponem  tnchoare  ;  ^«j 
e,^  "  '«'^^■'''^«v//  bonafideccrta  ,tam^ 
/^/'■^p,^^^^eat  bonam  fidem  dubtam , 

Jurilia Itis, daturfides certa, 

fcttT''  "^'^'^^^'  '"^^^ '  ^"^^ 

fed,       ^(f^^^ienam  ,  nodaturmala fides, 

demf  i'  ^ '^«''^ /^^^-  Qa^ fi- 
qw  f'^^^^  poffcpoi^n  hicl?care, 

Pofif  T^  '^^''^  /«<:/;04V/r.  bonafide,  tametft 
rL     .^^'^^^f^^i^^tmfidem,poteii poffb/^tme 

o,^^!^^'"^*^verbis,  imoadvcrfis,  idcm 
oiooo   "^'"^^  y  iiriftaCanonifta  &Thc. 


^^0^"'^-'^'^"^  />y<c/?r;>r/o  »ow  protcdtt, 
0  •       liono     r^"'*^^l-  natura&dcfini- 

Pcrconttnuampoffef 

ejtrr^^*)!^  ^^^^["^^^^cretaliu  depr^fcrtpt. 
^^■'^elil^^'^^^'^^  ^^^^pr^ftrtpt.longt  temp. 

)tionem  pof- 
*  Suamrationalitasadhumanita. 


tem.  Vidcturhaec  Kcgula  ^x^Mdi^excap,  Vaffepone 
caufam.j.  extr.de  prxfcriptione  ex  c  .i-tn  fin^  requtrit. 
extr.de probatm.  Cui confonattextusiif 
legeftnepoffeftone.  i^.ff.  deufurpat.  &ufu^ 
cap.  PorropofTefTioeftduplex, Phyfica 
&  Moralis  ;  hsc  ultima  fufficit ,  &  acci- 
dit,  cum  aliquis  rcm  proprio  nominc 
moraliter  polTidct.    Confulto  dixero 
proprfo  nomine,  Colonus  cnim ,  Inquili- 
nus,Pr©curator ,  Dcpoiitarius,  Como-p^.^^^;,, 
datarius  ,  potiiis  res  habcnt  phyfiCG,  ^^p;;;;^^^ 
^uam  moralitcr ;  non  enim  habcnt  no-  altenopof. 
mine  proprio  fcd  alieno ,  atq; idco  nonfidenf 
pofruntpraErcribere.  Hincpatctcffica- 
ciffimum  fuifll-  illud  dilcmma;quo  olim 
in  meo  Philippo  contra  Lufitanos  & 
HolLndosfum  ufus.  [  Vclfucruntle-  ^^ttiofor.' 
gibus  Caftcllae  fubditi,vclnon:fi  fubdi-^'/'"/'^" 
ti  non  ergo  libcri  ;  non  crgo  habcnt 
poffcifioncm  libertitis :  ergo  fiintfub- 
diti  RegiCaftclla: :  finon  fubditi,crgo 
Icgibus  C-aftclia:  non  poffunt  prxf.ri- 
bere.  C>uibusergo  ?  Propriishninimc: 
non  cnim  antcquam  in  libertatc  prar- 
Lribant  5  fcrrc&habcre  pofluntlcj^cs 
proprias.  Non  crgo  potucrunt  prafcri- 
bcre.  ]  Haec  ratiocft  cfEcaciflrima,  fcd 
dcbet  confidcmribcnc,  nam  lcpid  fn- 
macft  Maccdi  inftjntia  quaillam  cner- 
vareconatur. 

V. 

SEmelmaltis  (  fi  cmcndationcm  non  i>x.  ;  . 
^i  obctjfiwper  (incodemtamcn  ge-  An  abuno 
ncrc ,  &  non  aliis) pra/umitmmaltis.  Et  adomni^ 
ratiocft;  quia  inonini  dubioftandum  valeatar^^ 
cftpro  poffc/Tionc  qux  fucrat  antcdu-^«wewf4- 
bium;  undcfi  ante  dubium  fit  malitia,  //«? 
ft  and  um  crit  p  ro  i  pfa,  q  u  o  u  il\  u  c  <:o  r  r  e- 
(5lio  &cmenaaiio  comprobctur  :  fi  fit 
bonitas,ftandum  critproeiufdcm  pof- 
fciTionc.    Huic  rcgulxdaturaltcra fi- 
m  i  lis;  vi  del  i  c  cx,fi?nel  probattts  bonusyfint^ 
per  prsfumttur  bohus.  quae  fundatur/«c. 

Hm  manda-' 


THE  OL  O  GIA 


teguU  0 
Sava  mo 


DIC 

Kunquam 
perjuro 
tredttur. 


ferjurus 
virru>ili- 
ter  homo 
nonesi.An 
tdem  dc  e- 
hrtofodt- 
tendumi 

Cotitem- 
nuntur  e- 
briofi  in 
i^ermanU 

JtBSa  bene 


-7  + 

tttandatd-6.  exnJerefmpt.  cmadd^iv  al- 
teram  meliorcm  benigniorcmq;,H«»/o 
prafumendus  esi  bontuquumdiu  non  probe- 
turmalus^ :  &  illam  fundo  in  ipfa  natura 
Dccalogi;eficmn.  Judextcmcrarius,  fi 
efle  malumFranciieum  pr  jefumcrcm,& 
omiu  rationc  prffifumcndi  carcrem. 

Hanc  ego  o6tavam  pisfumptionis 
Regulam  ad  idcm  pcccati  geiuis  con- 
traxi,  &tu  ampliandumjudicas,&alia 
objicis ,  nimirum  Jefleatpeccatunh  ^«/^ 
fygendens  in  uno-fa^us  eH  omnitm  rem.  Et 
infersjcum  qui  in  furto  pcccavifTc  con- 
vincitur,  omnibusvitijsinfcclumprx- 
fumendum.  Atlnnoccncius inc.fin.de 
fcen.dift  S'  ncgatconfequcnuam &ait, 
offendenteminunoyferi  omnitwi  reum,  non 
qutdem  in  quantmn  admundum ,  fedquan^ 
tum  advitamaternam,  &  rcfponfioncm 
fuam  cxponit ,  fieutenimftpeccattsomnir 
bus  effet  tnvolutusy  ita fi  tn  unotantum  ma- 
iHat,  aternA  vitdjanuam  nontntrabit, 

Objicis  perjurum,  cai  ctfi  corrcflo 
^ emendato  ,  ampliu^  non  creditur.  c, 
tefttmomum,^^  extr.  de  teft.  Kefpondco 
perjurum  ipfo  criminc  rcddi  judiciali- 
tcrnullum  ,  adeoquc  non  mirum  ii  ci' 
non  credatur  ,  quia  ficut  non  crcditur 
pfittaco  ,  quiaplv/ficc  homoipfcnon. 
eft,  ficnecpei  juro  CadditHifpanus  e- 
briofum)  quiavirtuaJiter ,  quoadhunc 
efFcdum^homo  non  eil:.  Scdquia  fuos 
patronosctiahabctcbricras,  &dicunt 
ikbereperitos,  Qtii  fttertnt  Roma  r  Romana 
vmre.more ,  adeoquc  cbrict  itcm in fola 
Hilpan  amacularc,-?^  inGcrmaniaad 
au'hontatemco4ivluccre;fubjungomc 
vidcrc  cbriofo^  in-  ipfamct  Gcrmania 
conrcmni  ,  ncc  ad  rublimc;  qualita'cs 
adfumi ;  imoadfumptos dcponi.  Nam 
&  hodic  bibit  Monachij  clarifTimus 
Dom  nusN-,  tanta^  apud  Jurirtas  opi- 
nionis,  ut  millus  clicns  fc  putct  bene 
pracxderc,.,  auilus  advocauis  fc  hena 


patrocinari,  nullus  judexbcne  reroiv»:* 
rc^iiloiiVconfuito,&tamcnob  cbrieta- 
tem  ita  mifer ,  ut  fuait  omni  public*^ 
qualitatcexutus  ,  ncc  fuis  confiliisiuo-- 
fcribercnomeapermittatur;Jurisenim' 
Motiva,  qu2  ipfc  fcribit,  fcmpcr  nonfii- 
nealccriusprsfcntantur  &  tamctfipl^* 
laborcc,  plus  lucrctur  quam  rcliqui» 
hilominusinforo  politieo  cftnuiluSjf 
hoc  inipfamctGermania.  Inquaqwi": 
dcmfobrictas  fuam laudcm  habet; 
haulluslibvrahorpermittitur,  nunqu^  (jj/rf^^ 
tolcratur  cbrietas.  Noto  tamen  eum ,  ^i^^^ 
femelmalusfuit,  etfi  emendetur,  fe>npi^  f^i 
haberealtqutdnot^yettaminalijsgencrtbuiy 

quo  caret  tlie  ,  qui  nunquafufutt  malusy 
mlumushincargumentumtalefumiy 
fuffictat  adprAjumpttonem  ,  aut  probAbdi' 
taiem. 


vr. 


CVtn  funt  lura  obfcura  ,  reo  favenduiff^ 
pottHS,  quam  aclori,   Eft  R-cgu  ^ 
XI.  &£ertiflima;  quoniam  aaorc  no^^ 
probantcreus  abfolvitur,  tameifiHj 
iftc  fafccpcrit  pofitivam  innoccnti*  ^^Jylf<lf^^ 
probationcm,&inproba  ioneA'^^^^^^<:#-''^^ 
rit./.4  deedendo.c.f4-^ejurejurandJ.ci^  ^M. 
lyff.deprobat.&ibt  GloffAy& Bartolus^  0i 

Scd  non  ftat;moccu.rit,  c"^Py^^>»^^^> 
favendulitreo,quam  adori,  ^"^^  .^^/ W 
pcrfavcndurnfitB.cipubl;c2,  ^  ^^^^^Mf.^ 
favorcmbonipublici  agAt,.l'u<iatui  [dr^ 
rationcm  R.cgulas  hos  afliimis  , 
ptiorajunt jura  adfolvendttm.quam  aac  Jts- 
demnatidumitcn^ilucFavorabtlioresrciP 

tius ,  quam  ailores  lyabentur  ,illam  y 
ptam  exc.  ^yVer/A.fi.wibarum.extr.  ^?^^ 
bation.  LArriantis.^h.  ff.  de  oblig-^  G 
Kanc  vcro  ex  lcge  favorabiliores.^  n  5  i':^^ 
regult^  juru.kAhoQ  cft.rquipoHent/^^  J  ■ 
ra  adduccrc     idem  pcr  idem  V'''\  ,  f  > 
Hgo quidcn.  hanc  R  g.lam  hc  br^v  ,^  ht* 
(uauco.  indub.is  ftandumcftpto^p 


FVNDAMENTALIS. 

|eirione  fuas  famx/ua?  opinionis/ua?  li- 
oertatis ;  inio  &  Ctvilis  k\x  innocciuias: 
^''goperprobationcm  dubiumnoncft 
privandus  fama&:  coRimoditatccerta. 


^7/ 


||ndein  criminalibus,fi  aiStor  nihil  pro- 
°;3rit,<limittcndus  eft  rcus;  &  fi  proba- 
^^outrimq^rgualisfucrit,  ctiamcftdi- 
^^^tcndus:noncmminfoi:matio{cmi- 
A        P^ena  fufficit  ,  ut  aliquis  afuapacifica 
pofleflTione  cjiciatur.  In  civilibus ftan- 
^^•"ctiam  poflcftioni  cft,  cui  ceduo- 
DCI.  '^"'^pfobatio,  c|ux  plcnation  cft. 
ludtx      ^^^^"  ^^'^iiT  quod  n  varictatc  opinio- 
fmpir     ""'^  tencat.iu-  Judcx  fequi  etiam  minus 
'^/''/fj«;P'^^abilcm,rircofi  voi  abilior  fit,  quia 
*^"»/e>2e^;/^^^et  facerc  pro  rco  quantumpot^ft, 
^^^^bile?  .   ^^^■^^"'Hamfcnccntiampotcft.  Co- 
'  ^^«'anus.^go.  Notahoc  quod  nonbc- 
^«1«,^  '«ennclligituramuhisllthicis. 
^l^^Pib^i^  ^^jcistamcnfokrcjud-ccsinxc^ua 
'''f4fe  P^^^^ationumQbfcuritatCjauticmcon- 
<^f^e4f  ^'^^^^^^"^divi.UreautCorricomnrttc- 
'"'^?     i^^^^-Etrefpondcohocipann  budabih'i.er 
cri,iibi  neutcr  coUitip;an$  in  poftcfTio- 
W  a  "^c^t:in  que-,  fi  aher  inpofleilione  fit. 
r,.  ^"^^s.Salomonortaquarftioncde 
7*^«^;«/:         inter  duas  muliercs  ,  riftctifl^et 
^^^^d,}  JJ^^^^^^eoulaj^cbui{rctilIumrc£C,&pof- 
j  ent,  adjudicare,&tamcn  potius  divi- 
juflit.  texttisirLc.afirte^xtr,  depra/um- 
■Pfion,  Ergo.di\ifvoctiam  contrapoflef- 
j.  Yemhabalocum ,  &  rcfpondeoi.B 
^^^.^^'^"^sf  nte.nia,  non  fuillcuhima 
j.j  ^""'^ivam  ,  fcd  quaG  intcrloquuto- 
&  pi^arparatoria  probationcs  ipfas 
"PQncntcm  ad  ri^idi  uscxamcn:  non 
'  ^P^^^teratpr^cipcreutinfansinno- 
^^l^sverc  dccideretur.Quamobrcjfi  vel 
ni. u    ^^^f''^^^"" ^clcjuicviflet  lcnicnti^,vci 


irii  '  ^^^''^"^  if^ancntibus  juribus  u- 
gj-^^.H^PWsobfcurisjdcbuifletinfans 
cciTi  P^^^i^enti.  At  quia  altcrA 
oft  '^,?-^  iuri^  fe  cflc  vcram  matrcm 
^^^i  ^herapcrtinaciafua  feprodi- 


dit ,  prudcntilTunc  Salomon  infantcm 
adjudicavit  vcn-c  mntri. 

Vil 

INduttum  a  lurehencficium  ^  ^      ^   ^  - 
non  eflalicw auferefidfivi (uimiixim,  ab  ''^f*- 
cocui  non  fubfit  Jus:&:  tuncnon  nifi  ex 
rationabi!icaufa)vclclarius,^I«/tf^«ri  pmiicgio 
fupertorePrinctpccov.cejfuniprivilegnim  noH  > '<w> 
/^er^i?  ludexinfcrior  tollcn'  autltmitare^Ktft 
deturftifficiem  caufi ,  &  lukatadbocatS' 
tlmitarem Jfectalc.  Hanc  R.cgulaXVIlE 
lic  cflcintclhgcndaconftaux/./.c.t/f /<•- 
^tb.  l.  2  J^^.c.ad SC  Maccdo  Lfa'})7infs,(). 
mulier.ii.cu  II  feqq.  c.adSC.  Velleian  l.ne- 
jno  i-^.delent.interloquiaor.l.fjHf.cfcon- 
tra jus,velMtil  c.i.extr.defent.  6^ '>  c  jud.l.^- 
§.y;  quis  condetnnatu4.ff.de  re  judicat. 

Corollarui.  A  lureatit  a  ftiperiore  Prin-  Derevoca.. 
■crpe  impefitam  .legenonpotdi  ludex  tnferior  ttone  lcgn. 
t  oUcre  aut  limitare^nifi  detiir  fuficiens  cau- 
fa     htibeat  adhoc  autlmitatem  fpeciaUm. 
Scd  uuid  facicndu  mUii,cui  Rex  alicjuid 
juflit ,  li  jam  modo  Prorcx  jubeat  cotra- 
riu?  Ha:c  cft  apud  Hifpanos  praxis.  Ex-  Qtijdfa^ 
cufabomc  uibane  apud  Proregcm,  &:  ciendum  fi 
mandatum  R.egis  infinujbo;quod  fl  no  Injcrtor 
.obftantcmcd  cxcuiQtionc&infinuaiio-  contrafu^ 
ncProrcx  adhuc  veiit  fll  i  obcdii  i,  ad  fc- /'^''^onv» 
curitatc  mca  pcta  idab  comihi  in  {cn-.p^<i(^ipi^f^ 
ptismandari ,  &reccpto  man-iato  l!o, 
Prorcgicbediamjfed  cop:am  aclRcgcm 
tranfmiita,  fic  difponuntnoftra  Jur<i,&: 
morcs  Civilcs  continud  rcli"iouc  lcr- 


NOn  Jn iiuitii-i  t)  .uiH  i iniporn:,  quod  de  ^CIIT. 
jureabimtio  non  fub(iJlit.U\Kcou\^  rempusnZ^ 
xviii.nafiloquamurinlpccicrcftamcH-  valore 
tum,fi  pi  obctur  crre  falfum  pi  ivilcgium  contraclui 
fi  oftcndatur fuifl/c  fubi eptitium ,  ^ion*^'^^^'^' 
.rcddenturvalidaiucccflu  tcmporis  ,  fi 
prajtcr  tcmporis  dccurfum  nulla  nova 
addatur  circumftantia.  /.  penulti.ff.  €9- 
de?n.  §.  Prditerea,  Injlitut.  quibus  nonesi 
Mm  1  permtf 


xj6 


T  ri  E  O  L  O  G  I  A 


Infurto 
non  prtc- 
Jcribitur,^ 

Qtudtas 
ad  Iponfa- 

trtmoniit 
requtra- 
tur> 


DCIV. 
ATireltgio^ 
JtK  profef- 
fm  po^ 
qmnquen^ 
nium  pof- 
fit  recla- 
marel 


QUApro^ 
fepo  efi 
uivalidal 


permiffacJefl.  cum  fimuLl.inter  JlipuL§.^. 
$»Sacra.m. ff.de  verb.oblig.  l.  a  fnarito.fS.  C. 
(Ce  (tonat.  tnter  virum  &  uxorem.  c.  i .  extr. 
de fent.  O'  re  rtidic.Lfi  expre/im.ip.  fJe ap 
peltat.cu  de  refcrtpt.  iibr,  6..L  quoties  6.  {[. 
quifttisdar.Cogantur.  c.  qttacontra.L  obli- 
gationumfere.4.^.§,pLzcet.ff,de  oblig  &acJ.. 
Res  furto  abLta  no  potcfthabere  afo- 
lo  tc.mporc&retctioncdiuturna,qiiod 
adcjuiratur  y  oftendjmusenimfnpcriiis 
pon'cnbrenimaI«fiilci  non  pr^fcribere 
asterno.tempore.,  Septenniu  minores, 
n6pofliintinirerponfalia;nccimpube- 
rcscontrahcrcmairimonium.  AnneiU. 
lorum  fponfalia,  aut  horum  matnmo- 
nium  defliixu  tcmporis  rcddcntur  vali- 
daPminime :  mcriim  enim.tempus  inva-- 
lida  fponfaliaaut  matrimonia  non  fir- 
mat,  &  valida  reddit..  Qood  li  accedat 
novus confenfus,  vi  illius nova fponfa- 
liaaut:  novum  contruhetiir  mairimo-. 
nium,  non  tamen  fiet  utvalidus  fuerit 
illc  contraflus,  qui  (iejurcnon  fubfti- 
tlt.c.i.dedefponf.impub.  ltb.6. 

Ob^:cis.ConcilHimTiidentinum  ju- 
betjUtRcligiofus,  cjni  putatfuam  pro- 
fcfrionemcflcinvalidim,auc  quodanie 
legitimaaetatem ,  autincomplctopro- 
bationisanno,  aut  cx  mctu  cadcntein. 
virum  conlbntem  piofeffus  fucrit  ,  in- 
tra  quinquennium  audiatur  :  non  ta- 
men  quinquenniQ.clapfo.  Irtuicarunt 
igiturPaties,  profcfTioncm  invalidam 
lolo  quinqucnnii  fl!.ixu  validam  ficri, 

Rcfpondco.  ex  duplici  capite  pufTc 
cmcrgercinvalidamtfleprofcfripnem, 
veldcf^  du  confenfus,  vd  d^  fcdu  a'i-. 
cuius  circumftantia:  jure  EctlefialHco 
ad  foJenniratem,  efTentiaiitcr,  requifi^ 
t«..  Dico  "fgitur  profcffioncm  dcfe- 
ftii  confenfus  invalid^am  ,  fucccflu. 
tcmporis  non  reddi  validam  fme  no- 
vo  coiifenfu  ;  Patrcsquc  jubentcsnon- 
diidiri,  qui  incra  quinquennium  non 


clamaverit^npnvoJuifrcdecIarareeutTi  , 
jamrtddi  v.ahdc  profc(Tu'.ii;  f'-'dvoluine^^;;jy^ 
eum  punirc  ,  ut  non  proftflus  i"^^'' ^^,///;"]^ ' 
proFcflos  vitam  agac  prof.fli.  I 
poene  vidctur  prudcntiifima,  &:adtol-^^^^,,,/iJ' 
lendas.  inuiilcs  litcs  nccclfaria.  prof^;''' 
illc  tenehitur  votis  ?  Porro  nunquaiii^^^/';, 
ipfc  ligabitur  Voto  ,.  quoJ  non  cnii-  > 
fit  :  at  polTct  folcnni.ligariprsccptoj 
quali  in  aliquorum  opinionc  Sacef- 
dotes  y  qui  ad  Caft.tatcm  folcnnitery-f^f;)!f^' 
tcncntur,  vcl  rationc  voti  folennisim-y^^./if'' 
pliciti ,  vcl  prjeccpti  folennis  :  ^^^' ^ri^f 
ctfi  illud  prius  mihi  vcrum  vidcatur- 
Cttcrum  ,  an  finc  confcnfu  profe^'» 
poft  quinqucnnium  tcneantur  vi  pr^^"^ 
ccpti  Eccleliaftici  omnia  illa  obfcrv^i' 
rc,  quarrationcvoti  tcnercniur,.  alil?^-  ^ 
examinabo^  *  pOj. 

Quod  ft  dcfcausfuerit  in  Circum-p^^iff  * 
ftantia  aliqua  a  Jure  requifita  ?  (ifCii^' 
fpondcbo  tibi.fitu  mihiprius  rcfpo»'j^^flf«'" 
dcris  intcrroganii  j  Qiud  rerolvi  ^^' 
beretyfidiccrcturcontrndusiplcfui»^^ 
conditionatus?  Quidfi  ilhr  Icges  cffi-''^ 
latxiftisvcrbis ,  Defe^tts  atatlf  y  autt^' 
tam  tntegra  probationis  y  Ji  reclameturi^^^^  ^,,  . 
te  qtitnqtienmtim  dirimat  profefionejn,no^l pit^" 
alth.     Profcao.in  tali  cafu  ,  qui  fti"'/;tf/'^ 
fct  antc  aetatcm  aut  fincm  anni  noti- 
tiaius.  profeHus  ,  &  tamen  intcg^^ 
quinqucnnio  (  a  dic  notitijc  nupi^'  ^ 
ranoo) non  reclamaflet ,  c flct  vcrc pr^'  0* 
feflljs.     Qiiid  fi  diccrc.tur  menten^ 
Ecclcfiae  fuiHc  qualcm  depinNimus 
ftp  paragrapho  ?  npllum  ego  incoO- 
venicns   r^pcrio.     Nunc.uam  ^^'"^ 
hinceducetur  Regulamiftam  X.VII 
quam  exponimus  c  fll-  falfam,  quiap/j^' 
fcftionis  valor,.  non  orirctur  ^  ^ 
temporc,  fcdaconcrahcmiunvvolu 
tate  hpc  icmpus  ut  conditioncn 
quirente-    Q^ioniam  tamctfi  Prore 
fto.  folcnnis  adus  abfolutc  1^8^^'"^^^ 


559.  ^fl 


'""'1*1 


% 


4  nu 

559. 
IK 

nec 


^^edieatur,  multarmhujurccmodia- 
^^'bus  (olent  conditiones  fubintclligi, 
^jpeifi  nulIiE  ob  maiorcm  ctaritatcm 
.  Permittantur.  Inftruor  a  Pom- 
■  ^^^^''^"^'^««'«•ii-^-citavi.  Scdaii 
^lolute  invalida  eflet  conditionata 
navi       >  Tuperius  fpecialitcr  cxanii- 

Objicis  etiam  alienationem  ,  quac 
^^^^^'^'■'««^ecurrufirmatur.  Lpenulr  & 
lui  ^^'^^'^^  U^o^lien .  Lumca.cJe  contr, 
y^YA  ^  fcfpondco  alienationcm  in- 
rcm  »  ^o"  accipcre  novum  valo- 
a  tcmporcaucntc  ,  fed  aconfen. 
^^  Sucmtempus  illud  manifeftat,  nam 
^^optimcaitJure-conruItusPauIus,v/-v 
capT     ^^^^^^^^  alienare,  qm  patttur  u/k 


uti  pluribtu  defenfiontbus 
fitcjl^^^'^^^^^'  (fametficontrarifSy  inodo 
netl      '  '^^ ^*^^^  ^^^^  ^^^"^ fi^'^"'  ^^^^' 

^^en  ■  inin  f     .  ^  ^P*^^^"^n"-^^f^s  cft 
?«if4,'*'^  in*  "'^t^'  iniquitasenim  dicituj  omnis 
*     ^       .'^^s,qu2Ein  judicioadmittitur, 
^.^"Oh  mtujtu  j.qi,it.atis  aut  a?qualita- 

560 '  ^,?"^'^^  ^nim  in^cqualitatcm,  utin-. 
Pon^'^  ^qualitatcm  rcducantnr, 
^^^^'''^'^"^^•^^tem  eft.  Cum  igitur 
mnin"^'  ^  ^^^^^^""dunv  fcpartes  o- 
^"^'fn  tcrt,t  '  ft^'^"^^^^  ;  n^n^  illius po- 
h-^rtes  ne,autn-  l"'''^-'^  aut  differre  a^io. 
'^"^^«^.  fuler/I  r  '''^^  ^^^^  ^"§^^^'5  con- 
mcn  fif  r"^"^  ^bfcntcs;  non  ta- 

dere       "^"^^f  comparcre,  &rcrpon-. 

^^^habeat;^"'*''^^^^^^^"^?^"^"^^^' 
Ut  ioif,,  i  ^^'^ocatos  ,  quos  confulat. 

Wcnt  "'''''^^qualitnemJuratoU 

'ConceffcruntTco,ut  pluribus. 


FVNDAMENTALIS. 


177' 


utidefen(ionibuspoflct;interdixcrunt 
z6kon  ,  ut  plui  es  a(5liones  inftitucre 
poffet^ut  vcl  fic  aequc  fit  difHcilc,  agcre, 
&  rcfponJerc. 

QjLiod  pluribus  uti  po/Iit dcfcnfioni-  I^CVU. 
busetiam  contrarijs  conftatfAr/.*^  quis, 
ff,  deexceptton<  L  de  exceptton.  L  nemo  pre- 
Inbetur  8./. de tit.  exception,    Quam  ob 
rcmAntoniusde  homicidio  accufatus, 
primo  fi  prudcns  fit,  ncgabit  fe  commi- 
liflchomxidium.Qiiodficonvincatur,  Q^^o  reiic 
adhucfateriporcritj&adfecundamde  ^^^odo  re, 
fenfionc  rccurrerc  aflierendo ,  fe  homi- Ipondere 
ncm  quidtm  occidifle  ,  fed  invaforcm,  ppt? 
ob  vic ae  fu ae  n ec  c fl^a ri  am  tu t cl a m .  Dectus 
adc.paftoralis,num.\^.extr. dc except.  Dixi 
defcnfiones  iilas  contraria^  fi  funul  po- 
ncrentur,inutileff. 

Huic  vigcflmiE  cft  fimilis  slia  Ji\ris 
civili&Rcgula,  Nemo  ex  his  qui  ne^atfe  (k- 
bere,  probtbetur  etiam  alia  defenjioneutiy 
nifi  lex  tmpedtat,  E t  dcfu m i  t  u  r  f .v  le^e . 
nemo  ex  hts.^^.ff.hoctit,  Dantur  pauci 
cafusjin  quibus,  quibusfe  dcbcat  dc- 
fcnfionibus  reus  tueri  exponitur,  &  ipli 
inglofla  ad  hancReguIam ,  &  adhanc 
lcgem  Nem$  ex  his ,  reccnferi  folent. 
Quae  omnia  confirmat  alia  Juris  Ca- 
nonici  Regula  nimirum  ,  XXII.  Non  Etquo  lu- 
Itcet  aitori ,  quodreo  licitumnon  extitit.  dexproce- 
ut  doceantur  Judiccs  Adorum  pctu-  dere. 
lantiam  cohibcrc ,  ncc  plus  ipfis  dcfcr- 
rc.quam  rcisfoleatautdcbcat.  Confo- 
nat  huic  Kcgula:  /.  non debet aclori  ff. hoc 
tituL  Vlpianusdicens.  Notidebet  adon 
ltcere,quodreo  nonpermtttitur. 


QVod femel  placuit  (  Ci  voluntate  tua  DCVIII. 
altcri  jus  adquifitum  flt  )  amplius 
dijpUcere(\n  altcrius  injuri3m)«*;7;>(?r(?/if.  Dif}in^Ke 
Eft  RcguIaXXl.  cui  confonat  Rcgula 
XXXIII.  Mutareconfilium,  quisnonpote^  feudetn- 
inaltenwdetrimemum(hocc{k,  injaT\^)  n^entu  ah 
Mm  5  injurta. 


2.78 


THEOLOGIA 


mum  (on 
fcnfiipnf- 
fit  atntul 
Urt  con- 


i<yjiX  defiimitur  ex  cap.  mutare. infr.  eodJ, 
mmv  mut.ff.  eodan  tu. 

Solcnt  Canoniftac  contralianc  Rc- 
gulam  multas  cxceptiones  objicere,^ 
qu2E  non  railuanccontra  ipfamjpEOut  a 
nobisexpofitacll,  dicunc 

primo  ,  haiicRcj^ubm  pati  exccpro- 
•  ncmjfiutriusque  pariisconfcnru  apla- 
citodircclTum  c(t  ;  &ponunt  invcndi- 
tionc  exempIum;Emifti  tiomum  meam; 
quatuormilliadcdifti,  domum  habes, 
quod  fcmct  placuii ,  fcmpcr  placiturum 
ais  ^necpolfc  alterum  altero  inviio  c6- 
M-a(5tumrercindere,.npoOecxcommu- 
ni  confcnfu.  Et  rcjpondeo  contraiftum  il- 
lum  folennis venditionis  non pofle an- 
•iTullari,  &iianoullarcturnoi>falfificari 
noilram  rcgulam.  Non  pofle  annullari 
deinoiiftratur.,  quia  Ic gitimu^  &  vali- 
dus  fu:ti&  nemo  faccrc potcrit,  nc  fue- 
rit  validus.  PolTimus  quidcm  facere, 
uttuitenimrcwipias  iilas  pccunias,  c- 
godomunv;  fed  hoc  non  erit  priorem 
contradum  dii  imere,  fcd  novumface- 
\_:afu6prO'  ^.^  Rcmexcmplo  expono;  Madriti  E- 
ponttur&  bcrhardus.imicusmeus,  cmerat  unam 
axponitur.  ^  Joannc  jurc  Hmphytcufcos 

Titio  fubditam ;  &  Joannes  aiTcrit  non 
dcbcre  Tuio  vigtfimam  :foluit  pecu- 
niam  tbcrhardus,  domum  rccipit,mo. 
neturquc  non  dcbcre  quidem  vigcfi- 
mam ,lcd dccimani  Siib  hoc  oncre ilL m 
iionvoluit,  &  rcceptafuapccuniajo- 
anni  reftituit.  At  Titius,  qui  Hniphi- 
thcufindcderat,  duas  vcnditioncsob- 
jicit;  &  bispoftulacdccimam  ,  fenuLa 
jo.innc,  &itcrumabEv.ihaido.  Dc- 
buitq;  iftcomnino  oftcndcrc  priorcm 
venuitioncm  fu;flc  invalidam  ,  nc  fc- 
cundam  valiuam  tcncrctur  admittei  c: 
oftcndit ,  doium  ada?quatc  prohando; 
non  cnim  erat  domusnnmunis  avigc- 
.iima  ,  quae  dvcimam  dcbcbat  folvcrc. 
£iac  igitur  p5ft  vcnditionis  (blcnniia- 


tcs  requifitas  ,  non  cffc  in  potcftjit^ 
contrahcntium  priorem  vcnditioncm 
rclcindcre ,  fed  novam  facerc.    Quod  ^^ii!'-  - 
omnino  dcbent  emphyrcutsc  notarc-^tJ'";^^ 
Pr£terea  ;  efto  poffit  illc  contradttis^c/»/' 
prior  communi  voiuntate  rcfcin^l*>jV'^  ; 
non  dcrogareturnoftraeRcgula? ,  noi^ 
enim  rcfcinJereiur  in  altcrius  inj^J' 
riam  dctrimentumi^uc  ,  quodcx  con)' 
muni  voluntatc  ;  fcientibus  cnim&j^ 
bereconfcnticniibusncc  dolus  nccni' 
juriafir.  . 

Hinc  oriturdodrina  iitilis,'ncc  u^''!' 
verfis  nota;&:  oftent;itur,cur  non  poif^^  "^'^'^^jfr 
verum  matiimonium  diffolvi  f  Et  ^'^'^  ^fi' 
fpOiidco  nullumcontr.idumfolenncm'^  ^^1? 
poflcaht*.r ,  quam  fccundo  coquc  con- 
trario  contradtu  dilToIvi;  &  matrimp' 
nij  contiaftum   folcanifnmum  <-^^* 
crgo,  utpofllt  diflLlvi  contra(ftus  mS' 
trimoniaiis  prior,  dcbcrct  fccun^^ 
iniri  ,  in  quo  maritus  traderct  uxor» 
jus  in  corpus  uxoris  ,  &  rccipcrct 
in  coipus  iuum;  qui  prartcr diflicui^^' 
tcs  philofophicas  ,  bborarct  nuHi^^' 
te  poiitica.   Sanc  illasomitto,  hancO'^^^//^^ 
ftcndo.    Poflct  dici ,  maritum  ^..1?^^  ^^^t/^' 
jusin  corpusuKoris,  non  quidcmut' 
lud  der,fcdutiiloutatur:ncmincm  ^{^^f 
berejusin  corpus  fuum,  ncc  iliudfC^Jj^^li*^''' 
pcrcpoflb,  tamafipoflctdare  ;  p^^^^  p^^^.; 
cnim  concedcrc  fe  tangi  a  conjug^'  M'' 
quitamcn  fc  tangerc  ncquit ;  Sed 
fubtilia  funt  &  oculos  clariorcs  pct^' 
rcnt  &  tcmpusliberius  ;  vcnio  adn^'  , 
liratem.    Dicoicitur  omncm  contr^  , 
(ftum  folcnncm  jurc  publico  fundAfi^ 
adeoquc  non  pofle  contraheic  ^""''^^^'^ 
monia  homincs  jurc  interditftos  5^ p 
lentia  morali  coiurahendi  pr^^*^  j 
qualcs  lunt  folennitcr  profcfli  ,  ?^ 
ord  nes  maiores  promoti. 
cundus  i''lc  contradus  ,  uc  cflet  10  ^ 
nis  ,  &:  priorem  rclcindcret,dc  '^^^ 


FVND  AMENT  ALIS: 


•^"l^^j  ^^'^""^^publico  fundari  ;  at  noii    lat  ,  ut  altcro  Icvitcr  rcccdcnte  fubft- 

ftat,  dirimatLir  tamen  ferio  difTcntien- 
te;ca.'\xflx  cninn  nuptiaeniifcrabilesexi- 
tus  folcnt  habcre  ,  quod  pofTct  mul-  An  tiuf)tm 
tis  iisq;lachrymabilibuscxcmpliscon-  coact^fuit 
firmari,   Huic  igitur  vigefimae-prim fuadcnctk?: 
confonat  * 


J-wtiampubhco  fundari  ;  at  non 
pdatur.  Ergo.  Probatur  minor  quia 
Jtire  divinQ  intcrd  citur  ,  nam  quos 
^iisconjunxi: .  homininonlicetrc- 

^^Mit      ^^««^  putant  hanc  Rce;uLim  pati 
^tvocan    ^^P^»o"cm  in  teftamcntis  ;  non  enim 
^^hnien.  ^^^'^^^^'icereteftator,  utfuum  rcvoca- 
^^^'^^^^'"cntum  nonpomc.  Etnjpan- 
fcftamcntum   efte  donationcm 
^^•tualiterconditionalcm,  inqudh.g- 
^  ^  aut  etiam  Icgatariis  non  aliter 
ri'  n^i'""^"^*  '  "{'^'^  «"orrc  tcftato- 
'JnJe(legihocomninovolo)  Pc- 
h  a  mortuis  rerurgerct,tc(Umcn- 
^gitimum  conJitum  ante  mor- 
»on  poffet  revocarc ;  quoniam  po- 
^^morte  puiiticata  fuit  illa  conditio, 


tum 


hn^^^^  r;'^^J^'iientum  nvdonationemccrtam 
^QXr.  ^^brolutamtranfijr. 
^a"'   in  ^'''.^''^"^^"^'•aaibusinnominatis, 
^  nqmbus  ante  impletionem  ius  altc- 
V"l'^^"»tatercrcind.tur..  Etnfpon- 
humsmodicontraaus  "tpote  mi- 
7«er(,.  "^^^"eceffarios  eflc  conditionatos  & 
indr^  &utriu.quevoluntate 
^^^^'ifipecuntam.^.ff.  decondilf.cauf 
&ri    ^*^^^^"'''  contraaus  nominati 
^       "^'^csnoii  refcmduntur  alterius 
y^j"''^^-.^>  /.y?c«r/.rrfr^.7.  c.derefcind. 

/r  ^^"^^"  dcpofitum. ii  ^uum 
injit"  '^'^^^^'  '^^^"^-'tum,  ^.mandatum. 
ind  '!i^'^^^^'^^^d^^'fifictate?ny  %.manet 
J\-  (iesoc.et.  ' 


in  quibus  rc.diuic  inte- 


cfp.  ^  antequam  altenus  inter- 

pc.'^^'''^^iO'^lterius-utrius.iifrcnriis& 
/^,^,''^^''"^'^aamitt  tur.  ETi/^Mhsrcs 
^^{^''^^^^^''^^^^"cmhafr-ditatispaicrnje 

caa.T\^'^^  ^ponraliacxcipicndajudi. 
.  j^Vg.  traan    /7^'^^^^^  P"io  talem  cflc  con- 
"mJolemKixi  5^  ratiocnimpoftu- 


XI 

FA^um  kgmme  retiAc1:ar  't  non  dehety^^^P^^^' ^ 
licetcafmpofiea  eveniat ,  aquo  non  po-  ^"^"^*^  ^  '■" 
tutt  tnchaari ,  hoc  cft ;  Oupd femel  placutt 
&  valideconftitutum  e//,  «0«  dirimttur  fu-  ^^^^^^^^*" 
perventente  tmpedimento  dirtmente  ,  quod  ^^^-^"^ 
vtdcltcetimniadtrimeret/ipracefiffet.  Eft  ^<^''<^^'^''- 
Regula  LXXXIII.    Sic  matrimonium^^^'' 
quod  fcracl  legitimecontraaum ,  non 
dirimitur  ctiam  pofitis  omnibus  &fin- 
gulisimpedimentis.  Sicetiam  in  tcfta- 
mento  ,  quod  concomitans  dirimcret 
phrenefis^,  non  tamen  fubfequcns.  In 
donatione,  tmptione,  aut  vcnditione 
faaisa  Petroanre  profcffionem ,  tam- 
ctfiprofeflio,  fi  praeccfliflct,  Valorcm. 
ipfarum  impediret. 

XII» 

PKdfttmitur  ignorantia ,  ubi  fcientia  nsn  DCXII^ 
probatitr.  {  Nimirum,  quoad  aaum,  Virtuaii- 
velfakem  quoaddcbitum^  Quoadaau  r^rr?y?/rr 
quidcm,  fi piobcturremfciri  :  quoad^/rerw, 
dcbitum,  fi  non  probetur  fciri ,  (cdrci-  quamfeire'. 
ridcbcrc.)  Eft  RcgulaXLVIL  &  ipfa 
pofllflione  fundatur.  Quia,  ciim ij^no- 
rantCbnafcamur,  &  .'iflerentc  Ariftotc- 
le  ,  tanquamTabu'ae rafae,  inquibus 
nihil  fcriptui  ftat  propofl^:  flion  .  igno- 
rantia,(.]uaecxc!ucii  nondcbet,  nifi  pro- 
baurdifccndicomoditas  &  obligat  o. 
Invinc  bilisenimignorantia,  inculpa-  ^<?''^'^^('^ 
biliscft,  &  folum  Lulpanda  vincibilis,^'"''^'*'' 
cumquisautfc  rcpotcft  illa,  a.lquaf  ex  ^'"Z'"' 
o{ticiotcnetur;aut  (altcccdcrc  officio,fi  ^^''^*^- 
incapaxfitutncjcefl"aria  addifcat:  igno- 


THEOLO  GIA 


^rantia  cnimyoluntana,  cft  tam  inillo, 
il^oti^hene^^-qui  indigct  fcientia  &  cum  pofTit  ad- 
£^uircre;ncgligit;quam"inillo,qui  carct 
fcicntia,  quamadquirercnequ.t, &ni- 
hilominiis  acccptat  qualitatcm  offi- 
ciumve,  quodfLicntiamillam  praerc- 
quirit. 

XIII. 

CXI I L  .^melDeo dicatum  ytioneH ad ufus huma- 
De  rehus  ^jros  nanifcrendum,    Elt  Rcgula  LI. 
facratis  &  ^io^iO 'Dqo  lacra  ab  liominum  com- 
(acris.      ?mcrtio  cxempta ,  non  I  unt  uUius  homi- 
nisjfcd  foliusDci,  ci.de  tmmunU^Ecclef 
lil;r.6.$.nullnis  eum  &  fequeinftitut  dere' 
rum  dtvifione.  hxc  protanis  ufibus  non 
funtaptanda.  Nota  tamcn  cflercsfa- 
ctas,  lacratjs,  Ecclcfiafticas, ecclcfia- 
fticorum,fac.ularcs,f2cularium,  &in- 
teripfas  fummamomnino  reperiridif- 
icrentiam,  quam  faepeexpofui. 


ncxiv. 

heatiif,qui 
pofulet. 


mcredtto- 
rum  con- 
curfu  quii. 
^fracedat} 


XIV. 

QVi  prtor  eft  tempore  ,  'potior  eH  jure 
(vidclicet ,  cxterispaiibus)  quo- 
niam  beatt^s  qui  popdet,  &:  nemopGtcft 
alicfi,  jamiii  juiisadquifiti  poflc/Tio- 
nccx  ftcnti,  praejudiearc.  Eft  Rcgu- 
la  LIV.  <.ov\{\AiO\\\w<^C£terisparibttsd^^' 
dendum  ccnfui ;  quontam,  ubi  cft  ju- 
riumdiv^rfitas ,  prior  folcr  poftcrioii 
poftponi  :  nam -in  coivcuifu  plurium 
creditor-um  ,  praeccdit  qui  habet  pi- 
gnus  ,  fcquitur  quiinfti  umentumpu- 
blicum,  pt3ftedquichirographum,tan- 
dcm  qui  tcftcs.  Sedinterlc,  quifiint 
ciufdemcl-iris  ,  uti  poiTunthac  rcgula 
/  eos.  p.  c.  quipotiortnpign.  l.creditor.  $.fi 
primus.l.privtlegta.  i6.  ff.  depnvileg.cre^ 
dit.  l.fin.c.de boms aucior.  jud. pof 
fit.  Lfirtpturof.  c.qtupotior 
tnptgnor. 


I 


Nrf  communt  potior  eftconditio  prohi-  ^ 
bentts.  EU  Rcgala  LVI.  qujm  lcgc- ^'^^^^^ 
runi  ai  qui  prima:  Tonfura:  1  hcolog»» 
^&invcxerunt  novas  fententias  infcho-/  ^jiii- 
lam ,  fcriipulis  exoticisplwiias ,  "^^^^^'^  Jk} 
runtqueiliaprobar?  inomnipiaJC(.pr<^*' 
-dubio  Itanuum  cfle  pro  prohibcntc, 
adeoqueputarunr-,  dclcndum  xWwdprO' 
./^//'^«/w,  &reponcndum pracipientis > 
laltcmprohibitionii.  vocabulo ,  omnc 
pracccptum  intclligcndum;  namquia- 
dioncm  pr«cipit,'Omiffioncm  probi- 
bcti&  c  Converlo.    At  ipfi  longc  a vc-  ^^^^fn' 
ritatc&mciUcBonifacij  vaganturmon 
cnim  tcneor  obcdirc  fupcriuri  diibiO)^^^|^, 
nam  ftare  licite  potcro  pramca^  liber- 
tatis  poffcfljonc  contra  ^uthoritatcm 
dubiam.    Et  poHto  fupcriore  Icg  tim^ 
'impoflibilis  cit  materiadi»bia;frcqucns 
probabilis,  &in  iftaftaboproarbitrio» 
ncc  erit  putior  conditio  proh  bcntJ^ 
autpra^cipi^ntis  ,  fcdpofTidcntis ;  ni" 
foric  promiierim  obcdicntram  fup^' 
riori etiamdubiovelpKobabili ;  autct- 
iam  fupcriori  certo  in  marcria  proba' 
bili,  quod  facci  e  vidcntur  PP.  Jcfui^^^ 
Ialtcmquoadultimum;&quoadutrun]- 
quc  Prior  &  omncsMiniftricoininuni- 

tatisinOrdincBcnedidino.  ^  .gnitf^^ 

Poi  ro  hxc  RcguIa  LVL  intcIligCJi- ^^J^^^ 
da  cftde  bonis  p^fleiTis  a  d  jooiis , 
quibus  nihil  poteft  fieri  quod  in  alte- 
nus  aut  utriusquc  detrimcntum 
niat  ,  illo  qui  damnum  patitui  p>o"^ 
bcnte.  I.non  debetaltert.  l.faaum  cutqutj!' 
hoc  tttkU  cutus.iz.ff.  de  fervit.  verb.pr^^  ^' 
tnft.  1  o.  ff.  de  tnftit.  & jure  §.  juris  pr<tcepf'^ 
eod.  ttt.  tn  infttt,  tn proemio  Decretai  G^^'  priPj^^' 
^gor.  IX.  i  panetenu  7.  ff.  de  fervitut.     '  jftr-' 
prad.  i  tnvtto.  lqutde?n  i  x ,  ^-fi^ff'  d^P^^'^ 
tut.  tith,  prad,    At  in  favorcm  fiff ^  P^' 
tcris  rem  communem  vencJere. 

ilecomJf' 


FVNDAMENTALrS. 


^jcmm.  rerumatiendt. i  r.  cdevenl  rer. 

Quid  fivelimrcm  communem  divi- 
^^&tuprohibeas?RerpondcntJura;te 
^^^^.  ^^^"^^  politica  dividendas, 
'cin  unitatc  expofita  litibus&diffi- 
^iJltatibus,  violenterconfcrvare ;  & mc 
^ricv  olcntiam  prohibcre  ,  adeoque 
^"i^  mclior  fit  conditio  prohibentis; 
"andumcflc  pro  divifione. f.  Cow- 
divid,  l.  cum pater.yy.§.  dulciftmisin 


^"J'dtlegHt.iJ.fancmm.^^.%.  ne  autem, 
^  yfdonatio.  [  Nota  hunccafum;^quo- 


''^^^hu.  

^""fftn,.,        terminis  grammatice  fumptis,illc 


["^"'f*;;!  ^^'^ina  necativa  funt ,  dcMaterialedc 
i^Wltu  -  .  .  . 


^  . /eturprohibcre,  qui  manu-tenet, 
^'lc  manutenerc  qui  prohibct ;  fcd 
._^^5.^novum  Grammaticos  abuti  vo- 
N:.  m  Immateriale  &  Infinttum 


1 


«^«politiva,  ciimtjmen  fpirituali- 
■y^^  ^nfinitas  fint  form.  litatcs pofiti- 
vjp *  ^^atcrialitab.&  Finitudo  negati- 
^*>&pa{remus  c.\cmplamillcna!ia  pro- 
fed  hxc  obitcr  adnotaff.  litfatis.] 
j^"^d  n ftante  bunorum communione, 
iiiquid  feccro,quod  poflct  in  tuum 
.[^^^l^^^jt^ium  vidcri;  &  tamcn  vidifti& 
,pfp"^]^'  ^  Anquitacuiffc,  ctiam  confen- 
.'"e  fuitvifus  ?  Anfcienti  &volentifit 
'^juria? 

^^^cfpondctPeckius  bic  num.  r.  infin. 
j.^.^"'^5^quifcit,  &patitur,ncc  conira- 
^>Scmandarc&permittcrc./>fr/.  qui 
^f^andatt.&c  (]m^cmexSabtna  l. 
f  ^^^:  '  ^'ff.commun.divtd.Cit  olim.re- 

^*^^^"*^"^**'^'*^'""^*^^ iwj-f  com^ 
fluid  ^^^^^*^^^^  Dominorum  jure  facere 
^^^^^^''''«v^fo^/^fwoCaltcro^^.  unde 
p4ti  P^^^^^^^^dijM  cje.tnre  emm 

ftat  ^'^^^^^^^^  ^ff^  caufam  prohtbentis  con^ 
foci  ^^^^^(^  tncommuniprobtberifoctue^ 
^piTtT^^^'^'^^^^^^^ ;  «f  tamenfaaum 
potn  ^  ^"«^^  nottpoteH ,  fi  cum  prohtbere 
^^ibocpr^termtfit.  Ittdeoper  commu- 


ne  dividundo  a^ionem  damnum  refarciri 
poterit.  Sinatitemfacienti  confenfititiecprQ 
damno  habet  a^ionem.  Ouodfi  qtiidabfente 
focio  ad  Uftonem  etusfecit^  tanc  etiamtoUe- 
recogitur. 

Quxftioncm  hancproponitHcnri' 
cusCjnifius  mAtt;wR^^«/*e  ^x/>p//f .  &  air, 
exiflimat  Peckius,  &c.altterPaptntanuSi  ^ 
ncc  tamcn  cam  decidit.  At  ego  exifti-  QH^hiore^ 
mocum,  qui  tacet,  in  matcria  o^\o%U^^*^^^^^- 
non  ndcri  confenrirc  j  nifrtcnentur  Ic  - 
qui.  Cum  igituroftcndi-nonpoiTitfo-. 
ciumhabcrc  contradicendi  &  loqucn- 
di  obligationem,vidctur  clarnm  an  Pa- 
piniano  fubfciibcndum  fic  >  .&  noF. 
i?cckio. 

xvi; 

NOn  eTt in  mora,qut potesl  exceptione /r-  »  c  x  v  rr. 
^/f/wrfy^r//rr/..EftRcoula  LX.&ct-^^yJr 
iam  manu  lencndlpoflcflfione  funda-  wt»rt?/«^ /» 
tur;  qiioniam  mora  & poftcfTiodiftin- /«rr^ 
guuTitur  ,  quod  mora  fit  polfeflio  rci, 
quacarercd(.bcas,fivc  rcmtenearisda- 
rcvclfaccre.    Doccorcrgoa  Rcgula,  Ouhifit 
quod  ubicunquc  habeo  rationcm  for-  mora  > 
tcm  &probabilcni,  quapoifumobliga- 
tionemelidcrc,  &  contra  adverfariunt 
cxcipere,non  eftdiccnda  mora,  mca?  li- 
bertatispofll-fllo  :  namfi  dicar  debct^ 
darc  pccuniasj  potero  cxfpexfbarc  quo- 
ufque  fatisfiat  cxccptionibus  >&  ratio- 
nibus,  quibus  mihi  perfuafumhabeo  il- 
las  non.dcbere  ,  vel  faltcm  non  dcberc 
nuncdare;  fi  dicardebercaliquidaliud 
agere ,  poflTum  m anutencrc mea? liber- 
tatispolfcflloncm,&hjErcre,quOusquc 
mea^rationGs&cxccptionescxaminen- 
tur,&  authoriiatc  publica  lis  dccidatu.'. 
c.mora  fua  fupr.eod.cjr  etiamttt.infltt.  &  ff„ 
de  except.l.  i  .§.  i  .cum  feqq.fi  quts  CaU' 
tmtbus  ;c  penult.ctrc.fin.extr. 
de  fignor. 


Nn 


XVIL 


TH  E  O  L  O  GIA 


XVII. 


JfCXVUl. 

An  mere- 

trictyaut 

affafina 

predocon- 

duiioyftt 

filvendu} 


IKpart  delitio  vel.  cdufamelior  esl  (onditio 
^o//</fwfif..HancRcgulamLXV.fica- 
liqui  exponunt  ,  II bi  prctio  aliquod 
pcccatum  commifrumcftparicoiifilio, 
(lagatur.dcpecunia,  mdiorcftcondi- 
tio  polfidcntis  :quamobrem,  flPctrus 
cum  Paula  in  matcria  fornicationis  aut 
homicidii  convencriti&flagitium  com- 
miflum  fit ,  centum  aurcorum  prctio. 
Exiftimant  Petrum  nondebcrcdarcil- 
losPaulae,  (i.nandum  dcderit ;  .&iid-- 
deiit,  Paulamnontcneriilloo  rcftitue- 
rcjquiacommune  pcccatum  illudfuit, 
&pccunias  illas  potcft  retinere,qui  pof- 
fidet;. 

Ego  quidcm  tcnco  poffc  R.empu- 
blicamconcedei  c,ne  teneaturquis  fol- 
vcrc iniquitatumpretia,  &Icgcmferre 
qualem uti cxpofitorcs putant  /,5. /.4..  c 
de  condt^,obiurpxauf,&.  l.  r.f .  de.  tit.  Tc- 
Bco  effe  probabile  quod  tiilerit,  At  cxi— 
flimo  probabiiius  nunc. dc  Fajdo  nul- 
lam  lcj^em  tam  fcvcram  e{fe  latam,  ad- 
coquc  Pctrumdcbcre  Paulae  folvcrcil- 
lo&ccjuum  aurcos  fui  corporis  aut  fuae 
militiacpretium  :  6£xcgulam  aiiter  cx: 
pono. 

Dico  i^xwt  interduosyfirem  indivifi-- 
hilem ,  quam  reftttuere  non  debeant ,  i&quali . 
maltttd ,  autpeccato  ,  aut  ettam  Aquali  vir^ 
tuteadquifierttittmeUorem  ejfe  conditionem: 
Pofitdentu. 

Alij  hanc  candcm^Kcgulam  gcnera- 
licribus  verbis  pronuntiant.,  dicuntq; , 
Beatus,qutpofiidet,.Q^  ciaidcm  Rcgula. 
abfolutacft  vcra  in  matcria  jui^iti^,  & 
infcliquistutior  &probab.iliur.. 

xvin. 

D  CXTX.  TN4/r«r«4m'a  debitoriseSieledioy  & fuf- 
Dealter^  ^ficit altertrn  adimpleri-{  nift  altter  con- 
nAtiV^*  ft.)  Eft  Regula  LiXX.  .&  patcr,. 


quiaubi  fcitur  aliocHc  modoCfinvcrt; 
tum,  concordicE  dcbemus  ftarc. 
potiorcm.  partcm  dcbitoris  oftendo; 
quia  in  ambiguis  meiior  eft  conditto 
poffidentis,  qui  non.poicft  luapoflc|" 
fionc  aliicr  quam  convictus  privaii» 
nam  fi  tcncar  annuatim  darc  bovcrn, 
arictcm- vc,  ncuiro potero  fpoltari  juf^ 
dubio,quiautrumc|ucpo{ridco  ;  cig*^ 

pencs  mccrit  dciibei  atio. 

An-ne  hocannobovem  darc  po^^  ^^^'J^ 
ro,  &fimalucroannofcqucnti  mutat®  ^ 
confiliodarearictcm  ?  Refpondeonic  fff  J 
poffc  darc  utrum  maluero  ,  &:  fn^g^'^ 
annisfme  Caufa,folo  arbitria&volui^ 
tate,fi  volucro,  mutare./.e«w,^«^i5^'.|* 
I.    de  verb,  obiig.  juncU  lege  qut  expiurt'^  ^ 
io.6.ff,eodem.dcrc}pctcrc  altcruxn  quc*^  ^ 
malucro,  fi  utrumque  cafu  auterrof^  n 
dcdcro.  l.penult.  de  condi^.tndeb.  QE^. 
fi  voluiarictcmdare ,  8c  tu  moras  tr^^/'' 
fti  &  interim  illc  arics  naturalitcr  obi»t, 
a.dcbito  illo  hberor  ;  mora  cniit»  tuajii 
non  debet  mihi  Cifconerofa.  /. \itff^ 


tm  fum damnum,  1 05.  ff.  de  verb.obltg'  ^^^, 

Egimus  dcpoffefloic  bona:  hdci»^^ 
quia:danturetiam  mulae  fidci  pofl^-'^^' 


rcs  dc  ipfis.  ctiam  aliqua  fubjicic^ 
fuat. . 

XIX..  ^^,,. 

POffefor  maUfidei  uUo  tempore  nonp^^ 
y?n^/^SedhancRcguiamlI.  j^"^^']^  ^^^K 
pcrius  cxpofui ,  ut  bonam  fiJeni  &  P^^.^ 
fe/rioncm ,  quas in illaf undatur >  ^''P 
carcm,. 

Qr/(fciens  &  volcns  )  contra  Jura 
limentia)  mercatur  ( 
lius,  aliciuamrcmincipitpoffid^''^  A 
nam fidimprafumitur. (wwo  convincJti  _ 
non  habere.    Lii  guIaLXXXH 
rauo  a  fingulorum  ^^^S^^^^^^jj^-^uri, 


FVNDAMENTALIS. 


'^^tur;  fingulorumcnim  eftfuasaaio- 
^ncs  ad leges  publicas ,  fub  quibus vivit, 
^imarc;  quodllno^it,  crediturcontra 
^«^en  opcrari ,  adcoquc  malam  fi- 
»cuconrcicntiamhabcre././f^«yrf. 

"^'«^*..  ^!^"^ium{it,anrcicns&voIenscon- 
{"^'«rf*  procc/rioncm  adieris ,  quid 

Farlumam?  An-ne  ftaboRcgulse  xlvii. 
yff^^^^  ^&^^^^^^^^  ,  ubi  fctentia  non 
r  ^^fttur}  cur non? modo  non folumin- 
^^'"gaturdcaau,  fcd  etiam  dedcbito. 
H^*a.cuni  omnes  tcncantur  fcire  ne- 
^"^^ ^'^^^^"5  agcndis 
<^eflaria^  fcientixcarcntia  vbluntaria 
r  *lunirtur,  maximecum  nemo  igno- 
^^'"cpoiTir  dari  lcges  ,  quibus  aiUis  rc- 
sai^tur  &  poifitvjros  Joaos  con  (ulcrc; 
^  ^  ^cmm  m  d.lMltts..^^.fmandati, 


18) 


XXL 


^^^'^fides  nonpatitur ,  utfetnel aclum 
&  (^P^fi»ni.daium-vc)/ffr«w(nifitor- 
/«'Jijro     '^^vus  acccdatcxigtndititubs )  ext^ 
;  ab^      ^^^"'^  LXXXIIL  exiguntur 
'  *jfr°^^.^^"*  adioncsinfcrvitutibus, 
tam*^^"    pcenis  ,  res  in  debitis ;  nec 
^J^cn  bona  fides  patitur,  ut  fi  Pttrus 
p  '^^'^tra^lu  fcrvili&onerofo  tcnctur 
'^'anj  "'^^  ^urcorum  pretio  ,  pingere  u- 
QxT  ^''^"^^"^>  fcccriique,  ut  lccundo 
J^^"5     ^^cundam  tabulam  pingat 
pj.^^^!"*^  contraaus,  &  fme  novicom- 
■  ^'^"^  nccipfepro  unicailla 
lor".*^^Potcrit  bona  fide  exigcre  duas 

,  ut  pnmum  luftum  rciu 


tum flagcllis luatnr  ,  ob  unum  &  idem 
furrum  tion  potcrir  Antonius  bis  ccn- 
tcnis  fla^cilis  cxcipi, 

XXIL 

DOlofacit,  quipetttquod  reflituere  o-  ocxxrs 
portet€undem(c^\]od  ii  accipiat,erit  An  reflt^ 
malarfidcipofleflor.)  Eft  KcouhLlX. tuenda 
quam  mtiius  clare  &  m!nus  .bcne  l.  inpf^^  po;.. 
condemnatione  Jurisconfultus  Paulus,y'«f''^ 
rcpofuit,  dicens;  dolofactty  qwpetttquod 
reddtturuseii.    Non  enim  repugtiat,  ut 
poftulcm  quod  mcum.eft  ,  c.uminten- 
tionc  donandi.  Ha-c  rcgHlaprascipuc 
habct  locum  in  ufuris,  njui  cum  ufura- 
riustcncaturad  rcftitutioacm ,  dolos^ 
agit  cumiliasrecipit. 

xxin. 

r)Eccatum  mn  remittitur ,  nifl  reftitua-  d  t .\  x  n i 
turablatum.  Bft  Rc^ula  IV.  &  cx  vtr-  l^e  reflu. 
bisD.  Auguftini  dciumitur  ^UcE  videri  tutione, 
foffunttnccumtu  s.extr.  deufuris,  &  u- 
nrverfaiillima  cft  ,  &  fic  intclligenda, 
quod  quando  aliquis  alteri  dammim 
•p.ccaminose  intulit,  tcncatur^Klrcfti. 
tutioncm  qualcm  in  fuis  locis  pra/cri- 
bimusipronimcio  cuimpcccatum  non 
condonari  divinitus  rem.mala fide  pof- 
fidenti,  hoccft,  rcftitucrc  dcbcnti,  & 
.potenti ;  quoniam  impotentia  libcrat 
ab  obligationc  ,  &  pot.ft  veniam  im- 
;petrarc  aDco ,  qui  /atibfaccrc  non po- 
tjcft,  mod6  dolcat  fcdamnumintulifle 
fc  (atisfaccre pofle  defidcret,  pro- 
ponatque  k  fatisfadlurura 
^iimpoflit. 

% 


Nn  2  FVN- 


x84 


THEOLOGIA 


FUNDAMENTUM  XXXVIII. 


BCXXIV. 


|EbcntIuraLegcs&PriviIegia,fi  fieri  poffit,ad  pronuntjan-^^^^^^»- 
Itismenrem  a  explicari:nDaenim.B  m  gencralibus  verbis  ^^^y/f- 
Jdicenduseftaliquisilla  voiuiffe,  qua^nonfuifle  voliturus^^;. 
]  certo  cognofcitur.  Si  dc  mcntenon  conftet ,  ReguU 
lcrvandarfunr. 

TarsintO'  Parscontineturin  toto  c  aduali ;  &:  D  poteftativo.  Accc{[ori^^^^„fliii 
t9.  E  fequiturprincipale.  Qu.ile  E  eft  quodplerumqucfiexiconfuevitj^i^y^/tf' 
Mcejforiu  talispr3cfumituradus,de  quo  dubitatur.  Pluralis  ff  m.lingualatini^ 
tnprmch.  loquutio  ,duobus  contcnta  eft:tresin  Graecarequir.it. 
Favoresfunt  adlatillimam 
gruamtamen,ampliandi;fedfin     ^    ^  ,  , 

tcrtii  incommoditate.  Adeoquc  in  dubio  cenfendix.eales  k  perpetUJ  ^^fi>^ 
non  L  rcvocati.In  favorabilibus,qui  tacet  m  confcntire  videtur*  Pi^^' 
vilegio  N  ncmotencturuti  :  necfavebir  o.  rationisgaritasilli^^'*^ 
illud  non  fit  conceflum.. 

Odia  funt  reftringenda  p  ad  miniraam  ,,congruam  tamen 
(hingenda  bommfignificatione.m:idco  Q^pcenx.  In  Gdiolis,qui  tacet  Rii^?^/^/'^''^ 
vidcturconfentire,niloquidcbeat,pofiitque.  QuiJoquiturconu^'^//^''' 

tionate,  non  s  confiteturabfolutc; 

Nullaluris  x  admittendaeftinterprctatio',quxfuum  authorcnj 

injuftitias.aut ftultitixarguerc dcbeat*.  Sempcr dd. contra.cuni ^ 
potuit  clariiis  loquijcft  mterpretatio  facienda. 

PLurtmas ,  iH^^  Vtirias Regu/as  ad pau^    rc,fed  vim  &  potcftatcm.  AtttrfiusMr^^'^ 
fifimas lineas  reduximus\nunc  illasube^   ltt$  Bona  eft  lex,  fi  quis  ea  legitime"'*^ 
rioris doclrinagr^atia proferamue.  xwv.D.Faulm  Apoftolueprima, adJirn^^^^  qm/. ? 

A..  Certum  eft,  quod  is  committit   />r//«<?.  Annelcx,riquiseaiHcgiti"i^u 

inlcgemjquilegisvcibacotnplcdens,   a/:_-,l...  ^-^u^ft? 

contra  lcgis  nititurvoluntat^m  (hoceH 
contra  legUlatoris  mcntem  ,  &  verborum 
Ugittmam  intelligenttam,  )  £il  ReguU 
LXXXyiN.  &  a  me  adomnia  alia  lura  Prtvi^ 
legia  extenditur, 
Scirc  kges;uoneftYcrbacarunfttcnc<* 


pali. 
Favores 
4mplianf 
di. 

EAtionii 
paritas, 

Odia  re~ 


Nota  id 
hene. 


»cxxv. 

LegisUtO' 
ris  mens. 


ibitatur.  1'luralis  ff  m.imguaiau***- 
tresinGraecarcquir.it.. 
1  verbocumG.fignificationcm,,con-  A^^^^^ 
CHpra^judiciotertij  ;  tametficurii^/^^//'  [  ilH 
:indubiocenfendix.ealcsKpcrpctaJ^^^r/  j^^T^ 


tur,  hoceft,(icaabutatur,maU^ft^ 
geabutitur  ,  qui  fub  vcrborumobU 
vantiacontra  legis  fenfum  proccd'^*  . 

B,  In  gcncrali  conccfTionc  non  ccf-^ff^* 
unt  ca,  ciuaEquisnoncfiitveiofim^'  ;,^r^''' 
conceffurus.  lUud—^-^""^'''^'^^^  ^ 


Quid  fit 
(egtsfiire^ 


mmmorAlm  tmportat, 


verofimtlttercetn^!^^^^^^^ 
tat.f,ttn^eguUl^^y(U 


ns. 


F  VND  AMENTALIS:. 

c.  In  toto  partcm  non  cft  dubiu  con- 
^^^^[^■mReguULXXX.&mtetltgtpoteil  de. 
^^^ttmen.  ^^^%y^/oiac{(4ait  &poteJiattvo. 
'*'«4>«4  ^"•jicet,c]iiodcft.plus  (ficaterajtnt 
*^^**dmu  f'*^^^^^^  utique  quod  eiim\nvis(modb 
nm,       ^itertits  pm  aut  attributumfit )  Esl  iegu- 


jn^^potcftmaius,  potcft&minus, 
•^xtofHa  lurtdtcum,  &  verum,  fi  intellt^ 
^^^'*'eodemfi!nfii. 

Qa'  potcft  totumpotcft  &  partcm, 
^f^en^.  lotum  indivifibilenonfit. 

^cncripcrfpcciem  f  ibofe/?,  tottper 
^^^^^ttiiUntverfaitperparticulare)<\Qto2^^- 
^(^^fitngenere  aliquis  adqutftertt jus.)Efi 
^'^^'iXXxiV.Ait  Pompontus.  in  toto  Jure, 
§^«cri  per  fpecicm      eH,  tott  per  parte, 
^^^^^ffitUperparttculare  )  dcrog.atur  {nec 
^^f"     fpg^if.^  ^     ^(r«/tf  fiubfequaturt 
"^^^^fiisnuUifuerttadqutfttum.) 
w        TtN  gcncrc  comprchcnduntur. 

J^^^f o6./P^^ies ,  Sc.fub  fpccic  individu a. 
^*'     pq^?'  ^ontra  cum  qui  legcm  diccrc 
^  ^"I^  ^P^ftius  ,  cft  intcrprctatio  far 

^'^onre^^^'^M^.EnRegulaiy\l 

'^'*i>(ti     '^^^cflTorium  (nifiviolenter  impe- 


Aliquando  probtbetur  res  ipfit,  aitquandg* 
via:  IndoHoenimprohibetur  EpifiopatuSfdo^- 
iioviafimontacaadEptfcopatum. 

F.  Infpicimus  in  obfcuris  quod  cft 
vero  fimilius  (adeoq^fiamus confuetudini,  ^'t^^^J*^ 
facimtts^autcredimus)  quod  plcrumquc  ^^'^'"'^ 


mtt,, 


)  naturam  f  qui  coneruit  Princi— 
um  aliq^iidiicctjCtiam  liccntomnia 


,  Cumc 


"mb,  j^iAfr^^^^^^^^prohibctur  (mmirumpro' 
(rtfL  b.n  ''"'"''«^^>  &annuIUnte)ipro\iU 
Cl"  rej'  I^?"«'l^n^urq;  omnia,  qux  ( 

*«C  xxxix 

tll'^""  cv^F^I^  ^»Hquidun£  viaprohibetur  ali- 

^V.//,  g/^Itom  vera  ,  ./^  ^W^^^'^^ 
lij^'  "^^-^iic^idabfoiute  &  univcrfa. 
«Jimctf^^  *  lege  bcnc  intcllcaa, 
nare  ^^^'■^^^i^c^r^tur  unamviam  (o- 
mi^  *  °'^nes  vi£  claufv  funt ;  nee  per- 
Pfum  r"^  "naviacxclufus ,  alia  ad idi^ 


fieri  confuevit.  Efi  Regula  VL.  ^ 
F  F.  Pluralis  loquutio  ( «^/ non  confiat  '^' 
clare de  quo  numero  inteHtgenda fit )  duorfi  ^"'^^'«^ 


numcro  cftcontcnta  (ntmtruminltngtia  ^^^^^^'^^^ 
latina.)  E^i KeguiaXLAn iingua  Hebraa  &  V<^^^'^i^ ' 
Graca  daturduaiis  numertis  afinguUri ,  & 
pluraii dtfltncltts.  Pkiralis  ctiam loquutio 
uno  fmgulari  cft  contcma  ,  ubi  tertioj 
nonpraejudicaturylAr/owwXIX. 

G.  Odiareftringi,  favores  conveaity"^''*  ^ 
ampliari..  iHReguialurUXV.  AmpiiandiJ'^^^^^^^ 
funttnquamfavoresprailloy  cui  concedun-  ^^^"*^  ^ 
tur ;  eftemm  ReguU  LVII.  Contra  eum,  '«^^«'5^«-- 
qvii  potuitlcgemdicerc  apcrtius  (  adde 
&privilegium  concedexe  iimkatiits  )  cft  in- 
tcrprctatio  facienda* 

H.  Privilegium  non  debctlimitari  a  An  lus  co-»- 
JurcGommuni,fcdJus  Commune  po-  mune 
tiiis  a  Privilegio,  modo  non  prjcjudicct  mitandii 
alteri.. 

I.  Inprivilcgioquodnoncftcontra 
tertiijus,  lametfi  ficcontra  tcrtiicom- 
moditatcm,Iati/Iima  admittitur  inter- 
prctatio  L4;w4»./. i.fr.4. c. 2 5. ». 5. 

Dccct  concclTum  aPrincipe  bcnefi-  Anprtvi*»^ 
cium  (piivilegium)  cfte  manfurum.  E//  iegia  ftnt 
ReguiaXVI.Ujman.iib.i.tracJ.^.  c.ii.n,6,  perpetuar' 

K,  Si  dubitetur ,  an  privilcgium  fit  An  reaiia. 
realeautpcrfonalc,realcpotcftccnferi.  atit  perfin 

L.  Si dubitctur,  an rcvocatum  privi-  naiia? 
Icgiumfit,ccnrcbiturnonrcvocatum.  An  revo* 

Hacc  ^roppCitioyBanc  immumtatemtn  cataf 
perpetuuconcedtmus\Xi\mv:ikt  huic.H4Wf  Concepo^ 
volumus  Aterniim  vaiereyHtfiforteaiiquando  nesperpe-  - 
peraccidens  conttngat  iUius  valorem  tffe  tn  tua  qtfo- 
defiruHionem  & pernittem  Reipubitc^.       rnodo  in^ 

Mi  ls,quitacct,nonfatetur,(cdneq;  teiltgeda? 
fyt^2Szy\^^i\xx,E^iKeguiaXLlV.&qutdtlla  Dt^cofenju 
Nn  }      regiiiari  tadto,. 


THE  OL  OGIA 


rMper- 
mittentl 


Taritat 


reguUri pofit  non  video ;  rem  enim  dubiamy 
Tdubiom  ettam  relmquit, 

Qiii  tacct  ( fi  materia  favcrabilis  Jit) 
con  fen  tire  vi  dc  c  ur .  JbV?  Rff  «it  XL 1 11. 
jtitvor  non     n,  Quodingratiamalicuius  concc- 
fistnvttOy  ditur,  n^n  cftin  ciusdifpcnciiumretor- 
nec  tniu-  qucndum.  Eft Regula LXl. 

Favor  invitonon  (it.  Siinvitofiat, 
favornoncft,  Scicnti&renuentinon 
fitfavor,  nce  fcicnti&  conicnxienti  in- 
juria.  Ago deconfennente,qut & cotifitmre 
po/it', Jtntentm  multa  tn  tjuibus^onjenfum 
praberenon  pvpmm, 

o.  Qiiod  al  cui  grdtiosc  concedi- 
rattonisiu       ^  traliinon  debct  abaliis  incxem- 
Uoraitbue  ^\^^^  Eff  RegulaLXXlV. 
noit  valet.  Qaodcoucedicurunicencedituro- 
mnibus  illis  fine  qujbus  illcfrui  priv  ile- 
.gio  hoJiv.ftc  &  congr  ue  ncquit.  J<lota  hoc 
bene\ 

p.  Odva  funt  rcftringcdajfA^R^^w/rfXV. 
Q.  ,ln  poenisbciiignior  interprctatio 
cft  tacienda  &  ffH^r^w/*?  IL. 

In  oblouris  {fiagatur de peccato  contra 
Dcum,auttnjurtacontraproximum)  mini- 
mum  eft  fcqucndum.  EfiRegula  XXX. 
T^erejpon-  r.Qui  tzccx. (^ubiteneturloqut.&potasi) 
fione  vtr-  coitfcntirc  wx^^Qmv.h^iReguU  lurtsXLWl. 
tudlt,      Scicnu^^  okm]{realtterautvtrtualtt£r) 
hoc  e^ijtbeteconfentientt,  non^t  injuiia. 
.E^ikegula  XXVil.  Si  plurcs  restangat, 
pluriumrcquirctur  confenlus.  -Vndee^ 
Rjegula  XXlX.  Q^odomncs  concernit 
dcbctab  omnibusapprobari,<:r'</a<//^w 
jjuap  '^^^^  pg^„jQ(itim  uniusc9rporis  concedtt  approba" 
confir^  w  fuam  Ccmmunttas. 

,nMnt.  ^^.^y^j rattcnem  oh quam privilegia de- 

heant  la  ttftmeexpltcart?  dicettibt  layman 
'  folto  -j2i.cl1ecaufarnlatccxpiicanc1i,n6, 
d  a r i  ca  il fa  m  rci\ r i n  gcn  di.  Sed  qutd ftalu- 
quis  dtceret  ejfe  caufam firitteexpltCAndt,  no 
dart  caufam  ampltandiUmpingerettn  Regu- 
•  lamXV.quamjatndedi. 
JH  prtti*  Obiigotionc.v&prSBCcpiaftriftiniraiC 
iptit. 


Derebus, 


intcrprctanda  (\mt,Laymancompendio  k 
votis.ca,  5  .n.^.Reginaldm  deprud^ag  Cp^- 
Naldus  verb.Sacerdos  num.y  Ita  t amen  ut 
cum  effcdu  intclligantur,  Layman Ith.  i» 
fr.^.f.iS.  Notabenehanculttmamlf' 
mttattonem, 

MAgnaj  clTe  folent  in  cxponcndis  J?^* 
Xegibus&Juribus  difHculcatcs,Sc 
ne  in  ob:curo  Labyrintho  ccccapr^' 
mcremus.vcftigia,condita:  fucruntRrC- 
gulx,  quibusdirigeremur.  EtquidciTi 
merito  Pofl  /Tioni  m  lcquitur^Expo^i" 
tio;Supponimus  cnimjura  habcrirCum 
inodum ,  quo  intelligi  dcbeajii  indag*' 
mus. 


LEges&Iura&PrivtJegia  debereexppt^lc^ 
ad  mentem  pronunttantts.  ptii^^  ^ 

Lxxxv a j .  Certum  eit  quod  is commttti^  t^J 
legemy  quilegn  verbacomplectens  contralfv 
gtsnitttur  voluntatem,  (  Hoccft,  conti 
Lcgiftaroris  mcDtcm  &  vc rborum  1^?'^ 
timamintciligtfntiam)  Qiiamobrem) 
dcmcntc  Lrgifl  uoris  conftct,  non^ 
vcrborum  rigori  Scholaftico  ftandiinT»  ^ 
ScirecnimLcgcs,  non 

eftveibaeariji^'^^^*^. 
toncrc,  fedcaram  cognofccrcpotctt'*'/ 
tcm,aflcrentepoftAcurfium,&q*'^"^  , 
dG(5iifrimc ,  Zanolo adl.contra  i9'f  ^"  ' 
<\uod  fi  sliundc  Legiflatorismensno^ 
conftcr,  acihacfcndum  cft  VerbfS,^^''''^' 
gemyadtgere.6.  %quamvis'ff,dejurepaf^^"' 
&  L  non  altterff  4e  lcgAt.i.  infr 
Hmc  multos  cafus  rcfolvi  poA^'^'' SC.^^ 
folcntque  :  Unimi  vel  aUeruin,prc;p^-i^;  ^ 
nam.Xetaf2.(  oppidum  cft  prope 
dritum)  lcgavit  Clericis  centum 
1  rancifcus,  divcs  rafticus&ftatu;^'^ 
xrlcfiaftici.amans.  .Erant  bi  . 

Diaconis.  trcsfub^^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 

^  aliqui-adordincs  minorcs  promoti. 
^umc|;ftando  VocabuHrigori.univcifi 
'"tClerici  ,.  primointuitu  illarumma 
videreturin  o<5to  vcl  pluresdividcnda; 
^^Sacerdotcs  inftant  totam  fibi  folis 
/■ocri.  Agunt coram Nuntio  Apofto- 
^<^o,  afTcruntquc  dialcdo  ruftica  imo  & 
•^"ica  apud  Hifpanos  folos  Sacerdotes 
^^ocari  Cleruos.    Haerct  illc,  curat  ad  fe 


QBiltBruxellaeDodorPaz,  Princi-  Dcxmir;> 


pum  B  Igij  Protomcdicnsj&fuam  Teftamen^ 
Bibliothecam  lcgavitKcIigiofishaclc-  ^«w  Do- 
gc,  quod  Carmelitani  excalccati  pri.  clorUPa^ 
mumducenta.librorum  corpora  clige.- 
rcnt,  poftcostotidemJciuitaCjtotDo- 
minicani,  tot  al  i.    Etdubitatum  quid  Q^'^  fi' 


^^cariprimosrufticosobvios,  &inter-  corpus Itbrorum  fignificet  ?  nimiriim  An^*"fi^^^^''^ 
^^gat  de  quodam  illis  noto  Diacono,  Occanus  Juris  fitunum  l.brorum  cor-  ^^^^P^^^ 
'^«?f/i.  Q^l^ip  ^^^^^cus/*  Negant  illi,  ancrunt-  pus  ?  An  ctiam  opera  omnia  Suarezii,  ^^^^^^- 
rr  .  ,  .„  .  «  omnia  Abulcnfis&r.  anlibrifinguli?& 
quidcm  crant  muiti,  qui  illudpriusaf- 
fcrcbant,  necrationevidcbanturdeftr- 
tui;  at  hxc  dubitatio  hac  fuit  regula  Ju- 
riselifa.  Namhipponendumcft  Do- 
dorem  illum  voluiflc  aliquos  Hbros  Jc— 
fuitis,  Dominicanis,  &  ctiamaliis  Re- 
Hgiofislcgare,  ut  conftat  exeiustcfta- 
menio  ;  At  fi  omniaOpcraunius  Au- 
thoris  nomine  corporUAibrorum  iatclli- 
gcrcntur,  vix  pauci  mancrent  libri  pro 
Jefuitis,nuIliproDominicanis,Augii- 
llinianis,  aliisquc  Ergo  certum cft  no- 
mine  corporis  intcllcxifrc  unum  librum 
compadum ,  fivc  multos  complcdatur 
Auihoresjfivcpartem  unius.  Stctcrunt 
huicexpofitioiii ,  &  rcpcrti  funt  fufft- 
cicntcs  in  Bibliothc^a  hbri ,  ut  fatisfic— 
retunivcrfis,. 

ni. 

H lhc  patct  fimul  picntifnme-&do.  dcxxw. 
di/nme  1  hcodofium  &  VzWmu  Anquislu 
nianuJTiImperatorcspi  onuntiaffe,  'Nec  tera. rigore 
pmutslegtbm.mfertas  evttabit^quifecontra  contraLe- 
luris  fintcntiam  fa^va.  prarogativa  verbo-gislatoris» 
rum  excufat.  Ita  tn  l.  non  dubtum.y.cJe  le-  mentem 
gib.    Confonant  Divo  Paulo  Apofto-;«V4npo/l- 
lo&Ciceroni  hancdod  inam  acciira-yir.^ 
tc  cxpcndeniibus.    Paulus  divinitus 
illumiaatus   prima.   ciipitc  prira» 
epi(U* 


f''^^apui  ^'^^  «^on  cffe  Gcnc um,7cd  Evang''^^^ 
^^nas   |^«i>hoc cft,  Diaconum ,  adeoq;  tcfta- 

^*^"      zo^^T"^  '"^^^^  diaLcto  ruftica  fuiflc 
^^ditum  prudcntcr  fupponcns,  ccn- 
'^illos  aurcos  ('ponodetcrminatum 
"«iierum  pro  indetcrminato)  fohs  Sa- 
«^CXxvu,  '^^^^^ibusadjudicavit.  ^ 

^^^|.M"^idem  uthuius  vocis  Hifpanii- 
^  j!^^^ificationcmmcIiiispcrcaIIca$; 
Ij/^^^i^^^quo  dcbcas  modo  intclligere 
j^^^'^^PCregrinas;volo  unain  aut  altc- 
pci lodum  exfcribv  rc  ex  Bcncdi'^0 
.  *^2eno.  qui  vitam  S.Bencdid.  Com- 
„^7*^'o.ilhiftravit.,  &  ad  caput  XVI. 
?^*^Sf"</e-(ic'v^"^i"^"it{Mirumcft  Antonium 
^^^*'  Pr  n.''^^^  appeHaic  hunc  Clericum 
J^oc^.  ^j^^^^yt^rum,  cui,ait,a S. Beneuiao  ve- 
qu"'!?  Miira5cc:cbraret  fjcnficium, 
ciim  ^  ^^^^^^  prohibicioncm  fcccrit, 
tiQj^^^^^^^^camex  Grcgo:ijhac  narra- 
plane'  ^"^"^  Oraeca  in-erprctatione, 
^nifle  ^°'^^^^^""c  tuntum  CKricum 
^idin'  ^^^'^^^'ti;mquc  illi  ncadfacros 
ia^ -^^^  ^.<^<^edcrct.  Quodmanifcftc  ct- 
den^ ^^^^"^  colluquuto:  j  &  qui- 
fifcij.^''^'^  ^^cf>ncrct  Hxfznnis  Bclga, 
SucerL^P^^  •  Hifpanos  omnes  &folos 

^qiiivn*^^-^^^'''^''^"^'"'"^"-  Ethinc 
°''^'°»iOccafio,  vciboLatino 
"^^^raecoinHifpanicafigni. 
ficationedcfum. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


epiftol«  adTimothcumficait.  BonaeSl 
lex  yfiquis  ealegittme  utatur,  lit  ^uidcm 
legitimeutiturjquibencintelligit  :  cr- 
go  ad  mcntcm  Apbftoli  Lcx,  male  ex- 
ponatur,  non  eft  bona.    Et  vctcrum 
Rhctoricorumlibr.  2..Ciccro,  NulU  eil 
lex,  ait ,  qu£  aliquam  rem  inutiiem,  aut  tni- 
quam  fieri  veltt.  Omrtra  fuppiicia,  qua  a  le- 
gtbtisproficifcuntur ,  culpa  aut  malittdLTtn- 
^tegunvfi^  dicand^  caufa  conftituta  funt'  NuU^  reSf 
r  ceptas»     neque  legtbus ,  neque  Scriptura  uUa  denique, 
rteque  in  fermone quottdtano  atque  imperiis 
domefiicif  pojfunt  admtniftrart  y  fi  unusquit^ 
que  velit  verba  exjpeclare ,  &  non  volunta- 
temetusy  quAeavcrbahdbuerity  accedere, 
Accederc  dcbct  ad  vciba  Impcrantis 
^mcns  &  voluntas  ,  imo  acccndere, 
lex  quajt  q^Qpjam  Lcx  vidctur  dida  quafilWA:, 
^"^*        &  lux  non  eft  fi  conftet  in  obfcurita- 
te  vcrborum  ,  &  non  potiCis  vera  in- 
telligcntia  acccndatur.   Undc  in  Pfal- 
mo  lucerna  pedtbus  meis  verbum 

tuum  &  lumen  femttis  mets,    Hoc  fen- 
fu  vidctur  diCi  Littera  occtdere ,  Spiri- 
Literale'        yixificare.    Ncmincm  cnim  nu- 
gtsocctdit:      j^gjj  a  lcgis  fententia  et- 

jptrttusje-  -^j^  capitali  liberabit ,  nifiacccdatlc- 
gtsvivtfi'  gis  Spiritusjhoccft,  verusrcnfus&in- 
^"^^'  telligcntia. 

IV. 

De  expofi^  Qlcut  Lcgum  vcrba  fic  &xontraBu- 
f/owf  fow-  "^umcxponi  dcbent.    Ipfi  enim  funt 
rr4<:/««w.  privatx  quaedam  Icgcs  ,  cjuas  fibi  con- 
trahcntes  imponunr.  Et  m  ipfisvcrba 
interpretanda  funt  juxta  contrahen- 
tium  mcntem,  intra  tGrmmos  juftitiar, 
prudcntia:,&potcftatis.  Undc Rcgula 
Cotrncius  LXXXV.  Contrailtuexconventtonekgem 
fiintleges  acctpere(in  lcQ^cm iviini\rc)dtgniifcuntur, 
frtvata.    Exempla  obvia  funt ,  &  frcqucntia, 
•^^r^/w.  Opcrarius  ukrahoras  duodccimlabo- 
rarc  non  tenctur ,  cjuod  fi  paflus  fuerit 
labojc  fedccim  horarum,  contra- 


I 


6luscritillilcx.  Dcpofitarius  nontc-^^ 
ncturrcm  rcftitucrc  ,  fi  citra  gravew 
fuam  neg'igcntiamperdatur ;  quod  fi 
tecumconveniam,  utfi  rcs  pcreatct' 
iamfiiietua  culpa  ,  mihi  dcbcas  valo- 
rem  confignare  ,  fort»c  imprudentcr 
onus  iftud  admitt!es,at  fi  admtttas,tenc- 
beris  ftare  legi  privatar  feu  conti  a6iut# 
/.I.  JJ.  conventat.  L  iContrA^M  ff,  hoc  t^ 
tuicx. 

V. 


Deiisy  iptd  in  maiorihm  claufulh 
JubintelU^a. 

N  generali  concefione ,  non  ventunt ' 
qud  qsiit  nonr$gkt  verofimltter  tn  j^^^^^j^^ 
concejjurw.    Lft  Regula  LXX^Xl.  ^^^^^'L, 
quidfignificat  iiiud  verofimi!itcr?  ^^'(T 
Ipondco  te  poflc  dubitarc,  probabili' 
teropinari,,  aut  ctiam  certo  (circ  f 
tium  noncogitaffc  talem  in  fpcc  ct^^ 
vcrbis  illis  gcnci  alibusfignificari , 
liascontradtius  pronuntiaturuin 
Si diibitas ,  fta  lit tcraf ;  fi  ccrto  fc    ft^  /4. 
mcnti ;  Si  probabilitcr  opincrisaltef- 
utri  fubfcribc  parti ,  &  hoc  ftando  J»^ 
ri  naturar.    At  ftando  ifti  Regula^  ^ 
foro  cxtcrnoin  vcrofimilibus,  fcocei  j 
probabilibus  fta  pro  poffeffione>  p*^^ 
concefforc,  dicasque  in  gcncrali  c^'"' 
cciTionc  non  comptehendi ,  qu^rf^^' 
babilitcr  fuiflent  ncgata,  fi  fpcciaht^^ 
poftularentur.  Scd  quomodoingcne' 
ralioribus  claufulis  rcs  particularior 
comprchenduntur  f  Dabunt  fcqtient 
JurisKcgula:: 


VL 


N  totopartem  non  esl  dubium  contif^^-^^etnH 
-rt.    Scdquia  daturtotum  ^^''^^^y 
potcntiale,  Rcg^ulam  hancLXX-  • 
telligc  de  uiroque.  H«c  cft  ct-**^^^,^^. 


1 


FVND  AMENTALIS. 


lima ;  quoniam  qui  dat  arietem, 
^^iampcllcm  &  ofradedifTcjudicandus 
•  txcipc,  fiantcquamjus  alicuiad- 
^^«ii-aturm  totum,  partem  altcri  dede- 
^»  JUxtaRcgulamXXXlV.  Genertper 
JF^ctem  derogatur,  Vcl  ut  cxplicatius /.  in 
^JJ^^^'ff'eod,titul.  aitPompejus,  Into- 
parT^ ^'^^^'P^^]P^i<:^  (  hoc  cft  roti  pcr 
^^routur  ^7";;^^/^^'  P^"-  particuUrc) 
,    QunT     '  ^  '^"^  pottfimum  habetur, 
hoc,  "i^^^^^djpeaemdirecimn  f/?.  Nequcinter- 
.  anlpccies,  .Tn  gcnus  fubrequatur, 


VII. 


•  AI}!  o        "  1  ' 

41  s  extr.  de refeript.Luxorem, 

^^j^codfalli,  cum  Uequent.ffde  leg.^.tex. 
infcT'  4 •  •  ff-  depmits.  Modo 

iiK  ^^^^^"^"'^  ultimiimquc  nemini  fit 
P.^  Hincfit,utfi  penus 

i,j^''^'cgatafit ,  Paulo  vinum,  hoc  ab 
tamc  r  ^  dandumPauIofir, 

^^3m^r*  ^'^"""^  in  penu  contincatur; 
K'tr  ^"^^^^^^^  i  la  hutfaclaantcquam 
VinoV^^  ^Qqnjfitumfit,  l.yff.detritKO 
^cm  ^ ■■^^"  ^^^/'^^ww-  /^^'«f .  (^uod  fi  ca- 
fcf  ^^"us  aut  v.nditaaut  donata  Fuif. 
^tafr  ^^^^^^^'^^j^onem  &  finem  con- 
^-^  y^"uni  daretur  aut  venderctur, 
vaijj^^"^^o»atio  aut  vcnditio  effct  in- 
^cro*  '  in  ipfa  pcr  fpccicin  gencri 
PCn  ^7^^"*^'  Hincfit,quod,  fieadcm 
diia"^     °  pignoris  fuiflct  Pctrotra- 

^noT^j  P^^^*^^  ^''""'^  P^- 
rat  .  '^'.^arii  nam  jamPctrus  adquific- 
quii;^^^"  P^ntim  ,  nec  pofiet  jurc  ad- 
tioYty^^^^^^^^^^-^-geHeraltter.  6.  c.  quipo- 
ouU.        ^"icfimiliscftalia JurisRf- 
^ontCr^"^  XXXV.  plttffempertnfe 
Citeris^"''^"'^ -^^"^"  intclligi 
prsecJ  ^^*^^^"^  >         coiiicidat  cum 
nem  'i^^'  aut  vix  uUam  diftinaio- 
"".^^mittj^  ;  namubicftratio- 
^^sairpariras,h«cReguIa 
iocumnonha- 
ber. 


Q 


I  Vi  Itcet,  quodeflpltis  Jtcetutiquequod  ^  cxxxjr. 
^eftminuslicel/it.  aut aliisetiam vcr- ^^pe po- 
bis.  Ouipotefl  maiusypoteft  &  minus.  Re-  ^eft  majo^ 
gula  LIII.  VideUcct  ineodcmgenerc,  ^a.qutmt. 
&c  c^tcris  paribus.  Potcft  quidem  ab-  ^ora  non 
folvcrca  vcnialibus;  qui  a  mortal  bus;/'^^^^- 
non  autem  a contra(5^-o  pccuniario  dc- 
bito ,  qui  a  peccaris,  tamctfi  hoc  ipfum 
niaius  fit.Pono  clarius.^f  potefitotumy 
p9t efl  &  partem  ,ft  lUttd  tottm  indtvtftbtle 
nonfit.  Hincpatetinbonisvincuiatis, 
quzfcparari  non  poflimt,  dcbcre  hx  yi^^cuUtU 
rcdcm  aut  totum  adirc  hxrediiatem,  ^  indivu 
auttotam  rchnqucrc,  ncc poflc parte;^^'^'^'"' 
illacnimindivifibiliajamfunt.  Viden- 
turfiiomodo  omnia  bona,  quse  adhse- 
rcditatcm    pertincnt  eflTc  vinculata. 
Hcnricus  Canifius  fiimmx  JurisCano- 
nicilib.VI.  Rcgula  XXXV.  Permfjfaeil  ^^^exlure 
hd>redt  tota  hdredttatis  ^ditio  vel  repudia-  ^^^^^^^''^ 
ttoy  non atitem  huius aiit alterius partis h£  ^'^^cnius 
redttaria.l. i.&l.i ,ff.de ac.  velomttt.hxred.  f^f^ 
^dquefacitfii€ceden4tjus,qiwdpropartea'  ^^c^m  obire 
gnofct  xel  rcftitart  noti  potdtpracipue  cx  te-  P"^^^"^-  ^  e  - 
fiamento,  ne  defuncJuspro  parte  teftatus  ^ 
proparte  intcflatusdecefiiffe  dtcaturcentra  P^^^'^  *** 
lurisregulas  ;  l.jusnoftrum  ff.  hoctit.&  mteftato. 
.  non  autemlnft.  de  hxred.tnftituend. 

VIII. 

A  N,quioccidercpotcft  Adultcrum,  dcxxxiii 
-A^poterit  ilhmi  jurc  contumelia  afli  De  contu- 
ccrc?  AfrcritPapinianusiIiiqHe/;w/;2  melia  & 
ea  iz.rerf  Sedqtii.ff.adlegem  Iul.de  adult.  niorte. 
quodpIusfitilJiim  occiJcrc,  quama^- 
ccrc  contumclia.  Ncgant  alii;tum  quia 
plus  putant  cflTe  contumcliam  mortc: 
tum  quia  fiint  in  divcrfis  gcncrjbus. 

IX. 

AVT  1-  r  An  fc  VtU~ 

N  muhcr,  qu2 poteft  fiia  boiu  do-  /ierpofit 
narc  vcl  d  ftraherc.  /.^  .ff.adSc.VeUe. .obhgar: 
^-l^proalw} 


29^ 


THEQL  O  GIA 


/.7.  c.  fOi/m  poicft  bona  obligarc  pro  a- 
lio?  R.c(pondeo  nc^aAvCiCx  Ma  lege 
fub  finem^cQ  urgcbor,fi  dica.s,plas  cfTe 
darc  ,  qiuunobligare;  c]uia  in  divei  fis 
gencrib.us  eil.  (^amobrem  hxc  eft 
bona  conr  quentia  ,  Qu£  pote^i  donare 
miUe,  potL'itfentum,noi\ai\tcm  hxc,  Qua 
potcft  donnre  domum.  tUam  potefi  pro  alio. 
ol/ltgare ;  jilh  enimpiior  ell  iiura  termi^ 
no^  donaiionis,  & inpoltcriorcjnatc-. 
rju  pcimutatur. 


palc,non  confcAaria  modojfcd  &  ^it^ 
paratoria  conccduncur.  Layinan  ^^^^'^' 

.«.8.  Etficiandrir.cuin^,  ^> 


trA.fict.  7.  CAp.C.  i 


vcndicur  do.nus  ,inempiorcm  non  ^^^^  c^i 
lum  ilktranlit,  fed  omnia  ipfius  ^^^^^^^lii*^' 
privilegia&gravamina.  QiiamRegi-i*^^^^;»^*' 
lam  cxpofitioucmque  confirmant  du^-^^^^^fii'' 
aliijuris  eiufdcReguKr;  quarumprior 
cft ,  L  V4 .  Qfn  fentit  onus  fenitre  dehet  con- 
modkm  y  &  e  contra.    Et  poilcrior  elt 


LXXVII.  Rationtcongruity  utfuccedat 
Qnere.qut fubflittittur tn  honorCyC^wzs  inf^S' 
riusdilucidabo,<Scdbene  cxaminand^-  ^ 
i^N4"i^<^*^^^"^^^^^P^^*'P°^^^^"    ubiqiiecft,  an  force  prmcipalcfic, 
«^rcminus.^  hoccft»  Anqui  tcnetur»    quod  acccftorium ;  fxpe  enim  contin- ^^^^ic* 

git,  utvideaturaccidcni  autattributu,  ^^^^,;,(r^ 
quod  adrcj  fiabftantiam  fpeaat;  ^'^^^^4*^^ 
tah  cafu  alia  re,quir  principaiis  vocaba- 
tur  excidente,  pofletacccflbrium  fi^^^f 
fiftere  nec  illam  lcqui ,  quoci  tanietfi di- 
cjituracceftbrium,  fitprincipalc.  Reir^' 
iliiiftrOj&  aliquoi  cafijs  expono.  - 


bk:x^{xi7. 

Nonfatu-  x  Arcmuuis.^  hocclt»  Anq 
/r  /ofi;>fr  jjjji-e  ccntium  ,  lati.sfaciatdandoquin- 
f^rtem.    qiiagirvta?  An  qni  tcn^tur darc tuium,.. 


faC 


ciac  iatis,  fi  vcdcric  partcm  ?  Kefpon- 
dco nc<i^.^vyc c.cuiiyje pr<tbjib. 6^ 
Obl'gaaoaes  cniin  non  luntpotcfta-. 
tcs,  ludvincuU;  at  quipotclt  rccipcrc 
iotiim,pOLc:t  elVccontcntuspartcnam 
pcaes  ipfum  arbitnum  &  poteilai  cft... 

XU . 

Utprmct-  jXcceforitm  naturajn  fequt  cangrutt: 
f^^^  ^ ^*^'  ■     prtnapalis.  Subinteliig  ,  mfiviolen- 
c^orto,    ter  impedtatur  [  con  oaac  huic  .Axio- 
madphyfico  ,  Modm fipit  fiaturamret,^ 
Eft  Rcgula  XLli.    Nominc  accejfortj 
aliqiii  partes .  ci  ipfius  intcliigunt ,  ncc 
tamcfi  caftc  Ioqui*ntur  ;  tamctfi  fai- 
famcoriclufionem  non  d'jccant ,  par-^ 
tes  entm  fiqui  congrmt  totum  ,  ac  accef^ 
foriinomine  in..eiligenda  funt.orania  . 
privilegia  &  gravamina  rcalia  ,  quse 
rcm  ipfam  aificiunt  ,  non  .pcrfouam. . 
Sicj  cumalicuiJurisdiiUodataeft ,  ca. 
quoque  omnia  coacclfa  clfc  ccn'cn- 
tur,  line  quibus  jurisdidio  ftare.  nou  ; 
potcft.  .'iic  - 1  a  n  ciun  d  fpenfatio  con- 
ccdi  UL\  favor  i  lcextonJitur  ad  necef- 
farioco  jnexa.  Layman//^/'.i.rr.4.f  2 

(k.  ilc  cuicoaceflun-icftpriuci.. 


xn;. 


N  tcncor  fo! verc ufuras  ufurario^^  ^^^ijjfii' 
Minime  ., ,  quia  illas  non  debc^. 
Quod  fiiilas  dcm  &illerccip!ot>  aif*-'' 
ftuutionGin  tenebitur;ut  cunftat  ^^^'      .  ^ 
gula  LLX.  Dolofacit,  qmpettt,  quodrefif^ 
tuere  oportet  euttdem .  A n  c  c n c  b or,  n  ^ pfi^^  ^ 
folutuium  juramento  Hj-mavcriin?  F.'-'  ^i^f\tf^^ 
fpondcc  communitcr  Viri  do6li  hic "'^' 
ri  duostituios,  nimi.-  um.concrai^J-i'^' 
6<  juramcntum.  .ContraC;  um  cflc  lava^ 
lidum ,  &:quiaacccfloriumfcquitiir*'^ 
principaljL.ttiam  ufiiras  cfle  jnvalidas 
nono')iigatorias.  Atjuramcntuin  c 
validum  ,  &  rcfpcdhi  jur.imcoti  u»^^*'^ 
eflc  principales  ,  &  me  ratione  jwf^' 
m  e  n  ti  t  c  n  e  r  i ;  q  u  i  a  c  X  j  u  r  a  m  c  n  t  o  f p  c  ^  * 
lis  na(cltui  obligatio.  cap.  debttores. 
verb.donnno  reddere juramen. C  fi pctc^f 
iig.i.M4tth  ^.patilopQii mcd. c  ^"^^^^^^ 
(m^4t2,H»cxtf:aord,  de jurejur,cap»i'^P^ 


f^^jur^i 


I 


SorS 


FVNDAMENTALIS. 

^jur^,    ""^'^'^'  Undcgeneraliter  afacmCa- 
"^nibus  fcrvari  jubctur  juramrntum, 
q"od  nonvcrgit  indifpendKim  falutis 
*^^rna»,  necredundatm  alrcriusdctri- 
c n tum .  /»  c,cum  contingat  mjin.&tnc. 
^^fi-^ddeci.  dc jurejur,  tn  6.  At  conira 
ipfiHn  juramcntum  altejua  cxcipi 
P^X^ent.  Pni m6  Li B E  R T  A  s ;  fortc  c 


Jj^*^.  <^ui  u(urjspromittit,cftmctuca- 


^'^^ltdu   .       .  _  -  

m  Virum  conftantem  pcrculfus 
irbert^^  ^inini,rumitapecumisilltscg.at,utde- 
^^tallas  fummam  rcriim  jad:uram  aut 
PericuUim  perronx  incun  cre.  Sedhic 
'•"ftvi    t  ^^"''!^.^^"''^'<^n*  nontollitlibcrtatcm, 
^fifed^  ful     ^*^^^"'' ^"■''•'""^"c  viiicatur.-Con- 
dixi ;  c|i;ia  ciufmodi  mc- 
p^^^.^^j*^civilcm,  quam  cx  bcnigniiate 
^  ^l'«  proFtffio  fulennis  {u^pnnit; 
1  'j  '^ob  rcm  nKtus,qui  in  conltanrcm 
no  ^*^^  ^^''*'^'^'>  >  vota  (olcnnia  dirim.t, 
'ixc  ^^'^^^^'^  ^"T^'^^^  aut  juramcnta: 
^nim  rol.immodo  dnrmuntur  ti- 
^f^^i/'    ttm^*  '^"^  naturulcm  auFcrat  liberta- 

Wr  ''''^  ^"'''^  cftaonare,  almd lolve- 

Oo;   '^'  ^^'^^'  'is  vcrb;$.  Igotecipin 

le  y  ^^*^^^'^  y  &pcstannum  folvamhos  tml' 
^^^^.^^^^^dontiboquiHgentos  ,  pofTLtur- 
j    'J^f^^mento  ;  At  qui  juramcnto  fir- 
^^'nc  contraf^um  ,  Keci^to  milk 
^/'''^'f        /o/v./w  qutngen^ 
tu^'  ^'^'"^^'^'•gi  vult ; i^rf/e/^wfy^.Solvun ' 
t>f  j^^'^^^"       tlebcntur,& qux  non  dc- 
fg,^'^^^'"on  foivuntur,  (cddantur.  llt 
mcn  ^^"^  ^^bcant  modo  cxponi  Jura- 
J"^^-  verk 'r^"^"^^'^^»  Nodinot  fccurinima 

don'^'''^'*''''''^  ^  Comnujfant^mo- 
J*^»^       ^«0  r  '       iatxfaerunt  tempore^ 

■'^ikf^'  ^f^U^' ^'*'^^^'^^^^J"^<^»^j(^*'Vare  taxas , 

■  "♦Ml>iana^jr.2.frrff/.i7.?t/^»/.(io« 


&  cx  eo  Aufonius  in  fumma  vcrbd.  Lcjf. 
w.i^.]  Ergofimi!itcr  nonrcfcrctquod  ^otaijfa 
pauperes  jurent  fe  ('aturos  ufuras ;  quia  confique- 
Juramcntum  exponctur,  quatenmjujlA  ^*^^' 
funt.  [Notari  voiomc,utdixi,intcrditrc 
&folverctiifcrimcnir.agnumrcperire.J 

XIIL 


A N  contraftns  hdiy\%  cum  minorc  dcxvxvt. 
finetuforisliecntiafitvalidiis,pra:-/)f  cotra^ 
cipuc  fi  fidcijuflorautpignusaccedat?  tJupuptUi^ 
Vtdcrctur  quodnon,  nam  acccfforium 
fcquitur  naturam  principalis ;  ciim  igi- 
tur  cotraduvfitresprincipalis,  &fic;ci- 
ju('or  aut  ctinm  p^gnus  fit  resacceffo- 
ria.lcqui  dcbcbunt  Gontradus  valorc  m 
&  ingenium.  Atillccontradusautnon 
( ft validus,  aut  potcft  ad tutor  s  volun- 
t.uem  rc(cindi :  Lrgo'ncc  v.>lcbitfixici- 
ji  llio^nccoppignoratio.  Sedc-orJraeli,  An  tut^r 
quon  am  tutor  potcft  rcfcinv  crt  Loa-poj^it an^ 
tra(5tumpupi!Ii,  notamen  autrcpctcrc  nuUare 
pignus,  /  ctjiis.c),  c.  dcpra.d.  &  alm  rebut  cctra^tW! 
mmor.  aut  rcdt;crc  fidci  ufiioncm  invsi^Anripete'. 
lidam./ fipupiUus  vzj.jj.devtrb.oblig.jtmaa  re ptgnora. 
l.quodpupiilti< ff.de i.ondUt.tndeb.    Scd  ^«  dtmit^ 
cur?  llantt  lcj.;c,  qua  dci  larct  viros  amc  ^(^refdet- 
vigernnum  quintum  annum  eflc  mino  jujiionem> 
rcs,  hoc  cft,  i<irerc  libcro  arbitrio  poli- 
tico  in  ordrne  ad  alienandum  &cc»ntra- 
dus  folcnnes&  validos  cckbrandum. 
rclpondcbo  oppignorationcmforcin- 
vnlidamrnoncnim  cgo  lutai^onfci  nm 
rctincrepignus  poflcm.quodquinquc- 
n  spuerrrjdc;  et,  &  t.imen  cadciri  hic 
r^aciocfict  :  quia  ciim  tutor  fitliberum 
arbitriumpupifli,  CjUidquul  &nonpei: 
tutorcm  trac.Jt  ,  libcre  ivoii  tradit, 
hoc  clt,  libcrtatc  politica,  qu.^lis  rcqui- 
ritur,utpofijntciominij  transfcrri.  At 
infolamcn  corum  ,  qui  cimi  pupillisa- 
gcre  d.bcnt  aut  ii)lent  ,  lcgc  fpcciali 
tuitcxprcfiumpoftcillos  ,  finonvcrbi 
aut  contradus,  fakcm  pignoris  rationc 
Oo   z  obli- 


THEOLOGI A 


DCXXXVII 

De  Fide- 
jupone. 

An  minO' 
tes  natU' 
raliterob 
ligari  pof- 
fint-> 

Kotajin' 
gula. 


tidejufia 
triplex. 


Contrahi- 
MH!  vel  cu 
nro  pri- 
VdtOi 

yel  cum 
Rege, 


obligad  :  cuam  ratione  huius  legis  tc- 
nct  () p p i g n o r at i o .  Cur  tamem cnctiuic 
ju/Tio?  Hcnricus  Caniiius  fummse  Juris 
Canonici  libr.d.Dccrcc.Rcg.^z.ait  ka- 
tioncm  vero ego hanc  vuko  yquadminores  c.v 
jHOContractu  naturahter  obligentur  ( l,\.ff. 
de  n§vatfo, )  6^  naturali  obLtgatiom  fidejuf- 
forre^le accedtt,  ■  Scdcgo-hanc  natiira- 
iem  obiigadoncm  non  mccll  go.  Qui 
cnim  dicunt  poilc  pupiUum  conftJcra- 
ri,  utminorcft,  &ctiam  ut  homocfl:; 
cur  no  ctiam  docebunt  fceminam  pof- 
fe  conla Jerari  prout  conjugata  cil ,  & 
proutnuilier  ell,  &:monacliiMn  prout 
rcligioruscft,  &:prouthomoeU  i'  Nani. 
ficut  pupillus&  icrvus  in  quantumho- 
mincsfunt»  conti\i(ftus  dicuntur  poffc 
inirc,  quos  ut  pupilli  aut  fcrvi  nonpof- 
fent.  Sic  ctiam  uxor  poflc-t  nubcr.,non 
quidcm  in  quantum  conjugatacft,  Tcd 
inquantum  foeminaeft  ,  &rcIig  ofus 
pofTct  habcreproprium,  quahomoeft.. 
Sane  \i\x  omnes  rcduplii  aciones  in 
mcntemanent;  &  cifechisacaufaipfa 
prouteft  apartcrcioriuntur.  Undeo- 
ptimeanimadvcrfum  textuiniquod  Pu- 
ptUusi\vff,de  condi^.  indebiti  ubidicitur, 
PuptUum  promittentem  fine  tutoris  autho- 
ritate^ne  natura  quidem  debere,  H  u  nc  fib  i 
nonrefragariait  Canilius;  attcxius  eft 
exprcffus,  cuinon  rcfpondct,  fedfuc- 
cumbit&novam  folucionem  apponir. 
Ego  quidem  in  hac  maicria  iic  dilbur- 
ro.Puto  treseffefideju/Tionum  fpecics: 
alias  cnim  contrahirnus  cum  concivc, 
al  a'>cumpup;llo,aIias  cum  Rcge.  Ciun 
contrahimus  cumconcive,  nontime- 
mus,ncvelitftarccontra<5lui;jarccnim 
illum  cogcre  poftumus;fed  limcmus  an 
fitfatisfdC'eiido  ,  volumusque  com- 
promiflbrcm  habcre,  ut  fi  concivis 
ille  folvcndo  non  fit,  ifte  folvat.  Ciim 
contrahimus  cu  p  Regc,non  timemus, 
quod  ipfe  non  ftt  fausfaciaido ,  fcd 


quod  ipfe  fortc  non»  volet  fatisfiicerc» 
adcoq;  V  ol um  us  co m p r o fln i flo rem  ha - 
bcrc,  uxfi  RcCx  non  voluerit  folvcrc,  ii^^  ^,^/  i-' 
folvat.Tandemcum  contrahimuscum  .^[9. 
pupillo,  utrumquetimcrc  po<Tumus,&^ 
inimus  contractum  cum  compiomi»' 
forc  ,.utfipupilIusn.on  po/fit,  autno" 
vcIittutorftarecontrj(5tui,ftarc  dcbc*»^ 
compromi{for.  Adeoq;  fidcjuflor  craii- 
fit  in  pcrfcMiamprincipalcm  ,  in  pti»^^ 
concradu,  ficoncivis  rolvendononl|f> 
infecundo  ,  fi.Rcxnolucrit  folvcrc; 
tercio  fi  tuior  noluerit  illum  contra- 
dum  approbarc:&fi  approbet,fi  polle* 
folvcndo  non  fit.. 

XIV.  pC 

HOc  Juris^  Principium  Accejforium^sS^^ 
fequtturfuumprincipale  ,  folct  alii*  /jr/f''' 
verbis  exponi  ,  videlicet  pofitive  (^^'^^n^^ 
Cum  aliqmdlicet ,  etiamltcentomniatl^^y  ^oj^V^' 
quAneceffariofeqiiunturex  tUoy.  &  negati- 
ve,c«;«  quidprohibetur  {itimtrum prolubi- 
ttonedirimente^&  annulante)  prohibenti*^ 
AnnuUanturq^  omnta  qu£  (  neccffanb 

)fi' 

quuntur  exiUo.  Et  hoc  ultimum  cftR^' 
gulaXXX.X. 

Ut  rcm  intelligas  adnot^to  duas  dJ-^^^j^^^ 
riprohibitiones  ;  altcram  intcrdice'^' 
tem,  altcram  annulianrcm  [hancv^l'*' 
tatcm  faepius  dcbui  notare  ,  eft  co^'^ 
vjldc neccftaria ;  cuiusutv  deo,ig'^'^' 
rantia  autneglcCtu  mnltierrores com- 
mittuntur  intcrdum.  J    Porro  cx 
dtionc  interdidta  non  Ivinper  quod  lc- 
quitur  interdidum  cft;  ex  nullatanicn 
lemper  eft  nullum.    Prioris  generis 
funt  multa  matrimonia  illicita  ,  ^^' 
lida;poftcrioris  invalida  &illicica  ^^' 
pcratoics  Theodofiu^'  Valetmianusq^  ^^^^^t^ 
Nullumpactum,nullam  conventionerth    '  jf,cei^4l^ 
ium  contraiium  tnter  eos  vidert  voluff^   ^  ^^Kr 
fubfequutum  ,  qui  contrahant  lege  (^^^^  '  ^^n*^ 
here prohibente  (JubintcUtge  )  nonfoli^f^^  '^'  ^^jjfil^' 


FVNDAMENTALIS: 


^^^ndo,  fidannulUndocontraaus.)  Et 
Pauca.  Stqutdfueritrubfequutum  ex 
mob  td quodinterdicente,  (annullante) 
m^citwi  eii ,  lUudquo^  cafjum  ac  inutile 
i^pr^ciptmus.  &addoannam  fpccia- 
"lUcrccndens  &ad  praxinomniaap- 
P^'<^ans  incju,t ;  Secundum  tta.j^pr^edjaam 
leT      >  Vi^ubicun^^nonfetvart fa^um 
^f^  P^^^^^^ente  (  annuilantc)  cenfutmusy 
ner        '  n^cfiipulationem  hutitsmodt  te- 
^>  nec  mandatum  ullius  e(fe  momenti,  nec 
^^''''''''"^«'«'«'^w/rr/.HcnricusCaniliu^ 
>oncmaJjungit,fAr/.m//;>n«(r/;»4/rf.f. 
^  ^'fulo  tn  c.  acceffortum,  Vidc  /.  non  du- 
'^'^'^S.c.deleg.  Yidcnum.u.b, 

XV. 

^^"traaus  turpis  eft  nullus,  &ta- 
1  "^^" '■^'s  i"  accipicntem  ita  tranfic, 
f  J    ''^P ctu i o  cefT.  t. /.  2 .  f .^^  r(7«^/r7.o^ 
dem'  ^^*^^'    ^^^'  turpem.  8./.  eo- 

rp^"'^^t>icd:ioni  conatiir refponde- 
accid''''""'  Canifius  &ric  inquic  [  Id 
Vidcr  ^^*^*^  J^'^'s  R^  gulam; 

^^co  *  ^^P^yt  ddiaovel  caufa  potior 
i^^^^^.^P^Mentis  ,  adeoque  turpitu- 
partifl^^'  "^"csdaraicpctipofrit.  c.in 
t^f    ^^^^'  ^od.  l  m p^iri.  &  l.  ctm par.ff.hoc 

^       ^-ff-  de  condiii.  ob  turp.cauf. 

^^^'^^Sucfol.uio,  HccJurisRcgu- 
cct.  "  abHcnrico  ponirur,pla- 

bo  tibt  "^^^"^'"^""c<^ontraaum,  da- 
cfTc  /jj^^?^""'  ^ureos  .fioccideris  retrum, 
«KinT  •  '^^^"'^     narura  rei  ,  ncc  vali- 

Cx  natu/  tcncri ,  nimirum 

pari  '  Nec  poHlm  diccrc  in 
iieiTn^^^^  »  potiorem  circ  condiuo" 
Wp,,!i  "^^^-  AdmittotamenpoflTe 
^^•Hilbr  .^^^e  hunc  contraaum 
nihilt  \i\  '  ^  cafu  cxiftimarcm 

^Uodfit  "'^'■'^""'jcidium  Jcberi; 

'^iilotituloaufcrres,debcrerc- 


IHtucrc , ncc poffcstuta  conrclcnt  a re- 
tinerc.At  HcnriciCanilij  folutioftarct, 
fi  dareturlcx,quae  his  tcrminis  pronun- 
tiarctur ,  Cowfr««c?/«  ,  qutinterofferentem 
pecuntas  &occtjorem  tnttur ,  eft lUtcitusy  & 
nuUtis  ettam.Qcctfori  nihil alter  debet-,  Ouod 
fiocctforpretium  recipiat  atit ftibrtptat  ,  ad 
reflituttonem  netenetor.  Scdhocmodo 
R.egulam  iUam  eflc  intclligendam,mul- 
ti  doctijurisperiti  afH  mant. Hoc  affcr* 
tum  neccflario  dcbet  admi  tti  ,fub  gencre:^^  j^enere 
comprehendunturjpecies  ,  fubjpecte  tndtvi^  &^ecie, 
dua,fub  timverJaliftngularia.Undc  Sacer- 
dos ,  cui  concederetur  uxorem  ducerc, 
p o fll  t  q u  am c u n qu e.  Et  C ar th u fi anus, 
cui  Pontifex  indulgcrct  carnis  come- 
dcndxlicentiam ,  quafcunq;  comcdere 
polfct  Hiiicfcquiturvalerear^umentij 
etiam  ncgativc ;  quta  cui  interdicitur  u- 
xorcm  ducere ,  nullam  ducerc  poteft;& 
cui  prarcipitur  nc  carnes  comedat ,  non 
poteft  comedcrc  bovinas;quia  ratio  fu- 
pcrior  continet  inf^riorcm,  unde  &  fo- 
f  um  potentiale  vocatur:&  ciim  gcnus  c6- 
ceditur  ,  omncsfpecies  conceduntur; 
cum  proh.betur  illud,etiam  iftap  prohi- 
bitaeccnlcndiefunt.. 

XVI. 

ANne  hic  aflerta  funtvera  ?  nimi-  ^cxl. 
rum.  Cm  concediturpars  ,concedttur  ^xamina^ 
totum.autfaltem alia compars}  Cui  conce-  aliqu<t 
dtturjpecies  ,  concedtturgenus ,  autfaltem  ^onfeque- 
altaconjpecies?  Ctaconcediturtndtviduumy  ^''^* 
concedttur  tota  ettam  fpectes ,  aut  faltem 
altud  tndtvtduum  ?  Et  refpondeo  negati- 
vt  ;non  cnim  cum  datur  pars ,  datur  to- 
tun);aliasdarciurtotusmundus;fingu- 
la  enim  funt  mundi  pars. 

XVII. 

REquiris  ,  An  nc  hxc  faltem  aflerta 
valcant  ncgative?  hoc  cft,  Anad- 
mitti  debcant  haec  ,  Cui  negaturpars 
Oo   3  nega- 


THEOLOGIA 


^  fygatur faltem  alia  compars .  Cut  unum  tn- 
dividuum  ettam  reliqua  tndtvidua  ?  Ht  er  ia 
4icgacivert.fpondco;quiapoirnm  unam 
veitis  j^artem  pauperi  aut  amico  conce- 
dcic ,  altcram  compartcm ncgando. 

XVIII. 

iDC^x Li.  hoc  igitur  verum ,  qui  intelligi  po- 
«3teft,illaLX^XiV.Rc  gulaJuns.CwM 
quid  una  vta  prohib»tur  alicut ,  adtd  alia 
nan  debet  admitti  ?  Relpondco  fcnlitm 
efle ,  C«w  alt/juid ah/olute  &  umverjaliter 
prohibetur  lege  benetntcllHla,tametJi  verba 
videantur  unam  vtAm  fonare  ,  omnes  v/<e 
claufA  funt,  nec pernuttendus  una  vta  exclu- 
fus ,  alia  ad  i(ii{>fum  adjpirare.  Oftcndam 
cnimevidc  niei  eum,cui  aliqu'dund  \ia 
prohibt.tur,adid  ipium  aliaf  ofic&dc- 
bere  admitti.  Pcti  us  enim,cui  prohihe- 
tur,  adCanonicatuii)  viiSimoniscper- 
vcnirc,  vjalc^itim<c  collationis  potcrit 
&  debct  admitti.  Et  haec  quidcm 
LXXXIV.  Rcgulafnciliseft, &diccnda 
fjfa,nirit(^rqueantur  verbajiitreddant 

:S9ta  bene  icnfum,qucmprx)porui.  Unde.utvcr- 
borcmteueas,  notandu-fti  eft,aliusri.m 
interoici ,  alias  viam  hanc  ;  Si  rc:.  :pfa, 
nulla  via  haberi  poterit :  Si  non  jam  res 


fafedv 


hac  res  via  obtinerinon 


potcrit,  aliapcterit. 
DCXtn.     Hincoritur  tlubium  :  Anquihabet 
DeOrato-  privilcgium  crigcndi  domi  oratorium, 
rhdomC'  poflit  illud 'crigerc  quocunque  trans- 
Jiuo.        fcratdotnicilium  Refpondcop(.ftc,il 
domus  non  detcrminctur.  Putafinon 
dicatur  Concedimttstibihcenttam  ertgendt 
Qratorium  Pavormi.   Sed  quid  fi  domiis 
talciti'S  exponatu'  ?  Non  poflb  docet 
lAcxoW^tom.-^.dtjp,^.  cap.^i.dub.i^.num, 
\i6.  poflc  autcm  Cravcttafow/.Sy.  num. 
Saleitai    ii.  &  ZambcHus  verb.  mijfa  num.  46.  af- 
bifariam   icrcmci  illam  taleitatcm  pofle  poni 
folctponi-  dilpofitive  &  cxtmplificativc,  priino 
ciodo  j.fixetum  fortiri  ,  non  /ccundo; 


nec  crcdcndum  difpofitivc  pofltait^» 
nifidcturratioaliquafpccialis,  qu«  il- 
lam  cirtumftant  am  pofitamcx  c®"^'' /«^^' 
lioconvmcat.  Hincpatet  quid  dicei'  ^^^//^ 
dum  fuJtFrider;co  Abbati,  qui  i"^^  , /fp/^^'^' 
gcntiaspro  tali  altari  peiijt ,  ^y^^^^^^iM 
dcccnciuspoftc  inalioa'tariponij  ^''^^^^/f^' 
cavit;did:umnimirumfuir,  adSeptci  ^^^^^ 
nium  univcrfis  conccdi  ,  nec  loler'^'' 
contra  poftulantis  vuluntatem  limn^' 
ri  ,  adtoque  illam  altans  demonft''*' 
tioncm  cfte  excmplificationem  » 
crcdcndam  difpofuionem  ,  ni  de  uf 
particularis  ratio  ;  ncc  videtur  h '^*' 
dari  ,  ii  totum  altarc  cx  un  <  Ecclc^' 
partc  maii.  iii  tran  fcratur.  Vic^cD»*' 
mix  part.  ^.tra^.^.refol.zio,  (^fiart.^' 
tra^.H.re/oUu 

XIX.' 

Ve  amfUfcationefAVortm' 

MAtcriam  cftc dubiam ,  &  'epcs  jn-  ^^^^^^ 
lexiasiupponimus-,  tbi  cnin^ ''^^  .  i^^f''' 
cenacft ,  aut  hae  ciarse  ,  noncftlot«*'^  ^^jjj- 
intcrpretaiioni  &  ampliattoni.  ^ 
Regula  VL.  eftprudcjitcr  fcript^^/" 
&  m.ultas  pottrit  controvcrfias  'ci^a''^» 
f!!cmel  int  Jligatur  bcne.  ln/l>icmv^^ 
ob/curis  quod  eiiverofimiiitis  ,  &  qufdp^'" 
rumque  fiert  confuexit.    Qi\  i  cftoptiii^»^* 
&  probabiljflimus  difcurrcndi  modu^» 
Probab  liirimum  eum  modum  dico» 
non  ccrtum  ;  eft  enim  reccpti/fif"^'^ 
1  hcologorumAxioma(mihi)LXl-^^*!' 
probathoc  e/fe  ,  q-uod  quandoque  conting[, 
abe/je.  Ego  puto  has  propofriones  e 
ccrtas.  \.Kt/olvtmusprobabtlitu  inobfcuf^ 
citm  idquod  eH  verofi miltust& quod pleruff^' 
que  fien  con/uevit.  .11.  Kefolvinm  cert^ 
moraliter  tn  ob/curis ,  cumtdquode^ 
dubttatum  &  woraitter  evidens^  aut 
quod  femper fieri  ron/itc- 


FVND  AMENT  ALIS^ 


Jh^^^  apud  Scriptores  valde  commu- 
Odi  '^'^^^^''^^'i^I^cgula  W.iTimii um. 
4f.f       ^^Jf  ^^ftmgi ,  favorei  convenit  ampliarL 
hu       p    '^"^^^^^'asipfa  patitui-dirticuitatcs, 

ikiifig/  Ij*^^^^'"^  J^scommune,  autttiamRw.- 
ti^'?*'L?'^  ^^cg'-ilas,  aut  conn  a  Juster- 
rl^  ^^'"'^cusCanilius  ne^at, ait  cninv 
^  J^'W"scommunc  adeo  favorabile  (it, 
^"o^  publica:  tranquillitatts-  causa  ia 
^  ^"Tnune  (it  coftitutum ,  lyecclic  cil  ut 
cipi  ^^^^^*  hiiic  ad vcriatur,  ftride  ac- 
T.in^'^  ^*^"^»  &redigcnda  quancrificri 


jus  commune.  c.cumdiiecJmS, 


^nt^' r^^^'  ^^^"^ ^'^ dirpcnfafonibus, 
n...  ^'^'^^^^'unt^quodadverfu.sjiisco- 


<^ani  'antur  ;  ac  proin  .c 

piunt*^^ '^^^^  interprctationcm  rcci-- 


ftri- 


P^^text.:nc,i.c, 


  defiltjspresbyt^ 

*•         co     '^^'^'^'^  ^*^^'^  feudum  olim  Lai- 
ptfQj    ^^^"-^  aa  dccimas  novalium  non 

Ht  J^*'''  commuiii  adver:u.n  cft, 
7  ^v*        imias  poffideanr.  caufajn, 

prei,,,^-  ^  ^^'^""t  ir  ,  quaf  tendunr  in 
Q|;^^^'^'"\^alterins,nc|n.^  hoc 

^^'Jiri  alr^*^'^"  ^  ^""^  '  quam  mmi- 
/cr;p^  ^^^^|^"<^ceant  c.quamvU.  ^.dere- 

^«^^w.A  J''^^'''-^'''^fir'pt.  7.  c.deprecibu$ 
iCr^^^^^^^^O^tegorendcbc 


Ci  c  cx- 
materiam  pcr- 


W     ^^»^ndo  ^p'''^'"?P"viJcgiorumdiftin- 
^^^^rcs^ff  ^'^^^r  '^nJope.fon.s  dico 
V     ^^"CQ^  d  ^  3">pU^indos  rcrpectu  il  ius 
'^**'  ^''^«^tnti  ^'''^*^'^'*'  cuiimp  )niturlex; 

^cmm  poftulat,utcreJamus 


I 


voluifTs  multam  fa /ere,c]ui  alias  cxprer.  «^^ 
fift^jc,  (i  voluiOec  favorcm  limicare  :  u  f^^varem 
voliiiflfe  paruin  gravare,qui  aliasclariu»/''*'^*^^^^/^'^ 
fuiflec  locutus,  (1  voluifi^t  (irvanudc^xp^'^^^^' 
fcverius  proceiere  :  juxta  Kegulan>^^'''^ 
LVI  .  Contraeuffi)  quipvtuit  lege7n  dicere 
aperttusijidde  privtlegtum  concedcre  limita  - 
tiuf)eH tnterpretatiofacienda.  Nimii  um 
juxtafenfuni verborum communc,  cjui 
cnim  laboravitdErquivoco,  id  ipfum  de- 
bcbirprobarc.  Putat  igitur  Henricus 
Canifius,ut  viJimusPnvikgtorum  fen-  *^ 
ftim^cum  miliiet  contra  Jus  commune,  ^"'^''"^''^ 
eftccoaraandum&ftriaifriincticopi-^^"^"!^'^''' 
cndum  ;  led contra  Hieronymus a  Sor-  'W"^' 
boCappncinusinCompendio  PriviLc- 
giorum  AlfonfiCifjrubios  cditoGoio- 
niae  anno  1619.  verbo  Priviiegium.  pag. 
zg^.air.  [tftct  amadvcrtcndum  cjuod 
per  illatn  claululam  .ippon>  minc  folita 
mconfirmationePriviicgiorum;D«w-  ^ 
i7todo  fint  in  ufu  &  fucris  Canombitt  &  De-  "'^^^""^ 
cretis  Concdij  Tridentmi  non  advcrfentur,  ^^*^"^^  ■ 
noneft  inteirigcndum  ,  utcj  jidam  m  :J(?  ^'pf^^^^', 
opinarrviiie^itur,  defacrisCanon  bus '^'^^ 
fmnmorum  l^o  iti-fit  um  m  Dccrcti$&  ^^^^Z^" 
Decrctalibus  cotentissfcdde  facrisCa- 
nombns ,  &  decrttis  (  ancilij  Triden- 
tini,ciim  clarc pat  at Concilium  ipfum 
&  c  Tnonibus  6i  dcc  rctts  canftarc ;  &  ii- 
lu:'!  optTat^r  i!lar<?;»«/-(<c^conjungenda- 
canones  dccrctic  Concilii  Tridcntini. 
Adeo  «t  malc  mihi  fcntire  vidcanrur, 
q  -i  tiunt,fub  illaparticul:iC4«o/»^tt5  in- 
tclligi  Jccreta  &  decrctali.i  fummorum 
Pontificum,  &  fub  illa  2i\iiDecretisCon- 
criii  Trideyitini  y  ea  quae  funt  in  ccdem 
GonciMoTridentino.  Et  quodproin- 
de  nuHa  aut  pauciifnna  rcmanercnt 
mcnd'canti!nis  privilegia  &itaencte- 
cjuidcm,  fiillorumvaleretopinio.  Sed 
qnantti  fic  hoc  abfurdiinmum  &  amen- 
te  &  a  verbis  fupra  di<5>ocum  fummoru 
F&ncificunaaliini/fimum ,  cjuis  mente 


196 


T  H  E  O  L  O  G  I A 


Anprivt' 
legfutnMe- 
beat  Jimi^ 
tari? 


DCVL. 

Alia  funt, 
contra  jus 
&  alta 
contra  co- 
modttate. 


Privtlegia 
nnnquam 
funt  con. 
trajttsad- 
^utjitum. 


Corrrposhonviclet?  &c.]  EcceSorbo 
concludit ,  in  calu  quo  dubiteinus ,  an 
Privilegium  dcbeat  iimitari  decretis 
folius  Tridentini  Concilii,  anutrius- 
que,nimirum  Concilii&Juris  commu- 
nis ,  ftandum  eflTc  pro  privilcgio  contra 
Jus  communc,  tcncndumi^ue  non  Pri- 
vilegium  Jure  communi,  fcd  Jus  potiiis 
communc  eo  privilegio  limitari.Hrgo  a 
foriiorc ;  ciam  dubitatur  an  plus  an  mi- 
nus  dcrogetJuricommuni,ilandumeft 
pi  o  privilcgio.  InpriviIcgio,quod  non 
eftcontratei  tium,  latifTima  debetcflc 
intcrprciario:  non  cnim  ratio  occurnt, 
ob  quam  dcbuerit  Ecclefia  aut  Prin- 
ccps  favorcm  limitarc.  EilIiucius/r4C?^ 

In  piivilcgio  quod  tft  contra  com- 
modiratcm  tcrc  i  ,  non  verocotitra  il- 
iiusadcjunirum  jus,  ikbcteflclatifTima 
interprctatioinfavorcm  illius,  cuipri- 
vilegium  conceditur;  non  cnim  cft  cre- 
dibile  in  matcriamcra;  gratix  voluiffe 
Principcmcflc  mdioris  conditionis  il- 
lum  cui  privilcgium  non  c-onceditur, 
altero  cui  conccditur.  Caetcrum  fi  pri- 
vilcgium  vcrgat  contrajus  adquifuum 
■  atcrtio ,  itadcbct  intei  prctatio fieri,ut 
•  nondicaturPrinccps  vclPontifcx,  aut 
altcii  iniuriam  feciiTc,  autfusjurisdi- 
aionis  limitcs  exccmflc.  Ergo  vcl ita 
cft  contrahcndum  &  limitandum  ,  ut 
cumsequitateconfiftat;  vc!  lubrcpti- 
tiumnominandum,  neinji  ftum  &  ini- 


quum 


dicatur.  Undeconfulco  fubini- 


liumallerui,  Leges  &ettampnvtlegtade- 
bereexponi  tntra  ItmttesjufittiA  prudentta 
& poteftatis  pronuntiantu.  Sed  de  hoc 
infcr.iis. 


O   T  A. 


Deprtvi 
legtjs  con- 
afisOr- 


Volo  adhuc  unam  aut  alteram  pc- 
r-  riodumaddcrc. 

Privilc^ia^S"»  toti  Ordini  vel  Com- 


munitati  in  perpctuum  conccduntur»  ^^^^, 
licet  ahisiint  odiofi  ,  extendcnda  ta-  .^^^^ 
men  funt ,  quiahabent  vim  legis , 
ficlfentin  Jureexprefla,cum  fmtCon- 
ftitutioncs  pcrpetux  ,  qua;  non  con-- 
ceduntur  uni  vci  altcri  pcrfbnac  , 
Communitati,  quaeeft  pcrpctua,  M^n*' 
tinus  Bonacinarow.2.  i/.i.  ^./'4^-7* 
num.  4.    An  nihil  eft  quod  objica' 
tur  Bonacinae  ?  An  nobis  concefl* 
privilcgia  coa(5iuri  alios  funt  ,  ut  di- 
cant  ;  Tavoresejfereflringendos ,  ifdiaaW^ 
plianda  ?  Non  crcdo:tu  Qonfidcra. 


1 


xxr. 

Nquiris,  An  in  .dubio  privilcgHim  pc^^^,. 
-^cenfcndum  realcvci  pcrfonale.  Hcn- pt 
ricus Canifuis  tn  fmnma  luris libr. VlVf'  Up^ 
cretaltum  Regula XV.  ftat pro  Jurc  com-  bto-  ^| 
muni  contra  privilegium  &  ']^^^^^^^^  Lfli 
perfonale,  Sanchiz.  Itbr.^.  dijp.z-J.f^^^fi^i^^i 
7ner.  4.  ftat  pro  prajfumptione  conti  ^  (rt^ 
privilcgium  ;  atieoqucetiampcrfona'^/^- 
cfleexiftimat.  Atplacct  AufoniusNo' 
(5linot ,  in  fumma  Diana?,  vcrbo  Pi^^!' 
legium ,  num,^,  qui ftc ait.  [  Cum  Pont^^ 
ltbr,%.cap.  1 8.§.i.  num  7.  diccndum cif' 
quqd  cum  privilegium  redle  flt  mag'^ 
cxtenfum  ,  qi^am  pcrlonale,  flpri^"^.' 
gium  cft  omnino  favorabile  ,  &  . 
prarjudicct ,  dcbct  extcndi  &  ccnlcr* 
reale  ;  fcciisrcftringi  &  cenfcri  pc"^' 
nale.  Si  autem  dubium  vinci  nonpo  - 
fu  ,  &:  cx  parte  habentis  privil.cg'"?^ 
ftet  pofleflio  iihus  ut  realis  , 
ccnlcri  dcbet.    Vidc  ctiam  P^"'"'^ 
tom.i.  trait.^.dijp./\.  puntt.i.f.i' 
&  Dianam/>4rr.4.  trad,^.  refol.  yi*  ]  " 
non  refolutionem  modo  ,  ^ 
raiioncm  confiderandam 
judico. 


^'^Prtvttt 


f<mai 


FVNDAMENTALIS. 


2-97 


i'kmejfe 


XXIL 


4» 


jNquiris  ctiam,  utrum  qui  dubitit,  an 
"t  Pfivilegium  revocatum ,  poriit  illo 
Rcfpondeo  Privilegiuefle  in  pof- 
^"ione,nec  abilladeijci  poflcpropter 
^'«^vocationemdubiam.  Ita  Parifius  liL 
^  ^onf.^ i  ita Diana,&  cx  eo  Au- 

onmsNoainot;7?^«r//ww  verb.Prmleg, 


P^mie. 


XXIII. 


J^^^quiris  tcrtio,  An  Si  Pctro  conceda- 
^^ur  Privilcgium  cckbrandi  ,  autau- 
Jendidivina  oHicia  tempore  intcrdi- 
">Cfnfcndumfit  id  concefl*um  toti  e- 
*«'acm  tamilia??Kcfpondeo  afHrmati- 
^•Javorem  enim  amplio  &fubfcribo 
^-^iiifio  m  fumniA  hb.  c.regui  if.  id  pro- 
y'^^'^xc.itcetnJeprml.lib,  6,  Sed  qui 
^.^^^"^^^^ig^di  y««r?Maritus, 
^'"'"lijjfliia;,  nurus  cohabitans,  fcr- 
^y^^^^^^^^^«j»commcnfalcs.Diana/>4rf.  4. 


•4-^<:/^/.2o8.»/jJw. 

XXIV. 

^  J^uiris  cjiiarto  An  fi  Poniifcx  aut 
ctiani  Epifcopus  habcat  talis  parro- 
^ecimas,&:tibi  ilias  concedat,fa- 
v  novaliumctiam  dccrmas  fit 
j*^P|'andus  ?  Rcfpondeo  affi: mative. 
</e«  "'^"^  fupra  expart.zj.  ext.  de 
qr^D*'  :^Ji^^c  dccimis,  quaspoflidet 
DofT  |^^'^^8'^^'^^conccdit;  quoniam fi 
^''^^'■^nturabaho.debcrctitaPrivi- 
teri^'^  ^^■poni>utnullainiuiiafierctal. 
c,     ^^^^^ftiingi  &  contrahi ,  utnon 

^^oncefl'^"',^'*""^^''  ^^"^  cjuicumcjuc 
con   !r     'mprudcnter  aut  iniuftein 

'<^eflioneproccflifle. 
1\T^  .  .  XXV. 
'  -IPii  quidubitat,utru 
^tjtVnc^^^"^^  ad  tcmpus  velperpctuii 


^ncatur illuci  tcmporancmn credc- 


fpQi^^^^^tpcrpctuum  iudicare?  Re 


;  nueo  excommuni  R.cgulaXV.Fa 
"^ampHando&  cxfpeciah,nimi 


riimXVI.aflTcrendo,  Decere  concejfum  k 
Frmcipeheneficium  effe  manfurum, 
XXVI. 

INquiristandem,Anconcc/IumPri-  dcil. 
vilcgium ,  fi  littera  anceps  fit,  debcat 
iudicari  pcrpetuum ,  an  rcro  folutcm- 
poraneum  f  Refpondet  Rcgulaluris 
XVI.  ejfe  manfuru  m.  &  L  ay  m  a  n.  //6r .  i .  tr, 
4.c.22.».?.C5etcrri,fi  illud  concelTumin 
pcrpctuumfitaPrincipc  potent  rcvo-  j)^  ^,-/47. 
cari?  Diftinguut  communiter  Autho-/^r^/^r»OT 
rcsjfioccntq;  conceflum  fubdito  pofle»  ttvocatt^- 
conc^flum  non  fubdito  revocari  non  «^. 
poflc.Canifioin  fummarluris  lib.6.  re^. 
ic^.  probabilius  videtur,  nequidcfub- 
dito  poflc tollcre  Principem  Privilegiu 
fine  caus5.  At  ego  rem  puto  clarioribus 
oculis  intclligcndam ;  cxlftimo  n.  non 
dari  in  Mundo  outhoritatem  concedc- 
di  Pi ivilegiumpcrpetuum abfoiute,fcd  An  dentiH^ 
univcrfaPrivilcgiaperpctua  fubiaccre  Prtvilegta 
tranfcendentali  morbocaduco,  cuio  perpetua^ 
mnia  humana.  ncc  tamcn  puto  poflTc 
PrincipemPrivilegia  rcvocare  tcmcrc 
&pro  arbitrio  ,  fed  dcbcrc  in  cis  ma- 
nutcncndis  aut  caffandis  f^cundum  rc- 
gulas  iuftitix  &  prudcntir  proccJcre. 
Utigiturrem  intclligas ,  &cgo  meam 
mcntcmexpona,(ic  difcurro.  Rex  Ca- yi;/ /:rr/^- 
tholicusToIctano  AichiepifcopotaIey/^y?/r/< 
e.g.immunitatcm  in  pcrpetuum  con-;?fr^er/M 
ccflit;  &inquiris,  Si  contingat,quod 
fuccclfa  tcmporis  h^cipfa  immunitas 
fcu  Privilegium  in  perniticReipublicz 
vertat,volucrit  aut  potuerit  Rcx,  ctiam 
illudinhoccafu  conccdere.?  Refpon- 
dco,qi!odnon  voluit,  ita  n  tcncor  in- 
terprctariRegis  mcntcm,utiuftaeua- 
dat,&eni't  omn'  no  ille  iniuftus,fi  vellct 
fjisPrivilcgiisRempublicam  fjecula;  c 
deflruere.  Quod  ,  fiipfe  Pvcx  dicatSe 
velle ,  rcJpondcbo  eum  nonpofle;quia 
necaDco,  ncc  apopulo  habet  antho- 
ritatcm  addc^ftruc^ioncm  fcd  ad  adifi- 
Pp  catio- 


THEOLOGIA 


(utus  hic 

efiVolduc, 

va  Ducis. 
caterit  no- 
miHtt  tn- 
termnto^ 
neAbbate 
confundX^ 
que  mnlti 
cognofct^ 


Anmartt' 

tulis  con^ 

coirdiaco' 

^rehendi 

debeaty  qu  i 

netuit  ad 

civitatis 

defenfone 

concurrt'. 

rel 

Bella.  hodie 

b<iUttcotu 

eontraEc- 

defafttcos, 

&  V.egu- 

lares» 

Quo  fenfu 
4nticara- 
muel  &  a- 
Hj  exvonat 
dofiationes 
ferpetuas. 


caiionc.  Scd  cjui.,  hdc  raro  contingur, 
ne  dicantur  nunqua^T»  contingcrc,  ca- 
funi  propono  [  TlicoJorctus  milcs 
fartis  &;ftrcnuiis  ^rat  x\rcis  N.  Guber- 
nator,cumCivitasa>)  Hollandocincla 
adfummvis  fLiit  anguftias  rcda<5tJ..Ha- 
bcbatargcnt!  g  j,notal>ilcm  vim,f,d 
hanc  bcllLim  paucis  dicbu*  exha^ilit; 
civcs  fpontanci  dctcrunt  ultra  vires, 
malebantq;  adinopiam  redigi,€|nam  in 
manus  Ha;rcticoru  dcvcnire.Ecclcfia- 
fticicrant  pauci,&  paupcres,&fo!usu- 
n'  AbbasThcfauros  fuos  in  urbema- 
ioris  fecuritatis  causa  invcxcr.u.  Pcxftu- 
lat  afTift  ntia  Gubcrnator;  clamatillG 
immu:iitatcs,Privilcgin,ccnfuras,  &  dc 
£ado  divitias fuas  occultat,&pccunia- 
ru  dcfectu  pyriii  Sulphur  n6-cmitur,& 
civitasin  manus  Hollandorii  vcnir.  A- 
gitur  de  ar.dculis ,  vult  Abbashabcrs 
favorabifes,  cxcluditura  civibustan- 
cjuapubiicjemifcri^caufi,  &  c]ui  uni- 
vcrfosdcfciuit,,  defcriturab  univcilisv 
Ingrcd  uir  AuriaciisPrinccpj :  adeius 
pecles  Abbasprovoluitur ;  an  morider 
beat  confoiitur  a  cl.  mcntiainimici;  ta- 
dcmftatuum  Princeps  nominc..Nfl///o- 
rterisy  ^iti  Abbay  grattas  agintus  t^bt,  quod 
noluerts  paucos  nummos  dai  e  Gubernatorii 
ecceiam  noshabvnus  umverfa  Habent 
hodic  Iocuinimici,&  in  ij-fb  Sutor  ma- 
net  Sutor,Sartor,Sartor,  &unufc]uifqi 
{xcularis  arte  fuam  cxcrcct ;  at  ncc  E- 
p  fcopiismanct  Epifcopus,  ncc  Abba- 
tcsabbates,  Hic  taniifpcrnicu-mora- 
bor  LeCtore  &inc)uiram  ,  An  hoc  Pri- 
vilcg  u  CoticedtmusALbati  nefolvat  contrt^ 
buttone aliqua,  reddathunc  fcnfum,  Vo- 
kimus potius^quodcivttas  venutadHarett- 
cos,  Abbatiadejiruatur  ^  &  pr^tdicantcs  fa,- 
crtlepa  boenttnDet  Ecclefta,reUgiofi fint  ex- 
pofitigladto^Et  voliitati  tnimiciy.&  quodto-* 
tapatrta& fidcs  Carholicaptrtclitetur  qua 
quQdtaiisauttalisEcckfiaftictiSyUtdefenda^ 
tur  ipf&iUtpropugnetur  patrta,paucQs  num- 


moscontribuat»  Aut  amens  fum,  aut  ha^     ^^^  -^^ 
pofitioni-s  non  funt  afquipollcntcs.  ^M' .  ^ 
Hxc  dieta  nntcomi-aEcclcfiafticosni'  ''^f  ^^^^, 
mis  aujros,non  ramcn  n  ^^^v^^^'"  ^^^' ^jf,^' 
quoruPrincipum,  qui  Ecclcfiastitulo^y  .^^, 
dcfenfionis  cxlpoliant:  quam  n.ccrtum  <^  ^  j,. 
eftdcbcr.cpotiiis  Ecclcfiafticos  vontri-^  ^^^^, 
bucrc,  qniam  provincias  hxrt  ticis  ' 
nimicis cedere ,  &; ipf >fmct  Ecclcfnfti-  ^^^' 
cos  pcrirc  ;tam  cftccrtuivi  Principcni> 
qui  mdigctdcnisaurcis,  undcnoscx-  /^,p 
Lorqucrc  nonpoflc.    Stat  igiturhanc  ^^^, 
'Propoimouc\yijiancitnmunttatcmt»^^  ' ff' 
ternum concedtmus a:quivi>k rc  huic, H*^^  ' 
yolttmusatsrnu  valerey  mftforte  altquandop 
per  acctdens  conttngat  tllius  valorem  effe 
defiruflione&pernittemReiptibltc^^^^^^  ^^^(^ 
Princeps.iUicitc  &.invalide  concedcret:  ^^^ffi- 
illicitc,.quia  conira fuum  ofticium;  f^*  ^  pi* 
cnim  imercft  Rempublicamanurcnt^'-'  iHtr 
re:& inval.de  ,  quiaexcederctlimitcs  ^^^^j,^? 
fusriurifdj)(ftionJs&  poicftatis,  omn»$ 
n  humanapotcftas  five  a  Dco  imm^' 
dijtc,fivcmcdiarc  per  populoruni  co^ 
fcnfuin  oriatnr,adardificatione,&  no'i 
ad  deftruai.^nem  cft.  Ethasc  dcpnv*'^  ^^^, 
lcgiisnonfubditis  conccflis  (int  fati^-p^;^^^^ 
rORRoCi  concedanturillafubditis,  J/o^^^^. 
tandum  ea  poflc  bifariam  concedi ;  ^^joj'^ 
iuftit:a,&cxgratia.  Ex  iuftitia,  cum^" 
ftipendium&prctium  pi  ajfcntis  labO' 
ris,  aiit  praEtcriti  praemiii,  &hjcrevO' 
cari  nonpoffunt,  nifi  pcr  accidcns  f^nt 
pernitiola  bonopubliccN.  Ca^tcru,  ^^^f/^'* 
coneedunturcxgr.uia,  dcbili^^ra  funt» 
&  vidcnturnonhabcrc  ma-o  cmpCj' 
nitatem,quaqui  habuc.  int  a  pcrcm'^' 
te  coccdcntis  dccrcto,  &po(luutduo- 
b u s  m o ii  is  con ct  di.  N a m  c  u m  1  c 'j fffjtf'\ 
his  aut»c}uiv'i,Icntibusvcrbis,  N^^*^^  jjpfioff^' 
umverfts  tios  velle  hanc  grattam  atei  ftu 
rennare,  voluntas  conccdcntis  cxpo"'"   ^ f<<^ 


tur,fcd  noti  ligatur;at  cum  dicitur,.Cf^^^^ ^^^, 
cedmm  vobisut  hac  tmmunitate  tn  ate^ 
fruamint  iamprivileguim  ^«^^^^  ^  .^'j^jj 


1 


9« 
■•"4. 


"•iir 


^^^nis  virtiitem,&donat:ononpotcft 
evocari ,  nifi  cx  caufjs in  lurc  dcfigna- 
J-      bvoribus  &  pri  vilcgiis  venis  ad 
P^nas&inquiiis,  An  rm&  reflringen- 
^  aut  amplianda-  ^  Fortc  huic  dccid 
^nR  ^^''^"^'■'''''^^^^^^^"I^^XV.rufficeret, 
A;.       1 '  ^^i^^<^ftnnoenda  funr ,  rcftrin- 
,  gend^^^,^^  pcena.;At<^uia  paffet  ftatim 
jcere  al.cjuis  illas  cffe  inftitutas  in 
dJ°'I?  ^^jpnblicx,  &idc6amplian. 
J>aclditafuit  KQ^xx\z\L,inp(xni6benU 
^^^'^nterprctAUo  4  facnnda.  utluris 

-loquitur,  in  pmiMus  caufis  bemgnp- 
'''^^rpreundum  eji,  Cui  arquipollct 
^CL.    T\       .  XXVil. 


FVNDAMENf  ALIS.  19^ 

ubir^j^ww  nominc  tejlis  abibluteint^I- 
ligitur. 

xxviir. 

De  SilenttOtquodconfenfut  dcquivalct. 
I  Nquiris.  an-nc  in  privilcgiis  concc-  dcli. 
"■di  dicanturomnia,  q^iaenon  intcrdi-  ^^^^  cenfi- 
cuntur.^Aniniuciiciisdiccndus  fitcon  <}uentia, 
fcnfum  pr3ebuifTe,qui  tacuit?  Etrcfpo-  tnter- 
dco  argumcjitum ,  quod  fumitur  a  nc-  ^fcunturi 
gativaauthoritatc  circnullu, autdcbi-  ^-rgocon- 
lc;multa  cnim hominibus  nonoccur-  cedmitur: 
runt.  Circrum  ,  cumtac  iturnitasipfa»^»  ffi  bo- 
conn:vcntia  nonnuncjiiain  fir,  &quioa 
moralis  aflcnfus;  dandsefunt  Rcgulae, 
quse  tcmpus  a  tcn^.porc  diftinguant. 

^"^^f/S/,  )\y^^^'^J^^'  '^fiobfcurUrnimmum  cH    Js,qmtacetnonfatettir,fedK€tjuemgare  ncm. 
tH^^!^  fit  Pcennrr".       ^"^^.    '^^:^''^^  odiofa,    Kidetur.  Lego  clarius ,    qui  tacctnon  Regula  vi^ 

femperfataurjfedneq^  ncgare  videtur.  Aut  ceftma- 
alitcr.,  Quttacet.-tacendoaliijuandofat^.  quarta 
tur aliquando  etiam  negarevtdetur.  Et  «o«  efi  R£^ 

4o,  '"•«-^urum  flr         1  r^,    \  -         '   h«c  R.c.gnlaXXlV.iion  tam rcrpondct^«/.«. 

ta  caturt'  r  ^"^  aWoIvas  ,  tcarqucpcc-  controvcrfije ,  quam  eamdc  propomc. 
f/'"^'^^'  rc;qu/*^  '^""^^"^'^'^sdebcs  abfolve-.  Sit igitur  Regula  XLML  Outtacetcon' 
^^r^fi,   r  '1   ''^c«tensrnrihMcrr.m,-n^„rr.,^^;.-    y^«r/r^ v/^mrr,Hac  cgo  dilucTdo /« Cf^r- 0?^4«io/- 

fuPbilofSi  nunc  illi  a'tcram  a^quipollc-  lehttum 
tem  adiungo,  teneturloqui  ta-  cenfeftotti 

cet;  &  in ftbifavorttbilibus  ,  etUmqtHnon  x^utvale- 
tencturloqtti-yconfenttrcvirtualtter,  dicen  atf 
diisefi,  Hinc  ^11,  quod  nonvidcatur  co- 
fcntircjqui  tacetinterFogatus  cxtra  iu- 
dicium,autin  iudicio  fcd  nan.i  ludicc; 
iftc  enim  rcfpondcrc  iion  ter!Ctur*r..2. 
verfverinnfide  fonfcff.l.i.6.  contratamc,  Quanio 
fiinterrogctura  Itidicc,  tunccnimre-  tacet,qtn 
fpondcrctcnctur.  Sic  intcll  gimus  hac  loquttene^ 
Rcg-.ibm  in  matcria  civili  ciiius  v.nlor  r./r. 
human.r  voluntati  rubcil.Scd  qui  I  fj  a- 
gamus  dc  iurcdivino  ant  naturali.^  Po-  Anfilentia 
namuscafiim^qui  .in:c  menfcs  paucos  W^^^f  r/w 
accid;t,  tiequo  multi  fucnint  Viri  do  confilsionis 
di  confulti.  [  Mana  accnfat  Anton"um  in  matcr-.i 
de  impotcntia;  vulc  nubcrcaltcri;  illc  I«n//7.«r/^- 
vocatus  non  comparet  ;  int  Koz^itwsralts} 
Kon  relpondct.  A nne  coademnari  po* 
Pp    z  tcric 


r  ( 

-^el -^^^  Antencarisrcum  danaic  fta- 
rcm  r   *''"'^>  ^  bcs  fcqui  bcnignia- 
^"^^«-turu^T"'^''^-  Qui|,Jtas;c  pccc^ 


^^'^'^di.  ^^"'''^^^terisparibusmmimum  odiu 
f/"^"     <icond^'  ^"^Pn^a^^cpcccaturum, 


ftr        ahrAi    "^"^'^  graviuspcccaturumfi 
pec?  f^quidcbcsidquodminus 

^Y^^^  *"^^Thcologorumrentcntia  de 
taii  c  r^^^^^^'^^nolitatis.  Adcoqucin 
Of  ^uia  o  ^  "^^'^  condcmnare  rcuni  & 
hacd  '"  "^  concatenata  funt  cx 
/wl,f  ?^?°"^"^'RegulaXL. 
«luon.  ^^^^'^on  conftatliquido  dc 
nume- 

numcr  ^"''^^•^tratio  obfcunt.itc 

^i'^ndu''J?'fJ"'^''*'^'"  minimus  cft  le- 
ling,^\^^l^ccomplcaiturduos.  In 
i^^^f^lemo^?'  ^"  quaintcr  (ingularcm 
^^^isloc  •  '""'"^ualisnumcrus,plu- 
""^tdilHn^^^^^^^^^^^^^j^niiumpoftulat, 

*h«nnd^"r''''^''"^"'^''^^'*"^^'-'^'^ 
^^^varctui?vidcaxiomatcXlX. 


^oo 


THEOLOGIA 


tcritcxRcgiili  Quitacet  confentirevtde- 
f«ri*&maxime,  qui-i  habctQbltgacio- 
nem  rerj.ondcn  11.  Quid  fi  &  refpon- 
dcrenolit,  &in  contumacuccmdem- 
nctur?  An  ncidcomatrinioniumMa- 
riae  &  Aiitonij  crit  nullum,&:  potcrit  il- 
lialccrinubcrc?  Qiiid  ergo?  Hiccgo, 
ficut&  fajpcalibr,  iuvariab  amicorunx 
ingenio  &dQClr!na  defidero.] 
XXX. 

DCLin.     C  Ed  quo  intcHigenda  modo  Regula 
Multa  fi  -  *^  LXillExceptionem  obijciens ,  nen  vide- 
ient  a  Ca-  turinintcntione  adverfarij  eonfitertlHxc 
nomflis  di-  rcgula  dcbct  limari',  ncc  vidctur  con- 
nhicy  (JUA  rcn.tanca  rationi,  riutfonat&iacctad- 
do6li  retj-  mirtatur.Utiilam  cxpliectCanifius  huc 
nunt.       cafum  frequentcm  pioponit..  Paulus 
pofluLtabAiiton-odcbitum,  nun- 
quam.  coiitraxiti  &  Antonius,  ut  faci- 
lius  fe  expcdjat,,obijcit  folutionem,  vei 
padumdenoapetcnda,  vclaliamcx- 
ccptioncmfimiIem,&inquirisy  Ancc- 
fcndusfitAntonius  debitum  confitcrii* 
Canifm    Rcfpondet  negative  Caniiius ,  & fuam 
utiturre-  rcrolutioucm probat  cx  hac rcgula ,  % 
guld,  qua  v\Qs  laborare  morbo  gravi  aflVruimuSi 
nonejiom-  &  nc  ratioac  carcrc  dicatur, fic  inquit 
nina  dire-  |_Porra  in  eo  conHftit  c|Uod  cxceptio 
iia.  nonalia  mentcobijcitui  a  Keo,quam 

ad  excludcndam  Aftorisintcntionem, 
non  ad  eam  fundandjm  :  nonig  tur 
contririum  efFe(5kum  operari  d  bctex- 
ceptio;a(5lusenimnoftri(dicifolct)  no 
op  ranturultra  intcntioncm  noftram. 
Sedverita- 1  nanQmnisi9.tnpr1nc.ff.fi cert.pet,  Neq; 
temrjuant  in  dubiociedendus  cft  rcus  cam  viam 
ludcK,  &  fibi  eligcre  vQluifte,  ut  feipfum  impu- 
non  inten-  gnaret.&  advcrfarium  iuvarct  /.  ^.ff.  de 
tione  ae-^  mtlit.tefi-am.]  &tamenh3ecrationuIla 
fufiti.      eft;quia  qui  fatctur  a:iquid  non  poteft 
cred  ncj^arc  id.lTnc  quo  nonclTet  veru^ 
quodfitetur ;.  aliasaut  fitcretur  fal  u, 
autduas  fimul  contra  lifiroricisadmit- 
ten t.Fatttur  ergo  Jcbitu,qui  fe fa.uif- 
(etcftaturiautfunilcm  uliam  cxccpt  o- 


ncmobjicit,  quae;finedcbito  ftareno"  ^^^^^^ 
poteft.Ncc  habctunde  Canifius  fic  ti^i'  ^^.^^^. 
currat ,  nifi  tcxtfiKcguIae  crud  j",  qu^^^^ 
dcberct  lumiac  rationisconcoqucre» 

XXXI..  ^  ^  ^,iif 

POnit  alterum  cafum,&  inquirit ,  Af^  ^^f,- 
qui  hominem  defcndcndi  fui  ^'^^]^  ^ihs,f 


feoccidiffefatctLU-,  homiciJiu  co  jp»' 
co  nfi  t  ea  t  ur,&  t  anq  u  am  h  om  ici  3  a  pl^*  7^;/<<r,^^ 
dendus  fitjfidcfcniioncm  non  probat-  J^^- 
&Tcfpondctnonvidcri,  fi  ssqintixtcr^ ^^^^  f^if 
Rcgiilae  iftius  fcquamur  ,  vultq,videf^  f^tf^*^. 
Decium,aIiofq;4f/r.(^.mr.</f  excep-  ^^^^^fdiifif' 
cgo  rcfpondco  non  vidcri  fi  R^d"  .^/^/^? 
cocticcm  &  literam  crudamfcquaJii"'^* 
at videri ,  fi  RcguKc  aequitatcm  & 
fum.Subiunc^it  illc,  Ommumtamen  tw 


cidi^fc  Titium;,(cd  fi  occidi,cii  inculjp^  ^ 
tastutclacmoderamine  &  ex  dcfcnu^ 
nis  mcrancccfiitatc  occidi )&  ita  in  c^' 
teris.  ut  hac  rattone  oneretur 

adverfirtus 

ad  prohandam  intentionem  fuam  ifi^l^^"^' 
c).C.de  except. Ergo  ex  h ac  do 6t"r inacX' 
pQoatur  illa  Regula  luris,  &  cffc  c^i^^^'  ^^^ii^ 
tur  Excepttonem  conditionalem  ■^^(if 
non  videtur  in  tntentione  adverfarif-  conp^  ' ^^.^^ 
mi.Suadcrcm  tamen  reo,utpoau*l^^'^ 
micidium  ncgarct;  quoufq;  convi^^^^^ 
retur..  Si  fcmeleffctdc  hom;cidioco 
viftuSjtuncdcmumcxcipcrct  dicenSi/ 
eccidi  cum  moderamtne  tnculpata  tut 
proctp,bi(\c\n.3\\]s,. 

xxxir,    _   i,„,if. 

H 


IcobiternounJum  cft,  "^!^^']!' p^/^' 


itcmpor,bus&circt:mftantiisa^^^^;jI^r^ 

.l.-ndo  contingcre  P^ivilegia^"  P  .  f^^if^A 
iu.iiaapern-uta.i;&tuncitarcltr.i'5^^^^^rl'' 

dafunt,utnonmdncant  praeiudicia  ' 
iuxtaRcgulamm  Qtfodtr^gratt^^^' 
cuiusconcediturynon  ejiin  i^ii^d:jpy  j 
retorquendum.  qut coi^fonatle^i»  ^ 
favore.UMlegibus,  Proftant  cxernp.^^^ 


0  uti 


FVNDAMENTAL  IS. 

^.^'^dapoJIeHcam.  i6.extr,de  regularibus. 
^^^  noneommtts.i^  c.  deprocuratoribmin 
''fi^ffdex^z.ffJemtnonbus. 

^inc  patct  ncminem  invitum  dcbe- 
P^"jj^P'iviicg!o,non  cnim  cflct  favor, 


^'^'fuvo 


»obftringcrct  ttiam  invitos,  Layman 


Aliqua  huc  concernentia  tctigifu-  Decentia 
pcriu^,  plura  infcrius  fubijciam ;  pauca  poflulat  ut 
interimhiCjfed  valde  nec.fTaria  ,  ipro- pturimaa- 
pono.  Dico  igitur,  filcxhabeat  duos ///■^r 
fcnfus  ,  alterum  proprium .  &rcgulis  nanrur. 
grammaticalibus  confonu,altcrum  ve-  Sed quo 
roimproprium  &fi  velis  coadum;  Cimodo? 


yuntur 


.       ^  —  — ^.^^. .......  ^ ...      ^  —  . , 

*  ^tis.  Anfavorcsitaampliandifint,  tamen iftcfccundusnec  iuftitise  ,  ncc 

alias pcrfonas cxtendantur Re-  prudcntiae  opponatur,ncc  ultra Legis- 

pOiideocircRcguIam  LXXIV.  Quodali'  latoris  potcftatcm  aut  iurifdictioncm 

^^^i^atiQse conceditkr y  trabt  non  debetab  vagetur,&iilepriorfittalis,utindcnc- 

'i^'nexemplum:  Puto  tamen  alijs  tan-  ccffariofcquaturLegislatore  autfuilTe 

^Jii  concediindircde,  quantiieftnc-  iniquum,  autftultum^autexcelTiffeii- 

^^.  ^!*^"^"">utfuoillc  privikgiofruaiur,  mitcsfux  potcftatis;  in  tali  cafu  revc- 

^^^  dircf^e  conccditur,nam  quodcon-  rentiam  dcbitam  Lcgislatori  poftula- 

terV^"^        cottceditur  fuo  modoal-  rcutfenfushonori&intcgritati  Legis- 

^^ficlativoinanilifacerdoti  concedi-  latons  congruens,vel  invitagi  amma- 

/  "tducatuxorcm,  fceminis  conccr  tica,accipiatur,  Tunc  cnimtantupro-  QH^^^^ 

mirutponrintcid  m  nubcrc:  fi  Car-  prie  imclligcnda fcriptura  alicjBa  cft,/^«/«"' 

uliano  conccditurut  polTit  ad  alium  citm  fincabfurdopoicft.ILeeinaldus//.<?^''<«'''A 


VI. 


^•■^ii  ncm  t  r  a  nfir  e,  aliis  ct  i  am  o  r  di  nib  u  s 
^'^cedctur  ut  cum  poflTint  aamittcrc. 
XXXIIL 
^^verentiain  omni  lurisinterpreta- 
^''^^firvandL. 


)poiclt.R.eginaldu 
27.W.10.    Quam  dodrinamcftc  valde  ^^^^^^^^* 
ncceflariamfcifnus,  qui  Pontificum  ^^^^^^ 
Rcgum  Diplomata,a  Secrctariis  inter- 
dum  imperitis  fcripta,.examinamus.. 


F  V N  D  A  M  E  NT  VM  XXXIX- 

T)e  Commtjfya  lujlitid. 

vCtiones  a  perfonalcs  akeri  committinonpoflunr.  T^-  jiaiones 
lcsfutjt  n.uurales,fupernaturales,fereomncsfacramen-  commum^ 
tales,mi(r;seaudiDo,horaium  recitatio,  teftamenti  con-  cabttesy 
Jius  p^J^'^'<^>co'porales  pocnse,  pa/Tivtimexamen^&aljaidgc- 

•  rivilcgia  AA  perfunalii  nonc  mmunicantur. 
les  p  .^'^^^'^ti^^iten  (capaci  tamen)  pofluncBomnesaaionesrea-  ^  incom- 
^'^ale^  V  ^^^  '^  t'^ntamac  tale  ius  in  alium tranfferre ,  quantum  &:  mumcabt  - 
ni^^.^j      n^^pctirmonaliud  cdiverfum,nonD  maius,nondiutur-  Us. 
eft,^'J^j^^^c^egatione,fucceirionc,  &  e  alicnationc*  Commillio 
^ffcft^^     ^^^^^^  ^  ^  virtualis,  exprefla  & implicita;utraq;  eundem 


i  p-rit;  at  virtuahs  poftulat  g  ratihabitionem, 

Pp  5 


THEOLOGTA 


obltgatu)  - 
nes  &  pri- 
vileigtaper- 
fotiAlia. 


Cur  Pro- 
curatores 
udmt/t? 


A&io  realis 
^  vinua- 
lismlure 
ifoincidut. 


i^eiare 
translato. 


HVc  multa  leges,  multA  ReguU  perti- 
nentj  pruipuasdabiinus. 

A.  Obligationi  peir)nali  nemo  po- 
tell  perpiociiratorcm  fatisfaccie  p/^- 
rafqueatlionesperfonales  enumeravtmus  in 
textu. 

B.  Privilegiiim  (feulus)  pcrfonjile 
perfonam  fcquitur,&extinguitur  cum 
pcrfona.  Eft  Regula  VII.  Obligationi  rea- 
li  potcftquicunquc  prr  procuratorcm 
£ztisi3L,ccrc,Suntevid€nter  vera  &  inip&a 
verborum  fgnificatione  fundantur. 

Potcfl  qu'v>  (fi  opusfit  reaie  &  non  per- 
Jhnale)  per  alium  (^apacem)  qi\od  po- 
teft  facere  per  fe \^{mn^EjiReguULmi 

Ufiis  Piocuratorum  percjivam  ne- 
ccfl'ariuscft,utqwircbus  fuis  fuperefte 
(intereffe)  vcl  nolunt,  vclnonpofliimt, 
faltcm  pcr  alios.po/fint  agcre  vel  con- 
vcniri. 

Qiiifacit  (realemailionem)  pcr  aliu, 
pcrindcacfifaciat  pei  feipfum.  Eji  Re- 
gulaLXXlL 

Qiii  crimcn  Committit  per  alium, 
perinde  acficommitteretpcrfe  ipfum. 
Jnfertur  ex  antecedente, 

C.  Quodalicui fuo  non  iicebitno- 
minc,ncc  alicno  Wcchii.Ej} RegulalXViL 
^  vixvera  Admittipoterit  ft  dtcatur  dLqui- 
poliere^juicy  Quod  non  potcft  aliquis 
licitefacercpcr  fc  &fuonomine,  fre- 
cjuentius  nonpotcrit  intcrpofito  pro- 
curatore.  multa  tamcn  licite  '&  validc 
facimus  noininealicnj  ,  quas  proprio 
nonpofiumus. 

Is  qui  in  lus  fucccdit  altc  iiis,eo  iurc 
quoillc.uti  dchct.{nonenimautaiiOyaut 
matore)  Eji  ReguUXLVI. 

Qui  iniusdominiumvc  alteriusfiic- 
ceditjiurc  cius  ( rcali )  uti  dcbct. 

D.  Ncmo  plusiurispotcfttransfer- 
•rein  alium,quam  fibi  competcrc  dig- 
j5ofcatur.  EfiReguULXXIX. 

Vlpianus.^o^ dcb.eo mclioris  Con- 


i 


ditionis  cfte,quam  author mcus,  a  quo 
iusinmctranfit,&c. 

E  Po»//)ow/Mj.AIicnatio  cumfit,  cun» 
fuacauij  dominium  ad  alium  iransfc- 
rimus,qua:eflltfutura,  fi  apud  nos  cft 
manfiftet. 

F.  Licentia  aut  commiffio  rcalis  Coff^^^ 
a(5lualis,&  qus  vcre  &  rcalitcr  conce-  re^^^^^ 
ditur^virtualis  &  implicita  quff  pr.a:ru-  vff^^ 
mitur;vidclicct  evidcnter,  aut  proba- 
biliterfaltcm. 

G.  R.atihabitionemrctrotrahi,  ^^^^^ 
mandato  non  .cft  dubium  comparan- f^^' 
EftRegulaX. 

Ratum  quisbabereno  poteft^quod 
ipfius  nomiiic  geftu  no  ti^.Efi Regula  /X* 

Poteft  quis  rata  haberc  gravan)ina. 

Ncmodat,quod  non  habet.  Laj/ni0 
de  lujla  defenf  fiol.  248. 

Pti  mittut  Legesuthomoviccsfuas  vc^^  ^ 
alteri  committat,&  hoc  bifarii 
dignitatem  ccdcndo,autauthoritatent^  M 
delcgcndo,&tametfiutruinq;  permit- 
tant )  muitas  ipfa:  &  valde  ncccfiaria^ 
limitationes  addunt,ita  ut  ha^c  luftit^* 
pars  multisfcatcat  fakbris,  j&  debcat 
accuratecxplicari. 

L 

De  a^ionibxs  perfonaltbm^       ,  0»f 

MUltas  funt  adioncs  perfonalcs  >  ji,fl4lf'' 
quibus  illicite  &  invalide  qui^  al' 
tcram  pcrfonam  fubftituat.  .  .JU^^ 

Prtmh  cnim  adioncs  naturaIcscH<^^ 
per  Vicarium  non  pofiunt.  Talcs  fu^t 
comcdcrc,bibcrc,lotium  &reliqtiac3t- 
cremctareddere,fudare,cxpucrc,phai'^y^;f^ 
njft  rccipcre,  purgarc,&c.Scioin  m^*^'  ^^ijii*'  ^^^. 
ftris,  fi  duobus  iiiviccm  ligatis  autio-  .  ^ 
fcrtis  corpo.ib.  unicus  fit  ftomachus>^ 
fufficcre  utalierapcrfona  pro  utraque 
comcdat,autcgcrat»ut  viiumcfti^^^' 
pa(5lo  illo  perfonarum  binario,qui^  ' 
nuae  natus  an.16i7.3n. 1619.  ^^^^^'^^1 
advcnitj&  fuit in  causioat  ioanncs 


fcbiu* 


FVNDAMENTALIS. 


J^^undo  ncca<5Hones  rupcrnatiiraies 

vel,  ^^'■^^"'"^'^eperprocuratorc, 
ruft^''  ^'•cdam,vc!rpcrc.  nam& 
E- ^^«^d"nf>  Sacra  R.omana 
^.^^'/'^'^^'•ecrHunt,  ncch  !c  aliena. 

P^opna,&^pri^charitatcfaIvatur. 
.^jj'^^'*  ^^'^  omncs  facramcntalcsa- 
nioili"  ^""^  quonia  matri- 

traK.'^^  ?^^  Piocuratorcm  potcftcon- 

^^'>n'h.iahud&difcun-cndopcr(ln- 
b_  asomnin^  dcbct  alferi  facramcntfi 
recip"^^"'^^^»^^»^^^^  altcrius  nominc 
ferrr'^^'  '^^"^inc altcrius  nomine  coa^ 
quoc'^''''"'^  tamctficcrtum  (ir,illud  a 
T  ^  .^Jiq^viro. vel  fcemina  cofcrri  pof^ 
fubn^i^^iy^^^^^^d^l^^tconfcrri^utunus 
«utar^^.ff  alterius  miniftri 

cranjj^  ,  !^'''^^'^"^  proferat  formafa- 
Qii,.,"^^  '^"'^'''^"'■"^jquoremlocoa- 


'^cnt  p  '*^'"oitituat,ictcm  deiacra- 
^''eiii  J  "^'■'^'if  on's  eftdiccndum; 
altcriu^^^  ^^"'^-  Nonporeris  nominc 
cati^^^^  ^°"fi''TJari;non  dolerc  dc  pec 
^^sfacc^"  ^^"fitLcri.non  abfo!vi;nofa- 
recipcl^^^^^^^^^^o^j^^prae^^cpto^non 
nc:j|cjj^°^^''^^'  non  cxtrema  und  o- 
(ofirin  "^*^  PO^cris  n©m'ne  Epifcopi 
foivcr/'^'  3cit  nomine Confcffar  j  ab- 
legcrc^a  ^^^".'^"^^"c  faccrdotis  uMffam 
trinio^- nominc  Paroch*  ma- 
autiii^j^^^^^itclandcrtinujntcitftc; 
bitu  peter '^^^'^' confiima  c.aut de- 
conferr^^^'  "^^cxtremam  utsctjonem 

^^^^^^^"^'■"ii^^  miniftri  lcgit  mi. 
mifl^niir  ^^^^"  ncn  Gp.;tcftaudirc 
pcrlo,^3jj^^'"P''^^"'atoiem.h.^c  n.lcxeft 
ivlcni  (li^j  '"*"*^P^Qcurarorcmadmittit. 
'^^^tiir  f ^^cio  .'ivino>f]uod  te- 
fecit.re^'^'^^^^'^^  autalij  Hcclefiaft.ci 

^'''^^^tconftat.,v////^.«y?;r.pj.y?. 


quisSer?ipronium.6S.ffJeharedjfiJfit.  &  ex 
iis  cjuxtraduntDociorcs^^r  f^?r/^/  i^. 
my.</erf/?.teftamentu  perprocuratore 
ficri  nequit;non  n.  poteft  moribundus 
conccdcrcjutloannescius  nomme  c6- 
datt  ftiimcntum;  pot  tamenexnatura  ^fotakne:- 
rcijfi  non  impedirctiir  his  lcgibus. 

Sextb  pccnas  corporeas  dcbet  quis  j^^j 
fubire  pcrfonaiitcr,  no  n.damnatus  fla-  panales. 
gellis  aut capitcpoflet  interpoflto  tcr- 
tio  fcntcntia?  fitisfaccrc.Scio  aliquado 
concedi  ut  dainnati  adtrircmes ,  alios  Nor^  /w< 
mittantjfcd  tu nc  damnatioipfa  rcalis, 
non  vero  perfonaiis  fuit. 

Septnno  non  poteft  in  examinc  da-D^5«»^ 
<5lrinx  unusaUcrius  loco  refponderc, /«. 
difputationesn.academicse&qua-cuq; 
ali  i  a<5tioncs  litteraria:  omnino  pcrfo- 
naie.sfunt.At  inmultis  cafib.  iudicatur 
eflcfatis  dodus,  qui  fcitregi  fapicntn 
Conlilio,fedhaJcipfadoarina(hoceft, 
fcirercgi^omninopcrfonaliseft. 

0<^4V5danturahsE  adiones,  qiizin  Anfenten^ 
iureperfonalcshabcmur  ,  &  p olfu m  r/4^o//r 
crcfcerc &:  diminui,iuxta  legislatorum pgr  altum. 
voluntarc.  Nam  fcntentiadebctpcrfo- pronun^ 
naliterprof^rria  ludicc, /.i.i.  &  ^.C.  ciart? 
defentent.exhrcvtc.  rectt.  tamctfi  rec  ep- 
tumiam  (itilluftrioi  esperfonas  fenie- 
tiam{>cr  aIiospronuntiafe,&c. 
II. 

De  a^iemhiis  reahbtu. 

ricintclhgendacftillalurisOnom.  ncLxir. 

^ci  K,€^u\aLmil.Poteftqfw  ( fubmtel- 
W^cfiaptisfit  reale&nonperfonale) pera-- 
ltum(capacem  tamen  )  quod  poteft  facere 
perfetpfum.  Qi;6fpcaat  titulus  utiiuf- 
quf  lui  is  deproLuratoribus.  Ifusprocu^ 
ratorum,\z\<^n\t\.  Cpenjuam  necefartus  cur  pro- 
eft;  ut  qui  rebusfiit,fupereffe  ( tntere/fe)  vel  curatores 
nolunt,  veinonpoffunt.faltemperaltospof  introdU". 
ftnt^agere  vel  convemrt.  iibr.  i.  ^.pentdt.  ai} 
deprocurator.  Confulto  pofui  illudr^- 
pacem  qu.a  tamctfl  gubcrnarc  fit  quifl 


jo4 


THEOLOGIA 


lyebent  efe  realcquod  potefldel^gari  &  commit- 
•capAces.  ti,  nunquam  admittam  validc  pro- 
cefliiVeGunnaium  &  Attilum,  qui  rc- 
giam  authontatcm  Canibus  delega- 
runt;  cancsenim  autlioritatis  incapa- 
cesfunt. 

Confonat  RcgulaLXXII.  Quifactt 

per  alium  (  capaccm  tntelligo  )  perinde  eft, 

acfifaciatpcr fe  ipfum,  Qux  primo  ha- 

betlocumin  contradibus,&  in  iis  o- 

mnibus,  inquibusiiue  permittiturin- 

terponcreprocuratorcm.  Sccun  io  in 

nocumcntis  illatis  proximo;  pennde 

enim  eft,  (i  domum  Petii manu propria 

incendas,  an  mawu  famuli ;  Gioanncin 

manu  occidaspvopria  •,  an  p^rSic  .v 

riura.Alcxander  lii.  p.dc^.put  rotcjtqiii^, 

(jc  ait,  Qujnon  pcrfe  ipfos^fedeoruviau- 

tboritate ,  vel  mandato  alij  violentcr  inij- 

(iunt  manus  in  Clertcos ,  ad  fcdem  Ai^ojh 

'Ouod  pro^  licamfur.t  mtttendt,  cum  is  committat ye- 

bunnon  ' (  iion  tamcnrcalitcr,  fcdmoralitcr 

n       ^Jvirtuaiitcr)  cuitisauthoritate  vel  man- 

.  datodeltclumcommttttprobatur.  Notai- 

ticecom-    .    ,     ,  i  r         N  -D 

/r  m  ^no       probatury  ut  difcas  vcre  abcrnai  do 

^    '        probarinonpotcji,  mihi  {cWiVner  ^ij^o- 
iiticc  )  infecium  (  fcu  non  coramifllim) 
eft.  Conlonat//&.i./>4r.^fW#.  /.  de  vi 
&vtann.  Ulpianus,qui  lic  z\x.yJetecijfe 
(Sinonr&ahtcr  faltcm  virtualitermo- 
ralitcrquc)  cfww»v/</^f«r,  qui  manda- 
rit  vel  iuptyUt  aliquis  deijcerctur ;  parvi  e- 
mm  ( & ftando  iuri,  mhtli )  refcrre vifum 
eji  ,  fuis  manibtis  quts  dcijctat  an  verh 
peralium,  Et  itcrum  l.tion /olum  i  j.ff»de 
tniur.  iJcmluris  pcritus ,  Now  folumMi' 
tem  isimuriarum  tenetury  qui  ( perfona- 
litcr)  fecit inturtamyhoc efi qui  percufiti 
Sem9  eX'  veriim  ilie  quoque  continetur  qut  dolo  (  vt9  - 
ciifatur     raliter  &  vtrtudltter  )  fecit,  vel qut  cura  - 
intquo      ytt,  vt  cui  mala  (^ena)  pugno  percuteretur, 
lius  man-  &  ctiamconfonantcr  /  nonideo.  ^.C.de 
date,       nccuf.  Gordhnus  NonideQniinuscrimi- 


fie  ftve  atroctum  iniurtarum  iudicio  tent' 
turisy  qutin  iuflam  accufattonem  tnctdttt 
quiadicttaltumf  hutusmodi  mandatorern 
habuijfe;  namquehoc  cafuprdtterprtnctpA' 
lemreum,  mandatorem  quoqueex  fuape^' 
fona  conventri pojfe  ignottim  non  c/t.  Voca^ 
principnlcmreum  ocriforcm,  phyficuii^ 
^mtnhsprtncipalem  reum  ,  occiforcin 
moralcm;  non  quodiftclcviils  altCJ*® 
peccct,  fedqiiodaltcrius  crimcn  fjci- 
hus&clariuspofTit  convinci  &  vindi- 
cari. 

III.  'q^H*' 

T  Tlnc  intelligcnda  cft  luris  Reg"'»  ^ 

LXVII.  '^iodaltcutfuo  non  ItccbitnO' 
mine^naalicnohcebtt,  quae  rcddit  hunC  ^*^^^- 
feuiiim,  Quodr.onpotef}  aliquislicitef^^^'  ,  ^ 
reper  fe&fuo  nomtne  y  ncc  poterit  intey'- 
pojitoprecuratore.    Privaius  enim,  ^]"^ 
non  poteft  Petrum  occidciC  u"^^^^ 
propria,non  poterit  dcK garc  autbor|' 
tatcm  Antoniouteum  occidat.  R^*'' 
giolus,qui  nonpoteft  pcrionaliccr  oii' 
cere  uxorem,  non  potcritpcrproc^' 
ratorcm.  Crtcrum  u\  qucd  cgo  ^^^^ 
poftiim  faccrc  nomincineo,  non  p''^" 
hibeor  facercnominealtcrius,  "^**/'!!' 
hi  fitfpccialitcr  interdidum  ,  u^^^' 
cam  viccs  procuratoris.  Sic  igitur*^  ' 
ligiofus,  quinominc  proprio  non  p  ^ 
tcft  rcs  cmcrc  aut  vcndere  ,  P^^^  j 
nomine  fua:  communitatis  ;  ^^^^JL 
non  poflum  duccrc  in  uxorcm  r"^^  ^  ^,^ 
fororcmaut  conGnguincam  ,  P^^'^  {1^"^'^^ 
illamaltcriusnomine.  "Virnonpo^^^  ^^f)»^ 
vironubcrc^atFcrrariapin  fumm^'  ^%d^^ 
tificis  praefentiaDux  Albnn/us  nomi"  ^^iftr 
rhilippilll.  Hifpani^  Rcgis  duxi^^jr- 
uxorcmMargarctham  Archiducis 
roli  filiam;  &  Ifabell^  Hifp.iniarum  a  ' 
fautis,  nominc  ctiam  nupfit  ^  ' 
berto  Bclgarum  Prin- 


FVNDAMENTALIS. 


IV. 

'«re  H^»ceftfimiIisRegulaXLVLrj,^«^ 
j  "^"^ficceditalterm,  eoture.quotl^ 
«f/t/e/^fr  (nonautcm,autaIio  ,  aut 
^aiorcjcuiconfonat  alialuris  Civilis 
Cuj  ^*  ^  ^^  ^**^domintumve  itltertm 
^2''dtt,tureeim  un  debet.  &  cxftat  tnl, 

t  ^'/f-ne  r'*'*-^*'''^^'^^^^^^'^  adelegatio. 
'■^'«Wfx  ^ceffio  ;  ^uod  in  dclcgatione  u- 
^Strtn.  ""^&:dcm  ius  fiye  authoritas  in  le- 
I  legatomancat;  inillopropric 
c.ri^^"''  ;  in  hoc  impropria  &  fc- 
inft  ^nilloprincipaliter  .  m  ifto 
^yj^<^"falitcr:  at  in  fucccflioneto- 
iii  ^'"^'^^^^^"^^■'orjtJ^s^tranrit  abuno 

rc  r  7""^'         ^^'^        ^^^"  P"°" 
^^^fdunt         l^P^^^"^^»'^»  codcm  (it  onTni- 
^^^y     f,,,"^j^°><quoinpriore  faerat.  Porpo 
;j^^^^^'^itur  Hxres,  /.  h.res.  jy/. 
j^^^^w/»-.  Vf/  om.  h^red,  Fifcus.  quoad 
8^  [^^^onfifcata,/.i.f.4rf/..W.  //^ v//|tt^/. 
^<f4,   Dq'^  ^°"^inium  rcrum  particularium 
U'       Cc?,T'  Lcgatarius,  Emptor,& 
efti    ■  ^i<^  tamcn  notandum 

fidcf nonTucccdi. nam 
priv"^"^"^^'^^^^^^  aliqua  perfonalia 
rcd  *  ^^'^'4"3?cumqueiIIafint,adha:- 
Cl^A  ^"^^  ^'■^"^cunt.  Undc  tametfi 
J^!.Po^»t  mifras  dicerc,  eiushx- 
1  niam      r  "^'^         ift"^       ,  quo- 

^'^/«-guUi^    r^'^  "^^^"'"^  ^^^^^ 
?er^,^^r^'*^Ptima/Pm7/f?/ft;«  Cfcuius) 

S  n/ttZ^P''^^^^^^  &  exttngui 

"■/"'"«f  mon,  f"'^'''^'  Undenppofitimmc,  /. 

^itjftf '  ^^ttntbus  caufis  obfirvatur, 

te«^;f  A*^"  privilcgio)  uti  deficiente  ea 
^eptim  ^^Av/^f.  Canifius  hanc 

-      vcrbis^l?  i^^g"^^"^  ^"»^5  cxcmplis  & 
«evcl;j    ""^^C^^ritus  ^^"^ 

*^»ter  convcntus  ab  nxore,  c 


contra uxor  a marito  conuehta,itcm 
fociusuniverforum  bonorum,  vcl  ct-;4»  fuprjt, 
iam unius  rci;  parcns,  patronus ,  pa-r/rf^  ali- 
trona  ,  libcriquc  corum  &  parentcs,  quU  ton^ 
donator,miIcs  (addeftudiofum  innobt^  demnari 
liortbus  ncademijs  )  catcnus  condcm-/'o/ftf.? 
nantur, quatcnus faccre poiTunt ;  fcili- 
cct,  ne  egcant. J.funtqui  1 6.  cum  aliquot 
U.fequentibufff.deretudic,  l.  maritus  74. 
ff.folu.  matrtm.l.  in  condemnatione  T-J^.ff 
hoc  tit.  $.  praterea  inflitut.  de  a6tion.  jt 
hoc  bcncficium  ,  cum  pcrronalefir, 
non  producitur  ad  fideiulforcs  ipfo- 
rumvclh^rcdcs.  /.  Tnarttum.  li.  cuml 
feq.ff.fol.matrimon.leg.  verum.  6^,  circ. 
princip.ff.proSoc.  l.ftfideiujfor,  24.  cum  /. 
feq^deteiudic.  Exccptis  tamcn  filiis  mu- 
licris  ,  qui  paw  i  harrcdes  cxlliterunt,  SQciorrtm 
quibus  idcm  bcncficium  d  iurc  con>-  (j- fratrn 
municatur,ut  fcilicct  &  hi nonnifiin /«r^f, 
idqnod  faccrc  polTunt,  condcmnen- 
tur  l.  etiam.i2'ff'.fbl.  matrim.  Nccmi- 
rum  ,  fi  id  rcccptumeft  inter  focios, 
propter  ius  quoddam  fraternitatis  , 
quodiiiter  focios  intcrccdit;  profccto 
■multo  magis  rccipicndum  cft  ftitcr 
matrcm  &fi!iosproptcrius  ncccfiitu- 
dinisnaturalc.Sic  privilcgium  immu- 
nitatis  pcrfonx  conccniim,cum  ead^  m 
cxfpirat./. 3. /«)?«.  Jf.  de  cenfibus.    &  dc 
non  folvcndo  vcdigali  in  rcbus  fuis, 
ad  cmptorem  earundcm  rerum  noii 
porrigitur,  l.licttatio  cj.$,fin.  ff.  de  pttbit- 
ca.]  ;SiciHc.  Cxterum  fucccfforislus 
noacffclurc  Anteccflbris  maius  pro- 
bat 

V. 

^  E  gu I  a  LXXIX.  Kemo pltts  iuris  po-  b c  lxv. 
^^teft  transferre  tn  alitnn  ,  tjuam  fibtOuo  mod^ 
cofnpeterc di^iofcatur.  &  confonat  Icgi,  resa^  iuta 
Nenro  plta  turis.ff.hctit.  Hinc  cil,  quod  tra>ifi.inr 
rcstranfeat  ad  hsjxrdcm,  ad  empto  adaliosf 
Xi^  rem. 


THEOLOGIA 


rem  ,  ad  aonr.tarium  aff.aaomn  bns  mmumnonhabeuf^ali) dom'miumprdeAt\  (l^^ 

©ncribus  quibusfucrac  apud  priorcm  nam  &  creditor  pgnm  vendendo , 

poflefforem.  domintj prxftat  quam  ipfe  non  hahet.  Seci  i 

SubijciamaliquE^p€riados,qu.Edi-  non  urg.  or,  nam  cum  pigmis  vendi- 

lucidentdo<5^rinampr3Bcdentcm.  l.tn  tur,  icrcditorevcnditur  ut  qua  adebi- 

ijs.iy^..^.f,jfJmtitul.  ait  VlpianusNt/w  torc  ut  quod  ;  ab  illo  ut  causa  inftru- 

deko meltoris conditionif  cjfe,  quam  auclor  mcntali»  ab  ifto  ui  principaii  ;   ab  iijo 

mcus,  aquomtn  vie  tranfit.  Excipeta-  dcbitcns  nomine  ,    ab  ifto  propiio- 

incn  ,  fi  illcauaorh.^bucritaliquod  Qiiodfj  pafti  fuerintutdebitorcm  ta- 

pcrfonalegravamco,  aut  cgo  alicjuod  iem  dicm  trahente moras,  pignus 

perfonak  privilegium;  iam  enim  non  crcditoris^tunc  ille  cflct  vcrus  pignd' 
de  pcrfonal  bus  ,  fed  de  rcalibus  agi-  ris  dominus ,  poffctque  iilud  propri©' 
tur.  Et  itcrum /.  traditto  20.  f.  de  adquis. 


rer,  domtn.  idcm  luris  Confultus ,  Jradi- 
tio  nihtl  aliud-  transferre  debet,  vel  poteft 
adeuiH  qui  accipit  ,  qnam  qiiod  efl  apiid 
transferri  fumqui  tradit.Sttgitur  qtmdomtntum  tn 
p€ifint}  fundohabuit,  id  tradsndo  transfcrt,  Si  non 
habutt,  adeum  qutaccepit,  nihtl  transfnti 


QU£  & 
qttalia 


nominevcndcre  autrctinere. 

VI, 


PKocuratorium  reale&  aanale  ^^'^^.w 
delcgarapotcftas,  vi  cuius  ? r ocw  QlfJ^^y 
ratorcll  virtualitcr  dominus  princip^'/"'^  , 


ilis 


quottes  autem  dominium  transfertur  ai  lis;.  virtualitcr  quidem,  quoniam 

iumqttt  acctptt  ,  ta!e  transfertur,  quale  etfi  non  fu  verc  &  rcaliter  princip 

fuitapudeumqut  tradtdtt.  St  fervus  futt  dominus,itafchabet,  acfi  vcre  &rj^' 

fundtis,cum  fervttuttbm  tranfit;  Si  Itber,  litcr  principalis  Dominus  ctict.  1^^^^ 


utifuit&c,  Conionatquc  tn  /.  altenatis  ius  procuratorij  vn  tutc  «que  p' 

6j.ff.decont7ah.empVvmiponk\s(\cin^  Antonius  Francifei  procurator 

c[Wens.iAlienatio,  cmn  fit,ctnn  fua  causa  mum  &  hortos  Francifci  vcnderc 

domimum  ad altumtransfertmtis,qu£cfiet  poteft  ipfemct  Francifcus.    At  ail'' 

futurafiapudnos  eares  manfiffef,  Hinc  curatonom  fcu  delcgata  potefta^ 

ortumfuitiiludliiridicumPrincipium,  duplcx,  cxprefia&implicita  ,  ^^^^^^^^ 

quod  porta   ad  Phvfrcam   felicitcr  probabilis,data&pra?fumpta,  aut'.^^^ 

tneme  i/^f  translatumcft,nimirum  xVmoidr^^fub-  omniacolligam  (hienimtermini  '  ^ 

^Hod  nim  imcWi^e, proprio nomtna tit quod  y  &ut  praefentiarumfuntfuniles;  aftualis^^^ 

princifaliscaufit)qtiodn9nhabet  ;  namii  virtuaJis.    Dico  igitur  cxprcflaniCj^^ 

cgo  fundum  alicnum  &  non  meu4Ti  tam  datam  rcalem  adualcmquc 

darc  poifem  ;  aut  fi  pofTidercm  tun-  gationem,  fcu  domus  vendcndaE  p^^^ 

dum  fcrvum  &  tamen  libcrum  vende-  teftatem ,  non  inJigere  ratihabitio  ' 


iiaoct. 


ehi9^'i9. 


re  polTem;  autfundumqucmnon  ha-  nifi  fortelimitata  fit,  &  ufquc  aci 

bcbam,  autialtemlfbcrtatcm  qiiaini-  habitionemconccfla-  v^Vta^^  \y 

fo  caicb.m;illudomniao,quodnon  Addo  implicitam  ,  P^°^  .^r^r- ''''^'^V 

abcrem,darcm.  prxfumptam  &  virtualcm  f  M^.^^.^j^^rii^^' 

5£D  OEIICIT  lcgcm.  Noneft  mtvum.  t.m  &  potcntcm  efle,  modo  ^^^''j.^^f 

j^^.ff.deadquir,rer,domin,  'm  qua  VI-  probari  poiT»t  ;  &  quianona^ 

pianus  fic  ait,  No«  eft  novumut  qut  dty-  quamratihabiaoncpcLefti  ^^.^^^. 


FVND  AMENTALIS. 


aconaitione/wf  qua  wowliabcre  (  non 
^ero  tanquam  a  ratione  for  mali)  quod 

Probatur  hoc  Regula  X.  Ratihabfth- 
.^^'  ^^^^otrahi,  &  mandato  mn  efidu- 
comparart.    ^i  ennii  vi  procura- 
j.^!""  ^'«^tualis  Antonius  ( iuvat  rctine- 
eidemexemplum ;  ^omum  hort05& 
vincas Francifci  Calendis  lanuarij  do- 
"jvcrit  Eliphonfo,  &poftca  Calcndis 
^^ovembris  Francifcus  ( prfffcns  fuc- 
aut  abfcns  nam  ad  ratihabitionem 
P^^Icntia real  s  non  rcquiritur  JBrfyffi/w 
^«J.  Pompomus,  num.  i,  jf,  de  negot.  geft.) 
'^c  candem  donationcm  ratam  ha- 


bui 


^"t;h2cratihabitionon  erit  dona- 


yicuius  Eliphonfus  aNovcmbris 
ru  l'^^^-  ^"^'P^^^  domus  horto- 
^  m  &  vmcarum  dominus  ;  fed  crit 
nditioy?«e^^^  noni\ox)mo  illafada 
F  r  Antonium  fubliftcret,  &  pofita  fa- 
^^'"t  retrotrahatur  cftcaus-,  ^  Eli- 
is  cfr  "i'  ^"c^cpcrit  aCalcndis  lanuari- 
do!  ^  "^"5  hoi  torum  &  vincarum 
an^'""^'  sdeoque  po^Tit  frudustoto 
hxc^  P^^.^^Ptos  rctinerc.  Confonant 
^m^^^^^  «^apiti  pennlt.  de  fentent.  ex- 
denll^'  ^^^^'^'  ^^P-i^^- deturciurand.  eo- 
^^^'^'f^'&c.fttil,t.iy,dcpra  6.  eodem.  Et 
y,^^^'  fjoc  ture.  ic^ 5 .  /.  hoc  titul.  &  L 
j  j  /  i^" '^*-^"-  ff-defoltaiombus.l.fjfundHs. 
^oiiar'  ^*^^ «rff «j  Confult.  Macedo.  l. 
h  a  ?^^^^^^'^'^^*^onat.tnterYir.^uxor. 

^cri  A  ?  "^'^"ioncm  adnotato  ,  cam 
prob  ^^^c  Po^iiicc  ,  hoccft,ita,ut 
fiatf  ^'•VP^^^^J  ncc  tamen  rcfcrrc,  an 

fierirr^'^"  ^^^'^'^'  ^^^'^-  ^^'^' 
'gnor^  "^^'^  aut  vcrbis  poffct  noni- 
beoir-'  ^*^''  intelligcre  vis.  lu . 
Vaulu!"'  ff'''^  lure-Confultum  ,  •/. 
'Eific      ^^^^  ^^^^^"  ^^^^'  ^'^"^^^''^- 


dlfcu; 


Pauluif.'] 
rr<J,    Rcip«a  inquam ,  iUc 


}o7 

quod  fuo  nemine  gcftum  ratum  ha- 
bet,  qui  facit  aliquid  quod  fubfiftcrc 
ncquit  omnino,  liillud  quod  gcftura 
fuonominedicitur  ,  effet  invaiidum.. 
Sicigitur,fi  Fridcricus  inchoaveritli- 
tcmtuonomine,  &tu  illam  pcrfequa- 
ris  ,  quodFridcricusfccit  ratumha- 
bes,non  enim  peifequipoffcs,  fnllud 
elifet  invalidum.  Si  domum  implici- 
ta  liccntia  tua  venditan  Iocgs;  aut  z- 
quum  tuo  venditum  nominc  pretio 
conducas  ,  vidcris  ratihaberc  vendi- 
tionemdomus,  &  equi.  Sictiamac- 
ccpt  sa  filio  tuo  1  tteris  rationepecu- 
nia:mutuo  acccpttx;,  continuo  conte- 
ftationcm  non  interponas  contraricE 
voiuntatis,  ratihabcrc  vidcbcris,  qui 
enim  tacet,  cumtenctur  loqui  ,  coiv 
fcnrirc  videtur  iuxta  Rcsulam  XLILI. 
Et  tu  ex  f  ge,.S/ filiusfamtltasi^.ff.^dSe- 
natus  Confiiltum Maiedo.lw  hoc  cafulo- 
quiomnino  tcncris.ne  tuo  filcntio  cre- 
ditor  dccipiatur. 

Circa  Procuratoris  pra:fumpti  per-nci  xvi 
fonam  etiam  notaii  oportet,  non  re  Deprocu 
fciTC,  anillc  poft  traditioncm  rei  ven- 7-4^^,^^ . 
ditae  vcl  donata? ,  mortuus  fucrit.,  fu- 
rercautdclirare  incepcnt,aut  etiama- 
(flioncm  ipfam  retradarit,  &  fadi  om- 
ninopccnituerit. 

Circatcmpusnotandumillud,  autaDf  temp 
lcge  publica  ,  aut  in  ipfo  prjefumpti  re. 
Procui*atoris  coniractu  potuifle  limi- 
tari:quodli  intra  prarfcriptum  tcmpus 
ratihabitio  non  fequatur  ,prioraom- 
•nia  cmnt  «ul!a,nec  poterunt  rcrotin.i 
& intempefti rauhabitione.  ( l.penult. 
Crulrim.  $.  i.ff.  rem  ratthabit.  )  confir- 
mari. 

Nota  obitcr  ratihabitioncm  no» 
•babcrclocum,  filegcpublica  excluda- 
tur,  aut  rcfpublica  folcnnitatem  -ali- 
^juampoftuletad  valorem  contrad.us» 
i  quain 


3o8 


THEOLOGIA 


quamponcre  praefiimptus  procurator 
nonpoteft^ 

Vidcndi  funt  aliquot  textus,  &  prae- 
apuc c^onnullt  z8. extJereferip.^.  tutor 
dutem  Infttt.de  4uclJ.  qtddergp  lyff,  dehk 
qut  notd  tnfanu 

VIL 

DC Lxviir.  Hac  dodrina  infertur  Rcgula 
Quidad  I  X,Ratum  quis  habere  nan poteft,  quodipfi- 
ratihabi^  wnomtne geftum  noneft^  qut-edefumpta 
tionem  re-*  fuit  Qxcpefiultim.defentent.  excQmmun^ 
qutraturf  libr. 6.  ^  confon:Li\c^\, fi pupillt  6. 

fedfiego.jf,  denegotijsgeftis.  Ut  rcs  intel-^ 
ligatur  aliquot  cafus  brevitcr  dccifos 
fubiungo. 

Ambrofius  emitxdes  a  Petro ,  non 
mcofedfuonomine:&petitur,  quod 
ratumego-contra<5him  illum  babeam; 
&refpondeomeamratihabitioncmfo- 
re  nuilam,  hoceft,  nuHius  valoris  ^,non 
enimpcndcrea  mca  voluntatc  poterit 
contra^kus  iliius  initi  indepcndcntcr  a 
mcjvalor  ;  nec  illum  potcrofirmare 
confentiendo  ncque  diflenticndo  rc- 
fcin.derc;;  quoniam  illc  nec  me  ncc  mca 
conccrnit, hfipuptUt.  6.%.i.ff.  deneg.geft, 
l.fifervu£.iz.ff.  de  precartoiunita,  /.  non 
omnis.ic^.ff.f  cert.pet, 
DCLXix.  Cactcrum  Ct  vcl  Ambrofius  meo  illas 
afJcs  nomine  emcrct  ,  aut  aedes  ipfe 
quos  cmit  proprio  nominc  ,  cflcnc 
mex,  &a  Petromco  nomine  vendita?, 
contradusilleme  tangeret,  &  ratum 
poflem  habcrc,  f\  vcllcm.  Notatamen 
^Qtanda„  inomiiicomradu  ,  qiii  nonvcrgit  in 
damnum  mcum  implicitum  >  meum 
conrenfumfubint.Iligi,  illumqucrati- 
habitionc  firmariiquia  tamctfjcontra- 
^^ns  nomine  mco  faclus  noafit,  nomi- 
nemco  conccffat  fthoc  modo  eontra,- 
hendipotelbsxS^  requirituc  ratihabl- 


tio  utcon^lftat,  Quodexpenditur/^^ 
C  de  rei  vin.  c.  l.  alien.  lo.  in prtnc  ff,  depf^ 
gnor.  att.U.$.fimff.  depofiti  Lfin,.C.  ad  Se- 
natm  Confult.  Maced.  l.fi c.fermm .  ff-r 
eert.petat.    Nam  fi  Pctri  fund us  mihi 
fcrvus  fit ,  &  tamcn  Petrus  illum  Paul^  ^J^j^, 
immunem  ab  omni  fervitutc  ^^'"'^^^^"L^j/j  ^ 
ritj.ccnfendus  cft  fundum  nominc  fiip»  ^^^/^r^ 
immunitatcm  nomine  meo  vcndidifl^*  ^^^^ 
Adeoquc  ego  potcroaut  non  ^^^^^''^/^////^' 
ratam  vcnditioncm,fed  vclle  i"nihitun-/^^^^ 
dum  elTcfcrviicm;  aut  ctiamfiplaceat' 
ratam  iliamhabere  &  fundo  liberta- 
tcm  do nare,  vei  gratis  condcfcendcn- 
do  Pctro ,  aut  cum  ipfo  convcnicndo 
dcaIiquoprctio,ncdamnum  patiar.  • 
l.lfic.denegot.gefi  &l,fi c.fervunt.^^^-r 
fi  cert.petat,  Si  ego  ratam  habcam  i»I^ 
v.eniiitioncm,  tamctfi  fcrvitutcm  iJ^^^ 
mihi  prius  debitam  amittam  non  po^^' 
roconqucri  ^  aut  melaefum  cbma»^» 
hiccnim  habet  locum  Regub  XXVI  '^^^00' 
Scientt  & confentienti  ( nimirum >,  P^' ^^^f 
tcmiconfcntirc,&  tamcn  libei  um  ^  ' ^nin^f^ 
fcnfum  praebenti  )  nonfit  tniuria,  tie^^ 
dolus.  Confoniltquc  hxc  lurisCanJ'' 
nici  Reguia  Lcgi,  ISlemovidetur  frat^^." 
reff.eod,.  Sed  quia  haec  Rcgula  ab  ali- 
quibusimpugnari  folct ,.  obie6ki<'" 
nonnuUasvidcamus. 

Pr/?wtf  arguisfic.  Qiii  GIcricuJT»'^^;  ^;»f<"r 
lentcm  (  puta  fi  provocarctur  a  ^lc  ^eiif^* 


co )  pcrcutit,,  excommunicatur.  e^^^y^/^n^'^ 
fcienti,  &  confcntienti  fit  injuria.  ^(nt^' 


probasantecedenscxcai  conttngtf^*^ 
de  fentent.  excommun.    Et  rcfpond^  ^^(y 
non  fufficere  confenfum  q^^cmcunq»y?^M 
fedperfonae,  quae  ilIumpoffitpr^D«'^'yr*^'^ 
Hinccft,'quod  te  volcntcm  ^P^^^^,ia  f^^''- 
tem  occidi,  ncmo  occidcrc  po/nt . 
tunon  potes  djre  liccntiam  ut  ^ 
daris:,hinGCtiam,qu6dadulter  "^f^j^^ 
ctiamfcicnti  &  conlcmienti  fit  ^ 


F  VNDAMENTALIS. 


Hico. 


y  quiaille  non  potcfl:  liccmiam 
^oecho  concedere  ut  aafuam  ux.ore«i 
^^ccdat:  &  doctrin.T  paritatc  Clcrico 
o^enti  pcrcuti  fict  iniiiria,  noncnim 
Poteltipfeiicentiam  concedere  utper- 
^utiatur. 

,  Accedit,  quod  Hcut  inadulterio  ab 
*'4uibus  dicitur  iniuriafieri,nonfo- 
J|^^)manto,fcd  &facramento;  poffet 
^  in  Clerici  percufiTione  iniuriam 
^'^'"^  pcrcuflfo,  fcd  Ecclelise, 
Pp^^^tuiCicricalij  qui  cnimpcrcu- 
Koneft  "'^^^^^^  ^^^^"^  familiamde- 

'^^<^««^oQuiaufcrtrem  afuriofa 
'VP^ipJlio  fcientc  &  confcntiente,  fa- 
nc  ^^"''^^"^»  &tenetur  ad  reftitutio- 

^''go  nonfubfillitdata  R.egula..  Re- 
^oadeo  iuxta  fenfum  ReguU  a  me 
itum^rec^uiri  confenfumiibcrum; 
C^  "^^^"»^carereIibero  arbitriophy- 
illii *    P^P^^^un^  mor ali ,  a Jcocjue nec 
isconfcnfum  valere.  nechuius  ali- 
PudT^"^^^^  tutorem  (hic  cnimeft 
P'^^\Politicum  libei  um  arbitnum.) 
naj^?^'°"8"is  ,  Qui  rapiuntfcemi- 
untu  ^."^'^^"^^"^"^  voicntem  ,.puni^ 

^'ciem;  T''^  ''  ^ ^^*^^' ^'"^'  ^'^o  "Pt2 
^^^nti  &  vqJ^j^^.     j„jj^ria..  Refpon- 

iniu -^^^  ^  domo  patcrna extrahant, 
os;&^^  P^^entibus  efTc,  adeoque  rc- 
cnii^  ^'^^j-  ^  cfrciniuriosraptac,  non 
^litcr^  1  ^  honeftam  foeminam 

^eptl  ^^^^^spi»  quamcoadam  de- 
n^  a^*^^.^'  Cumccrtum.rit  incoadio- 
^eru  ^^^^'^  «lcccptione  non  dari  ii- 
fua(-!^ .^^^^^cnfum.  nam,  niraiis  pcr- 
piai^^^J^»smaiorem  vim  tribuit  UI- 

^^ic/uarl,  u  "'r  Etquidcmlcgcsita 
"«taa  hommum.  vcrba  deteltan- 


tur,  ut  etiam  obillaliomines  puniantj, 
ctiamfinonfubfcquatur  cfFcdus.Con- 
ftat  cx  Icge.  St  quufervot  zo .  C.  dcfurt,. 
^fervocorrupt,  nam  fi  aliquis  fuadear 
fervotuojutfurtumcommittat ,  licctj!^*  ^^^' 
poftcaiftudnoncommittatur,  imo  \[J'"'^  f^^^^ 
cctillcnoa  aflentiatur,  pcccatumfca-^^'''*  -^""^ 
daliinmatcria  furticommifit,&dcbct  ^^'^^' 
puniriobpeccatum. 

Hascpofita,  ut  intclligatur,  qub  lExponitur 
fenfu  diduma  Bonifacio  (\t,  fcienti  &  Pontificis 
conftntienti  non fieri  iniurtam  ::addo  mo-  mens* 
doiHon  fufHcere,  ut  unus  confcntiat, 
utlegitima&ivaHdafit  adio  ;  quxin 
muhorum  iniuriam  &  detrimentum 
vcrtix  ;  quod  optime  animadvcrtens 
doausPontifex  Regulam  XXIX.  fub- 
iunxit,  videlicct  ,  Quod  omnes  tangity 
debet  ab  omnibm  approbari,  (adeoque  quod  .JmKL 
duos,  d  duobus  ;  quod  plures  a  plurtbm»\ 
eandcm  omnino  Rcgulam  admittit 
Iw^munuainUfin.C.deauthorttate.^MU 
chia  funt verbaUIpiani  ,  quil.incon" 
cedendo  S.ff.boctttulo,  fic  inquit,  In  con- 
cedendoiure  aqudiducendt  ,  nontantum 
eorumadquoseius  aqu&  ufus  pertinety  vo- 
luntas  exquiritur,  tdefl,  eorum  quibus  fer- 
vitus aquA  debeatur ;  nec  immeritOjCum 
nimimminuaturiweorum,  confequens  fu^ 
it  exquirtj  an  cottfentiant.  Non  enim  de- 
bctefrevoluntas  ahcna  fufficicns  ,      He  coha*- 
ego  priver  iuremco-  Undc,  fi duo  ftu-  httanttbH$ 
dioficohabitcnt  in  eodem  cubiculo.  i^^o^/emj 
nonlicebitalterifoeminam  illuc  inho-  cubiculo^. 
ncftamconduccre  ,  fine  alterius  con- 
fcnfu,utoptime  notat  Acurfius  adleg,. 
nonaltter.-j.ff.deufu&habitu.  Si  in  ca- 
demdomo  dux  familiae  cohabitcnt  ,  jiutin  ta- 
{iin  aitera  adultcria  aut  fimiiia  crimi-  dtm  domQ» 
nacommittantur  ,  .alterifamiliaeiniu- 
riafit:  qui  cnim  fcandalofos  homines 
ingrcdi&  egredi  vident  ,  non  fciunt 
Qjj    }  ftatim 


510 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


ftatim  cuiiis  reatu  talcs  cxorbitantia? 
XDe  ViUis  committantur.  Si  in  rhcda  duas  aut 
.todemcur-  i^Xyjiits  honeftae  foemina:  pcr  plateas 
\riu  confcrantur,  non  crit  Ubcrum  uni  cx 

ipfis,  fceminam  rufpeda?caftitatis,aut 
virum  alicjucm  in  rhedam  inducerc, 
quoniam  hxc  adio  in  omniumdetri- 
mcntum  vcrjrerct,  ncc  potcft  pcnderc 
abunius  voluncate. 

VIIL 


BCLxxir. 


Obieclio. 


tAdnaflerij 
-Reitgwfi 
Iftfartam 
debent  co- 
(idcrArt. 


INquiris,  An  ha:cRcguIa  un'vcrfali- 
tcrvera  fit,  an  vero  exceptiones  pa- 
tiatur  ^  Univcrfalitcrveiam  rcfpon- 
deo  i  &  nc  arquivocationi  fit  locus, 
mcpra:paro  &  tuis  obic<5tionibus  oc- 
curro. 

Arguis  fic,  Ubi  res  Capituli  vcl 
Collegij  tradantur,  fufhcic  maiorem 
partemconlcntirc  ,  reiiquis  licet  dif- 
fcntic  ntibus.  cquta propter.^z.  cap.  quod 
fint,  28.  in  fin.  ext»  de  ele^.  non  crgo, 
quodomncs  tangit  ,  ab  oranibusap- 
probaridcbet. 

Scnfit  vim  huius  obic^ionis  Cani- 
fius,  &  fic  ait  [rft  una  Itmitatio  hutus  Re- 
gttU  noftr^iUt  fiilicet  non  vbttneat  in  re- 
bu6  CoUegij  ,  fid  qu<z  ad  ftngulos  prtvattm 
perttnent  ]  at  ego  limitationcm  cxcc- 
ptioncmquc  non  video ,  fed dico mei 
monafterij  R.cligiolos  bifariam  poffe 
conlidcrari,  vel  utunum  corpus  my- 
fticum,  vcl  ut  plurcs  privatas  &  indc- 
pcndtnrcs  perfonas.  Primo  modo 
non  pertinereadhancrcgulam  XXiX. 
fed  adXXVU.  Et  pofteriore  modo  non 
pcrtincre  adXXVlI.  fed adXXlX.Sunt 
unum  fccundum  R.cgulam  D.  Benedi- 
Cti:  crgo  quoti^fcunque  tra<5tcntur  a- 
liqua,  qu^  funtfecundum  Benedidi- 
iiamR.cguIam,  nonfunt^plures,  fed  u- 


numcorpHS  myfticum,habcns  umv:^ Coff^j^ 
intclle(5tum,&  unamvoluntatem,  c\xU^^r 
fcicnti  &  confcHticnii  non  fictiniuria.  corf^' 
Congregamurigiturin  Capitulo  ,  ^ 
quiacompromifunus  omncs,  ftaturos 
nosforc  plurium  confilio,  ubi  dccif»- 
va:funt  voccs,  quid omnes pcr  modunt 
uniusfaduri  fint,hoc  eft,  quid  Com- 
munitasfitfadura,  qua:ritur ;  praft^' 
eft  prima  folutio  ,  nimirum  iliam  elf<^ 
faduram,quodpIurcs  confulant ;  i<^" 
cxaminandum  foium  eft ,  quid  fit illuiJ' 
quodplures  confuiunt.  Pono  Excm- 
pium.  Anteannosaliquotinterritorio  ^^g^i" 
monafterij  N.  Patrcs  Brigittini  Ecclc-^.^jr^ 
fiam  &Mflrnarteriumfuum  xdificabac;  0' 
congregamur  omnes  filij  Monaftcrijd^^^/^/' 
quoddamnum  patitur ;  non  ut  vitl^'^' 
turquid  unufquifquc  velit  C  noncnii^i 
inilla  communitate  dantur  nnilta^ 
luntatesfcdfimplcx)  fcdut  comini^''* 
confilioillud  fiatquodplurcs  iudiccnt- 
Nos  rclinqucndos  iudicamus,  tu  cij- 
ciendos,  &quia  numero  Vocum  p^^' 
valuimus/manfuri&manutcnendide- 

clarantur.  An  contra  voluntatemtua- 
minime.  tu  enim  nihil  aliud  visfi<?''^' 
autvelle  potcs,quam  quod  vclicco'^' 
munitas  ;  fcd  mancnt  contra  con»- 
lium  tuum  ;  benc  cnim  ftat  unum  ^ 
eundem  homincm  phyficum  poft  y*' 
riarum  aut  ctiam  oppofitarum  ratio^ 
num  confidcrationem  &  pondcratio- 
nem,  haberc  unicam  rcfolutioncm  2^ 
volitioncm:  adeoqueidipfum  myi^^^^ 
hominincgarinon  poterit. 

Sicut  R.eIigiofi  in  rcbus ,  q"3S 
fecunduin  rcgulam,  conftituunt  uti^^^ 
corpusmyfticum;ficipfiin  rcbus  pr*^  ^^^^0 
tcrregularibusfuntplures,  ncc  ^^^(/i"'! 
tcmhabcnt,adcoque  in  rebus  ^^^^^^ ^gniff^ 
ccmodi  locum  habct  harc  XXIX.  *^ 


/ 


FVNDAMENTALIS. 

^tf,i^'^'T''fi^^f''^'^^''^^^^  debereab    licno,  ut  nuisfiatfirco 

critvaldcfaciic 
pUim 


"^Htur 


-  rcpcrire  aliquod  cxem- 
hocP^"^"'"^  P»-^terr^gulare.  Pono 
nic  e  ^i^P°"»fur  ni  communitatc  ordi- 
"'sS  Benediai 


f*rt. 


7-tr, 


y-,^  ,  -  .  n  debeant  emittcrc 
votumdc  abftmentiaavino;inRcgu- 
nimvinum  pcrmittitur ,  ncchuiur- 
I3i  ^  votum  fuadetur  ,  difTuadcturve. 
Dln?"'  ''''^  "'^^^"^  Reh-^iofosefrc 
^  ^^«pnvataspcrfonas  ,  ncc  leneri 

quiar'''  P^''""'"  confilio,  fcd 
deb  omncs  tangit, 

^J^^^jPP^^^barinonfolum  a  pluri- 
Cumh  ^^^"^"'^"^  etiim  &  {inguhs. 


Q.,:,,  moritur,ficut  non  rclin- 
^{"''^''^^itates,  fcd  hxrcditatem;  fic 
i^^^^'''"^"itdcbita,reddcbitum.  Vo- 
perm^T^"^^  >  ut  omnescreditorcs 
^«rcd^  il'^ ^°''P°'"*'  agantcum 
bcreft  ^  pauciores  dc- 

ti.  &:h  ^  P'"'"'"^  iudicio  &  volunta- 
ioiis  ^-^"^  "{^ j^e,  ut  convcntio  ma- 
^fliitfr^^^  «^/'"ditorum  de  rcmiirionc 
rclia,  •  ^'^^'^^  f^acienda,  paucioribus 

^"^hahctlocum  ,  ubi  crcditor  ' 


^/ntamtft 


ad 

ilebea^K"  ^-^"^^^"^^'^  ''^^^^"^  ,  ut 
mcnti  ^^^^^"^"'tjusccderc,  ^^^" 
tm-/  /'^^^^^^ditorumfuorum  cvpcria- 

^^^^Mo^^"'^'"''''^-^'-^-  Sedhanc 
VatjE  c  r'^^"^"^  Tolcnt tcmpcrarc  pri- 
iuraoa^"  '^^"^i»«  ^  provinciarum 
^^^en?^^^^^^^^  Siplurcsremcom. 

,  oc  aiter  gravawr  atrc  a- 


res  communis^ 
venditur  etiam  condominis  invitis.  L 
untca  C  devend.  res  fifial.  ut  aliis  autem 
fatisfiat,  non  tam  facile  :.  at  arquitas 
fcmpcr  poftuiatjnc  creditor  ob  moras 
debitorispatiatur. 

IX. 

PRo  coronidc  huius  Capitis&mn- 
iori  fucce/Tionum  notit  a  poncnda 
cft  Regula  i.  BeneftctHm  Ecclefiafltcum 
non pitefiltcite  ( m»nec  vaiide)  Jine  tnfii- 
tutione  Canomca  oJbtineri,  N  ec  eft  fpc- 
cialisReguIainEcclcl>a,nam  ncc  ofH- 
cia  fccularia  validc  obtinentur  alitcr, 
quam  iuxtalnftitutionislcges.  Komine 
Benefic^ Eccte/iafiici y  non  fb'iim  intclli- 
gc  PGntificarmn ,  Epifcopatum  ,  Ab- 
batiam,  Dccanatum,  Prapofituram," 
Canonicatum,  Parochiarum^fcd  ctiam 
quacunquc  Ecclcfjafticorum  inferio- 
ra  &dependentia  oflicia  ,  qualia.funt 
Prio'  atusjSupprioratus ,  Occonomia, 
&c.qu2  omnianon  poftunt  alitcr  qua 
iuxta  legcs Ecclefiafticas  obtineri.Vn- 
de  Pontifex  ,  qui  dcnominarctur  ab 
ImpcratorcEpifcopusqui  a  farcuiari- 
bus  cligeretur&c.  PraepofitusMona- 
fterijBcnediCtini,  quicli^crctur  deri». 
fivis  vocibus  rcligioforum  noncftent 
canonice  inftituti  ,  ad^coquenec  pof- 
fcntaliquid  cx  ofticio  opcrari  quod 
enim  moralitcr  nuilumcft, 
nullos  effedus  ha- 


DCLXXTir. 

De  mfiitti-^ 
rtoue  Ec- 
clefiafiica.. 


Qmd  fit 
Ecclefia- 
fttcum  be- 
nefieiuml 


FVNDA, 


Iii  T  H  E  O  L  O  G  1  A 

FVNDAMENTVM  XL. 


T)epr£cepuva 


^ervativa  lu  utia. 


1K1XXIV. 

Ouodfit 
impofiibtU» 

Jinfuperahh 
its  tgnora- 
tta. 

Superabt' 
Its. 


D  impoffibile  Anemotenetur.lmpoflibiledicitur,quoa^^^^ 
invincibilitereftBpr^terfcientiam,ruprapotentiam,co-^^^ 

traconfcientiamiContraprudentiam^ 

Ignoranriam  c  invincibilemiflehabet,  cui  fcientia^,;^^^; 
humanitiis  impoffibihs  effc.  Invincibihs  Ignorantia  D  prasfumitufv//^.  . 
ubifcicntianonprobatur.  Ignorantiainvincibihs  e  excufat.  Invin-  j^^^. 
cibilem  habcrecrediiur^quiahenasprivatas  Fadionesignorat,q^^l^^^'^/jiJ 
inlus  GfacceditaIterius;  viacibilem,H  qui  ignoratIus,quii  fuasa-  ^^^^^^. 
dioHes,qui  ahenas  k  (olcnniter  promulgatas ,  imo  fad:as  x  p^i^^' ^;,fi/r/^' 
tim,fi  toti  Refpiibhcacnotac. 


impoten" 
tta  tnfupe- 
rabtlii. 


Impotentiam  invincibilem  m  habet  cui  res impoffibilis ,  auc 


Depoten- 
tia  ad  pr& 
terttum. 


voluntate, li ponenti  fuitnota, in  dubio  habetur  pro non  pohta»  pw^ 
cx  inadvertentia  irrepfifle  praefumitur.  Ad  praeteritumnondatur^^^ 
p  phyfica&:  humanapotentia* 

Confcientiamhabetbonam,  adeoque  legitimam  excufat'^^^^^^// 
ncm,  Q  qui  fine  peccato  ( etiam  venialt )  ftare  prascepto  au t  concra-^^^^^/. 
duinonpoteft.  Excufaturigitur,quinonobeditIudiciprxcipi^^' 
ticontraDeum,contraSupcriorumleges  ,  extra  hmitcs  fuas^^' 
In  dubio.  thoritatis  ;  In  dubio  R  excufatur  quiobedit;  fcdvix  fuccurrit^^' 
bium  in  matcria  obedicntiae. 

Imprudentiac  notam  nemo  s  tenctur  incurrcrc:;incurrerc 
quiinutihaTfaccret.Dsus  &:crcatura  v  nihil  fruftra  pt2ccipi^"*^*^^,;,fr*' 
.Fruftraponwnturplureslegcs  fi  pauciores  fufficiunt.  Plcne  ^^*"^^^ 
V  dicitur,quiquotiesIuraf^&tuuntadsnamtus:  quiplcne  certus 
cftjcertiorrcddinondebct.  ^ 
In argumcntum  y  trahi  non  poflunt,  neccflai ia,  hoc  cft  >  ^^^^ 
priiis  ob aliquas  rationcs  non  potucruntnon  fieri;  tolerata,  9^^^^^ 
^ctfimala,nonzpotueruntprofcribi;inutiha,4  haecenim  non^^^ 


Confcten- 
tta  tuta. 


Ve  imprU' 
denttA. 


Den^tttta, 

Quanam 
iarerecon- 
feqnentifs 
^tantHf} 


FV  ND  AMENTALIS.  313 

j^cntautfiuaum  aut  damnum  inferrc,  ncc  vitiare  rcm  inutilcm. 
"itrumentum  b tamctfi  authcnticum ,  inutilc  rcdditurnon  lcgali-  ugespru 
^3tcni,redfidclitatemimpugnanti,  nifiCurator  aut  tutor  (it,  autr^f*. 
^i^te  fententiam  rcfipifcat.  Contradus  r  pofita  coijcordia  lcges 


im  /r^^^^^"^  ^fi  «mwfwi  teneri  ad 

'PMfle,  ut  contraria  fintentid,  qua 
^^^^'piTal  conee/it  authoritatem  praci- 

^"^'^potefl  jI  y*^.^"^^^^^f>^^^^vifioh£reticiSyinBaio& 
'  l^yento  Qatbolicts,damnata,OpttmeRegu- 
^^lBontfacttis,  Jmputari  nondcbet, 
Pfrquem  nonftat,  fi  non  faciat,quod 
f*^f«c^'p"*^^r«faciendum. 
j""'^  ^init,      ""^      ftat  pcr.cuffl  ad  qucm  pcr- 
?^'<»nf;«.   ."J^'^^iodconditioimp'catur,  habc- 
^^tbct  perindcac  fi  implcta  iuifTct. 
/h,        [^^^^^^^^^^hquoad  culpam:  non  item  quoad 

cj''^^^^?  cu  ^^'^^"''^P^^f^^puetmpo/ihtliacognof 
lli  "^"'^^" ^^^eadijuA  nemoten6tur.mmo 

p '7  '»2,  ' '<?»oy4«r/4 f/? impotentia-y  & 
t,^^^  l'y'''^'''^S>foratttid  exctifatur.modb  le^ 
^*Ar.  ^'11'^^mluntarituignoret:  voluntaria  e^ 
txctT''''''^'^''' ,  vmcibiiis  efl  ,  dr  w«//«7« 
^'y^^f^SECVKDo  excufaturimpotentia  il- 
J^'*^practpttttr  res  fupra  vires/fiveimpof 
^;^  '^^^^^  i«  ctrcumflanrta 

^^'^^^^^^  ^^^»  vrgereturad  aciio- 
ll^^j^^^^^^^^^^^literpeccaminofa-m.ComitO' 
&  p  ^^^^^^^^  V^^^fl-quinta  numerotertio 
txcur  '^'''^  fow.j.  /0/.187.  OVARto 
fiult^^  /'^«^f //  7Yf  aatonem 
nyJ^^\^  '^^^tilemfacere,  Vnde  Hiero- 

,     iurcl'',''"'.^'^-'-''^^^.^.  ^^^""^  Qi'^'^ 
*//ij^Qj^^^^§itim<^  non  polTumus  ,  vere 
Pmli^^^^'  6-  tamen  fiult£  &  im- 
^ota  /<'^/>/m^  rf/f /■  non  pefunt, 

^*"'*^"»  «ow  efjeimprudentes  .omnesil- 
riorls^  ^''^''  ^'^^^^^ur,    Sxpe  enim  fupe- 
mres^^^'^'^^^  ^  />r«if//r///;«^;rrff//>/- 
*  ^^'^P^imintuitu  dicerejjturinu- 


tilesy  qu<£  tamen  funt  iitiles  aut  neceJfarU 
ad  fubdttos  humiliandos  &  mortifi^an- 
dos, 

C.  Omnvt  ignorantia  vtncibiliseftvolun-  ifnor.ujtis 
taria.  Craffasfupina&  affeitatayvidentur graduf. 
differre ficut  magis  &  minus. 

D.  Prarfumitur  ignorantia  (invinci-  igncrantia 
bilis)  ubifcicntianon  probatur.f  nimi- prxfump- 
rum  quoad  a^uniy  aut  quoad  debitum)  <-  ta, 

dem  enimapud  Deum  &  Homines  eft,  fiPe- 
trus  peccetfciens  &  volens ,  qudm  fi  peccet 
extgnorantidyquamcognofcit  &  vult.  Eft 
Regula.XLVll 

E.  Ncmopeccatin  hoc,  quod  in-  dclxxvi, 
vincibihtcrignorat.  aut  eftdefide,aut 

ftdei  proxtma»  &  djtuUo  Catholtco  negan 
poteft. 

F.  Ignorantia  fadi  {fi  aliem  nec  fo-  Ta£li(^ 
lenniterpromulgati,necomnibtunott,pra-  inris. 
fumitur  effe invmcibtlis  )  n on  luris  ( >gno - 
rantia)   excufat.  Outa  ignorantia  luris 
femper  pr^fonitur  vinctbiltSi  ni  contrarium 
probetur.  Tft  Regula  XI II.  Ouanrfo  altquis 

non  e/Idoctus,  nechabet  quem  confulat,  et- 
iam  luris  ignorantia  cxcufatur  ,  quia 
tum prarumitur  habcrc in viivcibilcm. 

G.  Ciim  quisinlus  fuccedit  altcri- 

us ,  iuftam  ignorantiae  caufam  ccnfctur  Succeffo- 
hwhcrcpoteft  enim  pro  honorefui.Antccef-  ris. 
foris fiare  quamdiu  Contrarium  non probe- 
tur.EflRegulaXIV, 

H.  Omnis  ignorantia  in  marcria 

officij  &:pi  ofcfrionis  propriif,cft  vinci-  Jnmaterta 
bilis.  offici^. 

Ignorantia lc gum  & iuris,ubi  dntur 
copia  dodorum ,  quipdlTintconfuii, 
cft  vincibilis, 

Rr  I.Aclto- 


1 


314 


THEOLOGIA 


T.  A(flioncs  proprias  praefumituriu 
nufquifqucfcire. 

K.  PraefiUTiitur  quis  fcircomnia 
qu*E  fotenniiatccoiiructafuDtpromul- 
gata. 

L.  PrjEfumitur  quis  fcirc  quodom- 
nes  fc. unt.  l^nde  Ch  tfio  difcipuli ,  Tu  fo- 
kis  pcrcgrinus  es  in  Hia'Li("alcm,i<c  hac 
i^novsiS?  acftloca  mtraculi  hahaidum  fit^ 
unum  tUa  ignorare,  quaumverftsfunt  nnta. 
VndeeftRegula  11.  Infpicimus  in  obfcu- 
ris,  quod  eft verofimilius  (adeoquefia^ 
mns  coffimuni  curfui  rerum,  &  facimus  cre- 
dimusQ^  )  quod  plerumque  ficri  con- 
fucvit. 

M.  Vide  ea  qu£  tiotavimus  litteraA,  O- 
mnisimpotencia  involuntaria  a  debi- 
topcrfonalicxcufat.  imociiam  volun- 
taria,  ii.ca.u(aimpotenti2B  fithonefta  6c 
ad  utilitatem  publicam  aut  privatam 
conducens.  Suarius  lib.  4.  de  hor. Can. 
An  qui  ha-  ^ap^z  5,.n  u m .  3  f .  exempLum ponit  tn  docte^t 
bet  a^um^^^^^^^jy^  academicum  tota  die  habiturus 
dcademicu^  tamen  intermttterepoteft-,  Scho- 

iffieatur  jji-ij^  (]  vclit,  ajty  publicam  a<5lioncm 
horas  rect-  ixtterariam  pcr  intcgrum  dicm  habe- 
rev& recitarc  nonpoffit,  non  tcnctur 
adioncm  dimiitere  ,  ctiamli  abfque 
pcccato  poffit.  Vtde  ea  quA  doceo  in  mea 
Vjegulari  Tfjeolo^a,  Camment.tnRegulam 
S.Benedicit.n.i^^6. 

N.  Nemo  fcpoteff  ad  impoffibilia 
obligarc. 

P.  NondaturhumanaPhyficapo- 
tcntia  ndpraeteritum.  Pofut  confultb  tl- 
ludhumana  ,  quonia/n  extflnnodari  dJvi- 


Jmpeten- 
tia  invO' 
luntaria. 


tare}^ 


J3CLXXVII. 

i^9tentia 
a4 pr<£teri 
tum^an 


c&r.ceden-  fiam utadfuturum.  Ratum quis habcr c 
ddDe^}  nonpX)tcft,  quod  fuo  nominenoncil 
gcRum.  Aliter,  Non poccttquisfacere 
ut  liio  nominc  &  confcnfu  geftum  fit, 
quod  ncc  fuo  nomine,  necfuofahem 
probabilitcr  praefumpto  confenfu  fa- 
ctum  eft.  qutaaliasdaretur  potentta  Phj- 
Jtfa  ad^r<zreritu)Ji.  Regula  IX, 


Q.  Impoffibilc  Chiiiliano  Virocfc 
quidque  tuta  confcientra  non  poteft* 

Prjicipicnci  contrji  Dcum,autcoii*  /tf^*f^ 
traici^cs  fupcriores  in  quibus  d\(p^^^'  ti4r 
fare  non  porcft  ,  dcbcsnoiTobcdire.^//i«.^ 
Nota  tamen pojfe  hominem  fe  obligare  ad  o-  ck^^ 
bedtendum  ettam  in  materta  probabilit^^  0  fi. 
bona.  .J^^^ 

R.  Si  obcdicndoinmatcriadubiai<(*«J^ 


autindiffcrentideliqucris,obcJicntia/n^ 
excufaris.  ti' 

Qiiod  quis  mandatoludicis  facit  (r 
nec  evidenter  fit  contra  Deum  y  neccontt^ 
tndtjpenfabilta  fuperiarum  mandata,  neci- 
Videnter extra iunfdictionis  itnutes)  dol^? 
faccrc  ne>n  videtur;eum  habeat  ^^^^^^ 
ncccftc.f/  Regula  XXIV.  . 

Non  potelt  dolocarerc,  qui  (ift  ^^^'  ^^" iil^ 
teriapofibtU&lionefta)  impcrio  Mngi- ^^** 
ftratus  Qegttime pracipientis)  nonp^^' 

Papintanm.  Qua?  faaa  laEduntpi^t^'  ^^^^^i' 
tcm,exiftimationem,  vcrccundiam  n^' 
ftramj&utgeneraliterdixerim  ,  qi'^^^''' 
contra  bonos  moresflunt,  nccface^ 
nos  poffe  credcnd um eft.  Ergo  nobif  ^ 
&ftmiitaimpopbtltafunt.  ^ 

Non  eftobligatorium  (derequ^)^^'  ponl^^^ 
tra  bonos  morcs  praeft.tum  iurarne^' ^^/ij^i^' 
t  um.  Eft  Regula  LVLll.  lilud  contra  ap^^ 
matenam, 

In  mahs  promifTis  fidem  nonexp^' ^^0. 
ditobfcrvari.  EftReguULXlX.  pracedent* 
(tquipollens.lfidorus.  In  malis  rcfcinJch' 
dcra:  in  turpi  votonir.tadccrctu;  <1»-'P 
incautevovifti ,  ne  facias  impiaenii^ 
eftpromi/TiOi  quas  fcelere  adimpl^^"'^*^ 

Qui  propter  malum  fincm  vovit 
bonam,tciietu.r  votojnon  tamcUj  9:*!^ 
vovit  fc  propter  malum  fincm  rcm  ^  y^f^'^/ 
lam  bonamfadurum.  JjivcrttasnotAt^^i^l 
dti^nai&hmccollige  votum  &  luram^l^  ft>^^ 
epobiigatort:m  .tanutfi fi^  fy^^^^*^J^^     futf^ ' 


tra  bonos  mores^nan  tamen  fi  obicitii^^ 


FVNDAMENTALIS, 

f '/7^  ^/fc^  cotra  bonos  mores,  Sedh^c  val- 
Jft^liafuntnecpojfuritpaucisvabis  ex- 

l**  ^^^'^^-  virt       ^^^^^^fip^"^  Morali  oflendo  omnes 
'^^'^'  di^^T'^^  ^"^'^'  ^fi^^pi^cem pruiknttam 
""'^'^^um  .^"'''d^conftderatam,  adeo^^confeque^ 


y^Jj''y^^'''^ire  vmcam  tmprudenttam. 
'^^  Maximum  illorum 

M    luntmterhomincs  vitiorum  om- 
^  imprudcntia  cft  adeoj^ necmtrumy 
inlTj*^'  tencrtflultt fluptdt  aut 

'"^fl^fntu.otam^ncur^L^  ^ 

•  iQutilibus  adlalsorar.cimprud£n- 

Ara  '         ^  naturaTJiTiil  faciuntfru- 

011,«^   '  pcus  &  crcaturaiyhii  prxci- 

fiunt  pcrphjra,  quJE  pofTcnt 


^'^mitttVT^^^'^^'^^^^ '  w/om/z^w 
Z)/£/r.  '/^^^^.  Krgofruflra  praciptuntur 

da,^  *      ^'^'""'unicationem  efTcferc- 

ti^ ^^^<dtne plena  iuridice)  nifi ter- 
ni^^^ ' ^  ^ n  c  a t  u  r.  Kota  tamen  excom mu- 
lent^  '^y^[fi^PP^fi€re  culpamcertomorta- 
fHhl.l  ^%^^^^^^^eria.dubia  aut  prohabtU 

rari  "'^^^"'(/'^^«O^^crtus  cfl,ccrtio- 
XXXl  ^''^^^^"^  "portet.  TflReguia 

^r^'  ^ii^  Di*!!!^""^^"^""^  trahincqueunt, 
^-nccn  "^^c^^^tcm  aliqnando 
^Xxvai\  '^^"''/^)  ^"nt  fj?  Regtda 
iure,  occuT  '"'P¥'h,le  efl  aliqua  ne~ 
Pone^fy^**^^^^'^^  ctrcumfiantta,  uto- 
'^^^^y& ^'"f'^^^^^^^^^  pr^ter iegem con- 
^ntert  .  '^J^''!^'^^**^^  contraiegem  per- 
^'*^^tuj,l/  J^^^^^fi^non  debentin  conft- 


4  Inutile  &  fruftranemn  non  debet  inutiU, 
frufhim  neque  damnum  inferre.. 

Vtile  non  dcbctpcrinutilcvitiari, 
TflRcgulaXXXnu 

b  Exeonondcbetquisfru6lum  c6- 
fequi,  quod  nifus  cxhftitimpugnare.:^ 
RegulaXXXmi. 

Si,  cum  tantum  polTct  darc  quin-  jDf  dona- 
gcntos,drdit  mille  j  valcbit  donatio  tionc. 
quo  ad  quiiigentos. 

Ufurariodcbctur  fors,  &  quantiun  j)^ 
dandum  c{fctaltcri  rat'one  contradtus 
HcitL 

Inftrumcnti  impunc  potejl  impug-  /«7?'«- 
narifoJcnnitas.  hoc  eft  poteftdicmon 
h*abcrcomnesicftcSi&:  qualitat£s  a  lu-  '"'P''^^^^' 
rcrcquifitas.  tione. 

Inftrumcnti  impunc  nonpoteft 
impugjiari  fidclit-^s  ;  qui enimidfal- 
fum  dixcrit,  non  potcritiilo  uti,nifi  aa- 
tcfcntcntiam  condcfccndat,  autcura- 
tortutorvcfit  &  agat  in  favorcm  pu- 
pilli. 

.Contra6tuscx  convcntione  lcgem  D^^^fffj^^ 
accipercdignofcutur.  Tfl  RegulalXXXV.  ^i.i^^^ 


MlTIta  de  hac  materiaoHm  fcripfi-  ^^^^^ 
mus,tum  ut  regulam  D.Bcnedi- 
(5li  illuftraremus ,  tu  ut impugnarcmus 
Cornelium  lanfcnium  ;  illc  cnim  cap. 
LXVIII. fi frat. i impolhbiha  iniungan- 
tur,utfecxcu{ctpcrmittit;&  fi  cxcirfa--^^'^'**  P^f' 
tionon  admittatur  ,  prx*cepit  tit  ohc-fi"^  praa- 
diat:  &  iftc  docet  tcncri  homincm  fub  P^' 
pcccato  mortali  obcdircDeo,  etiamli 
iltmatcria  impolfibilis.  Et  oftendimus 
D.Bcncdidum  iniclligi  debcrc  dcar- 
duis,&  difficilibiis;  lantcniumcjuenon 
elic  audicdum,  ciim  definitum  (it  a  Tri- 
Rr    3.  deutint 


THEOLOGIA 


316 

dentina  fvnoJo  contra  Luihcrnm  & 
Calvinum  homini  a  Dco  impofTibilia 
non  indici.  Nunc  quoniam  cadcm  ma- 
teriarecurrit  ,  riColi.-ri  fcripta  rcfcri- 
bamuseandcm  docfkiin  miuridicofti- 
lopcrfequcmur^ 

II. 

Neminem  teneriad  mpoftbile^ 


Quia  in  ea  re,  qmex  duorum  pluriumvc 
effe  confenfu  agitury  omnium  voluntssjj>C' 
ctatur  y  quorum  proculdubt»  tn  hutufmoa>^ 
aclu  tahs  cofjtatto  efl ,  ut  ntbil  agi  cxip^ 
ment  appoftta  ea  conditione  (fiquidciT) 
ponuntconditioncm)  quam  fciant  (jr 
impoftbtlem.bi  dzniis  fumtn<e  luris  C>i' 
nonJtbro  6.  ReguU.  Hcnricus  Caninui-fr^ff^ 
Appofua  coiidit'onc  impofTibili,  .^^' fj 
dcntur  contrahcntcs  non  ferio,  fcd  ^^, 
Gose  cgiilc.  DcusigiturnimpofTibiw^^y/f ' 


l»CLXXXX 


EStluris  CaiTortrci  Regula  VLNemo  praeccperat,  non  ferio  fed  iocose  ag^* 
potefiad  tmpopbtle  obligari  cv.idmu  rct» 


lisrepcritur  in  lege ImpopbiHum  18  j.jf. 
eod.tttuL  &  vidctur  defumpta  cflc  ^a;. 
cap.fin.  extr.  de pact.  &  c.  fin-extr.  de  con- 
dit.  oppof.  &  ex  cap.  i.  dc  iure  iurand.  ltbro' 
6,  &  dicimus  nccjuc  pr^etrcptum,  neque 
contradlum  ,  neque  ullam  omnino 
V  obligationcm  valcre   non  niodo  fifit 

dercimpofTtbili,  fcd  etiam  C\  ik  infcda 
circumftantia aut conditione  impofTi- 
bili.  &  quidem  merito  contraflum 
C(Wffr^<7/«  Gumlcge  componimus  ,  quorHamo- 
frnt  leges  mnis  contradus  privata  lexeftiuxta 
frivatdt,  RcguIamLXXXV.  Contractits  ex  eon- 
venttone  legem  accipere  dignojcuntur,  Et 
utremcxemplisillullrcmus  ,  dicimus 
effenullahxc  prGEcepta  lubco  ttbt  ,  ut 
una  die  vadas  Madrtto Romam-,  PoUiceor  ti- 
bi  centum  dareyfi  digito  coclum  tetigeru; 
Poliiceorttbi  dare  fjrdus  Iovu,fi  anno  mihi 
firvieris.  Dicimus  igitur  hos  Contra- 
6tus  cffc  nallos,  &  Iv gcs  non  obligato- 
r:as  ,  (ivc  impoffibilitas  nora  fit  con- 
trahcntibus,  fivvnon.  Undc  in  l.  non 
folum .30  .ff.  de  aciio.  &  obl.  1  cgi  in  us  M ar-^ 
tinianum  lurtsconfultum  dixifiTc.  Ision 
foliim  ftipulationes  impofiibili  condttioni 
applicata,  nuUtus  momenti funt ;  fed etiam 
CAteriquoquecontractus :  velutt  empttoncs, 
hcationesimpofiibiit  condittone  interpofit^ 
dquenuUtns  momenti  funt.. 


In  ultimis  voluntatibus  O^'^^^^^' ^^^t^' 
tionc  ,  Icgato  ,  fidei  commilfo)c»r'^^^j>. 
cumllanti^  impofiibiles    fi  crcdantuf^^^jf/^^' 
fuiffe  illas  poncnti  notx  ,  habcntuf  W 
pro  non  adicdis.  /.  in  teftamentiS'^}'  '0 
ff.  de  reg.  iuris.  non  c=juod  impo/nbii^*  wj/^K 
opcretur,  fcd  quod  aequitas  po^^^^^  A^/V^f^' 
utfic  d  fcurram.  [  Vcl  Tcftator fciv/t  ^^^^^. 
illam  conditioncm  ,  quam  appol'^^*^^, 
eflie  impoffibilem,  vel  non:  fi  non ,  "^'  ^^^i- 
cretumfuumerrore  fundatur  ;  adco- 
quc  n.  c  lcgatum,  nec  fidei  coKnmii'^' 
valcbit  iuxta  Regulam  VI.  quam^^' 
ponimus.    Qiiod  fi  impoffibilcm'^  ' 
vit  ,  argucndus  cfl  dc  inadvcrtenti^ 
crcdcndumquc  illam  circumfhntia^^ 
prstcr  voluntatemirrepfiflc,  adcoq 
pro  non  pofita  habcndam.  QiJ^ 
ftendo  cx  communi  docti ina.  ^^r^ 
cxponidebet  tcftamcntum  ,  uttei 
tordicatur  prudcns  ;  at  effet  imp^'!' 
dens,  fi  talcm  cond  tioncm  P^^^^^fjj 
undelcgatumnon  vaIcrct:crgo  "^^^, 
circumit.mtiainvcniatur  ,  ^^i^^-^^^i  1 
mninocll  cx  inadvertentia  u-rep"»^^^;J^^/^^''' 
Dices  tc  poffe  idtm  argumcntum 
mc rctorq"^**''"  Tii^  /'vnoncno»* 
donatioj 
at  clfc 

ditioiicHalc  poneret,  unde  non  v 

^  rct  co^ 


torqucrc;  quia ita  exponen '  e''"''^ 
;io,.ut  donatoriudicetiir I, 
t  imprudcn3,  fi fciens 


FVND  AMEN  TAL  I  S. 

[ctcontraaus.  crgofifitalis  invenia- 


'  ^^^^^"da  pritcrvoluntatem  & 
-^avcrtentiam  iriepnm-.  &  quia  hic 
^on  cqu^^^j^^f^,^^  cft;  putas  ctiam  cf- 
A        "^^"'^^'  voluntatc.    At  rc- 
Pondeo  ncgando  tui  paialicli  fyllo- 
b^"^iminorem,&  d-fparitatcm  oltcn- 
"^o-  eil  enim  imprudcns  liomo, 
ictincrc  ncqucat(ta- 


— 'iuu.  eil  enim  imprudcns  liomo, 
lis  'ft^*^ ' ^"^  ^*^^  ^  ctincrc  ncqucat  ( ta- 
lid^  1"°"^""^"^)  nonvclit  cam  va- 


^^alicuidonarc;  non  tamcn  cflct  im- 
L^i;^"^>quinolit  cam  validc  donarc, 

diff  ^"'^  ^  «Jonationcm  intcr  vivos  eft 
^^^^rentiamanifcfta. 
ti.«:^^°'^  conftaretiliam  circumftan- 
'."^Poffibilem,ut  tabm  a  tcftatorc 
fed  >  &  non  ex  inadvcrt^ntia, 

^^^cxconfiliopofitam  ,  diccndamcf- 
adic°6V^«T°  habcndarj  pronon- 
tco  voluntatem  teftatoris  an- 

„,,„";?^^<^onfideran.!am,  l.jh-voma- 

'ommi/r  ^  ^'^'"^^  '""^'^'^'  ■^'^" 

foiri  ^*^'?^^-^-  non  enim  eflctiocus  fu- 


telin  ^^.'•^^^'  nuMiis  locus  coniedurae 

effg^  ,  *!^"<?«nccintalicalu  arguendus 
ter  j     '^P''"^cnaa,cum  vcro  fimili- 


Hxred'^"'^"'  cffec  velle  bona  fuaad 
Pofle  j"^.^^'ntcftato  dcvcnire  ,  ncc 
iirprv^!  ^'.fnorcsaliquos,  autrationcs 
f4pQ''^''^^^^^'^ominarc.  Et  ca- 
^n^icit""^*  ^"n^Coniugatus,  &  volo 
^tain  "^^*  "xoris  manutencrc, 
hire/?  ""^^  ^^"^  meo.  fratri,  qui  cft 
hi,ii,5  f  '^^^^^t.o  rclinqucrc ;  crgo  ne 
'am  •1^"^^^^  indignationcm  incur- 
ita  ta,*^  ^«redem  exaffc  inftituam, 
nonfi.  ^"iP^^^^^^"^  ut  tcftamcntum 
^^vahdum,  &afupcrvixerocius. 


gratiam  fervuvcro;  fi  obiero,  mcus  fra- 
teradcat  hafrcdiiatcm. 

Inmatrimonio,  quod  matcria  ni^  Sotatame 
mis  dclicatafit  ,  vifum  Icgislatoribus,  «0«  ful^ejfe 
ut  quxcumquc  impo/Tibilis  &  turp\s  legislaton' 
conditio,  quae  non  militct  contra  ma-  bits  liberii 
trimon  jfubftantiam  ,  pro  non  adie-c<?»/fw/«;/7, 
^-ahabcatur.Miiitant  hx  ,  Ducote,fi 
velis  generattonem  evitare ;  fi  volueris  poft 
annum  ,  tttalteramdncam  p€rmittere\fi 
velismthiadharere,  quoufque  opulentiorem 
itivenero;  fi  velis  tePetroprofiituere.  &l  his 
fim:  lcs.  per  text.in  c.  fin.extr.de  condtt.ap- 
pof.  dc  quo  alitcrdifputat  D.  Pcckius, 
hic«.io.6"ii. 

IIL 

PRodcrit  rccenfcre  ImpofTibilita- dcl- 
tu;nfj)ccies,  qua?poffuntin  adibus  xxxiii. 
humanisoccurrere.  Dicoigitur,  Non  potentiam 
darihumanam  Phj/icampotentiam  adpra-  adpr^tert^ 
fmf«w,adcoque  Faclum  reddt  tnfedum  tum  hamo 
nonpoffe,  fivctibipromifcromcfaau^  non  habet, 
rum  ut  natus  non  fuorit  lulius  Czfar; 
fivc  tibi  pra?ccpcro  nc  hcri  dormiveris; 
fiveadfignavcromillcaurcos,  fifcceris  Exigere 
quod  nunquam  hanc  viderim  Char-  impofiibi' 
tam,nugabor.  liaeftnu- 

Hinc  oritur  Regula  ilfaluris  ,  IX.gart. 
Ratum  quis  habere  non  poteft  quod  fuo  no^ 
mine  non  eft  geftum.    Ratum  cnim  ha- 
bcrccontradum  ,  eft  fatcri  quodfa- 
dumeftnominefuo;  quo  ergo  modo 
fateri  poterit  fuo  fa6tum  non  cft.Mcn- 
.  tiendoquidcm;  &  inter iuridicas 
&  fan<5i:as  a<ftioncs  mcn- 
dacia  nullum  locum 
habent. 


Rr 


lV.Hi»c 


T  H  E  O  L  O   G  I  X 


IV. 


SCL^xxiv.  ILlIncoritur  ReguIaXIII.  Igneran- 
De  tgno  -  ^'^' /'^'^'  ( ^^*^'" * )      ^^^^^f  excufat, 

rantta  j«- ^"ius  xquitas  fic  olKnditur.  Adim- 
m&fa^i,  po<^»i>ilencmo  tcnctur;  crgo  nontc- 
nctur  fcire ,  qux  invincibilitcr  igno- 
rat:  cxcuratur  igitur  ignorantia  invin- 
cibili:  crgoifta  livc  fitfadi  five  fit  lu- 
ris,  modoinfupeiabilisprobetur  ,  cft 
homini  excufationi  fecuriflima'.  At 
.Mlieni,      prudentcr  pr^fumitur  ignorantia  fa- 
diaiieni  cfiTc  invincibilis  ,  quamdiu 
non  probetur  conrrarium  ;  ignoran- 
pToprt/f  f^jC^j  proprij,  aut  ctiam  iui  is  cffc 

vincibilis:  illa  igirar  in  iudicio  excu- 
fat  ,  ha^cnon  excufat.  Porro  igno- 
rantiamfaclidieni  dici  invincibilem, 
nicontrarium  probctur,  ex  co  liquct, 
quod  faAa  aliorum  fint  innumcrabi- 
ha,ncc  cgo  poflum  omnia  vidiffcaut 
omnia  fcirc.  at  de  unico  adu  poffet 
probaricontrarium  ,  non  cnimilliiis 
ignorantiacxcufabilis  eflct,  qui  dicc- 
Motorij  &  rct  fcomninoignorarc,  quod  publi- 
fubUci,  cc&(olcnnitcrtlcnuntiatumc/fet,  aut 
quod  ncmoin  tota  Civitatencfcirct. 
/.  tertia  &  /.  /extd  &  l.  penultimaj.  fed 
fa^t.  ff.  de  iur.  &fa.  ignor.l  fin.  in  fin. 
ff,  pro fuo  captte primo  infin  extr.  de  ordtn. 
abEptfc9p.&d.$.  fed  faiH.  c.quant.  8. 
extr.  de pr^fump^t.capite prtmo  extr.  depo- 
ftul  .prd.  cap.  fin.  extr.  qui  matrimon. 
accufat.pofitb.l.fed,  etfi  pupiUus,%.i,ffJe 
inftit,  aclio, 

'•CLxxxv.  Csctcriim  ignorantia  luris  nun- 
Cur  luris  quamcft  inviftcibihs,  adcoque  nun- 
J^norantia  quam  cxcufarcpotcft  autdebct.  tcnc- 
Jit  vmctbt-  tur  cnim  homo  fcirc  quse  ofHcium 
M  fuum  conccrnunt  ;  &  in  aliis  matcrijs. 


tcnetur  fcire  cflTc  multa  qi7«ignorit; 
&.  haecadodoiibus  fciri,  i-i-  oquctc- 
netur  eos  confukrc,  &  luxta  cjnin» 
refolutionem  agcre.  tl:^dc  lura  pfO' 
ccdunt,  &dcbcntaludicc  fervarij  fivC 
alitigantibus  ignoratafucrint,  (tvcct- 
iam  dc  fadoignorc  ntur;ipfiquc  fecu- 
dum  illa ,  vc favorabilia ,  iivc adverfa- 
ria,ludicandi. 

Scd  quid  fiprobctur  ignorantialu" 
risfuiUcinvincibilis  Potcrit  excufa* 
re.  namminores  viginti  quinquc  afl- 
nis&ctiam  militcs  cxcufat,  l.  RegtiU-  ^^^^^ 
non.f.  pnmo  de  iur.  &  faSit  tgnorattt. 
quodifti  armis  intcnti  lcgibus  vacarc 
non  poflint,  nec  habcnt  in  caftris  lu- 
rispcritos,qiK)sconfulanr.  /.  ^-^^^JA' 
tur.  de  Itb.  illi  vcro  nondunvhabeant/Af<T 
politicairationisufum  ob  imbeciHit^' ^'^'^* 
tcm  ztatis.  /.  <juamvis.  vigeftm.  p^'^'^' 
C.  detur.  &fa^.  tgnorant.  ex  hac  do(firi' 
naCanifius  Rcgulam  grncralcm  edU' 
cit,  a  tque.  Addc  &  tgnorantiatn  lurifff^ 
compendtfs,  tuncdemum  obeffe  ^  /t  ignoratu 
luriscenfulti  coptam  habuera,  q^an  potut' 
ritconfukre,  velfud  prudentia  ita  tnftf^' 
ciusfuertty  utfacile fcire  petuerit,ignoran- 
ttamlurisflbt  detrtmento futuram.  L  tcgt^' 
la.  §,fediuris.  l.  tn  bonor.  lo.ff.  debon.pof 
qu3e  limitatio  prius  dcbcrct  cxamiiiaf^' 
quam  admicti. 

V. 

ATpoftuIas,  An  lurisigncrantiaifl^^^^y 
delidiscxcufct?  Rcipondeo, 
prsEtendi  ignorantiam  Icgis  ,  vclpc^' 
nr.  ApudDcum  ccrtum  cftign^^ran- 
tiam  lcgis  invincibilcm  ab  omni  ^  Lftt^ 
pa  cxcufarc,  adcoque  delid;um  "^*?,  ij /^^;** 
fc  ,   quod  Gf  ignorantia  invin^^'^* 
cofl^' 


FVNDAMENTALIS.. 


ral?^^'"';^-  homincsfcien- 
^^^atoictpraefumi  lcgis-folcnmtcr  pro- 

ii  (K  notitia  icgis  intcrdiccntis, 

vincib'r  '^''''''"'^^  P^"^ » i»- 
^cdviV     r  "^""^"^^^^^otapcena, 
ut  miciuspuniatur. 

^^«-'^^M/^./..^^/,^.  luUeLlterJ. 
Uefair^'-^'  ^  legcm.  Cornel. 

illam  R  S"^<iixirupcriuscxponcns 

VI, 

^i^^tandumdcniquccft  prtter  i- 

tyron  k'''''""^"'^^*^^^"'^''  &  hancin 
^oribu  "^^^^^^""^^&amultiscos^  cr- 
'^'«'«Jrl'";'''-  ^^&^ndaeftlex.  Qm 

qui  n^r  ^"^"^"nique  militi  tyroni, 
Wouid^^^f^^^^bcatfocer^  autfi 
cefe  '^^^fat,nondum  illudfcitfa- 
di,  qL.  r '^P''^  prudentcr  condefcen- 
mullr.  'i".^  ^i^-ciflTe  crcdatur.  Unde 


9^9 


t*s/^^^*^^  P^^orarc  Rationis  pari 

jgnorantia  cxcufante,  & 

R.eguiJ^^|';;^>^egimus  ,  addcnda  cft 
/»/?  '  ^*^^^u*f  ^nim  fiiccedtt  al- 
hubere,  £  ^i^noranti^  caufam  cenfetur 
^^^sPat^V""^  nontcncoi  fcircan 
^•^^^i  mod^^  iGgitime  lucratus fu- 
^^•■im,  H^l^^'"^  ^oncrarium  non  vi- 
ftimation  j^^P^Of^^is  I^O'^of^  ^ 
'Spj  ^^n-ero  6^rnnbonisfuc. 
•"^y.   '  ^^cuforL  ^.*^^coin.iuftcadquifi:is, 

^''^ctrui^r'r 

uU,niomaca,&fiveIis,.in- 


validcad  Epifcoparum  rromotus,  hoc 
ego  non  vidi  ncc  ccrto  fcio ;  fi  cins  Vi- 
cariusdcnominer,bona  fidc  proccdo 
nec  tcncor  contrarium iudicare,  quo-  Not^ccr,' 
ufquc  argumcntum  ,  quoda  pacifica  rr^  ;,(?,/7^: 
poflcflfionc  dcrumiirur,  quod  eft  ^otvS-  fionemnon^ 
fimum,clidatur./.  Marcellus.  vndecim.  $.  fi,f^(cyg  ^ 
prtmo  ff.rerum  amotar.  Lvtdeamm.quart,  pro^abtli-, 
tn  prmctp.  ff.  dein  Ittem  turando.  /.  fin.  cuk  tatem . 
fidetcommi/is. 

Huic  dcciinaj-quartajCanonicilu- 
ris  Rcgulas  fimilis  cft  illa  quae  exftat  1»  /. 
quialtmus  ff.de  hoc  titul, 

17  St  luris  naturalis  Rcgula  In  necef-  dcl- 
^farijs  (  nimirum  qua:  omitti  non  xxxmii. 
^o{{i\m)necmeremury  neque demercinur,  Necmen^ 
£t  cum  neccffaria  ctiam  fint ,  quif  mo-  tum nec 
ralitcr  &  politiceomitti  non  poffunt,  demeritiim 
eftluris  CanoniciRcguIaXXIV.  Quod innectffa- 
quismandatoludicisfacit  (Si  id  ncTfit  r^^. 
contraDEUM,  ncc  contra  lura,  ncc  Ptacepta 
Superiorummandata,  nccludexlimi-  civtltter 
tcsfua?  iurisdiflionis  transgrcdiatur)  funtne- 
dolofacere  non  videtur,  cum  babeat parere  ceffartoi 
neceffc'.  non  quidem  necc/Iitatc  Ph^rfica, 
fcd  morali. 


Porro  eft  rcs  necefraria  non  obe-  it,  ficon. 
dire  Uidici  p-^cipienti  confa  Deum;  traDeum 
alias  &  Sufanna  olim  dcbuiflfct        fint  Tneo' 
busadquicfccre,  Bcrfabxa  Davidi,  ^  logue  funt^ 
Martyrcs  Tyrannis  illis,  a  quibus  fu-  tmpoeibi^ 
eruntcondemnat!.  D.  Bcncdidns  ca-  /^. 
pitc  fccundo  Sanctas  Rcgula:.  Ahbas  nt- 
hil  extra  (contra )  praceptum  Domini 
{quodabfit)  debet  autdocere,  autconfit^ 
tuereyVcltubereM  Hieronymus  in  Epi^ 
ftolamadEphefios  6i  habctur  UJjuafi.j.cfi 
domtnw, 

Sicaiu 


THEOLOGIA 


Camftus 

tmpugna- 

tur. 


DCL- 

xxxix. 
rr£cepta 
Uidtcis ,  ft 
contra  lu- 
ra,nulla 
ftint. 
S,  Augufli- 
nus. 


Sic  ait.  Si  dminus  ea  iubet,  quA  non 
funt  adverfa  faniiis  fcripturisy  fubtfciatur 
Dommofervut.  St  vero  contrarium  prt&ci- 
ptatt  magis  obediat  Jpirttus  quam  Corporis 
Domtno.  nam  utdicitur Adiium  Apo- 
ftol,  capitc  cjuinto  o/^f^/r^  oportet  DEO 
magisqtiam  homintbiis.  Qiiamobrem  dif- 
pliccnt  veiba  G'anifij  in  expofitione 
huiufcc  Regulie  diccntis  ,  Ordtnartus 
ludcx  iujftis  a delegato  Itddice ,  teneatur  e- 
tusfententtamexfequi,  licet  fctat  effe  intu- 
fiam.quianecejfehabetparere  :  &  citan- 
tis  text.  in  l.ftprAtor.  7  5 .  in  princtp.  ff,  de 
/«^/c.difpiiccnt  inquani,  quialudex  il- 
le  fciens  fententiam  efle  iniuflam ,  dc- 
betillam  non  exfequi.  at  dubitans tc- 
netur  exfcqui  :  &  probabiliter  opi- 
nans  poHct  cxrequi  ,  aut  ctiam  foric 
tcncrctur.  Difpliccnt  itcrum  quia  con- 
tradicunt  fcqucntibus  ab  eodcm  Ca- 
nifioailcgatis. 

Sccundo  ctiam  eft  ncccflariiiin  non 
cbedirc ludici contra lura  aut legcs  fii- 
pcriorum  iubenti.  &quidcmii.4.  5. 
c,  ita  corporis  i^.  qtti  reftflit,  habcntur  pul- 
chra  Augiiftinivcrba,  quibusha:cdo- 
€lrinafirmatur. 

Oui  refifiit  Poteflati,  ait,  DEIOrdina- 
ttoni  reftfiit,  Sedqutd  ,  ft  tllud  iubeatur 
quodnondebeasfacere  ?  (  fortiijs &cla- 
rius  ,  quoddebeasnonfacere})  hic  fane 
contemne  poteftatetn.  Jpfos  httmartarum 
legum  gradus  adverte.  St  aliqutd  ittfferit 
Curator  faciendum  eU  ;  tamen  ft  contra 
Proconfuliubeati  non  uttque  contemnis  po- 
teftdtem,fedeligismatori  fervire.  nec  hinc 
debet  minor  irafci ,  fi  mater  prdclatus  efl. 
Rurfusfiip/eConfulaliquidtubeat  ,  &.a- 
itud iubeat  Imperator  :  vei  fi  aliud  iubeat 
Imperator  &  altud iubeat  DEVS;  quid  tudi- 
cas  ?  Mator  Voteftas  DEVS. 

Da  veniam  tu  Imperator^  tu  carcerem, 


ilie  gehennam  minatur.  Jiinc  iam  tibi  af- 
fumenda  eft  fides  tua,  tanquam  fcutum  i^ 
quo  poftis  omnta  igneaiacula  inimici  extin-  ^^^^',1.' 
guere.  & D.  Bcnediaus  cap.7 1 .  R^cgu-  ^^. 
ix  ,  Prami/oergoAbbatis,  aut  PrapofitO' 
rum ,  qui  ah  eo  conftittiuntur  ,  imperiOt 
cui  non  permttttmus  prtvata  tmperta  pf^' 
poni  i  de  catero  omnes  tuntores  prioribf*^ 
fuis  omtn  Charitate  &  foliicttudtne  ob(- 
diant.  , 

Tertio  ncc  tcncmur  obcdirelii 
dici  limitcs  fux  authoritatis  in 
pizccpto  transgrcdicnti.  /.  i.  i^P^'  ^^^t^' 
prtnctp. ff.de ferijs.  l.nemo.  13.  C.  deftf^' 
tent.&interlocut.l.fa^.  a  tudtc.  \10.W 
hoctttttl.cap.  II.  qua  fitintinfra.  eod.l  P^' 
ff.de iurisa,^;one  omn.  tu.  &c.  Coniu|' 
to  A\\\inillo pr^cepto,  nam fi ludcx li^^*' 
tes  fuse  authorit3tis;h,.Ti  transgrefl^* 
fucrit ,  non  indchodic  ilLpoic  o  n^' 
•garcobedicntiam ,  fi  intcrlinntcsn' 
authoritatis  fc  contincns  ,  mihilcg^^^' 
MTiapraeeeptiimponat. 

At  quarto.  quando  rcm  intliffcij ^^^td^^ 
•tcmludcxprscipit  ,  tcncturo^e^J''^  j;j<l/^^' 
fubditus  ,  ncchxcobedientiaillii"^' 
quam  nocerc  potcrit ,  ut  bcnc  "t>^j*' 
vit  Paulus  luris-  Confultus/.  non  v/«^' 
<ur.  $.prtmoff.  eodemtitulo,  'nno  ^^^^ 
noceretci  inobedieniia  ,  quoniar" 
nonpoteft doh.ff.eod.  alTignaturbafC 
g u  1  a ;  No« poteft  dolo  carere  ,  qui  in^Pf^ 
Magiftratus non parutt.  Undc,  fi  ^^^!^^^^ 
compulfus  aiudicc  ut  minori,  abi^ 
Curatoris  authoritatcfolvat,  nont^ 
netur  amplius  minori;  neccontra  n^^^^ 
minorpoteftfolutionem  agcre.  ^ 
prator.j.^.  pramittitur.  f  demino^^ 
Sed  in  tah  cafu  contra  ludiccm p<'^  ^ 
procedere.  c%^^^^^ 
In  hac  impombilitate,  quani.^^# 
picndo  ,  fundatur  quadragefimap  ,^ 

Iv-Cg 


ht. 


FVNDAMENTALIS.  321 

^^^^^^^^TmputmnonMet  ei.perquem  no  mative  Quia  fidcliter  >  fcrvit^qui  fa- 
ter )  ^^^f^f^^^i^uod per eum  (  Per/onali  -  cit  quod^poteft.  Favct  cafus  huic  (i- 
l^^^^factendum.  Quam  illuftrat  do-  milis,  quemeodcmmodorcfoluit  Ju- 
^  '■'na  quain  fupcrius  tradidimus ,  di-  r isconfultus  Vm\\xsl,^.$.Stuhm  3  fi  h^- 
.  entes  dari  adhisrcales  &pcrfonalcs,  erdt.ff.deftatultb, 

^'^^Sl^uocumque  modotandcm       I$,cui  parrochiaiis  Ecclefia  collata  ocxcn. 
^  "tjhositacfrcalligatos  perfonis,ut    cft,  tenetur  intra  anntim  adcptxpof-^'^''''''^'-''» 
onpolTitficriperalias.    Rcmexcm-    fe/Tionis  ad  facerdotium  promoveri; ''«/'''^^«f/^ 
-    ^JJpono.  Cum  cajlat.oreconvcni-    quodfinon  pofiit,  impotcntiaexcufa-^^^*A'^«''- 

t\ir,c.commi//a.i^  .(5".  i  .deelect.Hb.6. 

Et  Eccleft£  Cathedralipr£fe{ityfimunui 
tonfecrationis  intra  tres  menfes  nonfufte- 
cer  5  "^*  ■^^^P^^  ^^"^''^^^"i  ^^tisfc-  perintadfrucitiumperceptorumreftttutto^ 

l^"  poterittutaconfcientiare- 
b  es  illosextorqucre?  Ncquaquam 


'^»t  ftatuam  incidcret  mille  regaiium 
urnfl°'  ^"^^^it  in  moibumnecpcrc- 
«^celana  ^'^^"^ ^^!-^^  lapidcm ,  qui  crat 


e-  nemteneantur  \  &ficontratotidemmen' 

^^jj'"^* '''^^^^torqucre?  Ncquaquam  fesidfacereneglexeriut,  Ecciefttsipfojure 

CQQi^n^f  ^^'■^vcntio  rcalis;  nec  aliter  7/«f/>nv4f/,aitTridentina Synodusy^ 

jjj^^    "'^Seris.quamnbi  illam  ftatu-  y.cap.^.&i^.dereform.cap.zxon^onzns 


!lf^^P"aIibus  omnia  alitcr  {  contulto 
jriobii- 
sutrius- 


ill  ,  omnia 

"apwycpofucro,  fcio  cnim  dari  obii 
b«onesmixtas,qujEonciibus 
1    partisafreruium  qravari  )  Poiiam 
'^^''■quosparticulares. 
incid'""'  factus  iiimorbum 

(yj.  j]]"'^       noviuat'  cft  ut  experia- 


I 


^PL*    "At  incontra(ftibuspurc    Chalccdoncnfi  4^7.  i^.  frf/).  if.A^orma- 

ucnCicap.y6.&cap.quomamy^.dtft.uhi 
tamcn  authorcs  illud  negle.xertnt  cum  j^on^mna 
advertentialcgunt,:&ncgligcnti2eno-.o;;;/j/^;o^ 
mine,non  quacumq;  omifTionem  ,fcd  negligfn- 
culpabilcm  intclligendaputant.  Iln-//^, 
de  qui  cxcausa  rationabili  icnedifti- 
onis  fusccptioncm  diflFcrrctjVe!  qui  il- 
CQ^^^.^^^^^^^i^cgLilaria,  utprohetura    lamfufcipercnon  polTct,  omnino  cx- 
f^^p^^^^ '""Sjinquiritur ,  an  fub  anni    cufaretur.  Navarrus tn Manualt  cap. 2 5. 
fit>    P?|^*tprofiten;finondumianus    num.  iS.  verf  S.  Gonzakz ad  regul.S. 
Ij  Q  ^"''jamfanus,dcbcantmcnlcsil-  Cancell.-Gioffa.z^.num.i^i.Keg^inM^in 
j^n^^Dusffgrotus  fuit,nonnumerari?    praxi  fori poentt.  ltbr,  jz.tra^.i.cap  z^. 

profiteri  polTc.  If;ro7««fJ.  num.^2. 
quod    ■       <^nim  imputari  ei  debct,       Scd  quid,  fi  quis  impQtenttse  excufa-  x>  cxcitt. 
(icmo^"^!^'"^^^'^^triononfuit.    Eo-    tioncm  pi-xtendit,  impotemiaj  fitcau-  An  excufer 
ratioi^J*?^*^?  "^°^o  phiIofophabor,fi   ^^'  ^-^^"ft^^^  ^^^^^^^^^^^  '  .'iitCaninusjC)r(?f//r4f4 
ncus  f  1  Pra:lati  Iiccntia  ma-    in  hanc  regulam.  ^i.Quiftbt  ftecefttta-  impoten- 

Ijecuijjj"   ^'V^giftii  obedicntia  veftes    teminjectt.  Etiprohztexcap.unico.text.jia? 
ratrai  r^-^^^'^^'^c^&adIocafccurio-    de  commod.c.z.extr.de pof.  tnverb.culpa, 
P^obat '^'^^''^•^^"^  '  tunc  cnim  benc    zdiqijahetgiofamadl.^.^  fedinr^rdHm 
faccrct7  "^?^^^^"^»'^"^"dofacit,  quae   /.  Commod.i.ft  fidet  jt/JJor.  7.  $.1.  tn  fin.ff. 

Pet* '  ^     P^o^cflus.  qut fatisd.  cog.&  fubjungit  i. i  §.fi qtm  ta- 

tetn/jjA^  conccfTi  libcrta-   mcn.ff.fi quif-cautio  :  Atcoo  mn.uscon- 

toto     ^^"^^^^'^'^'hicr  ferviat.   Ipfc   fusehxc  ti  adcnd^  efll  e-iftimc  ;&pu- 
ncni  i^l^       ^egcrcll ;  anne  fub  fi-   to  diftiiigucndumomnin6eun::,qi.ri  fi-  Kotaid 
^^'Cntliber.>  KcfpondeoafHr-   bi  ncccfiitatcm  injccit,abco  qu:  inji  b^>!c 

S  f  c-. 


THEOLOGIA 


KotaidbC' 
tie. 


cit;  illi  cnim  ficulpabilis  fuit  ncce/ft-  ncre:  prior  enim  conce/Tlo  cft  coii- 

tatis  caufa,  noncft  jamculpabilis  ipfa  ditionata,5<:poftcrior  abfoluta. 
ncct ilitas  qiiam vitarc  non  poteft.   II-       Sicut multarationc  ncc cfTitaiis, 

lcautem  cjui  libi  nccclTicatem  iniicit,  quodidcmcft^impolTibilitatis^,  ovn^^' 

vitarc  ncccfTitatem  potcft ;  & nifi  illam  tuntuc  ( impo/ribile  enim  eft  illa ficrj» 

ex  caufahoneftainiiciat  [  notahocbe-  qux  nec.fl  irio  debcnt  no  fieri)  Iic  ci^" 

nc]  cxcu(ationcmnonmcrctur>  am  multaobnccefTitatcm  autfiunt,ai)^ 

yjjj  conceduntur,quae  ccflantc  lUanecem' 
tatc  non  dcbcnt  in  confcqucntia'^ 

V.  T  Ti€c  quadragefima  prima  Regiila  trahijjuxtaR-cgalamLXXVUi-/»^^*?^^ 

-  -t  -■•eil  de  re  impolTibili  quoadfub-  meraunt sraJfi nttjneunt.quapropterneiv 

ttoneim-   ftantiam,red  quiadatur  ctiamimpofTi-  fitatem  aliquando  conceffa  fitnt.  Qii? 

fopbili»     biicsquoadmodumadditafuitRegula  vim  habct  in  concclTionibus  publici^' 
hXVLcumnonfiutpereumjadquetnper' 
tinet,quod  condnio  impleaturybubei  debet 
pertnde  ac fiimpletafuijjk.  S. A nto ni n us 
Corre^io   lic  hancRcgulamexpIicat,utiIludfo»- 
fieguU.     ditio  debeat  dcleri  ,  &  fubftitui  in- 
Sedretici'  didio.  Sedtunc  hxc  Rc[»uIaLXVI.  a 


DCXcIV 

De  cofidt- 


0' 


privatisquc  :  Pctrus  enim,cui  x^'^'^^^ 
carnium  ufus ob  ncccllitatcm  concc  - 
fuscft  ,  non  dcbet  inconicquentii"^ 
hanc  ipfam  conecfiTioncm  traduccfc» 
&  vcllc  ut  cclTantc  morbo  etiam  fcxti* 
feriis  pofTit  cderc  carnGs.    Ncc  Bav^i' 


tur,         RegulaXLI.  vixdiftingucrctur.  Idem  ri ,  quibusrationebcili  SucciciAnJ?^ 

cmm {:{\.d'iccve,Cumnonftatp€rtcutin-  M  DC  XXXL  inquaJragcfimadcj^^ 

dicito('}u{rio,prxceptum)impleaturj)a'  ^tu  pilciumcarncs  conceflj:  ,  poA''?^ 

beridebet proimpletayMcd\CQtCylmputari  hodic  viconfcquentia:  carnibus 

tibi non debctjfi per te non ftat ,  quominus  quoniam  jam ccifavit  nccc ffitas. 
faciits ;  quod  facere  dcbabas.    Quod  fi 

adhuc  diftindioncm  intcrcfle  velis,  ]X. 
dic  FvCgula  XLI.aflcri  omiflioncm  rei 

impoflibilisprscccptajnonimputariad  pRa»ter  impoflibilitcftem  phy^jc-''^ 

culpam,6#addi  RcgulaLXVLvolunta-  >  &  virtualcm  quas  hucusquecxp^' 

tcm  obedicndi,  fi  tamenobcdircnon  "           '              ..  ....  - 

poflis pro  obcdicntia  reputari.  Et  h oc 

Obedientta  probatfoIumS.Antonin^excmploillo  quaj  finepcccato  Hcri  nequcunt , 

rirtualis:    Abrahamiparatifuumfilium  immola-  '^'  •  -* 


0 


fuimus ,  datui  impoflibilitas  theolog' 
ca  feu  moralis  lc"; 


9««?        re,ki  ab  cxiniifeco  impcditi  jcujuso-    li.  jf.  dccondit.inftitut 


10' 

posfibtlia  nominantur.  Nam  ut  l-K^ 


bcdicndi  voluntas  ,  viitualiter  obc-  venflimcait  Papinianus ,  0<f'«/^^^'* 

dicntiafuit,nam  rc  putata  illifuit  ad  ju-  dantpietatem ,  cxiftimationem,verecufi 

ftitiam.    Hinc  eft,quod  fi  tibi  aliquid  am  noftram,& ut gencralner  dtxertWy  1.^ 

conccdatur  fub  oncrc  quod  facias  ta-  contra bonos mores fiuntynecfacere  tiosf 

lcmrcm  ,  viuCEur  donotioncm  ftarc,  fecrcdendumesi.  Hincoruui  iH*^^^^, 

modo  adliibueris  omncm  poflibilcm  la  LVVxL  JSioneftobIiji.nortumcontr^,^^ 


diligentiam ,  &  fueris  aliunde impcdi-  tios mores praftitum juramentm  >  . 

tus.Scd  hoc  non  omnes  admifluri  funt.  quipollct  Rcgula  LXIX.  J«  w**^^/"^^^^^^^ 

Nota  tainen  aliud  cflc  concedcrefiib  fisfidem  nonexpedn  obtervari,  ^ll,.. 
  o.    !ii  11   t^rr,    •  rifatt»^^ 


FVNDAMENTALIS. 


_oma:us  a S.  Faufto  rhcfatm  itbr.  i . 
y  .57.«ttw.2.Ethabentur  inc.mma- 
rf,,^  ''^•^•'^imirum ,  7« malisrtfctndefi^ 

^or,  '^fyu.felercadnnplctur.  Et  vide- 
hanc  doannamigftorivifrcHcro- 
can.l?"'  ^''Qptcr  jurmrandiimdcdit 
"^PutJoannisBaptiftae. 
,„^j^^"^"^^3ndumift,nonomnej»ra- 
rp.  «ir'"  '  ^"^^  contra  bonos  mo- 
^^s3eflenuflum;fed.mult.dariobIiga- 
PmJ^^'  'f^^pcccam.noseruntcmina. 
nca^"'"'  i^^^-^^^cntum  fadumfinc 
cT  ^'''^  venialltcr  peccammofum 

h,^"^'  t^crnkr*"''^""^^''^'^»  matcriimortali- 

"'^-  '  1 ''n-cfinisnontanj^at  objedum, 
r ?m  ^"''^^'^'  fcdipfammctaaio- 
&n:r,^*"^OeftTTiakim  malitiafinis, 
qui  ob  obligatorium.  Unde, 

feri^  d  ^^"^  §'oriani  orphanx  promi- 
°^em,ftare  promiiTioiii  tcncbi- 


32  3 


^vcSufl^l'^""^^ 
lit^j «    ^  ;      ut  lautc  vivatjargc  po- 

^^^^'^«^opipcr^edat,  pcccat  quidcm., 
fub  i^^^  ^^^^nni  tt  nctur.  Tf?//^ i^ui 
^Hqu  pollicetur  fcu  daturum 

,t  nltcr  ipreciuidempoteftdarc, 
tccltj  "^"pot^-f^rccipercfor- 
^^mpc  ^^^"dalo,&  fi  fit  pcccat ;  at 
fe  datur  "^"^^"^^  tencbitur.Un.ieqiii 
vare  ^^^^  ^^^r:xs  juraverit,  dcbet  (c?r- 

n      '^'^^^^^^^^'^'^^^^ ^^P^-P^^ 
maiyj^         tamctfi  recipere  ufuras 
rcftit^^  •  ^      iJJas  recipit  tcncatur 
fit  ill.  '  "^lP"em,  &  c|ui  dat fortc  pof- 


Kefla^ 


Uttgttu7c\^\\cM'c,  quando  jura- Dcxcvn 
mcTitumfit  ita  contra  bonos  mores,ut  luramen- 
implcri  non  dcbcat;&  rcfpondco  tunc  tujncontrx 
omnino  quado  res  jurata  prout  jurata  bonos  mo- 
eft  (  ncmotcncturaliterrcm  implere,  res  obje^i- 
quampromifit  )  finepcccatomortali  ^.^, 
autycnialiimplcri nonpotcft  '  Vcrbi 
c;msa ;  Utro meocctfurum,?nefuraturmiiy 
mementtturumefle.    iuro  meinanfurum 
in  Rcii^tone Cafvtntana.EtfuniWa.  Cxtc-  lu.rantcn  " 
rum  hoc  juramcntumobligat,£^o;rro-  ttimcon- 
pter  vanam  glortam  jurb  me  daturum  effe  tta  bonof 
talemeleemofyna^n;  nonverohoc  ,  T.go  rriorcs  for- 
jurometUamdaturum  propter  vanamglo^  maliter, 
riam.    Qiiia  d  are  propter  gloriam  va- 
nam  mnlum  cft,ncc  finc  peccato  potefl 
ficrijHecobligatoricpromitti. 


X. 


Nemwem  teneri  ad  imiHle* 

ESt  PronuntiatumPhilofophicum,  dcxcviti 
Deus  &  natura  ntfjil  faciunt  fruflra:  Nihtlpra- 
undcoritur,  Fruftrafiertperplura,  qii£  ctptturjaf 
per  pauctorApojfunt.  Hoc  ipfumample-yfnr//r,4a/- 
xafuitEihica,  quajudiccDm^Crf^-  efficitur 
tttrantht/practpiuntfruflra^undc  orkiir yfruflra. 
Frjiflra  practpt  p/ura  ,  cum pauciora  pof- 
funt. 

Hanc  dod:rinam  alteconctpiens& 
fupponens  Bonifacius  intulit  iionnui- 
lascoMfcqucntia&. 

Prima,        ^«/('politicc&  p\enc)  Kihil dici- 
certttn  cfl,  certiorari  ulterius  non  oportet :  tur fruflra. 
quia  nihil  debet  ficri  fruftra  ,  &  c^flet 
fruftranca  illa  ccrtiorntio  ultcrior.Hxc 
cftRcguIa  XXX!.  Confulto  iWud po- 


ftii^  '^onpe  ^^^ondicerc,  quidatillas  //r/rHddidi;notienim qusccunqueccr- 
^'"<iel!,^*'^*^^^videb^^^*'-^^'-^^'^"er,daridona,&  titudo  phyfica  ,  <:rcditur  civilitcr  cf- 
'"'"C''  r^'^a^olvi^/  ^epugnareqi  injerminis    fecertitudo  j 


►  plcna  ,  fcdqusEtantacft, 


'"^'/cJ'*"  ^'^'^cndi^^  *^^^eoquepromiirioncmdc   ut  ignorantix  cxccptioncm  non  ad- 
^%nt     ^'sdifti^^^"^^^>*ptom!ftionededan-    mittat.  Undc  reusabfcnstrib^cdidis,  D^rftj/e- 
"'^*  fiusfun^?"^"^^"^  j"''^^  ca  qua:  ^upc-  autfaltcmiuiopercmptoriocemorarif/^/rfr/. 


52-4 


THEOLOGIA 


pe  reo  ec-  ^iet)et,vcIaljas,non  eritcivilitercertus, 
eleftafttco.     centumacia.  ^^. ff.de  rejudic.fun^ial.ad 
peremptorium,  eS.cum  aitquot.  il-fiqq-ff, 
de  judic.  Clcricusdelinqiiens  antc(^uani 
clcricalibus  privilcgiis  privari  polTit, 
tcrtio  monendus  &  certiorandus  cft,  c. 
contin^it.^<l .extr.  & fint. excomm.  jtinilo 
c.  conjiitutionem.jojeodem  ttt.in  6.fice- 
T>e  excom-  tiam,c|uiaJudiccEccleliafticoeftcxa- 
munican-  minandus  ,dcbetcert6fcircterendam 
flQ^  efle  ferio  illam  cxcommunicationcm, 

nec  ccclcfiaftice id  certo fciat, n ifi ter- 
t  i  6  prae  m  o  n  i  t  u  s .  cfacro.  4  8  .extr.  defint. 
excom.juncio  c.conftttutionemycitat<y.  Sic 
ctiam  in  aliis  cafibus:  Juracnimfpe- 
Certitudo  cialiadecernunt,  qusedcbeantcircum- 
(ivilis-      ftantiae  interefle,  utcertitudo  politica 
adcflc  crcdaf  ir  :  Nam  in  judiciis  nc- 
mo  rcus  certo  politicc  crimen  commi- 
{it,nifi  duorumcontcftiumaffirmatio- 
netonvincatur>  &:ficin  reliquis. 
f.v  inHtilt     Secunda.    Inutile  &fruflaneumnort 
nihilfeqtii-  dehetfructum  neque  damnum  inferre.  Pa- 
tur,         ter,quia  alias  non  eflcc  inutilc  nec  fru- 
ftraneum.  Qiiam confcqucntiam  ex- 
prcfTitBonifacius  duabus  Rcgulis  vi- 
delicet  ,  XXXVUI.  Ex  eonondehet  quis 
fruifum  confequi,  quod  niftts  exifitt  impug- 
nare.  EtXXXVll.  Vtile non  debetpertnu- 
rtlevitiart. 


XI. 


inofRciofi  crimen  ob jccit ;  Sc  ciim  (cn' 
tentia  Judicis  dccbrarctur  ofHciorm"'' 
&verumjcgatumraltemfibiin  eordi- 
Clum  haberc  voluit.    Scd  hoc  ipru^ 
ncgatur,&  applicatur  fifco.  l.Paptnian  • 
2.§.memtniffe.defnoffictos.teftJpoteftleS^' 
tum.  5.f  i,ff,  de  iis  qutbus  ut  tndtg.  /• 
falfts.6.c.adl.CorneUefalf  Et  ratioelt 
quod  co  ipfo  quo  quis  valorcm  & 
dcm  inftrumenti  injpugnat,  inutilc 
judicioprommtiat,  &  jure utendiil^^ 
ccdic.    Et  fi  illi  reuuntiavic  ,  "^'l 
adlegare  nonpotett.rf.f.f«w  olintfr^r 
nem^ 

Ignofcunt  tamcnjurafatcntitelta' 
mcmumcflc  verum,  officiofumqj 
voluntatem  ttftatoris  nec  fidclitat^'^ 
produccntisoppugnanti  ,  fcdinv^U* 
dum  defcdu  folcnnitatis  alicujus  jn^^ 
rcquifitxcontendenti  j  tamctfi  con 
dem  nato.  d.  l.poft  legat.$.  &  penult .  ff' 
iis  quibtis  tndig.      Ignofcunt  curatofi 
&  tutori  infavorem  pupilli  agerc  noii 
potcnus.§ftinter.tnftit.  de  itioffic.  teft^i^^j 
l.adverfus.  30.^.  i  .ff.  eod.  de  inofficios.tejt-  - 
cum qu<£datn.z.6.c. de admtnis.tutor.  *b 
nofcunt  etiam  cuicumquc  ,  q"'^ 
fcntentiam  ab  inftrumenti  '^^V^^j^., 
tionc  deCif^h  .memimjfe  &Ulia*S'C'^^ 

quij.utindtg. 

xrr. 


REguIa?  XXXVIir.  excmpFa  funt.    H  Egul«  autcm  XXXVH. 
TiiiuscumurqereturaPauIoquo-    iVfunr.   Ambrofius  mj^^^^^^^  J^///^^^''^ 

neinfinuationcdcdit,cumtanicnta^^^ 

tumquingetospoflet.An-nc  '^^/'l^ ^ft  pri';^'^'' 
cft  valida?  Quo  ad  quingctos  vaU^^ 
in  q  11  i t J  u ft i n  1  a  n u s ,  i  n  V  ali d  a  qn o  ^ 
cclfu.No cnim utile  ab  inutiii  antP 

fibilc  ab  mipoffibili  vitiaridcbet.  i 
cft  diccdus  noluiffc  darcquatu  pot 
quod  dcdcr-t  plus  quam  pot"'.^^  /-^1.  s^^'' 
mtis,i^.juncl.l.penult,c.de(lotiatto*^ 


DCIC. 

proponun-  «-^  1  iiius  cum  urgeretur aFauIo  quo 
turexem-  dam  inftrumentOjilludfairum  aflcruit, 
pU,    I     fcdpoftcacu.n  condeninatusfuit,  il- 
Prtmufn^  luJ  profc  adlegavit.    Et  refpondctur 
non  pofTe  componi  cxccptioncm,aIic- 
lcgationemque:  nam  fi  adlegari  po- 
tcftjdamnari  non debct;  &  fi  damnari 
dcbet,  adlc  gari  non  ^oiQ^k.c.cumoltm. 
Secvndum.  19.  extr.de  cenftb.  FrancifcushaErcs  ab 
inrcftato  contra  tcftamentumfaldaut 


FVNDAMENTALIS. 


h  ?  ^^^^ 


"^'Js  mi!Ic  ab  ufuniTb  recepit  poil  an- 
»uni  miile  fcxcenta  redditurus.  An 
piia  contraaus  illicitusea  ad  nihil  u- 
urariotcncbitur?  Non  a{rentiar.Pri- 
^ocnimtenebiturdarccapitale  >  Sc- 
cundo  iegitimum  au6:uarium,hoc  cfl:, 
l^^^^e&quinquaginta,  hoccnimlici- 
^"ni&rationabilccft  ;  &licitum  rati- 
^.^^biliqiie  ab  illicito  &  irratipnabili 
^tiarinonpotcft,  Porrocapitaiedan- 
^i^ufurario  dcfinivitj  ureCoiifuItus 

Communcauauarium  (  hodic 
^^^"^lucin  ccntum)  refpondit  Papi- 
^''^}U.pecum^  ff.de  t^fur.ik  bcncta- 
contrarium  judicct  Canifius  m 
_  ^  ^eguUm  ,  omnc&  cnim  ufuras 
^  Pi^cepto  Canonum  c(i'e  illicitas. 
^S^jfinomine  un.uMrum  quinquc  in 
^^^tum,quxfolcnt  dariintelligamus. 
calatctsquivocatio,  namin  jureci- 
^|i^ujrut-adiciturquidqu!d  lupra  for- 

Jidditur ,  adcoquc  ufijra  inlieitam. 
^^^^'citamdiainguitur.  Etinjurcci- 
qu^d  °  ^olet  ufura  dici  illud  foliun 
p  ^^j^ftccxigiturfuprafortcm. 

^'"^o  inutilis  circumftanttiasadjc- 
jjj|.°"^^<^tusconcradus  nullus  rcddi- 
p  p  ^iMo  ,  fi  prudcntcr  colligcre 
Pof^"^^^  ex  illainutiiiscircumftantiaE 
ier'^!?"^<^ontrahentcsnon  proce^hr- 
^.*^*'io;quia  fi  conftet  illos  contrahtn- 
ce^'^'"'^^voIuntate  ,  nihilfadurndi- 
fi  jlj  "I^         Ua  omnes.  Secundo 

jutcrd-  ^""^^^^  ^'^  pofitivc,hocc{t,lege 
Vjj^  'crum  ,  &  ab  utilifcpararinon 
i^^^^^'  "^^cncnotavit  Ulpsanus/.  r.if. 

aquaquati.  Tertio 
^enl  .  ^""^''^     impedimcntum  diri- 
dai.^'  "^"^tacnimfuntjquas  hocmo- 
'''fritantur. 
pQr  ^ 

^irimentia  Matrimonii  im- 


Erf!^^^.^^^notafunt;aliaadjungo.  In 
^^cipatione,  Acccptilacionc>  hx. 


rcdicatis  Aditione,  Tutoris  dationej 
diciautconditiouisadjedio  eftimpe- 
dimentumdirimcns,  rationecujus  u- 
niverfainutiliterfiunt.  /.  actus  iegitnnu 
j-j.ffeod.tit.  Et  ctiaminEledioneE- 
piCopi  erit  impcdimcntum  dirimcns, 
iiiaici  ad  illam  admittantur.  c,  Maffana, 
'yS.extrJe  eieifion;&c, 

Egimnsdepo/tbiittate  &  impofibilitate 
pr£ceptorum,ut  Canomci  lurisReguiasalt- 
quas  exponerntius ;  adderc  voio  tncidentem 
hancDiJputationeWyqu^  Caput  LXVIII.  Re- 
guiaD»Benediciidilucidat,&exajntnatyquo 
fenfufanclus  Pater  jiifferttobedirejetfi  tm^ 
posftbiiia  prdctptantur. 

Q_  U    ^    S   T    I  O 

I  N  C  I  D  E  N  S 

A»  Patres  Benedicfini  ohedire  Prd- 
Uto  deLeant ,  quando  pr^eci^ 
pit  tn?posJtbi' 
tul 


DCCI. 

Omnispet' 
fecliocrea- 
ta  divtn<t 
parttci' 
patto  efi. 


HOminmn  quantamcumq;poten- 
tiam  pcndcrc  a  Deo  in  contro- 
vcrfiam  plaufibilem  vcnire  non  potcft: 
id  habcniHS  quod  nobis  conccffam 
divinitus^&nullamomninoperfedio. 
ncm  qua  Dcus  carcar.    Ciim  igitur 
ipfc  non  habcat  impoffibilia  jubcndi 
potcftitcm ,  confcquenscftillamho- 
inincs  habcrenonpoffe.  Saneiftam 
potcftatcmHetcrodoxiduntaxat  Dco 
affingunt:  primi  itviPatrcsnegarunt,  Deum  pof- 
quorum  fcjifaRomana  Ecckfia  cocli-  fe &folere 
tus  do6a  in  fidci  ariiculostranftulit.  tmposfibi- 
Deusimposfibtita  non  jubet  ait  S.  Augufti-  Itaprdctpe" 
nus  ;  Quam  ipfam  fynodus,  Triden-  re  afferunt 
tina  periodum  intcr  Canones  tcnen-  Hareftar- 
dos  Rcligionc  propofuit.  Ergo  Bcne-  ch£,ne- 
didusimpoffibifianon  jubct ,  none-^4»f  Pa- 
nimipfcmajorDco  ,  fed  jubcndo  ad-  tres,& 
monct  ,  ut  faciamus  qua^  poffumus,  Doftores 
Sf^  i\oi- Catholiit^ 


'32  6 


THEOLOGIA 


nosquc  ipfc  humanitus  regulari  do- 
ftrina  &  coelitus  gratia  percnni  adju- 
rat  ut  pofTimus.  Si  hspcomniavera, 
nnde  irrcpfit  inRcguiam  fcxagcfimum 
odavum  capirt/'  Eius  ranetitulumfi- 
nc  horrorc  non  leg-as,  cjus  contcxtum 
fme  praerumtionenonacceptes,  fme 
dcrpcratione  non  capeflas.  Lcgo  in 
frontc  S4  Fratn  tmpsfibtUA  injungantur. 
Hsrco !  Qutd fuavifTnnus  Pater  didu- 
nis  ?  Aut  fallor,aut  refolvet  ad  impof- 
fibile  ncmincm  mortalcm  obdrmgi. 
Sed  nos  miferos!  &  impofribilcpoHe 
a  Prxlaio  injungi  ftatuit,&  effc  impof- 
Caput  fibilc  quod  hoc  abomnibusintclligi 
LXVilLne-  poflltconftituo,  Sicipfe  zkyficutfra- 
gul.  Bene-  trt  aliqua  forte  gravia  aut  Dnposfibtlta  tn- 
dicttnx.  junguntur  .fttfctptat  quidem  fubentu*:mpe' 
rium  y  cum  omni  manfuetudtne  &  obedien- 
tta,  Quod fi  ofnntno  vtritmt fuarum  vtdertt 
pondm  excedere  ,imposfibtlitatts fu£  caufof 
ei  qutfibipraeftputtenter&opportunefttg- 
gerat  ,  non  fuperbtendo  aut  refiftendo  vel 
contradtcendo .  Ouod  fi  poftfuggefttonem 
fuam  in  fua  fintentta  Prtoris  tmpertumper- 
'  duravityfctat  jumer  tta fibi  expedtre ,  &  ex 
charitate  confidensde  adjutortoDet  obedt- 
at.  Ut  obcdiam  jubct  ctiam  jubcnti 
impolTibilia  !  qui  ergofacian^quxfi- 
cri  nonpoffunt?  quidquid  cnim  pof- 
fumfacere  ,  fieri  potcft,  & quodfieri 
poteft,  non  debet  appellari  impoffi- 
bile.  Resfancdifficiliorcft  ,  qnam 
hiicusque  fuitcredita;  tantautfecun- 
do  viJeatur  calamo  &novisftHdiisin- 
digcre. 

D c cii.  Multa: equidcm ,  fi  finccre loqua- 
An^femper  mur,in  Reguia  S.  Bcnedidiperiodi, 
bcfie  expo-  qu^eaut  obfcurae  autditficiles  ,  juxta 
^nJturRe-  Lcgislatoris  mentcm  cxplicari  non  fo- 
^gulafanct,  jcnt.  Obfcurasexpolitoresnonfcm- 
jBenedt^i  }  pcrpdfluntbcncexponerc,nec  diffici- 
lcsvalunt.  Condonandum  illudcftde- 
bilitaii  humanajmentisj  id  fragilita- 


ti  voluntatis :  quorum  prms,quia  nO- 
bis  invitis  accidit,  imputari  non  po' 
teft;  poflet  pofterius  fi  fieretprivata 
authoritate.  Remiflurrfummumrigo- 
rem  tcxtus  Caflincnfcs  fic  inquiunt, 
fujfultiauthoritate  ApoJhlica,quadamRe'  in^^' 
guU  dubiadeclaravtnnis  ,  modtficandoc^' ^^^^  t%^' 
qudajheravidentur,  Etoftendunt 'Oli^^^gftdd^f' 
Ecclefiajcfll  Monachiscondefccndcre  ^^^^^^ 

&  R.egiilaefc-veritatcm  mitigarc*  '^^' fuHi^^' 
teriim  intcr  obfcura  Rcguix  Bencdi' 
dina?  Capita  nullum  omninb  poteit 
cum  hoc  fcxagcfimo-odavo  copom- 
quod  nullo  illuftrant  Gaflinenfcs  rcho- 
lio,  quantumvis  aliailluftrcnt,  ^ortc 
territiiextusdifficuitatc.  HocEgo^^' 
put  olim  juxta  communcm  Ienticn<*| 
modum  in  Commcntario  expofui ; 
quiafemper  nova  dubia  excitantufjO' 
perx-prcrium  critnovaidcm  rclcgc^^ 
atttetione,novisidemcurisdiIucidar^'  P^ci^i' 

Dicoigitur  impoflibilitatem  "'"^T 
riam  conliderari  poflc ;  vcl  in  finc.  Ijl 
in  re  pra:cepta,vel  inprarccpto  ^?f^^?^ple^' 
net  feexparte finis, ciim  rcs  pofltl^il*^  i^  ^^^liS) 
in  ordinc  ad  impoflibilc pra:cipitu'''^^ 
fiPetro  praecipereturcondirc  cibos^J^ 
ftatua  comcdere.tjidenim  quod  int^ 
cafu  prajcipcretur,  omnino  efictpojij' 
bile,&tame  impoflibilis  finis,qui 
derctur.  EttuncPetroinutiliaabfoI^ 
te&impoflibiliarefpeaivc&finalitet^^ljjVi*?^^ 

prafcipi  crcdcrentur.  Tenct fe  exp^iYf^^^^ 
praceptAtmposfibtlttaSyciwn  respr^^^P 
tam  fit  ardua,ut  fieri  non  poflif*^^*^^.^ 
ipfa impotentia habet fuos  gradus.l  i  - 
moenimimpoflibilia  dicuntur  ,  ^ 
diflicilima;  quia  confiderata  human^^ 
fragiHtate  natura:  vidcmur  P 
fe  nobis  pcrfuaderc  utvelimus 
limafacere,  tametfi  ccitumfit  "^^^ 
poflc  faccre  i\  veli  mus;  &  harciunt  qu 
dicunturpoliticcautmoraiiterimp  ' 
fibilia.  SecundGimpofllbiliadi<:|^^^^ 


FVNDAMENTALIS.  ^27 

fit,  qut tamctficommiiniterab  aliis   raculoscteflatiiseftracicndo,  uttan- 


'^ominibus  ficri  po/Tint  &  folcant ,  Pc- 
t|-ivircscxccdunt,quieft  i  adcbilis,ut 
j^iafaccre  tamcUi  vclit,  nequcat?  & 
P^^^^onalitcr &  comparativc im- 
POihbilianominantur.  Tcrtiodantur 
|«ipofnbilia  humanitus,qua:  ab  homi- 
citra  miraculum  ficri  non  poflunt. 
^  ^h^comnia,  dcrcbus  bon  s  aut  in- 
jj^'^"tibusintenigcnda:quiadema- 
s^8c  fupcriore  lcge  intcrdidis  Arti- 


Une 


culisf, 
fi 


cptimo  &  o(5tavo^radabo.  Tenet 
f^^^-Qx!^^^^^^  ^P^'^^ p^^<^^ptt  tmpofibilitas  , 
^     ea  jubenturquffilicitejuberinon 
P°"^'nt.  Ethocacciditpnm^^ficxcc- 
or  &K  ^^^'^^"^^  Authoritaiis  Supcri- 
^ochxc  dicuntur,attcntata.  Sccun- 


dcm  illu  J  lignuai  virclccrct&  fru<Sum 
faccrct. 

Hujus  Joannis  mcminitTurrecre- 
matain  comm.cap.68  noftra:  Kcgulae, 
fcd  Pcrezius  ibidem ,  citat  CafTiani  li- 
brum  quartum  ,  &capL!t  vigefimum 
tortium,  &paul6mitior  poft  annum 
primum  radices'  cgifle  baculum  &  vi- 
ruiflcteft:atur. 

Sedtu,AnPraeIatoinutiIiaprarcipi-  dccv.' 
enti  fubditus  teneatur  obedire ,  invc-  Ponitur 


fti 


gas.? 


qu&fiio. 


Rcfpondco  duas  dari  authoru  mo-  Ancejfante 
pinioncs;  altcram,  qu.^docetccflarc^Jw^ff^f 
lcgis  vimin  particul.iri  ciim  &fi4iisftd-/Rci* 
aBqunusin  particulari;  alteram^non 


obcdi^^^^    ^^^'^^^'^'^^"'"^""^^*  ccflarelegisvimin  particulari.cum fi 

ponat^^V^^-'"^^^''^^"''^       ^^^^'  "^^  adapquatus  in  particulari  ,  ccflare 

bilitcr     .^^"^^'^''^^'^['^^^^■^^^^^''^P^oba-  tnmcn  cum  finis  adxquatus  efl*et  iu 

cemrr^^v  '^P^^^^P^^^*  Httandemfi  communi,  Et  quidcm  in  hacmateria 

"^^^lfllimcmalam.  .,;;j.k;  C.J  :   


icmalam. 
omnia  vcniunt  impra-fentia- 
'^"idifcuticnda. 

A  K  T  I  C  U  L  U  S  L 
^     >  ^Hibu6  impojpbilia  rejpeeii^ 
'^c  &findit€r ,  id  eH ,  inHti- 
lia  iniunguntur. 


nodabitur.carus,  in  quo  finis  adsequa- 
tus pui  ticulariter aut  univcrfalitcr  cef* 
farc  pofTit.  Et  ne  cxempla  mutentur, 
cxplanemus  & illuft  cmus  pofuum.Sc- 
niortuus  bacuium  illum  funm,  quo  vi- 
ginti  annis  folidis  aridorum  mcmbro- 
rummolcdcciduam  fuftentarat,  plan^ 
tavitin  hortodiligcntcr;  jam  tibipra:- 


So^^^'""^^^^/JtiIjtcr  injungi  poflunt;  cipit,ut  diebus  fingulis  hydriam  cffun- 

^'lutili  "^^- ^"^"^  ^^^'^^*^  praDcipicnti  das,  iIlumq;quousq;agatradiccsirri- 

Ur^^t^^}^^  ^^"^"  Patrum  vitis/^rfrM.  gcs.  Sedtu  fapiontior,quam  dsbcrcs, 

fiitut  c     l^'  ^    CyflTan.  ^.lib.  dcm-  hoc  tc  ccnfcs  prarccpco  non  ubftringi, 

do^f  •     '^^•H-^^ft^^  mirabilc  hu  ■  &  fic  ais.[  Qiiando  finis  legis  ceflat 

Wvr.  j"^^^^*^^^'^^""^^  parttculari  ,    ccflat  ipfa  lex  er.i; 


in 

parttculari  ,  ccflat  ipfa  lex  er.iam 
peret,iitr^"^-J^^""^i""^'^'''^^"f  P^^^^"  particulari  :  at  finis  hujus  legis 
^^'■at'rio*^'^'^'^^'^^^'~"' ^^""^P''^'^^^'  ccflati  crgo  &  Icx.  Probasminorem. 
'^^'fcepit^'^[j^'*^°"'^.^^~^^^.'^^  '    Qi^^^  qiiotidianairrigatic^noneftme- 

^""^  fum^  ^  pr^icipicntis  imperium    dium,  quo  vegetat  vavitabaculoina- 

^^•■^t  vefn^  •^'^  diftarct  aqua  ,  ut  de-  bcnc  capiam  fingulas  Icgis  tibi  impo-  L.tbor  ma- 
P^^^iverer'^^^^^  "^  '"^"^  poffcttun-  fitx  ciicumftantias  expendo.  Dicoi-nuum  Re- 
1^2^^ Hbi  im^*'^r^'^^^ r"^^  iniegros  gitur  primo  iaborem  ^anuum e{fcfc-^«/4  5..JJi^ 
^^^fibip^^^     '^^^^^''^^^'^^^"^"^    cundutnrcgulam,  adeoquenonpofTc  nedtai 

bt-atam  eflc  obedicnt iam  mi-   rcligiofum  Bcncdiam um a  tali pr^ccc-  praapitur. 

pto 


328  THEOLOGIA 

-pto  cxGufarf  ratione  msteriac  ;  nam  ideo  certis  temponJm  occuparidekntfr^' 

Cap.X!LVIII.cxprcrsejub:tur,  .ut  ali-  tresinUhrenianuu.Et  inferius,/«;«»<?'*' 

quibus  lioris  Monachi  laborcnt mani-  turei opus quGdfactat,ut non  vdcet.  No^* 

bus.  Scdquiarationefinisvolcbasex-  illudiii^o,  notailludttf ,  &dircefineni, 

imi,illum  coniiderabo ;  dicam-que fc-  qui  manuum  labori  pr2figitur,non  el- 

cundo ,  tuam  inftantiam  non  habere  Xc  iucrum  pccuniarum led  otiofitatis 

iummamvim,  rincgctur,quoJproba-  profcriptioncm ;  qux  quidcm  ot*^^' 

biliterncgaripotcttjceflatcinparticu-  tas,etiam  fi  rigctur.biculus,adcflcnon 

larilcgisobligationcm,  camadacqua-  potelt.  EtriiorteadhBcputcskicrutn 

tus  lci^is  finis  ccflat in  eodem  particu  -  a D.Bcnedi<5to rcfpcdum,  icgc  Capi^ 

lari.  Cseteriim,  cumhociprum  quod  LVIl.  &  vidcbisipios  Monaikcrii  A''- 

probabilitcrncgaripoflcaflcFO,  tenc-  tihccs  jubcri^rtcs  fuas  exerccre_o^ 

am  dcberc  probabiiius  conccdi  ,  nc  charitatisauomcntum,&ri.fuperbelcc- 


Quo  deht  - 
antmodo 
expomle- 
ges? 


Vlrtutis 
prjiflAntia 


contra  mcam  doftrinam  quidpiam  vcl 
probabiliter  admittam ,  dicam  tertio 
legisfincm  tunc  in  partkulari  non  ccf- 
farc :  vcl fi  me  putes dtcipi,  illum defi- 
gna.  Anexiftimastuo  quotidianola- 
bori  prxfcribi  in  fincm  fi'udificatio 


re  videantur^ccflare.  Sircmibcnc  con- 
(ideres  manuum  labori  corrcrponde* 
utfinis,nonlucrum,non  commoditas» 
non  valctudo,rcd  mcraran^tit3s;  nc^ 
hoc  eft  in  codcm  manuumlaborc  p^' 
culiarc ,  nam  in  Kegula,  miilta'  rcsn^^' 
ncmaiboris  f  minimc.  Sic  ticbetlcx    tcrialesprxcipiumur  ,qua:nonpar^u- 
cxponi ,  utnonincurratftuItitia:no-  rientfinesmaterialcs,fedfiintindic;^ 
tamlcgisLitor;  &quidcm,  qui  vellct   obfpiritualcm  profcaum.  Jcjumali-^^^^^^^^^^ 
adhibcrclaborcm  ,  ut  aridus  baculus  Jutcm  frangunt,artusfri^orcrcddi  l 
rcvircfcerct,c(rctftultus.  InahunK)-    lentincrtcs,difcipHna:&ciliciacarnei ^^.^^^^^,^» 
mnin6,eumqucaltiorcmhaeca(5tiore-  .maccrant,  &  omncspccnitcntiar  pr^^  ^^'^, 
gulariscollimat.  Scdin  qucm.^  Pcrc-    ftcrnuiit;  qux  omniatametfi  valctu-- 
zius  inexpofitwne  cap,6Z.num.i,  fcntit    dini  non  inutilia.modo  ,  kdSc-^^,^^^ 
hujusmodi  ordinari  prazcepia  in  exccU 
fam  virtutis  prseftantiam,  quae  vel  pra:- 
fumitur,vcltcntatur,  vclprocuratur: 
&  quidem  talis  finis  dcficcrcnon  po- 
tcft  ;  quoniam  aridi  ligni  irrigatio. 
non  jam  intcndit  fincm  illum  .,  quem 
hucusqucputavcrasi  fed  tuam  utili-  ' 

tatemfoIummodb;nimirum,utquan-   ^ehlsy  quibu^ politke fiu^noraU 


trat  ia  vidcantur  ,  a  Regula  funt  J')^ 
ftituta  ,    quoniam  plurimum 
ma:  profunt  in  fincs  altiores  aflii*^ 
pta. 

A  R  T  I  C  U  L  U  S 


mposjibilta,  hoc  esi ,  dijf^^^^' 
lima  iniun' 
cta. 


ta  fit rcfignatio tua  magiftro  &./piritu- 

alimedico  innotcscat^utconlervctur, 

fimagna;  intcndatur, fiparva  ;  pro- 
Cur Mow4- ourctur ,  fi  nulla.  Manuum  labor  a D. 
.(■/;;  Benedt- Bcncdi'i€t.o  inftitutus,  non  quidcmut 
ciimlabo-  aliqiiid  materialc lucrcntur  monachi 
ffwf         laborandoj  fcd  ut  fpintualrtcrprofici- 

Mus}         ant.  Caput  illudRcguIic  XLVIU.fic    occidcrcpotcratv& iftcrcp  ^^^^ 

ihcipit.   OtiofnasinimicaeslaiumAi  .&    derc,  tamctfiinutroquc  conccoti»-^^^^ 


TAIia fuerunt omnin6,quae ^^,^-^^^  0o i^r 
z.Abrahamoprxccpta  ta^ia^ 
^.?.io.i3.l>ctro,.quorumiIlc&^j;^^.^^^^^^^^ 

'cacna/'^;^;;r^? 


FVNDAMENTALIS. 


'ohts 


>t  animl  rcnitcntia  &  fumma  in  o- 
P^ns  exccutione  difficultas.    A  qua 
'  ^^rumeximercvclisobexftafin,(in 
|"cntis  exccfluvidifleilla  rcptilialcgi- 
"0  negarcfuiffe  impofitum  Abraha- 
J^oprjtccptumdc  rc  xlifficillima  ,  & 
j  2ndo  amori  illi  patcmo ,  quo  crga  fi- 
s  obftringiiTiur,  moralitcrimpofTN 
""'>nequaqujmpotcri5. 
•  Ca        ^^"^"  videtur  intelligcndus 
.^^^"slmperator  i^.d  cap.ip.prxci- 
tta  ^l'^^^^'^  devouone tolere^nusjugum, e- 
tiob    ^''^f^^^^^^f»^quod  a  S.Romana  fede 
""^yofitumfueut.^-hocpro  reveren- 
^^^^^Vmantta  quA  tUam  tenemur  vene- 

{r^z'^  ^^'2»^  G rcgornis  lih.  z f  4. 
.     ^^^^iooJifi,cap  contra  moretn)c\ui 
'  ctio  ^olerare pattenter  etiamcorre- 

'  fi^^Y^^  ^*^J"fl^tm ,  efe contra  morem  Ccde^ 
f  '  ^'^.^""'^ninjuftecorripi&fulli  nc- 
liticr  fimplicitcr,  fcd  po- 

com^  *  ^"'oc  efl  juxta  morcscivilcs  & 
mmunesi  vcUlarius,  diflicillimum 

fian^^^*^  ^."^pofTibilitate  loquitur  Caf- 
fic in  ^'^^'  ^P"^  Smarngdum  tn  cap.  68. 
''us  ,5^'*^*^^** obedientia,qu£(mC' 
^uidl^J^^  obedi.ens,qui)quamvis  alt- 
futten^^^^'"^^^^^^^^ ,  mJjil  tatnen  dtf 
tttjf^'  -^"f  ^^^7«4  bxfitatione  perficerc  ni- 
D^,  1'  ^^^'^^^ tinpvfsibiiitate  murmurans. 
'^tum/  cflcD.Bcncdi- 
foj^  ,^^^t^'iiatusSmaragd^cuicon. 
(neiiiA^^iP.^^^s^enelsin  fuis  dial 


ogis 

XXVI.  )  ubifrcin- 


'  ?^^^^fto,qutn  muitijum  h£c(qtu 
bantur  '''P-^^  fcrtbit)audiunt ,  r«r - 
^«'^^Z?//;'^''^'^"^^^ '  ^^^dtnfanum  &  ftul- 
ViodeJ^^'"^^''^  "ftpojrtbuta  cogerCy  ad 
^^^^yiUt  n  r^^  ^°^^ttni jugum fmtve&onm 
^^^^^ifiibl  "^"^  er^^^rwwz  mhil,6-ubi 
foM^ll^  """^'ft^fitmandata^tbtnutla  tm- 
'  ^'^^dariiis^&exemphloco.Lo- 


gici  ftpisftme  utuntur  iUo  termlno  ImpofTi-  Jntpophilt 
bilia,«<?«  qutdequodfiperariullomodopof  ^pttdtogi- 
fintyfed cumgrandt  dfffieultate.  Im  po (Ti  -  ^os qutd < 
bilc  ergo  htcfumiturproeoquoddtjjialeesi 
factu,aut  videtur,  Et  confirmatur,quig. 
cum  S.J^graviaaut  impofibtlta  dicit,  vi- 
dctur  duobus  vcrbis  Synonymis  uti, 
ncc  impofTibilium  vocabulo  alia  figni- 
ficarc  ,  quam  gravi/limaveldifficilli- 
ma. 

Harc  eft  illa obedicntia:  via^quaPau-   c c  v iii 
lo  in  ccelum  cogitanti  demonftravit 
Antonius,  &  dcfcripfitRuffiinis///'.2. ^"^^^^^*^- 
cap.^z  devitis  Vatrum  bifce  verbis.P^w-  Ruijinus, 
lusycum  adiiJJetAntonium ,  ut  iter abeofa- 
lutis inquireret ;  tlle intuens  homtnem fim- 
plicis  mctura  ejfe^  rc/potidtt  et,ita  de^nwn  e- 
um pojfe falvart/t  his  qux  a fe  dicerentur,V' 
bedtret.    Tunc  tUe  ,  omnia  quxcumque fibi 
praciperetffa^turum  ejfe  rejpondtt.  Vtergo 
promisfionem  ejusprobaret  Antoniue,  ante 
fores  celluUftanttyHk  tnquttiexpefta  meo- 
rans ,  donec  egrediar.  Ettngredtem  Anto- 
niits  manfit  tntrinfecus  per  totuindiem& 
pertotam  noctem,  per feneftram  tamen  ex  Pauliohe  • 
occulto  frcqtienttiis  rejpictcns  vtdebat  eum  dtentta, 
tndefinenter  orare  ,  &  nusquam  prorjits 
movertyfedftare  in  aftu  &  rore  noclis,&  tta 
ejfe  mandati  memorcm ,  ut  neparum  qui~ 
demloc^moveretur.    Er  quidcm  m-Itis 
vidcrctur  impofribile  Antouii  manda- 
tum,omnibusdifficillimum,fcdaPau- 
lo  religiose  obfervatum  jnobis  ad  imi- 
tationem  propofitum  ,  fifimiliacon- 
tin^atanoihis  fupcrioribus  prarcipi, 

ARTICULUS  III. 
De  eo ,  cttircJpeciivcirrrfosfibiliA  in- 
tunclA  i  hoc  eft  ■posftbilia  quidcrn  fed 
ingradu  tmfo^fibilt.  Vbi  mnbu  de 
imvosfibiLttate  Decdlogi. 

'Nunibomincm  minus  altcropof-  dc  cto, 
le  ccrtum  omninb  eftj  non  \uT\x.Hominum 
T  t  omni- 


u 


THEOLOGIA 

mcro.^.fic  inqiiir.  Au^uflintis ait , Anif^^^ ^^^jjfi^ 
Det  non  capit  dcimpopbtUtatefoldtiutti'  .^^^^ff 
mne  enim  defidtrtmn  tuncjoletraticnc^i^l'  ^^^^? 
ti^ari,cum  dcfideratum  tmposfibtlefit  h^l^^' 

•   ^  '...Jl.,  ttnt)OS  i' 


viresnut'  omniumartiujilcs  vircs  ,  ncc  arJmus* 
^ai€S^  Multipofl\>nr,vbi  unus  fuccumbcrcti 
&  ubi  hic  cedcrct ,  ille  viuccret  fjnc 
fumma  moUftia.  Si  fortc  tibi  ali- 
^uandoprseccptum  ,  6juo<lvircs  tuas 
upcret,  pofitum;  jliius Rt ligi .fi mc- 
mincris  ^cui  injun<ftum,ut  immanc  fa- 
xum,cui  movendovi\  coho  s  fufHcc- 

ret,  vcrtcrct&cvolvcrcr.    Hillorium   — r-j    •'    ri  i.f^s 

dat  Camanus  influut.  Itb.^  cap,  i6.  \xhi    lum  tamen  fic  amantt  hac  i>npo^Jl^'^„ 
afTcrit  Abbati  fuo  adquicvifll  illum  ,    pr<xbetfolatium,  quominus  ardeat  o^J^J  '  (f» 


Amorii  tojnen  violentia  nuUa  imposp' 
btiitatefranatur;  nam  etfi  ammam  ter 
rena  habitatione prejfam  (Sap.p.)  tmni^i^' 
Jam  liitOyilUJelicitateex  tntegro  frui  off^'^ 
mno tniposfibile. omni  h»mini  conflet. , 


adqu 

protinus  applicui{fconcri&  pc(ftus  & 
brachia,  tanroque illnd  impctu  & co- 
natu  volvere  contendiffc,  utnonipfe 
foliim  fudbre ,  fcd  &  faxum  ipfum  pcr- 
funderetur.  Qiii  tamctdin  hocope- 
rc  oculis  corporcis  non  vidcrctur  pro- 
fcciflc.nonenim  faxum  movit;tamcn 
confuleratus  incorporcis,vidctur  pro^ 
fccilfc  &  prodcflc  ;  profecifle  quidcm, 
quia  fummi  mcriti  rcfignatio&fubmif- 
fio  illa  fuit;  prodcfl^:  autem,quia.in  o- 
bcdicntiae  cxemplumuniverfispropo- 
nitur  ,  ut  ad  refolutioncm  illius  gcnc- 
roli/fimam  univcrfi  opcrationes  luas 
climcnt. 

Dimdf^fii-  Saneubirestantapra?cipitur,quan- 
tudtne  obf'  ta  ficri  non  potefl:,Pnwo,pr3ecipitur  ut 
dtentid,     incomagnitudinis  gradu,  quo  como- 
depoffit  ipfafiat,^er««</o,confuiiiurut 
melius ficri  defidcrctur :  &  ut  fiat in  al- 
tiori  gradu  quo  poflit.    Miilta  habc- 
mus  iftius  vcritatis  cxempla  quxpro- 
dcritrelegere  riutexponcrc. 
Dccviii.     Lego  apud  Matth.iz.  d  Marc.  ii. 
Exponitur  Luc.  lo.DtligesDomtnumDeum  tttumex 
pttmum    toto  corde  ttiOyex  tota  anima  tua,&ex  om- 
prdceptum  ni  mente  tua,    Et  ift:is  verbis  cxillimo 
DtCAlsgt-  imbibi  pracceptum  &  conlilium.  Quo- 
rum  illud  fubflantiam  ciiLc^tianis  rc- 
fpiciat,  hoc  intcnf^onem.  Prodi.rit 
audire  mcum  Bernardum,vel  quicu  n- 
que  ilic  fit  ,  quilibrumdcdiligcndo 
Dco  compofuit.  Capitis  cnim  il.  nu- 


et  babere  quod eptat.    Ouo  tamcJt  deftd^''  ^^0^ 
rio  y  etfi  ratto  excedatur  ynon  offendff  ^^1^^  tf^^ 
Deus. ,  qui ftmilequtddam  videtur  tnnufj}^^  ^.^^j  ^y, 
pracepto ,  [  Dili^es  Dojntnum  Deuw  tnf^*  ^  .  -> 
ex  toto  corde  tuo  extota  antma  tua  ont 
nimentetua.  ]  Quod  tamen  tn  hacv[  ^ , 
mortait  ,  vel potttis  morte  vitali  i ^^^^ ^,^^  0^^^. 
pojfetmplert  (ncmpc  fccundum  o^i^^'^^  ^^c^tf 
pertc(ttioncm  confultam)  tam  ^^^^"^/^jtf^. 
btiSy  quam  authorttattbusconflat.  ^fl^^^ 
mni  tamen  homtne  debere  optart,ne}»o^  *^fsp 
qHiambigat,    Vndetn lujh defcnptton^  ' y^^t^^^ 
<r/r«r(l-'fulm.i  f  i  .)lnmandatistuis  VO^  ^^ip- 
mmis.  \  Velle  ntmu  efl  plusvelle  qt*^^  P  K 


fe.  Quojenfu  &  ego  dtctum ptito  ( ^'^"^^'^^ 
AdoltJcentuU  diiexerant  te  ntnti^']  ^  ^ 
entm  [  mmis  ]  mfJuprapoJJear^^'';^ctf^^ 
Inflnttus  qutppe  &  tmmenjus  efl  Dctts  i  ^^fi* 
qHemtenditamor  eortan,  ut  nullti^  P  ffieP} 


qnem 

ejfe  ftnis  vel  menfura  amorts. 
fic  amansantma.  Etjintmupopr^' 


ntis  tamen  velle  fuo  ;  neccaptt  de  hac^^^^^ 
posfibilitate folatium.Jedpotius  ^^fi f^^ ^0 
crementum.    Vtdes  tgttur 
tnfuperabilu  eftcharttat ,  omntajup^^^  ^nj^^^ 
tta  eflinfatiabiltsyomnia  voratis ;  cr      .  lili^' 
piaparittnopiam ,  dutn  ^^^^'■'^^^ff^^eX' 
dem  delittu  amp/jtts  tamen  tndejtdet^ 
ardefctty  qu£  etfidcnturad  plenttt*  ' 
nunquam  tamenadfattetatem*  .j^j,, 

Hac  laca  inftruauslcgcm 
Bcncdidinam  expiicabo  : 
paraphrahjvcrbis  etiam  Bernar  > 


FVNDAMENTALIS. 


33r 


cro  luci.  Sicdifcurro; 
^nterni  ^^^^  merc  internos  fiibiici  Ecdcfia- 
J^'««»<  jurisdiclioni  (quodtametfipro- 

^'^^ffio.  r^^  Ji^s  ncgctur,  probabiliter a  mul- 
'"%«fp!."^^'^itur,  &  examinabiturinferius) 
^ccix/  ^"Pponens, 

^^Uti.  ^  [TCJIcndi  difciplinam  doccri  aD. 
'''ntind,.  ?^^!^^-»<^^oden.<crans,apcrio  Rcgula, 
^^"•fc  ^''i  Caput  XIX.  incidcnslcgohoc 
^l^ufitg^  pf*ccptum ,  Sempermemorcs  fmw  qued 
"^^^fepheta  (Pfalm.  2.  )fervite  Dmmo 
^l^tmiore.    Et  ttcrum  (Pfalm.4^.)  Pfal- 
ll^faptentcr.  F.t  (  Plalm.  157.)  Ut  ccn- 
f//^^'  pfallam  tibi.  Lrao  conft- 

^^^^'fs  qualiter  oporteat  nos  m  cenjpe^u 
'^'nitatii  &  A n^chrtim  ejus  cjfe.  Et  ftc 
^^^^Jis  ad  pfallemium,  utmensnojiracon- 
^^^det  voci  noflr.u  M  ihi  lcmpcr  mcrni  - 
j^^"«^pricipitiir,&hocimpo{ribiiccft. 
^^•rjo  fum, naturafragilis,quei« con- 
j^^<^tudo  oblivioni  mandandi  fuamfa- 
J^tem  rcddidit  fragilioreni.  Qi>i  cr- 
fc^potero  Dei,  Aivgclorum ,  rcv  ercn- 
^.timoris  ,  ^circumfpcajonispcr- 
ft^^*^  ^"«iiiniffc?  Sinc  fomno  &  di- 
•  ^  ^'^"ibusmultis  banc  vicam  agcre 
j^poflib^lc  cft.     Tubcor  Dcnm  ku- 


fcmperlabiojhabcrcmentem  vo- 
j^^.°"^*^"ain,&utrumqucimposfibiIc 
^  '^o-  Et  inter  duoimpofTibiliaad- 
tcm impo^fibilius.  Oin  mcn- 
j.^^  ^o  voiucrem  Vvuari  porcro  ,  & 
^.qjIU^^'"^  adrctia  ,  qui caip^aducc  & 
lyjj^^j  ^'^^'ccper  univcrfa  volito  in  o- 
pcic"'^  ^'rtutum  maie.iis  hofpes  &: 
^ain  P*^'^*"^  •  inmiicriis  domefticus& 
ti,, j  ^^*^^^ •■  S^i'""  vel femel  n uicf  am  aiit 
lll^^-aheiuando  '  ' 


a 


patna 


appi 


rchcn- 


,„^P  ^"amcogito?  McjcE^cobftri- 
fj^jjj^  /  -^"lOGbedicntsam.impoU 
"^orm'^'^^  "^P^^ris  pcrfvntifco.   At  a- 
.tcfoi        "ou  capit  dc  imnoiTibilita- 
ium.      tcrrcna  deiidcria,im- 


pornbilitatisnotitiamitigctur,  meum 
nonpoterit:  ardct  divinitus ,  &nul- 
lum  iic  ardcntiimpoffibilitas  folatium 
pra^bet.  Non  poflum  faccrc  quan- 
tum  m"hi  cfl:  injun(5tum;  faciam  tamc , 
quae  potero:  petam  pluspotTe ,  &ob- 
tinere,quod poftulo  dcfidcrabo.  Hoc 
cnim  defidcrio,  cifiratio  videaturex- 
cedi,non  otfcnditurfcddiligiturDeus: 
qui  fimilc  qniddom  videtur  indixiffe 
PrxiatOjCuiCap.  IL  Regula^abfolutc 
prxcipitur  ,  ut  omnta  qudi  cJfcDomino 
docuertt  contr^trta  ,  tn  fiw  faclis  iudt- 
cet  non  agenda :  trt  non  phu  untuametu'1 
quam.titiis :  utfempcr  cojfttetr  quod  anim/u 
fufceperit  regcndai  :  ut  femper  ttmeatfu- . 
turtimdifcusftovem  &  ftt  de  ftbi  comnwjis 
antmabiis  folltcittts  ,  quac  tamen  invita 
hac  moribund.i.in  hac  animamagentjC 
morte,/uadchitiir  implcri  non  poflc. 
9nmo  enim  impofribilecftomnij  fjce 
re,quaj  doccnuis :  nam  &  omnc  vcnia- 
lc  pcccatum  fugicndum  dicimus,  nec 
tamc  n  omne  cavcrc  polTumus.  Suundo 
quipotcrimus  unumamarc  quantum 
altcrum ,  qui  quantum  amcmus  ncfci- 
nius.  Hac  legc  tcncbatur  Bcrnar- 
dus:  Bcnedi<5linuscrat ,  Abbaserat: 
&  tjmcn  fatetur  ingcnue  ncfcirc 
(juantam  proximum  amer.  Sic  c- 
n-m  Hpift.  LXXXV.  VVilhclmo  loqui- 
tur.  Kcfcto  qua  fiducia.non  Joium  de  tuo, 
fed  ^  de  meo  corde  tam  aperte  decianm, ut 
pliis  amans,  inqutens ,  mtnus  diltgar  ?  ilac 
quippe  funt  verba  tua,  O  fa  utans  renes 
&  lordaDeuSi  qut  unmfol luJitttA  diverfa 
fervorum  tuorum  corda  dtrerjis  grattis  ve- 
lutTadn6  illuftras  ,  quod dihgam  Hlum  ex 
dono tuo  &  fuo  mertto,tu fciSyC^  ego Jentio, 
Ouatemts  autem  dtligam  tufiis.,  (jrego 
Kcfcto.  Et  tandcm  terttb .,  ijui  po- 
tcrimus  fcmper  cogicarc  ,  femper 
timcrc  f  O  DEUS  !  impotcn- 
T  t  2  tiara 


PraUfuf 
prttireex* 

c?np'ode' 
bet: 

fercns : 
F.t  futu^ 
tum  ^udi- 
cium  cop 
tare 

Kemo  om 
ma  qt^^t  do 
cet,poteJi 
facere. 
Ketnofett 
quantum 
amet. 


Deus  StL 


33: 


THEOLOGIA 


Segdtia  tiamipram  cognorco,&  indefupcrbiis 
favorum  pavo  pcnnas  elationisdimitto  ,  &  te 
favorin-  favente(^  ncgarc  favores,quibiis  poflc- 
nrdumefi, mus fupcrbirc ,  favor  cfl)  conipior  & 
hami  ior  ,  qui  fortcfuperbcfccrcm  (i 
pFura  poflem.Mcminifre  tui  diviiii  fcr- 
vitii,legc tuam mcditari,  tc  lingua  col- 
laudare  mentcm  captivamrQtincrc, 
cjuocldoceo  facerc,futurum  timcre  ju- 
ciicium,poflinnquidem  fedfcmpcr 
non  poflum.  Poflum  amare  fubditos,. 
fcdcEqualiter  amarc  non  poirum.Quid 
igiturfadurus,.nc  oftcndaris.  Faciam 
c^i\x  potcrOj&defi  Jcrabo  quenon  po- 
tcro.  InR.cgula,  fccundum  quam  tc 
aufpice  vivcrc  profcfliis  {um,volam  ni- 
Hiis.  Nempc  muho piura  quam  pote- 
Yo,  Si  cfFccl:us  dcfic ,  aflcdiis  oannino. 
fatisfacict,  quienim  tui  fcmpci-memi- 
nflc  non  pofllim,  poflum  vcllc,&  volo 
fcmper  poflc.  Qux  fcmper  ficri  pra:ci- 
piuntitr,  ncfcioquam  mimcnfitatcm 
pra:  fcferunt,  quaetusc  infinitac  maie- 
ftati  confona,diflbnct  mca?  fragilita- 
ti.  Et  quidem  cum  amo  fatisfacerccx- 
aftc,fi pofle  mcum  examincm,nimis  a- 
mo  ;fivclle,  miniis;  amocnim  facerc 
plus  quampoflum  ,  &  poflumfacere 
niinus  quamvolo  ;&tamcnnoncapio 
deimpoflibilitatcfolatium,  fcdincre- 
mcntum  dcfidcriii  &  quidcm.  folatii  i- 
pfa  carerktia  fine  folatia  c(fe  non  po- 
tcft:  fi  cnimmih.ifoIamini  noneft,  non 
poflefaccrequa:d.fid.ro,&  tcncorre- 
gulariter;  fummo  cft  mihi  folamini  dc- 
fideraxefacereplus  cjuampoflum  ,  & 
dcficcrc  alcge  potcftatis  dcfcclu ,  non 
vcro  culpa  voluntatis.  Vidco  igitur 
infujKrabilemeflc  charitatcm..  Non 
iplainmanuynonin  pcdc,noninmcn- 
te,rcd^on(ift  t  inpuvd  voIunratc.Sit  il- 
lamancautciiciatur  a.d  aratrum  ,  ille 
claudus  ut  viam  mandatorum  currat, 
£tm;nsamcs  aucimmcmor  ut  te  prje- 


fcntcm  contempktur,  hxc  omnia  im* 
poflibilia  fiipcrat  charitatis  aftcdus- 
Dcfidcrabo afFcduofc manum  pedctn 
&racntcm,quibus  careOj&latiari  no^ 
potcro  ,quia  fi  omniaofla&mcmbra 
meadixeriiit  ,  Domme  quis  fimilis  ttbi^ 
piuradcfidcrabo  haberc  ,  urplunbus 
linguib  &  motibustuam  pollim  M-ij^' 
ftatcmlaudarc.]  Sicego.  ^^, 

Hic  difi  urfus  fo; mari  poterit verbis,  dC 
quse  deiiimam  cxferm(.ncXjlI.ii^^^' 
na Domiiii,qui  adfcribitur  D^BeriW^f' 
do.  Cuius  Auchor,.  quicumque ip/^' 
piuscft,&num.iQi.  ficinquir,  (juali^^^ 
tn  ejHs  dtleciionc  manere  debeamus  fei'^^' 
tur.O' dicit.lsi  pr^cepta  mea fervaveritffy 
manebitts  in  mea  dil€cttone,ftcnt  Patrti  fi^^^ 
praceptafervavi ,  & maneo tn ejm  dtle^^^" 
ne.']  Qm  habct  uuresaudtendtyaudtafiy^ 
q^ui  habet  cor  tntcUtgendiy  intelligatMf*^r 
ranojiraposftbtlitattf  vtdetur  excedere ;  ^^'  ^^f^l^^ 
res  amjni  &  corporisyac  n/fus fuper^edttu^ 
untverfos^  Pr<£ceptum  quodnobisDoif^^^^ 
tmperat confiiium  eji nofirafalutii.^^^^  ^ 
amdcm  fandioncm  prxccpt  van^ 
confultivam  doceteHc,  &nofti'«i""'!^^^ 
folutianenv  cvidentcr  contlrmat , 
nimipfum  fuppofuimus  fub  hujus  »  ^ 
ticuliinitium.  Lex.  cnim  dc  ^^^^^^^^ 
neDcijcftprsBcept  va  quoad  ^"'^ 
tiam  ,  coiifultiva  quoad  moduUi 
mcnfuram,  cujusrutione crcditur 
poflibilis.  Ecce  inft^  uimur,qui 
niusprsfcepra  viribusmaicraobfe*'!^ 
re;  talia  cnim  non  exJcdunt  ^^5,^ 
nem  coi 

.fihi,&ob(bingutquoa£H"^ 
ftantiam,&cxcitant&iuadcntqi|^^^ 
mo  dum.Modus  diligv  ndi  Dcum>  ^^^^0y^f 
mnes  obtcrvar.tias  icgularcs  Pj^L,f///^%. 
ipfum,cftfincmodo  ^H^^^^^j  L  f^<"'^!rf/ 
fime  ftatuit  S.BcrnarJus  travh^^^^ 

gendo  Deoy  cap.  6.  num.  \  6 '  9"^'^ ^r^-pu-  P'^'"' 

carpitBci  caga.ius  Abailardi 

lus,/«  ^pifi.colitra  p.BernardHni^^^^f^^^ 


FVNDAMENTALIS.  335. 

^^'//^      ^8^^^'-'"eJi(5tinapor!txrintran(5^io-  qi)odipfc  praccipjat  omittaiTius;&hoc 

Re-.  f^^Y"^^^^^^^^^'^»^^"'"  ccrtLim  lit  tmpQf-  fufficerc  jA-.dicat  S.  Bcrnardus ;  omnia 

^^^^^ '^.^^'"i  nonpoflc?  Rcfpondcola-  enimt]uxcomprjEciunturcumhocef- 

^j^^  ^    j^^sngiTicntu&luerum  char  ta-  fccriv  o  amore  fiint  eflcntialitcr  con- 

\s,Ad.!o  hanccflcduphccm  ;  ahasc-  nex  i.Confuht  fccundo  ,  utDcum  ame- 


ptoDciaio- 
g/tfidojri' 
maposftbt- 
Ita. 


nun  in  adu  ,  ahas.  confiftitin  affcau. 
^^.j  "<^i^ionem.mc  docuit  mcus  Bern  • 


fi^r  ^^^^/ufliccre,  utlcgidivinxratisfiat, 
fe«  g^^^clcgeilla,  DiligeDommum.Deum 
^S^^^^k  T^"  ^ ^^^d^  f «^.  &  ^ota  amma.tua, 
^■^ernar.^^^/^^^^^^^^fi^tetua.  Etmecrudtt,  ut 
*''»cf/fti  "efT^-^'^^  '"'^"^  Dccalogi  lcgem  non 
*^*r.  ^^^/'^t^lligcndamdjafeaufcddc  ef- 
^^u-  Hoccfli.utputcm  nonprar.  ipi 
om  Deum.diligamus,fc-d  ut 

niaii!afaciamus,qua:facerct  ,  qui 
^  ^^"^'ifjme.cumdcm diligcrct.Scd cur 
§0  balbutio  ,  cum  poflum  uii  elo- 
Vcuibus  vcibis  m»i.Bcrnardi  ?  Detl- 
'  ^«'C  operue^iputodatamcjfc  legembo 


nus  in  co  aft-'e6his  gradu  ,  quo  pofli- 
mus  ;  ut  pcrfc<5fciiis  &  intciiiius  euma- 
mareconcmur:  hoceft,  ut  intcnfms 
amarcDeum  velimus,  aut  faltcm  defl- 
d.rcmus  velle. 

Non  alitcrinfecundatabula.  Prxci- 
i^\\.wvprimo  utproximumamcmuscffc^ 
(5live;,  Obedimus,cum  nullailli  ncga- 
musd^bii»,  nccalicjuaminfcrimus  in- 
juriain,.  ConfuIitury^r««^^,ut  eum  in 
al;quo  intenfo  gradu  diligamus  ,  &: 
concmurintcnfiiis. 

Non  fccus  in  obfervantia  regulari. 
Pra'cipitu'7>r/w;o,amemus  R.cligionem 
pru<5licc  &  efl^cdivcifpcculativus  cnim 
ordinis  amor  virtutes  cxcrccre  non 


De  Amore 
ergaproxi' 


^ffeii  ^*"^.'*"^*^'^"'''^"^/^''"''*^»"^-  ^^^^  potcft.  Confulitur fecundo',\\i  cjus  prjj- 

^ad  '^'V^^^ ^^^^^^^"^^'^^ ""^^^^^^^^^   cepta  inaHquo  gradu  perfcdodihga- 

ij^^^^^'^^^^^^  mus  ,  &pcrfeaiusconemur.  Quod 

fiato^^  *  <7^ri.^r«r  &fubditus.  cjus.  mandata  cxftquamurpra?cipitur; 

'^'^J,^^""^'^^^^^^  qutaexopertbuslegis  fuadctur  utaltiori  &  exccllentiori mo- 

pj-^JJ^J"fi^^bitkr  omnucarocoraillo  Acct'  doobcdirecuremu.^.   Hinc  ego  ,  cui 

^_^lJ  ^■*^PP^^adatu,fentietes  defeClUyCla-  pra:cipitur  (cmpcr  Dci  mcminiflci  cro 

t^eiu*^'^^^^^  fft^/ww;  &  mifirebitur  noftri  Dei  mcmoc  ubi  congrue&commode 

ribi  ^'^j  quianon  exope-  debuero,indiguero,potucro,&boc ex 

ffioin  '^V'^ '7^''^/^<"/ nos,fidfecuvdum  vi prxccpti ;  at  cx  vi  confjlii conabor, 

i-J^^.^^^^^^ordiam^i.Timcixh.i  x.)faU  ut  frcqucntcr  Deum  praefentemhabc. 

fiy^^^^  ^^q^f  hoc dtxerim,ftqutdcco}ifin-  am,  hoceft  fere  fcmpcr.  Dcfidcro 

^^rfrf^  '^f^^^^'^^^^"  ^^S^  fi^'P  wandatam.  fcmper  habcre  Dcum  prjefentc, &  quia 

^nie       ^^P^^^"^ <^onvemre  tnde  velma-  hoc  ipfum  dcfiJerium  infinite  intcn- 
c^^^^P'^^^revtde.tur,quQdcum{Lucx  6. 
firoA^'-^^^ ^^^^itm  ( Diltgiteintmicos ve.- 

qui  Qd        ^P^^^^"^'         {Bemfactte  his 
^^ftntvos.) 

■  <^ept."^^^^^^^  primunvDccalogi  pras- 
^  le  dic '^'         Hetcrodoxi  impoflibi- 
•  poffib^p^*  "^nltapriccipcrcfcaomnia 
ilia.Praetipit  enim prtmo^  ut  Dcu 


De  conver- 

fattone  & 
obligatione 
regulari. 


DePrdfin- 
tia  Det. 


puim  actiJerium  mhnite  intcn- 
fum  U  pcrfcdumnon  eft  ,  defiderabo 
habcre  dcfldcriumimmcnfum.  [^lUta 
tamen  ha:c  omnia  qux  de  adibus  in- 
tei'nisdida  ,  poflc  ctiam  applicari  c-x- 
ternjs.fimccum  fcntias  dcoccultis 
non  pofle  EccIcGamjudi- 
care.  ] 

Tt  5  AR- 


THEOLOG I A 


ARTICULUS  IIII. 

Dc  hlsyquihm  frnctfiuntur  humam- 
tus  impophilta,cju£  fieri  Ji/^e 
miraculo  non  fof 
(unt. 

•pccxii  TlUmaninis  irnpofTibilia  ilLi  funt, 
Dt  wnw-  humana  virtuteficri  nequc- 

culu,  unt ,  nec  tamen  im[-o(ribilia  .^bfolutc 
dicuntur  ,  quiaficri  iriraailose  pof- 
funt.  Multaliucpcrtincntralcj^imus 
inScvcroSulpicio,&:p  .rcipucdialog. 
i.in  quo  Monachorum  Orienraiium 
virtutes&prxrogativ.isciiircrit, 

Hujusccmodi  impc/ribiln  non  in- 
jungi  a  Rcgula  Bcncfirft  naopimtiir 
JoomicsBcrtcIsincap.  68- Rc^  Br 
ncd.  dialog.  mihi  pag.  44;. ub;  r  ^ 
StoUdumclfetnvperium ,  utlfdrens  juhSitu 
quoquo  modo  compeUat^ut  Mofellnm  exhau- 
riat ,  transferat  montes  aut  colks,aut  certe 
horas  quu  ^uadraghitafvaneat  immobilis, 
Oportet  fanhn  ftmtltbus  fungos  &  Japtdes 
ejfe  auditoresyubi  tam  ftupida  (  nempe, 
Ahhatumyingcnia  vigerentt  quod  profe^o , 
vttntme  vultut fiat  SJ^enediCliu ,  commen- 
dins  utfine ftico absque  uUo  Mtercandt  wt?- 
doohedientiacertamen  infacltUbus ,  etiam 
Ji  imjfofibiita  naturs  tmposfibtlttjtti  vtde- 
antur,&c, 

ncc-jcni  Sancmc  ctiam  judicrcDcustcn^an- 
dus  non  cft;ncci!]apr:icipicnda,  qua? 
reclufo  m'raculo  impoffibilia  jutiican- 
tur.  Qiisfi  prudenterprxcip-antur, 
obligabuntprop.irtc  poffibili,  ni  pro- 
b ab i litcr  affc r i  p ofli t, i t a  S u periorc  vel- 
Ic  inferlorcsobftrini^erc,  ur  adtotMm, 
aiit  ad nihiltcneant'ir,quod  inimultis 
contingir.  Nam  cum  Finispraecipitur, 
compr.T  cipiuntur  omnia  media  nccef- 
faria  vel  nf  llum-  Nam  fi  iudicaturti- 
:.h\  m  RcgcmGaliiarum  CQftvcnicns,ut 


Parifio-s  adcas  condicitnrt  nmediafW 
rtineris  pnrtem  faccre poiTis,totum'n0 
pofris,ad  tnediam  viam  cxcurrere  nuHo 
modo  tcncberisquia  rcs  prxccpta  non 
pendet  ab  itincrc  partialitcr,  fed  omni' 
notoraliter,  Non  inq  :amtotn  a  toto 
iti:icrc  parsa  parte;  ledtotaa  toto,^ 
pars  ctiami  toto.  Qiii  cnim  lotum  u* 
lud  pcrcgit  &  ^'^«^gi  hora  intcgia  lo' 
quutwsfuTt,noi;  potuiflct  mc*iia  hora 
Regi  loquijfi  itin  ris  cgiffet  dimidiumJ 
omncs  enim  &  fingula:  irincris  p^^ * 
tes,fi  non  pcrvcni.itur  ad  finem  ,  ni"" 
profunt. 

A  'R  T  I  C  U  L  II  S  V. 

Dehu.quihwYesdttentdt^yqu^^v^' 
lide  prAcifi  nonpojjunt,  in- 
ducfji, 

ATtmtateprscipit fuperior ,  cxn^  ^j^t 
transgrcditur  terminos  fua:  ^K^iCtf^' 
thoritatis.    Transgreditur  primo,  ^^r  {^f 
ccrto  fit  intiufus ;  yff«W^, fiintruui* 
probabiliter;  f^rTT/o ,  ft  a<5tus  mcrc 
ternosprxcipiat;  quarto,  fi  cxtcrnos 
leves  gravitcr ;  quintoy  fiexternosie^ 
cretos  fub  pcena  corrcptionis  pubi*' 
c«;  y^Affo,fipr2ter  regularcs.         .  jinf^c 
ExisTiMo  PKiMo  nuUum  ^''f^^"'^^^//»^'" 
fum  obftringtlegelataafuperiorecerto  ''^;^^^/'^ 
rr«y&. Caetcrum,ut  aliquiv  certoint'*"'  ^^ii^c^^- 
fusdicatur,  temeritasfubditorurn  f'^" 
lufficit.   Ccrto  irregularcm  Abbatis^^^^jf^f 
fui  cleaioncm  putabant  CarnotcnKS^^^/^. 
Monachi,&Mcllifl'.io  mco  Bernardo; 
fcribebant  ,  adeoillam  involutami^ 
tortamquefuiffc,  utlicct  deeacora 
Dconondubitarctur,  GoramhomJn  ^ 
bustamen  aiitvix  aut  nu  latcnus  co 
viijci  polfct.  Et  ipfis  capitc  juxta  mca 
divifionem  XLVII.  Bcrnardus  ,  ^^^^^ 
nunc  quoque  tn  mentem  faptcntis  ^^^^^^'^^ 


FVNDAMENTALIS. 

^"^'ifisE-  •^^^^^^^^^''^rf^rfwwo.  Oiwnam  modo  vos 
Ho.  y J'^<2«^^^^^  dtcttis  eleclmiem ,  qpt^  cajfan 
^iprola  /"'^'^  ^'^^'  ^*^^^^  reprobart  r  Et 
" '^/>«^?r  '^'^'^^'^^Vfodprobari  non poteji, mi- 

"^"M  '  Vide quiE  in  hunc  cgo 

Mfici  ^^it^icomir.cntatusSch>;liinum.3c^8. 


-xiSTiMo  ETiAM  monachum pof- 


^•^^^xv.  ^2'''°^^"^^^^e<JuodSiiperioriprobabiiiti}^ 

^^'^''''^dtturtuertt,  Patct;  quia  n.illa 
'''^^««cie    f ^l.^^^''^^U'Cthujusvotiinic]«itas,  i- 
monachuMi  ob- 
''^W.^vi^j'^    P^^'o^'P'o1^jI^'^  c]uamagcrc 
' '       dcb^^-^^^^^^"^"  votum  tcncrct,. 

diet  ^^^^^^^^^"^^iscmitti.  Promittoobe' 
tuu'"^^^^  ''^^^//^rfw  ttbi  &  fuccejjbribus 
^  '"o»folum  legttimU fed  & probabiiibtis, 
^jij.^J^p^^prornifrionis  ifti'' dcberetobc- 
tio'  *  ^^^^^^»  cujus  authoritasdifputa- 
^HTi  ^^^^«^^aminiintricatorubcftct. 

•^"fSft.  f    ^^'HHtrii^  quid  in  tali cafu  dcberet 
^yti  ^-'•'^/^P^^ivatusreligorus^rircliismacl. 
^^'^'^^^^tend    -°     Abb.HiaH  dignitatc  con- 
^^ets^EtratiointtrrogadieftjC^io- 
babM"'^       ret  obedirc  fupc  riori  pro- 
^">utriusq;vidcrcturd-bitor.Cuu- 


^^Sucante 


rentetiam.probabilis  ccn- 


debuiftehocipfum  dnbi- 
^^anteprofcirionemdccidi^&poftca 
^^.^'^^cmfcrvjri.  Poruit  cnimvo- 
t^m^r^^^^^  ^^^'^'^^varc  rdigiofus  potcfta- 
Uot  p^^^^^^^^^r^P^^^^cmalterutram; 
eii  ^l^^rinscrcprobabilioriiaut 
•  ^'^^onfrati  rm  juciiclo.    Et  tunc 


fet ^ T^^°'"^'as,ut potc cxprcfla,  ef^ 
pro^' r  ^*'^"*^  circumftaniia  ,  cjuas 
^     ohruin  dubium  profcriberct. 
l?e/,    r       ^  /I  f  K  V i6  ,  Betiedictinos 
^ttisr/^"  obedicntiam  Ab- 

^ent^     '  "t xaufsE pi obab  L s exami- 
^iJaevidcanturvclprobabili- 


?J5 

tiT  innucre  Abbatcs  illcgitimcintru» 
fosi  qua*  tamcn  d.  bcrcntonvitti,  fi  c:; 
vi  profciTionis  illis  obtdicntia  cflct  dc- 
bita;  nam  in  Icgitimc  clcvrtos  tranli- 
rcnt;  quoniam  ad  nihil  jliud  elcdio 
canoni^a  inftituitur  ,  quaiii  utdctur, 
cui  tencanturrcl  giofi  obeviire.  Acce^ 
<f//-,<:juodhiCcobligatio,ri  darctur.redr 
dcrctvitam  monafticam  rammediftir 
cilcm,& idco  non  dcbet  fingi,  iiifi lite- 
raclai  i/Timepatcat  .•.cumquc  ntillahu- 
jus  fcrvitutis  in  poftcftione mcntio  fi- 
at, om n ' no i  1  la  ncga n da,eft .  Addo  tamen 
juxtaca  ^ux  in.commcnt.numer,  1581.6" 
feqq.  ftatui ,  Pra:pofitum ,  Suppriorcm, 
Dccanos  ,  Ooconomum  ,  univcr.^os 
commuDitatisAdminiftros,omnc3ciuc 
illos ,  q-.ii  habcnt  authoritatcm  ab  Ab- 
batc  delcgatam ,  non  poflc  illi  non  ob- 
cdirc;  rationcm  ibi  dedimus  «Jjcrifu.- 
mcmiis  brcvitcr.  Nam  poflcm  diccre 
Prapofito  inobedicnti  jAutcs  Mona- 
ft.rii  Prior ,.  vcl  noii ;  crgofi  es  Prior, 
Abbas  cftillcquitcelcgit  i.  non  cnim 
ab  alio  eligiturPrior,  quamab  Abba- 
te.  Ergo  quamdiu  tcPriorcm  crcdis, 
non  potcs  illum  cfle  Abbatcan  dccrc- 
derc.  Ergoncc  ncgarcobcdientiam; 
illi  cnim  qucm  cflt  abbatcm  crjcdis,dc- 
bcs  obtempcrarc. 

ExisTiMo  Qn\KTX3yAhbatemnon  r>ccxvir 
pofje  prdcipcrc achti  ttiternos  ftfcmelpona-  -^^^^ 
mus  opinionem  communemyqua  docctdc  oc-  ^^^^^nter- 
culi  is  hoc  eji  me^e  internis  jLctiontb^sJjomt  ^o^P^^^^^t- 
nes  nonjudicare.    Ut  hoc  intcH' gas,no-  P^^^^^popt  > 
tarcd.bcs,trcscflc  authorum  opinio- 
ncs  circa  potcftatcm  Antiftitum.  Alii 
dicunt  ab  cis  nonnifi  aduspuic  cxter- 
nos  prxcipi   Ahi  noflc  &:  mixtos;  Alii 
poflceiiam  diredicpurcintcrnos.  Pri- 
ma  igitur rentcntia/uppofita  ,  ceflat 
quxftio. 

Diccs ;  adhuc  prima  fentcntia 
pofi- 


3  3 '6 


T  HEOLOGIA 


nccxviil 

AnAbkts 

prxcipere 

po/iJt  achis 
mixtos  ? 


QMalem  o- 
rationem 
pr£ceperit 
D.  Hencdi' 

DeaMni 
puretnter- 


An  Vrior 
popt  dif 
fenttreah 
Abbate} 


pofua  tepolTe  promittercobedientiam 
Jn  aduum  inteinorummatcria  ;  nam 
tibi  liberum  illos  elicerc  &noneIice- 
re;  &  tibi  utile  talcs  faciendos  D  E  O 
promittcre;  &  fihoc  verumicurnon  e- 
tiam  potcris  promittere  Dco  oratio- 
ncm  nientalem  quandocunque  tibiil- 
lam  Pctrus  prjcipiac,  iivc  cjuodidem 
eftjCur  non  poteris  vov'ercDco,qu6d 
obedies  Pctro  quotiescunquc  tibi  in- 
dicatorationcmmcntalcmr' 

Rejpondeo  omnia  c  fle  vera ,  fi  npatur 
dc  fimplici  voto  ,  falfa  fi  defolenni: 
nam  votu folenne,quod fit approban- 
teEccIefia  ,  debcth  bcrc  matciiam, 
qwampofli!:  Ecclcfia  cognofcere  &  di- 
judicare.  Gum  ii^itur  tota  Abbatum 
authorrtas  eminetavotofolcnni ,  cur 
pofTint  aCtus  pure  internospraecipere 
politaprimaopinionenonintclligo. 

ExiSTiMO  cuiint6  ,  pojfe  Abba- 
tem,fi  feciindd  fupponatur  fintenfUypraa- 
pere  aclus  mixtos  dire^te  non  tamcn  mere 
tnternos.  Et  oftcnditur;  quiafunt  ali- 
quainReguIa.quap  adusmixtos  con- 
ccrnunt  ,  &  tunc  vickrentur  habcre 
pr^ccpti  naturam.  Ta!c  clTet  illud 
Cap.XIX  Sic femus adpftUcndumy  ut  7nes 
noflra contordet  voct  noftra.  Ubi  talem 
a D.Patre orationcm  indici,exmentali 
&  vocalicoalitam, fi  admittaturhypo- 
ihefis,tam  clarumcil  ,  ut  probationc 
nonindigcat. 

ExiSTiMO  sEXTo  poffe  Abbatsw i ft 
tertiam  opinionem ponamus,  aduspurein- 
ternos  pracipere.  Multos  quidcm  dire- 
dc  &  abfolute,  al^osrcipcftive &in- 
dircfle.  Dircde  quidem  Prxpofito, 
ut talem  opinionem  probabilem  tcnc- 
at etiam intcrnc,quoniam  Cap.LXIV^ 
di citur ,  Duni  contraria fibi invicem  Abb.is 
Vrdcpofirusqiie  fentiunt  y  &  tpfirum  necejje 
efi  fub  hac  dtjfinfione  anima^  periditari, 
Abbas  crgo ,  nc  Prspofiii pcridiLCtur 


anima.poflTetpraeirc  viamopinionup'» 
&  iili  injungcre  quid  deberet  fentir^ 
aut  afferere.Dc  rcliquis  non  d.intur  tc- 
xtus  tam  cxprcfiTi  in  Rcgul£ ,  adeoqtjf 
non  efl' t  omnino  affcrcndum  polic 
Abbatcm  diredc  illis  opinioncs  in<^^' 
cerc,  ac  indiredc  poflc  videraur  cla-* 
ri(fm\e  dftcndi.  Abbas  enim  dirc^tc 
poteftomn  a&fingula  ,  qu.r  funt*,^ 
Rcgulci ,  &  iadircfteomnia^ux  oidi- 
nantur  ad  eorumdem  obfervantLatn 
perfc(ftioncmquc;atqui  non  ioluni  rcs 
extcrnje  ,  fed  adus  interni  prjecipu^ 
poffuntad  dlam  ordinari:  er^o&il^^^^ 
poffetindiredc  prsecipcre.  Probat^'" 
iTi.nor.  Quia  multE  funt  cp  nioncs 
probabiIcs,qux  poflunt  adquictcm  a- 
nimorum,pacemconfcicnuar,  &  P^' 
r  orem  votorum  obfcrvantiam  coH' 
duccrc:  ergo  illas  poflct  Abbas  indi- 
cere,intcrdiccndo  ne qu^s fubditus au- 
deatconfcntire  contrariis.  ^tnP^* 

EXISTIMO    SEPTIM6  ,   'W/^^^»^  ^  Jpff^' 

ejfe praceptum  vahdum  &  ie,^ittmu»h^^^^ ^^cf 
remievem  fubculpagravttnhibeat.  ^^^f^ 
enim  communisfentcntia,  qux  fumi^"^  i 
rigoris  &  intolcrabilis  tyrannidis  af- 
guit  univerfos  A  ntiflitcs ,  qui  cruccs 

extrcmasfcntentiascarporaliter ,  ^^j'  ^ 
communicat^ones & gravcs ctian^'^" 
pas  fpirit'-i3liter,in  qualibet  Icvi  mate-  *^^^...,y<^ 
riaminari  &  obiiccrcfolent.  N'otat3- 
m c  po fl c  rc m  i  n t r i  n  fc c  c  1  e ve, .  fl  c  S^j^ 
cxtrinfecc,rationc  pericuii  aut  fcad.J 

EXISTIMO    OCT  AYO  ,  Fp  P^^^'*'^ 

bilem fententiam ,  qua:  docet  poJjetf\  ^'^ 
riagravi  levtter  obligare  ;  probabtUo^ 
qudt  non pojfe.  Scd  dc  hoc  jam  in  Coi 
mcntariinum.41.  ■rirtP^^^^ 

ExiSTiMo  NON6,;#K^/^y^^^^  ^ 
fecretta  fraternacorreptionisjure^^^^^  '  ^''O 
dr  talem  efie  pojfe  cefiionem  ■,  ex  vt  ^^^^  ^^pt  ^ 
Jecreta  cutpA  habeant publtcaspee^^'    ^ j  ^of^  • 
tet ;  quoniam  hujusmodi  cc/fio  ^P,^^ 


FVNDAMENTALIS.  357 

qy  J^J"»ta$  inufucft^&tamctfiali-  rendum  tamen  cft  bonumReli,  ionis 
^^tiiisalf     !'^^*^"^^^^^"  '  totius,  bonofam^rprivata-.  Ut  vcr6 

Religiofi  hoc  cjuafi  virtuale  pa(5turTi 


^'"sadmitti. 

iein^^/?^^^^^  DFCiMo,  nondartta-    per  5bcdientia?'votiimcumRcIigionc 
^C/         ApudBenedtainoSymocorre-    incunt,ut proptcr  cjus  bonuirs  aliquod 

r  non 
neceflTa- 

rium  vidcbitur,ciimeinontantum,ut 
jc^jjyj' '^^7-  per  multa  folia  pcrtra-  Re<5loririculari,incumbatfaccrebo- 
f  .  numcivcm/cdctiamboiiumRcljgio- 
fibus  j  Y^''^^^^^'^"  S.J.cjui  inThe-  fum,&  virum  pcrkaum  pcrfeaionis 
pj.^'j  . ^  ^bbatibus  & aliis rcgularium  autcm ftudioimpcdimcntum magnum 
ann^^'^  ^^^"^^  ^  imprc/ris  Dilingac  aftlrunt  etiam  levcs  dcfcaus ,  fi  tole- 
pm^c^°'^'^l"^"^^*  Ad  dcnuntiati-    rcntur ;  cjuibustamen  cfficaxrcmcdi- 


^^J^JPf^^^^yifloDonimoinjlitutAm,  famx  fuxdctrimcntumpatiantu 

<\chT                  ^^^^  omnia,quaj  inviti,fi  id  prudcnti  Supcriori  nc 

nn«,  ^            in  mco  Commcntario  a  rium  vidcbitur,ciimei  nontantu 

'""1.                  «Nfl..  l^-     C  t-    -n      r>       T         I  — 


ti  utYOcant, Abba- 

'  '  atrifaciendam,  non ncceffario 
5  y^quirituradmonitiofccrcta,  fivc 
"Suensemmdatusfit  ,  five  non; 
lcuA  ^'^■«latum  commodiusc- 

.  "clatur:  ctiamfi  idinaliquaRcii- 
Unr^Ji^^^^^^^"^^^  ftatutum  non  fir. 
qy,^^'''^"mcftcaivis  Religiofo  ,  in 

viter  J!"^^^'^^'"3^^0'g^avitcrautle'  viderint,vafdc  rarointcrparcsin Rcii- 
vit  !*^^cculic,aliusfratcrpccca-  g"onefruauo{eadhibcri fccrctascor- 
manfii^'^^"^^"  ^^'"^  Abbatiprudcntiac  rcaioncs,  &  multas  indc  contcntio- 
'^ifsaf^^^^^^"^^'^.^^^^^^^^''^"^"?^*'  nesacdnTidiaoriri>  longcc];dextcrius 
(^^^^''^^^'^onitione.  id  a  prudcnti  &:  manfucto  Pralato, 

<irf^.^"^*^^tcxS.Thom5ii.^.53  4.-.  (cjuiut  loquitur c.hocvidctur  22.  5. 
^'arius'*  •'*^4  &  qtt,  6S,arr.  i.ad.^.Sc  ranquam Paterno/itobeJfeiO' posjit prodefi 
^^ntJ^V^^'^^'^'  ^S*  &alibi  fxpcdo-  /f,&quaKsomncsRcligionum  Prx!a- 
-  '7'dincmcorrcaii    '  ^  '  ■       -  -  - 


um  fpcrarinequit,nifiaPra:lato. 

Confirmas  tcrtio,     Quoniam  aili-  D  c  cxxii 
quac  Rcligioncs ( ut  focictas  JESU  re-  ^«  'w So~ 
gul.p.Summarii)  ftatuerunt,ut  Qmti<:s  ctetate  ad- 
«rrorcs  aLcui^*  cxtra  confcfTionem  co-  »iittatur 
gniti  manifeftcnturfuperiori  ;  &cctn-^orre6iio 
fcndae  hoc  ftatuiffc ob graviffimas cm-ftjeterna  } 
fasj&intcr  praEcipuas<qu6dcIarepr2- 


{^^^^^^'^^^^(^'ovvc&xomsivncxuxi  tos cflc pracfumcndum  cft )  ficripolfe, 

^'ivetit^-^^^'^^'  P^*^criptum,y/;>fc-  quamabalio.  Plurcsrationcs&uuto- 

^ocum    ^^f^^^^^  tutis,  &t.non  habcrc  ritatcs  pro  hacfentcntia  alTcris  inveni- 

Pcrici,i'^"^^'^°.^°"®  riapudAloys.  Turrianum  2. i.D.g^. 

carisj^^/.^^'^'^i"ct,utplane^  ^.4.  quam  &  ipfefequitur,  EtStatutis 

inte,fcd  '^'^  '^^'^>S"^^"snontantiim  Praemonftratcnfis  Ordinis  valdccon- 
^s>  'fi,  f^!^*"^inaliospcccatfi 


 ratcrtu- 

to,  ^^*?  ^^^eficprius  diccrc  Prafla- 
daiii  0,1^1"^^'^*^^  Pra?Iatuscftqus- 
P^^^it  nr?!!J^!^'' »  quacmagis 
Conl.^^^^^^-quimalii.  ^ 
^eligiJn^^'^^'-'^"»^©  quiatamctfifint 
,  cuipcr 


obc|i,:l.^^"i'n'  fuar  fam^ 


■ntiam 


nonrcnunticnt,  praefc- 


formem  cxiftimas,fubfct  ibisquc  Layr- 
vellio  in  Optic.fpcCj^^.inftir.p, 

Kfj^owi/f*  corrcaioncm  fratcrmim  dcctxiii. 
omninb  fcrvandjm  in  Ordinc  BQ-Fraterna 
nediaino  ,  ncc  contrarium  a  Fyrc  correpno 
roprobari,  cui  non cft crcdcndumut^/f^^ro/j/fr- 
Oraculofcdut  Dodtori ;  l.occft,non  varttnOr- 
d;ccti,  (cdfortibus  argumetisprobati.<//«f  D.Be- 
V  u  Ad  ucdictt. 


3  3< 


THEOLOGIA 


A d    ;  m  am  confi r m at  io  n  e m  fat c  or 
fraternam  curreptioncm  non  habcre 
locum  quando Conimunitati pericu- 
lum  imminer,&  in  tali  cafu  (.jucmcum- 
quc  rcligiofum  in  confratrcs  peccarc, 
adco-cjuc  pofTe  antc  corredion-em 
fratcrnam  ad  Pra:latum  qua  Patrem 
dcferri.Ncgotaracnrcmpcrimrainere 
talc  pericuium  :  quia  1«  pcccatis  om- 
nino  fccrctis  nullum  cft  pcriculum  dc- 
dccorisj  &  in  illis  cjuas  finccomplice 
commiira,  nullum  cft  periculnminte- 
Ab  utTo  w  &^ioais*  Acccait  ,  quod  non  f:mper 
ttltusfiat   corrcptio  ipla  fraccrna  utilius  fiat  a 
(orrecitoia  Pralato,  c]udmaconfratrc;c,uiainter 
frdtUto^ne  homincs  gci"vcrofos  \\x  delationcsin- 
dn  a  Cow- gratiflimas  funt,h.ibcntur  dclatoresin- 
ftAtrcl  ^  famcs,  &  ignominiofis  nominibus  af- 
fvciuntur  (  dicuntureninvi»y«j^<ifom, 
Hikllarij,  &:c. )  ab  u  ni  vcrfis  c  av  c  n  t  ur  & 
vitantur ,  fi  tiineri  incipiant,6t  fmtde 
fmiiiibus  depofitionibus  fufpexfti ;  un- 
dc  intempcftis  dclationibus  auc  tra^ 
dudionibusmultam  Monaftcrii  pacc 
perdijtocam  pcriclitari,  mamfeftucft. 
An  emnia      Ad  confirmationcm  fccundam  dico 
feccata     menon  admittcic  omnia  peccata  efle 
Jintcontra  contrabonum  publicum,  ncc  cogno- 
bonumpU'  fcereilludpadum  implicitum&  virtu- 
blicum  ?    ale  faifVum  cum  Religionc  ,  vi  cujus 
Andetar    poiTit  Petrus  cum  honoris  detrimcu- 
pacfum  tm  tocorripi  ,  d  posfu  (incdttrimcnto, 
plitttum  de  N.  c  video  cur  Pctrus  nonpoilit  bonus 
non fer-    rclig  of^  ficri  ctiam  Evangclica:  corrc- 
yanda  cor -'^X\om%  ordine  diiigenter  fcrvato  :  & 
recitone     bocprxcipuein  OrdincBcncdidino, 
fraterna  ?  in  quoi  rvatur  Rcgula,quaefcpv  prae- 
jDtcxxiv.  cip:t  coi  rc^Honem  fratcrnam. 

Ad  confifmationem  rcrtiam  dico 
me  omniiio  ignorare  Kcligioiics  ali- 
quas  ciari,  quascorrcptionisfratcrnae 
ordinem  non  obfervcnt,.putoenimef- 
fc  unam  6l  foiain  focietotem ;  fed  hoc 


non  urgco/untoigitur  aliquas,  fi  vchs» 
modo  intcr  ipfas  non  enuinercs  Bcnc 
didinam.  Habui^fc Societatcm ratio- 
ncs  graviffimas^ut  vcl  jure  fccreti  ccde* 
ret,veIquodin  idcmrecidit,StatutuiTi 
admitteret  prxcipiens  omnia  imni^' 
diatc  Kcdori  denuntiari,non  ncgo,  ^ 
(uperftitiofus  dicar  fi  illas  inquirai"^ 
Patrcs  Jcfuit^  fuarum  funt  op.ratio' 
num  domini,  ficut  &  nos  noftrnruiTii 
ncc  debent  le  rcgcrerationibus  noltr* 
(entcntiagravibus  ,  fed  fuai  ficutncC 
nos  gravibus  luif cntentia,fcd  noitra: 
At  illos  nonhabuiifc  illam rationciTi» 
qu.inv  adfumis  videtur  pofle  clare  o- 
ttendi.  Quia  fi  valde raro  intcrpare$- 
in  Religione  adKibcntur  fratcrna:  cof" 
reptioncs  cum  fi  iidu;  rariusommn^ 
adhibcbutur  frucluoscintcrparcsli^^J 
mincsfdEcuIarcs ;  interquos  frcqucn^ 
tius  contcntiones  &d!muia  oboriiifJ' 
tur:  ac  per  confequens  dicendus  c  ^ 
crrafTc  Chriftus  ,  qui  nocivamfratcJ'' 
nam  corrcdioncm  inftituit,aut  torte  ^ 
naturainftitutam  lcgcEvangclica» 
mctfi  pcrnitLofam ,  confirmavit-    * . 
igitur  hanc  Chrifto  inferamus  in)i'/^' 
am  ,  diccndum  f;  atcrnain  correpti^ 
ncm,  fi  crdmccvaugclicofiar,  boni^^ 
cfrc,nuI!ispcriculisobnoxiam,uti  ^  ^ 
augcndxcharitati ;  potuiftctaiTicn 
micti  apud  Patrcs  fcfuitas  fpc  ma)^  • 
boni  j  non  enimfo  iiin  laudaniur,q^^ 
declinant  a malo  & faciunt bonum, 
&  illi  qui  dcclinant  a  bonoutoicn 
faciant:  &  quidem  a  confratre  cor^ 
pi  evangclicv.m  &durum  ;      ^  ^j^^^ 
fratre  denuntiari  &  corripi  a  Pra 
dui  iusomnin6,&  fiipra  cvangelici». 
blig.itiones.    Ad  quam  eminenti  ^ 
virtutis  ncmo  cogi  dcbet  "^^^^^* '  j.- 
quidem  Benediaini  ccdere  l^c 
ti  jui e  nolunt ,  cogi  non  pofli^"^ 


4« 


FVNDAMENTALIS, 


/'"'^e.  Jo<iifo  Layruclzii  opinionem 

^'«^4f^r,  7p  ^''«monftratenlcsobtincre,  ncc 
"Vervfffty         vclintip(ijurece-i«re,me  habe- 
mitremoram  aut  prou  otorcm,  rcs 
>/?r4-   ^">'«»^agnimomemieft,  nccdcbet 
^^^rc  fuaden  aut  difluaderi.     lit  in 
j^'^ni  dubio  (Undum  rcligiofo  pro  li- 
^""tatCjRcUgioni  pro  avitis  &  prsercri- 
P^»smonbus,in  quibusn;hilomnin6, 
S^od  kiam  ,  fraterna  correptioni  ad- 
^^'■larium. 

•  rf**^*  Benedicltmrum  l.gum  pcritior 
^  ,^  omi.ia  quaedc  corredionc 
^^i^^'.^^^exR.cgula  :.lfcruntur,telcg  flc 
,ci:oblcr\  aflcomnescorrccli- 
j  "^^5  illas  ab  uno  &  foio  Prjelato  re^u- 
tic*?'" ^^".^^-  Ht  idco  inkrs  nulli pV 
Coi,«  v^^  D  "  ^^^^^^  Fraternc  corriperc  ju- 
^taRegulamBcneaiainam. 

^onfirmas  hawc 
(latu  ■ 


339 


rationcm  ,  cjuia 
i'  »ncadcm  Kcguiacxprcflwm Ca- 
r  '^quodcorreptioncmfraternamin- 
j^^^^^^i  &  ccrtum  efl;,  qui  lcgcmil- 
fj.^  ^^^^«ptarunt  ,  non  potn  lic  jure 
'^^^"arcorrcaionisnonccdcic  Af- 
fcJib       P^o^*'»^  quia capiit  LXX.  in- 

^  »  '^'''■''"^^^^^^^^^^xcemmumcare, 

vel  K 

.   P"t>licc  corripcret  ,  ciuem 


j  ^^^fcta  correpiione  emendarc", 
'^'^"iTedu 


•■'e  a  fjrtion  credendum  non 


^uos  habcrc  peccati  n  jtitiain, 
-^scorrigcndofuflicerct. 

nain  correptioncm  fratcr- 

^'J*'  di,ftiL^^""^'^^"'>S"3^fitcumjuris- 
guberu^P'''"^^^^  ^  namcflctmalc 
civif.^^^^^^^*^'''^  »  inc]ua  cuicumquc 
tare  ^  ^  ^^^^^^  ftrangularc  aut  dccapi- 
in  ^^eoque&monafterium, 
bus  ".^^^"ique  jicitum  confrairi- 
Senrf  ^^"^^""^^  imponcre  ob  ncpli- 


Argutstterunty  quia  finguli  tenentur  DcexwT».' 
fuascul^iasctfi  fccretas  Abbati  rcnun-  Objecito 
tiarcergo  &confratrum.   Patet  con-  alteraa 
fecjuentia;  c]uia  durius  eft  proprias  w/«or/rf<; 
miiei  ias,  quam  alienas  dctcgci e,&  cui  majm^ 
duriorainjunda  ,  nondcbentminus 
dura  negari.  Aflumptuni probas, quia 
Capite  IV,  S.  Rcg.Icgitur,Co^/r4r/c»f.* 
malas  (  an  fecretiores  actus  cflepof- 
funt.^^ )  cordt  fuo advenicnteSy}}iox adclm- 
ftum  alltdcre;  &  femort  jpirttualt  pate. 
facere.   £t  nc  dubitcm  ,  quid  fcnioris  Sentortn 
nominc  intclligcndum  fit  ,  ^yq^wcxs  ReouU  Ee- 
Cjput  VII.  &cx  illohancpcriodum,  »f^/c?/w4 
Qutntmhumtittatts ^radtts  efl.fi  omnes  co-  quis  ? 
gttationes  maloi  cordtfiio  advenientes  yVel 
mala  a  fe  abfconse  commijfa  yperhumt/em 
confcsfionem  Abbatt  non celavertt  fuo, Qui  An  Abbates 
cum  lolcrct  non  cflc  facerdos,non  po-  fuertntfa- 
tcft  intelligidcconfeflioncfacramcn-  cerdotes} 
tali.    Et  tandcm,  ut  intenium  co^nfir- 
mcs.alias  hincindc  fparfas^laufulasia 
idcm  recidentes  congcns. 

hjEc Capita  ,  qux citas,  r)cc- 
non  cfle  pra?ccptiva  fcd  inftructiva  xxviii. 
&  dodtnnalia  ;    nam  in  Bcnedidti- /a/ Kf^/^/^ 
na  Pv.egula  dantur  Hiltoiica  ,  Do- S.Benedich 
•dti  inalia  ,  Confultiva,&Pra?ccptiva, //rf«r//r 
nonenim  pr^cipiuntur  ,  omma  c^i.\i£  Pr^ceptay 
vel  rcfcruntur  vcl  iiarrantur.  Conftlia^c^ 

Ut  cllcnt  Praeceptiva  omnia,  confe-  Dodtrina. 
quentiam  ncgarcm  ;  cgo  cnim  fum  Nemoe^ 
mcifccreti  donunus,non  alieni :  ncc  a  fecrett  alim 
durion  obligationc  ad  minus  d\xTdVc\  entdomt' 
vak t coniequ^  ntia ;  durius enim  eft  j^-  ntts. 
junare,  Icgerehoras,ignofcereinimi-  Ar^umen- 
co,contincntiam  fcrvarc  ,  quamdarc /-«w/^?;//- 
unumimperialcm  Iniic  paupcri;  crgo  noTiadma- 
iitenetur  facereminusauraquidurio-  juspipe  in- 
ra,  racerios  qui  duriora  illa  fcrvjrc  dc-  effiLax. 
bct.tcnebitur  omni.iO  illam  elccmo- 
fynri  non  negarc-,quod  nemo  admittet. 

Refolutionem  meam  ,   qc*  docuit  No»  poteft 
noK  poflc  fratcrnam  corrcpt  ontm  o;»/rf^cflr- 
V  u  z  aBc- 


S4-0 


T  H  E  O 


reSlh  fra-  a  Bencdidinisintcrmitti ,  firmo  Pa- 
tcrnatnOr  trumCa/rinicnfiumdecrcto,  quorum 
ditie  Bc«f-cx|-odtiones  i  Aprilii  ijvS.Grcgo- 
dtCtino.  riusXlII.fpcciali  diplomate  approba- 
vit;hicnimCaputXXV.RcgulaE,c]uod 
X)t?^^r;oy/^tt5^tt//>winrcnbir.ur,  illuftra- 
ruc  his  vcrbis.5/  ddicium  aut  transgrefiio 
hujusmodi fecretafuerit,fecreto  quoque  ta^ 
xatampxnitentiam  facere  nonpofiponat-y 
nec  aitter  a  qHoquam,  ettam  i  PrxUto  di- 
Jpenftri  valeat,  ntftpoemtenttaper  ordtna- 
ttonesflattita  ,  cjjetpul/licepcragenda,  ut 
puta  in  terra  in  refedorio  comedere  y  quo  tn 
cafu  in attam fecretam  commntariposftt  .Si 
yero  manifejium  delictum  aut  transgresfto 
tpfa  fuertty  pubitceetiamfecundum  taxa- 
tam  panttenttampoeniteiit.  Ubiclari/Ti- 
mc  conrpicitur,(5uam  tcnacitcrBcnc- 
di(ftini  jus  fccrcti  fcrvandiaNa-ura- 
Deo  in  nativitatc  conccflum,&  iChri- 
iio  Domino  fpeciali  lcge  firmitum  , 
manutenant. 
Dccxxix»  RoGAS,  qui  intelligendi  vcniant 
Obje^to.  Patrcs  Bcncdidino  -  Ciftcrcicnfcs 
Gerniani  >  quiin  Prov  ncialiCnpitulo 
Furftenvddix  apudBavaros  anno  ifp^', 
ccltbrato  ,  videnturitarccreiiimme- 
morc$,ut  vix  Sacramcntalc  confcrvenr. 
Ipfie«//«  $.  ^^fow/fx/T/owf  abquisfaluta- 
reslcgcs  inicribunt,Caruspoftearum- 
mo  relci  vatos  Pontifici  fcrupulosec- 
numcrant,rc/crvatosCapituloGcne- 
rali  adjungunt ,  &  tandem Abbati  or- 
dinario  relerv  atos.  Et  poft  multa  po- 
nunt  Parjgraphum  DepQ:nis  &cenfurif, 
ubi  ..b  init  o  hacclci^o.  Qutexfratrtbus, 
tam  Ojjiciariisy  quam  aiiis  Religiofts,&  Mo- 
nialib'^yCommiJertt  cafus  refervatosS/edtA- 
pofioitcA.vel  eapttuto  Generait  vel  nobis',ma^ 
xinie  vero,  qut  harefis  Jwmtcidtf  voiuntartfy 
SimontA  reaits,ftcrilegtfy  velaitcuj^enermtit 
aiiorit  crtmtnu  retfuennt,voceactiva&pas- 
Jiva  petpetub  privatiftnt ,  Jhtittortb^  nuct- 
apetur  carcerib^-^tper  Ijebdomadain  pane  dg- 


L  O  Gl  A 

loris  &aqua  trtfittiit jejunet,&c.  Et  fic  uj- 
teiiuspcralioscarusrcfevatosdircurrut 

&publi€asomnibus  &fingulispcenite; 
tiasimponunt,  &  fiopusfucric  brachi^ 
faccularis  auxiiiuut  pxnitcntias  acce- 
ptare  &  facerecogantur  ,  rcqui'  unf- 
Nulla-gitur iftis  bonis  Patribus,  nuU* 
Edmundo  a  Crucc  Abbati  Ciftcrtici^'' 
ficuradcfigillafecEcti',  &quodn^i'^^' 
bilius  omninoeft,  nuracura  figi^^^^^ 
cramental  s  ,  quod  in  confcrfionet> 
pcenjtentia  pro  refcrvatis  cahbus 
poncnda  requiritur..  .  pc^^' 

At  ega  fmcci  e  dico  nihil  mc  repcrif^ 
indidis,  quodmiiiictcontra 
rcligioncm.Difcurro  ficArgumctum»  ^^^^^0  ^ 
quod  nimium  probat,  mhl  p.  obit;  a^'  ^gb^t''^ 
qut  Crfterticnnulex,  prout  cxponitu«^r^^^#**' 
a  tc,  nimium  probac:crgo  nihilprobj»'^' 
Snadetur  n\inor.  Probat  cnim  noira^' 
riapiid  Ciftertienfes  in  pcenitcnti^^Sa- 
cramento  feerctio  bfcuvandiobligat^- 
onem,  quod  iiimium cft:  namfjp^^' 
catisrefcrvatis  fecrctis,  qi.orumno^^ 
tia  non  alitcr  quam  pcrconfcni'  '^^'^ 
habcri  potcft,poena  publicxdctcrmJ' 
nantur,{igillumfacramentalc  cxcidcf 
ncceflarium eft.  Cum igiiur c xpolJt^^ 
ilia tuafuftinerinon  poilit  ,  6it2m 
litteradcbcatadmitt.,  neccffarium^J^^^^^uf 
expofitioncmaliamdare-  Dico  Jgj 
illud  Piovintiale  capitulum  non^*' 
cafus  ,  quampublico^  &notoriosr^^ 
fcrvafle  ,  adeoquc  iilismcritopoe" 
publicasimpoCmflc.AdclofinePati^'^^^ 
mjuria  fccrctorum  criminum  ^ .  ^jjj^ 


tioncm  publicsc  annexam  poenite' 
dcfendinon pofT  .  ■Vos'^^''^ 

Dicetattquts.  A  Patribus  cafus li'^^ 
fuiftl-  rercrv.:tos  f  u  publicefcu  f  c;^^^  ^^^^y. 
commiffos;  pcftca  pcenas  publ^'  j 
impolitas  nonomnibus  ,  ^*^"  .'^jjj 
publicos  commit.  rint ;  .Hos  vcro q 
lccrctos,au  fuos  Conkiraaos  &  lec 


FVNDAMENTALIS. 

'  ^«tribunalconfc/Tionisrcmitti.  D:cet 
qiiicicm aliquis ,  fed  non  pic babir. 
^^ncP^trcsnon  dillinguunt;  &r»qui- 
jj^^'Y^^!^^«"^oj"J^in6cafibusclcbcnt 
nicliigii,^  utroquc  par3grjpho(ncm- 
pc ^.Dc  Ca/lbtis  refervatis  ,  &  ^.De poems 
'^^^^furis  )  opuscft.utvelutrobique 
^"^^'•iganturclepublicis,  vdutrobici; 
^  eci ctis,vcl  tandcm utrobiquc dc  o- 


341 


1  -''-^'■«"«wiiiut.iobiquuuwu- 
^iin  H^^^  Atquiinpoftcriorinonpof- 
'nt  de  fccrctis  intelligi ;  crgo  ncc  ia 
rcf^^'*    Igitiir  non  fuit  illis  ammus 
crvandicafus  ecculros  Si  fccrctos, 
"otorios  &  fcandalofos  ,  qui  in 
^^fdus     ^^"«m  Communitatisvergerent. 
^^^me,  p^^^^^^^^^O  uNDECiMo  non  pojfe 
f '"''^  pv*  ^'^""^  prdcipere  res  prater-regulares. 

/^^^^^^^Pf^MnepropterreguUres.  Ad- 
^^^^rthji,  ^y^/^P4ecoritra'regulares ,  nifiommno 

^       Pe  hacmatcriamuItainCom- 
' '^^ano.multa etiam  in Scholio,  quae 
n.]ebcntexfcribi,cumibipofrmtfa- 
'^^^"cgotiorepenri. 


^I^TICULUS 


VL 


j  9^«/^;;^^  imunctA  irnpoffthilU 
^^^finc  certtjftmo  vttxpertcu  - 
lotentAYinonjof 

A  i      ^"^"^^""^  obcdicnti^  vincu- 
^'"«rl?'  ^avcZ'  pcriuilurn  multi  non 

^^^trt  ^ '  cefl'  ^j^^Lint  carnes  eifc  nc- 

dini^  '^^ •^CMrad:E  periclitanti  valctu- 
aliter^-^"^^^'"^^^^"^»  arricult.m  iftum 
fev^j.  *'^^*r''amiis,  cjuainproponcndc) 
ani\^"^  ^«^^t^nifianorum  obferv.inti- 
^uni         Hniic,:cpriv  .ta,  fed  com- 

abiiijj      ,^^'^cnturi  ^oguntur  cnim 
fioio  ^*^^  ^  ^''^rnibus  ctiam  cum  certif- 
^i^*  di/pcn^io.   At  quia  carncs 


non  cffe  ncccffarias.imo  in  cafu ,  quo  An  curnes 
(]uis  longo  tcmpore  ab  illis  abftinuc-y///r  adv  ts- 
rit,probabiIius  nocivas  dijudico ,  non  conferva- 
putotam  cfTeduramillam  legem;  {cd  t lOJtem  ne" 
dabo  aIias,c]U9  non  poffmt  dulccfcerc,  ceJJ^ia  <' 
non  cnimmort;spericuIum  naturali- 
terpofriinteliminare. 

Froponam  primo  Abbatcm  PdiU^Leana  li* 
lum,  cujusfitmcntio  in  vitis  P:Ltrumg^tur,c^ 
/)^rr.2.^i6.cuicumJoannesMonachus Motu^ 
millus  utfoenum  quxrcrct,  dixiffct  vi-7?f^'^<'" 
am  aLcarna  obfcfiam,  &  fubindcprje-  cotidj  ci- 
ccptumimpoffibilci^  indixit,  urfiilla^w''. 
irrueret,apprehcndcret,&inmonaftc- 
rium  adduccrct.     His  auditis  rcdit  in 
m  ontcm  Monachus,&  intrep  idus  a  lc- 
senainvaditur  ,  illam  apprehenfurus 
cxpcclat;  coHudaturfortitcr,fcdfru- 
fti  a..  Taniicmillacxfpes  prsdje  ,  fibi 
coululit  ,  &i]i  aviarevcrtitur.  Perfc- 
quitur  fugicntcm  ill  ,fed quia  vclocio- 
n  m ,  quam  curfu  non  potcrat  adfequi, 
adhciebat  his  vcrbis,  Prdcepit  Ahbasme- 
HSyUt aUigat.im  perducam  tead  eum.  Mira 
rcs !'  oblr.  iJCitur  inwcniTi furoris fcro- 
cnTimaaniiDan  ,hxrei,ligatur,&duci- 
tur  in  Monalicrium.. 

An  hoc  fcnfu  RcguIjrBencdi^in^  J^ccxxxiii 
caput  cn  poncndum Sevcra  cfll  t  relo- 
luiio,quaf  aflercret,&tamepoflet  bcnc 
probari.    Velaticiule.    Maurus crat 
Monachusfimilisnobis  ,  codtmjute j^fF^^fitp(f 
profesfioni^obllrictus,eidjm  Rcgulx  ^qtiasd^'- 
obn(  xiusj&tamcncumpuer  Placidus  ^»ibulat. 
malitia  gurgitis  obreptus  periclitare- 
tur  ,  fufcepit  prsEccptum  cxtrahcndi 
pucrum  pcriclitantcm.  Ettamenfinc 
extrcmo  pcriculo  ingredi  un.iarum 
vorticcm  non  potcrat,in  quo  Placidus 
periclitabatur.   ObcdiitMaurus;  fan- 
guincm  pro  Chrifto  cff^ufurum  I  bera- 
vitab  unuis,-fepcrii.ulo  mortiscxpo- 
fuit  ,  ut  fitisfacerci  pra^cepto  Abba- 
tis.    Ergo potcrat  iftc  etiam  cum  vi- 
V  tt  j  t^pe- 


THEOLOGIA 


t.Tp^ricnloobligarc.  Sedhisnon  ob- 
ftantibuslit 

:rt ccxnxiv.  Conclusio.  Nemo  tenetur  Ahbati 
Jisfolutuf,  fi^g  ohedire  cum  certtffimo  vtta  periculo. 

Ratio  eft;  quia  omncs  obrtringimur 
quinto  Dccalogi  prxccpto,cui  obedi- 
rcdcbcmus  ,  &  pcccarcmirs  fi  vitam 
certifTimo  periculo  cxponcrcmus.hoc 
Pertcuium  cft,  prodigcremus  finecausa.  [Ccr- 
lernsjimu  timmumdico  quodevidcns  t  nampc- 
^uid.^       riculum  probabile  non  ell  certiffi- 
mum.] 

Nec  urgcnt  allata  in  contrariumi 
quiaPctrusdixitDomino  ,  utjubere- 
tur  venire fupcr  undas ,  dc  jufius potuit 
HciteChriltoconfidet  e,  cujus  cogno- 
vcrat  Divtnitatcm  ,  ergo&Maums, 
qui  bene  cxplo:  atam  habcbat  H.Bcnc- 
diifli  prudcntiam  (ai^dtitatemque  po- 
tuitfupponcrc  nihilillu  itumpracipi  a 
virofando  ,  nihil  pcriculorum  a  pru 
dentij&prarfumerc  cfTc  illuminatione 
&:promiirionc  fecuritatis  rcvclatam  di- 
vinttiis ,  &  ex  vi  illius  obcdirc  Prxlato. 
Idcmdc  Jonnne  dico.  IdciTi  de  noftris 
fubditisnondico  ,  non  cntm  Prxlati 
fumus  hodicBcnedifli  vclPaulL  Ac- 
cedit,mulia  interdum  fieri  finccro  ani- 
JT10.&  cxinadvcrtentia;,aut  cx  mculpa- 
bih  ignorantia,  quae  non  poiruit  licitc 
fidchberatc.  Et  quia  dc  S.Matiro  agi- 
mus  jc  jus  obcdientiam  expono  vcrbis 
S.Gregorii  Papx.  Er  qaidcm  libri  II. 
Diilogorum  capitc  VII.  h.^clci»o.  Res 
niira  ;  & pcfl  PetrumApoftolum  inufitata ! 
Bcnedictione  entm  poftulata  atque  perce- 
pta  ad  Patris fxii  mpcrtum  conatttsperrexit 
Ma urtis.Uaque  ttsque  ad eum  locum^  quo  ah 
nvda  deducebatur puer  ,per  tcrra  fetre  cxi- 
fiimans(H3.)fuper  aquamctictirrit,  cum 
quc  per  capiUos  tenens  curfu  raptdo  reditt. 

mox  ut  terram  teti^it ,  ad  fe  reverfus 
(N.B.)  poft  ternum  rejpexit ,  &qfiiafuper 
aquas  cucurrijfet  agttovity&  quodprajume' 


re  non potuiffct,  utfteret  (fN.B. )  mtr4tuf 
extremutt  fa6ium.  StcGregortus, 

AKTICULUS  VII. 

Dehls ,  cjuihm  imunguntur  probAB' 
liter  maUjhoc  efl.imposfibilta,  qti* 
ftne  probahili  peccato  Jicrt 
non  pojjunt. 

NOn  cftinferioris&fubditi  affeaa'  n^^^^j! 
re  judicium ,  &  caufas  Icgum  dj'-  /«"j^^^^ 
cutercautexaminarc.Rcsqu^  poflunf  rj^r 
effc  malx  &  bonx,  quzq;  male 
pi  aecipi.debetbonx  &ben;  ^^^^^'^^^^[fcrt^ ^ 
ccnrcri,  quousq;  mal^  c{fc;aut  fi  ^^"^*^  .^/iJ^*^'' 
maleind  a^videatur.Huj^Fuitfcntetie  »{1 

noftcrMelUfluUS  Dodor,  qui  Epift^' 
laVlI  i^cinc\wx,ftqutfimpliciter,mbi¥^^^^j^^^^^ 

-  fttjpirantesmali  i  malelicetprojiciscente^^^^  ^^^qr 

-  /equutt  Junt , putantes  cum  Episcopt  Ling^' '  a 
e   ntnfts  &  Abhatis  oftertienfts  (namktM^^  ^J^jfft/ 

dehitor erat )ItcentiaproficJct(quoduttq"^  ^^^(^(t 
nontillos  de  iUocomttatuficcredidtJfe  ^^'^^^' Lht  ^^' 
dtbile  non  eft  )  noftra  iUos  non  tan^ttrcf^re' 
henftv ,  dummodo  tibt  comperertnt/tne  niO'i 
ra  regredtantur.  Jgitur  adverjus  tllos  tan" 
tu?n,imh  pro  iUis fermo  eft  nohis.qmfet^^^^ 
&  prudentes  mtjerunt  mojnum  in  i^neff^* 
confcij pr<zfumptionis,&c.  Nota  iliasvo- 
c<,s,compererttJt,fcienteSyprudetes,  conjctji 
omncs  notitiam  fonant  probabilit^t^ 
majorcm  ;  potcrant  ergo  rirligi<^^" 
affercntcBcrnardo,  obedircPr^lato 
fuo  etfi  probabilitercredercntmahHf  ^  A^i;- 
abillopraecipi,  modoparati  cflent  ^/f^ 
obcdicntia  illadcfiftcre ,  cumprn^^^"^  ^^^^,^^^^^^^ 
malum  efte,quod  prafcipi 

cbatur,con'^^^^^,/r 

ftant.  .^.-uJtcr^*^' 

Quodnon  debetitfubditus  ^^^!^^^^ 
reparticHlareftudium,  ut  Abbatis 
leges  periclitetur,conftat  ex 
piftoIa,namn«m.i2.ficinfir.  ^^^.v[^, 
afubditismandata  Prapofitorum  ^JS^^-^^ 


FVNDAMENTALIS.  343 

^^^^ndd  ubi  nihil jtiberi  deprehendirur  divi-  biendo  aut  refiftcndo  ,  vel  contradicendo, 
^plnftnutUcemrariumxfedneceJfartam 
Wro  ,  &  prudcntiam  quaadvertaturft- 
^'*'^'tdver/atury& Itbertatem  qua  tngenue 
^^fetnnatur.  Ut  igitiir  ConlonGmus 
P°''t«Bernardidoftr.nx,Conclurio- 
nonnullas  proponamiis. 

^ONCLusio  l.  Potefttutaconfcien- 
fubditus  obedire  Pralato  etiam  tn  fnate- 
^'^P^obabiliterpeccamtnofay& hoc  in  omni 
^Hme.   Patft;  quia,  (^ux  proba- 
ilJtcrfuntmala ,  etiam  probabiliter 
"tnonmala  ,  & vnusquisq^uefuam 
P^ttftprobabilitatemrequi,  &amplc- 


<5k 


^^^nmala. 
^ftndoi 


.  ydo  uni  & fiii  nej^uU  BenediHin<t  vi- 
jj^^^^^^^^^^pofetfubditus  debere  obedirePra- 
^  ettam  muterta  probabtliter  maU. 

&poaetfiiaderi  ,  Quiadchac 
"^tcri^  capuc  illud  LXVIIi.  aptifrima^ 
fib^r*^"''^  ^'^^  cnimfubditusim,.or. 
'  i^judicat  ,  quxputatfcnonpofre 
&fc)nc  fcnon  poflcfaccrccxi- 
J^atjqiia?  probabilitcr  jud  cat  pec  a- 
tu  11  4  crgora<lioinltruCti,to- 
liludcaput  refcribcdo,  &  paucain- 
. .  ^^'^'^ponam-^.Sit mui^.St fratritm- 
cui     t  '^^**"^'^»^  quAfacere fineprobabtli 
^^^^^^^P^^fit.tnfungaturJEx  tcxtus.5;  cui 
tifjyf^^^^^^  prohahditergtaviaymor^ 

f^//.;  ,  utfmepeccatofdl. 
tur  !^^1f ^^:''^'' fi^^t  non  pesfint  ,  injimgan- 
^utn  ■^^^''^^  quidem  jubentis  tmperium 
Quod  T^^  &  obediOitia, 

nenitt'^  '^'^  ^^^^eat  fevmari  Jententt(&, 
f^Hti  "^''^'^"^^' pr<tcepta:n  de peccato  accu - 
r^ffj^^^  ^"'"^«^  ingemjfut  vires  &  menfu* 
j^r  ^^^^^^riaftutQitta  ne£ tlii  va- 
'^tiZ?^'''^  '  '^"P<^'/Mtat:s /u<c  caufts 


^pportune  fu^gerat.nm  ftiper- 


Quod  fi  exuminata  rattonum  objectarutn 
cfficacia  poft  fuggeftione^n  adhuc  tllain  tn 
prtort  /ententia  Supertorts  tmperitan  per^ 
duraverit  ,  feiat  junior  ita  fibtexpedire-y 
fententiam  mutety/ubfcrtbat  Supertoris  di- 
ctamini  ,  &excharitate&  D  EI  adju^ 
torio  canfidens  dihgenter  obediat, 

Scio  mulras  hodie  in  fcholafolcrc 
propugnari  fententias  minoribus  furr- 
damentis  fublhudlas  ,  quam  pra?cc- 
dtns  ;  iis  lamcn  non  obftantibus 
fit 

CoNCLUSio  II.  5frf«<^fl««i  d^y5/i  D<:cxxxvii 
ReguUy  non  tenetuf  privatm  Rclfgiofus  0- 
bedire  Pralato  probabilitcr  tnala  pracipi- 
entt.  Oltenditur;  «quia  tamctli  hxc 
ipfa  ftantcillo  Jidamine,  quorepro- 
ban  u;-,fierinonposfint,  prob. b  leeft 
non  claudi  .mpoiTibilium  nomin  :  de 
qu'bus  a^itur  a  S.  Bcne  Udo;  &  ra- 
tio  cit  ,  quia  impolTibilitas  rcrum 
proi^abilKcr  illicitarum  conliftit  in. 
liccnud  &  diflamine  y  quia  ftanta 
hoc  ,  neg.ita  iiia  ipfa?  ficri  nori 
pofTuiiti  acimpolTibilitasrerum  ,  dc 
quibusa«^itnofterLcgislator  ,  conii- 
ftit  potius  in  gravitatc  pondcris&la- 
boris  phyHc'  &phyficaviriumtenuica- 
te>.  utconftabitcui.umque ,  quilitte- 
raincxam;narevelit.  Erjzo. 

CoNCLusio  III.  Kulla  apudBene- ^^^' 
dtchnos  lege  aut ftatuto  decretum ,  utAu-  ^^cxvvill  ' 
batt  probabiliter  tnala  prxciptenti  obtdta- 
tur.  Oftenditur;.  quia  nullum  apud 
Cifterticnicsreperimus  ,  nccfcimus 
dari  aliquod  in  aliqua  fanvSli  Ordinis 
C.cngrcgaiione.  Accedit  quodh.rc 
rigidaobcdicntia  v  dcatur(ftc  chara- 
dcrica  Patrum  S  I.  ut  qui  faitcnv 
cum  funt  ftudiofi  Juniorcs  in  ri- 
gorc  paupertatis  ab  aliis  Religio^is 


T>CCXXXIX. 

nnposfi- 
i/ilu  dici 
debent. 


MaUnon 

poffurtt 
pr£cipt,  Et 

fipYACtpl- 

antuTyde- 
Lent  omit' 
tf. 

DCCXL. 


344 

»exccduntur,in  obcdicntta ,  quae  folcn- 
niumvirtutumcft  neceflarirfima,  uni- 
vcrfos  cxcedunt.  Vidc  meam  Libram 
num.  6.  ubi  de  Rcligionum  diftin- 
fiione. 

C  o  N  c  L  u  s  I  o  IV.  Abbati  pracipi' 
^entiprobabiltter  maU  Prior^Supprior  ,  & 
hUntftri  alij  debentobtewperare,  Eft  cla- 
rn,  &  probata  lupcriiis.  Ubi  potes  o- 
mnia  illa  lcgcre  ,  i.\v.x  txdcret  huc 
fccundoponerc.  ViiieComm.num. 
i58z. 

ARTICULUS  VIIL 

De  his  y  quihtti  evidentermaU ,  hoc 
eJi  T heologtce  imposfihilia ,  ^u^e fine 
certiifimo  peccato  commttti 
non  pojjunty  frace- 
fta. 

IMpoffibilc  cft,.ut'quis  cvidenter  ma- 
Jaautlicitc,airtvalide  prascipiat,  & 
impofTibile  quod  ^licpis  intalibusJi- 
cite  obcdlat.Undc  bcne  Cardinalis  in 
Caput  IV.  Rcgula?  D.Benediai  tracl. 
45.ritinquit.  Indifcreta( obedienria) 
quando  aliquis  obedtt  tn  tUiSyquadivinAle- 
gisreguUcontrartdntur ,  quam  (\Q^Qm) 
oportet  invioUbiltter  obfervari:  veletiam 
qua.  contrartantur.  ReguU ,  quam profefftis 
e// ,  (  fcd  hoc  ipfum j  m  ijsdumtaxat,qux 
dijpenfittioni  PraUtisnon  fubduntur.  Et 
ad  hattc  obedientiam  ncmo  tenctur  :  imo 
qutlibet  tenetur  eamnon  habere ;  quia,  ut 
dtcit  Gregonut^nuUm  unquam  per  obedten- 
ttam  malum  facere  debet,  Sed  qutd fi  ex 
mandato  Abbatirteneturfiqtttpeccatum  a- 
Itquodautfiandalum?  Juperfedendum  vtde- 
turabobedtentia. 

Subfcribit  Mcllifluomco  Bcrnardo 
Cardinalis  ,  qui  Adamum  Abbati  fuo 
iuobedienti  obcdientem  rcprchendit, 
orpit-cjuc  quod  cvidcntcr  iDalafaci- 


THEOLOGIA 


at.&tamcn  obcdicnsdici  vclit.  Epis- 
ftola  V.  ficinquit.  Valdeautempcrver- 
fum  eftprofitert  teobedtentem.in  quo  nofic' 
ris  Superiorem propter infertorem,ideflti^^ 
Vtnam  propter  humanam  folvere  obeditn- 
ttam.  Qmdenim}  qucd jubet homo,proht^ 
bet  Dcus ;  &  egoaudtamhominemifuf^^^ 
Deo}  Non  fic  Apoflolt:  cUmantquipp^ 
(  Ador.f.c.)  dicentes ,  Mclms  eftobedirt 
Deo, qium  homintbtts  hinc  Domtnus  in 
vangelto  Phartfaos  incrcpans  (Matth.if; 

quarevos  ,  inqutt  ,  transgredtrtttnt 
mandatum  Det  propter  tradttionem  vt' 
ftram.  Etper lfaiam{i^A.)fine caufa,at^' 
colunt  metmandata  &doitrinas  hominuitt 
tenentes.  Et  item  ^d Protoplaftum  (Gei^* 
^.c.)Pro  eoquodobedtfti  vociuxoristu^p^ 
quam  mea,maledicta  terra  in  operetuoW ' 
turfaceremalum,  quoltbet  ettam jubcfittt 
conftat  non  effe  obedientia?n,fedpottits  t^^' 
bedtentiam.  Et  paulo  poft.  liquet  t^" 
men  hujusmodtjufttoni  nonfuiffe  obtepe^^^' 
dum,  Deo  quippe  tmperante  contrarios- 
.temMajoru7n  Inftttutis  mtnorum  no»  efi 
prdponenda  taur  communtbus'  privata  noft 

pra judicare  tmperia, quis  tiubttat  1  t^^m  c^ 
l<eguUS.Benedtai(Cz^.LXX[.)hochabt' 

mus.  Quid  periodos  interlcgo.^  l^g^ 
totam  hpiftolam  ;  nulla  enim  linca» 
quje  non  lcrviat  htiic  vcritati  demon- 
ftrandac. 

A  R  T  I  C  U  L  U  S  IX. 


(^n  omnihm  etiam    fingulis  > 
Jolum  um  vel  alteri  tmfojfi' 
hilia  iniungifof' 
ftnt  f 

Uic  quaeftioni  Pcrczius  m  B.cg'  ^^^^r^ 
'cap  68.num.2.rcrpond^t,&aitr^^^^^^ 
Itud  elt  loqut  de praceptis&mandatif  co  ^^^  coH^^"'^ 


H 


itua  esiioqutacpraiepiui^manf*'*""   ,^(9^  ^ 
muntbusyqtiaconcernuntomnes;  dlfU(*  ^^jjt^r 
rodeparticuUribus&  extraordtnofus,^ ^^^z- 


debet 


FVNDAMENTALIS 

^^J^^ordmrie  paYttcularibus  hnponunm 
Et  Itch  prmatUagraviaeJJenon 
^'^^.^  >  ^^pofequodlex  comniunts4)mnU 
» €tiani  debiltum  debct  ejfe  virtbus  attem « 
blT'^  *  ^^^/^^Mor^  tjla  durUfima&acer- 
^.^^^^  eJfepopM  ,  mnnrum  pro  excel/a 
vel  ^^y^^fi^^^^^M^^  pnvataperfonay 
pf^Jumitur  y  vel tentatur.velprocura- 
Quibiis  verbis  clarifTimc  refolvit 
^■^Pofrrbilia  (id  cll  fummc  difficiiia)  cx 
jsaprivatb  Monachoinjunoi  pofTc, 
^^^omnibusamuinonpofle. 


345 

A  R  T  I  C  U  L  U  S  Xr. 

o^»  imposjlhilia  tmungifok- 


•^J^TICULUS 


X. 


imposjibilia  imungi  de- 
heantf 


^bcntMonachirmgulifecundum 
^cgiilamBcnecliainamobedire, 


D 

cntPraslati  fecundum  eamdemm- 
Qui  '  '^^oquc  pruaentcr  poflct  aii- 
Q^J^^J^^^^inarcAn.nonfulum  infcri- 
bir  ^  obedirc  Supcriori  impolfi- 
"aprxcipientii  fed  &Supcrioripfe 
pcreT"^  ^ura  &  impombilia  prsci- 

p-^  ^^^Pondet  huic  dubio  Antonius 
'^'c^mshisverbis 


QUinquc  inquis  fumimpofiTibilia,  occxlih 
j|Dd?  tibi  folent  praccipi,  ad  qu  ae  in  Imposfibt- 
confcicntianonfoliimnon  tencriSifcd^^'*»^^*^ 
in  qu  bus  finc  peccato  obedire  nonM.ondrlm 
poflisi  &illaiingulatim  proponis,rn-  twponijo- 
Twocnim  tibifcrvirepeftcinfcdis  pra:-'^"*- 
cipitur,&inhoctevitajpericuioexpo- 
ni,   Secufidh,  »oncionari ,  cum  infufh- 
ensfis.  Tfrr;t>,  e(fcParrochum,cuma- 
liud  omnino  fit  vocari  ad  cho*  um,&  a- 
iiud  omnino   divcrfum  vocari  ad 
curamanimarum;  tucnimad  cocno- 
bium  venifti,  utDcumnodu  diuqiie 
laudares,  non  vero  utnovis  pcriculis 
implicarcris.  Quarto  cffc  Moniahum 
Patrcm,  cum  tamcn  tibi  fitiiecefrari- 
nm  omnc  foemineumcolloquiumfu- 
gcre,&logc  abcfle  a  periculo  fragihta- 
tis.    ^iwro,  audire  fceminarumcon- 
feffioncsi  hoccfl:,  verbis  clarioiibus, 
multipIicarG  tcntationcs,  &tuam  ani- 
mam  perdcre,  ut  alias  falvcs.    Et  ego^ 
cumharcaudio,fL;bridco  ,  &adfoIa- 


C/a >  ^     uis.     D.  Patcrnonpra'     cuinnarc  auujo,  u  uiiuLu  ,  ocaaiuia- 

W  la^^^^^^^^^^f^P^^^fp^^  tmpenantury    tncn  tuum  has  refolutioncs  appono, 


««f    *     "^posfibilia  tmperentur  ,  fed  Sit 

'^^i  couiht,.,.    ^..\A  ...  ,.r..      A...       Vkima,  PeflfgrapnteinMonafierio, 

infe^t  defcn  non  pofftint.  Debet  Abbas  tUis 


^onjhtuit ,  (juod  tn  caju  &  data 
l  iniDer 

^4dic 


tur  ^^^^d  tmperentur ,  nonrepugne- 
'^po^l^'''''^'  '^''^operpofitbtley  vel 
^^ntur  '^"'^^^^^'^^^^  tmposfibtltatnjU' 
chjf^  «0 '  &  decerntmusy  ut  Mona  - 

at  r^^^P"^^^^  y  nequeprocaciterabnu- 
ihilr  ^^^'^  ''^''"^^  admodum  &  humt^ 
^J^i^rn  mbeciUitatem  aperiat  Abba- 
'     ^dhucperfiftenti  tn  manda. 
.^'^cnoreobedtat ,  quoade- 
jusjierrpote- 
itt. 


providere  omntaneceffarta^  adfalutem  cor- 
poris  y  omnta  adfalutemamma.  Quodfi 
conttngat  nuUum  confeffanum  veUeiUosa-  Temporepe- 
direyteneturAbbasiUosadireperfonaltter  &  ftis  quanta 
admintfirare facramenta  ,  etiam  cum  vit£  fit  Abba  - 
manifefiopericulo.  Quodfi  nuUnsfamuhu  tum  obli- 
pretiocondultm  velit  eisnumfirarey  tene-  gatto. 
turperfbnaliter  tpfisfcrvire,^  omnia  necef- 
farhtytam  ad  vitam^quam  adfolameniquod 
tangai  confeientiam,mw  firare, 

X  Ex- 


346 


THEOLOG lA 


DCCXLiy 


Exponcbat  fcmcl  Iianc  obligatio- 
nemCaicedas.  Concionatorcximkis, 
cxorJincS.Dominicijin  teinp!oS.S:e- 
pliani  Salmanticenil,  &  quiaplurimis 
cenfura  placuit,ut  tlr.  fcos  amaritudi- 
ncm rcmitram,  appofltifTlmumhomi- 
nisleporcmadjung^>.  Sicajebat.^Prair-- 
iatusjpefteinfccrofervirc  dcbc^  dcCi 
conta^iumtimcat?  ccdat  crgo  Abba-' 
tia.  At  in  tali  occafionenon  porcft. 
Qnid?  nequehoc  poteft.^  hoc  ellcf- 
fcPrslatum.^Lucgo  id  a  !ahorca,y  buf- 
cadun  ladronque  fea  P:  vlado.  Efgo 
itc  ad  paribulum  ,  &  qucerice  quifiac 
Pi  aelatus. j  Sane  ita  clt :  pcdum  cft  pa- 
tibulum,  baculu6  crux  :  nec  diffe 
rmit  rigore  ,  fcd  honore.  Sand^um 
Inquititionistribunal  mitrjegentis^co- 
■  ro'^?n  appcllant  Hifpani)  convii^o  & 
•  condcmnato  impanit :  Scquidem  no- 
bis  jam  conviftis ,  jam  marte  damna- 
tis  mitraimpofita:  quitencmuf  vitam 
pro  ovibus  ponere  ,  quin  ad  aliquod 
fuperius  tribunal  porrimus  appcllarc , 
aut  morari.  'Etobligatiomsindifpsn- 
fabilcm  rigorcin  oftcndo. 

Prslatus  inMonaftcrio  diiasperfo- 
n-asagit :  cft  pa^er /piritualis,&:politi- 
cus.  Primo  titulo  tenetur  afFcdivc 
per  fe  aut  pcr  alium  omma  animx  faiu- 
ti  iiccclTaria  fuis  fubditisadminiftrare. 
Sccundo  tenctur  eftc^tive  per  »ut 
per  alium  coiporalij.  Qiiod  fi  non 
AnPrdU'  dctur  aliuspcrquemtatisfaccrcpoiTir, 
ttistenea"  dcbet  ipfemct  fatisfacere.  Nec  ck- 
tiirperfei-  bct  dicere  (ibiprapcipi  i em  impoiTibi- 
pfum  £gra-  Icm,ncc  poflcinvitum  vitae  difcri.inni 
ti5&ahis  t^m  ciaro  cxponi.  Nonei  im  habct 
firyire  ?  clamandi  jus.qui  condudus  fuam  opc- 
}'a^to&  ramprctioloc.ivit.AbbatiaLem  ipfedi- 
contra^ut  gnitatcm  adm  fit  ,  onus  honoremq;. 
fiu^Jum.  f^N'ota  hoc  bcnc)  onus  dircd:c,hono- 
Onens&  rcm  indireftc".     Non  cnim  creantur 


Abbatcs  ut  dcntur  qui  habcanthono ' ^^^^i' 
rem  fplcudoremquc-  fcd  crcantur, 
invigiient  fubJit.s  ,  utillis  neccfla^* 
providcant,  ut fubcjnt parcnfuni ofh' 
cium,  &  ne  hoc  onus  nimis  videatui'^ 
qravc  ,  ut  folet  Siccharumamarjfpi' 
lui^,itaetiam  oncri honor  fuita  iditus.  ^^^^^^  . 

S£  c  u N  D  A.    St  Abbas  perfonaiiter  oc-  ^^^- 
cuputmfit ,  m  requamdijferrenonpotcjU  ^^^ii. 
nec per  aitttmfaccre,potertt jubere  altert  ut  ^^j^^^^ 
pejie  tnfecto  rcligiofoferv\aty&  m  taltc^r  ^tt^^^ 
finuUtis  ex  devotione  velit^iscut pracip^^^^^  j-^pri'' 
tenebitur  omnino  obedirf.    Pat.-t  ,  ^^^^^roi^- 
con6i'atrcs  dcbcnt  juvare  Abbarcf"  > 
ncc  aegcr  dcb.t  dcfcri  proptcr  unius 
lubdiii  piifiUanimitatcm.  Scd  Abba^ 
fiiigulaspo(ita:Thcl'eos  circumftanti'  ^ 
as  confidcrct.-  fif^^^^' 

Tfrtia.  SiintalicafumiHumdenO' 

imnet  ,  exnatura  rei  Prior  tn  obiig-i^'^^'^^ 
fuccedit.  Etratioeft;  quiaficuth^' 
noris ,  ita  etiam  eft  oncrisparticcp^» 
Ncc  tamcn  nccelVirib  dcbct  Abl>'*. 
pcrlonaiitcr  impcditus  curam 
Prsppofitocommirtcrc,  fcJpotcft^^'' 
profeflrienim  fuinus  fccundum  B-Cp^ 
lam  Benedid  nam.quae  prxcipi^^'^^' 
pofitOyUt  nulii  rei  fc  nitcrmiiccattt 
Abbatisliccntia  ,  &  Abbatiutqi^^'^ 
convcnicmius  jud!cavcrit,taciat.  . 

Q^ARVA.  PateftPralatmjubere^^^'  ^^vJ^'^ 
£umqueReligiofo  ,  ut  ai^at  cjftctum  Pap^^^  pf"*^ 
in  Parrochta  adnexa  monafterio. 
dcm  in^cr  Paftorntus  &  Paftorat^  ^  ^^^^r*"^ 
fu  m  m  a  m  d  i  fte  ic  n  t  i  a  m  r  c  j .  e  r  i  o;  n  o  n  p 
teft  AbbasfuosF».c'igio(ospi'o:^^r^  .j 


Cor0z,a  a- 
fud  Hijpa- 
nosquid.f 


DCCVI- 
Abbaseii 
duplexper- 
fona. 


potcit  impcndcre :  hoc  cil,  non p 


oie 


w 


invitos  6c  finecjula  dare  £pii<^oj-  ^^j^i 
inpaftoratu,  qui ad monaftcrii-in^ 


fp^cbai,fcrvianii  potcft  tamen  niy  ^^t^* 
 :^  'ocis  annc?^'' 


tiam  involuntario*  in 
mon.iftcrio  cxponerc. 


ciJini 


fua  Abbjs  ajjCie 


&juramo 


Dcbetc.-.^,.^^ 


uaftcr» 
con- 


PVNDAMENTALIS. 


e 


<^Otvfcrvare ,  &  oncribus  ctiam  fatisfa- 
nccinhunc  fincmFrancilcanos 
»5Cc,  *^^*CEcujaresquaErcrc. 
Xlvii,  .  ^^cfloccieftfacicndail!aratio,qua; 
^^liudfit  .  ^"^it-^tione  proponitur.  Fateor 
^^^Ud  ^"'"^  aliud  e(1e  voc  ari  ad  monacha- 
1^^^^^  ^"*^>al!ud  ad  paftoratum ;  ncgo  tamen 
^^udii^  Monachatum  tantum  vocatum ; 

^^'^^Ani^  ^"iacum  dcdiftinomcn  Commiinita- 
^^urn }   ^^jS  ua:  o  neiab  at  u  r  cho  ro  &  p  iir  ro  c  h  la, 
'^oJuifti  illi  inaltcrucia  funetione  fcr- 
^^^^ '  nani  alias  i  on  fuillcs  ad profeiTi- 
onem  admiflus ;  iUa  cnim  non  indi- 
^'^'^at  numcrojfcJ  militc ;  non  inquam 
ornine,  cjui  locum  in  rcfcdorio  oc- 
^^H^3rct,fed  qui  pro  rcrum  indigcntia 
^•^^iret.  H.ncfcquitur 
HtfJ}'      ^^'■oHarium.  poJJenimirumVrdiU- 
Heligiofo  erum  mvito,ut ftr  Pa- 
finll^  '       ^^^^i^iitum  tn  accterio  fuo  motuijlerio 
^^tT*  'f  ^^^^'      concionetur,  qtiando  judicave- 
fkn/ff'  l^f.^H^tmn  ;  utaudtat  confejstones.cum 
Hi  T-     f"^^^^^^  ^^^iom  confentatieum.  Item, 
^u,   ^^'^^^^^^"^^totaut  ralesmijfasprotah^cut  rt- 
^^^«»'  communtras,    Vr  doceat  doclrinam 
l^fiianam  aur  Grammancam  pueros.qui 
^IJ^^mntMonafimo ,  velexltberaltrare 
J  '^^Mfundattoniiccmvivunr.  Etintra 
^^^^  Monafteiium,  Vtifte  velinvitusftr 
Supprior ,  altcr  Profejfor  Philofo- 
yl^^^y^^-eologta^^ur  tn  quocumquealto  officto 
iS'''*'*    Omniaunicaratione,  eaquc 
uii  probari  pofTunt.  Hafc 

{^gf^^  «^harimiHafunt  oncra  Mona- 
j^-      »  ad  qua:plcrumqueiHudcx  ju- 
'^tcnctur,  quibusnon  potcritfa 


cur^'^**  umcuiquelitlbcrumfcex- 
>  &  rcm  fibi  impofTibiicmdi- 


f^^tibividcaturimpofTfbilefinecon- 
^^^^12  tua:  jaaura  audirc  Moniali- 
»  ^^tctiam  aliarumMulierum  > 


confclTioncs,  EgoPrjelatustuns  ,ex- 
cmpU  causa  ,  tedccipi,  cumjubeo 
contrariam  ,  pcrfuadco.  Igitur  i\^xpoMttm 
hoc,  gravcquidcm,  Sc  tc judicc  im-^*^^'^^<?- 
pofTibilcinjungitur^  fiquidcm  Dco& 
Hominibus  fatisfacerevis,  fufcipc ju- 
bcntis  impcrium  cum  omni  manfue- 
tudinc,  humilitate,rcngnationc  &  o- 
bcditntia.  Qiiod  atidireMulicruni 
confcdioncs  viriumtuarum  pondus  & 
roburcxccderc  vidcatur  ,  impotcntix 
tuas  caufam  Mihi  ,  qui  loco  Dci  tibi 
prxlum,  exponc,  paticntcropportu- 
nc  ;  non  fupcrbicndo,non  rc^iftcndo, 
noncontradicendo.  Scdjam  fcci,ais, 
ncc  proficio :  urgco,  ncc  liberari  pof- 
fum.  At  repctc  quid  dixeris  ,  quid 
fcccris:  ut  pcifpicias  »e  carcie  ra- 
•tionc. 

SrggciTi,  ais,  mcasmifcriasjfragiH-  dccli* 
tatcm  mcamcxpofui :  nimiriim  ,  inc 
iniplo  confcfTionahturbari ,  excitari 
humorcs,  dc  in  mifcrias  incidcrc*  Di- 
xifti  fatcor.  Rifi  ego.    Siturbaris  fi- 
inilibHS  ,  arguis  Dcum,  qui  dedit  tibi 
corpns  cat  ncum,  ciun  potucrit  lapi- 
dcum  ;  qui  tibi  adagoncm  majusquc 
mcritum  concupifccntiam  rcl  quc  it. 
Hecnetuaimpo0ibilitas?£goc5tradc- 
finio  nulkim  ibi  pcccandi  pcriculum, 
fummfi  rccuritaccm  cfle,  no  cnim  apud 
Deumdaninatur  f  nfusfedconfcnfus. 
D  EllScxaminatrencs&corda,  non  NondeUa' 
rencstaiitumj  &rjilios,  ipr OYftcr  co-  quiturje»- 
rumdem  &  conltnfus  concordiam.y«,y^(/ffl«- 
Concupifccntiam  ,  ait  Synodus  Tri- Jenfu» 
dcntina,ad  agonem  (hoceft,  ad  ma- 
joriscoronjc  mcritum  )  rchdlam ,  non 
confenticntibus ,  fedperDci  gratiana 
rcfiftcntibusnocercnon  poiTe.  Ad- 
quicfcc igitur  diccnti  Deo ,  ncc ita  vc- 
liscaftuscftc,  iTt  horrcticus  fis:  fcntire 
X  X  2  'cnim 


3  +  « 


THEOLOGI A 


cn  m  &  non  confentire  non  eftpccca- 
tumiqiiod  li  contrarium  clicis,Hetero- 
doxuses. 

DCCLii.      Scdaddis.te  alicjuidomififlrc.  Siig- 
Ancogt.ut  ggrjj  confidcntcr.    Scias  enim  mead 
4«i/4/f««- fccrctumtcneri  ,  necpoflc  finc  gravi 
fesfionespo  pcccato  fccrctain  rubditidamnumrc- 
r(/?,<7«//w- vclare.    Illos  carnismotus,quospati- 
de  oaafio'  or,ais,non folum fentio  ,  fcdilledlus 
ne  fiitnpta  approbo,&confenticndo  pecco.  Jam 
tnpeccata  triumphas.  Tibi  impoflTibilc  pra-cipi 
fonfentn  ?  oftendis:  pcccasenimaudiendo  con- 
fcfTiones  ,  ncc  tibi  peccatumpoteft 
praecipi  j  ncc  tu  tenerisjfi  prxcipiatur, 
obcuire.  Pcccas,ut  ais,&hiccgo  non 
jamrideo,  f.ddoIco.    Crcdo  tibi,ta- 
Fnetfi  decrederc  poflcm>non  enim  non 
timenti  DEUiMtcneorcrcdcrc:  nam 
qui  audcs  pcccarcinhT<uria?,etiam  au- 
dcbis  in  mendacii  matcria.   Hoc  non 
urgcoj  mihiveraxcs  ,  omnia  crcdo. 
Scanda-    Sedcur pecctts?  quistccogit?  quiste 
/«wtf/? //«•  inducit  ?  quistc  fcandahzat  ?  Quia 
plex rece-  obfcena  audis,ideo  obkca  committis.'* 
ftum&    hocfcandahimnon  jam  datum, fed  re- 
datum,     ceptumeft.  Confcqucntiapulcherri- 
ma!  Idcotudebcs  peccarc,  quia  tua 
pcenitfns  deteftatur  peccatum:  ideo 
tucaderc,quiailla  furgit  :  idco  inqui- 
nari,  quia  illa  mundatur;  ficquia  illa 
d  flcntic,confcntii  e  1  Nonne  vidcs  te 
Qx  meiic  virus,cxalcx;pharmjco  vene- 
num,  &ex  aiicno  pcccatorumdolore 
pcccandi  occaficnem  exugcre,non  da- 
tam,nonobl  tam,rcdlonge  qua^firam, 
&concra  ord  ncni  rcrum  invcnram? 
Corrige  igitur  iafcivientes  potentias, 
corripc  toncupifcentijm  luxurian- 
tcm,  caftiga  corpus  tuum  &  in  fervitu- 
tcm redi^;c,  nc cum  aliis  pr3Pdicaveris, 
ipfe  reprobus  fias.    Njn  nifi  liberc 
committi  pot(  ft  cuipa,  non  nifi  volun- 
larib peccatum :  ik fi noclua lucc  folis 


coecutit,peflimos  habet  oculos  ;8iCit^ 
contritionc  alicna  in  peccatum  indu' 
ceris,&  alicnis  lacrimis  cxficcaris ,  Ha- 
bes  aridiiumam  animam  ,  pcfTimani 
voluntatcm.  Interim  inducteiftociiJ' 
cio  ;  a  vino  quantum  moi  bi  pcrmit- 
tantabftinc ,  hacdifciplinacarnemfe' 
rocicntcmcaftig;i,&  fiquidcm  in  pf*' 
ori  fententia  imperium  mcu  pcrdurat, 
fciasitatibi  expcdire  ,  &  cxcharitatc 
audcntior,de  Dci  adjutorio  confidens 
humilitcr  &conftjntcrobediJS. 

Scd  jam  alib  recurris.   Non  frag^'  Jl^^!^''*' 
litatcm ,  fed  folam  ignoraniiam  caul^i' 
ris.  Multa  atenoninteUigidicis,&^*"^%^r 
penefcirequotcvertcrc  debeas*  ^^^-^ esP^^^^' 
non  urgct.    Etiam  DocStorcs  ^^^^^^^^fiif 
multa  ignorantjfaipc  poenitcntcs  ^^  ^^^f^fifi 
ta  implicant.     Quantun^  in  hac  ma-  ^^^^^^^? 
teria  poilis  cxaminavi ,  &  non  tu , 
ego  dcbco  Deo  darc rationem  infnr^' 
cientixtuae;  tu  folius  obedicntiaJ. 
ut  jufHdicbus  fingulis  una  hora  0^^' 
nae  iilamfummam  ,  quamdodiffi"*'^ 
calamo  fcripfit  Aufonius  No(fti"^^* 
diligenterinterlegas  j  flin  confcffi^"^ 
bcncat(cndas;  lipcenitcntcm  perl^^' 
calogum  dirigas;  crrarc  nonpotcni- 
Quodfi  reftitutio  aliqua  facienda  fjt» 
aut  impedimcntum  aliquod  cxami 
nandum,  fiextcmporenonpoffisr^' 
foivere,nefententiam  praEcipites, 
illidicmindicas,ut  rcvertatur,&:"' 
tcrimlibroj  ,  aut  aiiqucmdo<5lio^^'''* 
confulc. 

Jamadquicsci£,fedfuggcftrif'ftid^^'^;,^«^''^ 
&  mt  tibi  mcmo!  ia  iabo.  anti  conqi»^^  ^^^^^ffi 
rcr  is  o  n  u  s  co  nt  io  n  a  n  o  i  i  n  j  u  1 1 X  i  ff^-  (I0r^^ 
moiiae  dcft.v5tum  cflcnntunlcn 
fubcfle  Superioris  arbitrio 
habcs;  impofribiliainjunxi 
tas,  ad  obcdicntiam  non  tcrc  ^s. 
ego  quantam  mcmoriam  habcasl^  » 


FVNDAMENTALIS. 


g^'anta  fit  opus  noaignoro.  Tcfa- 
^ulas  cloquenter  narrantcm  fipc  au- 
/o,&  ficut  nugas  ex  tcmporc,  potes  e- 
a^icjuainhiftoriam  pi^m  propo- 
poneic  &  ornarc  in  fuggcftu  maximc 
^^"^"cc  libritibi  dcfiiu,  ncctcmpus, 
acci.i^-  ^ ^olorc  cxcufari. 

■     ^ii^smanctfcrupulus?  inanet;Er- 
^  ^'^^«fft-  a         ^^o'^c,ut  tibi  fiitisfaiftum  fit, 
^"'''"«Ctt.  r^^.^^j^lpiam  inconcufiiim  maneat.. 
^  ^"Suis.    Duas  habct  parrochias 
Wo  „  ^'^^^^«'■ium  Aivcnfem.Viridcnfcm- 


349 


^4. 


YMti   ^^^'    Etmorcfcrcito  inalterut  ajilla 
yare   ^"^"^  valdehumida&paluftr.seft,  hxc 
"SJhs  anuis  pefte  infeaa.    An  non 


fitt, 


■nti^    •^•<^umto  Decalogi  pra?ccpto  vitam 


'^'^-  &quantiimpofilm 
P.^longarc  An  tuta  confcicntia  ha- 
fccl"'?^^^^'*^  'nlocoinraIubri,,aut  in- 
°'  £tficogar,  An  tcneborfalu- 
fg^.  j^^^^"^'xpa.iere,  &invif  repefti- 
in  ^V^^'^^^''^"^"-^  Etrerpondeo>te 
femperproficirci. 


'"'^'■cuituagcrc 
&    "'t  Dr  j'''I^'"P'"°fi'<:.c  ,  nunquamvcllc 
r""fiTr.  f-  inquam  ,  &fub 

•/"f  '  ^^ncs  r  \  ^''^"^^tUttcrrcrenturhomi- 
<!         &  •  ^^^^'^^«^fcnturnoncfTemottis 
/*|'*^dominos,necpolTer.n!masfwas 


_  ^  igerc,  fcd  folummoclocxponere; 
inioimr    '    ■ 


^"^pcndore  poffc.T.ncris  jubcntc 
^5>ircadlocuminfili.brcm>  i- 
fi  ibi  f2e"otiaa_cnda, 


X  ^^nta 
'  ad 


^^infcaum, 
ftor  tanj^cnt.    Si (is Pa'-' 

ris  ^  tcrnporc  reuiincre  tcne- 
^tn  ^'^^''''^^  ^^•"'"ifti"'''"^^  >  nonta- 
^'^ipeT^-^'''^^'  qua.nAbb;)s.  Nam 
^Jium  IV''^^^"^^  ^cncbor  cgoaut  per 
mci  *r  "^"ro^^ii-pci  alium  ,  per 
P^^'^  onima  adminiftrarc  facra- 
4um,j,- 3^*^  p^tcr tuu  fpiritualis fum : 
^«>f  d  phaimaca  ,  per 

'  *  ^elit  aiius  qui  vclii  hoc  onus fu- 


birc  ,  quoniam  pater  politicus  tuus 
fum:  at  in  parrochiatu  fpiritualis  pa- 
tcr  es ,  poJiticus  patcr  non  es  j  tcncris 
infeftis  miniftrare  Sacramenta  criacii 
mortis  manifefto difcriminc :  at cibos 

pharmacaminiftrarc  nondtbcs.  II- 
los  &iftatenetur  cxhibci  e  paterfami- 
liascuiaeger  fubcft,  hanc  curam  gerc- 
rc  dcbctMagiftrjtus.  Egoigiturpe^ 
jo ris  conditionis  fum,&  tamcn  in  mea 
vocatione  fine  cjucrimonia  perfifto; 
crgo  &  tu  in  tu-i  finc  murmuratione 
pcrmuncas.  Scias  lamen  obiter  ad 
majoreminftruftioncm  &  lucem.  St 
Paflorattistion  fit  monafterij  (  idem  de 
Monialiumaccterio  llt  didlum)  tenon 
tenerUcceptare.  Si  acceptes,  necah  Epis- 
copo  abmoreripofis  ,  m  ncceptatif  tempore 
remanere  debercOHodf  pro  tempore  dcter- 
minato  coUatus  tihifit.ita  utHpiscopusff.icio 
UHi^anm  teabnicvere  n'Dpofiit,pojieaPosfit: 
te  acceptationis  vi  ejusdcm  anm jpatio  difre- 
dcrenonpQ(]c,pGfiL\ipojp;  »  etfiittmpitsim' 
quutn  fitilludwquc  ra(hratumrelinqms ; 
necfiecundoabEpiscopo  oblatutn  teaccepta- 
redcbere.  Sipcfii:  abmoveri  cum  Epuco- 
ptis  velitytepoffeetiam  :um  velucrisadtuum 
ttionafierium  redtre  ;  ncc  debere  tetttpore 
periculofio  manerc,  tn  opptdo  lue itjfecto.Bcl- 
tempore fictai  te  obedtre  & fiervirc  debe- 
reeodetnmodo. 

Cumigitur  ifta  omnia  nafcanturex 
folenni  contradu  &  poffmt  ficri ,  non 
funt  phyficc  impolfibilia^nccrcli^iofo 
iir.  ito  iir  pofita.  Anno  cnim  intcgro 
No' it^usfu^fti  ,  audivifti  conciones, 
vidifti  monaftcrii  confelfionalra  frc- 
quc  ntari;  cffe  Parrochlas  &MoniaIi- 
ummonaftcria  fubditanon  ignorafti; 
Priorcm>Suppriorem,&rcliquosCom- 
munitatis  Admiuiftros  vidifti ;  kgifti 
Rcgiihm  omniahxc  Ahbatis  prudcn- 
tiaf  committcntcm;  Monialium  Mo- 
Xx  5  na- 


De  Parro- 
chiis ,  qu£. 
adHona- 
fierium 
non  perti- 
netit. 
Quicumq; 
Relig^ofius 
p  tefiablL- 
pifcopo  re- 
tutaPar- 
rochia  ypc^ 
tcft  a  PriC' 
lato  eY0(4- 
n. 

D  c  c  i.  V. 
Onera  om- 
ma  Cotn- 
tnumtatis 
in  folenm 
Profcsficne 
acccptan- 
tur. 


550 


THEOLOGIA 


^Kaftenis  faecularcs ,  aut  Parrochiis  ali- 
orum  ordiiium  Rciigioros  praefici  non 
vidifti:  &  tamen  fecundum  BLcgtilam, 
moribus  hujus  monafterii  expolkam, 
profcffus es:  ergo omnia hajc in folen- 
ni  profcflione  acccptafti :  Ergo  ad  o- 
mnia&Hngula  ubi  prsecipiantur ,  tc- 


fcrvaiioncm  primario,  fccundario  in* 
crcmcntum  rcfpicer  e. 

DeAbbatum  &fuhdummt  ohltgationi- 
bui Jpectaliter  dtiia,factlt  negotto  poterttnt 
ncris.  Abbas  autcm  vicifTim  tenebi-    Episcopis  &  PdnttfictbHs aptari:  HtncpotC' 
tur  bonum  pubiicum  &  ptivatumrc-  rtmtPrdtlatif^cularesfuasettjimobltgattO' 
rpiccre,nec  exponere  indignum     nec    nes  fervata  proporttone  mettrt;  nos , 
in  promotionc  aut  dcpofitionc  ali<:u  -        brerttattfiudemus,  adulteriorapro' 
jus humanis  paffionibus  rcgijfed  D  EI  gredtmur. 
Hniuscaufamagcre,  &.charitatis  fon-  ^ 


DwCC^LVI. 


FUNDAiMENTUM  XLL 

De  Vindtcativa  Jujlitia, 

Ec  c  A  T,  Qui  legem  obligacoriam  non  fervat;  nimirti^  ^f^^^- 
'  A  in  materia  fux  fubordmationis,  nec  contra  Deum;;^'  ^^^^ 
nec  prudentiam  vergcncem,  poffibilem,  &  fibi  no-^^^^^,/;^' 
,  tnm.  Non  eftinnocens,qui  b  acceptat  onus,  cui l^^^^p 
nofcitimparem.  Damnumautpcenam,  quam  quisf^^ 
^f)atiturculpa,fibi  e  imputct:  itemfuam  c  moram. 
Vstnafup-         Nemofmeculpalueredebet  d  pcenam  ;  nemo  d  finecai^' 


CAufam  pvjtiidiiLaa.  i^v-»i» '^wi^wv  ^...^v.^part.w^it**'"--       ^^"^ r^' 

'    crimencum  g  alceriusparticularis,auteciam  Communicacis  h  r^'^^^»^^^^^? 

dundare.  ' 

Venia  i  nullipcrcinaciconccdicur.    Nemodebeccum  ^  ' 
terius  k  injuria crefcere.  Nemoob vircucem  l  propriam?^||  i^^J^^, 
i^aliciam  g  alienampuniri.Nem.o  pracmio  obpropriam  n  f 
tiamdonatur.  Omnis,qui  M  fubitlaborem,  debetfruicomni<^ 
jEquitM.   dis  labori  adnexis  i  omnis ,  qui  fruitur  commodis ,  dcbct  fubir^ 

laborem  eisadjundum.  ^ 
^CCLVii  A.  /^Larapcccati^cfcripdoeft,ncc  redigi.Ratiopcccatinocofiftiti^^KP^^ 
\-  X->dcbct  ad  ma^orcs  difticultatcs  iitioncad^virtutisqjfcdaftusS^ 


FVNDAMENTALIS. 


■^urn 


nutn 


id^^  ^^^cft  rincciilpa,  qiiireiqux 

^^^to  ctfjfiiaiti£  autpotemi£  defectu  non 
P^^^fifittiefacen^fc  immircct.£/?  Reg.XlX. 

I^amnum  quod  quis  fua  culpa 
^^^f!*Jf'^ioraautetiam  voluntate  patitur  ) 
^^VVr/ "on  aliis  im.putarc.  EftReg. 

^omponius  Qiiod  quis  cx  fua  culpa 
Vftora  caufa ,  autetiam  voluntate  )  dam- 
fent"   "^^^ '        intciligitur  damnum 

^orafua  (cttlpa.voluntas)  cuique  eft 

cft^r  ^'."^^"'p-^jnifi  (ubl]tcaura,non 

Dj.i  l"'^P"nicndiis.  EftRegula  XXIU. 
^  ^^ngucrc  oportet  omnino  intcr 

P^nam  &  pcen.Jitatcm.Si  abcft  culpa 
^p-n^^^^"'"^  pncna  prcculpa. 
*^'ilmciu5/t^/.  i,-5>.  n.  i6i,  fed  pofTet 
curnp,j;na!itas.  Huic confonat ,  Pro 
^T^inem  ,eftpra-m  odon:indus. 

fc      ^"•^'^^'^ecaliquisaltcrius  odio 

)   ^^^^ora,  negligenthtaut  ettam  volun- 
^^Pijtgravari.  EftRe^uLXXIL 
H.  Deli(5tum  Pcr/bnx  non  debet  in 
•■mientum  EccIcHx  (Cornmunttatis) 

^^^midarc.  F^/,,^.^XVr/. 

r.jci*  ^^^^ti  vcnia non  datur,ni(i  cor- 

^um  •      'P'^^^'*'  non  dcbet  aliquis 
]*^teriusinjuriave!jaduia.  (^Dsleo 


Phtty 


>um 
'titn. 


/«X  \  vn  '  '^^^^^0-ni*inetciat^&venisJen' 

'''i^fi^%xmiL 

^^^motcneturad  rcftitutioncm 
—  .^.  ^'^''.^''^^^'^^«-'^■  ''ntentioncm  fiiam 
^^fititet^^^^^^^  em  crg  j  nte.  hft  commU' 

ter^^^h\ confil'o  (etiam  materiali' 
fitr>,«  •^'^"'^'«odo tVaudHlc  ntum  non 
^onfci  •^^''''^^«^^«^«w ,  quodfecundtm 
oblig'^'^^''"''  '^P^obabile  dittamen  datu) 


Hiiilcntitonas  , 


fcntirc  debct 


commodum  (  ///;  onerl  adnexum  )  &c 
contva^Kf^.Lr. 

Rauonicongniitj  ur  furcedatin  o- 
ncrc,  qui  fubftituitur  in  bonore.  ivtff. 
LXXni. 

N.  Vide  Lajrnam  fol.  128.  num.  15.  ubi  Vtilitas  ex 
docet  neminem  ex proprio  delicto  commo-delicloi 
dum  debererep0rtare,&  exemplum ponit  tn  damnum 
es ,  qtu  a  catholicaftde  deficit  ,  quem  vult  ex  virtute. 
manere  fubjecium  univerfts  praceptii  Ecclc- 
ft^utantea,neex peccat^utilitatem  repor- 
f^r.Confonat  Hartholoma:us  a  S;F.iu- 
fto  Thcfltb.  i.quajft.iz.n.j.Porro  ,  I» 
ob  del  dum  ncmo  unlitatcm  rcpor- 
tat,nc  mo  ob  virtutem  damnum;  &:hoc 
poftulat rationis  confcqucntia,  aut no 
dialedicamur  bcr.c. 

Gum  fum  jura  partium  obfcura,rco 
favcndum  cft  pocu\s,  quam  a6tai  i.^t;;^. 
Xl.AnnonobfcuraquAmereprobabtha  ?  fic 
puto. 

I. 

ACtum  cft  deprajccptisoftcnfiim-  DCCLviTi 
quc  nec  ignorantcs  mvincibili- 
ter,ncccarcntcsviribus,  necfciuitcs 
&phy{ice potcnt.s  ,  fi  matcfia  contra 
confcicnriam  autprudenii  m  fit,obli- 
gari  :  undc  ncceftatio  includitur,..^;/- 
penorispraceptum,  ijuodnec  tntittleriecftt-  Quahtatej 
perflutm  ftt ,  nec  mtlitet  contra  confticmi-  le^is  obii- 
Am,uecfuperetviresfubdtti,  nectmponattir gatona, 
infcia^fed {it  in  materia,  inqua  Hie  Superio' 
n  fubordinatur.effe  obltgatorium.  [Ccn- 
fult6illud/«^or^/«4f«rpo:ui,noncnim 
omnisfubditus  iu  omni  materiaetiam 
licita  &  honcfta  fubcft.   Scd  juxtaic-*yi«  fubditi 
gcs&  morcs  ,  & profcftiouis  concra-  debeaiit  m 
tuun.    At  poftu  ;!t  publica  uwlitas,  o//?«/{)^^- 
utdctur  in  Kcpublicaauthoritas  quaf  direi 
poifitpanere  ftibfe^tisy  & debcUareftfper' 
bos  &  hacc  cft-, q  u  t  J u s  ti ti  a  v  i  n  .0 1- 
c  ATiv  A  nominatur. 

Pce- 


352 


THEOLGGIA 


utdja 


Poena  eflnoxae  vindi(5la  tcfteUlpi- 
ano.    Et  ipfius  odo  fpecies  rcccnfct 
Cicero  nimirum,  Damnum,  Vincula, 
Vcrbera,Talionem,Ignominiam,Exi- 
lium  ,  Servitiitcm. ,  Slortem.  Pccni- 
tentia  confirtitin  adualidolorc  i  Vi 
cujus  commifTa  malacumemendatio- 
nispropofitoplangimus,  &planoLn- 
daultcriuscommitterc  nolumus.  Sic 
Thcolo^i  in  4  Senterit.diJ},j^, 
Qtadvi-        Ycni^  afTercntc  Scncca  iib.  deCle^ 
riu .         7;;f«r/4,crtdcbirsE  poenae  remi/Tio ,  qux 
corrcdis  &poenitcnt!bus  conccdifo- 
lct.    Augultinijs  de  Agone  Chrifttano  fic 
An  ^o^J*^  ait.  DebeatEccleJia  Catholica.corrMs  & 
^^^^"^'^ firniatiifiiiis  libenter  tgnofiere.    Cum  ipfi 
rtljpftsf    petroperfinamejjis.  (ChMi)  gejianti, 
er  eum  tn  mari  turbajjetj  (  fortc  &  cum  in 
marttttubajjet,  )  &cumDeumcarnaItter 
a  paj^ionererocajfet ,  &  cumauremjervi 
gladio  prdifiidijfet ,    tpfiim  Dominum  etia 
negaffet ,  Et  cutn  tn fimulationem pojlea fu^ 
perflitiofam  lapfus  ejfet ;  vidcaintts  veniam 
ejfe  conceJfam,eiimque correilum  atque fir- 
matum  tisque  adDomimcApafitonisgloriam 
perventjfe. 

Jgitur  ne  fupcrioraut  nimis  rcmif- 
fus  aut  fcverus  dicatur;  &  ut  fciat 
quando  dcbcat  condcmnare &abfoU 
veare  ,  has  RegulascxCanonico  Jurc 
dccerpfit,BoniFacius  &ob  oculospo- 
fuit. 


11. 


DCCLix.  p£^^^^^  yf^.jj^  ^^^^  ^^f^j.  ^ij^^  correilo. 
Antncor-   f  ^^^^^-^  aDco&  ab  hominibusvc- 
ratts .       niampollularc  folcmus,  haec  Rcgula 
V.fi  rheologice  lumatur,  aequipollc- 
bit  huic.    Peccatt  ventanondatur aDeOy 
nifi  correilo  &  contrtto  ,  aut faltem  attrtto 
An  expedi-  ^  confejfo  ;   &  taltbtts  fimper  tpfa  da- 
utpmiam  ^^y^    Si  fum^itur  politicc,  huic.  Pcc^ 
ccn4enarei'  ^^tj  quoadpanam  venta  nondatur  aJudice, 


ntfi  jam  fi  corrigenti  &  modcfte  agenti' 
at  non potefl  a  Itidtce tnferiore concedt,nec 
expeditfrequenter  concedi  a  fupremo ,  ntf 
dentur  rattones  Jpectales  ,  qua  ad  bornW^ 
pubitcum  conducant.  Sed  cjuia  vidctur 
Bonifacius  agcre de  culpa,  notandiini 
inonmicivilipcccato  ,  djri  injuriaifl 
fa6lam  R?ipublicap,  poenamcjuc;  (n^^^ q0^^ 
ctiam  analogice  inomjii  peccatocon'y,;,^j/^«^ 
traDEUM,c|uod<juianonobrcrvavit^^^;.. 

Canifius,Jianc  Rcgulam  his  verbis  eX' 
p  o  n  i  t .    ReguU  plena  efl,  fi  per  correcti*^\ 
acctpiamuscontrttum ,  ad famorem  niente 
reverfutn;  non  veropunttum,  utquidafn 
perperam  interpretantur.    Owt  enini  de- 
itnquenti  gratta  fit  ,  ft  is  pcenam  k  /^''^ 
conflttutamjam  fubtjt  >  Et  Rofpondfo 
Canifio  non  illos  perpcram  ,  ''^^ 
ipfumpotiuspcrpcram  rcgulam  in^^^' 
pretari ;  illi  cnim  qui  poenaiTi  fubijt 
magnagratia  fit ,  cum  remittiturcul-pir^^^^^ 
pa,qu2ea  poenadiftinguitur,&eftpn<5fy?//»if' 
ipsa.  V el  convcrtamus  oculos  adThc-  ^  ^//f 
oIogiam,in  qua  ccleber  cfl  Petri  Ahai' 
lardi  crror,  qui  culpam  a  poena  non  di- 
ftingui putavit,  juxta quem  omnia d- 
fentvera,  quasCanifiusadducit.^ 
quiapoenaaculpadiftinguitur  jcuiT>^' 
liquismoritur  in  peccato  veniali  > 
rcus  culpae  &  poena: ;  hanc  potcft^^P^' 
are  fatispatiendo ;  at  no  eft  idc  fatisp^|| 
ac  ipfammctculpamdclere.  Quamo 
rem  tamctfi fit  hcilc  oftendcrc,  quo 
nimae  defundlorum  modo  luant  p<^' 
nas  dcbitas  ,  non  cft  facile  cxponcr^ 
quomodolibcrentura  venialibusfi* 
pis,fi  forte cum illis  cgrcdiantur. Hi 
igituriterum  adhumanarcduccs,o/ 

mus  furem  commifilTedeli^tuiif^^^^^' 
in  Rempublicam,&cfrereumculp*^ 
&obnoicium  pan.«:  at  juxtalcgesp^^ 
nito  culpamignofci ,  veniamdaii» 
poftcatra<5landum  utRcipublic^?^ 

111.5'«' 


FVNDAMENTALIS. 


III. 


/'««/fwrfwj.Hlt  ReguIaXXlII.Hic  Bo- 
['^k.&^  ^'^^cius  culpam  i  caufa  diainguit,  & 
.         P^namapcenalitate  dcberct.-dicii 


4./f4,    ^^^^^f^n  poenas  pcenalitatcsqu<r ; 

'"^  .^^""«entorum  &  pcccatorum  fti- 
P  "^»\,hxcx  caura&po(runt  &rolcnt 


acmcritorum  &  pcccatorum  fti 
-      im    '^'^^fxcauia&polTunt &rolcnv 
7*^^^^/«,,  '«iponi.  Sic  bodie  apud  Patres  Jcfuitas 
/'^'«iorolctenbpocnalitas:  namtam- 


p   ^^vii«.pcEn3 

^'linemopomtlinccaiifa  dimitti,  di- 
^ 'ftipotclt  fmc  culpd  ;  nimirum  cum 
'^ccTh^"^^  'P^i  nonpcccaminofa,  forte 
Dnki^^    '^^'        militct-contra  bonum 


publ; 
dc! 


'^um  ,  &  dimi/Tionc  tollatur.  Ea- 
^     autcm  a^nic^  Bcncdidinos  dimif- 
'  |'-on  cil  pcenalitas  fed  purapcena, 
^«corrigibil.bus imponi  potclt ( i- 
"onnunquam  dcbctW  prajfcripto 
^^^HisXXVill.ddPrior/sCcIlcrariU 
^nto.  r,^']^''''^^'^  Aminillri  dcpofi(io  cH 
fine^^  r^*'  ^uialicct  non  {  oiTitdcponi 
pcj-  ^    .^*  (uoncnim  Antiftcsinfanire 
crctr^Jk"^  '  inomnibus  cnim  fois  dc- 
fefiV  ""'"'^  &:publicumbonum 

niitr^^l^ '  potcft  tamcn fine^cjufaMi- 
fana*  irnputabili ,  puta  fi 

<cat     ^  ^^""s  fit ,  &  tamen  non  pJa- 
confratribus,deturquc  alius,cjut  m 
iin      '       ^ausfaecrc  pofTit  xquebc- 
^''^'niclius. 


hr  T'''  ^"^^     I"^^  univcrfalia ,  cJe 

coni,^^^  4"ipcr  fimoniam  a 

^'^nefi  •      *  ^"^^"^^  -ecclcfiafticum 
ille    ^^"'^^P^omotusdeponitur;  itcm 
^4Ui  per  commilTam  ab  alio  fe  infcio. 


P^-iori, 

^^'ori  poenalitas ;  in  iUo  datur 


polte^;'^  ^^^"  dcpofitio  cltpcena,..& 


h», 


i"^"*  ^uaiumn  hoc  caul^ :  intercft 
'^^^ipublici,  tamll 
i-icos  proccdi,  cum  vidcamusne 
4^>demlcvcritatcmfufccre,  nc 


tam  fevcrc  contra 


nc 


hoc  abominabile  vitiu  multorumpro- 
motioncsinvadat. 

Sacerdos  lcprofus  r.  4.  extr.  declertc. 
agr,  ab  EccJcfiz  adminiftrationcpro- 
fcribitur,  non  finccaufa,&tamen  om- 
ninoiineculpa.  Sic  ctiam  in  bencgu- 
bernatis  urbibus  domus  pcftc  infcfto- 
rum  clauduntur,  & fignantur;  ipfis  non 
concedituraditMS  adaliasdomos  ,  nec 
fanisad  iftas;&quidcm  hominesmiferi 
praetcr  pcftiferam  lucm  aliaspoenalita- 
tcspatiuntur,  noninpccnam  peccati, 
fcd  ad  maiorcm  rcHquorum  lccurita- 
tcm.leprofifol-eni  ab  hiimanocommcr- 
cio  profcribi,&  ob  enmdcm  caufam,ct- 
iam  fi  careant  culpa,  quotquot  morbo 
contaf^if^folaborant. 

Irrcgularitas  etiam,  nonfolumaf^u 
pcccr.minofo,  fed  ctiamTirtuGfocon- 
irahitur  :  puta fijwdex  aliqucmcapite 
condcmnarct;  Mcdicuscx  ignorantia 
occidcrc  t;C  hirurgus  ex  pr^icriptoMc- 
dicioxiderctahquod  niembrum. 

W. 

SEd  fiquidcm  ncnvo  finc  culpa  vcl 
caufa  puniriporcft,  quaefunt  caufx, 
qua:  lunt  cuipa?,  proprcrquas  potcft? 

Rcipondco.,  ftandum  commun  bus 
leg'bus  &  moribuscuiuscumq;  patris  . 
Addo  non  vidcri  dari  caufam,  ob  quam 
po/Tit  aiiquisplcdicapitc  ,  autaliacx- 
trcmafentcntiadamnari  fmc  culpa;'m6 
necintamari.  Atinrcligionibusd  itur 
caufa  manifciti/iima,  obquam  polTint 
rcgalarts  poenitcnria:  imponi  hnccul- 
pa;&  ea  elt ,  mortiricationis  ftiidium,  & 
dcvotionis  promoiio. 

Subjungo  clic  culpam  (  Theologi- 
ciim,poiiticam-ve;  violarc  dircdc  ali- 
quaui  Icgcm,moralcm,autpGenalcm;& 
kgirupioncs  dfc  omnino  punicndos; 
namtamctfiio  cafentcntiaffim  utxieli- 
Yy  dcrem 


Uemle^ 
proftu, 

pefle  infe^ 


Irregula^ 
rttasetta 
rtrtutes 
exercendo 
■cmtrahi^ 
tur. 


DCCI.XIl 

Caufat  oh 
quas  he- 
mmLS  ftK 
ntrtfo" 
leant? 
In  fdictih: 

In  cUtiftro 


Dantftr 
atlp£  ctv*^ 


THE  O  L  O  GTA 


l^esfer- 
HAndas» 


m 

dercm  ibgcs  facilescflc,  vellemillasfc- 
vcre  &  ft  r  I  (5  tc  ob  fcr  v  ari. 

Coroliarium.  Pro  ciilpa  iit  mo  debct 
praemiodonari.  Ortcn.i)itur,qniaficiit 
innocenrcm  puniri,fic  ciiamconrraju- 
ftitiam  militac  nocenicm  prauiiio  & 
honorcdonaii. 

V.. 


^^^0»  eft  jineculpa  ,  qui  rciquA  adeum 


15CCLXT1I 

l^emper-  iSS  (ndfcjnonpertmet  (nimiriim„ofK- 
unentibns.  cio  ,  eaifcicntia?  autpotcntisedefcdu 
non  poteft  fatisfact  re )  fe  tmmifcet.  Eft. 
Regula  XIX,  SicRcguI^  tcnorem  ex- 
pono  rationc  dudus,&:  juribus;  pricci- 
pueque  /.  tdem  juris.'^.  mulionem.cum  L 
feq^ffM leg.Aquil.l.illieitas.6 .  §.ftcuttff, de 
offic.praf  Undc  non  cft  aiccndus  fcin» 
tcrmifcere  negotiis  alicnis  ,  & cjua-  ad. 
fe  non  pertinenr.  Illc  qui  fcit  poteft^ 
quc  proximum  hoc  optantem  juvarc 
Favor  no7t  (  nulli  enim  laudabiliter  adfnlimus  in- 
fit  invito.  vho)  nani,fite  phyficc  aut  etiam  morar- 
litcr  pofitive  aut  etia:n  ncgativc  prohi- 
bentc  ,  tua  ncgotia  Fridericus  fccc- 
rit  ,  tametfi  bcne ,  ncc  ftipcndium, 
nec  honorarium,  imon.cfumptusfa- 
dtos  repetct ,  l.fi.c.de  negot.geftt.  Sed 
quia  ahenas  culpas  dorfo*  aiiorum. 
nonnulii.folebant  imponerc  adjunfla 
fuir. 

VI. 

Deaiieno'  TCT^''  deher  aliquis alterius  odio  (  ctizm 
^jf,^      "  iy^jai\o)pr(egravart. Eft  Rcgula  XXil.. 
&  firmatMr  lege.  ftquis,^:^.  %.legis.  c^detn^ 
offic.teji.  cui  confon.int  alia  Juris  Axio— 
m ata ;  nimtrum .  [pdicU fuos tenentau- 
thores\  Lfanctm us,iz. c.de pcenis. [Ratio non ; 
patitur ,  uc  alt ert  obalterum  tntqua  Condi- 
Od/umeff  ^ inferatur.  ]i.non  debet  altert.  &c,   llb i ^ 
dupiex.     nota  dapl  .x  «Uti  odium  ,  juftum  inju- 
ftumcjuc:  hoc  habeturin  pcrfonam,il- 
ludin.yaia,  f^on-olicut& iiobis,  pra?- 


ceptum  etiam  fuerat  P.ophctaJ  R^g'» 
ut dil  gerctprpx!mos,&: '.:men in.qwo^ 
odio  habuit  ia4i(5t;fnmc,quia  non  dct^- 
ftabaturpcrfonas  qua  pcrfonasfcd  q"^ 
iniquas.  Docemur  igitur  hac  FwCguj^* 
iniqucilKimproccdcrc,  qui  quod  inj"^ 
fte  Oiiiohabcat  Pctrum,  gravat  ciiiS^^' 
gnauim  :  doccmur  etiam  ii;ique  fimii'* 
tcr  proccdere,  qui  pcccata  qua:  oui^ 
habct  ;nPctro,ncctameninip(b  pu"'* 
re  vult  aut  potclt ,  in  ciufdcm  cogn^'^ 
vindicat :  ncmoenim  punicnduscft^^^ 
alicna  pcccata. 


Solcnt  Authorcs  adfignare  cafus 'J?^,,/,^^/^^' 
quibus  locum  Rcgula  habcr«  non  pO''    /|  JM' 
fitjnullumtamcn  quem  viderim  >  q^'  ^'^  Itit^^^' 
eiusexceptio  ,  aut  ad  illam  pcriine^t-  -^^i? 
Incontincntia.  Parentum  ,  jnquiu^^'p^^r4^'' 
puniturinfilij^  ;  ij  cnim  ,  1»  ^^^^^^^f^ p/ifi^^' 
iUcgitimi.,  arccntur  ab  ordinibus 
cris  r/f .f AT/r.  /»  6.  de fiitfs  Presbyt.  gravJO- 
tiir  igitur  ob  aJicna  peccata, 

£t  cgo- 

ncgatoprimo  antccedente,  ncgocoji' 
fequentiamillatam :  gravatur  cniw^^^^ 
quis ,  cum  vel  illiadimitur  bonum  >  ^ 
imponiturmalum  ,  &  tamenitcutrui^^^^^y  ^ 
fit,  cumfpurij  a  dignitatibus  ecclcli^'^^^^;//^/'' 
Ibcis  ,  autctiam  ficularibus  arct  "^^'  jjits^^^*' 
Ha?cn:mconfcrend2tlunthis,  quip^  ^^, 
liticc  hommcs  /imt ,   &  ipfi  funt  »^''y/f/^' 
h  politicc..   Sed  efinuUas  non  h^^^'^^  ^> 
ipfi  in  pc&nam  ,  noii  enim  quioliJ^^' 
i*ant  aliquidpolitice,  rcdigunturi»^^*' 
hiipolitice;  ed  nunquam  ipfi  fui-rui 
inpolitica  rcrum^iaiura,  quonian'*^^^' 
liticenati  non  funt :  &qu)acertumc  ? 
Non-  cniia  non  pofic-  pbnii  i  nec  g^j^^.^A 
ri  ,fic  nccipfos  ,  quiaipfiin  B.cpUL> 


non-cntia  virtualitcrfunt  ,  nimn 


4i-  P 

quoad  dignitntes  &  cminenria  ^  ^^i'^^'. 
cia,  itacnmifehabcnt,  acfuiatJ^^^  ^^rr'^^j 


elfcnt. 

Non  abfimili modo  Plniolopn'^*" 
filiis  Purciiium  rcorum  irimin'^  ^^^, 


odoPMIofoph^rcd'f„5|i' 


FVNDAMENTALIS. 


^^)cftatis,  qui  nati  funt  poft  crimen, 
'  <?njm  antc  crimen  fint  nati  ,  non 
^3ngi  creduntur,  hcet  inmateriagra- 
^,*  Jpfos  videamus  aliquando  tamet- 
culp  ,  non  tamen  Tinc  cauf^ 
Htiif^;^  :  Si  nati  Fuerint  poft  crimcn, 

^i^n^k  ^°"<^^pti  funt  in  peccato  civilitero- 
^inttt^rn^  '^'»a(!  ,   &  ^^,^  ^^hcvx  quod  con- 
S^crantur  contra  Prinopem  ,  quam 
^ontfd  Deum  ego  ,  qui  in  iniqui^a- 
"s  conccptus  lum  ,  &  in  pecca- 
luVfi"-^"  mematermca.  :Na(cun- 
"''piarpolitic«  ,  rei  non  quidcm 
fensii.  (  ncmo  enim  Prodito- 
*  aut  Monetarij  fil  us  igni  ob  cul- 
y?>j.^Td^^'^"^'^"^  ^f""^  Orthodoxos 
^**<^<it.  -tur"    •"'^^      poenar  damni  ^  rwfciin- 
^'^'I^  incapaccs  tiignicatum  & 
P^^nioiionuin  ;   &:  qula  nuncjuam 
^^pacuarem  hanc  habucruivt  ,  iii..m 
paicntum  perd  ditJl  di tei>di  no<i 
t,  ( eci  1 1 1  ai-,^  a  1  ui -v p arcn : i b  us  n c  n  ac- 
ccpifl..  r 

^^yoru  ri^'  *^eou!  .XXIf.univeifaliorcft; 

'lla  aci frcciaha  dc/ccndcndo 


"'5  cj    *Poffcntinfcrri  ;  fcd  a  Boiiifa- 
rcs  caufas  inferiur  Ib- 
^-^^r  ^''"^^  LXXVI.  vidciicet  DfM«;« 
7/:e  y  /*       ^^^^^     detrmentum  Eccle- 
chof^^^'  ^onronai  ent  i{{s^yDe!i- 
^fitPo  Chriftiam,  etiam/um^ 

»<  <?r'^^^^  '  (i^^etefjeEc<Uft<£Roma- 
tt  ['^^<^nto.  ^ondebet  Eptfcopatnspa^ 
^on  /f^'''"^  ettam  Eptfcopt  peccatum. 
n,n.jri  2  ^^^^  *'^''<?'^^  pttniri  y  conde- 
tortiif^ '    '^^' '    >iltquorum  ettam  Propoji- 

Ab(j^^  ^'^^""'^^rt  ob  Mottuchi  au^  ettam 
culos'^.  uP''"''*  convertendo  o- 
kttnf^l  ^^^^"^  fecularcm  ,  Ob parttcu- 
^^yy^  ^  ^^^^'^^.etiamlmperatoruin ,  Re- 
^incipurn,  Crimiiia  ,  nofi.debetpu- 


h'S 

itirt  Orbis  Clmjiiakus.  Et ,  u t  on?  n  i  a  1 1- 
mul  comprehcndam.  umns  mcnu 
■briy  etiamCapitifexceJ^ts,  nondebetpuni- 
ri  Commumtas,  Non  cnim  peccat  i- 
pfa,  cjm  mcmbrum  privata  autho 
ritatc  peccat ,  nec  dciient  innocen- 
tespuniri  :  pcccaret,  fi  ipfa  vel  jubc- 
ret  vel  tacerct  ,  quod  malum  efiet.; 
fcd  necjnc  tunc  per  modum  corporis 
unius ,  <cd  permoiium  plurium  parti- 
cularium. 

Placct  addere  ^erba  Aicxandri  III 
ci.extrJedonat.  diccnziSy  CmtenimE- 
ptfcopus  &  qutltliet  Pr^latus  Eccleftajhca- 
rum  rerum  ftt  Vrocur^.tor  ,  non  Domtnui, 
conditwnem  Ecclefa  mcLor.tre  poteft ,  fa- 
eere  v.€rh  detertorem  iw«  debet ,  imo  ncc 
poielL  Undc  Iw  ne  Layman//^r  3.rr.2.  Ecclejia 
c.n.tt  ^*.  £cclcria,ait,juicminorisdebet  jurepupih 
iemperiilxfa  fci  vari  3i(^d\t(\uv  l.^.c.^-v.gAtidet. 
i^.Ecclcfia pupi  Iocomparaturcum£e 
ipfam  dcfendere  non  po/fit. 

VIII. 

REm  a  fe  alicnatam  poteftne  Prafla-  ^ ^^" 
tus  rcpcterc  ctiam  allcgando  pro-  ^^^^^- 
priam  tnrpitudincm  ?  Refpondet  af  ^^^^^^^ 
hrmativ  Hcnricus  Canifii>$  ,  excapite, 

prodigo. 

ft  quis  num.^.  6^  num.\  i.e.xtr.derebusEcclef 
alien.&exl.u  c.Aeliberaltcaufa,   Scd  hic 
ego  volo  tantispcrc  hxrere.  Teneoprtmo 
nonpcficrcpeieie  ,  qua:  dcditcxcon- 
fcniuiuae  communitatis.  Teneofecundo 
non  pc^ftc  lepetcrc  ,  qux  dedit  fcciin- 
dum  Regulam ,  etfi  (ic  invita  communi- 
tas,  tuiic  cnim.illa  donatio  cftetvali- 
da.    Regulaj  nominc  intclligo  Pri  ^odie  Mo^ 
v.lcgiis  &  moribui!  icmpcr;it  m.,  ^nacbtob- 
ut  mciius  rcm  capias  ,  pono  excm- /^''^''^' 
pla  viGmcftxa.    D,  licrnardus  conful-*?»^'^^''^^- 
tis  fuis  Rciigiofis  (  an  &  confenticnti-  ^'^^  <^ 
bus  >   nefcio  ;  (cd  maioris  c'aritatis  F'^'^^c?y^ 
causa  dincnfiflc  dicantur  )  fundum  '«'^'^•«''^» 
dedit  JB.  Norbcrto  ,  ut  Praemon- 
Y)'   i  ftrjtum 


j;6 


THEOLOGIA 


ftratum  adificaict,  &  ante  paucos  an- 
nosFcrnelliusCocnobijViriticnrisAn- 
tiftes  unam  arcem ,  ut  Patrcs  Francifca- 
niinccenobium  crigcicnt ,  &c|uiJcm 
etiam  confultis,  invitis  tamcn  RcLgio-. 
fis,  &  qua  ris,  An  hac  donationcs  fint  va- 
lidaE?  An  Bernardus.Fcrnclliusquc  pof. 
fintbona  afc  alicnata  Ecclcliarum  fua- 
rum  nomiiic  rcpctcrc  ,  ciijm  culpam 
fuamadlcgando/'  &refpondeoFerncl- 
liumpoffe  ,  &  Bernardum  non  poGc. 
Aio  poflc  Fernclijum,  quia  juxta  morcs 
^id  dare  noftri  xvi  &  conftitutioncs  Pontificas 
»hm  Abl^its  mh\\  poteil  mvita  ComiinuDtate  alic- 
fotuertti  nari.  AddotamcnBcrnardum  non  pof- 
Crqutd  fc;nam  ftando  Regula:  matri ,  fi  alicna- 
hodte  pof'  rcfundumrcs  mai;ni  momcnti  ercda- 
fit}.  tur,dcbct  Abbas  uni\  erfoscoiifulcrc  & 
audirc.;(iresparvi  momenti  dicatur,dc- 
bct  faItemconfulcrc&au(iiircf(.niorcsi 
in  neutro  tamcn-  ca(u  tcncti:r  illorum 
fcqui  judiaum,  fedpoteftquod  melius 
judicavciit,  facerc.  Cum  ig^iturD.Bcr- 
nardus  profeflus  fucrit ,  lervaritq;  R.C-. 
gulamad  litteram,null'j  ufu,  nullo.pri- 
vilcgio  tcmpcraum  ,  valiJc  illum  fun- 
dumB.  Norbcrto  dcciit,  necilliimpo- 
tuit  nomine  Communitatis  rcpctcre; 
qucm  enim  rcgularitcr  cdcrat,  dcdc- 
riitnomincfuaaCommunitati  . 

IX. 

G-  A  Nte annos  quafi  vlginti  duos  obiit 
Lxviii.  -^J^AbbasN.  v  r  fancUi  pius  ;  &:d 
fuccelforcfcdccimmillcftorcnos,  quos 
juffu  dcfuncti  dcderat  alcci  us  ordinis 
Comunitati ,  Mercatorqu  dampoftu- 
lavit.  Neg..tfucceflbr;Chirographum 
oftcndit  ille  ;.  cxcipitur  tontra  chiro- 
graphum  ;  multahmc  indc  adlcgarai  & 
tandcm  condcmnaturMona{l:erium,ut 
Mercatori  fatisfaciat.  Audivi  varic  dc 
kuiufccmodi  qua?ftuone  loqui,  f  ortc 
lioa  fuit  adlcgaium  non  pofle  Abba* 


.tem  fedccim  milie  florcnos  darc  pai^* 
peribus  fine  fpcciali  communitatisfu^ 
liccntia.  Quid  fcio  ?  f Ortc  fucrunt  nnii- 
tje  donjtioncs  ,  &  tandcm  in  gravewi 
fiimmam  coicrunr.    fortcalijf  ^-^^^  Qn^k^^ 
latcbant,qua  non  publicantur.    tgo  '^^tif 
autcm  non  crcdo  poflc  Abbatem  2>^^'  fifcm!' 
varcfuum  monaftcrium  crogandocle' ^^^fljj/f 
emofynas;  putotamcn  cum  babereb^- 
ncadminiftrandi  abfoiutamliccntiart^j^^^^/ 
&  exiftimo  cum  bencadmmiftrare,  cj^)^ 
niodeltum  victum  amictunique  datliJi 
rcligiofis ;  nihil  profanum  &i  inntiie^' 
dificat;  comparatpro  Ecclcliajnonii'^ 
pei  ba  &  profana  ,  fed  dcccntia  orii^' 
mcnta;  ^tca?tcra  ,  quae  fupcrfunt*^ 
paupcribus  lanvftis  (  non  fcmpcr  p^.^ 
gratum darcotiofis  mcndicis,  li in  vit'»^ 
iplifuis  alicnd  clc.mtntiafovcantiJi)  ^^' 
iamfi  fmt  multa.  £t  exiftimo  eum 
adminiftrarc  ,  qui  quod  Monaftei"^^'^ 
fltdivcs,  plus  vini,  autprciioliorcs  ^C' 
ftcs  diitfiHs  Monachis  ;  quam  h^*!  ^ 
paupcr :  eocnim  resin  mii.t:s  !oci5 
vcnerat ,  utgrarulandum  fit  nonnti  ^ 
Monafteriis  quoda  Guftavo  Adoir^  ^ 
Succis  Regc fucrtnt  non  tam        T  P^f]^ 
ta,quam  rcformata.    Malta  cnim  ^\^^  jf,ti(tf^ 
Rcx  ad  fummampaupcrtJtcm  r^dux^ '  «'""''v 
quaf  dcmum  violentcr  induda  pa^P    r/nf^ '  v 
tas  rcformavir.  Placct  Rcformatio^-  yjf///^ 
formulaCarolo  V.Imp.ft  itibus  EcclC' 
flaftfcisaddclibc  andumpropofitaA"^  pc^r'^^, 
guiix  anno  i  f  48.  in  qua  jf.  De  1^^^^^  i^^^ 
rus  lego  Non  dcbent  Monac^t,quamytf'^P'  cii^^- 
lenti  cr  regalibits  dotati  munificentiu  (  ^^^^ 
bcnc)  otfo/bs  &  vanos  facerc  funipf^^* 
familiamjuptrfltiamy  nec  equosad t^j 
Cr  pomfMth^  f>otii4s  quam  adnecefif^ 
Prmcjpjmmorey  nutrtre ,  magisqti^I^^ 
rem.quamreUgiefamvitam.ducere, 

noncxplorator  domcfticus  ^*"  P'^  j.^- 
ae,quae  iicri  vidit,  &  quac vix  ^^^YrQtC 
formatavidemus  ?  Quid  igitur  ^^^^^^ 


F  VNDAMENTALIS. 

^^j^cam  Rcligiofi,  videamus.  Sidm  hu^ 
^^tiutc  vmrefrunaltter.  Sed  li  ho.  iiat, 
^"'ta  aurcoi-um  millia  in  opulentis 
turr  ^'^'•^^  lupciciunt.  Quidhaigi- 
ti  7^[^*"^^'M'^^""i^>  noncomeda- 
bibatur  ,  &  in  ufus  faftuofosdif- 


P  nrcturj^hnpei  ator,.^«^  ultraiece/siU- 
« Cnota  bcnc.non  dixit/«x//;;;,  rcd;;f- 
J  ^^^^ein)fuperfunt  ( dcbcnx) wpauperes 


ff<cationemfiudtofor 


-f&rumyquo  pofstnt  Ec- 
^^^^ijitolimufuiejfe  y  uttliter  expen- 
Nec  concra  boc  curanda  cit  u- 
^  s  aut  alterius  Vifitatoris  avarhia; 
^l^  "^iitHoritatc  nunquam  iiccbit  mc 
^  Pauperarc  monaftcrium  ut  ipiius 
8iof  "^"  ratistaciam,.  vcldarcRcli- 
r,Tc*.^  \"P^"^^^'a,  auttheiauros  congc- 
in  D  '  °"^"ia no  neccdaria  debcam 
Paupcics  l^anctos  erogar  e.Sed  de  ho;f 
^''^"^^^uis&aptius. 
ccpt  "  ^^""^  contra  R-guIas  ex. 
coi  "^'^^  '^^^^  invenire  Canilius  ,  & 
P^ion^  ^*^^  non  yult  mHitart  pi  sekri- 
Ui iT  ^ rcsbcnc cxaminctur,non 


d^r**^^^^ fl^it  pra.'lcr  ptio Li.ffJeujurp, 
S*^  d.l  aumpcrlont  juridi- 


^pcrioris  contra  Commumta- 


'utiQ    '^e  loi 


HnL 


m  dcirimentum  EcLlelia:  reu- 
bij  "'^-J        pondetC..iii(iushis  Yer- 
'^^^'  <^^ji^ithutc  Ke^uU  tifulus  decre- 

Tit  ,  '^'^''^^'  co;/fr*i  lcciefmm  fuam  cur- 
^Atif^^f^'^^^^  '         hocpulxliCA  utilitatis 

ti^i^f^Z^^^^^^^ncertQftnt.  Sed  hjecratio 
inii-^  piapfcrioiiuncm  enimtfle 

nou  t  "^.^xliocmoiivoautexalio, 
^  tx  Ai  1       c^nt'a  Communitatcm 
^  ne^ligcntia  pcrcurrcrc. 

rcre  ^'^^^^  t*^"coprd.rc:  ipc  oncm  cur- 
delift^^"  ^^"^«-n  hocdctrmientumob 
eftejjJ^^P^^^fQnxiedundare  :  ciuodfic 
Abbas  eft  in  lali  c  afu  conu 


munitatis  lingua ;  &  ipfe  c  lim  protcfta- 
lurcontra  ,  &  fuis  verbis  currumprje- 
fcriptioiiis  intcrrumpit,  proccdit  ,  ut 
quo  i  won  utquad  ;  nam  ficut  linguaho- 
mo,  lic  Abbateloqiiiturintalioccofio-  ^^^'^ 
nc  communitas.  Hrgo  quando  Abbas 
taect,  tacet«r^//a,  &Communitasttf ''^^,?^^» 
quod.  Ergo  ob  propriam  n^ gligcntiam 
patiiur  dctrimcntum  Communitas. 
Nec  juvat  diccre,  eam non  poflc  prafci- 
pere  Praelato  ui  impcdiat  curfumpri"- 
lcriptionis ;  illum  enim  potcit  moncrc, 
&  rcnucntcm  in  vifitatione  accufare 
juxtalcgcs  &  ftatutaordinum  fingulo- 
rum. 

X. 

Slmilisomninodifficultas  inaccepta-  dcclxx., 
tionibusmovcripoteft  ;  nam  hcut  Df  4af- 
Abb^s  nihil  dat  nomine  proprio  »  fic  ptattorie*, 
Bominc  ^  ropno  nihil  n.  gat ;  nihil  nd- 
minc  p.opiioatcptat  ,  nihilproprio 
rcGulat  :  unde  fiintcftamcntoccntum 
tcclwfiae  meaj lcgaveris ,  non potero  il- 
los  nomine  proprio  acceptarc  aut  rc- 
cufare,  fcd  nomine  ciufdcm  Ecdcfiaj: 
crgo  ,  fi  ego  lilos  aurcos  rccufo  utquo, 
mea  Lccklia  utquod,  non  cft  dicendum 
cjuod  illis ipfa carcat  proptcr  meam  vo- 
iuntatcm,lcd  propter  fuam.  Seddicesk-  objeili<y, 
gataipfo  jurc  adquirimcafEccicfiajjnec 
rcquiri  acccptationcm  imo  nec  agni- 
tioncm  /./«. c,  de SS.  Ec^lefl. a  Tttio.ff. de 
furtv.  Et  ncgo ,  quoniam  favor  non  fit  ^olutit, 
invito,  nccui  usacccpTarctcnerur,  qui 
non  obftrn>gatur  pracepto  valido  ac- 
c  prandi.  Conientit  mihi  Panormita- 
niMadcap.i.num.^.extr,  de  integr.  refiit, 
iiceca!ibi  autob.cure  aut  alitcrioqua- 
tur.  PiofcCtOjAnliccatacccptarcmu- 
ncra  ab  amicis  obl.ita ,  docui  in  Theo- 
iogiz  Regi.laris»«w  876. 
hinc  oritur 


XI. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


XI. 


tarta  ja 

r.tura. 


DccLxxi.  Amnumqu9dqukfua  culpa  (  aut  cau- 
!^!^'  A^raautvoliintate  )  fentit,  ftbidebety 
noti  alm  imputare.  Efl:  Kcg  ii  1  a  LXX  X  VI. 
adcoquc,  fi  vel  cuiratprxlciiptio,  vcl 
Jcgata  rcnuaiuur<  putct  damnum 
(faltcinnegatirum)rccill  palVam  Com- 
munit  is/ibi  liludinipurct,  non  alii;  id 
enimipfa  moraIitei.fccit,quadnominc 
fuo  factumelt. 

Iii  hunc  fenfum  /•  quodquUex  ff  hoc 
tit.  inqLiicPompoiiius,  Quodquuexcul- 
pa  fua  (  vel caufa  )  damnum Jentit ,  non  tn- 
telligitur  damnum  fentire,  Non  cnim 
habent  Judice«  oculos  ,  ut  talc  dam- 
num  vidcant;ncc  aurcs  ,  utin  talima- 
tcria  qucrclasaudiaiit:  adooque  alimi- 
iibusquaftionibus  abftrahunt,  ^illas 
dicunt  poiiticc.ininttll.<^ibilcs  &.inco- 
gnofcibiles. 


I.XX!I. 

Demora, 

Morofus 

quis? 


Quidfit 
flatim} 


Cdfns  pn 


XIL 

MOra fua  cuique  eH  nociva.  Eft  Re- 
gulaXXV.  Cui  concordat  alte- 
f-a  Jurii  Reguia /.  m cotidemnat.  §.  uni- 
ctnque  ff.  eodcm  ttt,  Porrb  morofus  illc 
injure  dicitur,qui  noni^acic  quod  de- 
bcc ,  quando  dcbet.  Lt  putoia  omni 
contradu  tempus  tacitc  vel  exprcfsc 
dctcrminari ;  non  enim,  qui  domum 
emi,  fi  tcmpu.s  folutionis  non  cft  acter- 
minatum  ,  ilLampotcroxcntum  annis 
ditfcrre;  omnia cnim,  qujenon  ponun- 
tur  dieb.us  dettrmiuatis ,  crcduntur  fta- 
tim  facicnJa ;  &  iWw^ftattmy  cum  poii- 
ticiimfit,  &nonPnyfM:uin  ,  latitudi- 
ncm  hjbct,  Ut  Reculam  altnis  in- 
telligas,  uniim  auc  altcrumcafumfub- 
jungain. 

Madriti  cutn  diccrctur  in  Proxi- 
mum  diem  moucta-  yalor  diminucn- 


dus,  Pctr-as  q«idcl>ebatFrancirco  mf'^ 
leHorcnos,  illosloivc)  cvoluit,  RenuK 
iftc,  illc  proicftatur  ;  &  intcrim  valof 
pccuniarius  nvinuitur.  Scd  uti  i  ?  P^' 
tro-ncan  F-rancuco  ?  Sentcntiaput)'!' 
ca  dccrctum  morani  fuifte  Francirci» 
adcou;  ipli  f:)linoccrc.  ^  ^^yj^j^- 

Albcnco  dd>ebat  centum  impcris- 
les  Pacrocius  ,  &  ciiflFcrcbat  lolutio-^'' 
ncm.  Protcftaturillcdamnumcn"»^'^' 
gens  ,  lucrura  ceHan.s.    -Et  quaeii^^'^' 
ft  poit  Juriuican)  proteftat'on  m 
huc  moras  Patroclus  trahat ,  6itame'^ 
rcvera  aamnum  ilud  emc  g^,  i^-nt'^' 
.crumcc(lct,  cuicmcifurum  illud, 
ceftacu.um  iftuu  fit.?  V-crcPatioclo/^' 
Judiccs  intcgri fint. 

Tcnemus  turcm  ,  latronctn  >  ^  fojiiil^^"' 
'  qucincwnquc  rci  alienae  dttentore»^' ^^;-,^*' 
tunc  cfte  morofum  folutorcm  ,  f ""^ 
-poteftlblvcrc,  &ivonvult  :  quodfi^^' 
.iic,ncc  po/rit,  adhut  diftind^ionc  op^s 
-elh  Si  juftc  concraxcritdebitum,  »1^^^ 
tcnctur  :  ncmo  cnim  fub  bono 
fibonusfit,  gravatur.  Siin|uftc^*^' 
traxerit  ,  ubi  ptr  confeflioncni  ccfl^5 
cfte  mjuftusdctcntor  ,  vidctur  nonc  ' 
fc  damnicaula,  ied  fuiflt';adeoqu^^!^ 
ntri  ad  damnaprasterita  ,  quaji'^^'^''*^' 
non  ad  futura  ,  qua:  improvifa  con^* 
cius  volnntat(  m  cvcniunt.  Scd  h^^^?^" 
tiiis  cancerncrc  vidcntur  forum  i*'^^ 
riu  ,  nam,  decccultisnon judicanc  1^^*' 
manslcges. 


XIIL 


ite- 

LOcupletari  non  debet  aliquU  cunt  dlt^^^ 
rtus  tnjuria  vel  ja^ura.  Jbft  Reg"  ^^jrf 
XLVUl.    Dcleo  iilud  vetjaitural  ^-^^^j^rPi* 
fi  nihil  minus  fignificat  jactura  qu^'^^   ^  ^g. 
jurta,  tunccftvoxfupcrflua  ;  '^["''^'J^ 
CNpungenaa;  omniacnnn,qua2^^^  „ 
dumiurafluqt,  tamcifi  incom*"^  . 


F  VND  A  M  ENT  ALIS;' 

'f""'*- ■nit'^"""'  '»f"=nt ,  non  ki fenint m- 
""«-  ri^'"P'°'"""-  Pomimqucaficnodc 
''f-  r'"'  ".'o.modor,„ciniur>aditari;  «t 
7'w»</»  //""«not.vit  Gloflirfrf/.  ,«,c„rfr«,,e. 
L'''*v^-!:r'?'='''«"'""nat /.,«///,,.  ff.  de.,d- 


'aTv^n^''"'-!"^-  "amficutvcrbuluinad- 


speelt 


icntcntiamGOiiimcnta- 


^°  ''Iultrane;ricctiam  aliquan.io,  vcr- 
■klevifrc ;  fi  illud  poterat  lcnfum 

Jur   r  "^"'^^^"  licctomnia 

conf  *S"»tati  &  naturali  raiioni 
roaf  "^^"^^'^ >  anc  fpccialitcr  hac  pr^- 
^  &  nva  inveftit  Pomponius  m  l.  nam 

natufZ^;  ^^*       ^^«^'^-  '«^^- ^-^^ 

qui/^°''"^  huc  poni  Ciccronis  vcrba, 
/j^^^y  ^  *  ^■^'^'^'^ •  c  i  n  q  u  i t.  Detrabcre 
^^»do  r  ^^*^^  *  &hominem  homtnis imom- 
contra^  '^«^^*'^  commodum  ,  magis 
tas  ^^^^^^'^^fi^quam  mors,  quam pauper- 
^utcor'^'^^^^^*  7«"^?«f^ffrrf,  quapopnt 
Qui.  ^^P^^^^tdere  ,  autrebusextemis.  & 
S;'<;co8.a.,d,oh. 


turam;  cum  poiius  t  Hct  contra  ciii  /.nn 
natura' ,  homincm  hac  rcrum  tc.npc- 
ftatc  non  mori,nulIiusicicfl*ein(iiqum, 
eirc  impolTibilcm  ,  &  inaltcrabilcm.  j„commo^ 
Pr^tcrea  ,  fi  Ciccroincommodum  ab  ^-^^^^^,^ 
iniuriu  non  diftinguat,  clTct  itcrumar-^^  fniufit^ 
gucndus;  &  diccndus  multa  dixifle  o-  ^^^^ 
ratorioftylo,  qualiaetiam  hodieano- 
ftris  concionatoribus  dicuntur  :  cjuo- 
rum  cxclamationcs  ,  voccs  &  nondi- 
ftione^funt. 

XI  v: 

QVifentitonuc  ,  fintire  dehetCemmo-  d  c  c- 
dum  (illi  oncri  adncxom^c^rf  f(?w-  lxxiv. 
tra.  Eft  Rcgiila  LV.  Illud adnexum  ma-  De grava^ 
iorisclaritatisgratiaaddidi;  illudenim  & 
infinuat  ratio ,  &in  l.untc.^.proficundo,  commodoi 
infin.c.decaduc.coU.  clarc  cxprimit  Jufti- 
nianus.  Nec enimferendtts efi y  ^hquilu-^ 
crum  quidem  ample5ittur  ;  onus  autem  ei 


phi  audiohascStoiciPhilofo-  *  adhexutncontemfjtt,  EtR.egulamacon. 

rbii  fortitcr  urgcri  a  nonnul-  tvdtiofcnki.i.ficundumnatur.f.hoctit. 


^^'tictf^f^^^'^*^  '  Tcd  utopmorvcnus 
liman>    '''^^"^  5  cadcm  reducam  ad 


'atn. 

^«ro  io 


gitur  ,  An  agat  Ciccro  dc 
^atiira:  intcgra?,  cui  crat  contra- 
•  irTini  '^^i  homincs  nafccrcntur 
luiii  ^  *  potius  tranfituri  in  Cce- 
ftinet?"'"^"^''''^^"'"'  rtfpoudcs  di- 
ignota^^p"^  "^^"'■^  intcgraf  &  L,prae 
Riflffr^  "^^^c^  roni  fuiflc  j  ifumquc  c- 
g^J^^nariiro  u.. .  ,     1  . 

tur, 


^^^^nra  humana,  qualcm  habe- 
vur.  .  ^^^'^^cm  in  rcliquis  cxpcricba- 
niors.  n  ^  ^^'"'^^^talcmnaturamncccft 

^'^'"^i  qu^^r^"^^*^^^'  nccdolorncccae- 
ritcoL*  ^^'"^^^^'^cre  :  ergowccc- 
tcfcer^  ^^"^^"•■^m  <^amno  alicno  di- 
rias  ei"g^^'^^o'yitigitur  contradido- 
^^ult,  <^"'^contranaturamefle 
*  l^^luntmaxime  fccundumna* 


Paulus  JurcconfultusafTumens,  ait;  fi- 
cundum  naturam  eR,  commoda  ctiiuscun* 
que  reieum fiqui  ,  quem  (  eiufdcm  rei)y^- 
quunturincominoda,  Hxc  docftrinatft 
contra  omncs  illos  animarum  Re<5>o- 
rcs ,  qui  ovcs  fuas  tondere  fcinnt  ,  fo- 
vere  nefciunt,  noiunt-vCjUtilitaiecon- 
tcnti  ,  ciim  tamcn  honos  &  onus  ita 
conncxa  fint,  ut  hunchabcrc  nondc- 
bcat,  qui  illudrcnur.t.  llndedaturKe- 
gula LXXVII.  quz  vcrbis  difFcrt  a  prjE- 
fcnti,nimirum,  Rationicongruit,  ut  fuc- 
ccdatinonere  ,  qut  fuhflttuttur  in  honore. 
Omnia  cnim  Ollicia  habcnt  utrumque 
infcparabiliter,nec  licctiftum  ac- 
ccptare,  illud  rcge- 
rcre. 


THEOLO  GI  A 


XV. 


An  puniri 

p)Jsity(fui 
jeqmtur 
opinionem 
probabile} 


Seimnem 
fitn. 


Ignoran- 
tia  invm- 
abilis  eft 
duplex. 


QViviolatl^efn.i  quafeteneri  invinci- 
biitter  ignorat i  autqua  fe  non  teneri 
probabiliter  putat,nonpeccat;  adeo  nec  po» 
teritpuniri.  Elhadio Kcgulx illi XXllI. 
Sine  culpa  non  eltaliquis  puntendus ,  quam 
fuperius.expolu.i.  11  nde  optimc  San- 
cius  in felechisdijputat.  3  Apud  Aufo- 
•niumNod;inot  iii  fuiiimaDiansE,  ver- 
bo,  Opinio.  num.io  aitnon  pollcfupc- 
riorem  punirc  jultc  luboitum  exproba- 
bili  opinionc  non  obeoicniem  ;  quia 
non  obediendonon  pcccavit ,  acpro- 
inde  nec  promcrctur  pofnam.  txcipe 
illum  perpctuo,  t^i  ircobligavcritobc- 
difc  fupcriori  in  matcria  probabili  fcd 
rc^pcfhi  huius  non  elTct  probabile  fc 
poffe  in  matcrid  probabil'  nonobedi- 
re.  Et  quia,qua  poriunt  fieri.poiTLin^ 
confiili  i  &  cjuo  poifum  modoopci  ari, 
pofTum  conlulcrc;  oritui  JurisRegula 
LXIl.  KullHsexconfiitOt  dummodofraudu^ 
lentum  non fit  obitgatur,  Et  fanc  fraudu- 
kntumcft ,  quodcontradoccntiscon- 
fcicntiam.  Anncigno  antiainvincibi- 
lisexcufjrc  cum  potcrit  ,  qui  dederit 
malumconfilium.^^Rcfpoiidco  duasda- 
ri  ignorantiasinvincibilcs,  quasomni- 
nbvcniunt  diftingucndae.  Pctrusru- 
fticus  in  rebusarduis,  &:<iua?  jurafub- 
tiliora  conccrnum,  ignorantiam  invin- 
cibilcmhabct,fK  Crcdo  ,  fic  fuppun  s. 
Atconlulitur  aFridcrico;  illeauda- 
^lerconfulit  quid  fitfacturus.  An-nc 
hoccftfraudulentum  confil;um,fiqui- 
dem  invin.ibili  &  inlupcrabiii  igno- 
rantiafundatuni?  Anrufticushoc  con- 
fil  o  obligabitur  RcfpondGO  Pctrum 
jura  invincibilitcr  ignorarc  ;  at  fc  iila 
ignorarcnon  polf..  Adcoquchancfc- 
cundau)  ignorantiam  in  ipio  ,  aut  cHc 
iTiahiiofam &*ffcdatam,  aut  falccm  lii- 


pinam&vincibilcm  :  &concludocon- 
filium  fuiffc  fraudulcntum,&  pccCij^T' 
nofum;  nam  juxtaRcgulam  XIX. 
f i/ fine  culpd,  qui  rei ,  qu£  ad^um  nonps^^^' 
net ,fetmmtfc€t.  At  obligariob  ma'^^'^ 
hoccondliumnonputo ,  quoniain)^^' 
xta  R(  gulam LV.  hipandeliclo rcl cauJ^ 
pottor  esi  conditio  pofidentis.   Et  q  u  dc 
fipra;(i  mptio  fuit  Rufticum  dareco'i' 
fitium  \  p:  ^fumpyo  ctiam  fuit  Rufti^'' 
crcderc,  &  ftultitij  ciufdcm  confili^^ 
gubcrnari.     Hii)c  patct  impcntui^» 
(quod  folct)  qui  hab. ri  dodus  vellct»^ 
i-a  artc  &  fiaudepfoccdcret,  utcuaii; 
eflc  c!o(ftus  a  rufticis  judicarctur»  * 
confilionocerct  '  uftico  ,  ad  rcfti^"'^,'^' 
nemobligari.  Rufticusenim  cuni  <'"' 
ccrc  6i  prudcnicr  coniulcrct  ;  ^ 
frauduLntcr  &  imprudentcr  rcfp^^' 
dcret.  rjCC^' 
Hic  UvAo\:i^cmiUtcttasC.^*fioiti}'^'^t^i'  . 
officioPr4ficits6ci  gcm  ulem^.  tn  Prnfi-t^^nfil^r 
ad  leg,  AqutL  qu*i  condcmn.tnt 
cum , qui  cx  ignorantia  argrum  occ'--  ^t#'!'' 
rit;condcmnotamcncos  qu  hanc"^*^^^r^f! 
r  e  d  u  c  u  n t  ad  p  r a  s  i  n ;  c  fi  c  n  J  m  m  a 5]  u^^^' 
gcs  imreritorum  hoininuni  ,  ^}"^  '^/ 
cunt  lc  lcirc dicinam  ,  &  appl»^^'^ 
dcxu-orfum  fiwiftroifum  ,  quaf  oC<^^[ 
f  unt&ignorant ,  mulios  ffgros  ^^^^  ^/j^^''"'^' 

Str  aior &acccptioreftlcxz./f 
quisque  luriSy  vi  cuius  Aflcftor ,  fi  p^' 
pcrit  am  alitcr  confulat 
quam  opoitctjpfe  omnino  obiig''^*^- 
dat  enim  fraudukntum  Coniili""^'  °i 
inmateria,  quam  vincibihtcr  ^P^^^^^^^^^f^  "y, 
&ignorantiarcrum  ,  qusc  <^onccrn^^^^^r/^  , 
oriicium  ,  fempcr  eft  vmcibilis  ''.^^\^cr4^^ 
niamfidatur  ahquis,  qunlla  addiic<^ 
nequcat ,  potcrit  ofHcium  "on 
admitterc. 


PVNDAMENTALIS.  jsi 


9c, 


FUNDAMENTUM  XLIL 

-^Equitate ,  feu  de  AEquali  ^  perfonasnonac- 
ceptante  Jujlitia. 

CCEPTIONEM  Perronarumcommictit,  a  ?qui  p?./ r<r;;r»- 
rejcda  perfana,  qua^  fccundum  Jura  dcbct favorcm.rfr//r.^'.^fr 
fentirc,obprivatasratioiycsaliifavctinmatcrialufti- 
lix,  In  matcria  gratix  b  non  datur  perfonarum 
^  ^eptio  :  Hinc  patct  D  E  u  m  acccptorcm  pcrfonarum  non  cflc. 
^  ontradlus  utrimqueoneroii ,  in  abfolutos  conditionatos&mi- 
^     dividuntur.    Purc  abfoluti  pauci  autnulli;  fed  in ipfis  de- 

itare  promij[ris,&:  fi  non  c  fteteris.    In  pure  condiiionatis,^''"^'''**» 
^^^^^^cx  c  fuppofitionequodftetcris.    In  c  mixtis,quapar-'^'^'/'^^*' 
^  «^^^^^^^tifunt,^^  finon  ftctcris;  quaautcm  partc  conditionari, 
'  eteris.    Qiiipotcft  d  .igere,  potc^ft excipcre,- quipoteft Ti- 
teft^  ^^ociicerc,potcft illum  in domum  non admittere ;  qui  po- 
P^^^^farc,  poterit  E  denuntiare.    Et  univerfalitcr  loqucn- 
>  inepcrionarumacceptioncfierinonpoteftjUtille,  cui.CQncc- 
t^rplura^paociorafub  illis  t  contentaintccdicantur, 

QUid  fic  acceptio  perfonarum 
ni^^    ^^^^^  brcviter  fufficientcr  ta- 

^onVft^^' (''■'oc  eninmateria jujliiu  ) 
da  ci  ^^^eptio  perfonarum  habcn- 

B  I 

nc       '^3tcria  gratix ftat  pro  ratio- 
i^am  "^^^^'^'^coquc  non  daturpcrfo- 
acccptio. 

/«^^*.  ^(^pmvur  contraclm  purc  ahfo- 
cofivert  ^  ^^y^niatn  ad  donationem 
^^^ilen^^^^^^^  ^  crf^frcw/  irrevo- 
*xetnpi'  ^^^*^  o/og^y^rv/^WKi  hicaliud 
*  ^^hotn^  Duas  vitasater. 

^^^P^imd€ditDeits,niwtrum,  cor- 


forii  & animi.  tUam  conditionate,  hanc 
abfolute :  illam  ftnon peccaret  i  hanc  verh, 
five  peccaretfmnon.  Peccavit  Adam^Dem  - 
que  in  panam  privavit  eum  Corporif  im' 
mortaLitate,Atmmortalitate  animdvbjn' 
gratitudinetn  nonjpoliavit,  illant  enim  ab-  4ftifff^iM<^ 
folute  concejferat  nec  cum  dependentia  Ab^ort^U' 
om  ifiione  peccati»  :  tas, 

D.  Qui  ad  ageridum  admittitur,cft  ad 
excipicndum  muljo  magisadijiittcn- 
dus.£/?.Kff.IXX7. 

E.  VidcturQmTiis  accufatio  cfle  cx-  An  prdflft 
ponta-magnis inconveriientibus ,  fua-  accufarcy 
viusqiiccadcm^ofleficri  perviam  dc  andsnun^ 
nuntiaiionis,  tiar^t 
Z  z  F.Plus 


3<52  T  H  E  O  L  O  G I  A 

F.  Plbsinfe  rempcrcontinetqiiod 
cftminiis.  Eft  ReguU  XXXV.mmirum  fi 
iUud  plus  fit  totum  &  tUttd  mtnus  fir 
fars» 

Non  licetadori ,  quod  res  licitum. 
«on  cxiftit.iE/Ri^^.XXX.L 

itcC'      'W^"       omnibus  rede  intelligi^  fona  f.deptjen.    Videatur  TiraquellMS '^^,;F^' 

Lxxix.    '*-^tur,qmafitacccptiopcrronarum,.  tracJatudepmis  ,  quilucolentcrha"C  ^^^iP' 

^idfit^    proutvitiumcft,&aSacrisLitterisJu-  materiam  tradat.     EtQUARTota-  ^ 

ferfona     re Canonico,& Civili intrrdiaa.Non  metfifuriofislcgcsfavcant.,  nec  p^^^^ n/ndHf^^ 

tjimacUr-  onimlcmpereitpcrronarumacceptor,  endos  velint^ircacbriosdur^funt,  &  .  L/*/^^ 

J^io}        quiperfouasdiftinguit;  fed quiratio-  rjgor  ipfc  in  ratione  fundatur;  na^^^^J/i« 

ne  qualitatum  ,  qu-e  juxta  leges  mhil  libera &vohintaria  eft  cbrietas, 

faciuntadrcm,&hoc  in  materia  Jufti-  liriumeft  morbus.,;iccab  humano  ar- 

ti«i  efteaimacccpno  vitium  ,  &.in  bitriodcpcndcns..  pcct''^' 

materidgratia:.perfonflm;diftingucrea.  InRlcligiombus-fitianr  Icgcsfiinda- 

perfonanoneftciilpa..  Itahoc  vitium^  mcntaies  (confticutiones &Statuta ) 

cxphcancS.Thomas.2.2:^^y?.83.4rr.4.  pcrfonasaperfonis  diftinguuti  multa 

Alexander  dc  Alci  i.iJr.deACceptionc.  et>im  jubetur,pcrmittutur,intcrdicu-  ^^/^r^^' 

perfori.112  & alii.  turSaccrdctibi^.qu^noJuniorib^',»^^»!:  .019^^' 

Jkceptioeft^.              omncm  perfbnarum  di-  taCommunitatis Adminjftris, qn^"^ W^/^ 

dtftmftio    ^!naionem,acccptioncm,  hoc  cft  di-  pnvatis  RcHoio/is,  multa  Chori^h^,  A^^/,/^' 

mi^ua.      Itmaionem  iniquam,  conftatomni-  cjur  non  Gonverfis.   Lno  in  eodcm^^^^pf/*''»! 

no,  quiaubilc?^es&ratioil'asdiftin.  criminc  alicer  jud.catur  juvcnis  ^  offi(^^^^ 

guunt,nonpofl.intnondiftinguiaJu-  liicr  judicaturfcncx  >  alircrfratcrUi-  ^^^^f^'  , 

Suradiftm"^^^-  Ju^^cnim  diftiaguit  Primo mi-  cus,&ai:tcromnino  faccrdos.  ^^^ychor 

gutvolunt  no^esanon-minoribus;  vultqueillos  tio  diftinaionis  in  hoc fitacft,quod"  ^^^^^^. 

Mtnoresa  ante  vigpfimum  quintum  actatis  an-  cyime  fitpublicum' juridicenon  pi'n|' 

mamtbus;  ""m.  contraaibusfineLicentiatuto^  umur  fecrcta)  gravius  eft  ai  majo:i;ob  ^^^^^t^ 

ri.sautcuraton.initisteneri  ,  nonta-  fcandakim,cum Ju.iioribusfcnes  pro;  ^.^;,fi;/^^ 

mcnminores  t:ntn.ttt.infttt.dc  acior.  pof,ti  (iut,  utCommunic  Monaftcrti  A  ^^. 

tut.tnprtncj.icy.dejnte^r.refttt.imo^  Rcgu'a,  debcantque  minorcs  f^ccrcJ 

curatorisauttutorisauthoritace.con.  quod.Majorumhortanturcxcmpla. 
trahedo  Jmt  licfi ,  rcftitucdos  pronuLti> 

^tyd.Li.&totottt,ffd,.mtnor  Et  etia  Ju^  Gonftat  igitur  ex  di^is  Acccptjo- 

risdiaionejuvantur  Iiln  tamilias ,  (jui/  nempci  fonarumcffc,  carum  dift  nft/- 

in  fpecicnumeratampccuniammutu-  oncm  non  q  iamcumqJediliegitimaJ 

tuamncccgcrint,  ttt.ff  .c.ad  SC.Ma-  camiiimirumxiuarnonhtlt-gcpub!^-'^^ 


cedon.  Favcndlim  cn^mrftartnri  Jebi"^ 
\i  y   nec  permittendum  juvcnili  ig' 
norancia  &  calorc  fieri  contrat^us, 
qui  juxtaprudentia;  regulas  non  dcbc' 
rent  Sj- cuNDofcxushabetur  ratio» 
in  muherc  quac  pro  a!io  intcrccfierit  ^^^^^ 
tit.ff.&C.ad.  SC.  Velletan.  Te  R^io  . 
in  cfiitiinibus  Jura  pcrfonas  pru-/ 
denter  diftinguunt  ;  alitcr  enurip^'  ^^^^0^^ 
nkur  fcrvus  alitcr ifamulus ,  alitcrfi- ^ro,^' 
lius;  aliterJihcr.  UutfaiUi6.i^p^'  ^ffijtf^' 


FVNDAMENTALTS. 

led  afFc^u  privato.  R.cm  pulchre  ex- 
ponitD.Hicronymus fiperAmos  cujus 
^crbaliabcntur  in  fure,  c.  j^.qmcufH' 
^L^*  ^  ''f-  5  ^'^W'  Mirabelli  Polyan- 
tnea,vcy^.^fff^f;^^  in  Hcnrico  Canifio 
r//r.  Canon, libr.  ^.Reg.ii.  Ait  igi- 
£>.  Hicronymus  Outcun<jue  aut  con- 
'^^iutnitateaut  amicttia ;  e  contrario 
^^fiiU  odiv  vel  immicittis  tti  judtCAnde  duci- 
^^^perverttt  jtidtcium  Chrtftt,  quiejijufli- 
^'a  &  jyuctuvi  tUtm  vertit  in  amarttudi- 
^^^'  EtadFabiohm.  Multa  nesface- 
^^,^^ftaffetltis,duffi  propinquttatetn  rejpt- 
^l^ns  c orporum  ,  6"  corporis  &  anima  of- 
J^^^dimuf  Creatorem.  lit  d.iriusomni- 
Pam  a  c  h  i  um ,  Ntf  bonis  adver/arto- 
^^'»)/?/;o«e/?//«;  qutdhabuennt,  detraijen- 
^^'i  nec amicorum laudaudafunt  vttta\ 
'^f^ufnquodque  non  perfonarum ,  fed re- 
^^^"J>ond€rejudtcandum  eiL 


H. 

U^nc  orta  JurisReg.  XII.  In  Judiciif 
(hocelUn  .MatcriaJiift.tiz )  mi 
^^^^ptioperfonarumhaknda.  Confo- 
^"s  c.  \ .dc fcnt.c:;- reltdtcatain  C^cqtta- 
'^'^^•7^'C.quisqutsi.  i.ii.f  ^  Nota  illud 
^"./«^//atfjfjam  cxtra  matcriamjuftitix, 
non  datur  Acccptio.finomcn  fu- 
^^aturpro  vitio:  autfi  fumatur  illud 

^us,acccptiononeft  mala. 
|.     '^'ieisD:Gr6gorium,  t]uemper- 
^rum  acccptatorem  crcdis ,  ncc  ta- 
dur^  '^^.^^^^uo  rcprehcnfum.Nimirum 
j^""^'^  Apoftatas  ,  qui  tamen  ( ut 
nitat  cx  D.Bernardo//^.//f;?rrfff/?,dr 
cj;  T*^^''^*  )  Vcnantiuin,  cjuiMona- 
. _alcmhabj^^j^^  pie fufcepcrat,  &im- 
V^J^^^^^^t,non  folum  rcfumcre  non 
S'"^  j   fcd  omncm  etiam  indul- 
f^^^?"^"^unionem  Apoftata:  perdu- 


Et  refpondeo  duas  pofTe  dari  con-  Solutk 

grucntcs  folutioncs;  nam  vel  diccn -^riar. 

dum  vanam  fincviribus tram, Divum- 

quc,homincm  qucm  vi  coerccrerion 

potcrat ,  toleranecorre<ftionis  imi«-  . 

tii,ut  plus  illi  proficerct ;  vel  difpenfaf-  Pf>Mf(>r^ 

fe.cumillo  fuprcmaauthoritatc.  Equi- 

bus  folutiombm    i/Ia  prior  adrrlit  meo 

Ecrnardo.  Sed  hsec  pofterior  prodc- ^  , 

II  •  ■  j  a       An  oh  trt- 

ritintcU  gcntia!  c2.piusXlertco.dtJt.  ^o.  ^ 

&  capicis^.m.^/^o^./r^^r/.quibuslacis  ^ 

Pontifex,  non  ob  ius  aliquod aut  rati-  ^^^^^^Pj'^ 
,    •  .  r  j  u    •  remttti 

onem  lcgitimam  ,  tcdobpt  ivatum  a-  ^ 

morcmjuftam  poenam  rcniittitdclin-^'^'' ' 

gucnri,  di'penfando  nimirum  in  legc 

humana  fibi  fuhdita  ijuod  Ju.^cx  infc-  j^^^^y^^ 

fcriormiliatcnustaccre  poflet.  ^-f^  ffg„g^? 

pccna.  lOf^  f-dc verb.fyniftamctd  nc^a- 

dum  nonlittalcs  poflc  rat?ones  inter- 

venirc ,  ut  ctiam  inFcrier  Judex  jrqui- 

catem  rcrpicicns^pufritautdebeat,fcn- 

tcntiamferendamrcmittcrc  autintcn- 

^crc,quod  &:Jura,fi  poftulct  ratio,pcr- 

mittunt..0'.O/>or/^^Nove//.^/f  IudicibusJ.  i. 

^.].i)j  fineff.ad SCTurptLcA. .&c.^  fxt.de 

conftttutio.  l.  ^  &.  l.  4^C.  exquibtis  Caufts 

ittfam.  trr^g.  LquidergoA^.^.pcenagravtor. 

■ff.de his qui  not.tnfam.  /. hedte,  ii.i  tn  tm- 

<allum,ii^.ff.dep(xnh, 

m. 

OCciirrit  quseftio  utilis  &  fubtilis:;  i>cc- 
videIicct,An  exhacdoftrinaoria-  Lxxxit. 
tur  Rcgula  Juris  LXXV.  Fruftra ftbifi-  ^«M^ 
dem  quis poftuUt ab  ccfervari  ,  cuifdefn  afi^"^'^^^^ 
fe  prxftitam  fervare  rccufat.  Et  vidcre-/'  nonfetr 
turquodiic.    Habcmus  cnim  Dcum^^'*'^''*' 
communcm  nonprivatum;  nonpcr- 
fonarum  acccptorem  ,  &quiaiFcdi- 
i)iis  privatis  movcatur.     Igitur  li 
tibiplacuitfldemmihiprarftitam  fr,3n- 
gere  j  mihi  licebit  violare  tibi  prarfti- 
Z  z  1  tanj. 


364 


tam.  Scd  non  admitto  confequentiam, 
nam  fubinfcrre codem  modo.&  artifi- 
cio  poflem ,  Ergp (i  cibi  placuit  mcum 
featremoccidcrc ,  meam  uxorcm  vio- 
tarc;.  mihlomninoliccbitintcrimcre 
tuumj&tuamopprimcrcjquodnemor 
admittct.    Aliundc  igitur  oritur  hafc 
Rcgula LXXV.  quaf  proponitur. Vide- 
licet,ex  Fundamcntoillb  ,  quoddo- 
cct,Icgesetiamprivatas  ,  qualesfunt 
emror    contradus  dcbcrc  cxponi  ad  contra- 
hsntium-    hcntiummcntcm,quam  ciTcconditio- 
mensxon'  natam  ccrtum  cft  ,  licct  abfolutisfit 
ditionata».  verbis  exprcflaii    Rcm  clarifTimis  vcr- 
bis  cxpono.    Conduxifti  pid:orcm&. 
iiiiifti  contraclum  firmatumedam  ju- 
ramcntOjvicujustcnctur  illc  tabulam 
pingcrc,tu  centumaureoi  darc,  ncgas 
cns  tc  daturum  illam  p.  cuni3m,&  af- 
fcrote  periurum,&  pidorcm  iiberum 
ajuramcnto;  at  vis  ftarc  contradui, 
pidornon  vult;  &  definio  illumcfTe 
perjurum',  &  te  libcrum  adjndiillas 
pccunias  obligationc..  Attcndcob- 
fecro,nuntiuam  dicturus  fum ,  tibi ,  li- 
J^unquam        frangerc  contradum;  aut  jura- 
licet  vtoU-^^^^^^^  y  fiptdor  frangati  ncc  di- 
re  contra-  ^»nisfumIiccrepidori,(iperiurusfis. 
^ur/j»       etiam  eflcperiuro  ,  id  enimomnino 
abfurdum  eft..   Scd  dicam  eontraclu 
fradaabillotcnontencri :  non  cnim 
fiaiftis  catcnis  homo  potcrit  mancre 
ligatus..  Atdicam,pcccare  fraftorem 
debcrequemutarcdi(5>nmen  ,  &con- 
traflum  in  intcgrum  rcftitucre.  Ad- 
dam  :  Adjuramenra  cfleconditiona- 
ta,  &quibuscunc]ue  verbiscfterantur 
0wm  4i-  tacitamconditiGncminvoIvcre,.  ^  ne 
jurattones  murcmus  cxcmplum,.Tc,  inquamju. 
funtcon^  raflepicflorii  icdaturum  centumaurc- 
ditionata.  os,fi illampiduram pingcrct  i  :IIum,fe. 

tibream.!empid:urum-,(iccntumillos 
aureosckderis^   Etconcludo  vicoii- 


THEOLOGIA 

ditionati  juramenti  te  tcncri  fi  pi^^^^^f 
ftet  promiflioni ,.  non  alias :  & tcncri 
pidorcm,fi  promilTioni  tujB  ftcs,  aliter 
non., 

Similis  cftinfcudo ,  ratio..  Vaf^I 


 ......  ..w  w^v.,   ,     .uw.w..  Vgllii*''^ 

us  teiicturDomino,  Dominus  Vali»' 
lo,    Qtiod.li  Dominus  improbe  coo-  ^  ^^^^^. 
tra:  Vafallum  proccdat ,  &  ob  odiu»"'  'J^^^ 
favorcm  proteflioncm  &  afiift^"*^^'.'^ 
negct,non  potcft  aVafallo  tutaconlci- 
cntia  cxtorqucre  fcr  vitia  fcud  a^  ia ; 
cxtorqucat ,  extorquct  finc  titulo  ant 
jurc,&tcnctur  ad  rcftitutionc.Etint3t* 
caCuVafall^licitc;  ncgareilfi  potct.itf^'^'' 
vitiafcudjlia,nam  in  fcudo  cft  "]^f^ 
rcciproca  &  conditionata  Domini 
Va(jl!i;obligacio;  Vnico  f.  Dominoco^' 
mntente..   St  defeudo  defun^i  contcnt[^^ 
cunico  in fideformMeUn  libfeud.  Q"^  ^ 
fi.Dbminus  Vafalium  non  potucritdc^ 

fcndcrc .  RjcrpondctGanifius 
luriscan.  liL6,Re^.y<y.\\is  vcrbis.-  dutn,^^'' 
fu  velnecefitateqtii^  tmpedttus  fit  niaJP^!^  ^0n'^ 
quafiionii  efl.    Et  puta  ntbilo  wagts  f^^rjgjnli 
dem  fervart  oportere,  Per  text.tn  /.    cotr  rj^ffiM'^ 
duaoi  i  6.alias  inctfftt:i.flunoftte)ncunt^^^^jrt'f 

quidamlocatii.  ..  potip  i 

Hinc  patet  (fi  verum 

fitfruaiisaarMn^^^j/;fr 
ftipcndium  oncris)Bencficiariurrb<l."^  ci^rid^'^^ 
non.latisfacit  horis  Canonicis  &^^'^^^^<,/;  lf§ 
fuimuneri&obfgationibus,  antcom^  ^0Of>^^ 

ncm  fcntciitiam  Judicj.s,  &  ctiam  P''^  ^^;'^. 
fcindendo  ,  a  lcgc  Pontificia,  q"^J.  teni^^f^. 
prxc  pit ,  tencn  ad rdlitutioncm'  A^!^ 
tcrtamcnvi  Pontificia^lcgis..Dic<^'^^  ^/^/J^"' 
tur  Beneficiarium,qui  uno  mcnfc  no^  ^^^} 
lcgiflct  Divinum  oflicium  non  pj;  ^ 
tuta  confcientia  recipcrcfi  uau"'!' 
mcjids ,  pro laborc illius-mcnfis con^^ 
gnatos;  at  non  vidcri,,curnon-po 
menfefcc^icmilcgcrc,  fingulis  ^^^^ 
binaoflicia,  &  ficfundationiratistac 
re;.  Imoyideretur  poflc  fatisfacerC|^^ 


FVNDAMENTALfS. 


I6s 


^«•arcthoras  legi  per  alium.  [Satis- 
**ceretinqu3m,non  faccrdotio,feci  bc- 
«cncio:  clc  hoc  enimloquimHr.]con- 
J^aftuscnimintcrFundatorc&Kcac- 
^ciarm  init-opva^afiisi  icge  Pontificia, 
^^npoffct  niajorem  rigorem  inducc- 

ut  vidcre  cft  in  diccndi  miflTas  obli- 
§^tionc,cuicommuniterfatisfaciunt, 

transfercndo  in  fequcntemdicm; 
^"tcurando  ut  icgantur  ab  aliis.  At 
/^cJefia  juftisex  caufis  contraaum 
PpQfem  oncravit ,  jubcndo  utlcdio 
J^\»i  oftcii  transfcrri  nonpoflctnec 
^^^«pcrfona;  commiui. 

IV. 

.  vj^'"^  Ris,  An  beneficiarius  qui 
^  ^'^o^  ^^o  impcdhiis  non  potcft  lc- 
jp<?>tencatu.-  ad.rcftituroncm.?  &fi 
j    v^iir  non  dcbcamus  ,  eodem 
Rel    ^''''^^^P^^"  -  Feudatario? 
J^^^w^/eodiffcrentiam  ex  contraHenti- 


oririvoiuntatc..  Dicohominipo- 
^^^t'\yPert(iam  amtua  talia  &  talta fer- 


ti4  •  ^^^^  defendt,  nolo  tnead fervi- 
, nul^^^^**'  ^''^<^oizcQr^ou,Dabototan- 
mn  ^^^^^^''fi^^  Ofi^r^  utfngulisdtebtiS  t  m 
nicu  ^  '^"^^^<?''"'''*  ^''«A  iinpediaris,  cano  - 
ftusT*'""*  ^^^'^'  quia  contra- 
oblL""^  ^iverfi  ,  divcrfac  funtctiam 
tareP^*^"^^  ab  ds  nata?.  At  fimu- 
Q^jlj^^^^/ontrahendi  formula  ,  etiam 


^  J|'^»onesenata?mutar€ntur. 


dici  !!?  P^^^^"^eptiflimc  abaiiquibus 
^^^^^'^ngenttfidem  ,  fdesfrangatur  ei- 
no4^"°"^^'^cum  frangcntifidefides 
au^y.^^.^"^i"0  -ft  diccndaaut  violari, 
^^iia^^''  indebita,  ncc  co:ifci- 

^ipl^  °^'ft'  jngcrc  ;undeBonifacius 

/""'^''^'olarerecufatM  poiius, 


fira  fihi  fidem  ejuispoftulat  y  ah  eofervarij 
cui  fidem  a  fe  prafiitanhfervare  recufat^ 
Hoc  c[\yNonfmbetqtiisltis  y  utpofluletfib» 
ab  eo  fervari fidem  ,  cui  ipfe fidem  non fer- 
vat,  Velclariiis,  Nemoteneturfervare 
fidem  illiy  qui  fibt fidem  non /ervavit.  Et 
ratio  cft  unica ;  nimirum,  conrrahcn- 
tium  volunras  ,  &  naturacontradus 
conditionalis.- 

Quod  fi  contra6liis  cfTct  abfolutus  f^wf^.^, 
&non  conditionalis,  omnia  dicfta  cor-  ^ti  abfolu- 
rucrcnt :  poffct  cnim  quis  alteri  abfo-  fg, 
iuteobIigari,fircaItcr  fatisfaciat  obli- 
ganonibusreciprocis,five  non  fatisfa- 
ciat.    Talis  contradhis,.  videtureffe 
Donatio in  qua quis ccdat  juri  cam ob 
ingratituuincm,  revocandi:  in  Donatt9 
nim  cafu  ,.  ftarct  ipfa  ncc  afidelitatc  ^^yj/;^^^. 
Donatarii  pcndcrct.    At  facilius  af- 
fignarc  potcnmus  contradiismixtos, 
partim  abfolutos  partim  conditiona- 
tos.    Talis  afl\ritur  matrimonialis,iii 
quononfruftrafcdlcgitime  fidcmpo-  j^atrimo- 
ftulat,.conjuxfervari  a.conjuge,cuifi-«/«;«^/? 
dem,afcpr2Eftitam,fcrvarerecufatj  contra^us 
rc  eiiim  adultcr  poftulat,ne  uxor  adul  mixtus, 
tcra  fit,  tametfi  in  matcria  reddcndi 
debitum  juscogendi  nonhabcat:  hac 
cnim  parte  contraftus  conditionalis 
fuit.  Talis  etiamafleritur  effecontra- 
dusfoIennisProfcflionis,namtamct-£/>^^,'^;jj 
fireciprocafit,fupcrioris  &inferioris  folennie 
obligatioJ  non  pcndet  uniusimmuni-  ^rofefiio. 
tas  ab  altcrius  infidelrtate  ,  non  enim 
inferior  lihcratur  a  vot'S,  c6  quod  fu- 
periorfibiinfidciis  fit»  necfupcrior  li- 
bcratur  ab  obligatione  corripiendi, 
conduccndi  ,  &  formandi  fecundum 
RegulamReligiofuminfidelcm  ,  qui 
vioiatpromiflamfidem  ,  &votumtc- 
mcre  prsEvaricatur.    Quodfi  incorri- 
g  bilis  fuerit  inferior  ,  potcrit  non 
obftantc  (olenni  profcflione  dimitti, 
Z  2  j  h*c 


THEOLO€IA 


■hajccnim  partimcodicionatafuit;  ncc 
compromilitin  acceptationccommu  • 
itnmngt'  .nitas,vidum  ami6lum  domum  &reli- 
lilupoteft  cjua  humana  fubljdiahofniniincorri- 
d  mtttt^     gibili>&  quicjcteios  fcandalizat. 


DCC- 

L  xxxrv. 


Qui  agit 

poteftexci' 

pere. 


Anadulte- 
ra  rediens 
Meat  a 
viarttore- 

Cipi? 


Ar,  fu^ti' 


'V. 

OCcurrit  qu^ftio  altera.  An  ef- 
fetacccptioperfonarum,aIiquem 
ad  agcndum ,  non  tamenadcxcjpien- 
dum  admittcre? 

RefpoiKico cfTc  Juris  Rcgul.LXXf. 
Qmadageiidum  admtttnur,  cHadexctpi- 
endum  multo  magis  admittendM,  Quae 
cofonat  Legitnvttus.f.i.f.codem  tir.& 
§.  quod  autem  ait  Prator.ff,  de  fuperficieb, 
cam  tamcn  tum  fundari  acciprionvs 
ipcrfonarum  odio.;  tum  etiam  R^^gu- 
iaXXXV.  vidc!icct,P/iij/«  fefemper^on- 
tmet,quod cji  minus.  Et q uidcm  in eo - 
dem  gencxc  pluscfl:  agcrc  quamcxcipc- 
rc;  plus  domo  ciiccrc^quam  non  ad- 
mittere  vcnienccmi  qui)dnon  folum 
in  juftitix  fcd  ctiam  in  gratur  mat-cria 
locumhabct  j  undcdicitur,  Tttrpmsai' 
citur,  quamnonadmittttur  hojpes.  Hinc 
cft  quo  Jmaritus  uxorcm  adulrcramad 
fercdeuntcmnontcncaturadmitterc, 
quoniam  contra  afrercntem  uxorcm 
debiere  neccffario  admitti,adulterii  cx- 
ceptioncm  opponit;  qui  cnim  con- 
tra  nunquam-digrciTam  agcrc  poicft, 
illamquc  ob  adultcrium  t  imiticrc  :  a 
fortiorc  habcbit  jus  illamnoHrecipi. 
cndi,&  excipiendi  contramatrimonii 
rationcm,  fi  ab  ea  allegctur*/>^r  text.in 
€.^.extrJedtvort,&£tiam  c.  Hinc  eft 
quod  R.cli.giofusfugitivus,  fi  ad  fuum 
c  t^;uobium rcvcru:ur,pofrit  non  reei- 
pi,quandotalccr;mcn,com4Tiifcrit,  ut 
potuerit  ciicii  adcoquc  ubi  Rcligiofus 
obica.iidalofam  fbrnicatipnem  eiicc- 


rctur,potcftnonrecipi  quipo 
crimcn  ad  fuum  monaftcrium  reverti- 
tur.  £t  ratio  manifcfta  eft,quia ncc  a- 
xor(nccRcIigioni$)  fugicndo  rcddi' 
tur  mclioris  conditionis,  ac  cHlt li  do- 
mi  m an fiiTct ,  nemo  enim  debet peccand* 
meltoremreddfre  fuamcaufam. 

Contra  h.inc  Rcgulam  duas  excc^^^x^ 
ptiones  poni  vult  Hcnricus  Canifiii^' j;,^^//;»'' 
quas  cgo  non  libenter  admittam,  tnf^^ 
tametfi  do(ftrina  ab  eo  propofita  f^. 
quoadfubftantiamvcra,quocl  ipf^'^*'  , 
litet  contra  hanc ReguJam  vcruin  non 
eft.  Sic  ille  air.  [  Singulare  cft  in  d^  fO-  ^^t»? 
fito,<]uod  ctfidcpontariusrei  (^^^?^^' deptr 
tar  dominus  Ht,  ac  proindc  habcat  a  ^^^^0., 
(fHoncm  .jdcam  vcndican  iam;  /•  ^Jr' 
ctum.^  ffJerei  vendtcat.  non  tamcn  c^" 
ccprione  fctucri  potcft  contra  depO" 
ncntcm,  fedaiucomniarcftitucrc  tc 
nctur  depofiiiun  ^  idquc  ob  boii-^'^ 
fidcm  ,  qux  ubcrior  cft  in  dcpolit*^ 
Atcgo  ncgo  abfoliitcdcpofitarium f*' 
fe  rci  depofitx Dominum,  vcl qi^^  ^^' 
minusdicipotcritj  qui  nechabctpi'^'' 
prictatem  nec  ufum ,  ut  alibi  oftcndo 
adt.'cqi!chrc  dochina,  noncft  ex^^ 
ptio  Regula^  LXICI.  Porro  dcpofita- 
riocontrafuremdaturadio  ,  q^io''^ 
am  nomine  dcponcntis  poiTidct  >^ 
nctur  illam  dcf  ndcrc  ,    ficut  om^i^* 
fua,clavibus,  dil]gcntia,litc;  &fort^ 
gladio:  fcd  fcmpcrtanquam  ^^^^  ^^^ 
nam  ,  &:dcponcntis  nomine : 
Dcpofitarius  fcmpcragctutqiio.  ipffHp^ 

Eodem  modo  crrat  Canifiusa^^^j^l^^  /X 
dc  condu<ftionc  ,  quam  vult  «^J^^^P^j^/;*''^ 
gencralitatchujus  R.cgulaf  l-X^J* 
ficait.  [Idcmcft  in re condu<5ta>  ^.^^pO^ 
jus  conduaor  prartendit  fc  clfe  doni^  j^^ff^^^ 
num:-nam  ncquc  hic  cxccptionc  ^^^gni^^^} 
mifliijuvatmxontraJocatorcm.W^^y^^^tftf'' 


FVNDAMENTALIS. 

^  -ondiciionis,  2  y.  c.  dc  locato.  Ra- 
^  }  ^ft,  quia  condudor  nGt^ando 


f«J|s 


^ftitiuionem  locacori  >  cenietur  ei^ 
^^^rverccrc  poncmonera,  cjuae  ha- 
^^^nusapudlocatorcir:  rcinaniit.'  /.ra- 
1 2.;««c?4  /.  I. §.7/v<r ^«rew jf!  vi 
^^J^^m.  Atl]>oliatuspoflemonclua, 
*"^pra!^loantcpropric£atis  ou.ift  o- 
reftitucndus  cll.    C.  /«  itteris.  6. 

mtut.  de  tnterd.  J    Scd  conduaor 
condudtse  dominus-  non  di  ;  & 
fe  "on  cft  ;.  non  poterit 

tej.  V   ^^'^jnum  obiiccre.    Et  obi- 
^  Canifio  doceri  v-clim ,  qui  di- 
^^pofTit  conductorein  eflc  rci  domi- 
&:  locatorem  eflc  in  poflTclTio- 
/^'■e!condu(5ta.>  ;  VJdereenimvcbm, 
j^J^ox.onlilhtilludconduaorisdo- 
PisT"^'  &  prxcipuc  ftante  intcrru- 
'^^^^orispoflc/Tione,  ut  ipfeafll- 

iiab  ^'^^'^^^  ufus  ,  dico  lacatarium 
^  ^^cius,  utdomo  pro  annu  loca- 
^^»^_anno  illo  intcgro.  utatur .  &puflc 
^01^^*^^  ^ontra  locatorem  pro  hoc 
^5»vet°'^^'  ^uam  diu  enim  cont:  a^tus 


queatiam,  Hoclicet Aftori ergo&Re^- 
1 1 em  hanc,  Moc  non  iicet  reo^ergo  ne^ue  A-^ 
iiorilicebir^ 


VII.. 


TTT  mcliuscognorcaturarquitasf 
^»'a:qualitas,  qux  obfervariubiq» 


Domi- 
Sed  dari 


liur^  '  ^^»«ndiu  ipjc  contva 

t  ,  icgcs  &  caufa?  ,  ob  quas 
^^inus  ^ 


poflit  rem  locatam  refu- 


^tt,  VI. 
I^^Vi.  \^^*^;^feturetiam  perfonaram  acc«- 
^^t^  non  li^^'  ^  ^*"^^*^  adori,  quaerco 
'     nifa^,-  ^^2^  >  undc  prudentiflimc  Bo" 
n;i,y^''^^giilam  XXXII.  pofuit,ni- 
tnm  u„ '  ^^'^licet  aaon  ,  quod  reo  lici- 
Hmco''''-^'"*  Scddeliocjamalibi. 
P^^tet  hanc  efle  bonain  tonfe- 


''ajqualitas,  qux  obfervariubiquc 
&:fempcrdebct,proponamunamaut  "^"^ 
altcram  difficultatem,in<]ua  Juniorcs 
videhuntur  Thcologi'  minus  confe- 
qucntcr  locuti.  Etquia 

 ,  Rufltcusagros, 

Dum  pius  in  templo^Presbyter  orat, 
arat, 

aliquid  dc  agrorum  pcnfionc  &  ali- 
quid  de  Miflarum  llipenuio  dicflurus 
fum. 

7)^  Agricolarum^  TribntiSr,. 

^OLt  iiiquiri,  An  ob  ftertlitatejn  agri  dcc- 

fortmtam  ,  ftt  attquidremittendum  a-  lxxxvii. 
gricoUs  de penfione  agrt}  Hancquxftio-  Anftcut  de 
ncmtraaatDiina.;>3,rr.  6.  refol.ijM  fiertlitate 
pLoducitvariasfcntentras,&Iimitatio-y<,yf«;>^^ 
n  c  s  A  u  t  h  oru  m.  E  t  ego  ali  am  q  ueftio  n  e,  .fic  etiam  de 
quam  ap*id  ncmincm  legi  fubjungo  ,  fertilitate 
Anobferttlitatemagrt  f«rtuttam,aliquidfortuitaftt 
fupra  contraaum ,  aut  communem  penfto-  phtlofo- 
nemab  Agricolisftt  extorquendum  ?  Puto  phandam  ? 
snim  aut  non  cfle  Dialcfticam  in 
mundo^aut in  his  duobus  cafibus ,  dc- 
bcrc  pariformitcr  philofophari 


pEtit  Diana^.z^f.  14.  refoUj.  An  Defiipen^  ^ 
i  fi  Pctrus  rclinquit  cenium  aurcos  dioMtfa^  ^ 
procentummi/ns,fiaugeaturftipcndi-r*w. 
um  prxftandumfacerdotibus,  tcnea- 

tur 


THEOLOGIA 


Ancadm 
lofiphan  - 


&  ditninuti  fint  ?  Nolo  quacrcre  <Jui$- 
nami  itali  cirucjusmodircduftioncm' 
fa  <fl u  r i:  s  fit ?  A  n  fu  m  imi s  Pon t '.  f e  s?An 
forteEpifcopus/'  An  aiamOrdinin^ 
Gcneralesf  An  poflritquicumquefii- 
peiior?&  ,(i  pofTitjan  ordinarLa,an  dc- 
legataauth orita*c  ?  aut  ctiaiTian  po*' 
fit  aconomica  ?  omnia  cnim  haec do- 
dc,&necefl'ari6  inquiruiuur,  &erii- 
diti/Tunc  refolvi  folent.  Sed  inquif^ 
lolummodo,  An  no  unus 

&idcmD.eu$ 
fit  Fundaiori  &  Fundatariis? 
an  non  raiio ,  quafruadetminuiMi»^' 
rum  numerum ,  ubifundationis  rcdi" 
tus  funtxliminuti  jnon  probct  etiam  il' 
ium  augendumcflc,ubii(hdignofcun' 

tur  creviffe  ?  viv:ctur  enim 
quitas  scquaiitatcmpo- 
.ftularc. 

T  H  E  O  L  O  G  O  R  V  M 


tur  Jiaeres  .datacapacltatciixreditatis, 
fupplere  illam  clccmoiynam  &  rc- 
Ipondet  affirraativc;  &  aiJegat  Homo- 
bonumdcBonis,  Riccium  Barbofam 
Sc  aiios. 

Audio,&fubpcto  ,  Quidfa(5luru$ 
harrcsfit  ,  ii  diminuaturlhpendiumf 
nimirum  ,  an  inboc  carupo/Tit  ha:rcs 
folverc  faccrdoti  juxta  taxam,8i:  fibi  re- 
c«w  tintTc  rcliquum?  puto  euim.hosca- 
f«ydrf«;«  fusitaconncxosefre  ,  utdebcantco- 
minuttur  ^^j^  modo  rcfolvi. 
taxafti' 

fnidtj}  redumoneMiprum. 

Lxxxviu  QOIctinquiri ,  AnUiffky  quastenetur 
An  eodem  '^altquacelebrare  Communttasypej^tnt  ad 
modopht-  isiumerum  jninoremreductieom?nirumca' 
lojophan-  /h  y  quo  proventus  fundationis  deficuntj, 


0^ 


A  X  I  O  M  A  T  A. 


PRarter  Bonifacii  ,Ponti£cis  Ma- 
jcimiRcgulas,quasexpofui,  fimt 
multa  ctiam  Axiomata quxvo- 


mata} 


DCC- 
LXXXI^- 

Qutdftnt  ^   ,  .  .... 

Iheologe-  '^^"f"^  .Theologtca  ,  quod  iplis  The- 
7um  autctiam  int^erdum  ab- 

>utantur ;  vidco  cnim  cx  cisdem  frc- 
qucnter  Axiomatibus  divcrfas ,  aut c- 
tiam  advcrfjs  confequcntias  diduci  , 
qux  non  pofTcnt  finc  Prsmilfarum  ab- 
ufu.  Sedhujusmorbi  mcdicina  a  Dia- 
lcdicapctendacft,  fruftra  cnimlegiti- 
mus  Axiomatiiiii^iusab  aiia  Facuita- 
tefpcratur. 


Utvideo;h«cTheologicaAxion^*'^^^4 
tafolentfupponi,noirprobari:ati»oS|^^^^^^M 

qui loquimur  hominibus  aureocui^  ^ ^ 
pr^editis ,  nilomninofupponiniusj^^^ 


mniaoronino  probamus.  Tuuit» 
-doaifTimc  Lcdor  tua  nos  adjuvar 
ccnfura,  &  moncrc  an  etiam  no$ 
aliquo  Axiomate  abuta- 
mur. 


"»4  lii 


FVNDAMENTALIS.  ^69 

FUNDAMENTUM  XLIII. 

Varias  Ajfertionescompleiiens. 

Ona  diftinctio  habct  vim  Commcntari/.    Scrvi  Jurc^ern. 
Humanoiuntnulli;  nonautcmlurenatiirali:  iervi- 
tusnoncftfccundum  nequecontra,  fcd  pra:tcr  natu- 
ra m .    O  mii  1  s  cx ce p Ci o  d c b c t  cfle  d c  con tcn ti s  i n  r e - 
.  gula  ;  firmat  Rcguiam  m  contrarium.    Ignorantia  j^;;^,);^». 

j.|^^'^'l'sexcurat;vincibilis  vcronon  cxcufat.  Ubi  jurafuntpa-r/4. 
Ini    ^'^^^'^^^"onata  ,  fi  altcr  non  fatisfacit,nccaltcrtcncbitur. 
^  pctimus  intcrdum,  utjuilumaftequamur.    Mhioncx  iniquape- 

g^^^^^^^pecunixviIcscimt,rogat2e&:cxtorcacvalarcfcunt.AIIc  -tittoyanfit 
li   ^^«^^^"^^^"^^"^^^^^^^"'JSprscjudiciunoneftcredcndij^  Mc-  l^cn.t  ? 
j^^^^^^^^onditiopoflidcntis.    Summaeftratio,  quarpro  ReIi/,io-  T^^p-^^ido 
lic"    ^^^^''^g^c  tempora     concordabts  lura.    Ncccflitas  facft  '^^^''^'^''^' 
.^'^^m,quocl  luTc  humano  illicitum  cft.     Non  agit  dolosc  ,  oui  '^1:^%"^ 
ttiqj   '•^^iu^rc.  Ubineclcgcsnccjuradiftinguunr>nccnosdebc-2j^^^^3>^^ 
tcn     ^^^^^s  Lethaliccrvuincratusultra  quadragincadics  "^i^fc-finceritas. 
poteft,  Nonfuntfacicndamala,ut  bona  cveniant.  Bonaex 

Mvialu. 
'-^'ta  exhisaxiomatibiisrupcriiis    tcres  cclebris  fuit  tcftamenti  illa  clau- 

fula.    Tiat  ftauia^uri  JLefytrum  tenens-ygn^dtcs 
namfi  Ltgatur,  Fiatftatuaauri  ,  fcep-depen' 
trum  tenens ,  tota  Ibtua  crit  auri;  Ci  dem. 
V  c  r  6 ,  Tiat fiatua, .  aurif^eptrumtenens  fo  - 

BQ  lum  fccptnuTi,    Celcbrisapud  Junio- 

p  i\  J*}^^^o  habet  vtm  Commentarii,    rcs  ctiam  illa.    Ouifecitte  ftne  te ,  non 

falvabit  te fine  te,    Qua:  fi  p  u  n  cto  clau- 
datur,cflcathoiicai  hjercticaifiintcr- 
rogationc.    Tibi  cnimCathoIici  di'  j^ens& 
cimus,  Qiitficittefine  tey  non  falvdvit  te  homdcoo^ 
finete-^  Q^h  increatione  ipfcmcttua/^^^-jwfflr, 
mcrc  pafTive  te  habuifti;  at  gloriam 
_^  non  alTequerisaliter,  quamgratiaj&: 

P^H^"      "^"Itx  quxftioncs  ioladi-    charitaticoop.rando.    Calvinus  aii- 
^^^c  dcciduntur.    Apud  vc-    dcm  &  cjusiem  Dikipuli  ingemi- 

Aaa  nanr* 


_ ,  J  l^is  axiomatibus  fupcriiis 

I^Q  .p^^pofitafunt^quoniamir.ultacii 
ila,^  ^^}^  ^eguiis,autctiamaliisFun- 
laK,^".^'^  coincidunt ;  intcrim  fingu- 
'•"'vucrcxplicabuntur.  ^ 

habet  vim  Commentarii. 
gnse  vcriflimaaffertio;  ma- 


U'rr,,l"i'!^  ^^gravcs  qusftionesab  in- 
Pwni^ione  depcndent.  Primum 
r  ^  Libcrto Hoiithcmio.admifla a 


Bofc  

Tap t^r'?!^ Bclgica;,  manufcript^ 
;^*-Porr: 


,nuKro,citataab  AneonioSandcro 


370 


THEOLOGIA 


Rettcttur 


Cloriaeil 

pranitum. 

Calum  ad- 

quiruur 

yittutCy 

nonfortw 

na. 

DCCXCI. 

Servi  ctvi- 
literfunt 
nuUf. 


nant:  Quifecit  tefine  te.non falvabit  tcfi" 
netef  uciii(inuent,Ron  plus  a  libcrta- 
tcttra  pcnderclalutcma  tcrnam,  qudm 
crcationcm  j  unde  concludunt ,  tc  fi  - 
cut  olim  fine  concurfu  tuo  libcro  cica- 
tus  fuifti,  fic  etiam  cras  (inc coopcrati- 
one  libcra  procclTurum  ad  ^loriam. 
Pulchrae  nugje  !  Gloria  praemium  cft 
meritorum  >  undc  Paulus  iiiclamat, 
Repofita  eH  mibi  corona  juftitu  ,  quam 
reidet  mihi  in  iUa  die  Dominm  juftus  jtt- 
dex  &c.  alias  cnim  vcnire  ad  coe- 
lum,  noncfletaflusvirtutis,  fcdfor- 
tunae. 


IL 


Servitus  eft 
pr£ier,fed 
non  contra 
naturam 


QVod  attinet  ad Jus  humanum  fervipro 
nuUis  habentur ;  non  tamen  in  lure 
Naturali ;  quia  quod ad jus  naturale atti- 
net,  omnes  homines  Aqualesfunt.  Eftre- 
giila  Juriscivilisji.&exponifur  a  Re- 
ginaldo,//^.2  5.««w  ^i.ubi  notari  de- 
bct ,  fervitutemquae  ajure  naturaein- 
trodu<5la  non  cft,  non  clTe  contra  Jus 
naturx ;  confiftit  enim  in  exprcilo  aut 
implicito  captoris  & capti  contradu , 
vi  cujus  utGrcjuctenctur :  femel  enim 
inimicusfcrvatus,occidi  a  vidorenon 
poteft  ,  at  debct  viftorifubelTe  juxta 
publicam;  autfih^ec  non  fir,  juxtapri- 
vatamconventionislegem.  Videea, 
uberius  expendo  in  Theologia 
morali  znum.  5  5  j.juxtacditionemLo- 
ranienfem. 

in. 


c  c xcii  r\Mnis  exceptio debet  effe  de contentis  in 
iexcep'         Reguia.lilndt  ipfamet  exceptio  pro 
batconvcntionemin  aiiquo  communi 
prafdicato.    Dicisomncin  liomincm 


Deexcep 


excepto-^thiope  cfTe  albtim,  &:  tnfcro 
yEcniopcm  cfTc  hominem,  fruftra  e- 
nim  cxciperetur  ab  hominumRc2«' 
la,  c]ui  homo  non  cffct.  Lamas  p4S* 
741.  Vidcar  in  Thcolo^i.?  moraiis 
num.i<)y 

IV. 

EXceptio  firmatReguIam  in  contrariun^' 
Ita  cgo  in  Comincntario  n.  54* 
j-jj.jZi.  585. 2<J5>,  1060. i3fp- 15^7' 
i<55  4.y  8  (^.  &  i  n  S  c  hol  i  o      .  1 41 . 5  f  ' 
anncs  dc  la  Cruz  dc  voto  paupcrt.Iib.l- 
cap.  5.pag.  ii.fi obiictasyzhy  comniun^^^ 
Kegulam  luris  quod  cafus  exceptus  fi^^^^  c 
Regulam  in  non  exceptisylntelltgttur dedir  / 
bus non  cxceptis.qtu alias funt  dipniU^^ ^^'  y^r'^^ 
ceptis.  Cujus  limitationem  non  adrHit-y^^f*"".^) 
to,  quiamihi,  afimiltadftmileinodtoj^^^^jP  ' 
materta  argumentatto  non  valet.  Va'^^' 
ret  it  materia  non  eflTet  contingcns  aut 
libera.    Rccognofce  Fiiliucium^^-J^' 
%.cap,io.num,z6^.i6^,  Dclrium  //^' 
6.C.  i.  fec,^.pag.9ii.  a.  Layinanu^ 
Itb.  I.  trac.^.cap.iS.num,z>dnj'<^  ^ 
fol.ioi. 


IGnorantta ,  /  vincibilis fit,  non  ^xc4^^^  f^ti^ 
Non  cnim  excufatur  Paftory?  ^^f^  (0- 
rapiat oveniy&tpfe nefciat.  Ego  i"^^!?] 
mcntario  1  yoi.Sctre &ignorare  ^'^'^ 
Itter  ,  proeodem  habentur.  ^^^r)/^ 
praelud.i.  num.To.circa  fincm.  ^ 
cius  Cyrillus  &  Joannes  Antonius  ^^J 
lofus  Jeconfcien.pag.  187.  num.o-^ 
ait,  Siquts  factat  remmaUmputanscx 
rore  effe  bonatn  ,  fttgnorantia  e^i  ^^^]^  . 
btlisy  nonpeccat-Jtautem  eiivinPl^fl^^^ 
culpabilis  peccat,    Quta  ignorantia 


FVNDAMENTALIS 


^'^^^quipamurCcienUAm  ordine  ad  cul- 
Et  optime  ;  vincibilis  enim 
jgnorantia,  fcicntia  vircualis  cft.  Ait 
^ernardus  ,  Qutfiirenonvult  (  idcm 
pofitive  vult  ncfcirc  ;  non  de  t- 
S*^orantiafedde  contemptu JudicaOuurE' 
^anucl  Rodriguez  qq.  Rcgui.  com  3. 

VL 

^duolf^^^^J^^Off^^ffmtparia  ,  & condttionata, 
^Hni(,  I  ^^^^^^^^^onvultfacerecjuoddebet  y  nec 
""l^^r  tenetur,  Ponc  famulum  ,  fi 
"^nvulcminirtrarc  ,  darcftipcnaiujn 
"on  tcncris.  Gottrau  de  rejlitut. 
^^^fl-h-  Maldonatus  cap.  5.  verf  ii. 
^mh,  foL  u^.    -  ■ 


371 

um  folverci  tum  nulla  cfTctdonatio- 
nisintcrprctatio. 

Ponocafum.  Vcnio  adofficinam, 
&  poftulo  unius  amici  opera;  expo- 
nuntur  ,  &  pretium  notabile  pcti- 
tur.  Solvo  ftatim.  An  dccipior? 
minime  ;  Scio  cnim  minoris  illos  li- 
brosvcnirc  ,  fcdvolominiftroamici 
mcifavcrc  ,  illumanimarc  ,  iit  reli- 
qua  ejusdcm  opcra  impriniat  ,  &  a- 
mico  authoritatcm  conciliarc  ;  plus 
cnim  ipfe  nominis  iucracur  ,  quan- 
do  cgo  quocunquo  prcti  j  ,  ejus  li- 
bros  compavo  ,  quam  cgo  pecunia- 
rum  pcrdo.  Et  ut  clarior  rcfolutio 
fit ,  Opcra  Diani  ododecimflorcnis 
Praga^  vxncnunt  ,  &  cgo  adOftici- 


-  j  ;y.    Rcginaldus  de        ^    .  -  „ 

Foviiff^  Conron-itjuris  CanoniciRc-  «am  veniens  a  Bibliopola  poftulo  , 

>  LXXV.  Frujira  ftbt  fidem  quif  quantumJiabcrc  velit.  Sireipondct 

''°f'^^at,ab€odemfervartcutfidcmjfepra-  le  vctlc  habcrc  24.  florenos  ,  &  rc- 
^'^'^Hmarerea^fat,      '  '  '  ' 


VIL 

""11^^"  J  ^'^-'"''^  petimtis,  ut  dquuni  habea- 

Scf    Dct    ^'•^'^'^*    Licctenim  Mercatori 
^nZ^  ^\trapretium  juftum,  ut  ju- 
recipiat  i   non  tamcn  rcci.pe- 
^^pra  juftum  liccrct.    Scd  quid, 
tii^^^^P^of  non  licitarctur  ,  fca  fta- 
pftitam  pecuniam  numcrarct  ? 
p^/^^  P^^ctillammercator  recipcrc-? 
fp^^/^'^  ibi  cfle  aliquam  donationis 
^•^iant^  '  Suiaciimomncsemptore* 
S^im  *   ^*^'"per  pcti  pro  rcbiis  plus 
dci^!^  ^^'^^^^^  »  fi  nonrcplicant  ,  vi- 
fico"^  ^^^^^um  condonare.  Secus 
Ute  ^^^^"^"^  Vcnditoris  importuni- 
^IiqiMd  fupra  fumnium  prcti- 


vcra  fic  vuit  ,  non  mentitur  ,  vult 
tamcn  furari  ,  illos  cnim  libros  18. 
ftorcnis  tantummodo  valcrc  fuppo- 
no.  Si  dicat  ,  Numcict  Domma- 
tio  Vcftia  24.  florenos  ,  nihil  aflc- 
rit  ,  adcoquc  ncc  mcntitur.  Si  ta- 
mcn  non  habet  intcntioncm  accipi- 
cndi  plusquam  i8-  fiorcnos  ,  inten- 
tioncm  fraudem  xommittcndi  non 
haber.  Scd  poftnlat plus  jufto ,  ut  li- 
citationilocus  fit .,  ;&tandem  juftutn 
pretiumrccipiac. 

•VIIL 


'\yf        tdtroneA  vilefitwt.  Ita 

mm.  6y  in  fine,     Scd  quantum  "^DeEmptO' 
probabilitcrtcrtia  parte  ;  imo  ctiam''^^*',^''^^* 
A  aa  2  di- 


THEOLOG lA 


Comprdt 
enLance^ 


Caftispro- 
ponitur. 

Adamas 
uLtronem, 


372 

dimidia  probabilitcr.    Merccs  iiltro- 
nea,  itlacft,  qux  utHifpamisloqui- 
tur ,  fe  cotnpra  en  un  Unce  j  aaando  vcii- 
ditor  c|aser.t  emptores^Vide««w. 
meaJljeof.Mdral.    Ex  hac  egoRcguIa, 
hocCo  ROL  L  A  RiuM  iicccflario  dcdu- 
cam  ;  n.i\mn\m Pecumauttroneavflefiit^ 
Et  fic  difcuiro.     Petrus  Iiabct  ada- 
mantcm,.  q  icmvult  vcndcie ,  &quia 
emptorcmnoM  rcperit  ,  me  rogat  ut 
i II um  c ma m,  &  qu i a  acb  inas  uJ t r o n e u s 
cft,  hoccftulcrooftcrtar,  i'lum  emc- 
rc  potcro  mcdia  prctii  panc  :  [  noii 
qnod  aliquij  poftim  cmcrc  minoiis,. 
quam  valct  ( iiota  ici  bcnc  )  fcd  quia 
mcrccb  ultroncacvilefcunt ,  &:  adamas, 
qui  quiTitus  ab  cmptoribus  vaicrct 
ccntumaureis,  ftuJt.oncusfit  >  non 
jamccntumaurcis»  fcd  quinquag  nta 
tanti^im  valct  ]  ergoli  ego  habca  cundc 
adamantcm,nec  velim  vcndcrc ,  &  tu 
mc  rogesutvelini  ,  potcro  illura  tibi 
vcndere  ducenris  aurcis  aut  do^lrinae 
coiifequentia  nondatiir.. 
AliusCafus:     Ut  vim  confcquentix  beneintclli- 
^roponi-    gas,  pone  rcsrcbuscommutari,&in 
tur,         forocaprum dari  pro arictc.  Habci 
capros  vigiati,  vis  ftatim  illos  vcnderc, 
nemo  illosvultemcrcvcnis  admc,  me 
;js  ut  emam.    Vincor  precibus  tu- 
is  y  &quiamercesultronca;  vilcscunt 
media  partc,capros  viginti  admitto,& 
do  dcccm  arietc*;.     Cras  fupervenit 
Jrietet  ul' ^ctn\s  vult  habere  vigimi  capros, 
tconei».      arietes  ofFcrt :  ego  capi  o&  retinc- 
re  volo  ,  vcndcrc  nolo  ,  vorat  illc, 
inftat,urgct;  me  vincipatior  >  &qura 
incrces   ultroncaf  mcdia  partc  vilcG 
aint  >  arietis  Petri  cftc  ultroncos  dico, 
necaliter  meos  capros  trado  >  quam 
quadraginta  rcceptis  arictibus^  Er- 


TecHnia 
ultronea^ 


Capri  ul- 
tronei^ 


fuit>  utquoddeccm  ^mptambotJ'^» 
craspotueritquadragintavcndi,  q»*'.^  ut^'^' 
alitcr  quam  jufto  prctio.      Cum  ig''  ^ 
tur  pccunia  quasdam  mcrx  (lc  geiicra- 
fis,communisque,&:  vf«t//f/o&  cotnr»^'  ^  _ 
f4f/adu^  voces  fint,que  purc  materiaH-sL^ 
tcr  diffcrunt  (quseenmi  commutan'^ 


turpccunia,  dicuntur  vcndi,  ^ 

M 
(o 

Ponamus  igitur  in 


veiiduntur non  pccunia 
ri  )  codcm  omnino  modo  dc  pc 


nia  ac  de  aliis  cft  mercibus  philo*^  .^^^^  i^j' 


commuta-^^"^^^. 

ii 

teittf 


pKandum* 

pecuniaria  aliquod    clarum  cxen^'. 
pluin.  tr)C^^^^' 
Accidit  Bruxclla?  anno  -ftr^^^ 
MarchioN-Vcxaret  quempiam  ^  r^^fpl^^' 
lem ,.  ut  fibi Pcgafum  ( nomcii  erat  c-y 
quicxccllcncis  )  vendcrcr..  Ncgat/^^!'  ^^^^1- 
biHs  1  fccarcr.  cquonon  pollc,  ait>^  '* 
lum  fibi  cominodum&notum  »  ^  ^ 
vcUe  venderc*  llrgetMarchio, 
quum  duccntis  aureis  obtinct^  \ 
odotranfivcrantdics,  &  ^'^[^^'^^^^'^^^ 
opinata  fupervcnientf  causajU*^^.  ^ 
in  Hifpaniam  ire  equis  citatisi  jj^ 
loquiturHifpanus  per  lapoftdi^^^^^ 
egct,&  Pegalonon  egct.    Vult  eqi^ 
fbitim  vcndcre,&  intcraliosPeg^i^l  ' 
nec  rcpcrit,quiftatim  cmat. 
tit  ad  nobikm  Pegafum  &  ^"^^lirrt 
aurcosrcpofcir.  Quinquagiup^ 
illc,  nccplurcs;  &  quia  cratin  »'\ 
pcriculum  indicnabundus  P^S 
aurcis  quinquaginta  rcvcndit» 
cat  Theologum&vocifcraturfihi^^^.^ 
tam  injuriam.   Subridctiftc,&^'^.  ^ 
jufte  &  legitimc  fada  prf^^^^^yil 
Merces^  ait ,  ultronea-  n^^dia pa''^^^^^^ 
lcscut,&  pecunix  futmerccs.lHe 
infabulonisforo,  (in  co  vcndun^^ 
cqui)  ccntumaurcis  ^^^^*^^^*,  ^^[ifti, 


g^oeiLmodavendkndi&cmcndifaduin  gofti & pccuniamultroneam  o^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


buifliduplamdare.Moao  equ- 
ipfe  ultroneus  cft, crgo  mcdia  partc 
prctiivenict.cuiod  udicas  pecuniasn5 


|ncrccs,nec  ultroncasvilcrccrc,  a- 


S^i»adiccs,  quod  non  pcrfuadcas: 
l^^a  elb;  in  idemreciJet,  &c  fic  dif- 
^Ufi"am.    Si  prctium  mercium  ulcro- 
"^arumvilefcit,  hoc  cd,  valormcr- 
j^»um  vcnalium  in  foi  o/c kabct  ad  va- 
^J^muItronearum,  ut^.ad  z.  crgo 
y  j^''/^ercium  veiialium ,  in  foro  fe 
ibebit  ad  valorem  extortarum,  ut 
.'^(tkt^  f'^^  ^-ergovalorultro  nearum  ad  va- 
f     »  C^n  ^^"^  ^«ortarum,  uti.  ad  8.  [  ultro- 
^^oru    J^^^  voco,  quando  oratur  cmptor  , 
^torias  cjuando  oratur vcndiror.  ]  Et 
S^idcm  lccunda  confcquentia  iiafci- 
necelTario  ex  primdi  &  prima  vide- 
j^rncgannonpoffc;  fienimidco va- 
mcarum  mcrcium  minuitur, 
naegorogo;  ctiamauccbitur,  fi 
^gorogor. 

dttt^^^^^  »       infra  medium  mn  defien^ 
^^lor  mercium  ultronearum 


nec  ex^ 
?  Rcfpondeo, 


^'^l^^^^fipradupfum 

hunc  caf  m  vidifTc  antc  aliquot 
/J^^Q»  Madriti.  Obiit  figillifcr  , 
bat  ^°'"o  RegisMonctaria  fervic- 
fifr  *  '^^^^uicquc  fuae  artis  curio- 
ta^l"*  ^  cxpeditiffuTia  inftrumen- 
qua  ^-^^^^"^  Heliodorus  ,  ut  dicat 
illa  valeant  i  quanti  velit 
odor^*  velit.  Refpondct  Hcli- 
inft-  Haec  ab  homin.e  fa(5lafunt 
^ntiu"^^'^^^  non  ab  angelo^  rcpcri- 
(ii^jp  ^'^mnum  homines,  qui  pof- 
j^^^^imi|,acodare.  Atquifimiliaha- 
^^'^m  ir  •  '  dcbcrct  ut  minimum 
cao  f  ^  .,^^'^perialium  impcndere.-  at 
^^rum^  A^'"'  quae  ex  inftrumen- 
^antacopiafuboritur,taminoa 


373 

emo.  Sifit,  quitriamilliadarcvelit» 
h.berc  poterit  ,  at  ego  treccnta  ve- 
limdarc,  non  plura.  Difcedit  He- 
liodorus:  &inftrumcnta  hxrcdcspo- 
ni  jiibcntfub  haihi.  Multifunt,  qui 
cadcm  vidcre  velint  ,  multi  qui  ad- 
mircutur  &  laudcnt;  nemo  qui  vclit 
emere  :  menlis  elabitur  ;  audio 
abfolvitur  »  &  redeunt  inftrumcnta 
ad  hasredcs.  Et  ifti  tandcm  orant 
Hcliodorum  ,  uteadememere  dig- 
nctur  treccntis,  An-ne  illc  tam  vili 
prctiopotuit  ?  Curnon  ,  linemoe- 
rat  in  urbe  ,  quipIusofFcrrer^  Ecce 
Lcflor  amicc,  vel  HehoJorum  con- 
dcmnas  ,  vcl  commcndas.  Si  pri- 
mum  dcbebisdicerc  ,  curcumcon- 
dcmnes ,  &  an  mclioris  conditionis 
futuricncnthafredcsilli  ,  finihil  ha- 
bcrcnt,  quamdtrccemahaberent.  Si 
fccundum  ,  debebis  dicercpolTe  ul- 
tronearum  mercium  valorem  minui , 
prr  novempartesdccimas,quod  vide- 
bitur  multis  mirabire,. 

IX. 

ALlegdnfi  fitam  turpitudinem  in  atte-  E>  C  c 
rius prajudicium  ,nanefl  credendum ,  x  c  v  i  ii. 
ait  Gottrau  </e  J?f/?/r.  85.  An-ne  pof- 
fet  judexturpicudinemcredere?  Cur 
non.    Hinc  forutio  frcquentifnmo 
cafui  ?   Catharina  Parrochi  ^ncW-CafusnO' 
la  ,  fuum  peccatum  coram  D.  Offii-  tandus* 
ciali  confeffj,  hcnim  fuum  accuTarj  & 
quaerituran  Jcbeat  ipficrcdi  velnon  ? 
Quid  vctat  Judiccm  fic  refpondere  ^ 
Te  cffe  tceminam  facriJcge  fornican- 
amfatcris  ,  &a{fcntior  ,  &tibifalu- 
tarem  pcexiitemiam  imponam.  At 
quia  Parrochum  virum  intcgrz  fa- 
mx  ,  de  fornicatione  accufas  ,  rcm 
Aaa.  5  pro- 


THEOLOGIA 


probabis,  vcl talionemfubibis.  Crc- 
cicre  cnim  uni  vctulas  fortc  &  venefi- 
.c«,  in^praejudicium  honcfti faccrdotis 
injuftum  cll.  Nora  tamcn  vcl  com- 
piicis  dcpofitioncm  non  cflc  omnino 
conrcmncndam,  quando  alia  indi- 
cia  aut  gravcs  rationcs  concurrc- 
rent, 

X. 


DccxciXo  \  A^^^^^^^  condttiopo/identis  Ego  fae- 
,j  ,t  iVlpe  6c,pra:cipuc  tn  commentano 
De  pojlep-  V      /-/  /    o    o  j 

1452-  &  tn/chouo.Sz.H^.GottrsiViaere- 

^**^*  y?/r«f.83.84. Lcch.de  Kcn. tbe/.u^.  fcd 
de  hac  materia  multadidaruntfupra. 
& multa  xjtiam  diccmus  ubi  de  confci- 
-cntia  dubia&inccrtadifreramu&. 


XI. 


SVmma  ratio  e^i  qtuprcReligionefacit. 
Lav 


Isumma 

ratio,        ^L^ymznfGl.^^.num.^,  Lcchncr 

renunttattone  Novit.thef\c^.fol.y6,No' 
minc  Reltgtanii  inteiligi  fcniperpoterit 
Ortliodoxa,  &  hoc  fenfu  harcpofitio 
-univerfaliter  eft  vc/  a.    Erat  lis  intri- 
xata  inter  Bcnedidinam  Rcljgioncm 
&:Salmaticcnfcm  Ecclcriam,  circadc- 
cimas  aliquorumPagorum.  Clama- 
bat  Procurator  noftcr  Ecclcfias  ratio- 
nes  lerpcre,&  deberc pofthaberi,  rati- 
•onibus  quae  prcRe'igionc  poncban- 
tur,c]uia  fummaratioillacft,  c|u.rpro 
Rcligioneformatur.  EtcontraPro- 
'Somina     curator  Ecclcfia?  h^c  duo  nomina  Ec- 
Ecclcfia   cIefia&ReiigtOLi\c2£c\imoc^  y  &  male 
.&:Rciigio  inteilcdra  mirabilcs  crrores  parcrc; 
/unt  Aqut'  nam  fi  fumuniurpro  Catholicilmo, 
.W4.        multa  infcrent  ^  quaj  ncgari  debc- 
bunt,  fi  prius  aut  pro  ftatu  Ecclefia- 


ftico,  aut  prodctcrminataaliqiiaEc- 
cleha;  &:poftcriu:  proaliquoordinc 
Rcgulariponatiir. 


xn. 

Dlflingue  tempora  &  concotdahufcT^^P'  ^^i* 
ttiras  ,  ait  L^y man fol.^i9-^umS'/^'J^^ 
Perez  tncap,  5^.  ReguUfanU.Benedtciy^^  ^ 
num,  9.  Dicunt  zMiEt  concordabisj*^^^ 
fed  eodem  fenlu :  (U  patet,quia 

TempBrihusjnecUcina  valetydAt^ 
tempora  ^rofunt: 
Et  data  non  apto  tempore , 
nanocent. 

Utconftct,  quamabfurdc  difcur- 
rant,qui non lcgunt hiftorias ,  necaO' 
num  ab  anno  diftinguunt,  ponani 
ocuios  AngcIiciDodtoris  5emulos,qui^^  u^^^' 
eum  producunt.quodz.i.^wtfy?.^^-'^^'''^;^/^^^^ 
-j.ad  3.  dbcerit  Clericumettam  fifedefif^-^^  (ti^ 
dendo  tnterfictat  altquem  trreguUrttateiff  ^^^^^r^^^ 
incurrereyquamvisnon  tntendat  tnterfict-o^^^^lf*' 
reyfed  feipfum  defejidere.  '^^  fuU^^^ 

Hoc  volui  tcftimonium  adduccrc»^^^^^p 
quod  anno  elapfo  citarctur  a  multis*  ^^^/  0^ 
VcnitSuccus  ,  &  citcriorcm  Pragani^^^ 
intcrcepit  arte  &  frraidc :   ulteriorem  ^  -^^, 
dcfendimus  Civcs  ,  Militcs,  Nobiles^yfi^' 
Ecclcfiaftici.    Exhis  fucrunt,,qni  d^J^Ap^rf^' 
mi  fu2manferint& racucrint  ftiAif^l 
bcnigniu%|rguimus  ;  non  cnimof"'^^/^»^^''^ 
nium  cft  vel/e  ranguincm  pio  ^^-^nf^^^' 
clefia  fundcre.    Fucrunt  ,  q"i  ffieit^^"' 
mi  fua;  manicrint  &  militantcs  ac^cu'  ^^^^^ 
favcrint,  &:quia  hocintolcrabilc»'*^ 
buimusfcrroDEUM  &.Cacfarem.^ 
nos  Hnsua  &  etiam  ftylo  dcfeodcre» 


4,^.^^  FV  ND  AMENT  ALIS. 

J«.r«,,  "P^odrccbant  Aaorcs  hoc  A«qelici 
7  r^^^'^"^  tcftimonium  :  viclclicet. 
^^f^?        ^'giiUntts  confeqmur  aclum  hojmct- 

^J''»  pro  '^'^^^^  ^  mortem  :  & propterb^c  Cle^ 
U^'"  ^lt  '  ^^''"'"■^*  defendctida  ,  inrerficiat 
h  mT^T  *  ^^reguUrtsesi  ,  ^/^^wvw  «^;/ 
^^'«»4/^  ^^^ndatmterficere  ,  fedfeipfumdefmde' 
tri'f^^  TM  i^oftris  nonnulli  rotunde 

*  r.JP^^^^^t^ant  Angciicum  Docto- 
p  .  ^'"'"^^c  :  cum  contrariumfit  dc- 
«lio^^'r ^^^"^*^"""^  unica.de  homici- 
v^P  ^P^^^i^j-  At  cgo  umetii  fc- 
a^^'  !^cnolimThomifta  ,  &rcnti- 
^"c  certum  ,  polfc  homincm  (e 


^!'^''^^^T^^''^  fincirreguUritatispcricalo 
;yi,  ^AngclicoDodorcfm  ,  &  d^ftin- 


W  temporaV&  ftaum^con- 

^l^tum  j;^^;uros  nosThom.^  ,  &  ipfum  no- 
-j^^*     Et  ratio  eft  quia  tcmpore  Di 
^^3?  homicidium  patratum  cum 


>/ 

^ic/rf  »TioT"*  ^omicidium  patratiim  cun 
ff^  ccK  ^.^^"^^ne  inculpata:  tutelaj  indu. 
riun,  lim ^^7^^"^^"^^^"^  ^  "^o^^  non.O- 
*Vo'i  tur  '.''r ''^^'  irregularitatem  oftcndi- 
^^^kiie  IX,  '  ?  ^^^'"^  dffpafuerat  Nicolaus 
ro*  '^^^«^turin  decrcto  dipnitione 
^eL/^Mex/'''^'  C/m^r«     Stctit  hxc 

''^^Ur^^^^^nl'''''  '''S^ibus  ;  at  poftea  ,  ut 


ben'"^''  alicjuibus  ; 
^ent  ^^^^^  Cajetanus  tn  fin,  Com- 
•    Sotus de  luftittaltb. ^-quAfl,  i,Ar- 


qii^  '^^h&tn  ^  fentent,  difttncl.  1 6, 
ti  5-  &  Navarrus  tn  Ma- 

iTiiuc  ^•^'^•"«'w.iii.vifus  fuit  rigor  ni- 
ret.  K  ^■«^mitti  ab  Ecclefia.  dcbc- 
lico^  P^'^eomortuoIX)aorc  Angc- 
dcn^Q  ^^^^^'apofuit,  ut  qui  fedcfcn- 
irrcf>.  I  '  .^^^^^^ret  >  non  incurrci  er 
menVn^''^^^^'^  •  "^^"^^^^  ^'^^" 
^^*co*  ^^^^  "^*^^  homicidio  , 
tabatu,'^^'^*  ^"g€^icu»«  Doaorem  ci.' 


Non  ergoerravit  D.  ThorTlas  ,  nec^ 
nos.  Tcnemus  enim  prtmh  tempore 
D.  Thom;c  ,  irrcgularicatcm  fuifte 
anncxam  homicidio  ,  &involunta- 
rio.  Secundir  lcges  humanas  ,  uti- 
pfcmetdocet&bcne  i.  z.quaftw. 
cff,  variabiles  &  fecundum  divcrfa 
tcmpora&Iocjvaria^  :  Sc  tertio  hanc 
ipfam  dc  irrcgularitate  ob  homicidi- 
umabEcciefia  poft  D.  Thomxmor- 
tem  tamispcr  mitigatamefter  undecon- 
cltido  eum  qui  olim  occidcbat  ,  ut  fe 
dcfcndcret,  fuifte  irrcgiilarcm- ;  jam 
non  eflc.  Ergo  in  rebus  ,  c[\\x  non 
a  rei  natura  ,  qux  invariabilis  cft  , 
fed  ab  arbitrio  hominum  ,  qui  quo» 
tidic  mutantur  pcndcnt  ;  tcmpor^ 
funtconfideranda  ,  &  diftingucnJa  , 
ne  nos  errandi  pcriculo  manifefto  ex- 
ponamus. 

XIII. 

DCCCR 

NEcespas  facit  licitum  y  qnod^^ 
[ttre  (  humano  ^tllicitumeH.  ^**^^- 
Reginaldus  de   frudentia  fag. 
ji^^    Layman  lib,  4.  tracl,  7. 
cap^fium.  6.  non-enim  humanac 
Jegcs  obiigant  ,  Giim  neccflTa- 
riam  cft  ,  uc  faciamus  contra-  _ 
rium.    Huc  fpedat  totus  illc 
liber  ,  qui  infcribitur  Sacri  Ro- ' 
mmi  Imperii  Pax  ,  in  quo  oftM^^I^^^^*' ' 
dicur  ,  quae  &  quatenus  po/rmr^^^' 
toJcrari ,  pofita  graviautinevi- 
tabilineccfficatc  :  qui  liber  in- 
tegcr  hujusaxiomatiseffc 
Commencarius  vide- 
tur. 


.  s.R.  r.iip 


XIV. 


376 


THEOLOGIA 


XIV, 

Vnufquisq',  %JTvUus  rtdetur  dolo facm,  qm  futju^ 
uttfuojuu  i\re  utttur.  RcguL  LV.  Laymm 
fo/f/?.      7;^.  I.  tra^.  4.  c.  if.  num,  10,  &ltb. 

3.  fe£l,  f,  tra^.  2.  p.  i.  c.  5.  num.y. 
ir  lib,  j.  tra^,  4.  c.  12.  num.  9.  er 
traCt,  6.  c  5.  4.     Et  quidem 

cfTct  ditior  unusopifcx,  (inullusali- 
usilludopificiuniin  toto  oppido  pro- 
fiteretur  :  at  vcro  quod  Paulus  ctizm 
profitcatur  ,  fi  id  fecundum  lcges  fi- 
at,  incomrmodumillchinc,  nonau- 
teminjuriamrccipit.  Nemoenimfrau- 
dem  ,  aut  damnum  fMtt ,  nifi  qui  facit 
id,  adquodjus  nonhabet.  Layman//^.j, 
.  tra^,  I  .fe^i,  5  .c.^.num.  1 6. 

XV, 

TTjSi  lcges  (aut  Jura  )  »0«  difling" 
Generalia  Wuunt  nec  nos  difitnguere  debemus.  E- 
YtrbAdi-  -^Q  tn  Scholio  num,  ^4t^,  Goriolanus 
244.  12.  Cruz  lib.  z.cap,  2. 
mn/ioit m  ^       ^,^^^,  j 2^.  Portcl 

materta    verb,  fcrupultis.  num.  i.   Layman  lib, 

tracl,  4.^.  1  S.num.  7.  &ba*c  quidcm 

aiTcrtio,,  fi  matcriafitfavorabiliscer- 
FrfV<?r4^///:  jjffi,y,a^(t  .  atinodiosaetiam  folcmus 
4t  tn  o^'<^-dilhnguer€,ubijuranondifiinguunt; 
^^Ount,  quicniffiillaraiixerunt  fucrunthomi- 

nes,  &  poiuetunt  aliquid  obfirurius 
•  •     dmff^  ,  aut  ctiam  aliquid  oblivioai 

mindafie. 


XVL 


NVUus  mortaltter  vulneratus  , 
quadragmta  dies  vt  vere potejl.  Co- 
riolanus /0/.  571.  Ha?c  aflertio  cft 
valdc  utilis,  ut  Judicesdifcerncre  fci- 
ant,  an  vulneratus  obicrit  vi  vulnc 
ris,  an  vcronegligentiaChirurgi.' 
Confeflariifciant<ieirregularitatcju- 
dicare.  Athincnon  licebit  infcrrc» 
Eujn  ,  qui  ante  quadragefimum  dif^ 
moritur,  non  pbtiffe  negligentia  chtrur- 
gt  ;  folcntenim  vulnerati  ncgligi '  ^ 
fiprimadiencghgantur^  ctiam  prnT>* 
ipfi  die  cx  parvo  vulncrepcrirepof^' 
runt.  Si  vulncratus  moriatur  ex  nc- 
gligentia  chirurgi,  erit-ne  vulncra"* 
irregularis?  Res  eftarbitraria  , 
.am  opinioncm  exfpeflo. 

XVIL 

NOn  funt  facienda  mala  ut  tveniant  MAl^f^^^ 
bona,    Apo[ko\us  adRom.cap'  ^P^-  ^j^ 
verf  8.    E^oinscholienum.  7^- 
ginaldus  //^.  ^7.  num.17,  Dre%c\n'^ 
Amufi  lib,  i.  c.  6.$,  uinfine&pff  ; 
87.    Notatamenaliudeflcfaccrc,  ^Jft" ' 
aliudpcrmittcre :  farpc  enim  mala 
Hcite  pofTuntpcrmitti,  nun- 
quam  fieri. 


FVNDAMENTALIS. 


577 


Clll 


FUNDAMENTUM  XLIV. 

<t4xiomata  varia  dilucidans. 

Vieduobiisribiproporirisalterum  admittit,aitcrumne-J»^^^//4. 
gare  videtur :  & contra.  Unus  teftis , cum  agiturde  da-  ^^^'^^ 
mnotcrtij,  nullusteftis.    Conruetudo peccandicontra^^^ 


 legcir  Dci  non  pra^fcribit.  Non  frangit  votum,qui  inmc- 

^^^sconimutat.  PriEceptanonpoffunt  in  melius  commutari  a  fub-  ^utatto, 
dito.  Meretur.privilcgiumamittere  quiilloabutitur.  Kofarioaequi- pr^f^r^f^ 
pollcnsmateriamagnaeft.  Qui  fuxita confiditinnocentia2,utfa- 
^amnegligac,  crudelis  eft.    Agences  &  confcntientes  pari  pocna  Matma, 
^       P^niuncur.    Dancuraduspartimboni,  &:partimmali,  imoetiam ''^^«?«'«- 
Ct'"  r^^'"^ indifterentes.  De voluntace  utente  ad  adum nihil  datur ef  ^J^'!^^^^ 
V   ■  lentialc  j  fed  de  voluntate  proponcnccad  adumdatur.  F^icicnti*^^^,^;;^^ 
^^mer  eft  Deus non  denegat  gratiam : imo  nec  dcficjenti,  A<5lus  ^^^^^^, 

''•  mtelledtualium  agencium  ,  non  operantur  moralicer  ultra  eorum  p^rtiaUs. 
voluncatem.  In  omni  dubio  debecludexfecundum  allcgara &:  pro-  Auxilta 
bata  judicare.    A6lus.iiumani  nec  peiores  nec  meliores  civiliter/#a^r/*/. 
r^^^^  quamprobancur.  Quodfacpcricvidecur  deliberacioneplena 
fieri.  ^      ^  ^       r  Utgatw. 

Aclmdeli' 

CoBor.L  ARiuM.  OuiexduobtisprO'  ^^^^^^^' 
pofitis  altQYum  twgat,  alterum  affirmarevi^ 
detur.  Sequiturexprarccdciue  neceiTa- 
ri6:&:aflumituraD.GregorioH(?;«//.i8.  s.  Gregor, 
^^is  numerum  uliimum  promo-    /«  £V4«^.  ubi air.     [  Judaeidixerunt  ci.  jo^w.S, 
"    "  NonnebenediciwHsnoSjqutaSawaritanuses 

tu,  &  diemomum  habcs  **  Accepta  auicm 
tanta  contumtlia  ,  quid  Dominusre- 
fpondeat,audiamus;  Ego  Damoniumnon 
babeoyfedglortfico  Patrem  meum ,  &  vos  in- 
honoraftii  me.    Qiiiacnim  Samarttanus  Samari- 
intcipietaturc/y/?o^,3«:ipfcvcraciter-cu-  ^'«««^  ^^- 
ftos  clt ,  de  quo  Pfalmilta  ait,  NifiDomi-  tincCKftin 
nuscuftodierit  ciYttAtem /> uftra  vigUant qui  z 
ctftodiant  catn.  &  cui  pcr  ifaiam  dici- 
iur,C/(/?w  qmddcno^e  ?  rcfpoudcrc  Do- 
Bbb  mmus 


iamlixc  Theologorum  Axioma- 
brcviterilluftraturus  fum.  Sin- 
p|is  prifixi  numcrum ;  &  ne  fra  n  gatur 
^^^'^"'^P^ogiediar,  &  Fundamenti  prx- 

^mis  numerum  uliim 
^'^"doexplicaboaxioma 


U 


xviir. 


^*/f//o,  \  J       duobus  propofttis  altcrum  affir- 
*  nalj^''''*^ '«'^fy//w negare  vtdetur.  Rcgi • 


fie       ^^^P^^^x^confefi.fol.^oo.  exc.non^ 
Hov^'**^^^'  l^'*«holomacus  aS.Fttu- 
mcam 

iol'jpKiam  moralem.  Ubi  hoc  ax.o- 


378 

minusnoiuk  ,  Ego  S.tmarttxnusnonftim: 
Scdl-gQDamoniumnon  habeo.  Duoquip- 
pcei  iilata  iuerant,  unuin  negavic ,  &:a- 
iiudtaccndo  canfenfi:.  ] 

XIX. 


THEOLOGIA 

Layman//^  i  tra^.^.cz^^num.^.  Ut^dcf^^f 
P.  Julius  Prifkaiicnfis  in  quapiam  gr^- 
vifrimaconfulcationc  fcitcdixit.  31/'^' 
ettudmm peccantium,  non  ejje patroctntii^^ 
peccatorum. 


D  C c  c  V.  T  \^t^s  tc/iis  milltts  teftts.    Nim  i rum  in- 
Itioff^a-  ^praejudicium  tcrtij.  Layman ///».3. 
tapr;oba,>-  ^^^^-  5*^         c,i  .n,^^  Csceriini,  ubi 
tio','' agiturdcalccriuspraejudicio,  uni- 
>cus  teltis  fufficit.  Coniicolus/b/.^.www/. 
Vnicmte-  5«7»  Lamas/?4^.  ^3 3.  &:utinfpeLiclo- 
i^ts  fitfficit  quamur  po  eftabiolvi,  moribundus,  (i 
adabfolu-  vcl  unustcitisdicac,  cum  conf^iTioacm 
ttonew.    petiifle,  &:  hoc  incommuni  rementia: 
Aufonius  Noctinot  m  Dtana  fumm,. 
verb.  confefi,  num.  1 5.  fic  ait.  [  Ouot  tefi.es 
requtruntur  ad  teftandum  m  t.iU  cafu  co- 
ram  Sacerdote  &  tnortbundo  de  ftgnispOL.- 
nitentidtabtUoedttis  ?  O'  vtdentur  requtri 
plures  ;  quta  S.  Leo  6"  Conctlia  loqmintur 
de  tefiibus  inplurali,    Sed  Sancius  dijpu- 
r^f.  44.  numer,^*y,  docet  fufficere  unitm* 
Nam  Feltnus  inC.  vcniens  &  lib.i.  nu- 
mer,^,  de  teitibus ,  ait ftandtim  efie  dtcto 
Uffitts ,  ubi  non  agttur  de pr<cjudtcto  altertus; 
Itianinon  nec  oportere  quod  fit  Chrtjttanus  ,  fi'd 
Chrtfiia-  quemcunque  fufficere  ;  nam  prafitmptio  in 
»u&,         Hdtrettcoy  ^c,  eiiquod  dcbcret  negarey  ne 
fiat  Sacramentum  ,  &ftcinfavorem.  De- 
bere  tatnen  abfilvt  ^fiib  condtttone  j  fifigna 
dedtjik  [  non fub  hac ,  qtuafortt  poffet  abjol- 
Vt ,  fifigna  non  dedertt ;  fed  fub ijia  ,  li  pof- 
fum.  J    Dianipart.^.  tract.^.refol.j.ik. 
part.  z.trad.i^.infin.  ].  At  ubiagitur  dc 
prafjudicio  teriii  in  orc  duorum  vel 
trium  iiat  omiic  vcrbum.  Layman//^.^. 
tr.6.c.^.n.y, 

XX. 

Dcccvi  Onfuetudo  peccandi  mala  efi  ,  pra^ 
Covfuetu-  A''^^'  poteH.  Qua  homo  addtf. 
iomalanof^?^^^^*^  ^^'^^  fuatmlucttia  ,  bona  non  est* 


xxr. 

To«  infringtt  Tus ,  qui  in  nieliitsco^^^^.^f^^.  ' 
\?nutat,    Ltiy man  de  jufit  ^'^f'^^^'  '^i^irx' 
fol.^S^M  ^,traa  c.d.num.i^.  Hn^<^^'^ 
ritur  po  ifc  Religiofum  ad  Ordincni ^^^^f,- 
fandiorem&:ftridiorem  tranfirc.  ^^0^"' 
in  prjeceptis  non  poteft  admitti  ^j^^j,:^»'^"' 
pluribus  iimitationibus :  non  eni^^'^  ^f/^tf'^' 
cd^ret  legi  ,  qui  remjuifam  omittcrcf» 
&:  aliam  multomeliorcm  facerct^^Naj^^ 
tametfi  confcflio  jejuni  melior  "^' 
non  fatisfaceret  jcj,unandi  prarccpto? 
quinon  jcjunarct ,  fed  ad  poenitcnti^ 
Sacramentum  accederet. 

XXIL. 

PRivilegiutn  mereturamittcre ,         ^  ^y^vn. 
mtjjaftbtabuttrurpoteftate.  Rcg'»^'' 
i\u3 itb.sf,cap.z6.nu.^^^.infine.  Layi^^'^ 
fol.ioi.num.i^. 


XXIU. 


COnfuetudo  efi  optima  omnium 
tnterpresy  quia  cum  ilU  poifin^  "^!^ 
ac<;eptari  ,  Sclic,  autal  tcracccptar^'» 
null.unde  meliiisquaiis&:  quanta  tuc- 
nt  acccptat:Q,,  quam  a  confuctuili^ 
cog.ioki  poteli-.  Layman/*»/.;?^  ^*''^'^" 
Vidc  axioma  x  x  .&  xl. 


XX.V.. 

ROfirtum ,  autrofario  '^quali^"^'^^!^^ ^ijtt^^^ 
cenjetur  tn  voto  magna  a  Porfilli^  '^^^^^it^- 
voti  oblt9.  &:  fat.einhac  omiics  c]U*l ; 
necaciuimus,  nec  vidctui  poii-"' 
Ixac  regula  gcneralis,quaE  roiida  rat 
firmctur.  ^ 


FVNDAMENTALIS 


579 


XXV. 

^'ifud  confctenttA  fidens  ,fanjam  ne- 
^^[git  crudeliscsi.  Sed  cm> ftbtyC^mm 
Jporaliteroccidit,  aut  moralitcrfaltcm 
^oliat  :  Atnicis  quos  juvarcpoterit,  fi 


Q 


amtucatur,  £tr/r/fcf  ,cuifervirc  pQ- 
■.^^^  »  fi  honcito  nominc  prsditus 
'^*  ^eginaldusvidcripotent.  //^.23. 
^^«'Wfy.  7^.  £t  ^.jjg,^  ij^gis^  Ignatij  ht- 

^^•^'^  ^  qui  multas  miferias&  injuiias 
^^wapaticntiatolerans ,  calumniam 

honorcm  tangebat  tolerare  non 
^      i  dcbuit  reus  rcvocarc  calum- 

>  cjuialgnatii  s  fci  vircanimabus 
Potcrat  ciaudus  xgcr  ts:  nudus,  at  infa- 
Ji^is  non  potcrat.Coneruitiiludnotif- 
^^^^umDift,chon. 

Omnu fi  pereant  farnam  fervare  me- 
mentOy 

0W4  femd  amtfsd  poHea  nuilns 
;  eris. 

J'^am  clTc  dupHccm  ,  fubftantialem 
j^^^^^'^cntalem;illameflc  vitammora- 
I  ^^^nc  valetudincm  autctiamcivi- 
'"^^^Pulcntiam  f«pcoftcndL 

XXVI. 

^  ^mes  confcnttentespari  potna  pu- 
/^iuntuT,  Rcginaldus  de  prudenttx 
^]if  ^  ll^^'  An-nc  facercconfcntircr 
gjj^  ^^^.^fqualepcccatum  ?  Non  ma- 
o^^"»difi-crcntiamrepcrio,  modo  non 
tj^i^^^^^^pcrmilTivus  confenfus,  fedin- 
Hin  I"^  *  ^  moraliter  coopcrativus. 

non       ^^'^-  1  •  ^it  >  Reccptoref 

forej^^^^^  ,  quhn  aggvef' 


^,^^^^^'^''if^t€gracaujay  maltmexquo. 
^HHtu  c.c  c""'?«^^^M«.  Drexchus  AmuftUO.u 
'^'^Hg^^o.  liartholomjeusaS.Fau- 


fto  The/auri  lilt.  i  .^«^c/^.rp.waw.S.Scudio- 
fusRcligiofus  pag.^^.  Verezadcap  64.' 
Reg.  S.  Benedt^i.  num.i^,  At  cgo  r»  SchoL 
«ttfw  j  yo.cxiltimo  eodcm  modo  de  ma- 
lo  acdc bono effe philofophandum ;  a- 
dcoqucillud  ipfum  axioma  (icIego.Bo-  corrigU 
num  ad-tqtiatum  exintegra  caufa^&malum  turaxttt- 
tnad<equatum  exquocmiK^defclu.    Ego  ffiM^ 
{cmpcrputavi  bonitarcmmalitiamcjue 
eflb  quafdam  morales  humanarum  o- 
pcrationumveftes,necrepugnareunu, 
&eundcm  hominem  multicolorctoga 
in.!ui:adcoqucpofledaria(5tum,quifit  Aclus  ft- 
b  o  n  u  s  m  a  I  u  s  <5c  i  n  d  i  c  r  c  n  s  f i  n  ui  1 .  P  o  n  o « /  0  « , 
cxcmplum.  Vadit  Pctrus  ad  campum  ut  maltis^  ^ 
juvet  Joannem,&  noccat  Fridcrico  '- ^  indifferens 
dico.huncadumfecundumfuum  obje- 
ttumycde tndtffereutem ;  &:prout  juvat, 
bonu?}i y^-^rout  nocct,»;4/«w.Nec  unqua, 
ekcmofynam  intrinfccc  malam  fore, 
ctfiob  ma  umfincmerogctur.Exift  mo 
igitur  ilhidaxioma,  Bonu  exintegra  caufx 
^T.irrepflfle  cxidiomatcGra'co,Patrcs 
cnim  vcicrcs  utuntur  voceP^;;r4g^f/?i?w,  '^vmyx.- 
6c  ut  vidco  interp;  ctes  transfcruni  Bo-  J^''»  <^mni 
num  cum  dchciem  Ofnnihnutn  :  &qui-  bonum^ 
dcm  omnibonum  non  eric,  quod  ex  in- 
tegra  t  aula  non  crit. 

XXVIII. 

DEvoluntateadaclum  nihildattneffen-  d  c  c  cix 
tiaky  arquipollet  hu:c ,  Profactote-  Voluntat 
putatur  volutitasyubiaiium  excluditnecep-  frupMa, 
ta6.DtCKc\\\.\%  Amu^  ltb.i.c.6.q^J  .^\(^eT- 
m  an.<^  achbus  human.foi  20 zor.  Itb.z, 
^:.  6 .   6 .  B  L  r  n  a  rd  u  s  fkpe.  L  ay  m  a  nfrequen^ 
r(rr,Fab  er  .  I  ,/fl/.  1"$?  .  R  c  gin  a  hl z  7 8. 
Ubinorandu  hanc  dodrinam  aqucin- 
teliigi  dc  bona  &mala  voluntatc.^)«o<//i 
adum  non  excludit  necefitas ,  qui  opm  bonu 
addit  volutatt,ba}itt^tt  addttbonttatem  ;  &  jiilirni 
qfitmalfm,fmqkitatem  additiniquitati.lta  profefforcf 
l^atrcs  HyberniProlefl.  ThQo\.fe<:undo^^,  Docto- 
fentent.CowUyj'rag<t.an.i6^'j.&i6S^.rtbusal^s 

CQUtrartj? 


Bbb 


380 


THEOLOGIA 


FoiiTc  vidcrccur  alicuihiThcolo- 
§i  dodiffimi ,  torrenti  Theologorutn 
opponi,cumtainen  in  hacmatciiami- 
rabilisritomniumconrenrus,  quem  in- 
telliges,  rinotcsduos  dariafluslibcros 
ASim  Itber  {^^  voluntatcjalterii  deccrncntcm,  quid 
dupUx,     facicndum  fit-,  &  a'terum  potentiisex- 
-  .  tcrnisimperantcm  :  priorvocatur  Pro- 
Propojitu  ^q^/^^;;;po(tcrior  «/«5.  Dcccrnit  hodic 
C^Hjm.     petj-us  ^c  craltina  dic  occifurum  Anto- 
nium,qucmlioccidatcr3S,  iniquitatcm 
add .t  miquitati ;  quia  a6tus  voluntatis, 
qucm  hodic habct,eft  propohtum,&ex 
piopofito  voiunratis ,  adaccamipfum 
extcriorcm ,  aliquiddaturel-icnuale,ut 
Patres  Hybcrni  doccbanr.  AtPeiriis 
cras  potencix  cxecutiv^,  qiix  libera no 
cll,  imperat  uc  Antonium  occidat,  illa 
obedit,  &  Anconiusocciditur,  &:  dico 
exhoc  a  (ftii  voluntatis,  ( nnperanLis  ni- 
mirum  &  fervitio  potcntia:  exccutiva: 
utentis)  ad  adum.ad  ettc<5tum  nihil  da- 
ri  eflentiale;  quianihil  inccrccdit  libe- 
Exponitur  rum  :  &:hoceft,  quodiiludaxioma fi- 
axioma.  gnificat. 

Hinc  patct  multorumcafuumciarif. 
(ima  &indub;tatarcroIutio:nonnullos 
propono  &  rcfol  vo. 
Cafmprt-  JoannesFrancifcusquc  sequali  con- 
nim,  filio,jEqualianimo,  dic  Dom.nica,  ma- 
nc  fumunt  jentaculum  ,  cadcm  advcr- 
tentiafcinebriant,  aequali  feexponunt 
pcnculo,non  audicndi  miffam : :  ncbri- 
anturinquam  &  dormiiint.  Altercaru 
velabamico,  vcl  aftrcpicu,  vciaq;:a- 
cunquccJUsa,fibinon  libcraexcitatur 
&  vadic  ad  Ecclcfiam  &  miifam  audit, 
altcr  foporc  &  vino  prcflus  domi  rcma- 
nct:  &intcrrogae,  Aninajqualitcr  pcc- 
c^v cnm ? RejpotideomQ  fcmcl  autitcrum 
vidiflc  SalmanticjE  ii^quahtatcm  de- 
fendi,  maletamcn;  &  quia  lilamnun- 
quamintclhgerc  potui ,  contrariam  li- 
bentcrelcgi  j  quia fiinutroqucomnia 


q  u  as  fu  n  1 1  b  e  r  a ,  fu  n  t  q  u  a !  i  a  c  t  i  a  m  c- 
runtatquaha  omniaqiiac  funtpcccami- 
nofa.  Sutit  qutncgent  omnia  qua.  lil^^'^^ 
in  utroquccUcaequalia,  at  iftinonjam 
caiumaHert.verclolvunt,  fcdtolhint.  ^^^y*. 

Fridcricus  Anfelmusq;  ^^it- 
filio  >  arquaiianimo,  fuos  inimicoscx- 
fpettaiit  (ilieCajum,  &iaeSemphi'^- 
niumyfclopctafuaprajparant,  oncranf> 
diiiguntjclavcmuicrquemovgt  dig^^^'' 
qui  cft  uhimus  actuslibcrinhocgdi^ 
rc.  Lxploditui-  Fridcrici  ScIoperum>  ^  i^i 
occiditur  Cajus,  atfclopetum  Anlcliif^'  > 
etiammotodigitononlolvitur,  autlo*" 
lutum  non  coiicipit  ignem  ;  aut  ig^^ 
concepto^quod  foletintcrdum  accioc- 
rc,noncxploditur ;  aut  cxpIoh.mS-i'"''' 
phronium  non  vulncrat;aut  fi  vuln'^^^^* 
lcvitertantuin  ,  aut  ftgraviicr ,  Sc^' 
phronius  vcl  miraculose  a  Dco  >  ^f, 
iiimmaChirurgi  dihgentia&  induih^''' 
rccuratur  ;   &  qual.tcrcuniquc 
moritur.  Cafu  n  licpon  s&  uu]Ui-^^* 
An  CajO  occi*o  &  Jiemphronio 
occilo,  ahtcrFridci  icus  &  Jitcr  Anlc^:^.^/^/?^', 
mus  pcccavcrit  ?  Refpotideo  conhderar  ^^^i^^p 
dcbcrcculpam,  &obligationcai  ^  Ir^^ijr 
t  u  cn  d  i ;  A  du  o,  utr  ius  q  i  p  ccca  t  um  i^".^  /^'' 
xqualc,  quianihiihbcrwm  repcrituf  ^^lis^ 
unojCjuodnonrepcriatur  in  altero . 
Fridcricum  admajorem  rcftitutioii^^.^  ^^/,^r;f 
icncri,  quia  maioris  damni  caul.^  ^ 
quodlircftitutrenolint,  tunc  in«q"^ 
htcr  funtpcccaturi,  ob  diverfuatcm  ^ 
inaequalitatcm  matcriap.  ^^^P^^^^^,^ 
mnino  modo  in  fimilibus  caiibusp 
lolbphabor. 

XXIX. 

FAaentt  quod  tn  fe  esJ ,  Deus  non  a<^^  ^^^^^i^^ 
Demno»  denegat gratiuni.  Azor.  i  - 
c.i  3 ,qu4Az,  A n-nc gratia  ^^^^^"^^-^^/ 
turalibus  adqiiiritur  ,  &  "^^"'^^jjgiic 


F  V  NDAMENTALIS. 


^>«ncvivcnsralvabitur?Efrcthxreticus, 
S^^i  vel doceret  pofle  aliqiiem  falv ari  fi- 
^^gratia,  auth.incpoflcdccon  iigno, 
^^'t  ciiain dc  congruo a6t ibus  naturali- 
"spromercri;  nontamcn  quidiccrct 
.  .^'^^nem,  qui  inlndia  fmegratiabcnc 
^^jeret ,  &  quod  in  fe  elt  faccrer,  infjlli- 
'^cr,  fedfmcullomerito,  gratiam  af- 
jCcuturum  ,  ut  fidcm  Chnibanam  ab 
ominc  aut  angclo  doccrctur.  At  cga 
non admitto  j  primo  quia  illa inf.^U  - 
itasponi  yi^^,j.urlcvitcr  ,  nccfirma 
lone  probari.    Sccundo  qma  pure 
.^J|ura!iceroperans,nonfacitquantum 
Ij^  r^^'  c|uiacum  fcmperhab(*atauxi.- 
j^^_"P'^naiuralia  ,  fiillisabutitur,  mi- 
tur^ ^'^'^^"^  facic ,  quam  pote ft; opcra- 
'^nimpurenaturaiiter ,  ciVnfuper- 
"^^«^aUtcrpomt. 

XXX. 

^^4f/4  (hoceftauxilium  fufficiens,. 
^.^  prout  proximo  &  rcmoto  prsefci- 
<?//  ^^^^  ^^!*^^  dcbetur  bomini  nufijuam,  uun- 
'^*^'"^"  ^)^^  mifceruordiu  datur 
cft  ^  Cry^w/'^'.  Continuus. 

^^^'.'^'^^^ftntenciameusMellift.usBcr- 
ro  L  '  ^"^"^ ^*^'  ^i»"  de Gratia, &.  iibe- 
UXy  ""'"^  *  ^  fcrmoncs  LXXXl.  &. 
^civ  ^*^^aniica  de  codcm  argu- 
ftra  ^  ^^'^pofitos  comm^ntarioiilu- 
Tk  r"^"^ »  edidimus ,  &  per  modum 
**^ovanii  propugnavmiub. 

.  XXXI. 

^  ^tbe^  <ri^^'*^  ^^^^onalium  a^cntwm  ,  nonopc- 
liifj^  ^"^^*^  ffiotultter  uLtra  eorundtm  vo- 
T/}^A  tholoma:u.aS.Fjufto> 
iur,j^  ^^•^^.^^'t/^.io.hocaxioma  vidc- 
noni  Jn^^P^^^ium  rclolverejui is  Ca- 
^imirCi  ^^"'^"^  LXXX1.&:  LXXXVlIf. 
^iuntc^  '  ^^^^'Jeruli  concc/^tonc  nonve- 
i  qua:  quii  verofimtliter  non  ejjet 


3S1 


concejfurus.  Et,  Ccrtum  esl  quod  is  commit^ 
tittn  legem.qui  k^^^tsverba  compleclenSyCon^ 
tra  legts  mtttur  voluntatem,  Nemo  enini 
conccdit  plus  quam  vult ,  ncc  ilridiiis 
quam  vulr.lmo  ncc  crga  Dcum  pcccare 
potcric,graviusquain vult  :  quamob 
rcm,  qui  invincibilitcr  putavit  inobe- 
dicntian;  hinc  cfle  venialc,n6  pcccavit 
mortaliter,cam  committcndo.  Conro- 
natLaymanM.i  rr4c?.4.f.i4.«.2.  Hinc  Ou^xflto 
oritur  dubium  curiofum.  Peccatorum  iniidens, 
gravitas  dcpend. t  a  didamine,  inquis;. 
Ergo  qui  putat  fe  peccarc  mortalitcr, 
pcccabitmortaliter :  &cras fi aliterin- 
ib  utftus.  eandcm  ipfam  adione  faciat, 
putando  finccrc  cfl^e  vtnialitcr  pecca- 
m..nQfam,pcccabiLVcniaI.tcr.ttomnia 
admitto. 

Progt  cderis,  &d'v;odubiaproponis. 
Vrtmwny  An  fi  Pctrusputarct,  furium 
efle  gravius  pcr jurio ,  gravius  clfct  pcc- 
catUMis  furando,qua  11  peierando  ?  Se- 
cundnm,\n  rh..jmuia,quiputat  pccca- 
tumiiiorcalc  imbibcrc  inlinitam  mali- 
tiam,  li  committat  pcccata  mortalia, 
commiitat,  qus  inibibant  infinicam 
malitiam  ?  An^cot  ftacontra?  Ht  quia 
altcra  opinio  cft  vera.altcra  falfa;  ancx 
hypothcfi ,  quod opinio D.Thoma, fit 
vera,lintintinta:mjlitia£,mortuljaSco- 
tiltarum  ci  iuiina, (i  qua  commitian  ?& 
ancxhypothcfi,  quod  opinioD.Tho- 
msfittalla,  fnuadhuc  mhnitx  mjlitiae 
mortaba Thomiftdi  um  pcccata ,  fi  qua 
committcint  ?  Hiccgolibcntiflimeah- 
quid  dodtc  aliertum  audiam  :  aliorum 
crit  hanc  facilcmcontrovcrfiam  refol- 
vcrc 

XXXIL 

1N  omni  dubio  debet  ludexfecundum  allc'  Dcccxt. 
gatai&probatajudicure.  Regmald.  de  ojjictum 
prudentiupug.66^,   Ltratiocit;  qiiiah /«i/ffw. 
iemclconccdcrcturjudicibusex  aequi- 
Bbb  3  tatc, 


THEOLOGIA 


tatCjUt  dicunt,  judicare ;  multis  corru- 
ptionibus  aditus  aperirctur.  Vidc  exce- 
ptionem ,  quam  ipfc  Autlior  ^onitpag. 
669. 

AHmnuUi     CoRollarium.  Adusagentrumynec 
€ivditer.   peiores  nec  meltores  cmliter  junt^qukm  pro~ 
bartpoffunt,  Imofi  necjueuntprobari  in 
foro  cxteriori  non  funt ;  unde  Bcrnard. 


de  prxccpt.  Ouod probari  non poteSl fftihf 
tnfeiium  esl. 

xxxiir. 

QVod  multottes  fit ,  videtur  delihcrt' 
ttone plenafieri,  Comitolus  M-^- 
qudft.iz^.  >/.2.&ratiocft,  quia  ipran^^^ 
repctitio  aduum  ,  videcur  adveric"* 
tiam  iiifcrrc. 


Legcs  de- 
'benttntel- 

Quo  modo 
firmetur} 
■Ouis  eas 
pojyj  inter 
prctitri} 
jEtas  & 
jexus. 
Error  0- 
piunis. 
Favor  non 
^ogit. 


iQuiscon' 
demnatur 
ad  expen- 
Jas? 

Sont  infe- 
riorit  re- 
Jiiiutto. 
ProhatiO' 
siis  vis. 


FUNDAMENTUM  VI. 

Varias  Fofitiones  edtjferens.  , ; 

Eus  punic  infra  condignum,&  pr2Emiadacrupracond/^^;'/r 
gnum-,  CaufaCaufseeflCaafaCaufaci.  Perquascauia5^^^,^(,r/. 
aIiquidnafcicur,pereasdemdi(roivirur.  MajoreftOrbis  ^ 
Urbe.Musinpera,ignis  in  finu  ,  ferpensin  grernioiii^'^|^'^ 
fuos  remunerancur  hofpices.  Leges  calibus  dccenc  vcrbis  concip^ 
&:pronunciari,q.ualibusi  fubdicis  incelligi  queanc.  Ea^deminft^' 
cuuncur,cumpromuIgancur;  coRfirman-cur,ciimmoribus  ucenciuf^^^^^^^ 
comprobancur.  De occulci^  non  judicac  Eccldia.  Ejusdem eft  l^'  yj,*' 
gemauchencice  incerprccari,cujus  eft  conderc.   Excra  cerricoriLJi^^yr^^f^^- 
lus  diccnci  impune  non  parccur.    Turpis  eft  omnino  parsfuoToc  ^^^yj^^^^ 
non  congruens*  In  ludiciis  habenda  cfl:  racio  arcacis  &  {^y^y^^'  ^^^^  P^J^J^ 
concordari  debcnc,  corriginoadebenc.Insequivocis^ilJe  fenlus  ^  '<^r^ 
micccid^bec,  qui  (icnpcus.  Ejufdemeftligare&folvcre.Par  nonh^*X^i^^,>^ 
becpoceftaceminparem^Ta-cici  &  expteili  eadem  cft  efficacia.  z^^^^fi^f^ 
ror  comnumis  cum  ciculo  dac  lurisdidionem.  Forcior  eft  claU'^  ^  ^^^jiP' 
fpecialis,quamgencralis.  Monachi  corredlioin  prima  indanxi^^.  jr///^^r 
Abbaccm  Ipedar.  Ncmo favore  uci  cogicur.Fidcs  cft  /ervandahoft^'  y^/i^i^ 
cciamHa^recico.  Nemoadexpenfascondemnacur,nifiimprobabi-  ^^^^^^ 
lem  parccm  cenueric^Quod  luris  Divini  eft,nullius hominis  cft- ^^.^^^*- 
ir:raciotiabilicerinuicuscft,vircualiC£reftnon  invicus.  Bonumi^^^^ 
rioris  Ordinis,non  debecrefticui  cum  decrimenco  boni  fupcriof^  %tf'^^^ 
aeque gravis.Qjii  rcfticuere  non  poceft,quancum  dcbec ,  debec  rc  ^^om 
cucre  quancum  poceft. Pro  (ola iniuria prxfcindendo  a damno,i^|i  ^  ^,0. 
cft  rcfticuciofaciendaancc  fcncenciam  ludicis*      Nonprobac  li 
cft'c,quoda]iquandoconcingicnoneft'e;Non  cftpermiftadefcnaC  cnr 
di  faculras,ub.'  oftendendi  elt  concefta  libercas.Non  dcbec  a  pri^^ 
quodpcrMa^iftrac.poceft.Vim  vu-cpellerclicct. 


FVNDAMENTALIS. 


p 


iS 

t 


^j^onullacohdignacorporisxftimatiopotefl:.    Volenti  &  potenti  ^^^^^^ 
nenon  fitinjurja.    In  obligationibuSjfi  dicsnon  ponitur,  pra^fens  ^i^^jjf^. 
^Dinteliigitur.  Ccmtradus ex  parte pupiJli fscpe claudicat.  Aliud  eft  ^  "^"^'^ 


vell 


^««/0   ^  ^         ---ij,  r  r-r "r    

"'^fc.  4  ^^^^'  ^  ^lmd  or&p^jiyo  diverfum  non  prodeHe.   Quac  neceHario 


Cotra^m 


^ntur,exliberaI.itiitiinondantur»  Quod  Communitati  datur nuili 
.        In  CaufapropcianemoIudex,6(:nemoTeftiscffepoteft.Rcs^''^/^^^  ^ 
J^aicata  pro  veritatc  accipitur.TotasMundus  eftReguiaris  Prselati  ^^^^i^orm 
^^fntoruim.  ^ 


propofitfones  &  v»riar, 
<ld'  ^^^^^^^'•^'"^^P^'^'^!'^^"^'-'^:  covi- 
iii  ^[.^^^"^'^^^^^^^i^^i^sfunt  authoribus 
lih   ?     '  qui  ctiam  alu  ubi  rcjicictur 
y  fi  videat  ur  fa  ifu  s  au  t  ill ;  gi  tim  u  s. 


D 


XXXIV. 


J^^P/^nit  citracondigmmi ;  Magncs 
liQu  ^morispag.^  56.  addiinta- 

^inc'  ^^^^'^^F**'"''^  «'^''^  condignum. 
"omi  ^^^^'^      Magnagratta  rrtcrna  vira 
n^^^^*  Primo enim  prafdcftinatio, 
*J"^»Iiorumpr£Eparatio  &intjl.- 
tiofa ^''oiTiotiogra- 
"'^*  •  ChriiV  r '  ^'^^^""^o  gratis  cmpti  fumus, 

ci^Q  ^^^"^thomini  debita  ,  ficutncc 
^iiiao'^  Y^^bi  jamincarnati  mors,  au- 
^r^^^^'!^^'^cfficacia&incfficaciaide6, 
^aiiM  '^^l'^^"'"»  quodfubmcritum  hu- 
p jfit  ^^^tiantjomnibus  adhuc  iftis 
bitn,^^  ^^'^^^^'m  intclligimus  jiloria?  de- 

iiones  h^^°  "^"  <^o"^^g»  ^Ta^- 
porit^^*"^.^^^^^dhKura  gloriam.  At 
tioiie  ^'^^'^^^^^'^"^•Schumanacoopcra- 
^""-«/«V^  '^^^^^*^"^"^  ^^poj^^^  esJtnthnO' 
^^dJ  '^!^ '  '/^^^w  dam  mihi  jufim  ludtx. 

]''ttitia  r  1  '       ^''"^  ^"t^^»" 

^^^^^'iiaccT^'^^^^'^""^"  ^'"^^Pi'^"^'^ 
^eus     /^'.'^•'•i''^^^upramcrita,  fecit 

^"lUilcor  J"ft  tisE.circt 


An 


^"^  iir  ' 


^^Us  n!?^^'.'^'''^''^  ^"P^'^  ^'^crita  ,  fecit 

'  cot:'P'^.^---^J"^^--cir 

•  •^.5/0/  ""^b'^3tiff.  Confono-Fabro, 
"^f-col  ;*p°^*^!^^i- 1093-  Maxcliijitl/o/. 


2o.&ah'isafrccIisD.Thom«i.;>.  q.n. 
a,yadz.  m 
XXXV. 

CAufa  Canfiyefhtiacatifa  caufati,  qux  dcccxw» 
aflci  tio  non  fol^  phyfice  fed  et-  ca^ufd 
iam  moralitcr  a<lmittidcbct.  Illa  fub-  caufa. 
ftruitB  dermdn.r//f/?»..m?.&exillaRo- 
driquezf<?.4/o/.2oi.«.i5.  affirmat,f;/w, 
qui  deditcaufam  damntydamnum  etiam  de- 
fl?.'^.Layman.//^.j,rr.3./>.^.f,fO.«.5.  No-  ^^^f^  '^^- 
la  tamen  caufam  cjua- habct  duos  cffc-  ^^>*-^diws 
dus,etia  notos,poflc  adhibcri  aiiquan-  ^jf^^^^» 
do,in  ordincad  imum  pj^fcindcndo  ab 
altcro.Et  legc  mcam  Thcoiogiam  Pra?- 
terintention.dc,  ubi  fumma  cofcqucn- 
tia  do<ftrin2  hoc  ccriilTlmum  funda- 
mentum  exponitur,  aflumitLirquc. 
XXXVI. 

p  Er  quof  caufas  aliquid  nafcitur ,  per  eaf  D  cccx 
•  demdfjfolvttur,  Layman/o/.io  j.w.ig.  Generatto 
Keginaldus./;/'.2  5.«.2  84. Etquidcmeft  &  corru- 
vcrfi  hoc  Axioma ,  fivc  agatur  dc  caufa  ptio  fitnt 
intrin(cca,rivccxtrinrccarcali  autfina'i.  analoga^ 
Undcaliqua  Coroll.jriafubjungemus.  Sacrame-^ 
Primum.  in  eafdemomntnh partesdif  ta  tranf- 
folvitur^ex  quibus coponttur.  UndcSacra-  ^unt, 
m  .ntum quod  intrinfecc conftec mjtc- 
ria&forma  ti  anfcunte,  eiiam  traniit; 
&  Euchanftii  quss  multorum  SDiman- 
ticenfmm  opinionc  in  fado  cflc  (  fit?-  praterEu^ 
ri  a  fa6oc{rcd;ftinguunt)componitur^/,^y,y?/^^ 
cxrpecicbus&  Chiilto,  cum  ha?par;es  quxrenia^ 
feparantur,f  h.e.  non  amplius  pcncira- 
tur)  diflolvitur.  Hin  c  intclligcdi  liJi  ftnn, 


9 


384 


THEOLOGIA 


y0- 


An  J  ex 
tnortuo  le- 


cjuidicunt ,  aEium  redire  innaturamfu<6  ceflat,  &non  alibi  quam  inpartlculan' 
forma»Kcginz\di\sfol.6o  f  .w.i8.  ncc  aliter  quam  ccflante  finc  in  particu- 

Secunaum.  Cejfante caufa  cejfat  effe-   lari ,  &  humananaturali& divinapo- 
cius  ,  quoJtam«potcft  intell  gi  dceffi-    tentior&levcrior  non  eth  ,  ^^^^ 

ciente ,  quam  dc  finali.    Ego /«  Schol.        Qu.irtum ,  CeJJante  conditiotieJine^^^  ^^^((fi' 
num.i  j.i4.Layman/(7/.io2  n.z^.bifol,    nonconcederetur idijpetijatioautponereff^^ ^.^^ 
ly^.n.f,  Ke^mdid.  deprudentia,foL  141.    Lex,ncutra  cejfatyat cejfinte conditione ov- 

ligatioim aut  exiinptionis  cejfant  ipfi- 
rcm  bcnc  intclligas ,  conlidcra  dirpef^" 


Qclib,iyn. 

Notaobitcrlcgem,ri  afoloSuperio- 
rc  fcratur,  cflepcrfonalcm  nec  obliga- 


fatioiicm  ( codcm  m  odo  de  proKibit'®'  y 

  ,  .        .  ftat»dupl.anim';pg}„ 

^iianeat}    munitatc  oblig^cpoft  fupcriorii  mor-    rum  in  ficri ,  &  in  fado  efic.    ^^l.^J^  ^J^^  (I^' 


nuiatore   rcpofteiusmortemj&fiferarur  acom-    nt  |ihilo'bphare)  in  1 


tcm,n5autem^ft*diflolutionemcom-    cnim  conditioncsutrcsfiat , 
munitatis.  Hinc  authoiesintelligendi    non  dcpcndet  jamfada  ;  &  dantur*^^^/ 
fimt.  AufoniusI^dinot./wywwwi.JO/rfff.    iam  conditioncsin  fadoeffe.  In  do"^"^ 
An  cafus  yerkrefervata.tui.  lic  U)C\u\tCaJu5refer'    tionc  cnim  tn  fieri  rcquiritur  donan^^ 
u  fervati   ratiab Eptfcopo  perjlatutum  eomortuoad-    Hbcrtas ,  utcohditio  fine  qua  non 
tnaneant  fjucjnanent: atftrefervatto  efiperfonali4,eo 
mortuo     mortuo  cxjpirat ,  utex  Piagejio  retulrmus 
t-pijcopo?  verb.  cafusn.zi.  Fttenet  communisoptnio. 

Confonai)t  autciu  itcrum  Lnyman ,  Itb. 
i.fr.4  c.zi.n.^.^tr.^.p.f.c.^.n.io.  Co- 
riolanus;»  i.cafy,  n.9.  Etc^o  Commen- 
tar.n.^a* 

1  e^is  cef-  Tcrtium  Ceffatite  univerfaliter  fine  ad- 
Jatio?       aquato  legis  cejfat  Lex  univerfatiter  dr  cef- 

fante  in  parttculari  ccJfatLex  in  tUopartt- 

culan.    Qijoadprimampartcm ,  om- 

nium  eft ;  quoad  lcc undam  dodiorum. 

SiccnimfcntiuntNavairus/tfW.^.Cow- 

jnetit.rubr.deludic.n.y.^.  Mcxiiinprag-      .        ,  ^ 

mat,taxapanis.  concl  z.nutn.i^,  ufque  ad    tiamconcefTam,  fedconccifrioncin^ 

36.Hcnriqucz///'.  1 1  cap.ij.n.z.  S^lib.io. 

cap.i^.num.  8.  Comitolus  lu  rejp.  tnoral, 

tib  y,q,i.n,io.  Ahbzs tnc.QujatntnJults, 

de Kegtd. Kv\%c\.verb.Lex  n.i^,caj,'j .  Soza 

tn  mllaCleiuetnts  nu.de  largittotiejnune- 

rumfund.i.>Averb.Lex.num.i.  & verb. lU' 

ctis.  num.  i .  Mcgala. in  z.  i.lib.  t.  c.j,q.i. 

nutn.^  yGtanaidus  tn  p.Z'COtitr.y  ,tra^.^, 

part.\.dilp,i^fect.z.  Diana  fr^iJ?.  io.de 

legib  reJol,iS.  Ltec^o  tnCotnment,tnRe- 
Zexhu-  gui.D.Benedi^mum.fo.  Quodvicletur 
^nuna  non  evidcns:Lcxvnim  naturalis  aliquawdo 


iiocrtas ,  uttoiiuiiit»  iinc  qiui  1"^- 
narctlibcrc,.namfiilletflct  dclirus^  ^ 
coadus,  donatio  eflctinvalida  :  ^ 
natio  jam  fada  non  dcpendet  ainp'^^ 
a  iibcitatcdonaroris,  fcdagratitu 
donatarii;voIunt  enimlegcs  hunc  re 
ccptatxfpohari ,  fi  (crcddacing''^^^! 
Unde  fi  cgotibihisvcrbis  difpen^^y^ 
ncm  conccderem.    Prote  interceji[ 
trtis,cui  tanta  debe^  beneficiA,ut-nthii^\^^^ 
gare  pofnn  ,  igitur  concedo  tibt  ^^^^^^  -^, 
eundt  Monachtum  ^  manettdt  (^uoW%  ^ 
ceps  redeat.  In hoc  cafu  Petri ^^^^^^^li^j^t 0ni'^\ 
fuit  conditio  fmequanon 
liccntia ,  vcrum  non  afhcit  ipia"^ J  ^^^, 


dc  &mancbicilla  concc{iiiA^<^^^^0\c\tl^''*^^^ 
non  inicrccdat  amplius ,  iii^^ 
rcvocationcm  follicicct ,  &  ^^[(/^ 
cabirnraliter,  quam  fj  <^§o*^°"  ijfeflT'"' Vi^ 
Atabfcntia  Wincipis  ipfiusmct  ^^^^^gnfr 
tiae  valorem  afficit,  &iUoMonacn 
.redcunte,liccntiadcfinit. 

XKXVIL 

MAicr  ca  OrbisHrbe.  Claudiu'  "  ■  ^ft» 


I 


i 


FVNDAMENTALIS. 


.UO' 
i 


\i0 


0*' 


mfoi  -71.  ifj  edtt.  in  4.  Jive  d$  Uge  qud- 
/^'««•5-  ProdcfthocAjdoma^utfciamus 
^^ultaskgcs.&conructutiincs,  rumma 
^^"^  laudc  in  Urbcobfervari ,  quibus 
j^oiurariac  alibi  fme  reprehenfionc  to- 
autobfervantur  :  prod-.act- 
ut  doceamur ,  Urbi  fu^m  efrd.bcr . 
^tcmyt  interduas  probabiks!opinio- 
^5  eligat,quam  maluerit ,  ncc  inde  fe- 
/^*^"'"»  <^ontrariam  noii  poffe  ab  Orbe 
•^^'^^^&ctiam  aliquadodcberevnam 
"latcria  Politica  quasRomae  opinio- 
rrobabiles£cclofiallid  admittunt, 
"j^liciuntGaUi^  Hifpani,  quiPohticam 
P  ^priam  tuencur,  ncc  voiunt  cumda- 
proprio  opinioni  probabili  Ro- 
,^J^'^°'fniPoliti^o;um  alfentiri.  Atin 
^tenaFicjei  &  inmatcria  morumde- 
"^'^ftrata,dcbtt  cfreidcmlabium  Ur- 
^'^^S^Orbis. 

XXXVI  ir. 

/«  pera,tgnu in ftnujerpensingre^ 
^^^^  >  niale ptos  remuner-ant  hofpi/es-, 
^^y'"'^an;j^.i.rr.3.^£-;6.w.8.  Do^rcmurq; 
'^^i*  c  ffc  iH^rati^  /ervire  nefas, 

XXXIX. 

infittuunttir ,  cumpromulgantur, 
j ^^"^^'Ijgopacifice,non  contradicc- 

^*'  tur  ^^^^P^3»^turnonooligant);?^W/?«- 
Lav  ^^'^^^*^^^'^^^  utentium  afmprobantur, 
^'xln^^V'!^'^' h ^ cc tamcn 
lib         '^§^"t  ;  nam  utidcm  Author 


38J 


"^'^•^•'^•4-  bencnotat;  lureettam 
tiofjcl*^'  ^*^^^^^  y^«r/r«w  ei?,  htconftitu- 
oht.^  ^^^^^^m  iionniftpo^icertum  tempus 
'""""^V.deAxiomaXX.&XXlIl, 


XL. 


\^^^^  f^^^Atipma ,  -^tt<c  conftringttntho. 
^^^'^mi  vtt^ (  non  (olum  rciri,(ed  &) 
'^'^^ «'Ww/T-w rff ^fwf .  Layman U. i. 


/;*.4.(:.2.«.i.Und<!OirjnisMctaphora,o- 

mnis  arquivocatio ,  onmis  verborum  ic 
fcnfuum  obfcuritas,  quantum  ficripoi'- 
fit,  dcbct  a  Ie£?;um  contextu  abl  -gari. 

XLL 

D^E  occultisnon judicdtBcckfta.yiey^  ct^  An  occu^a 
gitationii  apud  homines  pxnam  -ftemo  fubdantut 
patitur.  S:biDcu:-a(fHs nTternos refiv^vtt,  Bcchft^*^ 
Layn^an  lib.  vJr.^.s.^.n.K.  Notntamcn 
•fummc hic  allucinjri  pturimos^cumdi-  fti-t^i 
cunt,  dc  oc<:ultis  ilia  indiredc  poffe ju-  tfnim-^^i'^ 
d!carc,quod  verum eft,ilia cn  m  indirc- 
<ftc  tanguntur,  flncquibusdire(5tcracb 
ta3iginonpoffcnt,non  alia.  Concluda 
igiuir  Ecclcfiampoilc  prarcipcrc  adum 
purccxternum  direifle,  non  intcrnum, 
non mixtum,   At  inaircclc  iJlos  inter- 
.Tios  t.intiim,fmc  quibusiilcpurccxter- 
nus  llareiion  potcft.  Unde  cum  folum  Atrenta 
tenc  vr  Horas  Canonicas  excmpligra-/«^jf^f^/0 
tiapronuntia!  C,  .antam  debeboindirc-  divino. 
dc  attcntic  necT.  h.-^bcre^qu.TntJ  adpro- 
nuniianduiiriuthciat ;  quamobrcm  fi 
-bcncpronunciavi,ctfK.ii{ra(5lus,totam 
quanidtbui ,  aticntionemimpcnJi. 
XLII. 

Elufdem  eSl  legem  authentice  interpreta-  d  c  c  c  - 
rtjCuiuseSfcondcre.haymAn  //.i.fr.4,  xviii 
.(T.ig.w.i.  aiicotj;  in  SacraScripturaciuf- .4«f/;f;2/i, 
dcmeftilla  iiTfallibilitcrcxpancrc  cu  ^4  legufu 
ius  rcvclarc&didave.  Statigrtur.inin-cA:;>c/?//5. 
tcrpreta;ione  fcripturaru  Spiritui  fui- 
VTto  pcr  Hcclcfiam loqucnri,  & noii  uni 
aut-alteri  Ha:rciijrcha:  c: cdcndum. 
XXIII. 

P  Xtra  territorium jtu  dicenti,  impune  «i?  j^^/o/o;* 
^paretur,  Layman.//.  i  .tr  4.C  f .w.4. Sc^^^^^,  ^^^, 
cii.w.i.&inquiris.AnlmpcrialisLamc-',.,^^;.^^-^ 
ra,capta  SpiraiGallis,  fit  cxtra  Impcrii 
tcrritorium.^An  illi;fi  quid  modo  jube- 
rcr,po(fcs  parercimpunc?  Rcfpondco 
eiTaquaJitoncm  difticiliimam  ,  dc  qui 
fpccialcm  tradatum  cdidi. 

C  c  c  Tf^rpt^ 


38d 


THEOLOGIA 


XLIV. 


Tantott 


An  Ponti' 

litts  qui- 
cumque 
Princeps, 
peccet  vio- 
lando  pro- 
pnas  leges 
JEtatum 
eft  haben- 
da.rM.ios, 


teges  Hon 
funt  corrt- 
gotdttyfed 
concorda- 

Criticoru 
prafum.-- 
ptio. 

legumcx- 
fofitto. 

if!»ta  bene 


VerfonA 
aquales^ 


TVrpis  esl  omnino  pars  fuo  univerfb  non 
congruens,  Dcfumiturcx  Augufti- 
no.AflTumitur  aLaymaniio  lib.i.trait,.^. 
c.^.n.^.dccap.i^.n.  i.  B.u  thoIomxo,  de 
fandlo  f  aufto/;/'.^.^.  120.  n.6  Undt 
multiTheoIogi,  qui  tametfi  judicent, 
princip:m  non  obftringi,  fuislegibus, 
aflcrunt  pcccaturum  vcni^Iitcr,  fi  illas 
violct,rationeconformitatis,c]^uamdc^ 
bct  accuratc  ieryarc, 

XLV. 

FErein  omnibm judtcifs-  poenalibus ,  dttati 
&imprudentiA fuccurritur^  Layman. 
Itb.utr  a^.^.c. 10. num.').  1  c  g  u  m  e  ni  m  r  i  - 
gor  dcbetfubdiiorumfragiIitdti,quan- 
tum  prudcmia  toJerat  ,  attcmpcrari.. 
Hincetiamcft,  quodfaeminic,  &  juve^ 
nes  mitiiis  puniantur ,  q^uonicam  fragi- 
liofcscrcduntur^ 

XJ.VT.. 

JVra  furibjts  concordaridebent,  eorttmquo 
\correiiio ,  quantumfiert poteff,  est  vitan-^ 
da.  Laym2n,Mb.i.traB  ^.c.  1 8-  num.iz. 
&hoc  Axioma  cftutilc  ad  compcfccn- 
dos  Criticos,  qui  rcftitutionis  colorc 
leges  &  antiquos  Scriptores  corrum^ 
punt,. 

XT.Vir.. 

QVoties  idem*  fermo  duas  fenttntias  ex- 
prtmit ,  eapoti/mum  accipietur,  qua, 
reigerenda apttor eit,  L  'yman. 

8..«..tj,..  Scdcur,  quae  aptioi  ?.  amioa 
liifficictapu S;c  puto». 

XLViir. 

PAr  inparem  nm  baber  imperium,  em~ 
dem  eft  ligareacfolvere,  Lay man.ii^.  i  ► 
tract./\..cap,i2„num.,i.Sl  objicias Rcgu- 


lamBcnedidinaiTr,  qwxcap.jt.  praif 
pit,  ut obedientes fint  invicemfratres. 
ipondeo  non  dari  duos  pares  ,  in  Bcnc- 
didino  Monafterio:nam  ex  prsefciip^^ 
Capitis  LXIII.ciufdcm  Regul^.  QH^/^' 
eunda  dici  Imavenerityin  monafteriojtin^^' 
rem  no.vtrtt  fe  tUiuseJfe,  qui  prtma  hor a  «'^J 
venertt.ctttu&libet  dttatis aut  di^nitatisfi^-^  10"^  ^ 
cap.LXXl.  citato.  Prcmifibtgitur  Abb^f^  ithO^^ 
autPr^pofitorum,  qut  ab  eo  conftituun^^^'*  cdi^f  I 
imperto ;  cm  non  permtttmus  privatditft^ 
pertapr£poni  ;  de  catero  omnes  junio^^J 
/j^/or/^w  C  feniori-bus  )  omm  ch^it^^^^ 
foUicitudtm  obedtant^ 

XLIX. 

Aciri&exprefi  eadem  eft  virtus.  ^^J^  ^^tti^ 


mdbn.itb. i ..  tra^t,^.cap.  1 1 .  nutn-7' 


lib.lfiit.^.Hum^^.Et  ratio  cft;  quia  ta<^^' 
tumvirtualiter  cft  cxprcffum  ;  hoc  ei ' g^iip,, 
rcaiitcr  rbon  eft cxprefriim  ,  at  prudc»-^j^f/(i^ 
tum  judicio  ita  fc  habct ,  acfi  reali^^^ 
cOjctexprcfrum,. 

EKror  communts  cum  titulo  pr^fi^f^P^^  jtfH^'^' 
{hocenprobabili)factt jus  ,jurtsdiittO'^  ^^^^{0- 
nemque  trtbuit  ,  etfi occtiltum fubfit  ff^^P^^  ^ 
dtmentumex  jurepofitivo,  Layman.      !  ct^^^ 
tran,,.  cap,L  num.9.    Hinc  eft  q^'^^ 
Con£efl"arius ,.  qui  probabiliccr  eft  ^t^i^ 
proba.tus,habcat  non  jam  probabtle'"Y<'/"'^f  jj. 
frd  &ccrtam  jijrisdiaioncm,abfoIvat^^;'fl^rf*'  " 
quenonjam  probabilitci,rcdccito. 
&  in  matrimonio  rcfpcctu  dirii^^"^ 
tiumimpcdimentorum  hffic  rcgul^»  ^ 
bcatlocujn ,  tu  vidcns. 

Clarior&forttor  efi  c/aufuU  JP^^^^^J^ 
quamgeneralis,  Layman.  ^'^'^'^^ 
4.<:.i5.«.7.  Patet  suiagcneransm" 
rolctliJiiitationcspati,  quaruWP 
iisdlin£af.,x.  ^j^. 


FVNDAMENTALIS. 


i87 


'^^^ttio^  iVj  "^'^"^  cone6iio  w  pnma  infiantia 
^'^Abbatemjpc^at,  Layman.  itb,i. 
:'S'Cap.-;,fjum^.  HiTcReguiapro- 
^.«nt  intellcauris  Quiftionem  ante  a- 
Ahk^  iccrum  iterun?que  inter 

£  .^^tcm  Montis-Sandi  in  Bavaria& 
^P^lcopmn  Principcm  fubortam.  Mo- 
Mo       eft^*^'"'^         ^'^"^  excmptum  non 
^Z"^"^'"  ci  "^^^b^sinterrogareturaPrin- 
r     i  Ciiiiniam  eHet  in  illo  Monafterio 
C^^'"  //i!''''"*'  ^^^'^'^^^C-nmncdutenuUusa^ 
^ti*^'  tor'  ^'''^'^'P^<^(:lfifiido,esimeusViftta- 
%  ^*^^  //f '  ^'^'  *^MpoteH meii  Monaclm  extra  vt- 
Qflr^^^^^^^P^^^cipere-Jedmihi-,  egoemmW 
ffjJll^^^^^^fMor  ,  falvU  tamen  privilegiis 
tHr  ^^^^^^  Ordinii ;  at  Monacht  fubduH- 
&     j    Etc^uidcm  univerfa  venfTime 
ftX  "    "^^^"i^e  ;  non  cnim  in  Mona- 
'^uth^        cxcmptis  habet  maiorcm 
^etO^!^^^^^"^  Epifcopus,  quam  habc- 
Cift     •  *  fi e(tntcxempta  ;  atapud 
^^^^'"^^'''nfcs  &:  rciiquosBencdidinos 
pj  non  fubduniur  immcdiate 

riQj.p!}*^'^j^  aut  a!ii  cuicumque  (upe- 

^i,.  diaA'f  J^^^'^^^^^"  •  Ergonccimme- 
^^'^o„4,^^^eiubdcntur  Epifcopo  ,  in  non  cx- 
J**^"-^^'^  ncm^^-^'  ^^^^igiturMonachicorredio- 
'"^-  Abb  ^^^^^  inftantia  pertincrc  ad 
uonf^^*^  (/ive  ipfc  CNcmptusfit ,  fivc 
li  ^  gencrc  appcllationis  ,  fi 
^^onih  r  in  multis  cnim  congrcga- 
pcfj^V  *^ulla  pcrmitiitur;  &  in  nulla 
Uorc  '^^^^^'*^?  derc,  qua:nontangatho- 
fte^-  yS^avitcr)  pofte  caufamdMona- 
J  Vilitatorcrccognofci, 

LUL 


'»0.  yp^  '"'^  ^^cogitur.  Layman,//^.i.rr4(?f. 
8. ^''^4-»«w.4.dr  lth,^.tr^ci.^  .cap. 
Vu(.jj-*^7*  -^i^  nehoc  Axiomacit  uni- 
^Cfvcruni<' An-uc  ahquashabc 


rc  limitationcs  debct  ?  Non  puto.  Ergo 
multasinferetconfcquctias,  quaspro- 
priis  locisadnotabimus. 

LIV. 

F}desyqti£promittitur,  e^hoftifervanday  ^'^^ 
contra quem beUum  mitur,  Lay man.  A''^^''^» 
Itb.i.tra^.^.  Cii.quaft.^.  Undcnon  eft 
curcalumnicntur  H^rctici,  dicantquc 
anobisdoccn  contrariumiinfuiscnim 
librislcgimuSjfidemCaihGlicisfcrvan- 
dam  non  cffe;id  ab  ipfis  in  noftris  libris 
lcginonpatimur. 

LV. 

jNjudicio,quicadttcausa  adexpenfascon-  Quisnam 
*demnart  nonfoht,  ntft  litigandoyaut  do-  debeatad 
iumautculpam  commtferit.  Layman.  Itb.  €xpenfM 
z.traii,  ^.quccft.i,  tnfin.    Hine  cft,quod  damnari> 
qu'  probobilcm  caufam  fuftinuit,adcx- 
pcnias  condcmnari  non  dcbcat. 

LVJ. 

QVodlurisDivtnieUy  idinnuUiiishomi-  ResDeo 
nii  boKu esl.  Lay man.  lib.  5.  tracl,  i  .facv£^ 
fc^.^y.cap.^.num.^»  Confouat  Juris Ca- 
nonici  RcguIcE  LI.  nimiium  JetnclDeo 
dtcatum ,  non  eH  ad  ufus  humanosulterttts 
transferendum, 

LVII. 

QVotieftumque  Crcdttor ,  aut  Dominus  Confenfm 
lationahtliter  contentus  ejfe  debet  ut  vtrtuaits. 
reftttutto  dtfferatur ,  potcli  differrt ,  tametft 
invttustUeJit.  Laymaiu  Jib.^.tract.i.£,iz, 
num.v  quon- Sim  trrationabiliter  cotttra- Kota  td 
dicens ,  Virtualiter  confenfuvi praibet.    E  t  bene, 
<iuidcm ha^c  aftci  tio  fundimcntumclfe 
potcrit  multarum  rcfokitionum  gra- 
vium. 


LVIII. 

Ontm  infertoris   Ordinis  peflittten-  occcxxu 
^dum  Honelt ,  cutn  detrimento  bonifu-  Rejhtutio^ 
Ccc  2,  fertoru 


THEOLO  GIA 


perioristn  fuogenerexquegravis.  Layman,. 
Itb.i.tr.iCiz.n.i^ 

LIX. 

Anpafifer       Vt  reflituert  non^  poteH:  quantum  de^ 
teneatur         bettrejittuere debet ,  quantum poteli. 
partemre-  h3iy\inzn.lib»-^.tr.:^.p.2.c.-/.n.$.  An  &quL 
ftituere}    in  Oflicii  Divini  materia  non  poteft: 
legere  quantum  debct  legcre,debebit,, 
An  ager    quantum  poteTt Aufonius  No<5t  not 
partem       Dian.fumm.  verb.  Hora  Canon.  num.6^^ 
Offictj  re-  CicmySt  Hedicusjuduat recitarepojfe  ma- 
ttt are  >     iorempartem ,  ide^i ,  Matutinum  cum  lau- 
dibm,  teneturadillam.  Rodriquez..infimm. 
p.  i .  cap.  1 45.  Dian,  p.  z-  trait..  1 1 .  refi" 
tut.  29*  fi  vero  judicat  recitare  pojjemino.' 
rem  ,  id  eii  ,  reltquas  horas  non  tenerur  ad 
tltas\PaUaiis  tom.  i.pun^.6  dijputat.i.  nu- 
mer.^.  contraLefinamj  cap.i  z.  numer.z-j. 
4tjJerenteDtanap.^.tr..^* refilut.  225.  ub», 
cum  fit  matefiaodiofa,  Rationispari- 
las  negandaeft. 

LX.. 


Reftittttic  T^Ro  fila  inturia  ,  feclufi  damno 
pro-iriiti'  ^  ia  ei 


ntti- 

iifacienda  rejiitutio  ante  ludicis 
fent€ntiam,Lzymsin.itb.  ^.traii.  ^.p.z.cap^ 
y.num.6» 


Lxr. 

Tsccc  J^On probat  hoc  ejfe  quodquandoque 
XXI II.  JL\conttngitabeJfeLzymd.n^  lib. 3. trail. 
y.xaltqua-  ^.p.^^cap.i.  num.%,  Ex  albedinc  enim 
doadnunc  non  bene  probatur  HiimanitJS,  quo- 
ex  aii-'^  niam  quam  multi  homines  non  albi  in 
eubiadhic  yariis  provinciis  repeiiuntur ;  ai:bene. 
nonvalet  probaretur  cxrationalitate  ,  noncnim 
confiqtie^  datur  animal  rationale  ,  quod.bomo 
tia.t  nonfit,  &  in  Moralibus  parifor- 

mitereftphilorophan-* 
duiTU 


n: 


LXII. 

JOw  e!i  permijfa  defendendi  facitit^^ 
^ubi  ojfendendt  eQ  conce/Ja  iibert^-rj(,ti' 
Lay ma njtb. 3 . tra^^^ .p.^.  cap.z.  nutner  ff 
Adeoquc*  damnatus.  capite  contra 
dorem  non  potcil  fuam  vitam  dcren- 
derc.  ScdqiiLddicam,fiiniuftcconde'  ^^}^ 
mnatus  fitf  Rcfpondco  ob  boiuim  P*^'  '^^ti^^^l 
blicumpoflclegcm  fanciri ,  qua  /^^j/^'''' 
bcatuc  ,  ne  quis  ferro  fuam  tnnocenti^^^  j^fd 
tueatur  ,  fialudicibus  condemnari  cont^ri- 
gat  :  qua  legc  femelpofita&acceptata» 
nemo  potcrit  armis  fe  defcndere  co^^ 
tra  Lidorcs ;  fcd  dcbebit  unusq«'sq" 
rcmediis  Juris  lui ,  &  fi  hsBC  miiuWu  ^ 
ficiant,,habcrc paticntiam ,  ctian^»^^ 
pite  condcmnarctur..    At  hoxlie^^'^^'^ 
modi  lcgcm  latam.ncfcio  r  &  put^*"?' 
minem  cc/rifle  jure  ,  quod  naturaiini- 
yerlis  conccdit,  adcoque  innoc  enti  q 
armis  fc  d^  fendcrc  poiiet,  licere  fe  e;^"" 
tra  quoscunquc  propugnare  , 
occideniio  Liaorem  &aliGsqiJ^.^ 
ciimque  innoccntes  ;  illa  enim  hon^ 
cidia,  fifierent,  fervato  moderami^ 
debitO)Cflent  praEtcrinrcntionaliaj 

polfcntimputariilli ,  qui  (uo  j"'^^'^,^ 
tur,  &vitaminjufte  damnatam 

fendit.  /(' 
Quid  autem  fi  innoccns  &  ^*"^  \.n6(^^^\ 
juftecondcmnarctur?  Cafas  ^^^^^^J^fiC''''  '^ 
nopofTibihs;  qui  enimoccidit  ^^^^'^0^^^^ 
forcm,  &  tamcn  hanc  circumftanti 
probare  ne  quidem  (cmiplcne 


DaiTinabituromnino  capitc^ 
quoad  Deum  crit  innorcns;       V  ar 
dcbo  c;iam  in ifto cafu  fc  poHc  ^^^^ 
armis  dcfendere :  quod  iplum  excmp 
dilucido 


Joanncm  Petrus  invadir,  ^  yi- 
puclloprotegit,  nelacdipo^^^f*  ([^ 
detpcciculum  jQanncs,  &  fe  ^^^\^^ti 


FVNDAMENTALIS. 


^rvari  aggreffore  fervato: at  cjuia hunc 
j^o;ulitcr  occidcrc  poteft,  quam  pucl- 
^oinnoccntc  occifo,  cjuolcprotegir,, 
°g^t,  An  iniqui  aggrcfloris  pctcrc  cor 


I 


^gc  ,  imputandam  forc  foli  Pctroi 
^•^^"^  ^omincra  occiJat ,  puelio  ab- 

invaditFridericusinranns.  Fu- 
B^r^  n-quis  (  nam  fi  poflcs  debcrcs; 
/>n;enim  Iionorcm  pcrdit ,  c|ui  infa- 
^umhioit  )  crgo  vd  occidcrc  dcbcs, 
iDf'^*^*^'^'*  Utrumfacics  ?  inipfo  non 
Q^^^'^^'^  »^oibiviolcntia  operauir  ;  ik 
•'^^  '"'^ocentem  rcs  dura  :  an-ne 
^^ci Ji  pern-.ittes  r  rcs  cli  durior.  Ke- 
'^e&o,  tc  poflc  confulerc  tua:  vitaij ctfi 
'^P  flisaliter,  ctiam.occidendo  in- 


Vafp; 


(]i.l,riim.,       ticfatuo  6c  deli- 


^oLV^^"'^*"'  P^'^'^**^^  innoccnte  phi- 
l^j^^P  '''^^•Quienim  in  nivi vidctpuel- 
^Crc V  k"*^'-"  iulphurco  tht fauro.  aahi- 
(]^.  '  ^"'^.^bitfiahterinvpedirenonpof- 
i^i[.  P^^tius  illum  occidcrc ,  quam  per- 
Otmr^  ".^^em  &  in  ipfa  fc  pucrum  & 
"  forf -^^^^^  concrcmari.  Eodem  modoi 
:  . jQi^iphijofophanduni  cflde  ebrio; 
•  ^''''^^^^culpaluadcliruscll. 


Lxiir. 

^^  ^^fingulu concefufihquodper  Ma-^ 


tur/^'  tamcn  exccptiones  pati- 
tiirpjj^?^^'"^  ni  civilicxpreflaconccdi- 
in  adul  '^^*^^^*^»  utfiliam&  uxorem, 
rriant.  cs^^  comprchcnfam  intcri- 
ftratii'  tanien  poflct  perMagi- 

foniQ^^J^pc^iiii.  Addoctiamex  Au- 
<ierefj^^^^'^Q^iHfumm.  Dtan.Verkocct^ 
'^o.  Hancpcriodum*  mtahicfx. 


Strouersdorjf.  tn  i.z.  quAfi,6^\.  articuLj, 
concluf.j.furevj  rapientem  occidi  pojfeyet" 

iamfifurtumpostea  recuperaripof^it ,  

Dotioresalijtenent  ,  tunc  furemoccdipof" 
fe ,  quando  furtum  aiiter  recuperari  non 
poteU, 

LXIV. 

Vlm  vi  repellere  licet, .  Layman.  lib.^  .tr.  Vis  repelli... 
^.p,^.c.^.n.u&i.  iic^Litylurehoceve-  turvi. 
nit ,  ut  quod quisque  ob  tutelam  corporu  fut 
fecerityjurefectfie  extfiimetur,  At  in  mca  Uomicidtu 
practcrintentionaliThcologia  ,  liccre  ^^'C^^''''»- 
quidem  aggrcflbrcm  occidere,  at  hanc  tentionaU' 
iplam  licentiam  &  occifionem  non efle 
diredam,  fed  folummodo  prastcrinten- 
tjonaloin  oftcndo. 

LXV. 

iA'  bomtne  hbero  nuUa  corports  afiimatio 
fieripote^l.L2iymd^n.lib.^.traa.i.p.i^.c.6.  '^ft^"- 
num  z,  atinbenegobernatisRcbuspu-  ^^'^^^^' 
bli-is,  jaiii  obtinuit  confuetudo,  utft 
homicidae  vcnia  conccdatur ,  tanuun 
aut  tantum  dcbeat  folvcrc  parti. 

LXVL. 

^ToIenti  (&potenti  veUe)non  fitiniuria, 
V  LxfmaaM.^.tracl.^.p.^.c.i^.num.j. 
Sedobjiciuirftaiim mor«,Chrifti,  qux/^v^'^'<'«- 
illata  tuit  volcnti&potcnti  pcrmictere, 
cratenimDcus  ,  &  tamcn  fme  iniuria 
nonfuit.  R.efponucoPrim6  ChnHum  Sattsfa^ 
non  alitervoIuifTc  mortem  ,  quamo-  ^to, 
mnesaIiiMart)^re-sneminicnimprxce- 
pitfe  occidi ,  nemini  conccffit  liccn- 
tiam,  fcd mortem  illatam  iniuftc  fanifle 
6cpatienterfuftinuir.    Addo.cum  <]v\i  Chrifius 
homincmnonpotuiflefc  occidere,nec  qudhomo, 
liccntiam  (coccidendiconccdcre ,  ad- 
eoqucilii  fi.ri  iniuriam,  etiamfiquod 
impoflibilefuicjquahomofeprx- 
ciperetoccidi,autIiccntiam. 
concedcrer. 

Ccc  5  LXVII, 


590 


THEO  LO  GIA 


LXVIl, 


OUi^atio-  YNohligathnrhus  .fi  diesnon  ponitur,pr£. 


tium  tem 


fens  fubintdltgitur.  Layman.V/^.^.^r.^, 
r.4.  num»  t. 

LXVIII. 

Mincrum        Ovtta6tusexpartepupiUi  fipe^fi^Uu- 
.contractjux^  dus^    Moncinur  hoc  Axiomatc, 
wiperfetii     cum  pupillis  contrahamus.  Aflu- 
m!tur  aLayjnaa.  Itbr.^.  tra^.^.  cap.^ 

\XViL 

il/fytdia,  \  l}udeil  nocere ,  &aM  diverfum  non 
Aprodejfe,  Layman.  itbr.  3.  trA^  4. 
cap.  10.  num.6.  Notarickberctabim- 
patientibus6<:  ambitiolis ,  quitantum 
fibi  auterri  puiant  quantura  non  da- 
tur. 

LXX, 

:Secefittas.  Kl  Bw»»*»  necefitiuelileralistxiflit  yqui 
*  l^dat-altquidmncce/itate,  non  tamdt^ 

ctturdonare.quamfolvere.  Laynian.  //^.3. 
Momnta  tract.  cap  I6.numer.^.  Et  ratioeit, 
tn  necefli'  quia  c>mnin-,qua  huinanitiis  divila  iunt, 
tatefint  in extrcma  funt  neccfTiiate  communia; 
cmunta>  ncc  donariofit,  cum  datur  paupcricx- 

trcmc  indigcnti,  c|uod  luum  dt.  Scd 

hoc  iprum  aliquas  patitur  difiicuU 

tates. 

LX-Xf. 

^vatto    r\Vod  coUegio  datur  ,  nuUidatur  ;  Et 


faclacom-  VCraiiocft,  quia nulliusinparticuia- 
mumtatt.  riclt-id  quodcommuniraddatur.  Quo 
dtbcat  mado  hax  intclligi  AfTcrtio, 
docet  Lay  man.///'.5.rr4^.y.  cap.j.nutn.^ 
H  c  V  c  ri  i  a  s  a  Fa  V  o  r  i  b  u  s  Fa  c  i  c  n  di  s  c  o  m- 
muuuati  univcrfos  rctardatj  nemoc- 
nim  gratias  agit  pro  coliato  toti  Com- 
anunitati  bcncHcio- 


N 


LXX[L  ,  . 

!'1!mo  in  fua  Caufa  ludex     ,  «^Wf  tc-'  ^„ 
fifs.  Layman.  /^^.j.  traii.6.  ^^P'^*  Jifisff'', 
fium.  iz.    Intcrini  aliquibus  viris       ^  ju^' 
ccptioncmaioribus,  aliqMjniio,alter-r^^^p^f 
utrum  conccdi  folet.  HabetBoheuT^'  ^^^^^(c 
habct  Aragonia  ,  &  Navarra  aliqu^^^^^jff/*'^ 
Vaiallorum  Dominos,  quibus,  ^"^'^y^^f/? 
niam  de  ipfis  nihil  malcprasfumit  ^^^'  ^gljejHt^ 
publ  ca,  conccditur,tit  caufas  fubdito-  ^^^^^0 
xum  dijudiccnt,  etiam  alicubi  fent^l^'^^^^*^^^ 
tia  ukima  ,  finc  appellatione,  i^n^^^^^  gpt^h^' 
propriisnoncxceptis.Scd  &  hancean-f 
dem  authoritatem  cffemuhisabulibns^^^^; 
cxpofitam  cxpericDtja  nosdocuit ,  °y 
hodic  cirt umquaqucdccircinatur.  Se 
prudcniius  vidciur  conceffum  ab  ^^^' 
bano  IH.    Pontifrcc  Maximo  ^'^^^  uofC 
1186.  ut  Ciltercienfes  ob  vita-purita-.  J^^^y^;//' 
temtanta:  vcracitat'sdcbeantdici,  4"* 
in  caufispropriistamcivilibus  ,  qu^''^-' 
criminalibus ,  {uorumpoirintKc''n*^' 
lorum  tcftimoniis  uti.    Scd  fi  aljcui' 
coiuingat  abant  qua  fanditi^tcticntC^ 
re,timcndumcft,ficpolTintctiain^'^"^ 
Jfiocpriviitgio. 


LXXIIL 
Esjudicatapro  verttate  accipitt(^- 


gulaCCVII.Laymon.///'.^^';'*^^'^^ 
^.6.n.^.  Quoniam  ipfa  bcnc tuiffe cx*' 
ininata  &  dikuUa  fuppoiiit  ur^ 

TOttts  Hundus  esi  Pralato  neg^^^^  ^\  ^0^^ 
territorto.  Layman.  Itb.  i.  traci-A'^ 
•cap.  1 1.  num.  i.    (^iia,  cum  habcat  au- 
tl-iotitateminpcrfonam,  &  hancin 
pcndcntcra  loco  ,  ubiquc  terra- 
rumKcIi"iofu$  fit,Sup£rio- 
rjsillcelt. 


f%l 


FVNDAMENTALIS: 


LXXV. 


£^  ^^^i^\nemo  utilitatem  debetconfe- 
ral  'V^         cei  tifTima  :  Scd  cjuia  mr- 
mihi    vidctur  cutufdam  Ju- 
/^'■is   fcriptoris    doarina  ;  illam 
jun  '^^'^'^'^^  C^P"is  pr^fentis  fub- 


P.D. 


Antonius  de  Molina  Mo- 


'"«1.. 


Kte. 


Sa    j  ^^rthuficnfis  in  Inftruftionc 
ait  (  h"'^  ^»-^^.  2.       1 4.  §.  z.  Sic 
■"^en  r    ^^'^^^  ita  fint,  ampliandata- 
j-    .  niodo  vidcntur,  ut  fraj»t- 

ian  ■  •  ^^ornmunium  tcmporum  ca- 
ci^p^^^^J^^^bveniamus.  Ktcnim.  fi  Ec- 

cell  ^  ^'  "untur  ea  virtutis  laudc  cx- 
^udo^^*^^* -^^"^'^  honoris  exigit  amp!i- 
fpj  •  *  ^^'^iftimem  illos  in  paupcrtate 
mini^^*  ^"i>riiSuefuhmiirio:ie  ,  finc 
^^cvifT  ^"^^^"^^"s  difpcndio  ,  opti- 
ftitu  *  .^^'  ^iam  in  dignitatecon- 
fent^**-'*^^^  frugaliter  &modcftc  vive- 
fpe^c^*  honorc  tamen  habercntur ob 
faiTi  ^^'■tutes  qu2B  fohdam  &  ve- 
tinn,^^J"^^^"f  iaudem.  Sic  SS.  N4ar- 
liaj  '»  ^»co!aus,  Ambrofius  ,  Bafi- 
vitjj^  |^.^<^cnti  alii,  quiahacrationc 
^•■•nci  ^^"^""unt ,  Impcraroi  um  ac 
^^ohar^'^  ^onoredi^Mufafti  funt  :  i- 
modi  ^^^^^  »  "^^"P''^d  ximii"; ,  eiuf- 
ftierunt'^'^P^'^  pr^clariirima  non  dc- 
h  Hu,^^  "^<^^ubiume(Te  potcft,quin 
^ui  n  ^^^'^  ^anftitate  przditis  va- 
quia  /l'^^^'^  exiftima  io orirctur.Scd 
Unae^^'."^^Suc  ha?c  Rdigio  d^ficit, 
ftatup  .  ^.*^^^5^^ta  r  vcrei.tia  nonpr^- 
^'^  alio.  i  '"^^ionepcfmittividctur, 
P^f^li,  '^^i-ant  fplcndore  &  ap- 
^^'^irati-  '^""^^^^  cxteriora  illa 

fic      '  ^  fercndos  hono- 

HUod  ,^"^"^.^«"1  modo  impclHtur: 
"'gni  facicndum  non  facilc 


cfuis  ncgct,  [ficMoIina.  Quiatamen- 

hanc  doftrin.Tm  pcrnitiofim  &  impro- 

babilcm  cflc  videbat,  eamdem  remi- 

fir ,  &  obfcrvationc  duplici  limitavir. 

Additenim  [  Harcappendix,  fi^ve  am- ^^w/></^ 

pliatio  dupHcitcrlimitandacft  :  Primhy  tt9ntsM(f>^ 

advcrte  naturamnoftrammaximcpro-  ^"^-^. 

nam  cftc  in  rcrum  omnium  abundan- 

tiam  &  fLipcrfluitatcm  :  und:  huicin- ^'''"'^  •«^ 

ordin:ito  appctitiii  non  ftatim  indul-/'^^^^^^^ 

gendum  ,  quamvis  ad  id  jufto  titula '«^-^t^jf"» 

movcatur  :  pra;fercim,  ubi  maiusda- 

mnumcxcmpfo  hixiVrisc  timctur,quain 

forctbonum,  cuius  gratia  aliqiiantu- 

lum  cxccdimus  in  apparatu.     Nec  e- 

nim  inhac  noftra  ampHationc  perfua- 

dcat  fibi  aliquispcrmitti  profanos  in- 

utilesque  fumptus  ,  convivia  fplcndi-  Convivioigi 

da,  dcco6l'oncs,  &ciufmodi  ;  nccli- ^^^'^'^^'^- 

ccre  in  parentcs  Eccicfia?  Thefauros 

crogarc,  aciifdem  adfub!imiorcmiIlos^^^»'^<'^«"' 

cvehcre  dignitatem,  mulcominus  ^xi-J^i^omotio^ 

mogcnituras  ,   ccnfusque  perpctuos  "^^'^^' 

conrticucrc.    Quod  utfatisdocuitcx- 

peri  ntia  ,  penTimumfirpcfincmforti- 

tum  cftj&fumi  inftjr,  quodftabi'c  pu- 

tabatur,hucilIucd:/npatunT.quiaCbri- 

fti  patrimonio  vis  illata  &  paupcrum 

ealamitatibus  auxilia  Tubtraaa  funt. 

Secundb ,  hoc  titulo  ,  nuHus  exiftimet  li.  ^^^^**^d^r 

crtum  plus  aliquid  a  fe  poftc  abfumi,  "^/'^^^^" 

quam  .id  viftum  amidumque  honc- 

ftum  fufficiat,  &:quodratisvidea.turer-"^'^''^^'^ 

fe,uttcmpcrat5acRelig:osa,  modera- 

tione  vivat.    Non  idcirco  fuperbiant  ^'^'^^ 

Clcrici  aut  fcfc  cxa!tcnt,fed  potiiu  cum/^'''^''^^^* 

gratiarum  aftione  Dco  proftcrnan- 

tur ,  confc/Ti  hoc  cffc  medium,  quo viY-JP''^"^^^^ 

tns  quae  defic  t  lupplcatur  :  quod  Qf"PP^^^' 

&c  illam  comparjrint ,  habcnt  quo  mi^ 

no  ibiis  podint  vivcre  cxpenfis  :  eas 

tamen  a  fc  fieri  ,  ut  autoiitatcm» 

quam  ex  fe  noa  meremur  ,   a  Dco 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


ConcciTis  opibus  mcrejnitur.^  Sic  prio- 
rcm  dodrinam  limitat^  rcmictitMo- 
lina.  Scd,  ut  vidco,  aut  iimitationes 
univcrram.priorcm  dodrinam  dclcnt, 
aut  funt  omnino  infufficicntes.  Pr/- 
mo,  cjuiari  mali  pofluntplus  expcndc- 
re  qu^mbom^  ut  hocfnedio  ,  virtusqua 
defutt y  fuppleatur i  (  vcrbis  utor  Moli- 
njc )  pciorcs  potcrunt  plus  cxpcndcre 
quam  mali,  ut  hoc  mediopluresvirtu- 
tes  ,  qua:  defunt  ,  fuppleantur.  Et 
quis  hoc  tolerct  ?  Secutido ,  quianon 
fupplcturvirtus  famulatu  iJcornatUjfcd 
irricantur  fasciiUrcs  onmes  ,  &c  Eccle- 
fiaftici  modcfti  ,  cum  vidcnt  bona  a 
fandis  Icgata  ,  ut  fandc  EccIcHallici 
vivant,  inutilitcr dilapidari.  Maioris 
fitEcclcfiafticus  modcftus  ,  quam  va- 
nus  ;  &  qui  uiiicam  habct  virtutcm, 
nuiorisfitillo  ,  quinullam.  Ergofi- 
quidcme  duobus  malis  minuscligi  de- 
bct  ,  pra?itat  cflc  modeftum  &  fragi- 
lcm  ,  quam  vanum  &  fragilcm.  Vcl 
audiantur  obfccro  Calviniani  ,  ciim 
CathoIicus  Hifpaniae  Rcx  rcftitucbat 
Calvtntfia  ahquas  dignitarcs  Ecclefiafticas.  Vi- 
ijuales?  dcbant  nonnuUos  igiiorantcs  &  malc- 
moratos  promoveri  ,  &  tolerabant; 
nam  &  ipfictiam  funt  maicmorati  &  i- 
gnorantcs  ;  &  fimilcs  fimilibus  gau- 
dent.  At  veroFundatorum  ncpotcs, 
qui  fpc  vel  ufu  cxfpohabantur ,  ut  vide- 


Traflat 
ornari  w- 
tjcavir- 
tute,  qua 
nuUd. 


bantfuorum  Avorumbona  abEbrrc^ 
fis  in  com^fiationibus  concoqui» 
ccelum  &Deum  cxclamabant. 

Scd  inqiiis  :  Etiam  ibi  cxclamar^^ 
MoIina,quiluxum,  ebrictatcm ,  &  ^^' 
mcflationcs  condcmnat.  Scdcgo,aut 
illum  nonintcliigo,  aut  ampIiatioiH*nj 
ipfe  delet  ( quod  paulo  ante  iubmoiH|V 
cumlimi:ationis  adducit.  Hasadmif' 
tojiliam  dwtcftor :  &:  fi  iftse  talcsfint , 
omncm  illam  ampliationcm  non  ai?- 
radant ,  abrtcrgamquc  ,  quid^^^^'^* 
amphationcrcmaneat,  ccenfupi^^''''' 
bilium  opiniouum  rejicio. 

HjEcfiint  fCandide  Uitor  ,  prdCipit'^ 
liKologoramAxtomata , 
^tfoltitiones  fuas  tn  confcientix  vi^f^^^ 
fmidare ,  &  tamctfiplura  admahum 
qu<z  poffhnt  prami(iis  adjungi ,  nolut  cert^^ 
mcertis  &  ambtouis  confimdereyfrd  i^'*''' 
mitterc  paucis  ijiiscontentus^  rorroctrc^ 
eorundem  mteUigentiam ,  non^ii  cur^^jj  " 
tum  bdfeas,  cimttAfinttradttAsUt  &  r^' 
ftisfit  addittis,    ftuere&  Vaie&^^  '-'^ 
ftrucius  cUvibiis  ad  Catwnicum  cttrp'*^^* 
cingere  &  adDecritorum  Lection^^^ 
expeditior  &  tnftruUtor 
accede. 


SYNTHESES  REGULARES. 


DCCC-  y^^IlRSuM  'Moralcm  apparo  ,  & 
XXV.  \  tcnuitatisproprixconlciusFuN- 
Cur  Tun-  ^^damenta  prjcmitio  ,  cx  par- 
dumenta  vis  cnim  erroribus  graves  &  intolcra- 
ftamit'  biles  infcrunturinterdum  ,  &  cxpcdit 
^antur}    pramifla$>ab  Hominibus  dodtilfiinis 


cxaminari  ,  nc  fub  probabilit^ti*  ? 
cic  improbjbilesaiu  falrcm 
probabifcs  aliqua:  Confequenti^ 
rcpant  ,  quae  aut  cxpungi  debca^t 
mnino  ,  aut  fahcm  rcmitti  aut  altc^^^ 
ri.    Eadcm  confcientia  ^<incntc  a 


4 


''•u 


FVNDAMENTALIS. 

^^iustn  dccem  Recularem  Theo- 
^l^Um  ^?^^Am  fcripturusFundamcntaprx- 


59} 


^•^^nedu  ^  *  S^af  aVirisdodifTiigfirscxamina. 
^''^'tiReJ^^^^  >  quibus  approbatis  &magna 
i^tUtem  ^"^horitate  confirmatis  fubftruxi  Rc- 
%/o^,-  ^Qiutionesillas,  quas  ampledluntur  o- 
'"«te. «io6ti  & pij  Antiftitcs ,  qui mode- 
^f*fk5  ^'^""^  &  D.  Bcncdiaum  amant: 
^"^^contra,  fed  vano&irritoconami- 
^%JSr«,  r^.^^-^rpum  nonnulii,  quibus  omnia 


Susnefciunt ;  omniadura,  quae 
^cscorrigunt ,  &  ad  Regulamlan- 
J^elimant.    Quicumque  fupcrior, 
^ojuerit  clfe  Dominus  &  Monachos 
.  •*Dere  fcrvos ,  libros  illos  non  adeat, 
'^n^i  ^guibus  demonftratur  arque  Abba- 
;  V  rT  ^  ^onachum  Reeul^  Magiftrae 


46. 


'  ^^"^  teneri 


>  '"^  >  a^tjue  ilium  &  iftum  voto  pau- 

Z\  obftringi ,  &  fi  bona  Monaftc- 

peccare,  &adieftitutio- 
^  -.   'Cru-da  aliquorum  opi- 

^  onc  fentcntia,  fedvera,  certa,  &in- 
.  m  ^^^^^i  Suam  nec  dodus,  nccbcnc 
^^"/«trfif^J^oratus  Antiftes  in  .difputationjs  a- 
^^^n  ctr?^"^^"-  At  expcdirct,  inquiunt, 
J^^t  .  '  nxc  vcraomnia,  ignoi  ari  apriva- 
nu''  ze*  ^^^^"pcriorumabufibusfcandali- 
./^"^f-  enr^^r  tamen  nego.  Oportet 

.  P^^orum  obligationes  fciri  a 
^^nimis  &  infimis  ;  ut  ab  hismoiiean- 
rant  ^.^^'^^^^^  compefcantur,  ciim  cr- 
hab'  crcantur  Antiftites ,  ut 

fent^^  ^^clefiaftica  Rcs  ,  qui  comcf- 
ri  \    ?  ^"pcrbibant  (  ut  taccam  cacte- 


. ,  qui  cxcmplo  prx- 
/W*"  etus  ut  juhet  D.Bcncdi- 

his  C  hadisinquit,  noavcr- 


i|5    j  I  L 

nont  utinfit,  Ow;«w(crgo 

VeyA  ^"^^ui  aliqua )        ajnpltus,  quam 
J  ]    Scd  hsc  nota  in 

atut^?*"^"^»  ubi  obfcrvantia  viget; 
oellorum  iniuria  exulaiilia,  i- 


gnota  omnia ;  &  (i vel  di(3a  aut  leda, 
Homincs  irritant^  qui  volunt  cxlegcs 
dici&cfFc. 

Has  crgo  Synthcfes  fubjeci  exami-  Sjnthefei 
ni ,  ne  mcafcnfa  produccrcm,(ed gran-  quales} 
dium  potius  Thcoiogorum  fcntcn- 
tias,  quas rcjiccre fit tcmerarium ;  cum 
impoffibilc  fitprobabilcm  cOndemna- 
rc  fcntentiam;»&impofribilc  eamnon 
cfTc  probabilcm  ,  cui-multi  Dodorcs 
fubfcribunt  :  qui  cnim  Propofuioni  ^'''^ 
multis  Viris  dodis  alTertas  negct  pro- 
babiiitatem  ,  hic  negat  lincaelongitu- 
.dincm,fup«rficicilatitudincm,  &cor- 
poriprofunditaicm ;  hicncgat  dcfini-pro^4i//i- 
tioncmdefinitocompctcrc;  n^iv^^^vo'  toiduplex: 
pofitio  probabilis  (  fi  agamus  de  au- ^/ffi^f;^^;^ 
thentica  probabilitatc  ,  qua  T^^coXo'  caMttO' 
giam  noftram  ftabilimus  )   illa  c%  ndlis^. 
quae  ab  aliquiUus  Viris  magnis  ^ii-.Erronu^ 
fcwa.  -  .iusdamVi' 

In  hunc  fcopulum  impcgit  quidam  n  tn  au- 
praecipue  Antiftcs,  qui  fimul admitte- 
batcafde  Propofiiiones,cft  Dod:omm,couftttjai, 
plurium.,  &  cafdem  improbabiles  cf-  inventen^ 
fe.    Scd  quid  faciemus  aut  dicamus  r«r7;^:/i. 
homini  incapaci  dodnnar  x  <\u\  cn\vr\  tertty  m 
huncerrorcm  non  pcrcipit ,  ut  vcrura  i/^fj,/^,;;^ 
addifcatcft  incap.ix  ?  EunyHtcri$,da— /^^.^^/^;^ 
tis  ad  D.  Francifcum  Penneman  ,  fi  pagMtim, 
non  docui,  compcfcui;  imo  cumipfo  (^tnlhco^ 
alios, quos ipfefccumin erroremfedu-  logi^  Fun- 
xcrar.  ddmentdt 
Sed  cur  Synthefes  voco  ,  qiias  vul-  nttm.i^»^^ 
gus  ihefesf  Quia  Thefcs  aSynthcljbus  Qutdfmt 
difFcrunt  :  quoti  ante  mc  ,  a  ncminc,  Thejes} 
qucmfciam,  fuitobfervatum.    Dicc-  qtud  Sjfl^ 
b  a  t  A  r iilo  t  ti cs ,  Diale^im JjUo^ifmus  esi,  f  }j^j^s> 
qui  ex  prohahtlthus  e!i  jjilogtzjttus,    Dc-  correihts 
ko  \i\\id  prabahtliitis  ,  &  repono  rcw;-  jirtjiotd^ 
probabtLthus  :  dantur  cnim  fyilogiinii,  ^;;^;^^;-^. 
quorum  PramifiiE  funt  probabilcs, /,j^;/;^«j 
&  confcqucntia  bona  ,  &  lamcn  ^^^- improba  ■ 
probabilcconfcquen.";.  CuraUos  qux  lubilta  fe- 
Ddd  rtiiY'^  ^ui poj^iru 


T  ri  E  O  L  O  G  I  X. 


MiTi  ?  hiinc  olim  podiiflTcme  mcniini: 
huncrcpono. 

QuQtiescumque  unum  concipttnrfinedl- 
ttro^ytnteridquodconcipitur , &idquod  non 
C9napitur,d4t!4r  realis  diJiMio, 

At  in  DeoDiVimtas  conctpiturfineRcU- 
tionilfUf, 

Ergo  inter  Divtmtatem.  &  Bflationes^ 
lUtur  rtaiisdijlinilio. 

Syilogiimus  c[\ bonus  ,  &  conccfTi» 
pr*fmi/fis  nonpotcft  confcqiicntiane- 
An  dtntwr  garii  Maiorelt  probabilis»&  admitti- 
p£Ctfio-   tur  ab  univci Tis ,  cjiii  prafcifiones  obje- 
nts  obje^  divas  rcjiciunt.  Minor  eft  probabilis 
Qiva^      ctiam,^admittituraThoiniftis,  Sco- 
tiftis,  &.aliis^i    Ettamcn  confcc]uentia 
imp' obabilis&  abrurdacft.Scd  cur  hoc 
monftrum  oriiurcx  probabilibus  praj- 
An  omnes  vt\\ff\%>  Quiatamctfiillajftorlimproba-. 
pofitiones  bilesfuic,nontamcnfuni  comprobjbi- 
probAl/tles  lcs;  non  cnimunus&  idcm  Author  u- 
fintcom-  tramqucadmittcf  :  namcjuimaiorcm 
p^obabilesi  conccdunt,minorcm  abfjlutencgant; 

&cjuiminorcm  admittunt,  non  voiunt 
audirc  maiorem.. 

Hiiic  jam  colligi  poterit  Synthe- 
feo n  &  Th e fco n  d i Ifere n 1 1 a.  Tbcfis dic i- 
mus  Probabilcs  Propofitiones :  Sj/nthe^ 
fes  vcr6,Comprobab  l-  s:c]u2  videlicct 
omnes  ab  uno  &  eodcm  Thcologoxle- 
fcndipoftimt. 
Anfint        Scdcurvivosallcgo;&multos,  qui 
Iheologi    Libris  vulgatisnoa  clarcnt  :  maximc, 
vtvtcttan-  ciim  multis  hodie  Anthoribus  c;tarc 
fuperltitemrcligiofit?  Qui  !,fiiutnuil- 
tifuntScriptores  indcxtti,fiv  ctiamfunt 
#  Viri  do <ft iflim i ,  qui  non  l.bcntcr  mo» 

ventcalamum.  RcvCi  endiffimum  Pa-* 
Qutroga  trcm  DiJacum  dc  Quiroga  intcr  intir^ 
Vtr  Maxt  moshabui,dum  Vunnaevivcret^&mo- 
muenihtl  do  ,  clum  triumphatinter  Calites,  (,fic. 
fcripfit.  fpcro)  intcr  maximos  Patronos  vcne- 
ror;  fubtihflTimum,  do<5^iftimum,ingc- 
niofiflimum, .  la  Philofopliiahabchat 


multapraeclarecogitara  :  inThco^c^- 
giamuita  magni  momenti  :  &uti'^^'' 
nucmahquid,  inmaicria dtnuxil»!^''^' 
icda  fcifntia  media  ,  &  ph/(icis  V^^' 
detcrminationibus ,  pulchrc  &  ^^^^^ 
cxponcbat,quajThomifts,&quJeM^' 
hniftac-  non  clarc.  In  Pohticis  fui^i- 
mus  :  totaei.imilievitancgotiapubn' 
ca  tradavcrat  ;-  &  jam^cfogcnarJU* 
aut  fcrc,  crat  auxilio  Rcgi,  &  dirc<5tiO'^ 
ni  univerfisLegatis.  At  quiaconndc- 
batmemoria? ,  ctiam  in  illa  actatc  pi 
digiofar , nihil fcribc  bat  omn  no. Obn^^ 
&  cum  ipfo  univerfa.  Sunt  ctiam  aU) 
muItiQuirogas  fimiles  ,  qui  do<fli^*'^* 
funt,  &  tamen  non  fcribunt  hbrosrqu^' 
rummens,fiquidemclibrisnonpot^^ ' 
cconfultationibus  debet  habci  i. 

Sunt  &  alii  Thcologi  fubtiliiT»'"^' 
quihbroskiibunt  ,  fcd non  ThcolO' 
gicos  j.vel  quod  aliis  argumcntiso'^* 
cupcntur  iuavius ,  vd  fortc  impcn^^lV  f 
turutihus..  Eiufmodi  fuitRevercndij',^^^;^^^ 
fimus  Angclus  Manrique  ,  Salni'^"^^'  pf  ^^' 
cenfis  Dodor  ;,  Thcologiic  Moraii^^  ^,  ., 
&  denvum  Scholaftic»  multis  annij. 
Profcflbr;  &  non  qualiscumq»^' ; 
primarias ;  &  tamen  Concionum  n^^' ' 
tos  tomos,  &  Cifterticnfis  ^ii^^^^^     - ^ 
etiam  muhos  ,  &nihil  Scholaftic""'///'""^ 
ed  dir.    Multi  ad  ilhus  mcntema^^^  ^0- 
fuoscrlimabdnt  ,  &  qiiiaillam  ^ 
invenire  non  potcrant ,  aut  cunHie'^ 
convcniebat  pcrhtcras,autfitciTetoC^ 

cafia,coram  intcrrogaojnr. 

Hinc  jam ftiri  pofVct,  cur  cgo Th<^<'' 
logos  jdh''c vivos confulucrim ,  ^^' ^^^, 
rumdcm  fcnccntiis  mcas  firmavCi  ^ 
fcd  anhuG.ahera  occurrit  ratio  >  5^"^^ 
filcri  non  pot.ft.     Quoniam  Scrip'^.;/r/f^^. 
rts  antiqui  ,  pro  ut.  aquc  i^Y^  \  \'ir^^^r\i^' 
nionc  citu.ntur  ;  &  corumdcm  pl'^^%1!/^^' 
mis   leftimon  js  oppofitse  robo 
tur  lcniemia? ;  tam  enim  ^"^^^^w-^- 


-4«  01.^ 


FVNDAMENTALIS. 


0bf( 


}9i 


cur^  nonnulli,  ut  nifircvivifcanr, 
^^^^tits  ^^^!^^  mcntcs  non  poterimus  adfc- 
^^^alo^i  *^a^.'  ^^"t  loquamur  fpecialius,  quis 
^^iHtH  ^^"^'■b^'  {i:cr.ino  Thcoloqas  ,  qui 
tencrcdoftrinam  ,  quam 
f%atnr>  Vetercs  ,  &  prsecipue  Hippo- 

Mti,  "^"fisEpifcopus  ?  IIluniallcgantRc- 
/o,  ^^"■^°f<^sThomill«  ,  ut  Phyficas  PrjF- 
^'^^^'"•^nones  inducant  .,    &  Dci 

2^fiiM  2^1^^^^^^  nominant :  &  tamcnhiad- 
^^itcr^  [^'"^'"lirircicnti.mMcdiam,  &ncga- 
iri  Phyficas  Pi  xdctcrminat  oncs 
P^oduft  s  Auoultini  tcftimonits  con- 


untj  &:tamcldrisCN:fortil>us,  ut  fi 
.         n"  '^g^S  Thomiftas  ;  irifta,  Molini- 
J>'«4  p^«irmcs,  fubAuguftini  labaromi- 
C"'^  d  k-^*  ImoliMoiimftasrclcaasJub- 
H'"''''^^'^-  incipies.  An  D.'l  ho  mas  na- 
^*"^*"  Dr  ^*^^^^^^^'"^  opinioncm  ,  quam  hodie 
4«  YL     ni^^^Snant  Thomiftar  ?  hjbcmus  c- 
m  ''  ^"'^"ic^i-um  Phiiofophicos,  &Thc- 
iUf,^    logicos  Libros  ,  in  qu.bus  Thomi- 
^J.3rum  fcntcnti^  nonefTc  D-  Thomae 
*  ^^^'  i^^"^"^>a"t<^  vc!is,vic^entLu-.&in  tan- 
^^Qpmionum  &  allcrtionum  varicta- 
^^''um  fciri  non  potcrrt ,  nifiipfc 
1|- x°^^^s(autctiam  Auguftinus  ,  &a- 
^>  cxcitentur  a  moriuis,  rcdcant 
^^tt   ^ur^  ^^^^^  '  ^itcrum  nobis  Joquan- 

^t?"^''^  v.n^'^'^^^  remlefus  Chriftus,  ncE- 
•b^^^um  ,  mcato  ciiaretur  pro  icn- 


tentiis  .contrariis  ,  reliquit  in  mundo 
Ecclefiam,  vifibilcm  ciufdcmlntcrprc- 
tcm,  quae  fpiritu  fan<5lo  confulto  poiTct 
dc  Sacrae-Scripturae  intclligentia  pro- 
nunciarc. 

Fruftra  igitur  ad  dcfundos  recur-  Vivi  debet 
ritur,fiquiJ  fcnlcrint,quiri^ur  ;  Y>rx-pottus  co- 
ftat  igitur  adirc  vivos  ;  qui  potcrunty«//,  ^//4;» 
fuam  mcntcm  cxponcre;quam  ad  mor-  defunfti. 
tuosrccurrerc,  quincqucunt  mentcm 
fuam  cxplicare.    Id  hucusquc  fcci :  id 
fcmpcr  mefadurum  ftatuo  :  pluscnim 
aviris  addifco  ,  quam  amortuis.  Scri- 
prurusTheologiamRcguIarcm,  Syn- 
tlvcfcsnonnullaspr^mifi,  utijscxa-mi- 
natis  facilius  &  fccuriiis  proi  cdcrcm'   .  . 
id  iam  dixi.    Scrii>turus  dc  Sacri  Ro-  ^  ,  > 
mani  Impcrij  Pacc,  ctiam  pra:mui  un- 
decim  Thcolooico-Politicas  propofi-  ^^^P^J*~ 
tioncs    leccnoas    &  cxammandas. 
Quas,  fi  Schola  reiccifi«,calamum  non 
fimnpfificm  ;  ita  enimronnexa  funto- 
mnia,  quasillolibro  trjd:antur,iitdc- 
bcant  fin^ula  illis  admiilis  admitti ,  & 
ncgadsncgari.  EtmodoThcologiam 
Moralcmcditurus,  ha:c  Principiapraf-  -jjycolo- 
niiito,  irtconiulti^  dodioribus  fciam, 
ijuoricbcam  modo  inca*te:is  philolo 

phari.  Intcrim,iiccareas  his  Syn- 
thcfibus,  hacillasrcponi 
dcbcrcjudica- 
vi. 


T>e  Legibm. 

n  Decietum  D< 

^^ndas^phvfice&naturaliccrdiripiccixaturasnoninteliedua-/'^^^^ 


L^^«terna  eftlil:^erumDecietum  Dei,  circa  cr^aturas  guter- 


ad       '^'"celleduales,-  hasvero  etiammoralitcrcirca  Articulos/^^'*^'** 
eni^^^^^^^^'^'^^^^'S^''^  Summus  Lcgislator  inconlcicntia;  malitia 
"'^**' y^^^^^^^^uralisaut  Phyfica  antcprohibitionem  rcpcritur,nunquam 
autl^ ^^'^^^i^*   Decalogus nec rautari  nec di(pcii(ari  poteft  humana 
^ontate  ,  Iusparticulari4imgenciumpad:umearundemeft,aut^^^^^^^^ 

Ddd  2  cxprel- 


35><^  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

exprefKjrnniutacitum;univerralcautnondiaair,.autdebetnGnd^'^^y 
Lexhu-  ftittguiarurenaturali.  Lexhumana  triplexvMoraliSjPttn^lis,»'^^^*.*^^^/»^' 
iM4»4fri*^^^  Moral  sobligatin  confcicntiaex  vi  quarti  pra:cepti  DecaK^g'* 

Qjiomneslcgespa-nales-confcicntiam.obligare  rcntiunt ,  deben^^^^^rrf 
conreqiicnterdicere,  non  darilegesmerepacnales.   Merepocnai'  ^^^^/^. 
randiononnunquaminfertobljgaiionemmoriilem  ,  nunquami^^' 
bibit.  Lexpocnalisfkpeeilmorahsdifiundiva,  nempeindicensauc 

adionem  autpaflloncmjhoc  cifl  aut  rem  talemfiicere ,  aut  fubire  ^^'^,ti^'^ 
Aliterli'  lcmpccnitentiamrfcd  hoc etiam  poteft pra:cipi  pure  popnahcer.  Le^'  ^,0^^^ 
^mj/<fg«,.utcenfea.turlegitima,debetacceptariJibere  aiubdicis..  Qjiileg^  e^^^^/S 
idmittunt,  peccancquidem  mor.tahterjcajcerumant  f//'  . 


UX  dif- 
jun&iva. 


Mdteria 
legum. 


Duplex 
materidt 
gr4V.itas. 


iamtameiufdemlcgisobligatio..    Aduspure  intcrni  humana:  \<^d 
nonfiibfuncdirede.  Ad  hocutgravicer  Jcxobligct,requiriturgf^*  „;x;j^ 
vis  materia*  RegulaBenedidinanoneft  Lexmoxaiiterimpoficaji^ 
imponibihsabOrdinario  AntiftiteinoniindigctnovaacccptationCj^^^^/^p- 

cfteniminipfaprofefrioneacccpta,,  contcmptor  Regulas  p^c^^^  piii^^ 
mortaliter. 

MAteriammagnaminabfolutam&:refpedivamdivido,pl^^^'^|  ^ 
enim  in  moralibus  rebus  termini  magnitudinis  &:  ^^^"^^^^  q,^*^  J. 
Resabfolute  leves  videntureftemediusRegalis,  fedccjmfalu^^|^^^/^'"'' 
ncs  Angelica?,  levis  afpcdtus  ,.autquafi  infenfibilis  cariKs  conta<^  Qi}HtH(^^ 
femoto  uJterioripericulo.  Videnturabfblutegravesinjuftaqu^i 
florenorumabliatio  ;  p(alteriiobligatoriiomiflio,complctafeni^^^j^^^? 
tas,&alia!  fimiles.  (^idquidintercft  terminomagnicudinis  &^P. 
vitatis ,  abfolutc  matcria  cft indifferens,  cui  uni  acciditcflegJ^^^^  ^  \m 
levi ,  proportionalitet  &  relativc.    Gravis  quidcm  fi  fucric tot^^ 


quodindicitur,  autparsimmcdiatarei  prasccptae,  in  ""^^^^^^^^^f^  ^^^- 
dicntia?,congruxdiurna^inm3tcriafurti ,  &:fcnfualitatis  comp  ^^t^?*^^ 
Parfmw-  inmatcria  Vencrca  :  levis  vcr6,{ifueritpars  partis.    In  quotp^^  uU^^. 
mediatd   totum  immediatc  dividitiir  f  apud  Phyficosinindeterminatas,q  ff^' 
&  media-fiyQ  Ariftotchiive  Zenoni  fubfcribas,  non  eft  dabilis  numerus ,  4.^.  ^^^i  }sr 


"♦***'»»-iLVC  rvnicotciuivc  z^cnoni  lUDicriDas,  iiuu  cic  uauius»  nui"—  i.^ 
^''^^^^''"nmusdeterminet ,  omnium  rerum  conrinuarum  partcs*  -^q 
tem  qtMtt  communiiisinquatuor  gradusdividunc :  Theologi  in  ofto*. 


FVNDAMENT  ALIS.. 


397 


»i«Tigradumcalonsncmoaudivit,nemodixit.  Placet  igiturThco- 
%orumopinio,&:totummoraleinoaopartcsimmediatasdivido,  ^  * 
^  aflero,  quidquid  minusodantc  fit  ,.non  efle  partem  immediatam 
^otius,redpartcmpartis,acpropterea:fimateriaalias  fit  abfolutein- 
difFcrens ,  efle  folum  relative.  quantam  &:  habere  non  nifi  kvcm. 
^^ntitatcm., 

T)e  Opinione  probabili.. 

pRobabikm  fen tentiam  dico  illam,quse  habct  aut  rationes aut  au^  An  dentur 
tharesgravesiLjcetfequiopinionemminusprobabilcm.  Omnes  opmwnes 
P^obabiles  fecundum  fe  confiderat^  ,  funt  xque  fccurx  &  «que  '^'^^^^l 
^^it«,benigniorcs,.  hcetminusprobabilesfint  ,  folenteflcfaciliores  ^^^^^ 

proptereanonrarafecuriores ;  Prxlatus  cx  viofficii  non  potcft 
Eta^cipcre  fimplici  fubdito ,  ut  fubfcribatpotius  huic,  quam  alteri 
P^J^ci  piobabili.  Si  caufx graves fubfint,  pot erirj ubere, nc  tales  opi-  Aninter- 
^'^nes ,  doceantur,  defendantur.    Subdituspotcft promittere  Su-  ^arllT 
P<^riori  obedientiaminomnibus  rcbus ,  quse  non  fintccrto  &:evi.  ^f^^^^p. 
^^^termalxj  &cxvihuius  voti  tcnetur  obedircetiaminmateriaaf-^ 
^c^amalitiSprobabili.    Tale votumcmifitPrior  Benedidinus,  ut  ^rioris  &- 
^^riftat  ex  ipfkmct  Rcguli :  talc  Supprior :  talc  Communitatis  admi.  fupprioric 
^     :  Q^i  paa:o,voto  aut  juramento  promiferit  defendcre,aliquam  vof4. 
^pinionem  probabilem  conducentem  ad utihtatem alterius ,  tcnc- 
^^ftarepromiflis.. 

De  Confcientia  Dubia., 

Hii,'^'''  C^*^^  dubitas  in  luredivino  ftandum  eft  propofleflioneratare- 
te  ^^^^^4^^  fuerantant&dubium ,•  imo  &:inlure  humano*  Cac- 
n^^^^^^pfummetdubium,  fi  fit contra res humana  authoritateindi-- 
^s,  Azorius  benigne  &L  probabilitetintcrprctatur.. 

De  Novitiis. 

^l^^^^otu  \\  V  '  c  Interim 

'^'^,  X\^^'pere  NovitiosillcPrxIatus  poteft ,  cuius  Anteceflbrcs  fccc-  conftdera^ 
"^odoipfenonhabeat  lcgitimamlimitationem..    Praclatus,  reoportet 


ni 


contr 


arium  lcge  lcgitima  indicatur poterit  Novitios^veftire  &:  ^verfas 

Dd  d.  3.  dimit- K^/^^^f 


leges. 


TH EOLOCl A 


(^dimlf-  -^imittere  inconfulto  conventu  ,  admitrcrc  vero  ad  profeilio-^^^^^ig 
Jfh.        Jiemnon  potcfl^niliexplurjumconfilio.  Tcmpuscftduplex,  Civil^^^/^^r:^;' 

.&£cclefiafticum:illuddicsMen(iumrefpicit,hocEcclciiafticas(0'^/f/^^^^^ 
^,^^    -^yj  lennitates  :  pro  interftitiis  utiOrdmumita  &:profellionisprobabi-(^//t''' 
fttretur         tempus-Ecclehafticum  fumerctur,  funt  enim  resEcclefiaftic^^^'''' 
ratiom^   ac idco  tcmpore  Ecclefiafticodctcrminanda^ ;  fcd proprofciru^ne 

(useftabfolutecontrarius.    Annus  probationis  dcbcteflc  intc^^^^^^^f^ 

Ante  profellionem  neleviter  quidcm  peccat ,  qui  habicum  rciin-^^;/^' 
apprlLrw  9"jt-l^^dubio  debetNovitiusreprobari,approbarcautcmNovitio^ 

aiiashabilc&jcftmaccrxagratiae. 


StahHttas 

duplex. 

VrofefiO' 

lath. 

Jranfitus 
ad  aliam 
Religione. 
ht  iti  fe- 
.cuvdapr.o^ 


fQm  dehc' 

dtmodo 

Rdigtofus 

tn  perfe- 

ctionem 

sunderef 


STabilitas,quacfab  promiffionem.cadit,duplexeft,Ordinis  &:  Mo-^^^/;»'' 
naft^ni;  &  utraquelecundum  Rcgulam*    Non  eft  quartum  vo-^//f#  ^ 
tumTheologum  fa£ium  Deo ,  fcd  votumhoc  eft  ,  promiftiofirfna' ^*^^^^*^ 
tajuramento,fadafanda:  Communitari.    Omncs,q.uiinilabilit^'  ^'^' 
tispadbo.fuernntrcquifjtifufticiunt ,  utillud  annullctur  linecauis^ 
Si  detur  graviilima^  nonfolum adaliud  Mon.ilerium,fcd &:ad^' 
humOrdincm  tranlii-equis  poteft  ,  &  padum  refcindere  cwrvi^^' su^^\ ^ 
vitaparte  :  finecausa,  non  potcft fumnnis Pontifex,  autprofcffio  f^'*'|^ 
nis  ,  autalioslegitimoscontra6l:uslcgitimefa<aos.annullare*  Qt^P^^^^ 
ex-Ordinead  Ordinemtransfertur  j  d^cbct  probaii  :  Sed  quam^^^^^ 
noncftcNpreffoaliquojiiredcterminatum.   Vr-ta  folcmiwanon^"' 
opusiterumprofitcriifufticcretcnimprofiteri  TalcitatesvotoriHii» 
&:noviOrdinispcEnahtafcs;  expcdiret  tamen.profiteri  utalii  J^^^^^j^^r^^ 
giofu    Converfio  morumdebct  fieri  pcr  tres  virtutes  eflencii^^^^'^^/;rrf' 
nec  addit  novam  citcumftantiam  in  confeftione  ipfaaperiendam»^^#^ 
In  profelfione non promitcit Bcnedidlinus obedirc Reguia!,fi^^^  ^^^'  r^'^^'^,^ 
lato,  cumjufferitcontcntainRcguIa  ;  Rcligiofus tenetur inpcrf^'^'^'|L'» 
aionem  tcndere  per  virtutesfubftantialcs,  non  aliter, nec  poteft  ^^'  ^J^/?/'^ 
cinon  tcndercinpcrfcdioncm  ,  quamdiu  nonpeccavcritmortali'  ^^.^<^^' 
ter:quimortaIitcrpeccat,inperfcdionemnontcndit^fcd 
hanc  circumftantiam  non  tenetur  in  con- 
fcilione  exprimetc« 


f  VND  A  MENTALIS:' 


J99 


'ttio 


hl 


T>e  Obedientia. 

^Ntiftiti  prsecipienti  vel  qusc  funt  in  Regula  ,  vcl  quas  ad  ilfam  T^n^rifim^ 
conducunt,  tcnensobedire.    Itemprarcipienti  recitarc  Offi-  ^^rdu  obe^ 
^iim di vinum ,  in  choro.    Prxcipienci aliquid ,  quod  vel  fit contra 
^eum, vel  contra  Rcgulam  vcl contra Eccledam ,  debes  non  obcdi 

'prxcipienti  ultra  Rcgulam,  &:  non  fecundum  illam,  potes  obedi- 
^^^nonobedire.  . 
^     Oniniaquasprxcipiunturpropterfinem,  non  habent  ab  oBie- ^«^^'^^- 

Qjntrinreco,rcdafcopofpeciem.PoteftrcslevisgraviterobIigare,^'^  ^^-^'^ 
'^^gravemgraviccrconducac.  granter^ 
med  ^^^^^^^^  ^^"^^^'5^^'  omittunt  rem  gravem  prasccptamut*'^^^'*'^*'^ 
Pj.^^^^'/''''^^'fifinis£tkvis  :7^rW^,fiadgravem  Icviterconducat. 
fav  ^^^^^^"^  impofitum  Benedidino  Monacho,fi  fe prudenter excu-  ^«  repli- 
fuj.^^^^^^^onobligat,  quousque  fecundoimponatur,  quiaficdifpo-'^^''^^'^^^^ 

cefT P^^^^t^onem fme caufa;  ceflante  difpenfationis caufa, non 
ip5^^^^^P^^^.^^^pcnfatio  >  nififorte  data  fuerit  pro  tempore  durationis. 


^ni.  X^^^^^i  Benedidini  habent  dominiumin  communi ,  imo  &:inDt;wm/«/ 
It  poffjj  '^^*^"^*'^''ihabenf,dirc(5luminmanufcripta  ,  ita  utilladonarc  ^«/»4m-^ 
n!^l^'^''-  exten^  difcipulos.    Naturale  in  adiones  internas, 

^V^  ^^Jifun^^^^"  ^\ios,  &in  res unicoaauconlumptibiles.  Honoris 
^o^uV  pendt^   ^^^^^'^^  *  niindefequaturdamnum  tertiijpofluntillumex- 
hrt  ^^creti^I.'L"""^"*^*^^ prodigcre ,  vitium  efl: enim  prodigalitas.  lure 
f^?'"'    cetpr^    ^"^^'snoncedunt,  po^enttamen  ubicunque  non  relu- 

•    pit,  f(j|^^^^^^^'"onvioIaturpaupertas.  Qui  pau latim  mod ica  acci- j:>^/«rrw 
^^^t^eiTi^^^^"^^^^^^^^^^^^^"'^'S^^^^'       '^"^^  gravcm  n  ateriam/>4rv^^. 
^*^ilias^^  p'^'^^^"'^"  vultcaptam,rcftituere.    Religiofusefl: filius 
tar     ^^^^^  ^^g^  furtaiiliorumcrcdunrurfubduploinvolun- 


Car      """^  ^^^^  lurtafiliorumcrcdunrurfubduploinvo 
quamerg.ifurtaperegrinorum.    Hofptes  &:ami- 
ci  videnturefrc,  q  iafi  mediiinterpercgn- 
nos&rfilios,. 


Defurtis 
filioru  cJr 
^micorkun 


I 


4oo         T  H  E  O  L  O  G  I  A 

T>e  Cafiitate. 


contrana- 
Turam, 

SdcrUcgm 
eftduplex: 
formale&. 

Cur  dele^ 
ft  itio  mo- 
rofa  fit 
peccatum} 

Vertculum 
duplex: 
proximum 
(jr  remO' 
tum. 


pEccatacontranaturam  (nempeBeftialitas,  Sodomia,.Molliti^^>'^^^^^^ 

funtcontradevotam  Gaftitatem  ,  non  tamendiftinguunturfpC"^^^^//^»'' 
cie , etfi  rationefcandali in  confclTione fint explicanda.  I ta D.  Th^' iv^ 
mas;teftibus  Filiucio  Sc  Armilla  Tabiena  &:aliis  ,  pra:ter  quos  ^^'ijur^ 
iam  Diana  ,  huic  parti  probabilitcr  fubfcribit.    Intentio  fornican-  ^ 
di  formaliter eft  contra  pudicitiam ,  &:  obiedive  contra  Caftiratenr^'^'''' 
in  Religiofo  non  eft  facrilegium  formalit^r ,  fed  obi edivc ,  id eft)*"'  ^j^^^ct' 
tentio  committendifacrilegium.    Monachus  nonvovit Deo  ^^^^'  /1,0' 
namcaftitatcmfedpropriam.  Votumimplicitum  &:expreflbm?io--^f^^tfr«^ 
lenne.&:fimplcx,ditFcruntfolummodomodaIiter.  Deled:ationc*^,y^r''^^' 
morofae,  ideo funtpeccaminofas,  quiafuntprincipiummolliti^^^^^'  .^iji 
terdidla:.    SomniorumnondatuT  caufadirc6la;  Potcftcontingc/^  j^^j^^, 
quod  adio  levis  intrinfecc ,  extrinfece  gravis  evadat  ration e  pericu- 
li.  Pcticulumproximumdicitur  eflc ,  ciim  imprudensquisjudic^' 
ret,fcintalioccafionenon  peccaturumcire  :  nemo  fe  pottit  c^^^' 0^^^!^ 
nereproximo,peccandipericulo  :  liberum  homini  cuicumqucci  >rf/»w 
toUere  proximum  omne  pcnciilum  :  ;pcriculum  probabilc  non  ^  ^^f^' 
proximum* 


An 


T>e  Opcio  Divino. 

.  .  /^Horiftseex viProfcfrionisfuaf,  funt  mancipatilcdionicomni^^^^/ir^J^ 
™^^:^ni,fednonprivat^  ;  Abefl^ea  choro,  eftcontra  legem.purep^^://^^^^ 
i/,ffn^4-nalem  :  efl^etcontra.legemmoralem,  fiquis  abeflet  contrapra^^  .^  ^^^^^^^^ 
tiir^of-  ptummoraleAntiftitis.  Non  potcft  inctilligi  Pctrum  fafisreci 
ficmm  (fi- toti  Ofiiciopablicoj&nonfatisfecifle  officiilegendiprivata:abiib  ^^^^j^Ml 
vmum?  tioni. 

An  sacer-        OmnesSaccrdotes  tencnturTubmortiferoflngulis  ^^^^^t  0'-^i 
'dotesf     vinumofticiumrecitarc.  AbhoconereimmunesfuntNovitii^  ^  0^^^' 
riftaf,&:Gonverfiprofefli.  .  j. 

RegulatBenedidina  indicitnc  privatam  Ledionem  I""^  .^^ 
bus,  nond um  ad  ordines  promotis Refolvo  aflirmativc  ;  ncg^ 
vero  Eugenius^n  Privilcgio  4to  conceflx)  Ciftcrtienfibus  ?  ^ 
i437.Illudigiturprobabilcarationecft,hocabauthorirate.  ^r^ 
j>oiitionc,quodRcgulapri;atamcisLcd:ioncmindicat.,  non 


4 


k5 


htigj. 


^ti,n( 


FVND  AMENTALIS. 


4oi 


tttn. 


^r^tur moralitcrante  Abbatis  prxceptum.  Ad  hoc  ut  privarim  1-c- 
gendi  cot>ruetudo juniorcsobligetdcbeteflccerta,  &  certo  lcgiti-  ''^^  ^^"^^- 
'^eintroduiaa  :  legicimcintroducitur,  cum  afcicntibusfcnoncne ^"^^^^^^^ 
^bligatos,volentibus&:potentibusrcobligareintroducitur.  Indu-  ^f^^l^^^^ 
.^oltandum  cftprolibcrtatc,qu^eratanteconructudincmdubiam,^^^^p 
'^emdicodereliquis  confuetudinibus*  Inle^Stioneofficii  divinire-i)^^^;^^^^^ 
S^Jnturdircdc&pcrrcpronuntiatioadualis ,  &  rcverenria  6c     rudine du- 
^rioadualescxtrinreca: :  intinifecasnonninindircdle.  Mutarc/^u. 
"^cium  (ine  caufa  non  cft  pc^catum  mortale ,  iicet  inconfultumi 
^^ni  caufa  rationabili  ncc  vcnialc 

^^on  efl:  peccatum  gravelegere  privatim  cxrra tcmpusprjrfcri-  Dchorolo^ 
P  ^m-.fort^  nec  dantur,horacpra:fcriptae  lcgentibus,privatim*  lv\-i^'^f^^P-' 
^^^t\Q  latisfaciendi  nonrcquiritur.*  Horologia  tamctli  cum  cura  di-  ^^^'^jT'" 
^  g^ntur^nondiftinguunthorascerto,  icdiuiujnpro.babiiicer,male /^^^^'^^'^" 
^giilatanecprobabiliter.  '  ' 


num  ios^. 


l 


^  morbo  gravis  damni  probabiic  &  certum  periculum,im6  &  du-  ^^^^  hoc  ^ 
^^^^^"^•5,^graviirimac!ncommoditatis,Bon.dubium,lcdautcertum'*^  ^^^-^'"'•^ 
j.^^P^^b-ibiie  periculum  cxcufat  alc^Slionchoraruin»  i£grotus  po-  /^^^^'J^"'^ 
fjj^.^^^^^^^^miincfcrapuloJegcre,  jejunare,&:  aiiis  Ecclcfiaspra-ceptis  l^^^J^^  1^]'^^^ 
ur.  i.^^^^^j quamdiu nonfciccerto &: cvidenter,  fe illa  lcdioncaut vit.im 


tul  ^^^^^^^^e vitam, aut  pafiuium.gravc dainnum,  quod  alias fme 


^*tione 


P^^ibiinfligcrenonpoflct  i^gcr,  qui  nonpotcft  recitaretotum, 
Jeneturrecitarcpartem.    Difpenfationonfacit,  quod  segri  lc- 
°    ^iounum^i;^'3//rr/4V.g»  facisfiiciantofficio  Divino,(edquodnon 

•^^fitur  officium  lc^eic,  modoillud  y^^^^f  M4r74TCCitaverint, 
rec  ^^^"^^^j  &:occupationesfinni]ia2lint,  etiamintermorbosfunt 
^'ca?  ^^^^^*  Suarius  ab  obligacionelegendi  cxculateum ,  qui  tota  ^ota  b^ 
ajjl^  ^S^^mad:ionemIiterariam  defcndit  j  Oumquc  talcsaclionesin  ^^^^^^- 

^^^emiis  iintpcrtrcshoras  matutmas  &  trcs  vefpertinas ,  in 
r„^^.^^^mas,  videtur  ccnfliiffc  Suarius  fcx  horatum  laborcm  cfTc 
^\^J^|^cm,utquisabOfticioCACufetur.     Ergo  probabiliiiscxcu- 
^bitlabor horarum d  lodecim :  probabilius,  li  fueric  lcgi- 
timc  injundus,  &:  bonum  proximi,autpubli- 
cum  ,  aut  privatum  re- 
.f|.icicn$. 

£^.c  De 


402-  T  H  E  O  l40  G  I  A 

T)e ^arvitatematerU  in  Oficio  Divino. 

canmci  /^FficiumcGnftatpartibus  fubftantialibus  &  accidentaJibus :  ^ 
ojpc/ij^««V-/haraniled:ionemten€risleviter  :  peccabisquemortaliter,  fio'  ^^^^^ 
miferisexfubflantialibusmateriammagnami  Omittens  unamh^-^^^^^ip' 
ramexparviSjprobabilitcrexcLifaripotcftapeccatomortali.  ^ 

c  e  N  S  V  R 


taxii. 


HArum  Synthjcfmin,.  qiU5  Commen- 
tartus  meus  in  ReguUin  D.  Benediclt 
perfuadctj&^JW/o;;  tellimoniis  cxpref- 
fis  Mcllifliii  meiDodoris  corroborat, 
plerasq^uc  certas ,  &rcliquas  vercpro- 
babilcs,pofl'cc|uc  onincs&:  fingulas  fme 
confcicntia:  fcrupulo  defLndi  dc  pra.- 
dicari  judico.  Lovanij  20.  Apfil.i^^p. 
loannes  CaramueL 

Idem  fenfit.Lovanij  die  Exaltationi. 
S*Crucisfacroi^40. 

Er.  Andreas  a  Turri  S.  Theal.  Doiior  & 
ProfefflOrd.Pr£dicatorum. 

IdcmfLntit  Brugis  lo.  julij  \6^o. 

Fr.  Petrus  Damafus  dc  Coninck  ord.  D, 
Augufimi  S,  Theolog,  Doctor  ProfeJJor  Lo- 
vanif, 

Idcm  ren/itLovanij  14.  Calend.  O- 
£toh,  1 640.. 

HenricHf  LojensI.V.D,  &inAcad.  Lova- 
men.  Decretor.  ProfeJf.Regius. 

IJcm  fenric  Amvcrpiae  14.  Aprilis 
16^6,.  ♦ 

Gafparjpix  S.  TheoI.Licent,  Canon.  & 
Plebanus,  acUbrorum  cenfor. 

Omnes  ifti  fapicntifnmi  viri  Com- 
mcntaiioinKcguIam,  iinde  ipfas  Thc- 
fesfuntextradseapprobarunt. 

Sed  anno  i  ^5  ^.idem  fcnfit. 

Adrianus.  Cr.ommSoc.  lESV,.  TheoL  Pro^ 
fejf  Lovanif, 

Idcm  cic  cifdem  propofitionibus  fen^ 
fit  loannesdelonghe Sqc,  lefu, L.T^jeoL  Pro^ 
fcJf.LoYan$ii. 


Idem.de  eifdemjudicavit.  . 

Ignatius  Der-kennis  Soc.  lefu.Sac,  Tb<^^' 
ProfeJf.Lovanif . 

Annoautcm  16^1,  Ego,  ait,eti^n^ 
fcntio- fjlvo  mcliori  judicio  fupr^'^^' 
(5las  pofitiones  propter  authoritat^^^ 
multorumeflc  probabiles &c  in  co^' 
fcicntiatutas.. 

Fr.  Patritm  Brenanus  Ord.  Hin».p^"" 
obferv.S.Tlml.Lector  Lovanij, 

Idcmccnfuit  ctiam 

Fr.  AugupnusEganus  eiufdem  erdini^ 
TheoLLeUor. 

Idem  €;tiam  de  eifdem  pofitioniP" 

Fr.  Raymundus  Caronus  eiufdem  Orfi- 
TheoLLeclor  Lovanij.  . 

Sub  fincm  anni  eiufdem  fubfcr^P 
cifdemaffertionibus. 

LudovicmdeScildere  Soc.  lefuS.TbeW 
ProfeJf.Lovanif, 

Necnonetiam 

Francifcusde  Clep  Soc.  lefu  S.T^toL 
fef.Lovanij, 

In  Duacena  Univerfitate  has  ^ 
fcs  examinarunt,  &prcbabilcsjuti^ 

^^^^^  M 
D.  loannes  de  Ejpieres  S.  Thcologi'^  ^^. 

&  Monajiertj  Aquicinaim  yugmt^^  ^^'^^' 

LibrorumCenfor.  .  . 

D.  Antonius  du  Cardm  S.  neologf^^' ^^^^ 

tiatns ,  etufdeiu^  mnafierij  Lt^^^  ^ 

tmsPrior, 


FVNDAMENTALIS.  403 

Univerfitate  Colonienfi  £t  curplura  teftimonia  fuhfirtbam  >  Do- 

Bis  fufficerent  pauctora  :  indociis  autem  nec 
plura  fufficerepoterunt,    Out  voluertt  vt^ 
dere  has  S/nthefes  deducfas  &prol;atas,  le^ 
gat  meam  Moralem  Vmlogtam  &  Scho^ 
lion  ubi  ftn^ulas  dtlucido  ,  &  multis  aliu 
Mthortbusprobo  & firmo,  Intermi  ad 
Regulas  luris  dcfarij  deve- 
.ntamm. 


■^o^nnes  Blankenberpus  ,  Abbas  Veteris^ 
^ontu ,  Qijiertienfts  Ordinis  Vtcartus  Gene- 
^l^>  d-f.  s,  HjeoloptaDoaor,  &c.  anno 

^  -P-  lacobtis  Emans  Ordinis  Carmelka^ 
J'"  ^'Ifjeolog,  Doaor  &  Profejfor  Colo^ 
£ '^*.  fiibCcripllc  dum  eflet  Franco- 
^Jti  ad  Mocnum  24.  die  Martij  anno 


REGULi^  jURlS  CIViLIS. 

D^geflorum  liber  quirjquagcfimu^  (videlicet  TitulJCVlL)  eliiediver- 
fts  KegulU  luris antiqui ,  quibtis  luris-ferititttunturfaffim ,  nec  tamen 
^  ,   fi^per  Jine  errandt  fericulo.  Hanc  ob  rem  Ego  voluiiilas  recagnofcere^ 
'  ^^Jingulis  aut  flerisque  eanotare ,  qtta,  digna fcitu  ^^ne  inearumintelligen- 
^^''I^pfftshxllttcinari. 


De  ReguU. 
hiiU}   {^%^^^acft,  qujB  remqu^cftbrevi- 
r        fni.  ^^^^  ^"^iTat ,  non  ut  cxReguIaJus 
,  ^''^   oT^r^'^  ^ed ut  cx  Turc,  quou  cft, Rc 


tis  Legibus  particularibus  dcduda.  In  inter  Legt 
hoccnim  libroCafus  fcuLcgcs  fimilcs>drRfg»//. 
reducunturadclaflcs ,  &adgcncralio- 
res  Lcgcs,  qu3E  idco  dicuniur^Rf^«/rf,rc- 
ducuntur. 


f!7 


rcr       '         R.cguiam  igitur  brcvis 
"•^narratiotrad  tur,  &  ut  aitSabi- 


m,,V  ?^^^»cauficonjcaio  cft^  qusefi- 
f^  '  offi"'  inaliquovitiataeft,  pcrdit 
^^liim.  ttuni^^  Paulus  iibr,i6.ad  Plau- 

tl  on!?*"^^^^^^  ^^^^t^  Pa"^"^'  qu^pofiTt 
2' ^'c.  ^  ^^.^^erc ,  fi  Rcoulam  vcllct  cxa6tiiis  & 
ftr^'^'  lam     ^cfinirc'  Jm6  vidcrctur  Rcgu- 

i.        infgj  '^H^idquidaddideristcncbras 

intcrLegcm  & 
KqT\     *•  "^'^  ^^'^     ^^^^  Rciiula,  at 


II. 

Defcrminis  c^imptfberib/ts. 

FOemin3e  ab  omnibus officijs  civili-  dccc- 
bus  vclpublic's  i  cmota:  funt:&idc6  xxviii. 
nec  Judiccs  cfrcpofTjnt,  necmagiftra-  An  pojmt 
tum  gercrc,  ncc  poftularc,  ncc  pro  ii\\ofoemtn£ad 
intcrvcnire,  ncc  procuratriccs  exifterc.  dignitates 
Item impubesomnibus  ollicijsc  viii-  fromoven 
busdcbetabltincrc.    Vlptamis  Itbr.  i.  ad 
Sabtnum,  Conjungt  j.  10.  dejiutuhomt- 
num.dcl.y.debon.po/. 

Mcrito  eadcm  lese  foeminas  &  iin. 


 pubercs  abofliciis  publicis  arcctjuril- 

S^laeftLex  aliqua  gencrali«cx'mul-    confuhus ,  mcrito  cx  illo  Juftinianus; 

Ecc  z  quo- 


404 

Anmulte'  cjuoniani  utcrque  ratioiiis  fortitudine 
rum  fint  carct,.& ad officia  publicafummapru- 
fertiaju^  dentia & judicium requiritur. 
dicia}  Sed  curfcE^minis  infei  ior..s  nonfo- 

laborant  lent  dignitatcs  confcrri: fummsc  fo- 
irtconfi'    lcntPNonfunt  Judices,non  Advocatae, 
quentia    nonScnatriccs,  non  Procuratrices'>& 
Me^ubjica  tamcn  fuat  Impcratrices ,  Rcginaj,  dic, 
Quidfcio?  Ratiovidcturda.e  manus 
potenti^e,  quxenim  probat  fcsminam 
cfrepofle  Reginam,  a  fortioreproba- 
hit,fica:teraadfint:  polfe  cffc  Judiccm: 
&  quaf  hocdiffuadcat ,  ctiampriusdif- 
fuadcbtt.    Ergo  vel  foeminasad  nulla 
muHia  publica  admitte  idGallusfa- 
cit)  veladomnia  :  vcl  curdcbe^ntad 
fumma  ,  &  non  dcbcant  ad.inferiora. 
promoveri,nQs  doce* 

IIL. 

Hon-nolle,  Velle^. 

Dcee-   tj*  Jus  eft  non-nolle  ,  qui  porcft  vcl- 
XXiJf.        «^^le.  Vlptattuslil;.:^.adSabtnum.  [Con- 
Annon  hic  fonat  legi  ^.deadqmr.  fured.  Undeerui 
obludttur  p.otcft  vcra  Regula^  Icdio.] 
yerlHs}         Nolo  examinare  ,  An  idcmfit  non- 
fwUe  Sc  velle  ?  Nolo  di fquirere,  An  noUe 
fityeUe  non  ?  h*Bc  cnim  nimis  fubtiha 
funt ,  &  fupra  neccfTitatem  loci  ^  tcm- 
poris,  &fupra  Juriftarumcodiurnum,. 
Sic  Regulam  ftilo  meliorc  rcfcribo.  E— 
ius  esl  veUe  y  qui  potefi  veUe,  Fruftrac 
cnimpoftulaturconfcnfus  ab  homifie,, 
qui  nonpotctt  confciifiim  prjel)ei  e.. 

IV. 

De  Ohedienttai 

»cccxxx.  TTEIlc  noncrcditur  ,  quiobfcquitur 
Nonefii-    V  impcrioPatris  vcl  Domiiii. 
dem  non  nuelibr.C-adSabinum.  [^LocoPatrii Ai- 
creditttr    qu  i  k  gu  n  t  ^Artii^  fcd  male  j 
^Hei  ^ 


T  H  E  O  L  O  G  r  A 


Nota  [ihidnon  ,  &  vidc  quam  paf^^"  j^gfirttt- 
culain  afticit.Non  xquipolltnt  ha?du^  ^^^^^^u- 
phrafcs,  Petritscrediturnon  vclle,  &  ^''^^^^ fctUl 
non  eredttur  veUej:.^  c^mdcny  prima  •^^"^^(if'' 
utitur Junf-confultus,fcd  fccunda.  ^}'jj^r. 
rem  ipfany  exemplis  nonnullis  dilLici'  ^^jj-^j»?^ 
do.Thomas  SanchczfupcriorumiTian-  ^^^^i^i 
dato  obftrictus  aut  prjedctcrminaiii^' 
nonnullas  rctradavit  fcntcacias.    ^^' fcntf^^'-'' 
cgo  quici  di(5lurusfum  obfccro  ?  fftri^'*' 
ex  his  tribuspropofitionibus.  U^ofa^'  ^j^f 
quod  iUasrecantitre  non  voluertt  yfedcf^' 
£ttis  &  m  vitus  retra  ftarit,    Ego  fcto,  ^i^^f 
iitas  retracJare  voluerit ,  &  e.x  amtio  O' 
fententia  m  recantattonc procefertt. 
neutrum  fcio.    Scd  quam  ?  Non  p')^ 
mam.;  non  enim  prxcepta  tollunti^' 
bcrtatejn,.  Non  lccundara  ,  non 
nim  re{>ugnacpofito  hominem  praece- 
pto  idfacerc,  quodaliasfacerct,  tam- 
ctfiprxceptumnoncfrct  :  namfutvi' 
deoi  videsqiie)  tc  nonoccidis,  ^^^f 
homicidium  omitiis  ex  duplici  cauia 
totah  :  omittisenim,  quiatcamas,^ 
omittisctiam,  quiavis  fiwsfacerc  Icg'' 
qua  ablata  tuamctiam  confervarcs iS" 
lutcm.  Diccrcm  crgo  tcrti  am,  ut  U  P^' 


0^ 


crgotcrtiamj 
nus  affirmat;  ,  .^, 

Hinc  patctpofitopraecepto,  aut)i''^  ^.^^^ 
risjurpndiftatuto,  non  poftc  Do(f^of^^  icnf  '^^ 
pro  immaculata  Conceptione  ^^^^^^*  ^//(/i 
non  pofle  contra  :  crrarcmciiim»^"'' 
ccrcm,fcioeos  loqui€xdicUmtne\ct^^^^^^  Tu^. 
fi  diccrcm ,  fcio  eos  ioqut  contra  ^''"^'^^^.^^^^^^^ 
Et  ne  me  exponam  errandi  pcricu^  ^"^ 
dicam  ,.  Ouamdm  tUt  iibere  nequeunt  lO' 
qui,  qntdjentiant ,  aut  nonfenttani^ 
fcto. 

V. 

De furiofi  &  pupillO'  ^^^^ 

JN  negotiis  contrahcndis  alia  ^^^-^^i* 
(ratio)  habitacftfurioforum,  ^^*^ 


FVNDAMENTALIS; 


^<Jram,quifaripo{rimt,quamvisaaum 
non  inteirigcrent.    Nam  furiofus 
^^■nm  ncgotium  contrahcre  poteft, 
P^pillus  tutore  aud:ore  agere  poteft. 
f^^iib.zMSabmum.  [  Co/ijunncleg. 

JJocctJurisperitus  ali;imc(re  legcm 
^^^"pillis,  aliam  dc  furiofis  :  fed  ciifrc- 
^^^um  non  probat  in  [>rudcntiafun- 
^.^»"»;noa.enim  vicieo,cur  non  poiTit  fu- 
^^J^  dari  tutor  ?  aon  vidco  cur  non 
PPilit  mancre  don^inus  ftante  quocun- 
S^jie  dehrio  >  Si  dicasinfantcm  lucccflu 
^j^poiis  uriini  ratioiiishabiturum,  dc 
^  "te  furiofi  mcdicinonuefperantjfaB- 
P^c  enim  ad  fe  redeunt ,  &  pharmacis 
|j  J^Pf^s  i^»V2ntur.  Si  furorem,  mor- 
^^iiidicas  immcdicabiIcm,non  ftatim 
itiamcflc  bonam  confcqucntiam, 
r^^"^^  ^norbo  tmmedicMt  :  ergo  perdet 
ad  T Etfi  morbum 
tion  contrahas,  non  dabisra- 

^iUe^"^  •  ^".^^^^"^^^>^"t^^^^i*"^cs,quL 
*dul  "^^'^^^^^^  ufum  funt  mprituri ;  aut 
nen^^^.^  *  ante  rationis  recuperatio- 
de  ut^  r*"^  ^""^  defcrturi  eadem  enim 
ri)  «^atio eftftandonaturaliju- 

hab^^^^^^^^^^^^^^mclominium ,  fi  quod 

VI. 

^  l^e  h^rede. 

rSj^vultha>rcsc{rc,  cjuiadaliutn 
diiat^ ''^f  ^re  voluit(/^^o,  vuh)  hsrx^- 

^'«/f  •  ^^^*^^'  jl^^idro/a/r  ,  &  fuperrcripfi 
Pianife^l^I^^^^^^^^etenta  vocevo/«// ,  Ul- 
hcri       .^'^^^^eflet  falfa.Nam  fi  Petnis 
oanncm  n«- 
non  vultillam  tranfj- 
J^^^eceden^^^'"^'*^  potiiis ,  eritvcrum 
WentL  ^  *  ^  ^flfum  confcqiicns  in 
/ '^^  cmate,Perm  voluiMrafr 


trgQ-hodie- 


ferre  hdreditatcm  ad  ?mlum. 
nenvultejfeharer. 

PrsEterca,iiIud  vcrbum  transferre,  ct- 
iam  debet  expungi ,  quo  nimiriim  re- 
tento  adhuc  tllpiani  rcfponfio  falfa  eft. 
Noenimcapio,  quotiarrsferrequeam  Quid  fth 
modo ,  quod  non  fufcipio ik  altcri  con-  transferrec 
dono  autcedo.  Petrus  igitur,uttranf. 
ferat  adPauhimjus  ,  dcbctillud  prius 
a  lquirerc,&transfcrre  poftcrius.Ergo 
contrarium  dcbcret  lllpianus  inferre, 
nimiium,  cx  eo  quod  Pctrustransferrc 
hacrcditatcm vclit,  duo  colIigi;primum 
acceptaviffe  hasreditatem  Petrum  :  fc- 
cundum,non  vcllecamrctinerc,  fcd^axl 
Paiiium  tranfmittere. 

Ga5teriim,frintcr  Jus  in  rem,& Jusin 
re velis  diftinguere  ,  &  diccrcPetrum 
nonhabcrcjus  inre,fcdjusinrem; 
hoc  transfcrrc  ad  Paulum,ut  ifteadqut- 
fitoJiireinrem,progrcdiatur,&adqui- 
rat  ctiam  Jus  in  rc;omnia  admittam,fedi 
te  loquicaftigatius  jubcbo. 


VII. 

Be  teflato  c^intej^ato. 

Us  noftrum  non  patitur  cumdcm  in  dccc— 
Paganis  &  teftato  &  inteftato  dccef-  xxxni. 
fiftc,  carumqucrerumnaturalitcrintcr  Anuniis&' 
k  pugnacft.teftatus&inteftatus.  FQm-  tdemhomo) 
pvnitis lih. dd Sabinum*  popt  te- 

Noto  illud,  \m noflruiU :  nonergo  o^fiatiis  & 
mneJuSifedCaffareum.  Noco&iilud,  intejiatus 
pugna  f/?;nam  fi  Teftatum  &  Intcftatum  deyiverel; 
funt  repugn,\ntcstcrtnini,non  in  Carfa- 
reofoliimjurc,  fcdin  quocumqueaiio 
dcbcrcntrcpugnantcs  cenicri. 

At  ego  non  video  ,  curnon  poiTit, 
aut  ctiam  debeat  honao  ,  partim  te- 
ftatus  ,  &  partim  inteftatus  dcvive- 
rc.  Primo  ,  qviiafivnt  multa  de  qui- 
bus  ajger  non  poteft  in  teftamcnto 
fuodifponcrc  :  nam  fopc  concurrunt: 
£ee  5  honiu 


4o^ 


THE  O  L  O  GIA 


"DCCC 
^xxiv. 


bonarola&  vinculata;  quorum  priora 
iegaripoflunt ,  pofteriora  non  poflunr, 
SiComes  ahquisomnia  fuabonalibc- 
ra  filio  fccundo  leget ,  an  non  (nifi  veli- 
muscontendercdc  folis  verbis)  (inihil 
deComitatu  ftatuatjdiccndus  critmo- 
ri  teftatus  &:ctiam  inteftatus  cxpartc: 
ac  propterca  bonalibcra  vitcftamenii 
ad  minoremj&  bona  vinculata  jure  ma- 
ioratus  percinerc  ad  maiorem? 

Scio  in  alijs  provincijs-non  cenferi 
ha:rcdem,  qui  omni;i,  quae  folutis  Icga- 
tis,remanent,  non  fithabiturus  :  atin 
Bohcmia ,  contra  funt  cafus  ctiam  &lc- 
gcs;  &utmeexponamclarius,  ponam 
ob  oculos  tcftanicntum,  quod  antc  an- 
nos  paucos  iub  litcfuit.    Erat  Tidus 
Virdivcs,  &habcbat  in  Auftria  &:Bo- 
/i/Arr-^^/w^  hemiabonaplurima  ;  devivit  Viennar, 
condtleges^  juxta  legcs  Auitriacas  t^ftamentum 
deheat  te-  [^ium  condit  ,  omiffis  folcunitattbus 
(lamentu :  nonnuIlis,qua^  poftulant  Bohcmorum 
an  juxta  Tabula?.  Judicaturin  Auftriaillud,ju- 
leges  loci  dicatur  ctiam  in  Bohcmia;  ibi  validum, 
in  7«o  j^^.*  hicinvalidum.  Objicitur,  fufticere,ut 
an  juxta  teftamcntum  hat  juxta  Icges  loci  in  quo 
Itgcs  loci  fit,Litubiqncterrarum'fitvalidum.Ne- 
in  </woy?^«f  gant  Bohemijvoluntquc  ubique  terra- 
bona.quA  rum illudfiat ,  dcbcrcficri  juxta  leges 
legantur}  Bohemicas  ,  aut  inBohcmia  cenfcn- 
dum  invalidum.  Quid  ergopoftlitem 
&  contcntioncm  molcftiflimam  /*'Vir- 
tute  tertamenti  haeres  a  Titio  inftita- 
tusbona,  quaj  in  Auftrid,  habuit ;  & 
quarin  Bohcmia,  hxrcdi,  qui  abintc- 
ftato,  hoc eft,  cognatoprox.mo (cu- 
ius  in  tcftamento  nulla  mcntio)  fuc- 
runt  adjudicata.    Hunc  mihi  cafum, 
&:alios  ctiam  de  teftamcnris  Civium, 
Nob;l:umquc ,  narrat  mihihic  Pra- 
gae  Ampliffimus  D.  Kridc- 
liu'^. 


vm. 

Dejurefingumis. 


IUra  fanguinis  nullo  Jurc  Civili 
mi  ^oifimt.PonipommadSabmurHB.l'  j^j^^ifi^ 
\_l.^,  dejuis  & hgis . ]  ^01^^ 

MoraIicatcs\5«:  Virtualitr.tes  q"»  le^^f'^^^' 
dioncs hLimahas  afficiunt ,  rcrum  p^y'^,<^f 
ficarum  naturam  &  ftarum  non  ^^^'^' 
rant.  Nam  tametfi  ponaraus  hunc  cha- ^^ifl' 
radcrcm  A  cffc  Pctriim ,  & llunc B  ';^f y?/? 
Paulum,  neutercharader  eritphyi'^^ 
homo,  neuter  phyfice,  animal  lii^'^' 
nale.    Hinccftqiiod,  fiFrancifcusg^' 
nueritFerdinondum,  &  hocdec!arJito 
cxKacrcde  Fclicianum  adoptct  ,  tiyx^" 
quam  faaurus  fit,  quod  Ferdinandus»  ^^^,^ 
qui  a fc  gcnitus  ,  non  fit  fuus tlliusp"/'  t.^. 
fice  :  aMuniGuam  faaurusfiL-etia'MV' 

quod  Felicianus,  homocxrci',  - 
fibi  vinculo  Cognationis  dev:n6to>- 
ciusfiliusnaUiraiis.  f/""' 
Caterumhac  do<arin3,  quar^y  ^^^^ . 
ra  omnino  ,  ndn  obftame  >  Jursia  '^^^^4''' 
guinis  d:rimuntur  moraliter  &'vi''tua^ 
iitcr;  hoccft,  itafchabcnt,  acriiTJf^" 
rum  natiira non  eftent.    Nam  exfihi'^'^ 
tamctfircaUtcr filius fit ,  ita khsh^^^^  pP^^ ' 
fi  filius  non  c  ffcr.  Expater ,  tametfir^  ^ 
litcr  patcr  fit  ita  fc  habct,ac  fi  patcf^ 
cfTct.  Ei  adoptatus,tametfi  filius n^t 
rahs  non  fit,  itafchabctintrafldept^^.^ 
nis  tcrminos  ,  ac  fi  filius  naiur 
■efTet. 


IX. 


cc^' 


-CFmperinobfcuris,'quod.nim^^^^^^^^ 

Ocft  ,  fcquimur.  r//'W«^"^'''  Vw^-"^*)'''/  i 
Sahinum.    [     l  fitta  firtptis  H-'^'  bi^ 


m 


0-,, 


FVNDAMENTALIS. 


esi 


'•Hm. 


Scd  in  cuius  favorem  :  fjjpe  enim, 
^tjod  refpcdu  unius  fuerit  minimum, 
pectu  alterius  fucrit  maximum?  Hxi- 
^mo  idintelligendum  in  poflciTionis 
^vorcni,  nimiriim,  fi  resodiofa  (it.  Si 
^^vorabilis  rcfpcdu  Principis  ,  mini- 
mum  eft  feciucndum,  ut  rcfpcdu  fubai- 
"PoffintPrivilegiaampUari. 


407 


^quitatefiu  aqualitate^ 

^Ecundum  naturamcft ,  commoda 
fcn^"^"  ^*^^*^^^^^  rci  cum  fcqui ,  qucm 
4Uunturmcommoda.  Pauim  likz.ad 

lam^°^  video  effe  veram  hanc  Rcgu- 
fint *  ^^^^^-^  enim  forte  dantur ,  quic  tibi 
CQm^^^j  ^ncommoda,multa  qux  mcrc 
•       oda  j        neutris  potcrimus  ex 
Vclc"^'^^?^'^  ad  commoda  diicurrcxe, 
tcrd^"^^^'  ^"t<> Juiifconfultos  cffein 
um negiigentcs  vc rborum  ,  &: iion 
gy,^^^'^^^iuc,  fcdlabiO.  Sic  haiK  Kc- 
'^'M/r!'^'^'''  ^'/«^'''^^^  ut.juipojfiffc 
^odu  r       ^''^'^^^^^ » etiamfruatur  com- 
ium  /^''**'-''«^^^-Et,ut  exiftimo,hoc  io- 
^ceicvoluitPaulus. 
^'■^^cgula,  pcrconvcrfionern,, 
oririaltcra.    Nimirum ,  «c^www 
i^^    'i^^'poJfeJIk  rei  fruftur  commodis ,  et- 
iiAbet  r^^     ^o/era incommoda  ,fiqua, 
fes,Qu     "^"^Q^nt  utrique  tamjumo-; 

""V^^m.yfcai^pen. 

XI. 

^xxv^jj  '^^^^^^^^^nonedomimi, 

^'^'^t  fftrol?^,.^^^^^meIt,  fmefadono-. 
^'nipo,,fJ\'''^^  transferri  non  potcft.. 

^"^.    tton  f^^'''^  cft^illudy/«^^;7(?  noftrofAti. 

n^er a  negli^catia  &  incuria 


'Exh 

^^^ftorinaW 


transferuntur  dominia  ?  Ardct  mca  do- 
mus,  autfjmuliignavifocordia,  autfe- 
creta inimici malitia,  &  juxtamiiltarum 
Provinciaium  legcscondcmnor,utda- 
miia  rcfundam  vicinis , & muldam  Ci- 
vitacinotabilcm.  Etintali  cafu,non 
obftantc  ifta  Rcgula ,  pecunia  noftra  {i*. 
nefido  ullo  noftro,  ad  fifcum  &  vici- 
nostransfcrtur. 

Puto  igiturverbailla  ,  ftne  fa^o  «0-  Vdcorri^ 
ftroy  dtbcrcrcftitui,  vcl  corrigi,  utfint gttur  po- 
fim  pado  noftro  ;  dominia  cnim  rerum  tius». 
non  alitcr  mutantur  ,  cjuam  cx  pado. 
Nam  fi  dones  ,  contradum  donatio- 
nis  pacifccris.   Et  ft  authoritatc  publi- 
cafp^^lieris,  mutanturdominiavipadi 
lubii  .itiuminiti  cumRcpublica ,  cum 
cius  legcs  acccptafti.  Hinc cft  tc  poflc 
fmc  fado  tuo ,  non  vero  finc pado  tuo 
rcrum  dominium  amittcre  &  iransdirf- 
ccreadaltcrum. 

XII. 


Dc  teJlAmentoYuminterfrc!- 
tatione, 

1N  teftamcntispicnius  voluntatcs  tc- 
ilantium  int.rprctamur.  Taulus lihr.  3. 
adSabjnum,  [Qon^nngzlto^. fund.de ufu 
haL] 

Scd  quid  cft ;intcrpretan  plenius? 
An  dubia  cxponenda  lunt  in  favorcm 
hffrcdis,  an in favorcm  legatarij  ?  Exa 
minandum,  quiddiccret  tcftatorfiad- 
huc  vivcret;  fi  hoc  refciri  c]ucat,hoc 
eft  tcncndum.  Et  fi non  :  vidwtur  hx- 
rcs  in  tcitatoris locumfuccedcre,  &cf- 
fc  poffcffor,  ncc  dcbcri hsereditatc  ccr- 

t.aoblega:adubiaprivari.  Vidc 
infcriiis  Rcgulam 
XVIL 


De 


DCGC- 
XXXIX. 

Si  legatd- 
rtj  imm-' 
dtateade^ 
fun^o  do^ 
mimum{ 
acciperctr 
effet  tnul- 
tb  matot 
&  ititn- 
CAtior  dif" 
ficultas; 
quam  fuf' 
fictattetj- 

bajje.. 


THE  O  L  O  GIA 


XIII. 

Ve  effcEiu  exceftioni^ 

*»^c«L.  T^On  videturccpifle  ,  quipercxcc- 
X-^ptioiiem  [ a  pctitioncjremovecur. 
■V{ptanmlib,io.adSahinum. 
Mordliter     Non  ccepit  rcribere.quiiiccumcala- 
mctpere,  mnjji  &  carentem  atramento  movit» 
qutdfit}  cjuaecniminutiliterDguntur,.moraliter 
cHcuntur  infc(fta.    Cum  igit  ur  pctitio 
fit caui je  initium,  ubi ipfa  per  exceptio- 
nem  removetur,  initium  ipfumrcmo- 
vetur ;  &  qui caufx initium non pofuit, 
non  incepit. 

XIV. 
Vs  die  ohligationk. 

ipcccxLi.  |Nomnibusobligationibus ,  in  qui- 
bus  dies  non  ponitur,pr^fcnti<lie  de- 
hQtur.Pompomusltb.f./tdSahirtum. 

Eft  ccrta ,  &  praxi  omniumpopulo- 
rum  confenticns. 


XV. 

Ve  effeciu  afiionk. 

DCCG-   C\^^  adionem  habetad  rcm  recu- 
Xi.ii.      V^pcrandam,  ipfam  rcmhabcrc  vi- 
De^tjcre  in  ^ctur.PaulMlib.^.adSabinuJU. {Conjun- 
run^cju-  ^^\c%cvi-\.-Eamdem,7ydel€g.  3.] 
re  tn  re,        No n  p at i a r  Itis tn  rem  &  lus  in  rc  con- 
fundi  :  non enimquihabctilkid,hoc 
habere  vidctur :  &  fi cui  hoc  habcre  vi- 
dcatur,malevidctur.    An-nc  adioad 
rem  rccupcrandam  aiiquod  aliud  cft, 
quam  jusin  rcm?  Forte  eiufmodi  adio- 
nis  vocabulo  non  jam  nuJum  ;irs  in 
rcm,  fedjuvinrcmexamim&  tribunali 
propofitum  :  &:fihoc,  PauHverafunt 
verba, .3c  poftunt  fic  dihicidari.  Qut  ha- 
.jfct jtti  in  rm,  tUttd^  corm  tntegmtmit  lu- 


dtcibtispropofitit  ,Jperetab  eorumdem  fif^^'' 
rttate  fecttv  adqutftturum  effe  lusin  re;  tmo 
ptitetfehabereboc,  qtiontam  qui.parutn^" 
fiaty  ntbil  dtfiare  videtur. 


XVI. 

l>eimaginariocontra^fi.  ^ 

IMaginaria  vcnditio  non  cft  pretio  a^'  J^jjj, 
ccdeiitc.  Vlptanuslibr.i\.adS.ihtnuJn.  ^^pn^' 
Contra  imaginanos  contri&'^^ ^^^^hi^' 
muItaadG<5bis  fcnpta  ,  qux  adpju^^^^^^^^i 
pagih:.s  rcduci  ncqucunt:  eoiumdciii  ^^^^^//^' 
ellentiam  nos  docet  hic  lIlpianus,q"^'-j^^;,'f;M' 
Htates  apud  alios  fcriptorcs  le^cjnHS.  ^^^^^^ 

XVII 
Detemp-ore* 

CUm  tempus  in  teftamcnto  ai^J^^!'  ^^^y. 
lur ,  credt ndum  cft  pro  hsercde ad'  X 
icdurh ,  nifi  alia  inens 

fiierittcliatoris; 
Sicuti  in  ftipulationibus;  pronii^^^^^V 
gratia  tempus  adjidtur.  Vlpiafttti //^^'^5' 
4^/54^iw«w.[Conj«ngclegem  icr.^  '.^ 
qtiande  dtcs  legat.  cedit,']  ^  '0f>^ 

Hkc  Rcgula  firmat  duodccini^'!'',^^^^^^,^/,^ 
ipsa  duodccimafirmatur.  ^p^^pdff^f 
ilucidcm  duos  caluspono.  L  ^ 


ciiam 
lam  dil 

trusemitdomum&convenitciiiTi 
ditor-e  hac  Icge  ,  ut  mediam  f^'^^ 
puetij  numcraret  ftatim  ,  &  ^^^^  : 
qucnti  altcram  mediam.    Et  F''^" 
Icus  antcquam  morcr^tur  Anici^^ 
defignavit  hiTcdem  ,  jufTitqi'^ 
poft  annum  millc  ducata  J^^"'^^^^^]- 
rcc.     Intcrim   fubauditur  Ji^^'^ 
dam-valorc  monctam  ,  &  ^^'  ^^^,|tt 
lcnics  Pctrus  Antoniusq; 
tcrminos  ,  &  antc  diem  confti^^  - 
folvunt;  iUevenditori,  hiclcgataf  ^^:^ 
Cafibus  fic  propofitis,  q^^jritUrpi^^j^^ 
An  venditorpoftit  nonacccptarc  ^^,^^ 
tiouc,  fedpotiusPctrumcoger^^ 


FVNDAMENTALIS. 


^atantcdicmdcfignatumP&fccundo, 
^  "  Joannes pofTii  non  acceptare lega- 

""^ » led  potius  Antonium  compclle- 
J'  tte  ante  diemikrisfaciat?  &adu- 
nif  r^'*  ^,^^PO"det  ncgative  Ulpianus ; 
^  tortc  aut  ex  vcndi  tionis  contradu, 
ex  tcftamento  colligatur  apcrte 

erminos,non  iii  favorem  roluturi,fcd 
'^^^^Pturidefignatos.  • 

XVIIL 

l^e  adqmfitione. 

VJ^^  ^egata  mortuis  nobis  adhar- 
coi  "oftrum  tranfeunt,.corum 

pQ'^'?°^""ipernos  his  ,  ciuorum  in 
*^^.^^u""»us,codem  calu  adc|uin- 
fub  .^.^^S"^^^'pu^^tifumus:nam 
^.^i^ditioncttipulantesjomnimo- 
nobT^  ^^Suinmus ,  etiamfi  libe.tatis 
ftat    ^^^^^^^'^c  domini  coTidrio  cxi- 

nrm     ^^^^^^^-^^^^pr^ftt^aaDommU.  Et 
vidcturlcge  78.      v^r^.  (J^'- 

pyfj^l^*"^  familias  fubconaiiioncHi- 
'V  ^'^ancipatus  faerit,  deiiidc 
tit  •       ^onditio,  patri  adio  compc- 
ciin,,«A-    .   .    ..  '(^tcmpus 

Vaulm. 


4C9 


fpe^^"^^inftipuIationibi>si 

^  ^"j»  quoeontr.ihimu!».  .1 
^  St?  1^^-^'^  hisinterTeftjmcntum 
^^^^"cmdiffcrcntia;  namta- 
Verr,»^^??^^^"5fintconditionati,di- 
^'^tdf  '^*^^  mcipiunt.  Qu^oni- 
tioni    "^'^"tum  cftx:ontraausdoiia- 


morsgA^^^^^^^^ui^itatcinitJS,  in  quo 
ncc  obr^^*^^^^^^  *  finccjuanon  vaLt 
Usqu^  'S^^:  &  potcft  revocari  quo- 
hac po??^;^^^ conditio purificctur ;  & 
nitri^  ^*^^V"^'pjt  indc  valcrc  j  non  c- 
iTiortis  !^'''P^^o"j«  y  ^ed  a  dic 
At  ^"cjpit  valcre  tcftamentum, 
PuUtio  incipit  a  dic  quo  fa- 


6ta ,  habercvalorjcm  &vlm  ,  fitamcn 
ponatur  conditio.  Hincmultorum 
cafuum  dilToIutio;  ;unumaut altcrum 
propono» 

Joanncs  gravifHmo  mortolabora-  dcccxlvi 
batmenfe  Julio  anni  1^40.  habebat  Quando 
domum,agros(]uc ;  illa  erat  vacua,  hi  'nctpiatte' 
fcgetibus  plcni :  :&  lcgavit  in  tcfta-J^f'''^'^- 
mcnto  agrosprout  crantPctro  ,  do- 
mum  ut  crat  Paulo.  Intcrim  mcliiis 
habens,  dcmctit  fcgetcs  ,.&granado- 
mum  fuam  importat,  &  antccjuam  agri 
fcminarcntur ,  obiit.  Quxlitum  fuit 
.amultis ,  angranaad  Pctrum  pcrtinc- 
.rcnt?  &ratiodubitandicrat,  cjuodil- 
la  die  qua  tcilamcr.tum  conditum,  i!la 
non  crant  in  gr^nario,fed  in  agro,&  fi 
ill.:  J.)anncsdic  dcvixiffct.,  -pcrtinaif- 
fentomninoa  1  Pctrum,  nonad  Pau- 
lum.  Intcrim  rcfponfumcx  Pompo- 
niofuit  ,  teftamcnti  Vdlorcmamortc 
teftator  sincipere.&horam  mortisfo- 
lam  ,  non  aut^m  fcriptionis  horam 
confidcrandam.  Ciim  igiturt<jftator 
hora,  c]uamoritur  Ioquatur»&lcget  a- 
gros,&  domum,prout  fum^dic.cnd^cft 
iftamlcgaffc  pIcnam,'ftos  vacuos. 

.£ratfiIiusfamili<isFridericus  ,  ad- 
huc  fubcuraPatris;  anno  Kj^o.ltipu- 
laturilli  AmbrofiusmiIIciiurcos,fi  fuas 
naves  fclicitcrcxIndiaappellantur.E- 
.mancipatur  Fridericus  anno  i^^4 1 .  & 
naves  appcUuntur  anno  i6^i'  &quia 
fcntitfe  Ambrofiusftipulationc  tcnc- 
ri,  inquirir,  cuidebcat  :IlosaurGos  da- 
rc,FridcricoanParcnti.''  &  finondc- 
derit,Utri  a(Stioin  illos  competat.^Rc- 
fponfiocftin  favorcm  Parcntis,  &dc- 
fumitur  c \ Pomponio  &  Pauio.  Potett 
igituiFridericiPateragcrccontraAm- 
.brofium,fifitinfolutionemorofus,  & 
.4llautipccunia,conimirum  modo,quo 

ulusfuiflct.lifniiT.tioIutaanno 
16  ^o, 
Fff  XIX. 


4 


T  H  E  O  L  O  G I  A 


XIX. 


£»CCC- 
XLVII. 


Q5 


conditione  conirahentis  vellega- 
tariu  Et  de  doli  excefti - 
one 

triciim  aliocontnihit,  vcl  cft,  vel 
dcbet  clle  non  ignariis  cond  tio- 
nisejus:  hiercdi  autcm  hoc  imputarl 
Inlurec&n-  ^^^^  potcft,cum  non  fpontecum  lcga- 
/"^'^^^^' '^^' tariiscontrahit.  Non  solex  exce- 
qui  ^«^"'^'■ptio  dolinocerc  h!s,quibus  vohmtas 
necejjarws  teftatorisnonrcfragatur.  Vlpiarmlibr. 

Ergo  exReguIa&rationc  Rcgulx, 
poteft  aiiamulto  clarior  &  univerf-iH- 
o r  de d u ci .     V i d eli c et.    Qm  cum  alio 
JpontecontrahityCenJetur  ejusdem  cendttit^ 
neiu  cognofcere.  Hdcautern fcientia  iUi  im- 
putari  nequtt,  qui  contrahit  ex  necej^ttate» 
£ft  Juris  K.cguhtlgnoranriapr.^fumi' 
Ignorantta  fj^jr,ubifcientianonprobatur,c^uz  vidctur 
prafumpta:  prsefen  t i o pp o n i ; q u o niam  ft a nd o  hu i c 
Sctentta     j^cgu lac ,  faentta prafumitur  omniney  ubi 
t^^J^^P^^' ignorantianonprobatur.    Ulpianus  u- 
tramque  conciliat  ;  quia  cjuoJ  affir- 
mat  dc  liberishominisadib-^negat  de 
neccflariis,    Non  enim  femperhabct 
Vtrtusque  tcmpus  delibcrandi  &  confulendi,  qui 
mnciliatto,  agcndumcompeUitur,. 

XX. 

I>e favore  libertatis, 

QUotifs  dubia  interprctatio  efty 
fccundum  libci tati  m  refpondcn- 
XLViii.  cliim  erit  Pomponius  lib,  7.  ad  Sabj- 
Deliberta- 

te. 

Quid  illa 


Sanaioncs&Diipcnritioncs..  Atfcf^ 
tc  poftct  imelligidelibcrtatc  opcrso-^ 
dicontra  Icgcs  avilesjlcdhoc  noiv 
rcrct  inconvcjiicntibus.  Diccntlii 
er^o  imprafcntiarumjOpponi  fcrvitii 
ti  fibcr.tatis  vocabulum,^^'  [urisconm^- 
ti  fcutcntiam  reduci  pofle  ad  ha^ic  >  ^  ..;  *  • 
Ouotiescumque  agttur  de fer vtttit e  aliCf^J'  ^ 
homtnis  ,  fnonfiLtconvincentesratiofl^'j^^pi,,y 
qu<ztUum  effejcrvum ftiadent,  ^^^P^'^}  f^Jit'^ 
tatt judicandum.  Sed  q^uid  dicam  dc n  ^ 
Rcgula.fi  ficexponatur?  .  n'^^^^ 

bicam,.  noncfrcJurinaturahcon-^j^D: 
formcm  :  nam  ftando  huiciadica*'  ^ 
c  er  t  i  iTi  m  o  J  u  r  i  4)  c  a  t  u  s,  q  u  i  p  o  ^ 
dicandum  cnim  cft  pro  poflcJ»^ 
ccrtacotra  quasHhetrationcs  dubia  •^^/rf-f^ 
Unde,  llah'-iuiscapitur,&dubitatU'^^^^4;f^ 
anIcgitimc6.VaWc,  iudicandump|^^^^/^r 
ponblTionCjqua;  eratantc  intcrceptJ  ^.^^pn 
ncm  dubiam.  Ergo  Pro  I)beriatc;q^^^  ^^^/^^^ 
antc  captivitatcm  dubiam  crat  ce  ^^^tj^^ 
libertas.   Pra^terca,  fi  ccituni  frt  ^^^^^^^ 
cifcum  fuiffc  fervum ,  &  maiium^"^^^  ^^f 
nis  dubiaspratcxtuvclisillumcxn^^^  ^^hit' 
a  potcftate  proprii domii)i>contra 
Francifcum,  &  libcrtatcm  P^°"""j^if- 
bo,&contiafupervcnicntc  ^^^^ ^^^t 
fionemdiibiam,  fcrvitutcm, 


inpofTefrione,propugnabo, 

An-ncCacfar  cx  PomponJoaiiq  ^.^ 
lancitdiffonum  Juri  naturj?  ? 
fti mo,  fed  putopotiushancR^S 
fu:  dcberc  inceIhgi,&:nonaliter« 

XXI. 

■Deeo,quadcHfl(4^'^^^^^' 


Et  quo.fenfu  debct  nomen //^f^/T^  ^^x<y^^ 
accip:  ?  An  prolibertateopcranJi  ^    KJOn  dcbet,  cui  plus licct ,  ^  ^ ^^^i^^r^ 
Minime.    EHet  rni^n  filfaiftj  Rcgu-         minu^  eft ,  non  licere.     7^0,  f^^'^.^^^ 
la..  Qiioniaminlcgenaturali&ccclc-  Itbr.ij.adSabinum.  [Conjnn^^  tnty^^^ 
fiafti^a  non  habcnt  locum  Cxfarum  Stlegato.  i  i.demanum.tejfa.l  ^cf^r' 


FVNDAMENTALIS. 


difr 


tamen  Regulam  intelligc ,  ut  il- 
minus  fit  pars  illius ,  quod  majus 
.       Nam  alias  ccntum  erunt  cafiis, 
guibus  non  fubfilbt  Rcgula:  &ne 
°'|incs  omittam  ,  unum  aut  altcrum 
^"l^'cribam. 

.  pluscll  abfolverc  a  peccatis,  quam 
aoiolverc  a  dcbitis  :  plus  ci\  folvcrc 
^^communicationis  vinculum,  quam 
^^>n-ipcdcs  &  catcna^  carcerum:  plns 
^ltanimainmortiiam  iufcitare ,  quam 
<^orpus.  At  Saccrdos  porcft  abfol- 
a  pcccatis ,  vincula  ccnfurarum 
'''"umperc  ,  animam  morraliculpa  ja.* 
^^ntcm  ad  vitam  fii  pcrnaturalem  rcvo- 
nec tamcn idco potcrit tc abfoi- 
^^'  c  ab  ^rc  alicno  ,  quo  gravarrs, 
^-c  liberarc  a  vinculis  ,  qua;  te  in 
^^^iccrc  dctinciit  ,  nec  a  morboquo 
"^^cras,2c  u  tan  icm  moriaris,non  po- 
^"^fit  tc  reftituere  vita.  Saccrdos  igi- 
•^^'^'^^'■^"'c-tfiprasftarcmagna  illa  qucat, 
>  tametfi  fint  rainora  ,  non  po- 


XXIf. 

^^fiyvls,  Et  de  eorumdem  con' 
dittone  tnarbitrium  col- 
Uta^ 

'.Ve^p,    1!^  Pcrfonam  fci  vilcmiiullacaditob- 


b 


'S^^^io.     G  E  N  F  R  A  LIT  E  R  prO- 


'Hter?  nu^'^''"^  (approbandum)  eft,ubicum- 
in  ^^^-  ^^'^^  ^^^^  judiois  confertur 
^  arbitrium Domini  vcl  Procuratoris 
j^I^'s  conditio,  pro  boni  viriarbitiio 
ndl  ^^^"^"m  cfic.    Vlpianus  libr.  i%. 

CConjunsclcgcmy.^ 

^^y^^^Pponitdominos&procuratores 
i^^^^^^^^^^cys ,  &:  pro  talibus  ba- 
^osefle :  ^  {latiiit  in  fcrvilcm  pcr- 


4ir 

fonam  nullam  obligatiottcm  cndcrc. 
Scd  cur?  Quia  obligatio  non  nifi  in  a- 
liqncm  cadcre  potcft,&  fervus  cft  nul- 
lus  virtualitcf.  An  ne  omnino  illc 
nulius.^ 

XXIII. 

De  culfa^  dolo,  diiigentia  & 
cafu^ 

COntra^tus  quidam  dolnmmaJum  ©cc€L£c 
dumtaxat  recipiunt  j  quidam  & 
dolum  &  culpam.  I>olum  tantum 
Dcpofitum  &  Precarium^  :  dolum  & 
culpamMandatum ,  CommGdatum, 
Vencitum,Pignori-acceptum,  Loca- 
tum  >  itcmDotis-datio,  Tutcl3:,.Ne- 
gotiagefta.,  in  bis  quidem&diligcn- 
tiam.  Sacictasd:  Kcrum  communio 
&  dolum  &  culpam  rccipit.  Sed  hacc 
ita,  .nififiquid  nominatim  convenit, 
vclpius,  vclminus,  in  fint^uliscon- 
{tradibus:  namhoclcrvabrtur,  quod 
j)rincipio  convcnit.  Lcgem  cnim 
contradlus  dedit,exccpto  co  ,  quod 
Cciius  pirtat  non  valcre  ,  fi  convene- 
rit,  ne  doluspraftctur.  Hoccnira 
bon^efidci^udicio  contrarium  eft:  & 
ita  utimur.  Animalium  vcro  cafijs  , 
mortes,  qurqucfineculpiiacccdunt, 
fugslervorum,,  quicuftodirinon  fo- 
lent,  rapinx  ,  tumuitus  ,  inccndia, 
aquarum  magnitudincs ,  impctus  prac- 
donum,  &c.  a  nullo  praiftantur,  f/- 
ffianuslihr.i^.adSabtnum.  [  Coniun- 
gc  Icgem  I  t.  dcpcliti.  ]  Pro  illis 
verbis ,  In  hi4  qunkm  &  diltgenttam 
focietas  ,  &  rtrum  communio  &  dolum 
&  culpam  rectpit  ,  legunt  alii ,  In  hu 
.  quidem  diligentia  .fed  jocietas  &  rerum 
commumo  &d»lum  &^ulpam  reciptt:  ad- 
verfo  fcnfu. 

Fff  z  Hxc 


An  negli' 
gentia  levis 
Qbitgetad 
rejiitutto^ 
nemt 


Cantra&tts 
Afecurati^ 


412 

Harc  omma  m?ndcnt  ab  arbitrio  po- 
tius  >  qmm  alegcnaturje  reuratione.K 
Pu-to,ftancio  jiin  natarjr,rem  fibi  con. 
crcditamdebere  cuftudire  homincm,. 
q^uocumque  titulo  illius  curam  acce- 
ptet,  &teneii  adreflitutionemfi  inc- 
jusdcm  curtodiatantamnct^ligcntiam 
habuerit,  quac  rulliccrct  ad  c  ulpa  mor- 
talcm..  Aflcro  tamcn  pofTc  ita  duos 
pacifci,  ut  ad  rcftitutionem  alter  etiam 
exlevi  negligcntia  teneaLur  ;  etiam. 
exnuUa.  Etiam  cxinfortunio  cxtrinr 
fecoi  Nam  aflecurationiscontraAus 
non  aculpa  ,  nona negligcntiagravi 
autlevi,fed  folummoc^o  ub  infortunio 
pendet;q:iicnim.AmfteIodami,Diin- 
ckercae,  autetiam  alibi,pronavium.fe- 
curitate  comp'  omittunt,  funtutplu- 
rimumfidcjufljresventi  ,  &in  cafu, 
quo  navis  aut  ventorum  vi.autnauta- 
rum  neglij^cntia  auttemeritate  pereat,. 
tcnentur  adultimum  nummum  refun.- 
dere,quae  afTecurarunt;. 

XXiV. 

Deeo]  qtwd  intereft.. 

DCCCLiii:  /^Uatcnuscujus  interfit,  infaflo,, 
Anfacla  a.  V^non  in  jurc  confiftit.  Paultts lib,^,. 
lure  pen-   ad  Sabinum>. 

deant  f  An:    Sed  lioc  ipfum  fadlum  vidctur  a  Jur 
lura  a  fa-  repcn<rere  ;  muita  cnim  funt  moralir 
Qis^        ter  iuilla,in  quibus  confiftcic  nonpo'" 
teft,hoc  quod  intEreft.. 

•  DeCautione. 

IKCCLIV  pLuscautionisin  rccft,quaminper-^ 
*  foni.  Pomponmlibr,i\,adSabmumi 
Lcguiir  aliqm  imm&ift  perfinam;  fed. 
c^uoidfcnfu^ 


THEOLOGIA 


Eft  ccrta,  nam  rcs  manent,&  peffo-*  [c 

nx,autreccdunt,aut  moriuntur.  ^^iLr/c^- 
tcrum,tamctfi  rcgulariccrloquendoi 

verum  fit,aIiquando  contingit  cautic>' 
ncmfccuriorcm.e{rc  inperfona,pr3JCi- 
puefincera&cgrcgia :  quodcxempi 
dilucido.  utfttn'^'^ 
Dcfecit  a  vcro  RegeLufitania,&^^'  ^^^^K/J. 
clamavitj  oannem  Barganciaz  Puccni>^ 
&.  a  csetcris  rcgnis  cxcifa  inccpit 
ftcm  agere  &  agj.  Subilludtcmpu^ 
florebat  Ulympone Guafcus  ,  Hibli^^; 
pola  ditifiimus  ,.  quihabcbatin  li^ri^ 
BalthafarisMorcti-.AntuerpicnfisT)[' 

pographi.&  Bibliopol^  multa  nom^' 
na.  Etquam  quasfo  cautionem  habC' 
repotcratBalthafar,,  utnominibus^^^ 
lis delctis fiias  pccunias  rccipcrct . 
refpcxifletrcm,profcdo  nulIain^^^n^S' 
namautcm  ,  quiarefpexitpcrfonan^*^ 
Solvit  omnia  ante  diem  fidelim"^" 
Guafcus  ;  &  oftendit  majoris  debci;^ 
fierivcrbum hdminisprobi,  quai^P 
gnora  contentiofi  &  iniqui. 


XXVL. 


De  conjcientia  dr  conferjfi' 


QUi  poteft  invitis  allcnare  >  ^j, 
magis  &  ignorantibus  &able' 
buspoteft..    Vlptanm.  Itbr.  IQ-^^ 

Sed  nonplacct ,  nifi^rimiwtionei^^ 
admittit..  Videtur  tollere  omnia  0^^ 
nino  confultivafuftragia,  qnacno  .^^ 
ma  funt, &in  muUis  Ordmibus      .  ^tf^i 


fa..   D.Brncdiausdc  inqiiit>  Q^. 
aliqua practpua  agenda  funt  tn  Mon^j  ^ 
con  vocet  Abbas  omnem  congrega-ione»^^ 
dtcat  tpfe.  unde  agttur :  &  atidiens.  co  [^.^ 


(»!■)■ 


um  Fratrumjraaerapudfe,  &  ^i*^ 
;Moim/^/^(r/4r.NouillLid<^;/^'^^'^^ 
greg.utQncm. :  dcbet  ergo  Abbas  0  ^^^^^ 


^  FVND  AMENTALIS 

'**/«oi  ^^"VQcarc ,  ommbus  negotia  Mona  - 
'Httett:-  vf^^^  proponerc  ,  univcrfos  aiidire. 

tanicf^  •  ^  ^^^^^ judtcaverit  j  non  cnim  prnf  - 
Vf^fc^  ^'P'tSanaus  Pjtcr^  ut  Abbas  faciat, 
^^iodmclius  iudicaverintFratrcs,  fed 
^"od  ipfc.  Stando  igiturrigori  Rc- 
Kular,  poteftdomosaut  fundosMona- 
^^crii  Abbas  iuvitis  Fratribus  alienare» 
^  tamcnignorantibus  &  inconfultis» 
^oafulto  dixi Jiado  rigortKeguU{p,Bene' 
icit  videlicetjquia  in  finguIisCongre- 
gationibiisdantur  icgcs  ,  juxta  quas 


4^35 

mittitur,  ut  cedat  privilegio  privatus  fi 
velit :  &  fi  ccflerit,  legis  obligatio  cef- 
fabit.  Ac primi &  ulcimi  ordinis Icges 
a  paclo  priv:ito non  pendcnt :  eflet  e- 
nim  mifcra  Publica-Kes ,  fipoffct  pri- 
vatis  contra(5libus  alterari  aut  mu- 
tari. 

XXVIIL 
Deliberalitate* 


fnturetiamvotadccifiva.    Scdquid    P\IvusPii^referipfit,Eos,qui  cxlibc*  DCCCLVii 
^'cendunierit  delllpiano  ?  EjusRe-    -■'-^ralitateconveniuntur,  ini.d  quod 
l^amliabcrciocum,  ubivotaconful.   facere  poHunt  («i»iir«w  commode  ) 

condemnandos.  Vlptanusiibir,i^,adSa' 
bimim: 

Addidi  illud  commode:  inidcnim,. 
cjua:  facerc  non  pofl'ant,nulli  damnan- 
tur.  [  Sumpta  videtur  iftaRegulaex 
leg^  Siextranem  de juredot.  Cui  con- 
jungcleg..  Stquis  credtderit.ff,  depac.  & 
lc^.Maritam.ff./ol.matr,] 

Hinc  patet  donationes quae  ex  li-  Tromipo- 
bcralitate  fiunt,e{fe  infirmas,&  praeci-  nes  iHfir" 
pueinBohcmia,quaejubet,  utincau-  nue. 
tionib^  non  foiiim  confiteamur  debi- 
ta ,  icd  8c exponamusdebiti  rationcm 
&  caufam. 


num. 


XXVII. 

De  caufis  ohligatio^ 
Demodaa^to- 


"  ME^cexPraetorio,nec  exfolcnniju- 
'*eprivatorum,conventione  quid- 
^^^"i^immutandum  eil  i  quamvisob- 
'gationum  caufxpadionc  pofTuitim- 
'^^tari  &  ipfo  jurc&pcr  padi  Gonvcn- 
J<-xceptioncm;  quia  adionum  modus, 
,  vel  perPrxtorcmintrodu- 


g  ^^»privatorum  pactioninus 


non  in- 


atur;  nifitunc,ciuninchoatura-' 
inter  eos  convcnit.  Pomponius iibr. 
^^^^binum.  [  AliLhancRegulam. 


^^^crib, 
Mc 


un^PauIo.] 


ftionem 
quaein- 


^^^ova  Jliuisconfultus  qua 

^^^'■ifj  An-ne  lcxpublicad'.  pendcat  a 
^^«tra(5tuprivato?  Etr  fpondco.clfe 
j.  '^^UiIlas  Icgcs  latas  ob  bonum  pub- 
^^^^^  tantum :  elfe  nonnullas  latas  ob 
^^^um privatu tantum :  & tfTe  multas 
Pc  ^^^^^"^,4^^^-  Sccundiordinisleges 
^  '^^cntacontraftuprivato  ,  &  per- 


XXIX. 


Dt  vitiojo  frincifio^ 

Qllodinitiovitiofumeft,  non  po-  dccclvxii 
teft  traflu  temporis  convaleile- 
rc.  ?Aulus  libr,  8.  adSabinum,  [  Con- 
jungelcgem.  Qut  a  quolibet.  De  con- 
traheH.empt.ff.&c k^cm  ^.de  author,tut» 
ft'.&  lcg.  pcnult.hujus  tit.] 

Ubicumq ae  habct  iocum  ^ixCcrirVepra/cri' 
ptiocumpofteffione  malxfiJei  ,  hxc  pttone  cum 
Regula locum  non  habet.  Tunc  enim  mala fide 
poftclIio,quaffubinitiumobmalamfi-  vtde  num, 
Fff  j  dem^pj-. 


41+ 


THEOLOGIA 


fidcmTi tiofa eft,  tra(5i u  tcmporis  prar- 
jcribit  ,  &  jn  bonam  &  lcgitimam 
rr-ranfit* 

XXX. 
Demptils^ 

D c cc  Uptias  non.conciibitiis ,  fcd  con- 

iLix.        i-^fcnfusfacit.    Vlptanusltbr.  ^6.  ad 
Sahtnum.     [  Gujiis  vcr.ba  roborantur 
exlegc  \^.d€  condtt.dir  demonfl, 
An  obli^et     Fortc  ftando  Jurinaturalit  onfenfu 
protnijito    interno&occulto  potcfbMatrimoni- 
mereiH'    uminiri^funt  cnim  Autbor.s illuftreSj 
it.ruA?      qui  putant  hominem  obftringi  pro- 
mi(rioneinterna,nulloi<5hi  extrinlcco 
ftgnificata.    Sacramciitalcs  vcro  nu- 
ptiae  ineuntur  conrcnfuinternopcrft- 
gnum  cxtriniccmn  lignificato ;  5c  con~ 
-  cubitupcrficiuntur  confumantur. 

XXXL 

jyepotentU  ad  fr^teritum*  B€ 

impofsih 


vDCCCLX  T  TErum  cfTnct|uepa(fla  ,  ncque  fti- 
An  detur     '  pulationcs  fadum  pofle  tollcrc. 
iptentiaad  [  Tollere  enim  &  auferre  quod  Udum 
prxtert'     eft;hoceft,  facere  ne  fucrit,quodre- 
tiun}        verafuit.impolTibilecftrJ  quod  autem 
impofribilccft,ncque  pado,ncquc  fti- 
pulationc  potcft  comprehcndi,ut  uti- 
iem  adioncm  aut  fadtum(padum)  cf- 
ficere  poflTct.    Vipianus  libr.j^z.ad  Sabt- 
num.  [Conjunge  lcgcm  ^o.de  pa^is 
cumdliis:^ 

Tota  haecRcgula  ,  adhuncpotcft 
flllogismum  rcduci.  KuUo  conirailu 
fojfum  obftrtnp  ad  tmpopbilc ,  At  efficerey 
ut  a^tofucla  ,  facia  non fity  tmpopbtk  eli : 
Ergo  nidlo  contraclu adhoc pojftm  obftrtn- 
gt»    tt  hujus  fyilogismi  major^tamct- 


fincgctur  abhacrcticis ,  veracft* 
minor  dcbebitdiftingui.     Ad  ^^^^^'^^„010 
ritum  non  cffc  potcntiam  D  E  O  ;  ^^' ^j^jjcAt^^ 
go:  [  quoniam  D  EO  omnia  femf  e^^^^j) 
luntintcgra  ,  nec  hodieminus eft pO'^^^^? 
tcns,  qiiam  intelligitur  fuifTc  ab  a:t<rr' 
no  Scd  ti c hoc  ahbi.jNon  cflc  homini» 
lubdiftrnguo.    Non  cfte  phyfic.i  con- 
ccdo  i  non  efle  morakmfJu  virtualem^  /tf^fl» 
nego.    Exempio  diftmaionem  ^^^^^' pfjjfice  ^'^j 
cido.    Nonpotefthorno  faccre  ,  ^\ygrali^f^- 
fputius  fucrit  v^re  &reanrerex  thoro 
legitimo  natus :  atpotcftfacerc,  t]UO^ 
fucrit  moraHter  &  virtualitcr.nam  h  ^^' 
Uim  Icgitimct,cfHciet,utitafc  babt-at, 

ac  fi  ex  matrimonio  Icgitimo  fuiftct 
ccptus. 

xxxn. 


Defirvls :  d^dehomintm^^f^^' 
litate. 


QUod  attinctadJusCivilc  ,  ^^^'"^^^^^, 
pro  nulHs  habcntur;  non  tamen  ij^  ^ 
&  JurcNjturaH.    Qiiia,  ^^^°^!^^^'^[  Jies^ 
Naturale  attinct,  omnes homincsa?'  ^^^^ 
qualcs funt.    Hpiamu  Ithr.  43. adSahfi^ 
num. 

Servos  in  JurcCiviHiiuIIos  cfTcve- 
rum cft ;  nam quod ad  publica attioct, 
ita  fehabent,ac  fi  in  rerum  natura  non 
cflent.  Intcrim  hoec  ratio  contra  nH- 
lirar^&folutione  indigcrct:[QiJO^"^ 
eft,nonfcitur,  non  tiiftinguitur  ,  no'* 
vcnditursuon  emitur ,  non  cuftodituf» 
non  cond?mnat«r,non  abfolvitur. 
in  Jurc  Civili  (ianturicges,utfcrvico- 
gnofcantur  &  drftinguantur ;  fcrvi  vcn- 
duntur,cuftodinntur,condemnantii^> 

puniuntur,abfoivuntur;fci'viig^^"^^^ 
Jurc  Civili  non  funt  nihil : 
non-nihil,hoccft,  aliquid  ]  J^^^ 
objcaionem  dcdi,tu  tantum  lubicf"^ 
foluiioncm,  ^ 


FVNDAMENTALIS.. 


Atqiilcqiilddicat  Ulpiamis  omncs 
"omincs  ftando  Jiiri  natiuali  cdcx- 
quales,  cft fallum.  Quoniam Ihndo 
T^nnaturali ,  Pater  &  pilitis  ,  A vus  & 
^cpos  (ctiam  Maritus  &  Uxor)  ctiam 
^iiens&:  lmpcritiis,>prtis  &  D.bilis, 
Sencx&:Juvcnis,Expemis&Ii!exper- 
J^^Sj&c.  fiomincsruiu,  Sctamen  srqua- 
*csnon  funt.      "    '       '  ' 

^  pi  obabilis  fententiaapud  Phy- 
J:'^^^^  Virum  Focmi{iamc|uc  diitcrrc 
'^lhie  f  ^^^i^*^ada?c]uata,  &tamcn  harc  diffe- 
^^ntianec  vivilisnccmomlis/ednatU'- 
l^lis  eft.  Etcapofir.aVuifubftantia^ 
^terfuntmajoresfcemmis.  Etcane- 
S^fa.  adhuc  manentilh  accidcntaliter 
^chorcs  &:  majores  ,  &  hocab  omni 


J^rehumano  &  civili  prxcifi. 
do  probabilis  fententia,quac 

f ^^^^'^cceitaHs non  cfTc  iqualis  per- 
ptionis;  &:,fiadmittatui  fcmcl,  ncc 
/^^^i  fc  Viri,neciiitcr  k  i asmiiiaccnmt 

XXaIIL 


1  fic 


J^  co  ,  quod  vel  is  quipctit,vel  is  a 
^^S^opctitur,  iucro  faaiiriis  eft,duri- 
J^aufa  cft petitoris,  PomponiusIil/r.iZ' 

Eft 

jj^  ,!.^^*'^cntervera:namreusn!hi!  a- 
"^um  ^^'^^"^'^"^?^^  •  &a(floKinccn- 
Q    P^^^^aturus  cli,  non  qualitercum- 

Prob    ^^*^"^'   ^^^^  aax)re  remiplcne 
aijtc  rtus  in  po^fe/rione  faa  ma- 


XXXIV. 


s 


^^^^^erpretmonecontrdEluum. 


P<^t*  in  ftipulationibus  &  in  cx- 


con;radibu.s  id  fcquimur  5 


quod  af>um  eft.    Aut fi non nppare-  CmfuetU^- 

atquidndum  cftjerit  confcqucns,  ut  tudmi 

id  Icquamur,  quod  in  regioncjin  quaj?''»^"'»- 

actumcft,frequcntatur.  Qiiidcrgo, 

fi  ncque  regionis  mos apparcat ,  qu»a 

varius fuit ?  Ad id^quod  i-ainimum eft, , 

redigcndafummaeft.  Vlpianuilibr.  45, 

ad  Sabmum.   [  Varias  hic  Icftiones 

in  libris divcrfisrcperio,  fcdquiaf  n- 

fum  non  altcrant  noneftcur  illaspro- 

ducamus.] 

Omniafunt  clara,  &  abaliisRcgn- 
lis  depcndentia.      Standum  enim  tsb 
contra^uumlitera,  ubinondetur  tncon^ 
veniens  ,  ut  omnes  Juris  periti  affir- 
mant.    Morcs  Regionis  mcrito  ju- 
bcmurrcfpicere, quiaut  habetCano- 
n  ic  i  J  u  r  i  s  R  e  gu  I  a  V  L .  I  wjj^>/V/ w/f « i 
riSjquodeHvero-Jtmilim  i  velijuodplerum- 
quefieri  confuevtt,    Nota  illudj/^/f^ir»;- 
que,    Nam  fi  regionis  moscft  varius, 
adhuc  ftanidum  cft  rebus ,  qiwc  fiunt 
plerumqj.Quodfi  nihil  litquod  plcr&- 
que  fiat,tunt  minimum  eft  raeienduniv . 
qiria  habemus  in  Jurc  Canonico  Re- 
gulam  XXX.jubentem  ut  niimmumin  Favendum 
obfctirisfequAmur.    Sed  refpcif^u  cujus  estfimper 
debet  minimum  clTe  ?  RelpcAu  pof- ppjftjjbn} 
fefforis  omnino. 

XXXV, 

Dewodis ,  quibus  iollhur  obli- 
gatio^ 

Ihil  tam  naturale  cft,qnam  eo  gc-  dcccj.X7. 

ncrequidqj  diftolvere,  quocoDi- 
gatum  cft.  Idcovcrborum  obligatio 
vei  bis  tollitur,  nudi  co'  fcnsus  obli- 
gatio  nudoconfcnfu  diftolvitur.  Vl- 
fjoim  libr.  48.  ad  Sabmum,  [  Nimi- 
rum  ex  lege  ,  Anjtis  utilis,  Deacceptt-- 
latton.J 

ErgQ^ 


THEOLOGIA 


41  s 

Jin^USt  £rg04nc"jitiftruiiienti  privatiobliga- 
generattO' f^2tio  ^^qyi nifiinftrumcntoprivato  rc- 
nisytdtftnt icindcturr^  &iriftrumenti  publiciobli- 
eriam  cor-  gatio  linftrumento  publico  dibcbit 
ruptionis  toUi?  Sicvidcrcturdiccndum  cx  analo- 
Jpscies  f  gi^  .  at  rcrpondco£]uamcumc]ueobli- 
•gationcm  undecumq;ortam  tollicoii- 
Oww/W^^lcnfupartis^itacxtenuscxpreflo  ,  ut 
contraiiuu  ponitadaequateprobarf.  Sedhocip- 
incepito  &  lumpDteritlege  aliqua  liumani  iimi- 
defitiofub'  tari,&  tuncilliftarcdebcrem,  quifub 
eii  huma-  imagcrent. 
legibus» 

XXXVI. 
T>e  culpa. 

Dccc-  ^^Ulpaeft,  immifc^referei  adfcn5 
Lxvi.  V-Vpertinenti.  r  omuslihr,  ly.ad 
Alienami-Sabinuni, 

verfttra-       Etfihoccuipa ,  quampaucihodie 
^tamuf,     inEuropaciilpacarcnt.  Omnesalic- 
propriane-  naagimus^^v  tif^opriancgligimus,&du 
gligimuu  niilcsEcclcfiafticatradat,miIitariaEc'- 
ck fiafticus,ruftica  Aulicus,&  paganus 
politica  ,  tota-Kcspiibliua  pcnciita- 
tur. 

xxxvn. 

De  condemmuone  &  ahfolutione* 


t)CCC- 
LXVII. 

An  excon' 

demnandi 

poteftate 

pottftasah' 

folvendi 

inferaturf 


Emo,quicon^cmnare  potcft,ab  • 
i-^  folvcrc  non  potcft.  Vlpianmlibr. 
^i.  ad  Sabtnum.  [  Con)ui)^c legcm, 
t.umquidejurUdi(lione.  .Lcgem,(i  J udc  x 
dereludic, 

EthjccPropolitio  ftando  Ju;  i  natu- 
rae vera  cft;  aiftandopolitivoMorali, 
non  videojcurnon  po/fic  concediali- 
cui  meracondcmnand!  faci;kas?  Pa- 
goruin  &  minorum  Communitatum 
Rcftorcs  in  multis  Provintiis ,  capcre 


reospoffunt  ,  femelcaptosabfoh'^^^ 
aut  dimittcre  nequcunt. 

xxxviir. 

Deh^rede,  xj^ntantumrernnfi^^ 
.  etiam  rrimimm  &  pcenarum  Jit  hd' 
res?  Ai:  etiam  'virtutum  & f^^' 
ntiorutn? 

Slcuti  pojna  ex  dciao  h^restcnen  P^^^^^ 
nondrj>e^ti  it;< nec  lucrum facerCj 
fiqiiidcxca  rc(nempe,  cxdclicS^)^ 
cum  (nempc,  dcfundhim)  pervcni»^^^ 
Vomponius  Uhr.i^.ad  Sabinum.  [  Et  ^^'^' 
juiigclcgcm  izdeobl.&aa.']^  j^nf^f^: 
Maitafcquercnturomnino,  n"^  AtAi^^^^ 
Rcgula   univcrfai:tcr   admittcrctiir.^  v^^/- 
Nan),fiP  trus  occidit  Kominem,cj"5 
hacrcinan  tcnetur  hoc  crimine  1  ^^.^^^jiif^' 
debet  rcaliter  aut  perfonaHtcr-ob     ^^^^  ^fi 
puniri. 


.Ego,nobiUadhoniicMi"J-^^^^^^^ 
Pctrus  aureosmiUe  rcccptui  uscnc»;»^^  ,'i(lC'>^'  1 
viveict,  nonpotcriiiliosiiafrcslu  ;  r^^^^jr//' 
,^^(1  O/»-.-: «^-.^«-r /«ti  iin  pol'^'  ^j^0tj^ 


pcre  poft  Petrimortcm,,  cti.im  | 
■Jcntcnriailla,  qu:sdocctp.ctiaci'ii^'|'^^^^, 
num  debcrc  fol vi.,  &  peccnrc  "^o'^^^.*^'  ^,? 
ter,oui  mcrerrici  nut  dft'  fino ftip-'"^' 
•peccaiorun  no.  foiverit.  m.Afifi^k 
Scdquiade  Virtutc  diccnius  ?  '^^^^(rittnff^, 
tionis  paritas  poltularc  vidctur,tit^  ^f/.<"'^' 
dcm  virtutis  ratio  fit.  At  nimium  yjrti^ 
.hoc,&tamcnilIatumlcgitime.  rgjitfb^ 


xxx.x. 


De  omisfione  culpAhili» 


TN  omnibus  caufis  pro  ^a<5lo  acop  ^^^^^,  /' 
iturid,inquo  pcraliummoralM^^^  /;^^' 
m  i  n  u  s  fi  at .  Pomponim dtbr .  3  z .  ^«       -^^  h*j 


Poffct  vcrbis  inagis  dignis  ^ 


1 


vitio 
>trtf. 


\6 


^1} 


FVNDAMENTALIS. 


H 

^jiofa  Scholaerigoremhscfcntcntia 
•  ^'''no»^^A  Quicnim  cum  altcriusinju- 
*mi^o,  '*^^^<^um  aliqucm  doiosc  omittit , 

!^J^dem  moralitcragerc  diccndus,  atq; 
5*^  W/o.  ^'^^^  h abcrcac  fl  rcvera  adum c - 
k?  umdcm  agcrcct  quam  obremilla  ip- 
^f^itio,  ^^Qniiffio  virtuahtcr cftopcratio. 


417 


XLll 


Tiefuriofo&frodtgo. 

•  iH^noii, vclcjus,  cuibonisinterdi- 
<^umfit,nullavoluntas  cft.  Vompo- 
^"^^th^^^dsabinuw.  [  Conjungelc 
%ni^      p       ''7«'«  pluviaUrc.] 
%vely^^pj.  ^^^icula  r^/  fumitur  conjundive 
^"'i/fcftc?/,  cidit^*  ^^P^  apud  vetcres  ac- 

Furiofum  componit  cum  prodigo, 
bona  prodigcrc  fit  furor  &  utri- 
i  ^  ^oluntatcm  nceat :  oriori.  auia 


^^j*"  bona  prodigcrc  fit  furor  i  &  utri- 
^'^^'^ti^  ^^'^  ^^^untatcmncgat :  priori,  quia 
'^m^tit  t  .^^^^^^^e:poftcriori,quiaIibcrta- 
^ittu.,:     ^'^l^^nonrat^tjebmitur;  &iilavidc- 


^''^^bcrtate:pol 
^"^««/«  t^''l"^^oncarct,£bu 
'  ^''cafcrevirtualitcr, 


XLI. 

^^A61orec!rreo:  caufiob- 
fcura. 

^J^ndcbct  afioriliccrc,  quodrco 
rai  ^^"^^'^"^ittitur.  In  re  obfcu- 
adv  ^  "^-  ^^^^^^^^  repetitioni,  quam 
^^^'««?«^°  ^ucro.    \1ptanusltbr,i6.  ad 

f5..^^^^qucTLcguIa?parsdoarinapof- 
a^'^  ^^*"<iatur :  in  omnicnimdu- 
Cunl    •'^"'^  propoffemonccertaeft. 
PonclT^"^"^  ^cus  antcaccufationemin 
bio  c  ^^'^^ innoccntiaslit, in  omni  du- 
tio.r^^^^^millicft.    Etcum  rcpcti- 
"\'^U2poflemonifaveat,  adven- 
'°cuicumqucIucroantcpo- 
ncndacft. 


Ve  ignorantia. 

QUi  in  altcrius  locum  fucccdunt,  dccc- 
juftamhabctcaulam  ignorantia:,  Lxxn, 
An  id  quodpctcrcturdeberetur.?  Fi-  ^gnorantta, 
dcjufTores  quoque  non  minus  quam  invmcibi- 
harredcs,  juftam  ignorantiampoflunt  ^f^» 
allegarc.  Ha:c  itadchsrccicdiftafunt, 
ficumco  agctur  ,  non  cnim  fi  agat:^'^,?^  quan 
nam  planequiagit ,  ccrtuscffedcbct,^od^«f» 
cum  fit in  potcftate ejus ,  quando vciit -guomo - 
cxperiri.  Et  antc  debct  rcm  diligentcr  ^i^do. 
cxpiorarc,&tunc  ad  agcndumprocc- 
dcrc.  Gajmlibr.  C.ad Edilium  Provinciale. 

Ategohancvolorationcmpcrpcn-  Jfffpugna- 
di,  vidcaturenimmihihaeceircargu-^«''/-''<:fi^f- 
mcntaparallcla.  ^gula. 

Primum.  Ador  ob  i.nfuperabilcm  aciore, 
i^norantiam  cxcufari  no  potcft;  quia, 
<:um  fit  in  potcilate  ipfius  inftitucrc  ac- 
cufationcm  fi  vclit,  &quando  velit,dc- 
l)ct  cffe  cc,rtuspriusquam  adagcndum 
proccdattjl 

Secundiim.  HsBrcsob  infupcrabilem^^ 
ignorantia  cxcufari  non  potcft  ;  quia, 
cum  fit  inpoteftatcipfi^acccptareaut 
rccufare  hereditatcm  fi  velit,autquan- 
dovclit,  dcbet  clTc  ccrtus  priusquam 
hxreditatcm  adcat.  [  Quod  fi  a- 
liquis  fit-hsres  hodie  ncceflario ,  ita  uc 
acccptarchxrcditatem debeat,  camq; 
rccufarc  nori polfit ,  dc illo  non  vcrifi- 
cabiturrationisparitas.] 

Tertium.  Fidcjulfor ,  ob  irifupera-  Oefide juf' 
bilcm  iguorantiam  cxcufari  no  potcft ;  y^rf. 
quia ,  cum  fit  in potcftatc  ipfiusfidem 
fuamintcrponcrc.aut  non,  dcbcteffc 
ccrtus,  &  bcnc  explorata  habcre pcri- 
cub,quibus  fc  exponit,priusquam  fi- 
.dejubeat. 

Ergo,  vcl  harc  omnia  triafimul  dc- 
bcbunt  aflcri,vd  fimul  negari;  non  cr- 


41 X 


THEOLOGIA 


go  Gajus  aliterde  turrcde,  &  fidcjiiflb- 
re  ,  &aIiterdeadorc  potiiitph.lofo- 
phari.  Ergo  vcl  illc  coirigcndus  erit, 


vel  cgo. 


XLIIL 


DCCC. 
LXXIII. 


i3///,una 
tantiim. 


DCCC 
L  XXIII. 

rojfadio- 
ncm  ina- 

lufutbus 

rx-rtUfAciri 


An  hdcfit 
rera  Kegn 

ur 


Beconcurrentibui  defenfionihm:  ^ 
de  AEiionibuc  ^ 

NEmo,exhis,c]ui  ncgant  fedcbcrc, 
prohibetur  ctiam  alia  defenlione 
uti,  nid  leximpediar.  Qj.i  o  t  i  e  n  s 
concurrunt  plures  adioncs  ejusdcm 
rei  nomine,ana  quis  cxperiri  dcbet.F/- 
ptanus  libr.  iS.ad  Edtctnm. 

Et  mcrito  ,  nam  ^ui  mulrisfimula- 
ftionibus  cxperirctur  ,  univcrfa  can- 
fundcrct,  &nunquampoiritintentuii* 
fuumprobarc» 

XLIV.. 

De  h^rede^ 

TOtiens  in  hxredcm  danfus  a<5iia- 
ncm  dc  eoquoJ  ad  cum  pcrvcnir, 
_  quotiensdcdolo  defundi  convenitur, 
non  cjuotiensdc  luo.  Vlpiatm  libr.  19 > 
adEdtdtm, 

Namjfipoftcjuam  Petroinh^rcdi- 
tatcs  fucce{feris ,  invcniatur  cumdem 
Petrum  miilc  aureos  Pi  iderico  debcrc, 
dabitur  in  te  a<5iio,  utfolvas nimirum 
Friderico,  non  exbonis  tuis  ,  fcdex 
bonis  a  Petro  fufceptis.  At  jam  mui- 
tis  cftlegibus  ftatutum,utfi  femei  quis 
haereclitJtem  acccptct,crcditori- 
bus  omnibus  tcncaturfa- 
tisfacere. 


VL- 


S0 


00 


De  fignorejepofito.precarioy  empt^- 
onejocatione\  drdeconvcn- 
tiombf^, 

\^Ec^uepignus ,  nequc  dcpofituiii» 
ncqueprccarium,  ncquc  cmpti^» 
ncquc  locatio  rci  fuar  confiftcrc potci  • 
PrivatoRum  convcntio  Ju!»  publi- 
co  non  dcrogat.  Vlpianmitbr.  ^G.ad^^^' 
ctum, 

Ex  hac  dodrina  muhicafnsdilii<^^' 
dari  poterunt:  quorum  rcfolution^^ 
coiifarmabitTiti4ius</£/>i^«.  • 

XLVL 
Depcena. 

Qllod  a  quoquo  poena?  nomin^ CJ« 
adum  eft,  id  eidcm  rcftitucre  ne- 
mocogitur.    Gajitslibr,  10.  adEdictU  ^ 
mvtnctale.  [^%T\tw\. deptgnor.]  pp''\^ 

Scdobiicis.    Id  tcncris  rcftnucr^j  ^^y,,;, 
quodcxadumab  invito  domino^  »^  f^^r' 
quod  pcBn:rnomineaPctrocxa*3^'  '  ^itn- 
ab  invito  eft :  Ergo  tcncris  ad  reltit"' 
tionem.  . 

Kcfpondco  concedendoma')orc  j 
&  negando  minorc:  qui  enimin  non  gutdf 
rcpublica  dcgit ,  noftras  leges  accep^  ^,,^4 
tac,&quiacccptatlibcre,noneiti  r^^^^.^is 
tus.  Quod  fipoftca,  cumcondcnj^^  W^^ 
tur,invitus  fit,&ad  foKitionem  debca^ 

cogi,  virtuaHtcr  invitus  non cii[  ^  ^j.^ 
nim  phyficc  noJit,  cenfcbitur  virtu 
tcr  vclle,qiiia  vellcfolvcrc&n^^^'^  ^ 
cai-etenetur. 

XLVli 
Deconflioy&joci^s 


COnfiLi  non  fraudulenti nuU-'^  ^^i. 
iig.tio  cft.    Ca^teriim,  ^^^^'^^^^,  ^rrt^"^'' 


iHaob 


^alli^itas  intcrccfTit  ,  dc  dolo  aftio 
compctit.  So ci  I  mci  focius,  mcus  fo- 
^i^snoncft.  Fipianus  Br.  ^o.adEdt- 
^'^«^».    [  LxTmmI  demand.  Videlc- 

'"i^^im  lu  ^^"^"^"^^  homines  mal/.  &  malc. 

,  ^^'^^.cumfincere&exprudvntiarma- 
«//ft^  '  fraudulcntcr  &c  dolosc.  Con- 

tcinmatcria  gravifCmi  ,  dixifti 
S^^odrcnticbas;&utbcncfcntires,ad- 
"iDuifti  d:bitam  diligcntiam;&  tamen 
malcTiiccefTit.  Ancontratc  adu- 
^"s  (um  >  minimc.  S  ^d  habiturus  gra- 
^aspotiusjcjuiavoluiftifaverctametfi 
^^cucris  pcr  accidcns.  Si  vero  mali- 
l.^osc  fraudulcntcr  &inridiorcprocer- 

'**^'S,tUnr  inr>rit-,\  r/-\n/-! iicri  noftcm. 


•tunc  mcrito  conqucri  po 


llUid  Philofopliicum  Axioma,  Oua 
^adem  um  ternosfunt  eadem  hiter  fe. 


FVNDAMENTALIS.  419 

dcficit,aaiiseiusmodiconrentur  non  ^^^^'^hf 
cfle  moralcs.    Adus  primo  primos  3  "^^^^'^^^ 
qui  antc deliberationcm  fubrepunt ,  a  ^^^^^^^^ 
fecund^primis,  autct.am  aprimo fe- 
cundisdilHng;uimus,ut  nuHomodoii-  ^^^P^^- 
beros,  afcniilibcris,  &  picncMiberis 
diftinguamus.    Ettamen  ,  quiaha-c 
fpcculativc  intelliguntur  ,  &vixpo{- 
funt  in  praxiperfciitcntiamtraclari,!- 
dco  Cacfarcs  confilioPauli  &aliorum 
Jurispcritorum  n-mnududi  ,  ftatuc- 
rant,ut  q\iidc]uid  cx  caloreiracundiae 
fit,  li  brevirctradctur^moraiiterin- 
fectum  dicatur.    Moralitcr  inquam  Aliiidefl 
cjuoad  homincs :  poteft  cniir»  contin-  hominumfi^ 
gciein  aftu ,  brevitcmpotc  clicito,fu-  tnh/ma/y 
iffc  dclibcrationcm  plcnam  ,  quam  aliudDeL 
non  prjcf  imunt  legcs  ,  quae  de  oc- 
cuitisnon  judicantthrecle  ,  fedindi- 
redc  ,  &  prout  ab  :Cxtornis  indican- 
tur. 

An-ncficut  dcfurorciracundiap,i-  nrcc 
ta  etiam  de  mctu  &  concupifcentia,  Lxxviir. 
aut  ctiam  cbrictaie  ,  poterimus  phi-  De  pitrhu' 
loiopha.  i  ?  Katio  par  opitulatur ,  fi  le-  te ranontf, 
ges  ubiquc  favcicnt.    Sane  mctum  M^r/t. 
cadcntrm  in  conftantcm  verumrcvc- 
ra  rolicrclibcrtatemin  multiscafibus 
Kcclc(iaRom3nafupponit;autii  rcvc- 
ranontollat,tollimoralitcrlibtrtatcm 
conccdit.    Dc  Coccupifccntia  niliii  De  Concw 
legiin  Hccieliafticis  autCivilibus  t^-pificnn^^ 
bulis  ,  quod  ifti  dodrinac  fuccurrat  ; 
non  cnimnaturalitcr  accidit  ,  authu- 
manitusftatuitur,  ut  concupifcentia, 
quae \n  conftantem  caderet,mcntem  i- 
ta  excoccct  ,  irt  iihcrum  arbitriiim 
^  profcribat.  Etdc  Ebrietate  ?  OmnesDf 

^"h^^  bati^'^^ '"^^^"^^"cpafTiones&peitur-   iJi^"^  condemnant ,  &  mcritb  ;  un- f4rf. 
^P^^^   miri^"^^ '  .^'^*  liberumaibitriumdu-    de  cbriorum  crimina  bigpunirc  prac- 
''''^'^uia^dV  ^^^^^^^^""^^^^ '^^P^""^'  ^    cipimur  ;  iterum  ob  malitiam  fpc- 
!>         ^ricicntc  libertate  ratio  malitia:    cjaicm,qiiamhabenti  iterumobgene- 

Gggz  raieni, 


^^nionftravi  cHc  faifum ;  ciusquc  fo- 
^'^sfaHasclTe  convici  loco  aptiorc: 
5i!^^"ainteripfasefth3Ecaflcrtio,  Qui 
{^^fif^ijuni  tertto,nofunt  focijiuter fi;^- 


^^^agam  Ulpiano  .  quod 
^.f^namfuo,  adeoque  magi 
"-^onfinnct. 


mcawi  do- 
gno  teftimo- 


XLVIII. 
I>e  cdore  tracundije* 


Q^icquid  in  cal 
^a<fit,vcldicitur  , 


calor€  iracundiaevel 
nonpriiisratum 


^  'M^^^rn  fi  perfcverantiaapparuit  ju- 
^.^^^^^  animifujfle.  Idcoqucbrc- 
P«  /^^^  '  "ccdivcrtiilevidctur. 


42  0 

ralcm  ,  quam  ab  ipsa  ebrictatc  rcci 
piunt. 

IL. 


THEOLOGIA 

Et  cft  propofltio  verl/Tima:  nic^  pfgprtOr^' 


DCCC 
LXXIX. 


cimusob 

bontipublt- 

cum.quA 

omtttere' 

nmiob  pri 

vatum. 


DCCC 
LXXX. 


De  Sacri 
Romani 
imperijPa 
ce. 


DCCC 
LXXXI. 

Aliud 
uctpm 


Ve  circtmzentione. 

ALtcrius  circumvcntio  ,  alii  non 
prsebctaiftionem.  Vlpiamislibr.^^^ 
ad  EdicJum,  [  Atnotaobitcrnorunul- 
los  putarchancRcguIam  nonjam  cx 
lIIpiano,rcdexCajodefumptam.] 

£am  fic  intellige,  ut  ncmo  coiac^ue- 
ri poiTit,  quodPcirus  alium  circumve- 
.  nerit;  nimiriim,bonum  privatum  rc^ 
fpicicndo  :  atvcrortTpiciendopubli- 
cum  benc  poflumus  contrapcccarain 
.  alios  commifla  proccdere.  Vidc 
tradr.  detutel. 

L. 

Befermijftonenon  lihera. 

CUlpa  carct,  qui  prohibcre  no  po- 
tcft.  Vaulus  (  vel  ut  alii  volunt, 
Vlpianus)iibr,  59  adEdt^um.  [ExTitul. 
dcnoxaiJ] 

Etquidem  hac  unicaRegulaGcr- 
mano-  SuecicaPaxJn  qua  tam  multa,& 
•  tam  magna  pcrmittuntur  Hxrcticis  , 
fubftruitur.  Nam  culpd  carent  Catho- 
lici,ciim  Hcterodoxis  permittunt.quac 
prohibcre  non  poffunt.  Sed  quia  dc 
haccgomateri&  librumintcgrum  fvti- 
pfi,  ad  alia  tranfco. 

LL 

Deeoy  qtticapit, 

I^On  videtur  quifquam  id  caperc, 
JL\quod  ei  nccclVe  cft  aliireftitucre 
(hoccft.  darc.)  Gajus libr.ifMedicium 
Provinciale, 


nimincujusmanus  conIignas,qu^'-  ^^^^ 
fclmo  dcbcnx  neccflario  reftitui ,  i^^".^ 
vidctur  caperc;:  quia  proprio  ^^^^' 
ncnih.lcapit;&ideo  utkholaflice'0- 
quar,niltil  eapit««^«<7//,fc  d  ut  quo>q^^^ 
nihil  fibi ,  nihil  pro  fe,  fed  pro  ?cv  o. 
[Confirmatur  ha:c  Rcgula  cxTitui- 
bon.pojfeff.l 

ur. 


Denon-defenfione^ 

NOndefcnderevidctur  ,  nontan-j^j^xsif- 
tum:quilatitat,fcd  &is,  q,"»P^^^' 
fcns  negat  fc  dcfcndere,  aut  110 , . 
fufciperc  aaioaem..    VlpianM  itbr.^^'  ^inC 
adEdiaum.  .  ^J''""'" 

Et  qui  non  defendit,fi  habcat     .^^^  U' 
dcndi  obIigationem^ofFendit:undei 
Patrum  vetcrumvox,  siproxiinuni» 
defendtpj  occidijlu 

LIIL 


De folutione  indehitl 


CUjus,  pcr  errorcm  dati  j^xX»^^^' 
eft,cjusconfultodati  donatioC^* 
Paulushbr^z.adEdilium.  [ExTitul. 


quidinfraudem.]  fJaiH^-^^ 
Eft  obfcura  &  ambigua.    ^  ^^^^f^^"' 
poflltficcxponi  :  liie ,  n^^^^^^'^]^^nc 
per errorem dederat ,  poreft ^^f^^^^^^l-^^i^  .ff 
eamdem  potertt  eidem  datarto  ^^^^^^J  t^^. 
ctimquedonare.    Pofl-ct  &  fic :  ^'^tdt^'^*' 
Itqtiidpn  errorem  dedent,non  ^^^^"^  ^^^d 

donaffejedpoffe  atit  debere  rf^f^^njil 
fttUudconfultodedertt,cenfendtisesf 

naffey  &tliudnonpoprepe' 

tere, 

^)o(^ 

LlV 


FVNDAMENTALIS. 


421 


LIV. 


LV.. 


t'S 

H,, 


JoU 


T^eiurls  transUttone^ 

£mo  plus  juris  ad  aliitm  transfcr- 
rcpotell:,  quam  ipfchabct.  VU 

obiicis.    Blafius  devotus  riifti- 
^*^^  J^olcbatagrum  ,  cxquo  Parrocho 
P^tndcbatdccimas;  moritur,  &:il!um 
"^'^ftamcntoicgatMonaftcrioDircn-^ 
^^""g^n^i;  quodOrdinis  Ciftcrticnfis 
•  Hocilliim  colit,&Parrochonon 
^°^vJt  dccimas.     Ergo  falfa  cft  Ulpi- 
^|^iR.cguIa:  falfumillud  Axioma,  Ne- 
^^"^^^quodnon babet ;  Blafius cnim im- 
^  "^cmidccimisagrumdcdic,,  &ob-^ 
°^-umdccimisliabuit. 
.^^^pondeo  nihil  concludi  contra 
Uj  P^^num :  quiaBlafius  immunitatcm 
^^^mnechabuit,ncctranftulit,  fcdme- 
^     conditloncmappofuit,  quapuri- 
^^ta  habcrct  locum  Priviiegium  a 
CQ  ^^^,^^'^^^"11^  Pontificibus  ,.  quo 
is  ^'^^^^^"^utCiftertienfesexagris  fu- 
.^"^tione  aut  emptione  adquifitis 
v^nt^^^  ^cclefix  parrochialinonfol- 

'  9u  ^tianr  TTota  fa?pc  continc 
jl^j^^^^^^oatiofitplcna.&tamcnmi 

I  ^^^^''^tdonatarius,  qua 
^•^tiif     •  ^  '  vidclicet  fi incapaxiit. 
Jiidic '      ^^^^  anncxi  fint  tot pagi .  & 
nita  !f  ^^^'^jn^ihs,  aiitL^gionaiiidig- 
A  '''«illafaccrd    "  "  '  "  " 


ngcre 
minus 
uam  dona- 


Vcis  & 


doti  donctur,  hic  erit 


'  P^gorum  adncxorum  domi- 
^iX'  ^^^^  ^amcn  Lcgionariusnec  Ju- 
ni,5*  ^^^^  faccrdos  cfle  rcrum  domi- 
^  ^cft:  atincriminahbusjusdice- 


^ere, 
'^emdu, 


^^^os  captte  damnare  ,  lcgio- 
cere  &  militram  profitc- 
rinon  potcft. 


De  eo  quifuo  iure  utitur^ 

NUIIusvidetur  dolo  faccrc,quifuo  DCCC 
jurc  uiixur.Gajutltir.zJeteJhmet,  LXXXVL 
ad Edtffum  Vrbicum.  [  Et  hic  libcr  ab  a- 
liis  de  legiitis  vocatur:  fcd  eoi^em  fcnfu.] 
Confonat  Titulus ft quis omijf.  caufa te^ 
flam.\ 

Lijuriam  multi  cumincommodita-  Injuria  di- 
tcconfundunt  :  &pcrpcram;  qui  ^-7?/"^«'^«»' 
nim,quae  fua  (urrt,poftuIat,  incommo-  tncom- 
dus  creditoribus  cft,  &tamcninjurius  moditate, 
non  eft. 

Nulliprofcdoinjuriamfacit  ,  qui  ^w^^^^^^^- 
fuo  jiire  utitur;  at  pcccat int^rdum,./?^>". 
qut  fuajurc  abutitur;  undcf«pfit 
cxordium>illud  Axioma,  fumjjitmitii,  Summttm 
fummainjuria.    Suojurc  utitur,  c[u\  6^ ritmium 
ncgat  oraiiti  pceuiiias,  qiiibus  ipfe  i«^- 
noncgct,  6.:il!ccgct  :  fuoquiamu- 
tuario  clapfo  tcmpore  mutuumrcpe- 
tit    etfi  non  fit  illius  clapfa  neccfti- 
tas  ,  &  fibi  perindc  fic  rcmiitcrc  vel 
rccuperarc.  Et  ut  vcrbo  dicam:  qiio- 
tics  nabco  jus  ad  faciendum  aliquod  , 
quod  mihiinutilc  ,   &proximo mco /'^rr^if^ 
pernitiofum  ,  fi  illud  fcccro,  )in' c  contracha- 
mco  abutor,  &  pcccocontra  Chari-  rttatm. 
tatcm. 

LVL 

Veduhiis. 

SEmpcr  indubiisbenigniorapraffc-  DCCC 
rcndafant.    Gajiis  Itbr.  3.  ^/f    (f^- LXXXVU 
tis  adS.diclum  Vrbicum,  f  Alii  citant  libr. 
Z.de  Teflamevtiiy  &c.  j 

Et  hanc  Regulam  veram  non  duhi-  corrigitur 
to ;  puto  cnim  in  dubiis  pro  poffcfTio-  bacRegula, 
Ggg  3  ne 


411 


nc  judicanJujfivc  fentcntia  benignior, 
fivefevcrior  fit.  Nam  ciim  dubitatur 
de  praf cepto,rtatur  pro  libcrtatc ,  qliae 


THEOLOGIA 

caedem  aut  fimiles  PofiiIonc<;  rccnr- 
runtjiclege  Regulam  LIV. 


ojwwf  priorprsEccpto :  &cum  dubitatur  de 
f/f^^/o/^^M- ^^ifpcnfatione  ,  ftatur  pro  pracccpto, 
^dtmpro'  quod  dirpcnfationc  prius.  Sed  hoc 
pojjej^tom  jam  fajpc  monui,  quodjudico  verum 
^^^-  &ccrtum. 


LX. 


Demandato, 


LVn. 


exigittfr. 


m  c c  c  'DOijiafldes  non  patltur , utbisidcm 
I  vxxviii.  Dexigatur.  Gajtts  iibr.  \  8.  ad  Edt6ium 
ouu^ttbo-  provtnaale. 

najides  ^  Nomine  bonxfideinon  Keligioncm 
CatlioliCvim,fed  prudcntiam,  aequita- 
tem^incentatGm  intclligimus :  quae 
noi-JBcrat ,  ut  idcmdcbitum  bisexi- 
gatur,auteadcm  pcenabis  luatur. 

LVUL 


?  Empcr,qui nonprobibet pro Te  tO' 
*^tcrvcnii  c ,  mandare  crcditur. 
&  fic]uis  ratum  habucrit,quodgcftuj^^ 
cft,obftringiturmandati  adlionc.  ^ 
pianus iibro  i  o.dijputattonum.  . 

Coopcrari  morahtcr  dicitur  ,  ^*? 
potcft  prohibcre,& non  prohibct,(- 

dcRcguiam  L.)  qui  cnim  P^^^^jf^J^ 
non  po  tcft,  culpa  carct.  At  licct  aCtuu^  ^^^^^ 
prohiberenonpotucris  ,  p*^^^^^'^^^^ 
tum  habcas,tuaiilum  authoritatecoO 
firraas,&  quafi  elicuiflc  ccnlerise 

LXL 


Ve  peculio. 


De  refeSiione  domus* 

DOmum  fuam  reficcrc  «"^^"^5"! 
licet  ,  dum  non 

Dccc  p  X  poenalibus  caufisno  fol.tinpa-  ^.q  ^Si^xi  ,  in  quod  ji 
iLxxxix.  il^tremdcpcculioadiodari.  Vlptd'  j-Scd  quid  fi  jus  habcat 
ntts libr.z-dtjputationkm.  [Etfumiturcx    ccreillietiaminvito.]  V 


icet  ,  dum  non  ofliciat  in^^ 
non  habe 
>  poteritot^ 


TitulodePcculio.] 


LLX. 


jus  non  habet. 
it?  potcritom- 
liptanusltbr')' 
ptmonum.  [Conjungel.z.  * 

LXIL 


Dehdrede, 


DehAreditAte^ 


.DCCCXC. 


Vnde\\z- 
Txsdtca- 


H 

dus,  conftat. 


i€redem  cjusdcm  .potcftatis  ju- 
risquc  efle  >  cujus  fuit  dcfun- 
llptana^  Itbr,  3.  dtjputa- 
.  ttonum. 

tt£res  diciturmb  ha^rcndo,  quo^dc- 
fun<fti  omnia  jura  &  bona  moraliter 
haereant,  crgo  mirum,  fiomniapof- 
fidcrc  dicatur  ?  Intcrim  ,  quia  Ikpe 


H 


^rcditas  nihil  cft aliud,qiiam  ^^^^  ; 
JTiccmo  in  univcrfum  i^^^^^^^  h^^^'^^' 
funaushabuerit  (vidclicct,tcfnp 
mortis.  )    lultanm  Itbr.  s-M^P  ^ 
Colligitur  ex  Thulpettt.deh^rea.  ^ 

confirmaiur  legc  ,  Etqut  ^'''^^^^^^ii. 
kQ.i^.  deverborumftgnific.htQiy 
fima.;  noncnim,qu«tuuspatcr 


FVNDAMENTALIS. 


^^ntutchahiicrat)rtdc]na:inmortis ar-  tamcn,nccu!lafallacia  inficitiir:  cnm^ 
*^ticulo  ,  ad  te  transmifit,  tamen  rationes  fophilticae  illae folae  di-  Qt^id^p  F 

cantur ,  qux  occulto  aiicjuo  morbolar 
LXIII.  borant. 


De  mora* 

II  iinc  dolo  malo  ad  judicinm 
/^P''ovocat,non  vidctur  njoram  fa- 

'^-        .  ^ed  quid  cft  do!us  malus?  An-nc 
^^^r  alic^uis  aolus,  qui  fit  bonus  ? 

LXIV. 

raro  continzcntihm. 

^n.,  qutraroacciduntnon  tcmere 
r        T,  ,^'^^g^ndis  ncpotiiscomputantur.. 

»z<j.Digeftorum. 
^^'■^'JfKpy  '^'^^  Pi*opofitio  ifta  vera?  Non 
^\uU  p  J^*    I>iio  cam  fccurc  rciicio  ;  & 
'^^^^^^^<li<^oriam  aflumo  i  nam  illud 
'^^^pfiflTefuppond  >  quoniam  ,  fi 
cinr^^^ obfturts,  cjuodp/ertimqHefiert 
, »       habct  Canonici  Juris 
0^^-.  ^,^LV.  inobfcuris  debcbimus 
^unt^^^  ^on  curare  ,  quaeraro  acci- 


LXV. 

cAvilUtione feu  fo- 
rttc^ 

^^eft  naturacaviilationis 


,  qnam 


Pella*  ^^^^  2:w^<'t>;vC ^*'"  Sa(pu5-<»:^'j'  )  ap- 
vjffjj^^  *  ^bcvidcntcrverisper  brc- 
cjuj^^^  '^^'^^tiones  difputaiio  aJ  ca, 
J«/,.^^  ,'"tcrfalfafunr  ,  pcrducatur. 

tcrit         *^^villatio  5;o<?)uf<>c»'dici  po- 
^^rites     ^^^'^^^  "on  poterit :  nam 
^^tacervalisfyllogismusjbonus 


LXVL 
I>e  excepttone. 

p^EHnit  dcbitoreffeis  ,  quinaclus  d c cc 
•*-^cft  cxceptionem  juftam,ncc  ab  x-  xcvii. 
quitatcnaturali  abhorrentem.    Mar-  Defitio  da- 
celiiis  apudlultanum  Itbr,  6o.Digeftorum,  httt. 

Hincpjtet  ,^quid  fit  JulHtia  &  ae-  Omdfttlu- 
quitas  :  namfi  excepticrjufta  eft,  qu«y/:fw? 
ab  ^quitate  naiural'  nonabhorrer,  u- 
niverfaliter  loquendo  ,  adiocritju- 
fta  ,  qux  ab  cadem  asquitate  nonab- 
horrct. 

LXVIL 
Defermone  ambiguo. 


QUotievSdcm  fcrmo  duas  fcntcn- 
tiascxpiimit.e  j  potilTiiiuim  acci- 
pictur,  qu  trci  gcrcH^l^  aptior  cft.  lu- 
Itamu  Itbr.  ^j.Dtgeftorum. 

Scdnon adquicfco  :  namhocmo- 
do  difcurro.     QLioties  idcm  fermo 
duos  fcnfus  habet ,  commodum  &  in- 
commodum  ,  congruum&:  incongru- 
um,  aptum  ik:mcptum;  oportetrcii- 
cereincongruum  in^ommodummcp- 
tumque,  &cum  folum  accipcrc ,  qui 
commodus  congruus  &  apius.  At 
vcro,  cum  ncmo  teneatur meliora fa- 
ccre,necprobabiliora  fcdlari,  nema 
fcdtentiam  in  fcnfu  commodiorc  con 
gi  uentiorc  &  aptiore  ufurparetcnebi- 
tur,  fedfatisfacetprudenri5e,fif  n- 
lu  apto  congruo  &  commo- 
do  contentiis 
ft, 

LA  \  ili. 


p  ccc 

XCVIII. 


Keitcitur 
Rcffttla, 


Newo  fe* 
qui  tenetur 
prob.tbilio- 
rem  Bpmio^ 


42  + 


THE  OLOGI  A 

Lxvnr. 


morbum  difpcnfationemvefccndi^^^^^^j^/ir^ 
nibs>  impctraviti  rccedcnte  cnim  vf^ox-  ^^pfiin 
bo  celTat  conccfTa  licentia  a  Pra:lato  ;  ^^^? 
morbus  cnim  cft  conditio  Inid&^od' 
ifc,{inc  quo  non  perfiftit  liccntia. 


Ve  benefcils. 


IN  omnibus  caufis  id  obfcrvaturjU- 
1 


T>C*CCIC. 

l>e  lurert'  Jbi  pcrfonae  conditiolocumfacitbc- 
^//d'  ffr-^^£^-^  ^  ibidcficicntcca  ,  bcncfici- 
fonali.  ymquoqucdcficiat  :  nbivcrb  gcnus 
actionis  id  dcfidcrat  ,  ibiadqucmvis 
pcrrcquutiociusdcvcncrit,nondcfici- 
at  rario  auxilii.  Paklus  hhro  fingulari 
de  dotu  repetittone.  [,  Ab  aliis  cita- 
tur  libro  de  apgnattone  Itbertqrum.] 

QuidPaulas vciitdiccrcvidco  ,  at 
quiddicatncfcto.    Vcibo  omniacx- 
pono.    Pw^rfonx  conditio  ,  qualitas 
.  aut  illuftris  aut  mifcrj ;  &  quarciimque 
aliae  circumftantijr  quse  folcnt  elfc  bc- 
ncficiorum  aut  privilcgiorum  conditi- 
<:ondittO'  Qj^gs^ ncqueunibcnc  cxplicari,nifi  fci- 
tiesalid     .amusalias  cflcconditionesinficri,  a- 
funt  infie-  Hasin  fado.    Sinc  illis  rcsnon  poteft 
riy&dlta  .£cri,  at femcl  fada potcft confcrvari fi- 
jnfa^ocfii     iHig  .  at  fine  iftis  comervari  non 
potcft.    Hac  dodrina  ad  matcriam 
prsfcntcm  tranil Jta,  afleram  in  bcne- 
ficiis  &  privilcgiis  olias  cflc  conditio- 
nes,  finc  quibus illa  non  concedcrcn- 
tur ,  fine quibus tamen fcmel concefla 
mancnt;  cflc&alias,  fincquibusilla 
confcrvari  nonpoflunt.  Omniarx- 
Anprdfen-  empiodilucido.  PrxfcntiaParrochi, 
tia  Parro- ^^-^ Xridentina  fynodus  admifla t ft,cft 
chiad  f^'^'  condivo  finc  qua  nonfitMatrimoni- 
tnmomufn  ^^^^.^  ^  tamenillud,  utfcmclfa(5lum 
requtra-    perfcverct,  non  indiget  prarfcntia  Par- 
tur}        rochi.  Conccditui  Epifcopisutcum 
paupcribus  difpcnfcnt  in  aflinitatis  & 
confanguinitatis  impedimcnto  tali  aut 
tali.    £t  qui  vcrefuitpaupcrcum  di- 
fpcnfationc  obtcntd  ufus  ,  manebit 
fcmpcr  conjugatus,  licctpoftcaditcf- 
<at.  Alitcr  contingit  crga  cum,qui  ob 


LXiX. 
Be  involuntArio. 


Nvitobeneficiumnondatur.  -^^^^^  oti'f^'\ 
Irn  Itbro fingulari  de  afiignat  tone  tihertO'  r> 


rum.  .  f^f' 

Et  eft  R.cgula  certa :  qui  cnim  cog^^-' 
tur  ,  non  dicitur  bcneficiogaudcrc- 
quam  ob  rcm  no  aliter  intellig^f"  S".*] 
;tiam  favoremqucquam  duos  aftus 
bcros  intclligendos:  alterum 
&  recipicntis  altcrum.   Quae  cni'^» 
bita  cft  &  neceflario  debet  concedj» 
noncftgraiia;  ^neccfl*ari6dcbcta  ' 
mitti^noneftfavor. 

I-XX. 

De foteftategladii,  velalterif^^''^^' 

citionis^  ^j^j,, 
X-;  Emo  potcft  gladii  potcftateir»  j,r^ 
INdatam  vcl  cujusvisaltenus  ^""yi^^^lT^ 
citionis  ,  ad  alium  transferrc       ^^^/r^  - 
piamts   Itbr.  i.  de  officto  rro''%jr0^, 
[  Conjunge  Icgcm  folet.  de  ^^^fit' 


Praet.] 


:flio 


In  hacRcgulainvoIvitur  q^aJ 
dc fado;  ftando  enim  Juri  natur^ 
rcpugnat  ,  ut  negcturPctro  Jii  b 
.dii,&  tamcn  conccdatur  Antoni 
facuItatetransfcrcndiadPctruiTia 

ad  alium  qucmcumq;  eap* 
ccm,fivclit. 


FVNDAMENTALIS. 


42  S 


LXXI. 

hisyiju£  perlihellum  expediri 
non  pojfunt^ 

fj^^^^  qujEcumque  caufas  cogniti- 
^r^,J*'   j^onem  dcfideraiu  ,  per  libclium 
^^^m     ^T-^^  '  ^"'^  caufx  cognitionc  )  cx- 
P^airi  non  poflunt.    Vlptanits  libr,  i. 
^ 'tff /0  Prof 0«/:  [  Co  n j u n ge  legem  Ntf- 
^!*'^']'*am.!^.deoffictoProconf,  ]  Sed  cur 
^'^ctprobari,  qusBtribeneconfidtrc- 
^^'>«ftidemtica? 


LXXII. 

De  iure  fignorandi^ 

p^»(5lus  rei  eft  vcl  pignoridarc  ii- 
,  Uvolenuslibr,  j .  f a: poftenortb, 

b(mts,  [  ConjunQelcnemultimam 

^ftobfcura,  &  difficilis  utcuniqtic 
^^ponatur. 


quisquam  cum  controvcrfia  habcret, 
habiturum  feputavit,fecit. 

Qua:  in  tcftamcnto  itafuntfcripta,  IninteUtgU 
ut  intclligi  nonpoffint ,  perindc  funt,  ^'^^'«^- 
acfifcriptanonefrcnt.  canturnon 

Nccpacifcendo,  neclegcmdiccn-y^?''^^'^. 
•do,nec  ftipulando,quiscjuam  alteri  ca- 
vercpotcft. 

Ontnia  hac  Qmntus  Mucitu  ScAVola  It"^^  ^^^^^^ 
brofingulart  o>«y.  ^^^^^^  pof- 

fts> 

LXXIV. 

J)e  acceftione,  aut  cvmmutatione 
ferfonarum^ 

NOn  dcbet  aftcri  pcr  (  proptcr  )  al-    c  M  v 
tcruminiqua  conditio'inferri,P/r- A^/wo  ob 
piniamislibr.  i  .Outeftionujn.  [  Ab  aliis  al-  alteriusin' 
lcgaturPc;7//>©«//to-.]  iquttatem 
Hinc  patet  ob  aliena:cfimina-Hc-tfo«i/fw»4- 
imincmlicitcpuniripcffrc.  tur. 

LXXV. 


^  int  cU  (jr  h^reditate,    De  a^io  - 
'^iolenta     occulta^  De  his ,  c^ua 
^^flamento  intelligi  non  fojjant^ 
■^^  cautela ,  qua  quisagere  de- 
het  cum  extra- 


neo. 


LXXIII.  T>e  mutatione  conjilii*. 

NEmo  potcft  mutarc  confilium  fu- 
uminalterius  injuriam.  Papinia^ 
nus  (3iUt  ^ovtcPowponitis)  libr.  3.  Ou<t' 
ftionum.  [  Et  addc  legcm  No»  nunquam. 
de  collat.'} 

Confuho' vocem  illam  injuriam  po- 
nit  Jurifconfultus;  qui  cnim  cum  al- 
^  ••»1.    ^  tcrins  injuria  mutarc  confilium  non 

i^Hit  Vj^^^^^^^cJarcdiit,  c6  & ha^reditas  poffum,  cum  alteriusincommoditatc 
.^^em    ^Pcrvcnit;  nificum  fGeminis  hse-    autdamno  fxpcpoflum.  UtergoRc- 

gulam  intelligas,diftingue  propofitum 
d  promifilone ;  illud cnim  mutarifem- 
perpotcft;  athsc  ,  fihabct  circum- 
ftantias  dcbitas,ut  obligationcm  in- 
ducat,invito  prom.ffai  io  re- 
tra^tarinonpo- 
teft. 

Hhh  LXXVI. 


Nci 


'^'•^^u/'^^'^^  potcft  tutorem  darc  cui- 
cun    '  "'^'^'S^cmin  fuisha:redibus, 
0.;..     f.w^^°^itur,habuit.habii  urus-vecl- 

qiZ'  ^"^"^""^     vidcturefle,  quude  re 
'^'^umprohibetur,fccit  clani^quod 


Injuria, 
Damnum, 
Incommo- 
dnas. 

Propofitum 
differta 
promifi^ 


^Z6 


TH  EOL.OGI  A 


LXXVI 


De  aclibm  iibertSk 

GMVii;  "f  N  totiim  omnia,  quasammi  dcftina- 
Adtusltber  Ationc  agenda  fi)nt,non  nili  vcra  &c 
requtrit  ocrta  fcientia  pcrfici  poHlint.  PApi- 
mtitiam  nianus  (vQiccni.Fofnpomt{s)libr.z/^.qm' 
claram^  fiionum.. 

DeBnic  Jiirisconrultus  aftum  libe- 
rHmeumcflc,  quiclicicur  animi  dcfli' 
naeione;  hancque  nonporic  cxifterc 
ccititudincnotitix  (  hanc  cnim  figni- 
ISrror  oppV'  fic at  nomcn fi^entifi )  ful^laca ;  nshil  c- 
nitur        nim  ma^^is  opponitur  rcfoKitioni  hbe- 
ItbertAti,  ras ,  quam  error., 
Umttatur     An-ne  quicumque  crror  rcddera- 
Re<fula.     6ti.un  invalidum  f  Vidctur  loqi-ii  uni- 
vcrljlitcr  Jurispcntus  inhoclocoi  at. 
dchct  vcla  contraherc,  6c  fubftantialia 
ab  accidcntaUbus  diftinguere  ;  quo- 
trror  in     niamcrrorin  qualftate  contradus  hu- 
(fualitate,  manos  nondirimir. 

Sedquidcftcrrorin  qnaHratc  F  An^ 
nCjCum  pctcnti  album  datur  nigrum, 
&  rec]  ui rc n ti  fr i gi d u m  d i t ur  c;» li du m? 
Sic  multi  Jurifta,fic  nonnuIUThsolo* 
gi  putarunt ,  &»n  matrimToniimatcria 
iticomultos  crrorescommiferunt.  Er- 
QjasiUe  ror  in  quahtate  diciuir  crroria  jcci- 
y.T?  dente,  non  fubje<5tifcd  obje<5bi.  At— 

oL^edum  tendc.  Accidcns  fnbjccli  cft,  quod 
dtfferta^  pot.ft  adcffc&  abcfteabsquc  fubj  (5li' 
fuhjccio,  coiTuptionc  :  &:  acciucns  objcfti, 
Acudens  quod  potcft  adcftc  &  abcffe  absque 
fuije^i  objcdi  corruptioiie.  Corrumpitur 
^^jjhjecH,  abjedumquatale,  quandoincipitn5. 
ommodo  eflcquatalc:  &quia  liium f.fle  cft  ob- 
^  quandouci  y  eft  cligi.eftamari ;  efTc dcfinitin 
corrumpa- cffcohjc^ivo  ,  cum  prinmm  dtfinit 
turobje*  obiici  &•  amari.  Ergo  accidcns  ob- 
Qum.       j^dijdeftjqv^^^^^^^cog^nofctretur  fi- 


ve  non,  adhuc  intcndcrctur  aut  cligf' 

retiu  objcfkim  :•  quod  fi  al  qua  l»t 
cu  n-i  ft  a  n  t  i  a,  q  u  a  fu  b  Lu  d  o  b  j  c  cui  m  n  0  n 

diligcretur,  iamiHa  pcrtince  adintriH' 
fecamrationem  objediquataUs, 
dcbct  vocari  quaiita^,     Rcm  cvcmp  ^^^fiitrt', 
d  lucido.    Contr  .hit  AbbasBenc^i'^,  /rr?^ 
(Sbnus  cu  Mcrcatorc  dc  pannu  pro  P^' 
randa  clamydc  ;  &  Mercator  p^^P^'";;.; 
reum  adcellam  transmittit :  vuhq^^^,;;|,//<*' 
oontraClu  obftringi  Abbatem. 
deccptum  occlamat  Rcligiofus ,  ^  ^^' 
rorcm  producit.    Rcponit  altcr  hun^ 
errorem  non  eiTe  fubltantialem  , 
accidaitalcm  circa.  panni  qualita^c  ^ 
tantummodo,  quoniam  color  eft<i"^^ 
Ktas.    Et  exJurcurgetcrrorcinq"^^^^ii. 
Htatenoninvalidaricontradum.  ^^(fft^''-" 
refpondeo  colorcmin  cmptionc  cju*^ 
modi  non  .»d  objcdi accidentia,'^^.^  ^  ^ 
effentiam  pertinuiffe ,  Abb  .tcm  cn^^^^^ 
noluilfc habcrc clamydem  purpU'Ca«^ 
ccrtum  cft.  Ergo fiquidem pohto^O' 
ibrc  nigro  poniturcomfcnfus,^^^" 
tur  lubiato,  non  cft  colorobjecb 
oonren^iisaccidLns  ,  fcd  cftvercqiJ^] 
dam  realitas ,  qua:  ad  in  trinfecamo 


jedi  rationanpcitmct..  ^cr^tt'-; 

Ha-c  dixi  iterum ,  itcrumque  ^  ^^^^ 
namintciiiganturab  omnibus ,  ^^^^^f^'^^]ifi 
ties  dicantiu:.:  nam  rcpcrio  into  <^  jffot 
biliaprxjudicia  etiam  in  ^^o"^^^^\'^f^ 


quivolunt dLci  cru  liti  &cximii,  /^f  .-j 
quos  errorcm in  nobilitatc,  ^  ^.^cn" 
nancjuam  cflc  dirimcns  imped' 

t  ^  56ideo;^ 


tum  communiiTimum  cft  , 


hoc  pr.iEjU-iiciumlabuntur,q"0<i  ^^^^ 
tias  nobiliti^temquc      P^'*    -  ^'^ptja 
tum  qtialitatis  re.Uicant  ,  ^^^'  .  ^(511 
fubj .ai   cum  accidcniibus  o^  ^ 
confundcntes.    Sanc  "obiJitas ^^^^.  ^,,. 
pulentia  intcrdum  accidentia  ^''^^(•^.^i/f  .^? 
funt,  nimirum  quando  aniacurp 


42  7 


LXXVIIT. 
I>efraude* 


LXXVIL 


<i^ione  legiHma. 

drtAcito, 


Be  cxfrejfo 


F  VNDAMENt  ALIS, 

^^nvenobllis  &divcs  fit,  (Ivcnonfit. 

^S^ando  amaturvirgocjua divesjta 
iJ,'^^;'"^"  cflttdivcs  non  amarctur,  ncc  j , 

^v  '''''       ^"^^^«^  ^^^^       /^EnerDljtcr,cum  dcfraudc  difputa^ 
J^ctJguahtatem  fpeaant.  Otur,n6  quidhabcataaor/cdquid  c> 

pcradvcrranumhiiberc  non  potuerir,  Vttitta^, 
confiderandum  cft.P^^/w/rf»^'  vcl  fi  pla  quaobve. 
cct  Pomponm )  hhr.p ,Ou£jltonmti.       '^'^ P^^  ^^- 
RcgaJa  illuflratur  oTcmplo.  [  Vor  nan 
vim,fraudem,rapiflam-ve  vcfbbuscx-  ^^^^^ 

Afpol^atur  Antonius a Pcti o ;  vellibus,  conftdna^ 
Ctuslcgitimi  (  funt)  cjui  non  rc-    inq.uam,c]ua:  valcbantdeccm.  Condcu^^C'''^"'' 
.  <^ipiuntdicm  vclconditioncm;vc-   lctFrancircus  cxpoliato,.&  concedita- 
^iMancipatio,(/<?rrf,  Emancipatio)    lias ,  qu.i?  valcnt vi^inti.AccufatPetru 

  ^^^.^P^»latio,Hxi  cd:tatisai1itio,  fervi    Antonius :   &  Pctrus  cxcipitcont!  a, 

^  ptio  jrDatio  tutoris ,  in  totum  vitian-  ^uia  nihil  Antoaius  pej:<iidit ,  ilqui- 
e  'fc^f  ^^''^^^^^'^^'"nporisvclcoudition-s  adjc-  <iom  ami/Tis  prioribus  veftib^us  a!i- 
^"»1,  r'^*^^'*^    Nonnunquam  tamcnadus    as  dup'o  meiiores  &  prctioiioics  ad- 

^fuL:.    'Pr.Ucri,.^;  ..^.A   ^  vuJt  libi  Petrus  grntias 

a^iji  cjiim  A ntonius  a  Petro  Ip^uiiatus 
non  fuilTct ,  vcftcs  illas  nobiliorcs  non 
acitiurfu ifrct.  ]  Aiauditisutriusc]; par- 
tis  rationibus  Jurisconfuitus  inqutt, 
non  ctVe  conlidciandum  quid  Actor 


^^^'■^lcriptitacitc  rec;pium,qu2:  apciv 
^^rnpr.  hcnfa vitium  adfcrunt.  Nam 
^laccepuimfcratur  ei,  qui  fubcondi' 
O'icpromi(it  ,  ita  dcmum  ectftc ali- 
gatio^^-*^^^^'''*"^  intel^i-itur ./  fi  obk- 


^'^isconditioodUtcrit,  qu^^fivcr^  ^,,,^  ^v^.....^^.  

p^^,"^'^"^«itim  ncccptilatioJDS  coai'    habcatautnonh.)bca:,rdquiu  habc- 
^^ida.nturjnuliiusmomciiti  facict  .  -     .     _    .  . 


bi 


'■"^•^  ^^^pinianiif  (vcl  P.ofnponms )  libr^ 


tut.fii 


^^fimum,  [Conjungc  lcgem  8.de 


iib    "^^^- "^*"^^»     4.  EtvTdc  Alciatum 
I:^^^»-erg.cap.4.&5.] 


,  -aecomnia  coufjftunt  in  humnno 
''^^>^/ofl;unt 

Interim  ea  quaf  tacite 


rc  dcbcat,&:  ob  fraudcm  &  vim  a  Pctro 
iIIatam,habcrc.non  poffit.  Ergo  pro- 
nunciandumcft  ,  Antonium  vcftes  ^ 
Francirco  clcmentcr  datas  rctcntu- 
rum ,  &  vcftcs  priorcsa  Petro  recupe- 
r  aturumick  Pctrumjuxta  crireinis  qua- 


litf».'?^^^^""^  P*'o  arbitrio  aliter  &a-  Utatein  danmandun) 
^^tclifp-  •     -  • 


-MnTr''^^^  dcbt-nt  dirimcre  contra- 
'^^h     ^^^^'^^^^  ponantur,mirum  cii- 
^^n^'  i^uiii  a  ^*^^^"*"  ^  corrcaioue  dig- 
^      Intcrim  quamdiu  authori- 
^.•^'pfcma  indicunuur,  a  (ubdi- 
dcbcnt  rcligio5c  obfcrva- 
[Scdquofru- 
au?  "I 


LXXIX. 
Ve  fraude.» 

FRaudisintcrprctaticfempcrin  Ju-  cmt. 
reCivili,  non  cx  cvcntu  duntaxat,  f;.^^^^/^^ 
rcdexconfilio  quocyucdcfideratur.P^-  fum  confi- 
pt?itanus(  li  cjus  hic  liber  cft,  qui  ab  aliis  itum. 
a: t ri b u ; t u r  Pompomo  )  libr.  j 2 .Qaxftto- 
mm. 

Patct,  quia  qui^inccro  animo  dcdit 
coniilium,  quod  malc  cccidit,  favore 
Hhh  z  cft 


428  THEOLOGIA 

c/^tlignus:  &(^ui  animopravo  confi- 
lium,quod  beneruccelTit,  cftpunicn- 


dus. 


LXXX. 


Degenere&Jpecie^ 
CMXT.    Tjsj  toto  Jure  gcncripcrfpecicmdc- 


Addtta  di' 
mmueri' 
tta. 


^rogatur  ,  &illud  potiffimumhabe- 
tur,  quod  ad  fpccicm.  dire(5lum  cfb 
[  Clarms.  Univcrfali  &:  communi  pcr 
particulare  &  lingularc  dcrogatur ;,  & 
ubi  danr.ur  verba  contrahentia  &  de- 
tcrminantia  flandum  cftdcterminati- 
oni.  ]  Author  Qudflionum  (cftveiPrf- 
pinianusvc\Pomponius)  Itbr.  55.  Excm- 
plum  fumi  poteft  exlegc  Servus,.  dele- 
gib,  3.  ConfonatCicero  libr.i.deln- 
vent.Rhetoricdiitn  decontrariislcgibus 
diflcrit. 

Lxxxr. 

Ve  cUritate  verhorum. 


CMXii.  AAUa?  dubitationis  toHendx  causa 
V^contradibus  infe  runtur  ,  Jus 
Commune  non  lafdunr.  Papinianuslibr, 
l.ReJponfirum[A<idek^em  66.  ffman- 
dati.] 

M£td  ex^     Ergo  notandum  eftadditaverbaa- 
flk*ntia.  Hascfle  diminuentia  &  limitantij,&  a- 
lias  nonnifi  rcnfum  obfcurum  decla- 
rantia  &  dubitationcm  tollcntia. 

LXXXIf. 

Dedonatione. 


CMXin.  'P\Onarividetur  ,  quodnullo  Jurc 
Donationis  L-/cogentc  conccditur.  Papini4- 
(haraiier,  nus Itbr.^.ReJponforujn, 

Sedcuriiludv/Ver«r?  &curilludftf- 


gente>  IbKlbqjuldcberet  Jurispcritus 
fortiiiSjhicfiiTivius,  Sumo  crgo  cali' 
mum  ,  &Regulamcamdcm  rcfcribo 
ProculdubiodonaturyqHodnuUo  lurc  tndi^ 
ccnte  conceditur.  An-non  ctiam  do- 
natio  potcft  cfic ,  qux  fierec  Jurc  indi' 
cente  aut  cogcntc  l  Tu  confidcra. 

LXXXIIL 

DeamiJJTone. 

NOn  vidcntur  rem  amittcrc(;^/'?^^^^^; 
Kcmnon  amittunt)  cjuibiisp''^^ 
pria.non  fuir.  Papintanusltbr.z^O^P^^' 
tionum.. 

Sedqiiid  diccmus  defpe?  levem  ^ 
probabili  ,  &  hancacerta  difti«S"'^^ 
mus.  Temere  cnim  rcm  fibi  conc^. 
dendamexfpeaatiqui  fpe  levi  /e^^^^^^[ 
tur :  &quipra?veniturfpe  certa,tenj^^ 
re  dcfpcrarct.  Etinmediopro''^  ' 
litaslibcracft.  Ethoc  modo,5^  n?" 
alio.intclligcndaeftlexNc^f;»/'^''^-^!^^ 
contrahend.empt.  ubi  ,  ut  bene 
FerrandusDofl^enarrrf^?.^^^^/^^^^^  ^^^: 
<J.««w.78.fpem  ipfam  cffe  prctioa:lt' 
mabilcmlegimus. 


LXXXIV. 


De  natura  ohligationttm*    SUL'  • 
amfliffs  filutum  Jit.quamdr 

hehaturf  .(O- 

dC' 

Cumamplius  folutumcft.qu^"^^^^^^ 
bcatur.cujuspars  noninveni^.^ 
quaercpctipojffit  ,  totiimefle  i" /^j^^ 
tumintelligitur,mancntcpriftiii^^^^^^ 
ligationc.  Isnatura  dcbct,  V^^^ 
Jure  Gcntium  dare  o^oriQ^y  ^^^^  ^^^, 
dem  fcquuti  fumus.  ^'^«^«^ ''^'^* ^;,^/r. 
7?/o««w.Confonatlcgi/«/w««^'^^'' 
tndeb.']  U 


FVNDAMENTALIS. 


^tRegulamcxempIo  dilucido.  Te- 
'^^ris  dareFrancifco  Ovem,&  cx  erro- 
^ede iiftiEquum  :  cum non polTitillc 
J|Direftitucrcpartem  Equi,  totum  re- 
"tuet,mancHtcpriore  obligatione. 

LXXXV. 

dot e.  De  his^quieh pervenerunti. 
^^de  non fojfunt  imtium fumere,  De 
^V^itAte.     Aneam  dubitatio  mo- 
Y etur  ?  d-Ji moretur^  quid 
faciendum  f 

ambiguis,  pro  dotibus  rcfponde- 
''cmcliuscft.,  NoN  EST  novum, 
,  ^ua?  remcl  utilitcr  conftitiita  funt, 
i|rcnt,licet  ill :  cafus  cxllitcrit  ,  a  quo 
^  ^tiumcapcrcnon  potuerunt.  Quo- 
^  ^  £Nsa?quitatcm  dcfidcriijnaturalis 
o.  ^utdubitatio  Jurismoratur,  ju- 
isdecr.etisrcs  remperandaeft.  ?Aulm 


429 


^iof^        Rcgula  difplicct  prima  pe- 
Quoniam  inambiguis  &  du- 
fo  ^  j  ^"^^^uipofTidct:  noncrgore- 


^'■■'iiclcndum  pro  dotc  cft/i  fit  poff.  flio 
h    'J^^;^^^^:  nccadfolutionamul- 
is^dcbiti  damnari  potcft  ,  qui  rcm 


uani  cflc 


quam  probabilitcr  oftcndit 


^     .         Securida  periodus  cft.  certa  j 
(.Qj^J^^Pedimcntadirimcntia,  fipx)ft 
;"^j*^^^^um  matrimonium  ponantur, 
Muf  "^'^  ^^i^jrn^nt.    T^mrf  poftiilat, 
rp,^^"l!P?"amus  Icgcs  omncsadmajo- 
lan  •      f^^^^riam  &popuIi  utilitatcm 
.       &Iiquandoquc  illas pcrac- 
^"scontraviJeanturvcrgcrc, 
juftis  dccrctis  temperan- 
das. 

•^)o(^ 


LXXXVI.  Lxxxvn. 

De  litls  contejiatione, 

^TOn folct  dcterior  conditio  ficri e-  c  vii,. 

orum  ,  c|ui  litcm  contcftati  funt, 
quam  li  non  eflent :  fcd  plcrumquc  mc- 
lior.  Faulmlihr.j.QUdtftionum,.  Etrati- 
Qjicmproducit//^r.i3.ubiait  j 

Nemo  cnim  in  pcrfcqucndo  dcte- 
riorcm  caufam,  fcdmcliorem  fa- 
cit.  Dcniqucpoft litiscontcftationcm 
hsrcdiquoqucprofpicitur  ,  &  hsercs 
tcnctur  cxomnibus  caufis. 

LXXXVIIL 
Demora, 

NUIIa intclligitur  mora ibi ficri,ubi  c Mxvin 
nulla  pctitio  cft.    Scavola  lihr. 
Qtuftionum.  IEk  lc^e  Pupillm.  deverb^. 

obligat.^ 

LXXXIX. 

De  Jitccejpone  ex  tejiamento  vel  ab 
intejiato. 

QUamdiu  poflit  valcrc  teftamcn-  cmxix. 
tLim,  tamdiulcgitimushzres  non  Yi^reshgu 
admittitur.  Vaulm  libr.  10.  Qudftionum.  timm,  quit 

Scd  quis  numinc  hdcrcdis  kgitimi  in-fa  •** 
tclligitur?  Illeunicus  ,  quifuccedc- 
rctabintcftato.. 

xc. 

De  £quitate.  cmxx.' 

Lc^^csali' 

I Nomnibus  quidcm,  maximctamcn  terre/pi- 
in  Jurcaequitasfpcaandaeft.  Paulm  auntur  a 
Itbr.  1 5.  Qjufttonam.  Legtslato  - 

Sedaquo    Sptdandaeftalegisla-  re,&aU 
Hhh  5  IQ- ttr nhidue. 


THEOLOGTA 


dicarc  ,  r.d  juxta  Lcgcs.  Et  lilcmcl 
ii^cEjcs  agi  rcas  pcrniittcrcmus,  adlum 
cflctde  «i^uitatw  in  Europa. 

XCI. 


C  \1XXT. 

I>i  luredu- 
plu:. 


?iore:  qinsL  Jird-otnondebetLeges ju-  bebitilleprobari,  nam  alias rcnpt^-^^ 
"  ■  ■  '  eft  Ibndum.  Sanc  crrortranrcriptio* 
ris  facili  ncgotio  convincitorexetn* 
p^aribus  interrcconTparacis;  nam  u'' 
ab  originaii  diffcrtcxftriptum ,  origj' 
nali  neccfl^ario  cftftjndum.  Sed  quid* 
fi  erroris  arj^uatur  ipfum  oripn^K^ 
NoncritadoriLrcd  ndum,  nificrro* 
r cm  c on V 1  n c at  cl  c  f  is: &  i n d u b  it at is  tc ' 
flimoniis.  Et  convincct,  fipfoou' 
cat  tclles,quifueruntpr.2*fcntcs, 
tcft  tmentum  \  .g.  conditum  fuit,  5t  » 
firmentrcm  aiiter  a  dcfLuido  dirpoi»' 
tam,&  alitcrfcriptama  Grapbiano 

xcin. 

X>e  pojpjpanerei  peculiari^* 
piiius  fntniliasncquc  rctincrc 


"RcguU 
Et  ampliay 


Vejuccejpone^ 

QUoties  duplxi  jure  defcrtur  ali- 
cui  fucccfTio,rcpudiato  no\  o  ju- 
rc,  quodantc  dcfcriur , fupcrerit  ve- 
uis.Pauluslib.  I  j.Oujsftionum. 

Ergo--repudiato  ai.tiquo  jure  ,  fu- 
pcrerit  novum.  Patci  confequcntia  a 
pari.  Et.quid  neinnim  debcat  ccn- 
ieri  novum,v.l  vctus  ?  Puto  fajpcpoffe 
contingcreillajuracfrcdcfpcrata,  nec 
habcrcordinemimerfc  ,  &hancob 
rcm  judico  Rcgulam  hanc  dcbcrc 
tranrcribi,  &  h  sterminis  tradi.  Vi- 
de i i c ct.   Qucties  dupUa ■jure  defertur  a- 


rtcupcrarC)  ncque  adipifci  po^^  * 


Ikui  fucceJsiOyaltero  repudiato ,  adbuc  alt e-    anus  libr.  \ .  Fidei  commijjorum.  [  ^I" 
Tumremanet.    Etficut  dcfuccc^Tionc,    affcrcioncm  confirnia  cx  legc  i^- 
fic  ctiam  de  aliis  eft  juribus  philofo 
pjiandum. 


fioncm  rei  pc-cul:aris  vidctur.  M^^^' 
m. 
leg' 


CMXXII. 

lapfusca 
laniaiieni 
,mn  nocety 


^ipr^betur 


Bcerrore  lihrariitntrarjjcn' 
hendo, 

SlUh^arius  in  twifcrlbendis  ftipu- 
lationisvei  bis,  erraflU;  nihilno- 
ccrc.  [«fW/^/r.hiccrrorpotcrit,]  quo 
niinus.&  rcus  &  fidguflbrtencanturc 
ScdVoUBr^SR^folutionum. 

Piitant  L  .Cnli  inus  &  L  Pacins 
mcndum  aiiquodcflc  ,  &hancR.cgii- 
i  a<  ii  cx  1  e c  54    man.  tefiam.  dcd  u  6t  n  m . 

-At  t;  xtusticnruspcrvius  cft,nec  cor- 
rccl:or.c  indigetaut  rcftitutionc.  Li- 
brarii.erroriiatci.enoa(i^btt :  atdc- 


C4firpecuL]  ^gjglr 
.Nocoilludvi^m/y;  namhicmod»  J« /i- 
loqucndi  ,  qui  frcquenter  occur^'^^^^^^^/,;»» 
aon  doc^trinam ,  fcdurbanitatc  pf^  -^^^^(11. 
fcrt.    K  cgula  enim,ut  doarinahs  p 
his  vcrbis  pronunciari  dcbcbit.  ' 
familtas  ,  neque  retinet,rie/juerecupcf'^  ^ 
nexjue  ad  tpifiitur  ret  peculiarifpojfefiiofi^^^'' 
C^uod  (cmcl  monuiflcfuf^iciat. 

XCIV. 

Deahundantibui' 
X/JOn  folent,qui  abundant , vit«aj^^. 
i-^  fcripturac.    vipi^nusltl^r,  i- 


lcnpturac.  yipianu 
commiforum. 

Eltvcraha:c  Rcguia  ,  J"'^ 
turaliconfon  ii  &  tamcn  ^^^^^^ 


na- 
Rc- 


FVNDAMENTALIS. 


43 


^«Ja  LXXVir.  qiiamdcbercntPrin- 
[^pcs  fuprcmi  coirieere,     lilam  re- 


vc: 


Amhwuls  orationthm, 

t. 

I  ^mtignis  orationibus  ,  maxime 
^^f^^^^f  afpcaandaCelV]  ejus  ,  qui 
^^''otijHt.  [  Dicopmulit;  non  c- 
ex^  verbiim protulifit,  quod  in 
"^plaribus  umvcrfisrcperio.  ] 
M  ^  ^^'"^^'  comm  forum, 
co  •'^''^!^^  "on  unice:  faepccrNm 
'figitjut  vircautus  fua  vcrba  tor- 
^^^j^.^^^Jenfus  divcrfjs  &alic!>os,  ut 
^  |-bitantias  cxcufet  :  &  in  tah  cafu 
^  ^nus  ^  nnceri.isilla  ab  eo 


'^1 


^^*">quiivonprotulit> 
XCVII. 
honis  defortatt. 
■£^^7ola  dc. 


cxpo- 


^^fcri 


portationis  fentcntia. 
qua?  ad  fticum  pervcni-? 


unt. 

mas^ 


JkrmegmariHs  libr.  3»  luris^Epfti^ 


DeeOi  qtiidefenMtUY, 

^^Emo  dubitat ,  folvendovidcri c- 
um,quidcfcnditur.  ]^tpiAUUsltbr,6, 
^'^^^commifforum. 

patct ;  frufh-a  enim  dcfenditur, 
^^"'olvendo  noncfti  liabct  enimHi- 
^P^noruiii  Adagium,  quien  no  tiene ,  el 
9  'tf  haz^e  libre,  Et  tamcn  nihdo mi- 
^"^noa  frLi{lradefendcretur,  quifol- 
g^."^^  ,i^<>n  <:flc  c,  fi  fpcr  arct  d!  vitias,  a  ut 
^^^^ U obtincret  illa  Icx ,  C^ui  noti  bdct- 
.^^^MatinpeHe.. 


H2;c,utverafit,pendit  a  Legisiatoa- 

rum  arbitrio. 

xcviir 

jDelucrc^ 

QtToticsinutriusquecausd,  lucri  cmxxviii 
ratiovertituriisprajferendus  eft,  Quudebeat 
aijus  in  lucro  caufa  temporeprxcedir.  tnluao 
Hermogeniantis  Itbr.^,  luris  Bpitomas,  pr£poni 

Confonat  vulgata  illa  acquitatis 
V  ox,  (^ut prior  eH  tempore  {cAteri^partbus  J 
potioreifjHre,. 

iC 

BceOjqui  ignorat -^quantum  folvcrc 
debeat^ 


CMXXlXi 


NOn  pott  ft  improbus'vidcri,qiii  i- 
gnorat ,  quantum  folverc d«bcat»^ 
V^nukius  Ithr.  1 2  .ppulattonumj 

Computus  potius  examinari  6cfcr- 
vari  debcnt  acrcditorc. 


^luibfis  modls  contraBus  am 
ohligatio  tolU- 
tur. 

OMn  I  A  quas  jure contrahuntur^  ctmxxx,- 
contrariojurepcrcum.  Gajttslibr^ 
iSegularum. 

Apudalios  cadcm  Rcgulaficlc  gi- 
tnr,  ut  loco  jure  rcpcriatur  judicio; 
ftdhxclcdiononpiacct. 

Fundatur  in  jure  naturx  ,  quae 
cmm  generamur  polfuiu  corrum- 


*. 


432 


THEOLOGIA 


pi  ,  &  quae  creantur  pofTuntadnihi- 
lari.     Hoc  fcnfii  loquimr  Jurispc- 
ritus,cujus  nihilominus  verbajfi  adri- 
goremfcholafticum  reduceremus,  ha- 
bent  nonnihil  proculdubio  ,  quod 
non  poflet  dcfendi ,  non  enim  jura  de 
An  dentur  objedis  contradidoriis,  fiexaflelo- 
/  i-a  con~   quamur,funt contraria-  Vide  fupenus Re- 
rraru  >     guUm  XXXV. 

CT. 

De  duohui  menfihm, 

c  M  XXXI.  T  TBi lcx  duorum  mcnfiumfccit  men- 
Ultioncm,qui  fcxagefimo  primo  dic 


Quotdtes 
comple  - 
itantur 
d  10  meU' 
fesf 


CMXXXII 


ciir. 


veneiitaudicnduscft :  itacnimlmpe- 
ratorAntoninus  cumDivoPatrc  (alij 
Fracre)  fuo  rcfcripfit,  Pauluslibr.fm- 
guUe  Cognmontb. 

'Eigo  cui  28.  Tjniiarii  duo  mcnfes 
abfentiaEConce/Tijlegilatisfaciet ,  etfi 
28.  Martiinon  compareat ,  modofc 
fiftat  ti  ibunali  die  fcxagcfimo  -  pri- 
ino  ,  qui  incidit  in  Martii  trigefi- 
mum. 

cir. 

Veilh  ,  qui  adverjm  Edictum  4- 
git.     Ve  negdnda  a- 
,  Siione. 

QUivctantcPraftorcfacit ,  hic  ad- 
vcrhis  Exliaum  fecfTe  (facerc) 
pi-oprie  dicitur.  [  BrgoPratorisverba 
EdUtumfunt.i] 

Ejus  eftadioncm  dcncgarc  .  qui 
poteft  &  dare.  Ttrumque  nos  docmt 
llpianus  libro.  i.  ad  Edi^ 


De  Manutenenda  fojfejpone. 

^THmo  exdomo  fuaextrahidcbct. 

V^Paulusltbr.i.adEdtaum.  f  ^^^^ 
ligiturexTitulodein  jusvocando  1 

Poteft  univerfaiius  proponi  C  y^' 
mo pofTcfsa rc privari  dcbct,  ante 
tcntiam  Judicis.    Et  ncmafcntcnua 
Judicis  damnari  debet,antequam  con- 
vincatur.j 

CIV. 

jDe  iudicils  fawofis  & pecuni- 
ariis. 

SI  in  duabus  adionibus  ahbi  fun^"^*  ^^^r/'' 
major,  aHbi  infamiaeft,  praepone»^'  ^^^^  ^0 
da  trft  caufa  exiftimtitionis.  ^itf 
rem  aequiparanturfamofajudicia>^^  ^^^^4' 
fummam  difparehabcnt,  propa''*^ 
.  nihiJomir.us  accipienda  funt.  Vlp^^^^'^ 
Jibr.i,adEdi^um, 

Hxc  Rcgula  fundatur  fubftruituf^ 
quc  do(5trioacommuni,quacdocet  ' 
.mamfortuniseffcantcponcndain- 
vidius; 

Omnia  fi  pereantjamanfjer'^^^^ 

memcnto:  . 
^a  femelamifjafofeamllf** 

'^^^  .  oai<^1' 

Hic  autem  obfervandum  id,  q^^^^^  \f 
innuitJurisconfultus,noncffe  r^.*\^, 
confcquentiam,[ 

Eama&nominis'' 
iftimatio  -  cft  nobilior  divitiis ;  *^  » 
quantulacumque  fama  0"^"^'^^^  f,! 
divitiisantcponcndacftij  ^?^'' 
jnilis  huic.   [  Aurum  cft  P^^^'?|"^'j,ia- 
gcnto:  Ergo  granum  auri  debc 


FVNDAMENTALIS. 


43J 


C.M; 


joris  ficri  libra  argentij  Qii^ia  parva 
^pinionis  jaxSlura  maximis  divitiis  non 
|empcr  antefcrcnda  eft.  [  Hodcm  mo- 
^odc  viia,rive  cum.honore  ,  iivccum 
^|vitiis compofica,,  pliilofophandum 

CV, 

T>e  caufi  cognitione. 

TjBicumquc caufjf cognitio cfl ,  ibi 
T^PiXtordcndcraiur.  Pauluslibr.  l. 
^^Uiaum.  [Et  vidcturdefumi  expri- 
P  -rtcubi  de  jurisdiaione  &  potc- 
■««c  MagiUratuum. 

CVJ. 

De  libertate. 

I  ^^crtas  injEftimabihs  res  cft.  Vaulm 
^^'^'^.adEdiaum. 
^^^ggeratio  potius  quam  Rcgula  ca 
tio'  qu-cariHmatione  &  prc- 

^arcnt  s  neceminecvcndi  polTunt; 
|:^mcn  fub  hafta  venditur  &  cmitur 
.|Uhbertas ;  &  hoc apud gcntcsChri- 
abn^^*  conlidercmus  naturalcs  8c 
pcrf.  di  oncs,quan -lo  dcfini- 
^  ^umus  rcrum  prctia  ,  vita  civihs 
^^uet»  ^£ui.opa turbabitur.  Quo- 
^^^^^t>ebimus  omnino  diccre,  muf- 
lior  ^'^^'^'^'"-vernontc  aurco  nobi- 
Pu  ^A^*  ^clcoque  prctiofiorem  cfTc; 
Pj.  ^"umana  prudcntia  non  patitur. 
ah^^^^  \g'^«r  rei  um  iion  dcbcnt  fumi 
Pcrf  T-"^^^  &  abfoiuta  earumdcm 
nlr^^  ^^^"^»^^^  ab  uti/itute  ?  poteft  e- 


■.utiHs,& tamen  utih*s  fit ,  crit  finlte  uti- 
lis,ergo  aeftimari  poterit  ha:c  ipfa  ittili- 
tas  finito  prctio.  Tranfitus  igiture 
hbertateadrervitiitcm  ,  &arervitutc 
ad  Hbcftatem.^  non  cft infinitus ;  crgo 
ftatutoahquoprctiovendij&  cmi  po- 
-tcfthbertas, 

CVIL 

J)e  Jervo. 

CUm  fervis  nulla  adio  cft.  Gajus 
Itbr.uadEMum,  [Extrad.^/ftrw-  xxxvii. 
dtcTione:^  Anfcrvt 

R  atioRegulse  cft,quia  fcrvusmorali-y^"^ 
tcrJoqucndoeftnulius.  .Vtrtualt- 

An  ne  iilc  omniiK)  nulhis?  non  ccc-^^^'' - 
do.  Nam  fi  vcl  iplc  hcrumaut  alium 
occidat  uhima  fcntcntia  condemna- 
tur:&;,fioccidatur,  vindicatur  autho- 
ritatepubhca  ,  qu^ein  homicidani-a- 
,nimadvcrit. 

cvm. 


ufyi^^^^^^^gercututihor  humano  fit 
arm^  "^^ura  impcrfedior .;  nam  ad 
^od'  ^^^^•^'^*^^  fcrrumauro  cftcom- 
ceii  »  &  tamen  auri  naturacftex- 
ntior.  Ergofi  confidcreturho- 
^^^a  utilis  tibi,cum  non  (it  infinitc 


De  iudiciis  fcenalibt^s, 

FErein  omnibusjudicii$po8nah'bus, 
&aetati  (addej&fcxui  )  &impru- xkxvitt. 
dcntiaefuccurritur.    Paulus  libr,     ^id  cieffjentfa, 
Edidum.  [  Et  confirmari  poterit  exTi- j^,^^^^ 
t\i\.De  tn  jiisvocandoyOcThul.Nequise. 
um,quiinji4svoc.'] 

Etpatct,  quiafcmperpueri  ,  foe- 
minae  ,  &  impcriti.clemcntius  judi- 
cantur. 

CIX. 

Veeoy  qui  non  frohibet, 

NUIlum  crimcn  patitur(iBCurrit )  cMxxxiXc 
is,  quinonprohibct,cumprohi- 
bcrc  nonpotcft.    Paulusltbr.^  adEdt- 
I  i  i  ifum. 


434  THEOLOGIA 

itum.  [  ExTitiil.  de  Im  ,  qui  not.in 
fam,  Vidc  lcgcm  Liberorum,  eodtttui 
&  connrftc  nonnulias  fubfcx]ucni' 
tcs.  j 

'BermipQf  De  pcrmiiTionc  libcra  &  necclTaria, 
niijpectes,  cooperantc  &  non  Qpcrantc,multara- 

dicitiis  examinjta  dcdimus  libro  iilo, 

qui  infcribritur^  De SacnRomant  Imptrii 


cx. 

fromijjifine  dien£  ret .  ue  ^uftllo.  De 
frofofttione  dtstun^fUAi  De^ 
mulierihm,. 

IN  Eo ,  quod  plus  cft,  femper  rneft6t 
minus.  Ne  m  o  alienx  rci  cxpromifr 
foridoncus  videtur,  nifi  curo  fatisda- 
tione.  PuPiLLus  patipoffe  non  in* 
tclligitur.  Ubi  verba  conjuncTta  non^ 
funt  ,  fufficit  altcrutrum  eflcfadum. 
MuLiERiBus  ,  tunc  fuccurrendum 
ell^cum  defcndctur,nonutfaciIiiis  ca* 
liimnientur.  Vaulm  libr,  6.  ad  Bdi* 
Ctum^ 

Ex  prima-  huj\u  Rcgular  linca  colli* 
gitur.quo  debeatillud  Axioma  modo 

jArz-JWrfrj  i"fc^^'gi  >  Qutpotcft  majm^potefltninm; 

cxpqfitaM  utlocjuuiituraJii,  Cutconcediturplus, 
''  concedrttiT  mtntu,  TuncenimtenetKc- 
gula,ciim  iIlud,quod  cftminus,  ineo 
quodcftmaius,cGmprehenditur.  Et 
hxc  ipfaRcgularcguIariterloquendo. 
(hoC'-ft,pJcru[t,que}  vcra  eft:  funte- 
nim cafus  in  qiiibus  eflc  falfa  videatur, 
Et  nc  mulcisexemplistcgravcm  ,  u- 

ISotanda  ^'^^  alteruni  proponam.  Ho- 

6antraA''        Petrus  poteft  licitc  non  confitcri,. 

xioiMta.  ergopoterit  omniapcccatafubticerc:, 
Sd.umcn  licct  unum  mortdlc  fit  £ais. 


plurium,  cx  fuppofitionequodracrf' 
mcntalitcr  conhicatur,  dcbetoiTi''^ 
cxprcise  coafitcri.  In  Mifsa  ^^^^ 
continctur.ut  pars  ,  &:  nihilomii^^^ 
JoanncSi.  qui  potcft  totammiCT^^^] 
mittcre.,  tx  fitppofitione,  quodce  c 
bret.non  potcft  canone  omiHo  catc''^ 
cclebrarc.  ^r^^' 

Sccunda  R.cgul2e  cjusdcm  lin^^^Tjfflt 
ra  elt ,  non  cn  m  expromittcre  potcns 
mihi  quajPetri  funt,  nifiilUfaiisciesaii^ 
fatisfacias,.  ^  c>*'^^^' 

Tcrria  eftdifficilis :  pupillus  enii^ 
meclio  lutorc  potcft  agcre,  adcoci«c^^^^/ 
&  eodem  medio  poflet"  pati  >  ^  ^.^1^^^ 
bene.  intcUigirur  ,  vcl  Paulb  invW. 
Atlcges,  quar  poffent  rcm  difpon^''^ 
aliter  ,.  pupillis  favent  ,  &  tamctn 
eos  agerc  &jcos  pati  pcr  alium 
pofTit  intciligi  ,  actati  yoluerunti^ 
vcrc. 

Qiiarta  defumitur  ex  Dialc<9:ica»^j  ^ 
enim  hx'C  pofitio  ,   Vel  Francifc^ 
Tf}Codoriciis currtty^eraCa y  non  rcqiJ'^' 
rur,  ut  uicrquc  currat;  non  uta»* 
dctcrminatc,fcd  utaltcruter.  ,  clf^^^ 

Quima  debet  non  folum  a  J^^]^^' 
bus  ,  fed  a  Prxlatis  &  Communita' 
tum  Redtoribus  accurate  pcrp^^'^ 
Solent  fceminx ,  folent  adclefcent^^ 
folcnt  a-groti  ,    abuti  Supci^l^^^^ 
clcmcntia  ;  folcnt  frcqucnti/Tu^-f^ 
ferri,  undedcbcrcnt  h uniiliari.  1 
ergo  negandus  eft  fuccurlus, 
noftram  aliQramvcinnocentuma^ 

num  ,  fuccurrendo  malcmora^ 
tis  ,  concurra- 


CXI.P* 


fvndam:entalis. 


CXI, 

'^^puptUo.     Deh^rede.  De  amo- 
nihtis  pcemltbus. 

pUpiIIum,qui  proximc  pubcrtati  fit, 
.  <^^pacemefrcfLirandi,&  injuria:fa- 
^i^ndx  conftat.  In  h^rrdem  non 
^  ciua(5^iones  tranfircqux  poenalcs 
.""t ex malcficio ;  vei iiti  furti ,  damni, 
)^ria:,vi  bonorum  raptorum,  injuri- 
'^'■""1.    Gajus  ( alias  Paulm )  ltbr,i,ad  E- 


^^^^*Us  :  .^"'""a^^cguLiparsprDbationenon 


^  §ct-  xcrtacft.  Secunda  cxpofi- 
^'On^alic^iu^  indigerc  videtur;  ftando 
^"i«n  Juri  natur^  ,  nonvidco,  cur 
^_P"gnct3(5tus  pcrfonales  ad  hjsrcdcs 
^'"ire,maxime  ftando  illifcntcntia!, 
3^*^^occt  obfidcs.  fi illiaquibus  dati, 
^^^nivio'cnt,  Qcci  :i  pofie  £rgo  fi 
locoillius  cujus  eft  obfes ,  oc  cidi 
cft  L  *  ^'^rcsetiam  locojllius  ,  cujus 
Vcl  {^^'^^^^"^ojuri  naturz  potcrit: 
j^j^  ^""^^iiTigneturdilpariiafi.  Ca:te- 
iie  *  3*^'^^"^^  htdcpcrfonali  a<5lio- 
jpoiicprofcrrilcgcm  ,  -vi  cujusde- 
nal"  crimina  commiffa  ad  tribu- 
'^provocentur  ,  &  convidi  dam- 
r^j^^^^^l^calitcr  ,  &:h^cpcena  ab 
cit   ^^^S'''^"'^  i  meridic  mcro  clarius 


45? 

Hcctphyficevidcaturanquid;prudcn. 
tum  judicioitafc  habet  acfinihil  om- 
ninoeffct,  A(5lio  autemfcmcI  inftttu- 
ta,fi  cxcepiioni  fubjaceat.fuam  cnti- 
tatem  phyficam  non  amittit,at  cxuitur 
efticacia  morali  atquc  idco.virtualixct 
loquendo  nuUacft. 

CXIII. 

I>e  tato  dr  parte^ 

IN  toto  piars  continctur.  Gajmttbr,  c mx Li v 
^ .  adEdidum  Provimiale.  Pattt ;  quia  / 

.totum  cftmaius  fuupartCc 

CXIV, 

De  objcurls, 

TN  6brcurisinfpici  folct,quocfverifi-^^^^j^ 
*miiius  cft, aut quod plcrumque  fiari 
folet.    Vanlm  libr.^  .ad  Edtdum. 

Veri^miiius  dicitur  qqod  cft  verius,  ^^^^  j- 
certius»&probabilius,  An-neinob-^^£^^'^ 

r  I     1    1-  mttattO  (QT 

icLins  tencor  lequi  probvii:)iliorcm  o-^.^^^^ 
pinioncm  ?   An-non  fuificiet  fcqui^^^'^'*'^"'*" 
probabiitni?  Annedcbebo  infpiccrc 
vcrfimiliora  ?  An-non  fufticiet  re- 
fpiccrcvcrifiinilia? 

cxv. 


a^iont  xS^  exceptione. 

i^^i!^^!!'^^  ^"^crcft,  ipfojurcquis  aaio- 
'^ctti^^r'       habeat,an  pcr  cxccptio- 
•    '^^^m  ^'^^^"^  ^^^'  ''^^' 

<         ^^cti  quia«iKUyiftuale  cft,  quod 


iDe  eo,  qui  videtur  cefijje,  At^t  ac- 
ceptffe. 

C  lQjir^  obligationc  lib.ratus  fit,cMXLVL 
^^otcft  vidcr;  ccpilic.    Non  ^^'^^pgyg^ 
TEST  vidcriacGcpiflc  >-^uiftip"lat«s^,^^^^ 
potcft  cxceptionc  fubmovcri.  P^^f^^^revirtua- 
lii>r,i  o^dBdt^um.  [Colligit  ur  cxTi  tulde^^^^^ 


4i6 

(alumniat,  Etfirmatur  lc^c  z.eodem 
tituU  c^ux  tdcmpcnc  principium  ha- 
bet.  ]  ^ 

Suntmodi  loqwendi  morales.  Vi- 
tamtibi  dedifl^  dicitur,  cjui  mortem  vi- 
tavit:  ergo&  nummos  tibi,  quite  a 
dandi  illos  necejfTitateautobDgatione 
liberavit, 

cxvr. 


THEOLOGIA  ^^,^ 

fpondcs.  Adquiefco  ..Sedadhucqu^'  ^^^^^^t 
ro , cujus  fit  confenfusiftcjqiu non  elic  ^^^^^^^  ( 
dicitur.     An-ne.  Anfermif  nc  pu^^*  ^^f>^< 
CujtTS  crgo  ?  Pontifi^cis ,  &  Pr^lato^ 
rum.  ProfcfTio  folcnnis,  quidam  con- 
tradus  ed;  &  ab  uno  contraCi:us  ini- 
ri  non  potefl:.    Eflinquam  iH^  ^^l".' 


nnon  poueii.  niT^inquan)  in* , 
tradus  ,  qui  dcbetiniri  intcrAnlci-^^^,^;//^'/ 
mum &Rel'oioncm fuam^cujus 'i^f  ^'  q^^m* 
mus  Gencralis  cft  Pontifcx.  fufO^^^' 


CMXLVir 

Metm  con- 
ftnfui  opr 
fonttur, 
iHspubli' 
cum. 

Error  con- 


Dt  confinfi ,  vi,metu  ,  dr  errore, 
Dceo^quims  pnblicum  fequi- 
tur, 

Lconfenfui  tam  contrarium 
L]ui  bonas  fidci  judicia  fufti- 
nct  )  quam  vis  atque  mctus  :  quem 
comprobarc  contrabonos  iriorcs.cft. 
NoN  CAPITUR,  qui  juspublicumfe- 
quitur.  Non  vibentur  ,  qui  cr~ 
ranr,confentirc,  llpianuslib.ii.adE' 


NIhilc 
eft  (  qi 


AndlmusE^ovovfOi,  &  reponit  Ponti^ 
ieKyEgoaccepto,fttmplereris  fedecim 
annosyfi  an  noin  te^rofueris  probatns  ,p  "^J^ 
ipfum  votum  ex  metugravi non  emtttff- 
aliasnon.  Ecce  illafsa  aiitctiam  i»?^] 
aalibcrtatc  Anrdmi  profenlo  erit  in- 
vjlida,fivclunicaexhisconditionibi|'^ 

non  purificctur,  quia  cft  conditjo^"^^^' 
fummi  Potificis  voluntas,  &ideoap 
fitionc  conditionumdependens- 

CXVII.. 


fenfuioppo-dtetum.  [  Eruitur  c\T\tx\ldehisyquivi 
nttur.-      metus-ve  caufa.  y 
An  toUant     Vim,metiim,  erroremque confun- 
hbertatem  ditnofter  Jurisperitus  :  &  dirimcrc 
rw,  metus,  confcnfum  cxiftimat.-ataliicr  Philofo- 
mor?      phi  &Theologi.    Quoniam  re  benc 
infpcda,  vis,mctiis,  &  crrorquicum- 
qucaccidcntalis  libertatem  non  tollit 
fed  (iiminuit..  Illam  tolli  ab  errore  fub- 
ftantialifatemur  :  Et  utriusque  cno^ 
ris  dtfFcrcntiam  itcrum.iterumquc  cx- 
pofuimur. 

Qmddi'  Atobiicis,  metum  cadcntem  in 
cendum  de  conftantcm  virum  tollcre  libcrcatem.. 
metuin  Etfi agas denaturaIi,ncgo ;  fivcrodc 
cottfian-  civiIi&moraii,incafib^aJurc  cxprcf- 
temcadeti^  fis,concedo :  &  rcm  expono.  Vota 
te?  emifit  Anfclmus,ncmpe  folennia,&ex 

mctu,  qui  conftantem  afticcrc: ;  dicis 
ea  invaiida.  Aflcniior.  Sedcurilla 
iavalida  funt  ?  Dcfedu  coa(cnsus,rc- 


De  honorum  pojfejjore' 

PKetorbonoriim  poffcflorcmhaerf' 
dis loco  inomni  causahabct.  " 
lu6  libr.i  I  .adEdictum. 


GXVIII.. 

De  ujucapione  &  foJP'JP^^^' 
kUi  in  fcrvitutccft^ufucapei-e" 


QUi  in  fcrvitutecft,ufucape-" 
potcft  :  nam  cum 


\z.adEdtClum.  [Confirmabitur  . 


.potcit  :  nam  cum  p 
pofTiderc  non  vidctur. 

"^onfiin"'*^'- Y /-api 
tui.    Quibiisexcaufis:  ubi  dc  uiuc  r 

onemulta.J  Urtc^^'^^^ 

Dices.  Famuluspotefth^^^^^^gf, 
mulos,fubditus  fub Jitos,  crgo  P 
fuspoffidcrc.  Ergo  Uipianus  nU^^^^ 
bat.    Confirmabis,  Dingcns  P 


FVNDAMENTALIS. 


^^''igi,  agcns  agi,  movcns  movcri : 
cxiam  po- 

R-efponcico-  rcrvum  totaliterpofTi- 
^^ji  >  adcoq;  pofTidcrc  non  poflc:  quod 
'  ^"cubi  lit  bcnignior  rcrvitus,quac  to- 
J.^iisnonrit,  colcnfu  quo  lion.oliber 
Jt,  codempoflealiapofridcrediccn- 

CXIX. 
De  alieMionc» 

WOnalicnat,  qui  duintaxat  omittit 
poflcfrioncm.    Vlpiantis  libr.-^.ad 
^^^ctum.  [Etconftar  cxTituI.  dcali- 
y^-JMdic, mut. caufa  facUXd..  U-cod, 

^  ^anc  non-pojje/ionis  volUfitari<&  con- 
^P^Us  finc  alienationc  lalvatur;  qui 

'rnderclinqucndianimo  farcinas  in 
^^^«^  proiicit ,  poflTid-  rc  omittic  ,  & 
^f^en  poircflTioncm  ad  nullumtrans- 

'^^'^;  Sic  ctJam  ,  qui  rcm  dere- 
1  3^^^in  plar.ca  ,  non.  cam  alicnat 

^    oitti»..:..   ^\  VI-.. 


437- 


0'iiittit  lantummodo.  Nam 


iJ^^^c  hac  ae^tione  adbuc  poflet  con- 
I  quod  rem  a  Pctro  dereli- 
nemoinveniret,velnemo  ca- 


cxx.. 

De  hdtrcdC' 

^Mo  pliis,  commodi  ha?redi 
buit  ^^^inqiiit  ,  qiiam  ipfc  ha- 
l"  ^aulm  libro  1 3  .  ad  EduJum, 
nii^^^^oiatur  cx  tra(5b..  rcditutio- 

Ket^^!^^^""^  inTraaaiu  dc  divcrfis 
o^'*s  Jurij  propofuioncs  ifti  fimi- 


lcs,  quasrjepccxpofui.  Sedquiaea- 
dc.Tj  rcs  pot'.  elTc  commodior  divcr- 
forum  rcfpcdu  ,  non  fcio  cur  hanc 
aflcrtioncm  pro  iuncivavcrit  Paukis. 
Hoccxemplumconfidera.  [Eratva-  Obje^io, 
lctudinariusFfidericus,&habcbatdo- 
mum  omni  plaga^  &vcntoexpofitam, 
liberam,  perviam  :  fcneftris  maximis 
apertam,  &moriens  camdcmrcliquit 
hasredi  fiio  Francifco  Viro  Aftrono- 
mo,  &:quimagnis  organis  obfcrva- 
batftcllas.  Et  in  hoc  cafu  dico 
pius  Fridcricum  commodi  Francifco 
hxrcdi  fuo  rcliquiflfc,  qiiamipfc  habc- 
bat.J 

CXXI. 

Dccoy  qui  vel non facit  qiiod debch 
vcl  facit  quod  non  dc- 
hct, 

QUinon  facit,  quod  faccre  debct,  cmlii.. 
vidctur  facere  advcrfus  ea  quat 
non  facit.    Etqui  facit ,  quod  faccrc  Kotahoc 
non  dcbet,non  vidcturfaccrcid,quod  Af»r. 
facerc.  juflfus  cft.  PauIuslibr,i^,adEdi- 
Clum. 

Ex  hac  Kegula  antc  dics  pauculos 
fumpta  fiiit  Casus  lcqucntisRcfoIutio. 
[Titius  PragcnfisParrochus  ob  nego- 
tia  domeftic  a  e  Bohemia  egrefliis  Al- 
bericum  Vicarium  fuum  conftituit,  &. 
ci  omncmfuam,  quam  potcrat,  facul- 
tatem  conceflit.  Iftc  interim  contra 
lcgcs  &  mandata  Supcriorum  ,  finc 
pubiicationibus  &  c.t tcris  prafrcquifi- 
tis  circumftantiis,  Pctronillam  &  Ca- 
ju  matrimonio  ccnjunxit;  ita  nimirii, 
utfi  eosdcfub  iifdccircumftantiisTi- 
tius conjunxiflct ,  illicitc  conjunxiffet, 
fed  valide.  ]  Et  cafu  fic  propofito,  An 
lii  3  illud 


I  H  E  O  L  O  G  r  A 


.^n(p4^0r-  il^ucl  matrimomiim  clTct  validiim  ,  in- 
dmartus     quirebatiir.    Fucrunt,  quiaflercrent: 
raltde fa-   ncc tamcn dcfuerunr,qui  ne:garcnt.  lU 
ierety  Vdli'        plcnipotcntiam  i  ccuri  cbant ,  & 
defdcut    ficargumcntabantur.    [  vSiTitius  ad- 
delegAtUf}  fuiffec,  cflet  vali  <umhocmatrimoni- 
ium.    At  vel  adcflc  ipfummct|  Parro- 
chum  ,  vclejus  Vicarium  pcrindc  cft. 
Ergo  etiam  modo  cft validum.  ]  ifti  c- 
tijmad  plcnipotentiam  ,  &dircurre- 
bantlic.    [  Kon  babuit  Albcricubfa- 
cultatem  copulandiPctronillam  &rCa- 
jiim,  crgo  invalidceos  copulavit.Pro- 
babantantcccdcns,  Primo  exRegu- 
la  Juris  Canonici, Ingenerali miccfione 
Ucfula  8i.  nonveniunt,qu£quUnon  efet  verftmUiter 
'  '  in  Jpecieconcejfurus:  fcdnoii  jam  verifi- 

mile  ,  fcd  ccrtuni  videturTitium  non 
fuiiT-  conccflcrum,  autpermifliirum, 
qtiod  illicitumillud  &^ontra'Supcrio- 
rum  Icgcsmatrimonium  cclcbr.irctur: 
Ergoliccntiam  illam  non  conccflit.Et 
Reguliii*  probabant  secundo  cx  hac  Rcgula 
Juris  Civilis  ;  c^uoniam  Albcricus  in 
hac  copulatione  fecit  ,  quod  faccrc 
non  debuit,adeoqJnon  videtiirfaccrc 
id  cjuodaTitio  fatcrc  jufliis  cft.  Src 
juDiCABA^NT  ilii.  Utri  autcmmcli- 
SLS^  Turefpondc. 

CXXIL 


CMLIIL 

Reiicitur 
JjxcReguIa 


Deliberfafe* 

Llbertasomnibus  rebus  favcrabi- 
lioreft.    Gajmltbr,  5.  adBdi^wn 
"  Frovinaaie. 

tft  falfa  :  q«ia  non  pro  libertate 
fcmpcr,  fe.i  pro  poffcflionc  eftftandCi. 
adeoqucflcaptiviias  fitdubia  ,  ilan- 
dum  pro  libercatc  ccrta  cft  :  &  fica- 
ptiviiatcmccrtamfcquatur  dubia  ma- 
numilTio  aut  rcdcmtio  ,  ftandumeft 
procaptivitatC/ 


cxxm. 

De  eoy  cjui  agit pro  alio^  De  temp(fT^' 
riafermutatione. 

X^Emo  ahcno  nomincJcgc  agcr^ 
■^^potcft.  Tcmporana  pcrmuta' 
tiojus  Provinciac  noninnovatj^/'^'^''^ 
Ubr.i^adBdicium. 

CXXIV. 

De  mutoyjtirdoy&furiefo. 

UBinon  vocc  ,  fedpraefcntiaopO*  c>ii-^ 
cft,  mutum  fi  intciledjm  habct» 
potcft Yidcri  rcfponderc.  Idem  in  f""^' 
do:  hic  cjuidcm  &rcipondcrcpo^^^     .  u^ 
Furiofus(autcm)abfcntislQCoeft^^'F^^''j^^' 
ita  Pomponius  I;br  i.  Epiftola''""^''^)^ 
fcribit,    HacPau/us  libr.  i  6.adBdicWi-  ^^^^J^^^ 
r  Ahihancfcntentiam  adtribuunt  y^''*^r 
piano.] 
Ecce 

am  phyficam  a morah djlt:ng.uit}  "i""""' u  C 
cnimitaprajfcns  cft  ut  tc  ftihc.yin^^^r/^/,j. 


meritoJurisconfuJtuspr^rcnti^M^^ 

lyficam  d  moraii  Jilhng-uiti        fu  < 
tnnnitaprajfcns  cft  ut  tc  ftihcarino|^r/^ 
pofTit,  virtuaiitcrIoqueiidoabreii5Clf't'^^ 


cxxv. 

FAvorabiliorcs  rci  potius  quain 
dores  habentur.    Gajns  hbr.  J,^ 
idlctumProvinctalc.  Eth^c  bcn'gnifi|- 
ma  dodrina  videtur  dclumpta  cx^/*!' 
ftotelc  in  Probl.  fed.  partic  U« 
cjuacadJusCiviiepertinent.] 

Etratio  fumitur  a  pofleflione ' 
rcuscft  in  fua:  innocentia:  pofleiTioi^^!. 
aquanondebctcjici,  quousqii^ 
convincatur  fuiflc 


FVNDAMExMTALIS, 
cxxvr. 


^^J^yfjfaiprcttum  mmeravit.  De 
^^^ijit ione  liberti,  De fetitore- 

&foJJeJfore^ 

^Eniopr^doeft,  qurprciuim  nu* 
f  "^cravit.  Lociplctior  non  cft 
7lM"ilibertum('^///iibcrum)ad- 
M_  *  »er  t.  Cum  de  lucro  duorum 
^^*ratur,mcliorcrtcaufapomdcntis. 
^'^^^'^ltbrA^.adhdulunu  [  ExTituIo 
"^^'^^meh^tred:] 

^^\\\\  ^'^"^^'^  partem  Rcgui-E  cxpo- 
rlj""'^^^^"*!^  decidendiim  propo- 
iuii  Pctro  cquus  Joannis,vo-> 

dere  cum  alter  non  vcllet  vcn- 

2j^^*^P^it>&  mifit  ad  Joanncm  pccu- 
afr!V    '^S"^riturJoanncs,&  Pctrum 


Tcrtia;quia  in  poflc/Tione  fundatur. 
fupra  omn  m  dubitationis  alcam  po— 
nendacil. 


CXXVII. 
De  hdredtcomjertto^ 

Cum  Prajtor  in  harrcdcm  dat  adio-  ^  vir.' 
nem,  quacenus  ad  eum pervenit, 
fuflicit,  fivclmomcnto  adeumpcrvc^ 
nitex^lolodcfundti.    Paulus  Ithr.  zo. 
ad^dtcluw.lEx  Titul.de  pet.h^cred.  ] 

Momcnto  quidem;  nam  fiqiiis  ac- 
ceptatSc  adit  hxrcdiratcm  ,  &ltatim 
donatliberam,adoncra,qu«oboriau? 
tur,tcnctur.. 

cxxviir. 


Ajo  tamen  ex 
ffc 
ederit. 


fiinn^'^^  ^etrum  non  cffc  prafdonem. 


^st  |.^'^^^"^""''^*^''tprct:um,quod  dc- 
jrr      ^^nfcri  juftum  ?  Cum  roga- 


tuj.'"'^  ^^nleri  juftum  ?  Cum  rog, 
diuJ^^I^^'  ^-^^^5 cffct^fi  t^areturdimi- 


De  foJJeJforey  fetitorcy  dfjuccefjore, 

I  N  pari  causa  pofrcflorpotiorhaberi  ^.^j^^^^^ 
-*'debct.  Hi,  qui  in  univerfum  jus  fuc-  p^^^^ 
cednnt,haTcdis  loco  habentur.  PauLus po^tdet, 
Q,     -      , -^..,.x...,„,.  a.v..u.....x..-    Itbr.i^uidEdiiium.  lExTiiulderubU' 
^^^A  1^^^° '  ^^'^^  .  ogatur  venditor,    ^^^«^ mrem.aa.] 
gif.^^^^^^ebuauplum.   Ej-gojcumco.       Mirabiluer  intexunturh^RcguI*  ; 
\J\  ^"^daiplum:  autaliasconfe-    Canonicas,  qu^ funih era^umfortu- 
?  '^tiaiiuilarervacur.    Hmcincipio    nioperm.xtx,diftmxifupc,ius  :  noJui 

has,  quiarar6vera?funt,&fiqiiereprc- 
hcndi  non  dcbent>  cumdatisfupcrius 
coincidunt. 


Hmcincipio 

':.iniEvanf»c!i- 


ci  _  ^  ^  vcrha  publ 

Lucas  iiiftorixf ;2 
W,.!^"    ''^^^'^''"o.  FfCf.ait dimidtum 


'^fc^Ue^Tf'^'"'  "^^P^^P^^'^'-^'  i  &fiquid 
Aliij,^.  ^•''■'^^'i^v/  ,  rcddo  qaadruphm. 
hutici^  S^ntaliter  '  ^go  tcxtum 
oupt^,  '^'^^'■pf^ctor  ;  Oji-ifido  eff  penuria 
&fi  J^J^ '  ^*"  ffic<is  dtmidio pretio  vendo ; . 
^^^^invi/\^  ^^^^'^P^^^K  videUu't,dVendi' 

vera.  ^  P^riodus  vidcturmoraliter 
adcjuij.^'*'^'^»i^l  bertum  adquirit  ,  fi 
^Os,n„  *  "'biladquirit;  &quiiibe- 


CXXiX. 

DeeOy  quijttumreeifit.  1 
ctfali  clr  acceJJorio> 


c^friH' 


>^Ihil  dolo  crcditor  facit,quifuum  cmj.u-. 
*-^recipit.      Ciun  principalis  cau- 
ianoncpnlifticncc  ea  quidem,quxfe- 
quuntqr]ocumhabent>P4«/«5//^r.  x\.ad 

Edt^ 


CMI.XI. 

Yirt  ualis 
valdeconft. 
daanda. 


Jandtu, 


Tdi^um.  [ Conjungc  legem  lyS jnfra. 
>  eodem  tituL'] 

.Utraquc  pais  eft  ccrta&clara,  & 

iJeonccindigctexpofitionejnccpro- 

bationc. 

cxxx. 

De  concurrentibus  a^Honihu^* 

NUnquam  aflioncs  pra?fcrrimpoe- 
nalcs ,  dc  cadcm  rcconciirrentcs, 
alia  aliam  confumit.  llpi/tntu  lihr.  1 8.  ad 
Idtiium.  [ExTitul.adlcg.Aquil.] 

CXXXI. 

De  eo ,  qui  dolo  defiit pojjldere. 

QUi  dolodeficrit  pofiTid^^re  ,  pro 
poffcflorc  (tanquatii  yoj/cfor^duii'' 
natiir,  quia  pro  polTc/Tionc  dolus  ci\, 
'.Tduliislihr,  1  z,adEMHm.  l  Ex Titul.dc 
noxal.adio.] 

Confirm  ;tur  &.'cxplicatur  JurisCa- 
nonici  R.egu!a  XXXVI.  Propopfureha- 
ktur^qui  dolo  deliitpopdere, 

Hinc dcduximus  antealiquod  hcb- 
domadas  rcfolutionem  luijus  casus. 
[Petrus  voiebat  dufcre  inuxorem  Al- 
nardam  ,  &  moncnrur  a  Confillorio 
Parrochi  ob  caulas  juftas  nc  ilios  co- 
pulent;  jubetur  ipfis  ,  ne  adnuptias 
procedant ,  quousquccxamiuctur  a- 
dio  a  Pctronilla  contra  Pctrum  pro- 
pofita.  Intcrim  Pctrus&  Alnardao, 
bcdircnon  volunt,adcunt  Parrochum 
fponfi.reiiciuntur  j  adcuntParrochum 
(^onixyS^  etiam  riiiciuntur.  Quidre- 
medii  ?  Petrus  murat  domii:iIium  ^d 
aliam  Parrochiam,  &quiahuicPjrro- 
cho  nihlleratinjunCtum  ,  corapi  illo 
cclcbrant  nuptias,&  ut  putabant,  vali- 
das.jPwtronilLkifFufa  lachiimisCon- 


T  HEOLOGIA 


.fiftorialcs  adit, Petru accufat : &ilH^"^ 
cicntcs pro  tribunali  pronunciantpr-* 
domiciliumdoIoreIi6tum,adtc'q;h"' 
jus  Regulr  vi  Pctrum  pro  poflcfl^'' 
habeiidch  rc.Inferuntmatrimonii^»^ 
initum  coi  am  al:cnoParrocho,ac  p*'^' 
ptcrcainvalidumcfle.    An-nc  benc 
txiftimo  ,  autnallibihanc  R  gul^''' 
.habitU!amlocum,authicdcbcic.  T  ^ 
rcmconfidera;  &  huicconjungd^^' 
gulam  CL. 


CXXXII. 


I 


J)e  Jgnorantia  vincihili'  ^ 

Mpcritia  culpaf  adnumcratur.  :^^^^,^nof^^^ 
fii\j.adEdt6h}}iProvtnc:ale.  [tx-  ^^^^. 


tui.ivi  icg.Aquil.] 


Impci  ic:a  'duplcx  cft ,  aitcra  vin< 
iis,&invincibilisaitcia.  Illacftculpa 
bilis,^ftainculpabihs.  Quia  rcqu/i'^, 
tur,  iitignorantia  dicatur  vincibili^^^ 
^c«lpabilis,paucis  cxpcdiri  nonpo^^ 

CXXXIIl. 


De  fervis. 

rEHor  conditiotioftrapcr  fci'^^^^ 
^  ^  J  fieri  potcft  ;  dctcrior  ficri  n 
potcft.   Ga]iis  Uhr,%.  adEdidum  Pr^y 

ciale.  ornri-fv^r" 

Et  fuaspatiturdilfficultates;,  ^  J^., 
mbcftfalfa,  fiintclligaturdca(^n^^^., 
busphyficis,nam  fcrvus  pot^J?^^^.  fa- 
ni  pccudcs,armenta,uJC.  occi 
ta,domos,fyIvas,&c.inccndcrc-  ^^.j^yj 
cundo  fi  intellig-itur  dc  a^ti^^^^j 
moralibus ,  nam  feivi  ob  cruni 
alia  pr  Jtcrcam  )  funt  obnoxi»  P 
tibulojCiiam  cum  domino- 
rumdctrimcn- 

to-  pe 


PVNDAMENTALIS.  44i 


CXXXIV. 
deli^o. 

^Onfraudantur  crcditorcs  ,  ciim 
^ c|uid  non  adquiritur  a  debitore ; 
cum  quid  dc  bonis  diminuitur.NE- 
^^ocxiuodelidomelioremfuamcon- 
ditionem  facercpoteft.  Vlpianus  iibr.ii. 

Non  vidcoluccm.&uttutuamdif- 
,  "^e/jwtt,  ^^'^^^^^"nccafum  decidendum  pro- 
Hf^  Pono,  [AndreasCantelmusJortifTi- 
mus  inBclgio  miles,  &  urbisBrugen- 
lisGubcrnator  ,  quodraro  accidite- 
lusmodi  hominib^erat  pauperrimus . 
J^Jravabatur  arc  alicno,&  Flandria  dc- 
icnforifno  grata  ,  vigintimilliaflore-  • 
^orumobtulit  ad  delenda  nomina, 
Jl^;smmcrcatorumiibris?erant.  No- 
uit  acceptaraCantelmus,  &  quia  ali- 
^"Qenon  habuit ,  quibus  fatisfaticre 
P^^ct,rolvit  morti  gcnerale  debitum, 
^l^^^quum  cred.toribus  folvcrct  fpeci- 
y Va  1 ! a  tu er u nt  T h eblo go r um,  & 
^^^1'orumllluftriumjudiciadehacaai- 
Gcnerofa  ipfa  fuit  inomnium 
puiionc.  An-non  in  fummum  crc- 
^'torum  damnum  ?  Excufandus  effct 
tav.  '^^^S^^a:  at  crcditorcs  ipfi  pu- 
.     5?^^^ancipfam  dcberc  accufari. 

ranfeo  ad  poftcriorcm  Regulx 
j.    ^^"^*  Puto  enim  ncmincm  dcbc- 
j^^^dcliao  nancifciutilitatem;  atil- 
"ancifci  pofle  &  folcrc  animad- 
ri  n     ^'^^'^Ojfi  iliud  clarc dcmonftra- 
^t^c.  ^rcm^f^^^^'  Namcognofco,quifra. 
Si     iioc    r^^"'^^^^^^'^'^'^  ,  &quiatamcn 
^if'^*^^'rum'^M    P''^^^"  potuit.multo- 
^Z'*'*-  aJj^^'*^^"^^^«fes  fuit.  Sccundo  per 
fitf^-^      cft        '  cnimcxcommunicatus 
^irc  f^l^^^"^^'^  loquendo  miflam  au- 
icltodicaontenetur,&:c. 


cxxxv. 

De  his^  qua  darimonpoJfunt>aut  in 
rerum  naturamn /unt. 

EA,  qu3edaiiimpo^ribiIiafunt,veI  cmlxJt. 
qux  in rerum  naturanonfunt^pro  ^"^f*adt" 
non  adjcaishabentur.    Vlpianusiibr.  ^^f^^^oti 
zi.adEdtcium.  efevtrttu- 

Sed  quojurc?  ftando  Juri  naturali  "^^''* 
haJcRcguIafalfa  cft:  &quiain  matri- 
moniononcivili-'?,  fcd.naturaliscon- 
fenfus  icquiriturjfi Pctrus  dicat,  D«fa 
te  in  uxorcm,fi  heri  Lunam  manu  ^^^^  fj^^^ 

non  alias  ;  non  crit  .dicendus  mir/e 
verum  matrimonium,&  conditionem 
omi{lflc,(cd  potius,non  habuiflc  con- 
fcnfnm.  Atinhis,quae  a  Jurc  huma- 
no  adsequatedepcndcnt,  potuitRcf- 
publica  decerncr€,quodUIpianus  con- 
fuIuit,atvidcndumsUtrumiddecrevc- 
,ritdcfaao,veInori? 

CXXXVI. 

De  bona  po jftdentlsfde  .\&de 
'veritate. 

BOna  fidcs  tantumdcm  poifidcnti  cmlxviz 
prxftat,quantumveritas ,  quotics  Bonafides 
Icx  impcdimcnto  non  cft.    raultislibr.  tst  virtua- 
I ^MEdtcium.  [  Et  colligitur cx Titul.;:irFm>^ 
depet.hAredautdercivend.  ] 

Imoplusbodie  praftat  bona  fides, 
quam  veritas:  &  oftendo.  Sit  Petri 
hxc  domus  ,  &  tamcn  camcflcruam 
probare  Antoniuspoflit,  & fuam  vcri- 
tatcm  ille  tucri  non  poffu ,  fi  tollantur 
Prarfcriptioncs ,  domum  Antonio  ad^ 
judicarc  dcbcbunt  Ja.diccs  ,  -namifti 
pronunci^nt  juxta  ca^quac  probantur. 
At  prsefcriptionum  Icgepofita  ,  quid- 
quid  de  probationibus  fit ,  ait  Pctrus, 
^  Kkk  H- 


442. 


THE  OLOGI  A 


Popdi  bona.  fide  dehito  temporc&praferf- 
Antonius,et{i  poffit  pofitiy^  pro* 
bare  domum  hanc  dr€fuain,eritab  o- 
mnijudicio.  &  tribunalirepellcndus4^. 

CXXXVII. 

De  fpffejfore  hffnAjideh. 

«MLxyiii  /^Ui  amhorc  judice  comparavifi 
^inttntia,  V^bonse  fidei  poflcfTor  efV.  VlpKt- 
ell  legiti--  „tis  liy.  z  <;.ad  Mcium.  [  £t  hoc  ex  Ti >• 
mus  pop'  nxldg Reltgwfts :  k gc  Atftqtiis.j^fedfi  adr 
dend^titw  dita.] 

Utu,  Etcft  ccrtiffima,  qux  enimpcrfcn*- 

tentiam  mihi  adjudicantur  ,  tutifTima 
confcicntiarccipio^  &lcgitimo  titulo 
poflidcboi. 

CXXXVilL. 

De  adHtione  hAredUntls  cumtemyo^^ 
re  mortls  continuanda.  De. 
Afiimxtione  deli- 


mini  N.  optimimeiamici,  fHmuins  ai 
cillamcognovir;  conccpithsec  ;  p*^ 
rit,&  infantemoccidit,  &in  fccrctun 
Ibcum  proiicit.    Refcitur  crimen,  i'' 
tierquecapitur,  &:  famulus  fornicatio- 
nis'&  inranticidii  agitur  reus. 
mum  crimen  faterur  &  deprecatur  '^' 
lc/ccuadum  negat ,  &  fc hac  Pauhdc' 
ei{ionetuetur,non  enim  cxinhntic^- 
dio ,  quod  fc  inconfulto  &  prorrus ig- 
norante  polleaaccidit,  crcfcc rc  po^'-' 
practeritae  fornicationis  asfliraat^o* 

CXXXIX., 

Deaciionibu6  ferpetuandis» 
qm  auferrifotefi* 

\Mncs  acftiones  ,  qu3e  mortc  a«t 
'ten\pore  pereunt ,  fcmcl  indu  * 
jwdtciofalvae  remanent.  Non  y^^^ , 
TURperfedccuiusqueid  cflc  >  ^"f 
€x  cafuaufempotelt  Ga.jf^  lif^^^'^ 
diciumPratorisVrhani... 

Et  mihiutraquepars  arquivocai^^' 
ne&:  difHcultatc  laborare  vidctur. 


Temporii 
fontniua' 


Infortumf 
inopinata. 
aace/io. 


O 


OMhishaereditas,  quanrvispoftca^ 
adcatur,  tamc  cum  temporc  mor- 
tis continuatur.    N u n qu a m  crefcit ^ 
cxpoft  fad^o  prxteriti  dcliCti  acftima- 
iiQ^Patdttslihr.zrj.ad  tdiUumr, 

Ucraqvicpars  ell  vcra.  Prior  difu' 
cidabkur  hoc  cxemplo.  [ObiitCo- 
mesN.cujusreditu5annuicrantvigin- 
ti  miJ!ium.  Et  arinointegrodcfuccef- 
rroneIitcad:um,t.mdem  per  femenci- 
amdefinitivara  efTc  hafrcs  declaratur 
Antonius,&dicimusadeum  pcrrinere 
omnesreditus  Comitjriis  non  fokim  » 
dic  datx  fcntentiafjfeda  die,  quo  Co.- 
mcsfuitmortuos. 

Hocetiarn  cxemplodilucidaturpo-' 
{{crior»..  Nam  Kic  Praga?  indomo  do- 


CXL. 

Deahfentia  Reifuhlicd^^fi*' 

ABfcmia.€iu5,qarRcipublica?  ca^^^* 
abeft,nequcei,ncqucaiiitlarj»  ' 

fa  cffe  debct.    Vlpiamis  lihr.  54-^^-^ 

Eftjufti/rrma,vcri/runaqtic.  ^^^^ 
ob  rcm,filii  ^  qui  Hifpaniarum 
in  Gallia-nafcunrur,  nonOalii»'^  ^.^ 
fpaniIunr,&omnibus.fruunturF 

vik  giis  &  prxrogativis,  q"^' 
bus  citteri  Htfpa- 


FVNDAMHNTALIS. 


CXLL 


T>e  haredi' 


lurefmgularu 


QUo  d  contra  rationcm  Juris  rc- 
ceptiimcH  ,  non  eftproduccn- 
adconfequentia.  XlNiduopro 
.^"^haErcdcscflenon  poflunt.  Paw 
^'^-  5 4«  ad  EdtcJum.    [  Et  priorem 
P^^emfirmatTraaatus     /(/f/c^/'.  & 
vcTo.  f/f  l€gt!;m :  poftcriorem 
^^^^^\sdecofif€ps.] 

.  ^^nfonat  priori  luiiusRc^ulx-par- 
*.U"sr:anonicum,Rcg.XXVill.  Qua 
*^^^^fcmmum  exorhitant  ,  neqnaquam 
^^'^^fiquentum  funt  trahcnda.  Quod 
^^^^ni  alicuimalcconccditur ,  cxtcris 
^oncedinondebct.  QuidfibcncccKi- 
^datur?  Nec  tunc  ad  cKtcros  dcbe- 

'^^xtendi.  Nam  dantur  fpcci^i^ 
^^fioncs,ob  quas  ilkwiindulecrccoa- 


rts, 


^  »  ■non  Jcbct  indulgcri  cafte- 
0     tur  ^^"^^  <|uosiU«rationcsnondan- 

^^4-  alY*H'*  ^^l^iila:  poncrior  pars  pcndet 
*'^ni'u    A  ^  ^^ftcilimia?ftione  ,  ouxrogat, 
%p      ^^CHisdcm  rci  pro  folido  Juo  cfTc  do- 
^"^^pofTmt?  Paiilus  fcntcntia:  nega- 
'J^* fubfcribit ,  at  probarc  dcberet  af- 
J^^^^^lvam  falfam  c^Te.    His  tamcn 
'  ^^^"ntibus  tcnetBwCgula  ,  quia 
^^'^«oCivilibus  moribus,  quidquid 
^^.poinbilif^t^  duodommiin-folidum 
^Hisdetii  nusquam  dantur  de  fado. 


CXLIL 

W^*  tacct  non  utiqucfatetur;  fcd 
re  h  ^'l'^^*^  verum  cft,  eum  non  ncga- 


445 

luic  eft  fimilis  JurisCanonlci  R.c- 
guia  XLIV.  Is  ,  quitacet,  nonfatetur, 
/ed  neque  negare  videtur.  £t  utriquc 
contradicerc  videtur  Regula  XLIlI. 
Out  tacet,  confintirevidetur.  Nam  eti- 
am  cx  ipfamct  taciturnitate  colligitur 
fKpc  coiifenfus.  In  Catilinam  Cicc- 
ro  :  Quid  exJpeUas  lcque^Jtium  authori- 
tatem ,  quorum  voluntatm  tacitorum  re  - 
Jpicts  ?  Ergo  iliorum  voluntas  iniplo  ^^^^^^ 
liicntio  rciuccbar.  Undc  mcrito  ob-  -^^^ 
tinuit  Politicum  illud  Adagium ,  NuUa 
refponfw  etiam  eH  re^onfio.  Aut  fic,  * 
Miiltumrcfpondet.qut  nihtl refpondet.  Vi- 
de  quo  fupcriusmodo  cxpofucrim,has 
.Re^ulasjuri.s  Canonici. 

CXLllL 

I>ex&ntrahemihu4 ,  dreorumficcef 
firibus,,  ' 

QUodipfis,  quicontraxeruiTt ,  ob-  .cmlxxiv 
ftat  i  &  fuccciTonbus  horum  ob-  Mo-smva. 
;ftabit,    Vlpanus.ltyr,6z.adEd^aunu  ^tdosi^on^ 

Patet,  cjuiafiuPctro.&JoAnneah-^^^^'^''^^» 
.quis  vcnditionis  contradus  fitinvali-  conjjrm^t- 
dcinitus,  non  vahdabitui  corumdcm 
inortc     ncc  pQterit  .obligarc  hjerc- 
dcs. 

CXLiV. 

'De  lfcittf  &  hnefo,    T>e  temfore 
in fipulattonibti^s  jpe- 
xiando. 

lomne,  quodlicctlhoneftut.. 
'cft.    In  ftipulationibus  id  tem- 
>pus  fpcctatur,c]uo  contrahimus.  Vau- 
Jus  Ubr.6vad  Edi^tiwu  [ExTitul.  .De 
j-eb.auth.lud.pafftd.] 

VidcturPaulus  abuti  vocclicet  j  O'  jift  inhone- 
mnia  enim  &:  fola  honcfta  licent ,  & jf^  Itceantf 
jqus  aonlicciit,fub  hiscircumftantiis; 


44+ 


lent  per- 
vittti. 


I.  Corintb. 

22. 


CM 

LXXVI. 


Corrtgitur 


i^otaboc. 


fub  quibiisnonlicent  ,  nonfuntho- 
ncfta ;  iit  minimum  cnim  crunt  intcr- 
didla  ,  &  violareleges  honcftum  non 
cft.Corrigend^cftigiturcaramusPauli,, 
&  retinenda  mcns,  nam  votuitdicere, 
Non  omne.quodpcrmittitur  y  honeflum  eft,. 
Ethoc  eft verum :  nam  ufuriB,&fQrni- 
cationcs  pcrmittuntur  intcrdum,  quas, 
tamcn  honcftx  non  funr.. 

Haec  Paulivcrbamihiinmemoriam 
revocantaltcrius  Pauli(vidclicct,Do- 
droris  Gcntium)  vocem.pronuncian- 
tcm ,  OmniamihiUcent/edno}tiomni4 ex- 
pediunt..  Multaenimbonafunt,  quas 
confideratis  perfonisjioco  &:tcmpo- 
rc prodcflc non poflc vidcntur..  Unde 
Nafo  ; 

T emporibu4  medtcijiA.valet dx- 
tntemfore  profait^ 
Et  data  non  apo  temf  oYe  vina 
noccnt. 

CVL. 

De  eo^  qui fraudari  dicitur. 

NEmovidcturfraudareeos  ,  qui 
fc  i  u  n  t  &:  c  o  n  fc  n  t  i  V!  n  t .  Vlpiamts  libr, 
66MEdtilum.  [  Conjungc  legem fifi- 
linsfamtlias.^  2.de  verb.obltg.Qx  Titul.  qui 
infraud.cred.'] 

Confonat  jus  Canonicum  Regul.. 
XXVII.  apud  quod,  Scienti& confentt- 
enti  non  fit  injuria ,  neque  dolus^  Nimi- 
xmwScientiyViOCi cnitn  datur line fcicn- 
tiaconfenfus;  d  co}jfentigntt^z,ddc& 
confenttrepotentiy  ejusenim,qui  con- 
fentirenonpotcft  ,  inv.iliduseftcon- 
fenfus  omnino.  Nam  ii  fciemis  & 
confenticntis  Petri  uxorcm  rapcres,. 
facercs  Pctro  in juriam ,  quia illc con- 
fcntirc  &  permitterc  adulcerium  non 
poteft.    At  minoiem  omnin6,quam 


T  HEOLOGIA 

finefcientis,,  autcontradicentis abn^ 
percs. 

CXLVI. 


De  eoyquod  quis  agit  ante  lihcr' 
tatem.. 

QUod  quis  ,  dum  fervusellcg 
proficere  libcrofaaononpotclt- 
Vaulmlibr.t.edtiium.. 

Anrnoahuic  fimiles  funt  i^^^^^ 
pofitiones.  L  Quodquisydumfuhtutc 
Parentuincrat.egit  emancipatopT^oicj} 
mnpotefl,,  II.  Qtwdqm^dtmconju^'^^^  '' 
€rat,egit,poflea  proficere  folutononpot^r 
lU;  Quod  qtiis  dum  erat  ^ion^^"^^ 
fecit  y  id.  pofleaeidem  dimtffb  ,  n 
Epifcop4t:;?n  adfumpto  prodeffc  non  pot^^ 
IV.  Quod  quis  ,  dum  erat  milcs  >  ^ 
eidem:  exauthorato  prodcfe  non  f^^^^^'^ 
Qmnes  quitlem  funt  fimiles  >  ."^^ 
tamen  omnes  verx  ;  &  ^^^^'^^in 
lojquaefintvcrT,  qu«falf^j  ^/f^vc?* 
tantavcrborumparitatCjdaripofi^' 
ntatisdifparitas.. 

cxLVii;. 

Degeneralihmdr  J^ecialil^^' 

CEmp 
»3funt. 

ciale, 

Eteft  cvidcns. 


Empcr  fpecialia  gcncralibos  J  ^3^^^ 
^m.Gajusltbr.z^.adEdUlt^jnfr'^^ 

Qui  cnii^  {^^^yft 
Petro  omnes  piduras  ,  etiam  Icg^^^^ 
hancpiauram:  &  qui  o"^*^'^^  jc^a' 
mos,etiam  aurcos,  6c  argcnteos  v 
gavit.  HancKcguiamfirman^ 
fundantPrjL-dicabiliaPor- 
phytiana. 


FVNDAMENTALIS. 


445 


■1: 


CXLVIII. 

eo,cuiu^  ejfe6lm  omnihtis  frodejl. 

^^Ujus  cffc^us  omnibus  prodeft, 
cjus  &  partes  ad  omncs  (  alji.  uni- 
J^nos)  pcrtincnt.  Taulus  iibr,i  o.edicTt 
rJ'''  [  ^^^TiaiUe  reb.aHth,  ludu.poC. 

£il  obfcuray  &  ad  varios  &  diflenta- 
"^os  lenfus  toiqueri.potelt :  nam  ut 
^^teraomittam  ,  criminnmcfFcdus 
^j^s^?"^  univei^":*;  inrerdun:,ncctamcn 
^^ipfacrimina  cocumdempartes; 
*^omncs|crtincnr. 

CIU 

lucro  ^  fcrfonA  aberm, 

'  perron?.  quis  lucrumcapit,. 

,^iusfa(:;tum  praitare.debct..  npia- 
'''^^^r,e.y.adEdiaunK 


m         ..'^'^^^«iir  renfus„inquo.h^c  Pofitio 
^^^^crfaliteradmittipoffit.. 


GL.. 


^^'OiqHipoJpdet  vel  habet :  Aut do- 
defu  posfiderevelha- 

f*'"*  ^ii,  F^^^*^  cfle  oportet  conditionem 
^[^<>ks^  at  q^-id  pomdcat,  vcl  habeat, 

^''^ilus  Q.l^^^^i^s.cujusdolomalofaaumfit, 
'^njif^     y^minus  pomdcret  velhaberct..  Vl- 

^^^^t  eadcm  ac  CXXXL  quampaulo 


Taulus  libr.  64.  adEdiam.  [  Ex  Titul.  2«*^  ^J^^' 
Kequtdinloc.pubLuhimcmiodzmmrit]  ^^^ntnje- 

Scd  vidctur  vocabulo  effe  abufus''^^- 
Paulus  ;  namdamnumlatius  patet  ,^^'*"^'^""' 
qiuminjuria:  &intcrrogo,  An-non 
cum  damno  tuo  lupus  rapiat  ovem,do- 
mmn  fulmcn  incendat,  pcftis  armcnta 
pcrdat?  &tamcn,licetinhis  &  fimili- 
bus  damnum  fit,  injuria  non  eft.  Cur 
igiturnon  poffem  diccre  ,  luftamqiii' 
detn  fHiJfefententiamRegis.atmihi  fumml 
incommodam & damnofam>  Et quidem, 
quia  d'e  verboruni  fignificationc  agi- 
raus,vitIcamusquoaiiimodoloqiian-  ^ 
tur..  Teremiusin  Adel.  Qnidngm^ 
catimvemam-  ,  dannmnmaximumeH.f^^^^^x 
Eccc  damnum  pro  jaftura  aut  lucro  E)am- 
ccfi.  ntepofitum..   Piautus  in  Btcch.  num. 
OmdtihtcommertncumDmdamnojifimis?  Dcm  nuUt 
AtDii  ncmini  faciuntinjuriam.  Ho-tnjurtm, 
ratius  fcrm.z.fat.j.Noi  nifi  damnoselnbi» 
musymortemurinulti,  Ettnmcn  adThc- 
ologiarEthnicxlcgcmincbrietatcnon 
relucct injuria.  Ht nc dicatPaulus hoc 
vocabalum</4w;««?«,  ahter  apudPoli- 
ticos ,  &alitcrapudJurispcntosacci- 
pijCtiam  Lcgislatorum  illuftrium  utar 
authoritate.    Marcellus,  Quisquis  mt- ^^^^^ 
hibaresertt,  daredamnas(hocefi ,  dam-q^^P'^ 
tiatus)efto,    Qumtilianusiibr. 7.  }U- 
res  meiis  uxori  mtA  damnas  efto  dareargen- 
ttiquodelegerttypondo  centum,    Ecce  i- 
piamct  teftamcntorum  formula  ma- 
gno  Juiifconfultorum  inftttuta  con- 
lenfu  damnat  hseredem  ad  Icgatum, 
&  tamcn  hoc  damnum  ille  fme  inju- 
ria  ulla  fufcipit,ut  de  fe  patet. 

CLII.. 


CLL. 


De  da  -mo» 
^^«^0  damnumfacit,nifiquiidfe. 
*  quod  facere  jus  nonhabct. 


Devii  demandato:  deratihahino' 
ne:  dehdirede, 

HOc  Jureutimur,utquidquidom-  CM 
nino per  vim  fiat, aut  in  vis  publi-  lxxx  i  i  i. 
Kkk  3  C3P, 


THEOLOGIA 


tluplexipu- 
llica  & 
prtyata* 


cur. 


flomicid.i 
ivirtualis. 


Miinda- 
tum  vir- 
tuaic. 
Obii^Atio 
ijAredu^  , 


car,  aiit  in  visprlvatiPcrimcn  incidat. 
Dexicit  &  cjui  mandat  [dciiccrc.] 
In  maleficio  ratihabitio  man- 
datocomparatiir.  In  contracti- 
Bus,quibiis  doli  ^''apftatiojvcl bonafi- 
dcs  incftjixrcs  in  lolidum  tcnctur.  M- 
pianns  libr.6^,adEdidum.  [ExTitul.dc 
viarm.] 

Sclovimfui^c&cncdapliccmrpubli- 
ca,&privat3m :  atnoniinum  cxpofitLo 
non  placct.  Caiepinus.  Vis  publka 
definitur  ea,qua  arinis ;  privata ,  fnie 
/tr-tnis  infmur  :  privatis  emin  homttubu^ 
Armorum  ufu  tum  tnurhc.tnm-rtfagrorle^e 
Ulta  interdinum^  nififi  habcfm  ea  vene- 
rationis,  ifineris.,  nari^uck};i<  vecaufa. 
Pirto  diftintt  onern  .  ab  objedo  ^u- 
mendam,  uf  vis  ptiblicarit,qua2pcrfo- 
nisillatapublicis  :  privata,  qu^pri- 
vatis. 

Deiicerc  manu ,  vcl  mandato  pcrin- 
dc  eft.  Ocrklit  cnini  phy^icc,  qui  ma- 
rui  propri.i :  inoralitcr  autcm  &virtu- 
aiitcr,qurproprio  mandato. 

Ratihr.bitio  cft  irjandato  fimillima, 
2^-  i  i :  o>  o  c  a  ri  &  c<H  fc  r  1  p  oterit  m^mU  - 
ttimvtriuale- 

Hseres,  ba'reditatcmadlt;<8:adom- 
nia  rcalia  ad  .quac  defunftus  tcneba- 
tur,tcnetur :  immo &ad  pcrfonalia , fi 
ifta  rem  iequantuc  :  rcs  cnim  cumo- 
neribjiistramrit. 

CLIil. 

Jje  dbligatione  &  iiherdtione.  De 
Adqmfitione&amijfwne.  De 
foffijpone. 


FErc  quibuscumqiic  modisobliga- 


T  xxxiv.       mur,  iistlcm  nicontrar.umaaisJi- 
^ctd  tilud  beramur  :  ciwv.  quibus  modisadqui- 
.  vQ^       'i'nus  ,    mdcm  in  contraiium  a- 


cfis  amittimus.  Ilt  igitur  nulKi  po^' 
fcffio  adquiri  nifi  animo  &  corpof"*^ 
potell  ;  ita  nu^la  amittitur  ,  mii 
qua  utrumquc  in  contrarium  a^Snf^ 
ht.  Pauluftitfr.S^utdEdi^um.  [Con' 
jungc  I?gcm  ,  ouemadmodum.  D^^^' 

Equum  Pauhvs&  obfirmatoani»no^'^ 

orporc  in  po^idendi  voluntatc  pc^' 
mancat,&tamenillc  moriatur,  an-n^ 
adhuc  equi  non  exiftcntis  crit  duin^* 
nub?  Minimc.  Quid crgodicemiJ^ 
Hanc  Regulam  Fcre  fcmpcr  ,  rxovi  ta- 
men  fempcrverameffc. 

CLIY. 

De  fetitore  dr  .fojfejfore.  ^ 
dolO'    De  faenA- 

Ciim  par  dcliaum  eft  ^(^^,  -'^ 
icmpcr  one  atur   pcritof  » 
mclior  habctur  poflefforis  caufa.;  ^'y 
cuti  fit  ,  ciim  de  dolc  cxcipitni^P 
titoris.     N;;que  cnim  daror  ^ 
replicatio  pctitori  ,  Aut  fi  rei  ( 
guntalii,  Aut  finonrei  )  q«o^^^  ^  ^ 
ea-rc  do!o  adum  fit.    I  0(11^'^^^ 
pcrmitti  poenam  peterc  ,  qui        $nf  ^'^  ' 
am  non  incidi^    Vlpi-anus  jbro  1  ' 
ad  Edietum.    [  Ek  traa.  Jnterdiit^^' 

Confonat  Bonifacius  VlH-»"^  , 
gul.  LXV.  nhi  ait,  In  P^ri  ddff  "^'^ 
caufa  ,  ^meltor  esl  conditio  p^P^" 
Et  nafcitur  cx  illo  co.nmuni  pro"^ 
-ato  Cdtteris  paribus ;  in  dubtis;  ^^^^ 
fiuris ;  &c,  beatus ,  ^*''- 
popdct^ 


FVNDAMENTALIS. 


44^ 


CLV. 

^^  U^o  nocruo :  cul-  nam  nocere 
^^cat^  Beea^^  qut  iure  Jiw  Hti- 
^ffr,   Be  caufn  joendi- 

FA  .  ^^^^* 

pCTuM  cuiqucfLium,  non  advcr- 

'^rio.nocerc  debcc.  Non  vid£' 

viai  facerc  v  quijurefuo  utitur. 

Poenaj.irus  caufis  beni^nius  in^ 

^'(^^.[Ex  Traaatu 

yaia(5fcorein  v.^Kie  occupatum  in 
Fobandis  ruisadisdidisquc ,  qui  ta- 
pulfu     ^ujus  Regula:  poteilatc  rc- 

m^^^'^^*  quifuojiKeutitur,  incom-^ 
°^'^3tem  interre  potcft  ;  aut  djm- 
yj^j^^^^^m,  fiyoxhsec  phyficamjadlu- 
&^^ifi<:et,  &moraHtaccm  nonin- 


vat ;  m j ^j^j infcrrc  non poteft. 
^|f^^*"i3:R.egui2particonronatPon- 
^^^''^cguidCanonica  IL.  ubiait,  In 

CLVf , 

^^l^^J^^nondeferjfuro,  Veamone 
f^l^^^'^^^'  ^^eoy  qut  inalternislocnm 
^*'"*    Jye  ituthore  &  emptore. 

^ll.  ^gltj^^^^  ^mcy  [rcm]  dcfcndereco- 
cjfpl"'^^*^*^^  ciamusaCtioncs^eidcm  & 
qn;^5^*^'^^"^  compcterc  nuilto  ma^is 
aliyjN,  ^^^-  LuM  Qiusmal.i(/w<?ijf, 
Qi^Q^^^^^^^^^^ucvcffcnrjnoncftetiuura 
cui{ :  "^c,  cjuod a J vcrfiim  en  no- 
ou/  "^"^^"^^loairuccciric.f  Pl 
circao*^^'^^"^  cadcm  traufa  efTcdtbct 
fuit  ^^^^"^i»»»  dcfendendum,  qua: 
^^^ons  (  /wdi,  venditoris.  ) 


Qu  o D  c  iti Qu  E  [ pr b  e o]  prxft at ur,  in-^ 
vito  no  n  tri  b  II  i  tu  r.  r//>w««J /?^r.70.^//JS- 
diclum.  [ExTra6t  Inrerdiftorum.  Con- 
|u  ngc  lcgcm  -i  Ji^perficiebus.Etie^cm 
yde  itirr.actuquepriv.] 

Prima  pars  non  cft  univerfalitcr  ve-  ' 
ra.   Suam  cnim  vitam  tcnetur  homo  ^^F^^^^' 
in  plurimiscafibusdcfendere.-in  mul-  ^ 
tis  (uos  proximos ;  &  iamultis  vcl  in-  ^'^^^^ 
vitus  Rcmpubiicam.  Admttti- 

Secundaeftvera& clara.  AtTertia 
indigct  corredioneaut  reftrtutionc,^  ^ 
vciis.  Putoadhicc  verba  poflc  vcl  dcr    *  . 
berc  rcduci.    Wd^es^  fucceffir-veeodem  '/^'* 
jureutituri  quoiHe  titebatur.cui  fuccedit:  ^^'  ^^^** 
now  <^rZ>f f   Hocere ,  quodncn  noceiet  ante- 
cejforhfiadbuc  viverety  d^pojffionem  retir  ^^^^^-^^-^ 

neret.    Hinc  nafcitur  quartam  etiam 

rt-  ^  rnrquarta. 

partemcftc  vcram*  jEfrfWifi<r 

Quintanonplacct7;Cneralitcrfunl- 
pia;  tcncmurenimintcrdumravcrciJc  ^ 
prod.  ftcinvitis.  Quamobrcm  hnjus 
R.cgula:  primam  lineam  &  ultimamdc 
lcgitime  invitis  intdlige  ,  &  admittcn.— 
tur  Juriscowfultiverba. 

CLVIL. 

ne  fervis.    De  eo  qtii  dolofecit,  quo-minus 
haberer.  De/iicceforibus. 

AT>  T.A,  qusBnonhabentatrocira-.  ^^. 
tem  facinoris  vclfccleris,  ignofci-  ^^^y^j^ 
tur  fervis,fi  vtl  dominisjVelhis  qui  vic^; 
dominorum  (  vcluti.tutoribus,  Sd  cu- 
ratoribus)  obtempcraverint.  StM- 
PER^quidolo  fccit ,  cjuominusHabc- 
rer,pro  eo  habcdus  cftjacfi  habcrer.  l  N; 
C.ONTRACTIBUS  {ucccfiorcs  cx dolo 
coruu"vt]uibus  fucce(rerun.t ,  iidn  tan- 
tum  in  id  quodpcrvcnu:j.verumetiam 
infolldumtcnentur:  hoccft  ,  unus- 
quisQUC  pro  ca  parte  ,  qua  hx- 
res  cft.  llpiantu  iibr.  71.  adEdttfum, 
[ExTraa,Imerdiaorum.  Legcis, 

qui. 


An  ignof- 
c.ndum 
jervo  obef 
dienti  in 
feccatis  ? 


LXXXIJC. 

Vntualis 
poffepo. 


iCaftis  pro 
ponitur. 


448 

quiinputeutH.  J.  Situtorit.  ouedvtaut 
cUm.'] 

Mircrrima  eft  fervorum  fors.  Ciun 
fcelcraprsccipiunturaclominis,  vapu- 
lant  privatim,  ni  obcdianti  &  vapu- 
lantpublicc,  li  obeniant.  Putatju- 
risconfultus  in  dclidts  non  atrocibus 
cospoffc  ex  cocxcufari,<:|uod  obedirc 
dcbuerint.  At  ubi  bene  gubernatur 
Refpublica,  non  admittiturtaiiscxce- 
ptio. 

Sccundampart€m'Ile£^ulae  fxpc  ctc- 
pofui  ;  &  e(l  bcnigniffimi  &  pru- 
dcns,  qui  enimdolo  non poifidet,di- 
cendus  eft  virtualiter  elfcpofTcflbr. 

Uhima  pars  vidcrctur,  &obfcura, 
&dilTicil]s:  obfcura,  quiaiilavcrbam 
folidum,&pro  ea parte^  contrarbri  v  idc- 
tur;  d  {licUi*;,  c|uiaoccununt  motivu 
obqu«.vidcatur..elVc  faifa.  .lHam  cx- 
plicD- 

Antoniifliitb3erefFrancifcus,nem- 

pcexaflc:  at  port  moricm  convc-  i- 
tur  Antonius,  &  folvercmilleaurcos 
jubetur.  At  quia.tantum  quingen- 
gentos  ex  hxreditatc  habuit  Francif- 
cus,  hos  dcbcrc  folvcrc  tai.tum  pu- 
tabat.  AtUIpianus  cum  vult,  non 
tantuminid,  quod  adcum  pcrvenit, 
verLimetiamiafolidum  tcncri.  (<uid 
fi  haec  ipfa  quingcntorum  hj^reditas 
divifa  fui(fetinterires  ,  quorumpii- 
muscentum,  fccundusduccntos,  tcr- 
tiusctiamduccntosaurcosreccpifici,? 
RcfponclcoexUlpianointaifcalupro- 
portionefcrvataprnTiumduccntenos, 
&  lccundum  &tertinm  quadringcntc- 
nos  aureos  daturum  cffc.  Scd  quahoc 
iuftitia  ?  Coufidcrandae  funt 
lcgcs  &  mo- 


THEOLOGIA 

CLVIII. 


Defignore* 


Redcre,,qui  pcrmittitremvenii^c 
V>  (4///,v3Eniic;'  pignus  amittit  (al^h 
dimittit.)  Gajui  ubr,  :z^,AdEdicium ^ro' 
Vinciale.  [<Ex  ,Iatu  iJemigrando.] 

Si  pcr.nittitvcndijccdit  iuo  jui'^^' 
ficcdit,  contrancmiiiem  alium  dc^J^t 
icont^ucii. 

CLIX. 

J)e  diffeYenthcohligAtionis  &  ' 
rnimt. 

NOn  ut  cxpUiribu&caufisdebcf^^'  ^;»' 
nobisidcm  potcft..Ltacx  ^1"^^^"^^^^/;% 
caufis  iJcrn  puiTit    ncitr 'im  cdcF^^' .  ^a^.j^fi*' 
Jus  lth\jo.AdFJi6tuw.lC^i^lU£^'M^^^^^ 
Et  ^.ii  c.icUtn,  /.  aclionis.   De^xcep'^^'"  ^  ^^rtif 

Vidctur  rcdunJaie  ilUid;;*?^-  ^^'^.^ 
cnimpofleeamdcmfcmcx  multis 
hicauiis  debcri,  SJeamdcmmultis^^^^ 
mmibus  nollrum  cffe  ;  &hbcnti:r  J' ' 
dcrcm  oppofuum  ci  Paulo,  autab  a 
probaci, 

CLX. 

De  differentiamd  en  inter^^^^^' 
re,  cr  fcndentt  conjenttre»  ^ 
.quod Jit  -per  maioremfartcjr^' 
Dcjurelegatarii. 

ALiudeftvcndere,  aliud  venaent| 
confcntirc.  RefeRTUR  ^^dJJ^j^ 
vci-ros  ,  quodpubhce  fit  P^^*^^^ -^113. 
partcm.  Absurdum  cft  ph|j=I^*'  ^^^^ 
berecumjcuilegatiisellfun^^^j^.yc- 
h3ercdcm,au t  ipfum  tcIbtorcm,iJ  ^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


449 


^^^Ueittigivfn.'] 
^rima  pars  intclIigendaeftcJc  vcn- 
^'^tc  alicno  nominc,  idcm  cnim  eft  (i 
^J^^i^dasjacfituonominevendenticon- 
^entias. 

n  ^^^ccundacgiloco  aptiore,iibio- 
tendi  yim  confiliorum  in  eadcmCom- 
'^unitatc,  Opus  enimquodcumquc 
i^totaCommunitatc  procedit  ,  fed  a 
on^munitatc  plurium  liiffraciopra:- 
^^t^^rminnta. 

tcrtiS  aliquid  difco.  Interroga^, 
«Lcgatarii  immcdiate  fuccedant  de- 
^"<^o,anhxredi?  hoceft,Andefun- 
^^sficiu  immcdiatc  h«rcditatcm  dat 
^^3?rcdi,  ficctiam  immcdiatc  detLega- 
j^nislcgata:  anvcroomnia  dcthxrc- 
'^"m  oncre  folvcndi lcgata ?  Hoc  ul- 
^'»iium  placct  Ulpiano  ;  nam  fifun- 
>  S^i  Itgatur  Pctro  aFrancifco, 
'  "icdiate  tranfirct  ad  Pctrum,nun- 
Jl^am  illm^  habuiffct  aut  pofTcdiffct 
*^cs,&      V  xiipianus  dicerct,Lc2a- 
!*fi«mhaber--— -  


retantumius,  quantum 


^^'^^^•VidcinferiiisRcgul.  CLXXXI. 


Sunt  alix  Regulx  qux  confpirant.  AStte&O 

Senfus  univcrfarum  cft,  C*f?«  perdolum  ''''' 
fr,quod  dehcbat  non  fieriypro  infeilo  hdbe-  tuales. 
tur :  &  citm per  dolum  non fit ,  quod  debe^ 
batfierhprofaaa  Metur. 

CLXIL 


CLXI. 

conditio  imfleatur. 

J^curccivilircccptum  cft,quotiens 
^cm  ^^^*^'  cuiusintcreft,  conditio- 
"oniixipieri  ,  fiatquominusim- 
crt^jV^^pcnndc  habcri,  ac  fi  impleta 
fuiffet.  Quod  ad  libcrta- 
one  ^^^^^*  ^  hxrcdum  inftituti- 
pula^  P^^'^^citur ,  quibus  cxemplis  fti- 
cum^^^"*^^  quoquc  committuntur, 
qiio  P^^oniiftorcm  faftum  cfTct, 
rerer*'^^^^  ^tipulator  promifTioni  pa- 
Tr.A  .^Vi^^^nslibr.-j-i.^dUtclum.  [Ex 


Ve  receftls  frofter  neceffttA- 
tem, 

QUx  proptcr  ncccmtatcmrccepta  ^,^1"^"^. 
funt,  nondcbcntin  argumentum  ^ 
uM.Paulmltbr.-joadEdtilum. 

Necefitasy  ut  ait  Adagium,r<?rff /^^^: 
&  quie  cx  nccclTitate  femel data ,  rece- 
pta,  fa<5la,omifla,pcrmifra,&c.  nott 
dcbcnt  in  confcqucntiam  trahi* 

CLXiir. 

De  donatione ,  venditione ,  concef^ 
fione. 

CUjuscftdonandi,  cidcm  &:ven.  vu* 
dcndi&concedendi  juseft.P^/>/4- 
fim  libr,$yad£di^um,  [Ex  Titul.  ^tf 
.Itb.caufa'] 

Et  patet ,  i^cm  cnim  donarc  non  nifi 
dominus  potcft;&qui  dominus,ctiara 
vcndcre&  conccdcrcpotcft. 

€LXIV. 

V£  hdredibtis  &  iudiciis  fosnali- 
hta. 

POEnalia  judicia  fcmcl  accepta  in 
hsrcdcs  transmittipolTunt.  Paultts 
Ithr.  51.  ad  Edi^um.   [  Intclligc  dc  poe- 
narcali;  qutapcffonalcs  poena:  apud 
Catholicosadhacredesnontran- 
fcunt.] 

Lli  CLXV.Z>f 


450 


T  HEOLOGIA 


xMvn. 


CLXV. 


De  eaquialienAty  velaltennnticon. 
fentit. 

YMI.  ^^umqufs  po/Tit  alicnare  ,  potcrit 
^^conlcntircafienationi.  Cui  au- 
tem donarenon conccditiir,  proban- 
dum  crit,  nec  fi  donationis  causa  con- 
fcnrcrit,ratam  cjus  voluntatem  haben- 
damJlp/amis  Itbr.  ^^MEdi^um» 

ConjungeRcguIam  CLX.  vidcii- 
tur  cniui  rccoacfliationc  indigcre^ 

CLXVI. 

De  defenfore  rei  dienA^ 

QUi  rcm  alicnam  dcfcndit ,  nun- 
quam  locuplcs  habctur.  ?aulw 
libr.^^.ad  Edtcium.  [  Lx  TiXAxlMdamn^ 

CLxvir. 

Be  his^quAdccipientlsnonJiunt^  Ve 
iujju  ludicts^ 

NOn  vjJcntur  Jata,qi]xcotcmpo- 
re,quo  dantur  accipicntis  non  fi- 
unt^    Qui  Tussu  Judicis  aliquid  fa- 
cit,non  vid cturdoio  malo  facere,quia 
parcrencecfle  habet   PauIus  libr.  4^. 
odEdicium.  [^RxTnul.deaqt/tplu.arc^ 
An  donatta    Recognofco  priorcm  Rcgulx  p^r- 
Jine  acce-  tcm  ,  &  interrogc^,cur  non  polTit  ali- 
pttoneejfe   quis  dareeoipfarcmporc  ,  quo  aliuj 
fept?       nan  vult  recipcrc?  Et  ut  adfupema- 
turalia  elevem  ocuIos,mult3Pgrati^^  fu- 
pernaturales  a  Deo  dantur ,  quas  non 
recipimus.    SynodusTridentina  iM 
VLc  ap,y. Hanr  dijpofitionem  fcu  prapara- 
tionem  jufiijicatio  ipfa  conjeqtutur  ;  (ju<f, 
tt9H  eJifoU  ^eccatorum  remifio  y  fed  cr 


(aticiijicatio&renoratio  interieris  hvmtfi^^ 
per  voluntartam fufcepttonemgrAtiA.  H/" 
go pofita  donationc,  adhuc  fufccpii^ 
eft  voluntaria» 

Sccundae  parti  confoiiant  Bonif^»^!^ 
illa  wt^h^iyQuodqtiis  mandatofactt  ludtci^f 
delofacere  non  vidttur ,  eiim  habeatp^^^^^ 
necelfe.  ReguLXXlV. 


CLXVIIL 

Ve  ohfiuris. 

RApicnda  (4///.  CapicncTa^ef^^^^- 
cjfio  ,  qua:  pribct  bcnig"i"^'^f' 
fponfum.  Quodfaaumcft,  cum^^ 
©bfcuro  ntexaftiaioncC4/i/,  af^c^i»^; 
cujusqv  capitinrerprctationcni.  P^^' 
lus  Itbr,  iM  VLautium. 

Clara funt omnia ,  nccpoffu"^ ^?^^ 
gis  dilucidjri.    Cur  ergo  rcfF^iJrJ^ 
bcnignius?  An  non  buiignum 
cerci ^ 


CLXIX. 

De  damno»  De  eo ,  tfuod pend^^' 

1S  damnumdat,  qui  jubetdare.  ^Kinf^^^^^ 
vcro  nulla  culpa  elVui  parC^ ^^^^^,  t»^^ 
fe  fir.    Quod  pendet  non  eftpr^^  '  . 
quafi  fic  Paulus itbr.z.adPlautiutn'  t-^^P  ^uff 
Idem  eflF.  juberc  &  faccrc  i^oi  Jr^^^^.'^,? 
quicnim  Antonio  jubet  utPetr«"^J^5  &r 
cidat  „  homicLdium  quod  Af^to 
phy lic cperpctrat ,  ip fc comn^ittJt  ^ 
tualiter.    An  Antonius  obe:i'e 
dclinquit  >  Diccs  cx  Pa.:Io  no"  P  PFL 
care,qu.nuilaculpaiiiieft,cu^^^^^^^^ 
rc  ncccae  eft.  A t cgo  nec  tibi  ot^'^ 
lo  conlentio  ,  pracipicnti  enif" 
tra  DEUM  nonparerc  ne- 
ccfll  cft. 


FVNDAMENTALIS. 


451 


CLXX. 

I>e  fa&okludice, 

pAi^um  a  Judicc  ,  quod  ad officium 
^Jusnonpcrtinct ,  raiumnon  eft. 

^^^^^'onatPapaBonifacius  dicens; 
^^e^ftne  culpa ,  qut  rtt^  qud  adeum  non 


CLxxr 


%  1 


T>eohligatione* 


Vk^J  {^^^"^0  idcoobiigatur  ,  quiarccc- 
pturuscft  ab  aiio,  quod  prxftitc- 
^^-  ^f«luili[,r.^.adPUutinm. 


1 


CLXXIL 

De  amliguis. 

^^ntrahcnda  vcnditionc  .mlj-gu- 
pa(51:um  coi  tra  vci>ditorcm  in- 


^^^^pretandum  cft.  Ambigua  autcm 
^^^^^r  ^ccipicndacft^utrcsfalva 


Vaulu<  liir.^.ad  Plautium. 


^^orifit. 

{^•^^'''^'^qucdirplicct;  Qiiiainam- 
«un^l!  poflc/Tionc  cft  : 


CLXXIII. 

De  hls  ,  e]ui  condemnantur  tn  td^ 
quod facere  fojjunt.    De  relHtutio  - 
ne<,   Detnora,    De  eo-^quife- 
tit ,  quod  redditurtu 
esi. 

INconJcmnat'oncperfonarum,qiia5 
in  id  quodfaccrcpoflunt,  damnan- 
tur,  nontotumquodhabcnt  ,  cxtor- 
qucndum cft :  red& ipfarum ratio ha- 
bcnda  cft,  nc  cgcant.  Cum  &  vcr- 
bumKi^/r«^lcge  invcnitur,  ctHUon 
fpccialiter  dc  frudibus  additum  cft, 
tamcn  ctiam  fru(5lus  funt  rcftituenui. 
Unicuic^if  fuamoranocct  ,  quod 
in  duobis  rcis-promittendi  obTerva- 
tur.  Doi.  o  facit,  quipctir,quod  rcd- 
ditu rus  cft.  Paulus libr,  6, ad P^auttum. 
[FirmatprtmumTitul.^/f  jud.  Sc- 
cundum  Icx.  Videamus  de  reftit.  tcrti- 
II  m  lcx.  Mora.  de  verb  oW/^^ultimiuniex 
Dolo  6Ae  doli  except, 

CLXXIV. 

Ve  potentia:  drrepudiatione. 


De  his ,  tfui 
ex  libcrali' 
tatc  convc 
niuiitur. 
DeReJittu- 
twnefrU' 
ituum, 

De  mora, 

tt  dclo. 


QUipotcfttaccre,  utpolTitcondi-  j^jj^ 
tioni  parcrc  ,  jampofle  videtur. 
Quo  D  quisjfi  velit,habcre  non  potcft, 
id  repudiarc  non  potcft.  Pattlus  Ubr.  B, 
ad  Plautium,  [  Conjungc  legem  ^.dc 

U^C]^'      femcivenditiofitcer-       Expono  utramqucpartcmRcgula?.  Qafm. 

olutirt r^.,u:_   .  ] — r  promifitFridcricus  fe  daiurumccn- 

tum,  firpon.tur  talis  tonditio.  An  tc- 
nctur  abfolute  An  potcil  abfelute 
tcneri?  Rcfpondct  I^auius,cumtcnc- 
ri  abfolute  ,  fi  purificctur  conditio. 
QuoJ  fiinmanu  ipims  noii  fitillara 
J-llz  pw- 


vcnd"  dubiam fit 

tur  ''^^'^^'^ P^flcfTio ccna, cum  dubitc- 
dita  vcl  quinqucfintvcn- 

(iif  *.^^^ftandumeft  refponfionivcn- 
^>3ut  ad  minorcmnumerumrc- 


vc^(jp^^^^^"t»ia,  manutcncnda  crit 
xuj^i  '^»  ^emptor  rctin  'bit  fuam|>c- 
^^odiT  *  /'^"^^  Qnim  dcbct  foivere, 


Onil3^"°"^'^«rtodebitum.  Inadi- 
*a ^''^^^  P.aulu$,in  ambi^uis iai- 


45  2 


THEOLOGIA 


purificari ,  ncc  erit  in  manu  cius  vi  hu- 
jusproniifrionisabfolutetencri:  fiau- 
teminciusmanufit  poncre  condir.o- 
nem,  inmanuciuscritabfolutam  po- 
ncreobligationem.] 
QUd  repU'  rcpudiationc  fic  philofophor. 

dtarijnf  [Exiftimo  catantum  rcpudiari  ,  quz 
fint,qu£  habentur.  Infero  poffe  repudiari 
nonpof-  pofrcfTioncm  ,  pofTc  &fpem.  Et  per 
fi^^^  confcqucnscaquxnecin  poflefllonc, 
ncc  in  fpc  habentur  ,  rcpudiari  non 
pofle. 

CLXXV. 

Defirvls^  Deeo  .quiwiusalterius 
ficcedit. 


M  III. 


INomnibusofliciis,  c|ua:pcrliberas 
fieri  pcrfonas  lcgcs  dcfiderant.fcrvus 
intervenirc  non  potcft.    Non  de- 
BEO  meliorisconditioniscflc  ,  quam 
ador  (anteceff&r)  mcus,a  quo  jus  in  mc 
tranftit.  Paulus  libr.i  i  .adPlautium. 
Utraquc  pars  huius  R.cgu!ac  fuas 
r      patitur  diflicultatcs.    Tranfcat  crgo 
J  ^  pofterior,&:hafrcamusutcxamincmu8 
priorcm,qua:non  vidcturitaclara.  A- 
liud  enim  eft  Lcgisla  toi  em  d*.  fidcrare, 
aliudconfulere.aliudprsecipcre,  &a- 
Hud  dirimerc.    Contra  Legislatoris 
dcfldcrium  poffunt  intervcnire  fcryi 
valide  &  licitc ;  imoctiam  contrae- 
iusdcm  confilium.    Contra  praecc- 
ptum  autcm,  intervenirent  illicite  qui- 
dcm,  fed  valide  :  &  tanrummodo  ilH- 
cite  fimul  &:invalidc  contra  Legisla- 
toris  definitioncni  dirimcntcm» 
Quas  omnia  diftinguerc 
debuiflet  Pau- 
ius» 


.  CLXXVI. 

Beittftitiaprivata.  Nefingullsc0' 
cedatur ,  quod  perUagiftratuvipmK^ 
fieri  potefl.    De  Itbertate  & 
neeefiitudine, 

NOn  eft   fmguKs  conccdcn^iitj?  ^ 
quodpcrMagiftratu  publicep°  ' 
fitheri ,  nc  occaliofitmajoris  tumu^ 
tus  faciendi.  Infinita 
cft  libertatis  &  neccflitudinis. 
libr.iyadPlauttum,  [ExTituI.^^^J!/^  ' 
vidcctiam 

Utraquc  Rcgute  pars  cft  falfa-com- 
muniscnimThcoIogorum  opi"^°  • 
ncthomincm,iivcitcragat ,  ^'^!'^  j^, 
confcdeat  ,  poflc  alatronc &f*-l'^^ 
fcndcrcnon  folum  fc,fcd  etiam  \^{^^' 
fi  hxc  per  Magiftratiim  illc  ccrt^r 
cuperaturus  fit  ;  ncmo  cnim  ^^^^ 
pcrmittcrcfcfpohari.    Ec  ^^^^A^. 
cxpcricntiadcmonftratfdvos  . 
ftavendi,redimi  ,  ncctamenintin  p^//^, 
prctio,(ed  modcrato.    Ergo  Pj"'^^^!,  tHf 
tum  judicio  libcrtas  infinitae  ^^"'^^^.^ 
onis  noncft,fc  J  finits ;  &  non  ^'^'^^^  ' 
vidcmus  cnim  ahquando  fcrvos  p^^^ 
culisaurcisrcdimi,hoccft,  re-c 
libertatem. 


CLXXVIL 

De  eo^qui  in jus  alterius fticcedit*  ^ 
ignorantia. 


Q 


^Uiinjus,  vcidomininij^*'^ 
^^fucccdit,jurc  cius  "V  •^ano^*^ 
Mo  videturdolo  cxfequi.q^^^fp^^^^, 
caufam ,  cur  non  debeatpctcrcL  ^^^j. 
medo  habcatprobabilem  cauia  ' 
poflitpcterc.]  Paidrislihy  ^^A'^^^  ' 
«w.[Exucui.f/f  bxred^t.virJ']  j)c 


FVNDAMENTALIS. 


45  3 


S 


CLXXVIT. 

^epmcipdi  &AcceJfouo. 

Qjuai  principalis  caufj  no  confiftit , 
^plerumqjnc  eaquidem  ,  quxfe- 
S^untur  locumhabent.  Paulus librA<^. 
/i/  C  Conjungc  iegcm  1 1». 

^  Notovoccm  plerumque'  nam  ubi 
t^f^^^^pt^incipaicacccflbriacorruerc 
l^^ebebunt  quatalia:  at  illaintcrdum 
euntinpiincipaliaj&tuncfpccia- 
^^'^iocumhabcm.  ^ 

CLXXIX. 

^^fiurar^luntate  manumitten^ 
tU. 

y^^^^^^^i  voluntatc  manumittentis 
i^y^dum  cftlibertati.  ^  Paulus  libr. 

"^f^Jtatu  lib.] 

^^\xt  ^^^f^^  intcrpretatio  ob- 

^Q(^*j^°^"ntatisficri  ?  Qujia  idratio 
^  '"^"^'""^  i  ^cd  quia  fic  pl acuit 
^^^^ndum  igitur pro  polTcflionc 
^\ih'  ^^^^^^^^^^e^i^^ntcmanumiflionem 
tervi^^^  ^^^'^"ramquc  lit  in  poflclTione 
DofT  li?  ^^^^^  ^  c^^'*^'^  >  ftandum  pro 

A  i^^^^^^vitutis. 
ho  J  ^^^^'  fuprcma:  pofTuntdc 
'^^''^&rcrumdominiodifpo  ncrc. 
difp  /V^^ctur  caufa&ratio.  Athic 
guU  j'^^"^"video,  qi^iafihajcKc. 
Pi-axin  •^'''^^"''^^  fado  &:  c;uoad 
^ini  f  ^^^^^  cfletpoft  mortem  fiido- 
^^iniira"^'^^^  libcf  nonticrct.?  non 

Pcri^^  ^viusciilasaliquasrati 


utnon 

pcrirc  ^ ' '''^«^i^ias al:qu as ratio nes  rc- 
musJ.Vl^^^^^voIunatcdcfundipom- 
^^»^uaic.  Poflainturclemcntia 


publica  fancirc  hanc  legem ,  Quotiens 
firvus  manumiponem  fcmipleneprobavc- 
rityliberefto,  Et  hoc  fdnfu,  in tali  cafii 
&  tcmporc  y  poflcnt  admitti  verba 
Pauli. 

CLXXX. 
T>e  ee ,  qui jujju  alterius f§lvit, 

QUodjuflualtcrius  folvitur,pro  co  ^^^vir. 
cft,quafi  ipfi  folutum  cflet.  Paulus 
libr^iy.  adPlautium,  [Hucrcvocarc 
potcrislcgcm  ,  SidunaturusJecQndicK 
caufa.] 

QuidPauIusvelitjvideo:  quid  ^i-^xplica- 
cat,  ncfcio.  PutohancReguIamadW. 
hos  termmos  rcduci  pofl^c.  Ouod  no- 
mine  altertus foivis ,  non  cenfetur  a  te  folu- 
tum ,  fidab  illo ,  cujus  nomtne folvis.  Et 
producohoc  cxcmplum.  Anfclmotu 
milleaurGos,  millc  ctiamcidemdcbct 
Petrusrat  heri  Anfclmo  Petri  nomi- 
nc  millc dcdifti ;  &  rcfpondco,  har  fo- 
lutionc  Pctri  dcbitumcxtindum  fuif- 
fc;  tuum  manerc. 

CLXXXL 
Dc  teflamento fine  harede, 

Slncmofubiithxreditatem  ,  oninis  j^^^jjj^ 
vis(/f^ff«f 4///,omncjus)Tcltamenti  ^/^y 
folvitur.    Pauluf  hbr.iMVitelLium,  tepmen' 
Hinc  itcrum  folvitur  illa  quaftio  tum  fine 
quxintcrrogat  „  AnLcgatariiimmc- 
diateLcgatcrifucccdant.^'  Anvcrole-  /^^^^^. 
gata  prius  ad  hxrcdem  pcrtincant ,  &  fintde' 
pcr  hunc  ad  lcgatArios  tranfcant  ^  £^/-«„^,;;z. 
qiudcm  cx  hoc  textucolligimr  mori-„;^^/^^^;? 
bi.ndum  omniafuabonadarc  hxrcdi, 
fub  onerc  quod  ipfc  poftca  folvatkga- 
ta.    Confirmat\\oc  confuctudo;  qui 
cnimadmittit  hsercditatem,  adlegara 
Lll  ^  '  & 


THEOLOGIA 


tuufa  in- 
termedta  ; 
4in  fit  pura 
^onditw  ? 


&  dcbita  tenetiir,ctfi  majora  fintTirrc- 
ditatc:  at  in  hocefl  invcntarii  bcnifi- 
cium,quodvocantv&alicjua:cautiones 
c^viles.  Cd}nfirmathcmm  Tcftamcn- 
torumformula,  cjiia  ufi  vctcres.  Duas 
dedi  fiipcritts  cxponcndo  R.£gul.  CLI. 
altcram  cx  Marccllo  ,  ^&  altcram  cx 
Quintiliano.  Non  ait  Tcftator  , 
F^o  dovxort  mea.  Scc.  fcdpotius^lE^o^o 
f)mnta  haredi  meo  i  &  ifle  tenebitur  dare 
uxortme£,&c.  hoccmmfonant  Quin- 
tilianiillavcrba  ,  Hdrcsmeusuxerime^ 
damtiasyiQ  dtne  argenti  ,  quodelegfirit^ 
pondo  centum. 

Sanc.filegataimmcd  atc  aTcftato- 
rc  daTentiir.tenerent ,  ctfi  nemo  hacre- 
ditatcmaciiifllt ;  nonGnimpcndcrent 
lcgntarii  ab  hsErcdc.  At  quiadantur 
i-ncdiate,&  ab  h«redc rccipicnda funt, 
iublato  harrcdchaucnt  iuaercj  &,  ut 
aitPaulua,  toiavis  Tcftamcnti  diflbl- 
vitur. 

Poffct  aliquis  diccrehaercdem  non 
elTc  caufam  intermcdiam  ,  fcd conditi- 
onem  finc  quCx  non  :  poflct  alius  fcnti- 
rc  alitcr :  at  nos  nemini  modo  pr«fcri- 
bimus,  fed  quid  Paulusdcbcatdiccre, 
iiccuratc  indagamus. 


CLXXXIII. 

Defolenmhm  non  fmte  muundii' 
De  aquitate. 

ETfi  iiihil  facilc  mutandum  cft  ^jriM* 
folcnnibus^  tamen  ubia;quitaKC'^^;^y>f^ 
videnspofcitjfubvcnicndumclt.  (nd^"^^ 
ceWii^IibrryDtgeflorum.  [ExTitul.<^'*  ^ 
meg.refi.kg^  ,Divus.]  .  pt^^ 

Nota  illud  verbum  evtdens.  "Ei  o^^^l^  ^rA^ 
in  quarftionibus  dc  facto  eviiief|'*' 
realcs  nondjntur,ad  moralcmccrtitu' 
dincm,  quamMarcelius  vocatfP^'^' 
rwwi,rccurre. 

CLXXXIV. 


D/  vano  timore. 


CLXXXIL 

De  eOi  qucd nuUius  effepoteft. 

Y^Uodnulliuscflc  poted,  idutali- 
ldemp6J  v^cujus  fiat  ,  nulla  obligatio  valet 
idem.       cfficerc.    Vaulus  Itbr.   3,  ad  titelli' 

um. 

Eft  idcmtica:  quod  cnimnon  po- 
•tcft  fteri  ,  nuUa  caufa  efficcrc  po- 
tcrir. 


Ani  timoris  jufta  cxcufatio  no» 
cft.     celfm  Itbr.  7.  Dtgeftorufn-^j^^t^ 
CConjungc  lcgem  SiquisabaltO'  .^ftfit- 

Stando  Juri  nflturali-nuHastinio^/ ^,^rfM^' 
culpa  tota  cxcufati  &  nihilomini'^^^,,;^" 
cam  omnisferctimor  diminuit» 
U  fuerit  magnus  ,  &  minus  fi  ^ 
Puto  Jnrisconfultum  Vam  timons  no- 

minc  intcUigcre  nullum:  nuHo'^'^' 
cxcufabunturinodo,quiibitrepidaV 

runttimorcubi  noncrattimor. 
ConiuUo  dixi  omnis  feretimor'  . 

timor  eft  pondcri  fimilis,  &  P°"^"^]j, 
ccrdtimlhitcramaolsqualitatemrc 

cit ;  co  nimirum  tanporc,  ^'^^^t, 
nitur  lcviori  lanci.  Hunc  ^^"^"'^^j^ 
ocuios  pono.  [  Solicitabat  Ai 
rylli-da  Cajus ,  & ofFcrcbat aurcos « 
Jc.  Eccevirginislzfam&^i»^^",, 
tamlibertatem  /  Eccc  illam  ^"''^P  ^ 
^ercadCajumincJinatani!  Seda 


FVNDAMENTALIS. 


f,P  .^"ellx  minatur  mortem  Frater, 
JS^i^confentiat  J  &cccc,  c|uantum 
^  V*^"^ambitio  impellit ,  tantum  ab 
^^timorexpcllic&tiuobusimpuiribus 
^"trariis  acta  vidcuirijnpuiru  careiC, 

antiquamlibcrtatcmintadtam 
^'amfcrvare.  ]    Diccndumcrgo  cft 
^pum  ,  fifolusfKjfcmpcrlibcrutem 
lu  ^^^"gerciilam  potiiis,fivo- 

ptasfit  inoppofitampanemmotiva 

{''^.//''^^^^linatj^  ^ 

,  '"'^'^iminibusDonatrocibuscxcu- 

^'^tt?     '^nturfervi^  fi  obedicrint  domims, 
21^^^^^^'incbant.    Vidcfupcrius  Rcg. 

fa  P^^ofcflionc  forcnni  ex  fpccialt 
Q^j^^^^^^-icfiae  habctur  ratio  metus, 
«  ill  ^  ^^^^ conftaiitcra  virum:  nam 
rale ^ ^^"^"^  *  ^"^^" libcrtat em  mo - 
^itat^*  ^  ^olenncm  profcfHoncm  ir* 

CLXXXV.' 

t>r-  Ir?^^^^^'^i»m  nulla  obligatio  c^ 

jpraecipcrcim- 
tjm^^^'^  poffit?  expofui  fuperius  a 

CLXXXVL 

'^^f^^fore,  quo  res  peti  pof^ 
fn. 


il 


^  ^      P^^i  potcft  antc  id  tcmpus, 
JH^^^   Ulir  f^^^^  '^^""^  Haturam  periolvi 
tcZr^^^^ppoffit.  Etcumf^Lcndi 
pr^t,  ?  ""^''S-^^oni  adciitur  ,  n-fj  eo 


Kcgulaj  priorem  partem  (nampo- 
fterior  eft  Jarn  jhocexemplo  dilucido^ 
Emoequumate  ,  auttommuto po- 
tid^,  &medccem  urnas  mufti  opti- 
mt  daturum  polliccor,  Menfem  A- 
prilem  agimus,  &  tufohit'onemfolici- 
tar,  At  prapcoci  dihgentia  ,  iiKjuit 
Gt'Ifus,addandum  cnim  muftum  antc 
Autumnum  nan  teneor» 

CLXXXVIL 

De  eoy  qui  uxorem  pr^gmntem  re- 
Itqutt. 

SlquisuxorcmpT^gnantem  rcriquit,  mxii. 
non  vidctur  finc  libcris  d^cefliirc. 
Celfmtthr.  iC.Dr^cJlorum. 

En  ratio  cft,  quiaflHusnon  incipit  ouando 
cffe cum  nafcitur,{cd ciivri  gigwitur.  fccrus  mci'- 
Scd  quid  dicct  mcus  Magnificnyp/^/-  vinre 
Dominu^JoanncsMarcus,  quifllium 
nondum  natum  matris  partcm  rc  alem 
aftiimat,  &tuncdcmum  animji  intor- 
mari  rationah  ,  ciim  paritur  ?  Idcm 
quod Celftis de iHo ,  qui  morcrctur  rc- 
hda  uxorc cmbryonc  gravida.  Nam 
ficut  embryo  uon  informatur  anima 
rationaIi,fcd  iaformabitui  :  &tamcn 
hocfufhcit,  ncdcfiinftusilliberis  dc^ 
ceiTiifcdicaturj  ergoeorcm  modo  Jo- 
annesMarcus  philofophabijbr ,  mrm 
juxtailliusPrincipia,  quam  diu  in  vcn- 
irematriscontinetur  corpiis  iijfant  s, 
fcmper  cftcmbryo. 

CLXXXVllL 

De  impfftbilihm  &  refugnantf- 
biis. 

UBi  repugnantia intcr  fc  in  tcftamc-  mxiii. 
to  jubentur  ,  ncutrumratum  cft.  Repu^nan- 


45« 


THEO 


tia,&prO'  Qujf.  rcrum  natur;iproIiibcntur,nulla 
^ihu,      lege  confirmata  funt.    Celfuslibr,  ij» 
Dt^eftorum. 

Tro  pojfej'     ^^i^^  p^rs  pcndet  a  lege  Vo^q^io- 
//o«f        j^jj .  £^uQniam  ,  fi  duoarticuliTcrta- 
dumesl.     mentipugnant,  &:  dubium  fit  utrum 
dcbeatimpleri,  CLiin  utrumquefitdu- 
bium ,  utrumque rciiciendum  cll ,  8c 
pro  poflefnonciibcrtatisftandum. 
In  lege  na-     Poftcrior  cft  cvidc  ns,  quoniam  Lcx 
turali  nul'  naturalis  [mihi  cft  ipfa,Dccalogus]ho- 
ixcreatura  minumvoluntati  nonfubcft. 
dijbenfat. 

CLXXXIX. 

I>e  fufillo  &  authoritate  tu- 
toris, 

Pupilli  vo.  pUpillus,nccvcllc,nccnolIcinca«- 
luntas  eSi   1  tatc ,  nifi  adpoflta  tutoris  authori- 
tutor,       tatc,  creditur;  namquodanimi judi- 
cio  fit,in  eo  tutoris  auchoritas  neccfla- 
ria  eft.    Getfus  Itbr.  1 3  .Vigefturum. 

Hincconftat  pupillum  oculis  tuto- 
ris vifurum,  mcntctutotisintclledu- 
rum ,  voluntatc  tutoris  dccrcturum, 
&  lingua  tutoris  refponfurum  ;  ip- 
fumque  ,  tametfi,fi  naturam  confidc- 
rcs ,  ingcnii  pcrfpicacis  fit,  civilitcr  io- 
qucndociTccoscum  ,  .&hbcracarcre 
rationc :  non  quidem  in omnibus rc- 
bus, fcd  in his,  qux  dominii  translati- 
oncmconccmunt. 


cxc. 

De  evinBtone^ 
^Uod  cvincitur,  inbonisnon  rft. 
\celftis  iihr.  i  ^Jjtgeftorum. 


CXCI. 
De  henefciofrincifis. 


Dubium  Eratius,confuItus  ,  An  quod  bc- 

cotfidera'  i-^i 


*■  ncficium  dare  fc  quafi  vivcntiC*- 


far rcfcripferat ,  jam  defun(5to  dcoi»^  ^^^, 
cxiftimarctur  ?  rcfpondit ,  non  vide'^^ 
fibi  Principem ,  quod ci,qucm vivcfc 
«xiftimabat,  conccmfr.t ,  dcfunCt*' 
concefTiflc.  Qucm  tamen  modum 
bencfitii  fuivcllct  ,  ipfius  ajftimatio' 
ncm  eflc,   Celftts  itbr,  ^  ^.Dtgeftorn^* 

Eft  ccrtiflflma :  prim6,quia  benc"' 
cia,qujc  pci fonalcs  actus exigunt, 
rontcruntur  dcfundis.  Stcundo» 
quia  ipfimcc  favorcs  purc  rcalcs  ,alit^^ 
visris  ,  &c  alitcr  mortuis  concedui' 
tur. 

CXCIL 

Ve  h^redihHs.    De  ohligntiont  i^' 
dividud.    De  re  dth 
hia. 

EA  ,  quae  inpartes  dividinonP 
funt,folida  afingufis  (potius,^^  ° 
mnibus  fimul )  hircdibusdebcntur' 
In  REdubiabcnigniorcm  intcrpr^^^^ 
tioncm  fequi ,  non  minus  ^^^^^'^^^ri, 
qudm  mtu\s.Marcellusltbr.i9't>^^^J     '  ,^ 
[Conjungc  legcm  S  ^^PW-le^-]  ..^^^^^^^^ 
Prior  Rcguix  parshoc  potclt/^  "  i;»^/'"'' 
ftrari  txcmplo.  [  Ciccrius  condit^  ^^^^. 
llamcntum,6c  air,  Plancm  &Oiuriii 
tedes  metdarcunutn  equunt  AcHtco 
to  meo  miiitt  damnati  efto.  ]  ^n -n f  j*^ 
haercs  dimidium  ,  &  altcr 
funt  daturi  ?  minimc.  Q^^^^^^^^. 
non  datur  pcr  partcs.  Quid  cig  ' 
terquc  hsercs  fimul  dabit  cquum-  ^^^fif 
Scd  noto  obitercquum  (^\    r.^i-  ^LiHliilf^ 
aliis  rcbus  dicito)  Uc^t phy^icc in J^^^.  ^  f 
fibilisfit,.g^darinonpofritpcrp^^'^^^^ 
virtualitcr 

cfl^cdivifibilcm  ,  ^^^^^^ifi^ 
virtutc  in  prctio,  quodomnino 

bilc  cft.  •  j  jn' 

Poftcriorparsnonplacet;  q  ^^j.. 


FVNDAMENTALIS. 


1«rprctatio ,  yjx  rc^cau  altcr iiis  eft 
"Cnignior,  rcfpcdtu  altcrius  cft  fcvcri- 
^r:  crgoitctumgijaM-cndumeft,  <\md 
^3cicnduni  in  dubio  fit?  quidqutdc- 
^^»n}fiat^wi»gniu$  cft:  fi^quidquidfi- 
^^tcverius  cft.  Cctitics  dixi,  In  Mtit 
^*^^fe]fe,qMtpofftdeHt :  &  pro pofe/iofte 

cxcm. 

^dittone  hdreditatls  cum  temfo  • 
.  mortiicamimAJfd<, 

^^^^ftiH  Ql^^nia  fcrc  jura  haredum  pcrindc 
^^Jn  l,^^  ^abcntur,ac  11  continuo  fub  tcm- 
( in  tcmporc  )  mortis  harcdcs  cx- 
"t^flcnt.  CeifusltUw^l.Dtgefiorum. 
.  X^ra  cft,&  dcipsa  jam  cgi  (upcfiu^ 
"*^^auamriiniIliinamcxpoluL 

CXCIV. 

^^lfdredtbm  hdredim* 

^"Uiper  fucccfTioncm  [4/1/,  ctflTio- 
f/^*^^^^  ]  <juanvvislon|;ifTim.imdc- 
^^9°^i*rcdctconftitcrunt,  nonmi- 
]• '^*^^^%untur,  cjuam  quiprincipa- 
harrcdcs  cxift  unt.    Hodeftinm  Ubr, 
^'J^rentiarum, 
Anrctincbimus  voccm  fucccfiionmi 


utr  —  Variant  Excmpiaria,  & 
^^Jcj;  vidctur  utilis.Na  ubino  funt  im- 
ftic  ^''■^^^Vmcdiatictfi  pcrlonga 
ccf^K  prodicrint ,  non  minus 

»nturhacrcdcs,c]«am  fi  imtncdiati 

fiiii"& 


imortuiscjus 


/Ji"^potihu$/intpi:oncpotcs,hos 
^^^«luros  clTcnon  uiinus  ac  fi  filii  cf- 


^>murvoccff/fiWw 


fic  cafu^ 


457 

<ifci filiuscrat,&: jus ,  quod adhrrcdi- 
tatcm  habcbat ,  ccfTit  Joannircmoto 
cognato  aut  affini,  Et  ftando  juri  na- 
turac  rcfpondco  ce/fioncm  cflc  vali- 
dam ,  &  Joanncm  non minus forchjr- 
rcdcmFcrdinandi  quam  fi  cflTct  filius, 
[  Pono  ccffioncm  fadam  poft  Fcrdi- 
nandi  mortcm,  ncad  novasdifficulta- 
tcs  dcfcdu  emancipationis  rcduca- 
mur.3  ^cd  quid  diccndumcritftan- 
do  Civili  &  Casfarco.?  Si  Modcftino 
&  huic.RcguIxcrcdimus  ,  idcmom- 
nino. 

CVC. 

3e  exfrejfis  &  tacitis. 

C  Xprcffanoccnt ;  non cxprcflTa non  ^^^^"^ 
n  occnc.    Uod^fttutu  1ihr'.yJ}ifferen  -  Rt»ctrir. 
itiarum, 

NonimeUigo.  Si  dicat  Juriscon- 
i[i\\t\K,Certa.nocent ;  tnccrta  & ambigua 
4ton  nocent  ;  adquiefcam.  At  fi  cx- 
,prc(fa  opponat  tacitis  contradicam; 
namfxpc  filcntium  nocct :  ^  facpeali- 
quatacitc  ,  attam  ccrtodicuntur,  ut 
:non  poifcnt  cffcccrtioraifi  diccrcntur 
cxprcfsc.  Vidi  non  paucas  litcs  Az 
vcrbis  tacitis,&  tamcn,quia  ccrtbfub- 
intclligcbantur ,  qui  loquuti,damnati. 
AccufabaturScgobiz  Titius  ,  qubJ^^'^ 
Semphroniumvocavi(fctf«rw«r«?B:rc-^*"^"'' 
cipicbat  cnim  vcdigalialignoru,&,di- 
xcrat,Car  »0»  folvtsve^igalia  Semphront  f 
&  altcroquxrcntc,Curdcbcrct;  fub- 
junxit,  Cornua  fimtlignea*  Ettamcn 
jufto  judicio  damnarus  fuit.  Noft 
crgo  curandumcft  ,  an  implicitcrcs 
aut  cxprcfs^dicatur,  fed  utriun 
.ccitb  autdubic  dica- 


vtur. 


rdinaiidusFran- 


J>9 


ft 


458  THE  OL  O  GI  A 

CVCI, 


'DefYiyiUgils^ 

frirtlegi^  ^  damperfona;  i  ficidco  aclha:rcdem 
f/?  ^«-transferuntur  ,  qua^caufs  fnnt;  qua; 
p/fx-Mttyiperfonasfuntadhxrcdcm  non  tranie- 
0^pfrfon4,unu    Modefi'mmlibr,Z.ReguUrum,  [Es 

TiX\AJejurcimm.] 
Ouomodo      Dantur  realia  &pcrfonaIiaprivilc- 
intemo-    gia:  Sed  quomodo  internofci  pote- 
fcantur    runt?  Q^asconcefraPctro, autjoan- 
privtlegia} n\y^rh\  gratia^perfonalialunt;  &cx- 
tinguuntur  cum  pcrfoju.    Qua:  Epi- 
fcopo  ,  Abbati, MarchionijComiti, 
Toparcx,^'c.conccfla,dignitatemaf- 
ficiuntj&illi  conveniunt,(|iii  takm  ui^ 
gnitatcm  habct. 

CVCJI, 

"DeconiHncitonihi^s  licitis  (^h$- 
nejlis, 

ReguU  re^  CEmpcrinconjunaionibus,nonfo. 
ptuitur,    0\yxm  quid  liccat  conlidcrandum  cft, 
fcd  &  quid  honcftum  fit.  Mo(kftinu$ 
ItbroftngttUri de  ritu  nt/ptiarum,  [Con* 
jungqlcg.^z.^/f  f/f.«//^.] 

Legunt  aliqui  i«t-oKvm;o«/^«^  ,  at 
matcriaipfa  libripoftuIat,ut  inconiun- 
(iionibm  {CubintclU^cmatrinwnialibtts^ 
jcgatur. 

Scd  quidfibivultillaliciii&hone. 
fticontrapofitio?  An  aliquidlicitum, 
quod  honcftum  non  fitf  Nwgavi  fu- 
pcrius,&  ncgo. 

CVCII. 
T>edoh  tutoris. 


Anownta 
hcttafmt 
honefta} 


NEquein  intcrdiiflo ,  ncquc  in  cx- 
tcris  cauhs  papiilo  nocercopor- 


tet  dolum  tutoris,five  folvendp eft  ^Ti- 
vcnon.  lavolentts  iibr.  13.  ex  CafsK^» 
[  Scmpcr  Icges  funt  bcnignat  pupil* 

CIC 
De  inohedientia. 

NOn  potcft  doIocarcrc,qui  iinp^'  ^^^f^^' 
rio  Magiftratiis  non  paruit.  UV^'  ^^^j» 
lenusliLr»6,  EpiftoUrum, 

Subord  natio  perfonarum  pouU'f^'' 
lat,ut  obcdicntia  fo^catur,  &  cocrcea- 
turinobedientia ;  quamob  rem  hi'^'^ 
Civili  Regulx  voIoaliamCanonic^*'^ 
adfcribercqua:  eam  firm,ct  &  expli^^^*     ,  ^^, 
Lcgo  in  fcxto,    Ouod quis mandatoj^  p-S 
cit  ludicis^ dolofacerenon videturyciini^'^' 
bcatparerenecefe, 

CC. 


Deminima  iniquitatepermif' 
tendct. 


0' 


Dpor- 


QUoticns  nihilfinccaptioncinv^C" 
ftigari  potcft,  cligcndum  cft, 
quodminimumhabctiniquitatis. 

voicntislibr.y.lpiftoUrum. 

Quam  brevitcr  Jurisconfnltus^l'  ^ 
ficiUima,  ardua, &qua'millcnascx<:e"^^/j^- 
ptioncs  patiantur  protrudit.  .  ^^"^!;^^*^''''' 
nofiintfaciendamaiayutbonaeveni^^^'  ^ 
c  duobus  malis  non  licct  perpctrar^  ,j4/^/^' 
minus.    Scd  ncquc  pc 

rmittcreJ"^,;,^]^/!'- 
nus ,  nifi  pcrmiiTjo  ncccflaria  IJ^» 
homGadtaics  mifcrias  rcdig^»^"^ 
debcat  neccflariovcl  majus  yd  ^^^i^ 
pcrmittcrc.    Dehacmateriam«^ii^  . 
jlleliber,quiinfcnbitur,  SacnKom^ 
impern  Fax  :     ideo  non  dcbc- 
bo  plura  hic  ad- 


FVNDAMENTALIS 
cci. 

l>e  hlsy  quaer  tefiamento  fuh- 


451) 

in  re.  Hinc  Hifpani ,  Mat  vakpAxm  en 
mandyque  bunrevolandi. 


orta. 


QMnia,  (ju^exteftamento  profici- 
^j.^.|5""^"^itaftatu  eventuscapiunt, 


CCV. 

De  hlsy  quAanobis MrefeJJiint. 


'^^uiumquoir  {incvitioceperint.74- 
patct;  non  enim  carere  folcnt 


PLerumquefit,  utctiamca,  quaraMXXiu 
nobis  abircpoflunt,  pcrindcin  eo 
ftatu  fint,atq;  fi  eflcnt  cjus  non  condi- 

cul  '^'         — "         ^•"^*-   tionis,ut abirc poflcnt.  Etideoquod 

paa(5luali,  quxinoriginaliconcc.    fifco  obligamus  ,  &  vindicarc  inter- 

dum,&alicnare,&:fervitutcm  in  prx- 
dio  imponcrc  poflumus.  Vompontus 
Itbr.  5  ^.adOuintum  Uuctum. 

Id  poilc" ficri  ccrtum  cft  :  atarquc  ^esomnei 
tcrtumrcstranfirccum  fuis  oneribus,<^«w»  onm" 

0M„-     1      •  •    .    T  .         &cflcimprudcntes,qui  cmuntcaquac^«<^''^«- 

lorria  'a  ^^^o  aut  altcri  crcditori  obnoxia,  nifi/^««^ 

in  prctio  habcatar  ratio  pcriculi,&mi- 
norisvcndantur. 


CCIL 
T>e  deJimtiombH^- 


Mnis  dcfinitio  in  Jurc  pericu» 
lofacft:  rarumeft  cnim,ut  non 
Jubvcrtipoflit.  lavolcntis  hbr.W.Bpifto. 
itrum.  Quodeft  diccrc,  Juris  pcriti 
^ctcrcsLogicae  fucrunt  imperiti. 
Sedcurtolcrantur  ,  fi  pcriculofai' 
non  tandcm  aliquando  corrigi 
P^rmittiuatur? 

CCIIL 

damno  ex  culpa, 

QUod  cjuis  cx  culpa  fuadamnum 
^^^"•"^it,  nonintclligiturdflmnum 
^^«iire  (velutlegunt  ,  fibi  imputct.) 
'^^ponius  libr.  8  M  Qutntum  Uuctunu 

CCIV. 


T>e  r.Eitone. 


H^f^"  \/^'^^^  cft  aaionem  habcre,quam 

"l^^^^^u  xu,^ ,  ^'ontponius  libr.  1 8  adoutn' 

^^^^luctum. 

^^^^yUiMinuiefl  jusinrem^quhn jm 


CCVl. 

T>e  eo  qut  cum  alterttts  pratudicia 
lucratur. 

JUrenaturx  asquum  cft  ,  nemincm 
cum  altcrius  detrimcnto  &  injuriafi- 
cri  lccuplctiorem.    Tompontus  libr.^. 
.exvartislectionibus. 

Dclco  vocmdctrimento.Vkri  cnim  Corrigitur 
locu|^ictior  cum  altcrius  detrimcnto 
potesjcum  in  juria  non  potes, 

CCVIL 

De  re  iudicata. 

REs  judicatapro  vcritateaccipitur  mxxiii. 
(faltetn  ineodem  tributiali)  Itptanus  Verrusjw 
lihr.tadle^em  Inliam  &  Papiam.  [Con-  dictalts, 
junge  Icgcm  htgenuum,   Deftatu  homi- 
mim  cum  aliis.  j 

lyimm  z  £ft 


THE  OLOG I A 


460 

"Eft  certa.  I-n  millo  cnim  tiibMn;;- 
lijqutcfemel  judicata  funt,  iterunua 
dubium  rcvocaniur. 

CCVIIT 
Vf  dejtnont. 

NGn  potcfl vidcri dclTiflc,qui  nurr- 
quam  habuit.    Paulm  libr.y^d  le^ 
gem  luiiam  &  Papiam». 

CCIX. 

De  firvifute*. 

Mxxnn.  QErvitutcm  mortalitati  ferccompa*- 
Corrigi'  i3ramus.  VlpiarmUbr^^utdlegem.luli' 
f*''-         am  cr  Papiam* 

Delco  mwtaittatit  &rub(lituo  w^rr; 
Non  cnimrcrvuscft.mortalis  civilit^rv 
redmortuus;  &  liberi  potiiis  debent 
dici  civiiitcr  mortalesipofluMt  cnim  cir 
vilitcrmori,  hoccft  ,  fcivitittcinin- 
currerc^ 

CCXv 
Btinftimtont. 

lempHsm-  /^Ui  ab  initio  inutilis  (  hoc  eft.  in- 
btUonfir^  V^valida)  fu  tinftitutio;  cxpoftfa- 
ynat.        {to  ( leguntaiti ,  tractutcmporis)  con- 

valefcerc  non  potcft.    Luctmtts  Rufinus 

Ubr.i.RegttlarHm. 

Confonat  Bontfacius  VIII.  dicens. 

NQnfirmaturtraifutemporis^quod  dejure 
limftatiQ.     ^j^f^g     /Hbfifiit,  Excipe  rationc  m 


?!  rfcrjpiinnis  poflcflionc&  titulolc' 
gitimo  fiiii(Iat«e. 


€CXL 

prvQ^-    An  okxaufim 
abefft  poffft  ? 


SErvusRcipublicJC  causa  abcfleJiO" 
poteft.    Pauiuiltbr.^p.adEdictfi»^:  ^flitf^ 
Patctr  quia  ob  ncgotia  p"^'^^^ 
mittcndus  eftaliquis,  &cuin  fcrvus  ii 
nullus,mittinonpoterit.  .  Qhjf^^''' 

Scdhichxrebo..  Ann»,  ut  allqtt'* 
agatalicnonomine, 

dcbetcflrcaIiq"J^>^f^X. 
Rationem  afterendi  non  vi  dco.  Pf^;  pjodf'!!' 
rex  eftepotcft  &  foIct,qui  non  eft^'^^'  pro^# 
Produx,qui  non  cftDux:  Proepii^^^^^,/Y*-'' 
pus ,  qui  non  eft'  Epifcopus :  ^o^'^^  /»4^.^*^^ 
bas,qui  noncftAbbas:  &c4najora  ii^^  ^^,P^' 
ditfturus  ;  PrQtleus  cft    qui  non  i^^fiii^ 
Dcus..    Ergo  Proaliquis  cifc  potf^'^ 
qui  nonlitAiiquis;  yd  deturmanit^' 
ftadifparitas.. 

H  O    T    A.  ^^ii 

Vldifti  viic  unam  autaltcranie^^^j^ij^^^^^^ 
Kcfiulam,qu«vera 
fitunivcr»-  ^^^ti^r 
liter.  &  non  miraris  univcr'^?'^^/^  \^ 
aut  fcrc  a  doai/Timis  Viris  cxpi^>^/J/f(''»^ 
Sed  puto,licetrciicianuir  •f*^''^?^^^ 
t6,noQ  effe reiicicnd as  Ilegulas,nq 
olira  ab  aliquo  fiaiit^qM^^^"^^' 
niverGli:s&Yer«. 

^)o(^ 


FVNDAMENTALIS:  46i 

JURI  S  C^S  AREl 

OECONOMIA. 


Tl!  isprudciitia  cft  jiifti  & 
injuftifcicntia.  Opor- 
tct  cnim  Principcnv  u- 
trumquccognofccrc,  ut 
bonos  a  malis  dcccrnat) 
MU^tatcm  obfcrvct,  virtutcs  adferat, 
^'^"aprorcribat,5c  toti  profpiciatKci- 

^'A«if.  ^  J^^^^  R-egula:  circa  gencralia  vcr. 
"^^•/1.  t'^^n^'  Ruontam  particularis  Propofi- 
^'•"'^  unL  ^^.^gula  vocari  non  poteft,  Con- 
lolcnt:  aut  fub  univerfali  figno 


kni 


fimiibus.hoc  tit.  quod  uni- 

Hoctamcn  obfervandumcft,  Pro- 
Pofitio 


j?'"*^/)©^  tij. ^•^^S^ivalerc  uni"Vcrfali,&  in  c6- 
^^J^^ni.  r,,^^"^^»  particulari:  Rcgulasq; plc« 
Si^u,     '^^«c  cfTc  dc  rcbiis  ntcefluriis poli- 
r^^'  itn^*^"^       non  poffc  alitcr,  quam 
H?  Snounivcrfalipronunctari., 


^^"^*  /e.  ali^r*^^'"  univerfalcs  R.egnlas  dantiu' 
/"'"fCN  j^^f^^^^univerfalcs;  qualcsfum,qux 
qn^finonomnia,ta- 
/v"/^^^^*  comprchcndiint ;  utFcrc 
*/f'  ■^'^^^•lOQ.^  i^o.^.t.Plcrumquc/. 
'^l''*'^^^^  h.  r/f.Frequcntcr./^.f47«^,. 
'^*''^   m./w''  fi^!i^h.t.^z  quibus  ubcrius-in. 

QJ"aIiLogica ,  ubiconftruoSyl- 


-Jrogas^  AnquisRcgulisconfr- 
W^^'^^  Refpondeo  Juris  ftudio- 
PQ«comnin6&  debcrc,  fi  darcn- 


tur  cxadac  Rcgulae  &  a  diligcntibus^ 
Viris  formatac  .-  at  modociimintoiQ 
Jiircgeneriper  fpccicm  dcrogctur,  /* 
m totoh^tit.fityVLt Rcgularuai ,  quae rc$ 
gencratitn  c.omprehcndunt,.dcfinitio 
exiftatpcriculofa./.frwwe^.io^.^.  ut 
non  temcre  cis  fit  fidcndum,ncccnira 
raro-  fubvertuntur  oftcnsa  legc,  ratio  - 
nc  aut  diftindionc  aHqua,proptcr  qua  ^^g**^*  ^** 
inprxfcnti  fpccio  locum  haberc  nonf'**^^*"'^^ 
dcbcant.  Quod,  cum  fit,amittHnt  fu-^*'"'^^^''" 
umofficium,quariexclufa  cxccptionc.  ^o? 

Metaphysici  Vctcrcs  non  con^Mxxvii, 
vcncrunt  in  numcro  Praedicamcato- 
rum,aliis  plura»  & aliis pauciora adfig-  m f R  o . 
namibus.  At  Jurifta:  Syftcma  Entis  pR^^^^- 
Civilistribusconftituunt,  utcnimo-  CAMEMr- 
mncjus ,iia& Rcgulac ,  qunr  indefu-  torum. 
muntur,  ad  pcrfonas ,  rcs  &  a<5liones  ApHdluih 
pertiiTcnt.    Ad  pt rs o n as  ha-^qui-  ^^ft*^^  ^^^^*' 
busdefinitur.    Quain  parte  fceminx  primum 
(tnt  maribui  dctcriori  iure  U^.  i.  c^.  complc^i^ 
IX.1  .quo  utantur  jurc  furiofi  le,^x& 41.  ftrfi' 
C^i67..Muci,furdi,  /Mtfy.libcrii/.i^S,  «^- 
Eilius  fam.lias,/.4.c>^P4» 

Deinde.quifintjura  libcrtatis,  & 
liberorum  ,  /e^.  21. 107.1  jy.d^i^o.d* 
ip  j  .fcrvitutis  &  fcrvorum,/. j j.cr  1  crS; 
1 56.1^1. T^^S- 1  Sp.cJr  i  J  i.  Poflcflorum,  /. 
ic>9.tambonx  fidci  iSo.quammalacfi- 
dci,/.  i^p  Itemcorum  ,.quidolo  dcfic- 
nintpollidcrc,  L  174.  x^^  ci^ -oo.cmr 
toris  &  vcnditoris.  /.i^p.Rd^^iflorrs» 
/.44.  &  iii. Socii,/.48»Dcbitoris,/. 

Poftrtni6qui:fiiuiurateftantium& 
Mmm  j  itt- 


4^2 


THEOLOGIA 


^ixxviil 
Secun*. 

1)  U  M 


intcftator6m  leg.  y.dri^z.Hfleredum/. 

C^- 4 4- 4f 2 .15 5 .1  f 4.155. 
1^5.171.18  4.192.  i5?5.i9p:d^20o.Bono- 
rum  PolTcflbrisj/  nS.^  171. 8c  Succef- 
foris.//.i58, Authoris,  leg,  158.  Tutoris, 
/.74.Pupilli/.2.5.  iii.iu.6^  150. 

At)R.E  s  pcrtincntcae  Rcgulr,quae 
oftehdunt ,  quid  juris  lit  in  toto  & par- 

  , .   tc.14.  III.  i&  19T.  Quanta  in  rebus  cau- 

complecli-  tio/.2(Si.(^id  obtineatin  rcbus,qu« 
tur  Res%  nulliuscenfenturinbonis/f.i43.Quid 
inrebus,qusfuntirialicujus  tam  cor- 
poralibus  5  utcll  domus,qua:  dicitur 
tutifTimuni  cuiusquercfugium  L61.  & 
104.  quamincorporalibusjCujusmodi 
funtjura  fatiguinis  leg.B.  Teftamcn- 
torum,/^.!  2.20.90. 202.c^r  iii.Lcgato- 
rum  leg.id.  Hircditatum./.^^.^T^.^^. 
52.cri8i.Rcpudi.itionis/.3f.Potcfta* 
tis  /e^.iS.e^  19.  Nuptiarum./.^i.cJ^-iyS. 
Aduumlcgitimcrum/.^S.Contraiflu- 
um/.  18.1^.20. 18. 5  i.dr^^.Obligatio- 
num,/.  1 31. 1 45.  &  196.  Alic  nationis  leg» 
i63.d^2o6.Tr3nsI«tionisjurium,/t^.55. 
iii.id^.d''  18^.  JiiiTus  niandati  Iib.6i. 
1  ^0.140.  &  20o.Ratihabitionis  /.61. 

19  f  .Vcndi:ionis/.6 1.121.^^151.  Do- 
nationis  /.  f^.  70.8^124  126.0^  199. 
Dotis  /.  86.  Stipulatjonis  /.  187.  Alia- 
rumqucfaftornm /.52.^0. G"'  i^S.Qiiid 
krvcturiniis,  quae  contradibusacce- 
dunt,utfuntRes  dc  quibus  contrahi- 
lur  1.^6.6^  14 S-  Poffibilcsautlmpoiri- 
iesJ.^i.i20.i78.dri49.Itcm  in  iii  quiE 
contrjdus  aut  Hrmant^/.^o.S^.e"'^!!. 
iitjusPignoris/.iip.autrcpracrcntant, 
iit  Tcmpus^.14. 1  y-O'- 5 o.aut  toUunt/. 
56.  &:  loz.Itcm  ciccircumucntionc,/. 
50.&doIo  acculpa>qiiis  videlic tt  intcl- 
iigatur  cffc  inculjpa/.  57.5l.i^o.i75.5c 
204.Dolo/.5^.64.75?.So.j  10.11(^.1 17. 
i28. 154.1^8.  160  c^i7i.mora/.64.89. 
& 1 5 9.aut alio  dcliCto./.i^^.  1 9f.&  198. 
Qnid  praeftet  bona  fidcs /.  58.^^1 791 
Poftcirio  /.  i^^^FruCt^  rci  Lji.Enilio. 
/.151. 


Scd  in  primis  &:  prxcipuae  ^^S^rf^i  jif 
traduntur  de  interpretationc  N^^*' ^^.ir/<"" 
num,Vcrborum&:  Claufuiarum  ,  ^"J  j^ix^i^'^ 
aiflionibus  hominum  cxplicandis  a»'  ^^^i^ 
hibcntur  ;  ut  quam  vim  babcant ,  ^ ^^fU^^' 
quomodo  interpictanda  fint.  0^^^'' 
fcuraAp. 42.140. d^i29.Dubia/.2i-f  7'  ^^^, 

d^-i^^.Ambigua/.^g.S^.d^^?-  ^^?^\ 
gnantia  A149.  Cavillationibus  obno* 
xiaAsoi.Raro  vcl  frequcnteracciden' 
tia./.6f.d^n5.Singularia/.i84.Qii.^.^" 
parte  in  generc  prjecipitur  juftis  ^^' 
crctis  rcm  tcmpcrandam  cffc  /«^^;^"  ? 
mnibus,  maximc  tamcn  in  jure,idcl  > 
Judicio  fpedartda  efle  a:quitateni.^;5>^*  j{is 
In  contraaibus  primo  infpi^^^^y^^^j,,/^ 
dum ,  quid  adum ,  ctiamfi  vcrba  non  f  ^^; 
confoncnt  /.9  3.^-95. Tum  confu«i|'  4 
dinem ;  poitrcmo  id  quod  eft  ^^^^ 
mum,/.  5  5 .  &  tcmpus  contradu^  /•  ^9' 

Ad  aaiones  &  judicia  cx  ^^^^^J^j  ^^^/j/J»^ 
fpcClant,  quibusdcfinitur  quici^'^)" 
gladii  /.  7.  7 1 .  Quar  potcftas 
tus/,  loj.judicis/.ij^.d^  i  37;Qy'.  ^ 
arbitrium  /  23.  Qusc  vis  Cognition'* 
judicii  /.28.73.drio^.Itemdc  jur^P  ' 
titionis/^.}4.A(5loris7.42,d^43'^  .n' 
P.ocuratoris  /.  i6(^.Rci  /.4^-^'^^^^ 
Defcn(ionis/.55.i99.d^  127.  -^"Pf^, 
ponipofTintpIurcs  A(f^iones, 
rcs  Exccptiones  /.44.  Qii^^.^^^^.f 
momcntofior/f^  1O5. 
antctempus/.i47.TranUtoriii>i'] 
rcdem/.i7o.P(rnaIibus./.i73.Qi|;.^r^^j 
dioncmdarcpoffit./.  103.  ^^^^  ^^^,/, 
exceptionis.^.ii^.  Et  iitis        j  1.^.^ 
78.88.99.i^5.C^i82.Quiscondcni^.^ 

re  pofrit/f.38.&  quatcnus  /.  S9' ' 
condemnaticnibus  fpc(5t.incjam'^^'^^^ 
Knav  &  xquitatcm  prasfcrtimm  p^^^^^ 
libiis.  /.  198.  Adhxc  «tatcm  &  ^^F  ' 
denriam/.Iip.  t«c((c*^^ 

Effcaum  autcm  rci  i^^^^^^^quc  ^'^'^' 
Ut  pro  vcritatc  habcatui  /.  loS» 
aliaidgcnus. 


FVNDAxMENTALIS 

^^^^^^'""iarciriomninodebentine 
rtcjurisignorantiahbantiir,  quifc 
P^tant  nil in  Jurc  i gnorarc ;  funt  enim 
^ult^  tric$  &  hallucinationcs  in  con- 


4<^3 

textu,  qua?  dcbcntjuris  naturalisin- 
telligentia liluftrari j  cjua  foli  Tlicolo'- 
gi  imbati ,  &  tamcnraroinauidlium 
Legislatorum  vocati. 


c  A  P  U  T  VI 

^o^pie^iens  Frtncipia  Naturalia  ,  quibHS  fundari 
^  [uhfirui  debeat  vera  inteUigcntia 


Decalo^i. 


Vgum  jueujft fuave  effy  &  omts 
tneum  /n'f,dixitDominiis; 
ubi  lugi  nominc  Dccalo- 
gum,  $c  Oneris  nominc  re^ 
Iic|ua  prjEcepta  intcllexit 
autct"^  ^  h-tchodic  multitamrcvcrc, 
vci  A  *^^^dclitcrintcrprctantur,  ut 
bi-  ^^'^t  ab  orbc  litcrarioprorci  i- 
rt)jr-«ll^^^^camus  fatcri  jugum  Dci  A# 
nium  clTc&onus  ejiis  gravi/ri- 
>^  infupportabilc.    Hanc  ce 


ob  caufjmfumo  calamum  ,  uroftcn- 
damhicfempcr&ubicunqi  ctiam  lcn- 
tcntias  vcras  antcponcndas  faUis,feu 
vidcanturbenit^nar,  fcufcverar.  Pcr- 
curram  omnia  dcccm  naturaliaPrafCC- 
pta ;  &  ad  Sacramcnta  tranfibo  ;  & 
propon.;m  in  fingulis  quid  cxaminc 
m^ijoreindigeat,  Scdodliorum  R||- 
folutioncs  paticntcr  &  avi- 
de  cxpe(5ia- 
ho. 


upportabilc.    Hanc  ego 

De  Lege  Naturali, 


Uashabet  divcrfasnsnifi- 
cationcsnomcn  hoc 
turah',  c^MOwnvn  vel  ori- 
tur  a  KatHrawc\h  Kafeor. 
cjuotj  „     '  Si a N^ri/r^,  fipnihcatid 
^Uiiali  debitum;  quoLnfuha- 

bisna|'j'/!'^^>neceftAda  !7io,nccno- 

q^Osrnl!^!  •     ^  ^P"^  ali- 

^"-«^*w,c(ti.Jcm  acN^fi- 
'  *^*^irum  id  cjuod  a  nativitatc 


alicui  convcnit,rcuconveni3tcxdcbi-;;;tf»4r«- 
to,  feuexgratia;  quofcnfu  alicjui  Ca- ^»«//5  > 
tholici  vetcrcsdixcrunt  Ada:ni  gratia 
fLiiffcnaturalem  ;  quofcnfuhodic,  li 
ufus  patciCHir ,  poff  musctiam  diccrc 
fuiflc  naturalem  gratiam  B.  ]oai)nis  jnB.I^jtj 
Baptifta?,&c.  qu£  data  sntc  nati'/'ta-  ntBapnJi^ 
tem.  Sedjam i;ius obtinuir,  quod  fu- 
maturhoc  nomcn  ,  utoppofrtum  fu- 
pranaturali ;  &  hoc  fcnfu  co:ripctit 
rcbit^ 


4t»4 

^cbus,  quxfuntinfraillumrcrunvor- 
dincm,qucmfupra  fpiiituaicm  admit- 
timus,  &  fupranAturalem  vocAmui:  o- 
mnia  cnim  Ipiiitualia /upertnatertalia, 
aut  fupercorporea  dic  i  pofiunt ;  &  cjui^a 
ordo  gratia:  ita  fupcr^t  fpiritiulcm,  ut 
fpiritualis  corporcum  ;  Supernaturalu 
idici ,  & fupeijpirttualis  dici  poiclL 
rr ^.ru,     Scd  quo  fci.iu  DccilogumLf^mN4- 


THEOLOGIA 

tcr  poCta  inaliquxbusca(»bu$part'^^p/<^ 


tur^limvoczmus}  Putoillum  hocno- 
minc  itifigniri  nonprimo  fcnfu  ,  aut 
tcrtio ,  fcd  fccundo.  Multa  Pr«ccpca 
piircnaturalia  (  hoc  cft  nonfnpcrna- 
ruralia)  complcditur;  multa  naturae 
rationali  indcbita ,  qu.r  potucrunt  ali- 
tcriBco  poni,&foriitanfucruntaii- 


MXXXl. 

■Genera 
^:quatuor 


laribus.    Eft  crgo  Dccalogus  Icx 
turalis,hoc  cft,nati vitalis  i  quarnobis- 
cum  fuit  nata  ,  qiwe  conviTCt  nobis- 
cum  ,  a  qua  ftando  communi  rcr"  ^ 
curfui.ncmocflcimmunispotcft.  ^^^' 
quorin  lioc  Scoti  fubtilcm  Scho  aov 
qux  gcncrofiffimc  dc  Lcgislatorc 
philofophatur :  non  cnim  intc!i'g  _ 
qux  fit  naturalis  Icx  illa,qiii  ^^^^^ 
fubdita;  quam  itaaliqui  Janioresc 
ponunt,  utTrinitatctotaantcrio 
fiiperiorvidcatur.  PlacctigiturP^^^^ 
logi  brcvilTimam  idcam  propo^^^  * 
quam  alibiubcrius  cxplicabo. 


Contra 
Deum. 


Contra 
Parcntcs. 


Contra 
Sc-ipfum. 


Contra 
Proximum. 


OCCISIO. 


FORNICA. 

TIO. 


Atheumus,qui  luxurU  Spt 
eil  quoddam    ,  rttudlif  & 
mentale  DE  l  tlieoUgtca  : 


J- 


(idutm. 


dololatrU. 


Parricidium.  \lncefim. 


Suicidtum, 


MoUtties  ta^ 
iiihus  propriit 
procurata.  Be- 
ftialttas^ 


Homicidium, 


FURTUM. 


TurjttMr  hon§- 
rem  Blatphe- 
muiiresfultui 
dtvtno  dicatas 
facrilegm. 


Contumelia, 
Furtum. 


Prodt^alttas. 


CIUM. 

MentiturP^^ 
perjurus»&f 
votumn^nF' 

VAU 


MendAcium 
fi  dicatur  F^' 
renttbm.^^^ 

jgnoranti^ 
ygluntaft^* 


Fornieafto, 
Stuprum.  R<.  Utroctnium. 
ptus.  AdultC'  j 
rtum. 


Furtum.        ,  Merut^'*^'^' 


 "  ^Q^^  ff^^ 

Pcrfonge.contraq4ias<juisdehnqHC.    Scciado  contraParentf$,Tc^^^ 
rcpoicft^quatuorfttiit.    Primocnim    trafaipfum  Qitafto cont   K  ^-^^o' 
pcccarr  potcft  homo^contra  Deura.    At  in  Dccalogo  di^otui 


H 


FVNDAMENTALIS. 


46/ 


»  ita  ut  fpecic  differant  Suicidium 
f««<  ^'«'^imici.iiumquc? 


^5  mtcrdiccntcs  pcccata  in  Dcum;u- 
inhibet  pcccata  in  Parcntc* ;  & 
S^atuor  qui  fpecialiter  pcccata  in  Pro- 
^nium.  At  dcpcccatis  quac  infequis 
^Q"^mittcrepoteft,nunamentio.Annc 
ad  ea,quaf  in  proximum,reduci  de- 
^"t?  An-ncnovamcla{fcmconftitu- 

^ie:^      PerfoncC,  contra  Guas  comittuntur 

"'^^.  1^6^'^'  '"''^'^^'  ^""^'  poffunt,&  mora- 
'  Realitcrfumptsnotsfunt 
^i^ibus,at  moraliter  fumptx  non  ite. 
^icunq;l>eiVicarius,eftquidamDc- 
tu  p"^^*^"^»  moralidivinitatc  prardi- 
^jufmodi  lunt  in  EcclcfiafticisSu- 
.  Wonufcx,EpilcQpi  &c.  in  ficulari- 

t:  do^  •  r'  Paterfamilias 
^  ti,^  n"*'^"^"P^  jurisdiaione  limita- 
Vnuni  -"^■P^tcrmoralisKeipublic^cftPrin- 
^Ps>Magiftcr,  Confcflarius  &c.  Ima- 
y^^^&ont  P^''ftituar,ftcmmna ,  qusmoraliter 
l^^Pub,  p/^l^^^^rpro  rcbus  ipfiffimis  quas  rc 
k'  tul  '^"^^^"^^^^''«vcrentia  tada  fta- 
V^^'    Pc*  cui ftatua  ercfta. 

P^kJ"   ^y^iy^T  ^°'^'"cs  inh  is  pcrfonas  po- 

j^*^  •  aliml  cnim  eft  non  cognofccre 
li^^  i^.^^^'^*^judeum  pofitive  ncgarc :  a- 
oncj^^^^^^^^^c.anfitunicus  ?  aiitidlcgi- 
hono  ^'*^""^^^®i'are;  aliudnondarc 
^det*^^!^*  ^liud  pofitivc  blafphemare 
^cre-s^  -^^  '  ^^^'J^i"'^^^  jurarenonvo- 
rarc  *p  ^^^^y«ta  &  juramenta  tcmc- 
tft  ,^  V^nfcundo  ad  humana ,  aliud 
iio^  r  j^^^"^-fe,aiiudoccidcre;  aliud 
^C'ium  ^»xoridebirum,aliudadul- 
Hudt^.'^'^."^"^'*^'^^^^:  aliud  non  dare,  a- 
H/i^,  ^c.sJv"^'  ^'indtaccrc,aliudmentiri: 

vix  ^^^^"^J^icrando  prima  tabulam, 
*^i^cu  P^^'  ^ominem  phyficein 
^^^n^cccarc.  AtHeiis,Dcum  non 


occidit  phyficc,fed  moralitcr&  affedi- 
vc:IdoIolatra  non  ponit  defac^o  plu- 
rcsDcos,  id  enim  rcpugnatomnin5, 
fedmoralitcr  proccdit  eo  modo,  acfi 
illos  pofaiftct  defjdo.  Blafphemus  ni- 
hilaufcrtaDco,fedvult.  Imo  ncc  fur 
facfilcgus;  ubicunque  eaim  vafa  facn 
funt,Deifunt.  Et  tandem  Periurus ,  & 
Votirupio,Dcum  non  decipit.Atinfc- 
cundamtabulam  potcft  &folethomo 
px^ccarc  Phy lict  &  moralitcr.Occidiiur  ^^^^^  ^^*' 
cnim  moralitcr  qiii  profcribitur,  qui '''^^^^•'''^* 
infamisrcdclitur,&  quiacarnificephy  P^OJ^^*- 
iice,ab  adore,tcftibus&  ludiccmora- 
iiter.Fornrcaturmcrc  phy(ice,qui  *''^-p^y„/^^^^^ 
n a uti tur (uam  effc putas ;  mere  morali  pfjyjj^^  ^ 
ter,  qui  fuafuit  iilusjudicanselfcalic-^^^^^^^ 
na.  Fura£urmorah,quiauthoritatcm, 
honorcm,  jura;  moraliter,  o^^y^^^y^^^^  i/iedActum 
fovct.  Mcntiturphyficc,qui  aUcritqux  f})yficum 
cffc  fal/a  fc  it;  moralitcr,  qui  fecretum  ^  mora- 
vdetcgit,quoi.l  dcbcbat  celare,&c.  ^ 

Pec  cant  ctiam  Homines  cogitationc^  Peccata 
vcrbo,  &  opcrc;nam  fa?pe  pcccandi  vo-  cogitatio^ 
luncas  eft  incfhcax,  &  ifta  interdicitur^j^^yp^^^ 
nono  praccepto:fa-pecxccuticniman-  ^  operit^ 
datur a peccantc unico ,  & tunc impin- 
git  in  aliquod ,  aliquavc  cx  o£to  priori-  Denono 
busprseceptis  :  &tandemminiftrisah-  crdectm& 
quadoutitur,  &quia  cofdcm  fcandali-  Pr^cepto 
2at,&inducitin  prioris  pcccatiparti-  Decalo^u 
cipium,interdicitur  legc  fpcciali  in  ul- 
timalineaDecalogi. 

Hxc  omnia ,  fi  dignc  fint  examinan- 
da,mcgnam  attentionem,&rerum  no- 
titiam  expoftuIant,&  idco  modo  inter- 
mittcntur,  dilcutienda&  cxaminanda 
aptiori  loco;putaniusenim  ,  intento 
noftro.&  Lcdorum  dcfiderio  fufficete, 
lildeam  Dccalogioboculo^Lcdorum 
prQpofucrimus.  In  te Ri m  SmguJapra- 
cepta  percurremust  &  tgnorantias  noftras 
fincero  antmo  inantfeftabimus,  ut  nos  docert 
dtgnenturyqutbtis  majorcm  fcUntiamD^usy 
& Jiudium  quotidtanum  largtatur, 

Nnn  FUN- 


Mxxxni 


Trdceptu 

fidei. 


ra  tenea- 
tur  de^us 
qnamm' 

MXXXIV, 


^66  THEOLOGIA 

FUNDAMENTUM  XLVL 

jD^  Fide fu^ernaturali ,  quA  Decalogi  ^rima 
linea  pr^cipitur, 

NdiciturDccalogi  primoprseccpto,  utcredamus^  fpcrc-^^^^^f- 
miis, & amemus fupernaturalitcr :  hocprxftare poflumuS' j  /j 
rihabcmusFidem,Spem,&:  Charitatclupernaturales>autUr/«^^^^ 

per  modum  habitus  aut  pcr  modu  dirpoliiionis  feu  auxi|i^'  ci^r^^^. 
Datur  pra:ccptumFidci,quoncmoobftringipotcft,  nirifo^^'''^ 
cvidcnter  illud  dari :  (qui  cnim  invineibilitcr^aut  etiam  probabili^c^ 
cxiftimaret  ahquid  non  eirc  dc  Fide,non  tenerctur  ill  ud  credcreyot 
intcnigat,quidfibipra^cipitur  (quoniamGraecivetcrumConcili^^^^ 
Canoncs ,  tam funt  de  Fidc  quam Latini ;  quos  tamcn  nemo  ignatu^ 
Grxciidiomatistenebiturcrcdcrcnifiproponanturinhnguaqu^^ 
intclhgat:)&:rchoIafticorum  tcrminitamvidenturignotinoftr^^^^'^^y^V<''''' 
fticis,aut  etiamcivibus  (Imd  Aulicis,Mcdicis,  &:  lurispericis)  <\^^^  tn^.^ 
Arabici.    Vclfidubitas,prim6obviumrufticuminterroga,qui"  ^  ^orfif^ 
Eftentia?  quidfubdftentia  i  quid  Perfonalitas  ?  &:  quidaiiafexcei^^^^f/. 
quaecognofcunt  Theologi.    Ergo  plura  &:clariusreneturcreder 
dodus >  qudm  indocftus ;  &  praErcepta Divina:  Fidei,  funt  enim p^^ 
biha,attcmpcranturhominumfinguIorumingcnio. 

AD  folalrien  illorum  qiii  in  Germa*  ttir  audire  Concienatorem  ^^^^^''^^^^^j^  rrr^'* 
niahabitant,  &  iniiitos  virosalias  pientemcum  infiruere derebtisBdet\^ 


An  fides- 
pofiitde^ 
monftra' 
ri?  Ande- 
heat} 


Kotentur 
obficra 


probosinfefcosdolcnt  hasrcfi,  alicjuas 
pcriodos  fublcribo  ;  &  verius  cx{cle- 
(flifTimis  Authoribus  cxfcribo.. 

L 

PKimo  loco  rcccnrendiis  cftD.Petrus. 
a  S.  JofcphFuh'cnfis  infummnla  Ca- 
fuumConfcienticinDecalogum^cap.T. 
^deprimopraecept.  art.i.pag.^.  ubiait.» 
lencnturinfideles  aciu  credere  cum  Fidei  ar- 
tiitf'i  fmttUnfujficienterpropofiti  c^expH- 
nuc  ufw^.  jc  nihillinguiarc  propo- 
mt.fic  enim  univcrfiloquuntur.Sed  ad- 
dir.  Ouid  ivaintelligeiUt  infidelis  de  veritate 
fuaReirijnis  mtmmeduUt^ins ^  nontenc^t- 


id  bene)  &,fieum  admitttty  non 
illtusdocirtna.afentiri,  nifi  eameffe  cre  ' 
dignamevidenterprobet  ratiombm  >  ^^^^^ 
culisyaliii  r  f  y?g«  w.  ( No  t  a  c  t  i  am 
dc  hanc^Et  ckmhoc  probattm  novit  («^^ 
tahoc«ov/f ;  quidcnim  prodelt  r^j,  ^-^ 
veritaicm  ite  evidcntcr  probar'?  Y^^ 
probationem,  &iliamcvidentiani»  . 
imclhoh})  adehutnulUftiperfitra^^^^^^^^ 
oppofitum  erroremcut  hdtentts  ^^y^  'Jf 
ditu  dignumarbitretur.teneaturfi^^' 
yf«f/n.(Notaetiamhoc:&infc5>"^^^.^c 
neri,fi  adhuc  a liqua  ratio  fortis  ^"f^  . 

qu«ltetabharrc(^)&c.  ^V^^^^^^r^^. 
hunclibrum&iftamconfequcnta^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


Wiam  F.  G.  dc  la  Hayc Bcncdidinus: 
J^Hobier.  C.Bourlon;  Academiae  Pari- 
'JcnfisDodoresTheologi.  Necmultu 
JjiTheologi  diffcrunt  a  Maldero  Epi- 
^opo  Antucrpienfi  ,  ex  quo  Libertus 
^romundus  S.Th.Doa.&  RegiusPro- 
^elior  Lovanii  &  Patcr  Leonardi  Ordi- 
JlJsS.Dominici.S.Thcol.Doaor  Sifui 
en  \a  ^^^^^  I^egens,  &  Ego  etia  pofuiraus 
*  ^^m  Th efim,  Vt  aliquis teneatur  credere, 
^^^^J^f^alem  ei fieriTidei  ffropofttionentyqud 
'nduni'     J^^^^         resTidetefie  credtbtles,  & 
%d  tpsn'!^^^^^'^'  Sihocdicasfalfum  :  volo  vi- 
*fte«o,  ^^^^^"aminfolubilem  &infuperabilc 
•^^n^onrtrationcm,  qiia  id  falfum  judi- 
^^1*  Sidicasvcrum :  volomihioftcndi 
^^\unumhominem,  quihxreticusfor- 
cert6  fit.  Et  hoc  volo  diligcntcr 
trut,,,ri&pcrpcndi. 

W P^°^"t  Cornclii  Janfcnii 
O  c.::!l^'^i"¥opI™ntra 


Augufti- 

--j,.^   traDomini- 

^l^^^^/^paucioracontra  Jefuitas(gra- 
^^^^tl^^^jllafuflicicnSjqu^cftmcdicina 
^  Qicitur,  & tamcn nulli  proderit,  fed 
^^nes  interimet ,  quam  Janfcnius  irri- 
^^^t,nonMoliniftarum,fcdThomiftaru 
tr  ^A^  ^^)^^<^  <]"ia  in  eodcplurima  con- 
^^^^uguittnumFidcmquc,  defcendc- 
^^tinarcnamjcfuitajj&omnesjanfc- 
^^nos  provocarunt.  Non  fuit  Janfc- 
i  J^».  ^cholafti c c  audcrct,  &  idco  c- 
^^ailcipuli  Rhetoricari  dodi,  &  argu- 
Urb  ^^*"°^^o<^i>  vocifcrationibus 
^unt ^PP^cvcrunt,  at  comparere  non 
loc  ^cbuimusigituralii,corum 
g^^|^'"Ppiere,&arguerc  utaltiusco- 
\tf  I  iufr  ^^^^"^"sveritatcm.  Arqumentari 
^1?/''"^°^^'°'  inftitinonpofrcco. 


rccurr  S"<^rantiammrupcrabilcm 
tdffe  /^^^^'  J^n^eniummaterialiter  er- 
Pronunciavit.Tunc  cgo  pondera- 


4^7, 

vi  refponfioBcm  ciufmodi ;  &  moctd 
camdem  refumo.  Sic  inquam,  [  Corne- 
lius  Janfenius  fuitThcologiae  Profcf- 
for  primarius  Lovani  j,&t3men  infupc- 
rabiliter  ignoravit  cfrchxrcticas  muU 
taspropofitiones,  qux  inpropriister- 
jninis  aTridcntinocondcmnantur.Er-  ^„  cUntui- 
goNuUusrufticus,  nullafoemina,nuI-  fj^retici 
lus  Auiicus,  nullus  Mechanicus,  ^^^^^formales 
Jurifta,nuIlusMcdicus eft formalishae- ^  mundo. 
reticus;  quiancmocxiftiseftinThco-jgfl/^  iUud 
logicis  tam  dodus  quamjanfenius  i^^^-i^cAebuit, 
aut  effe  dcbuit.  Ergo  pauculi  aut  nulH 
prsedicantcs ,  funt  fon-nalcs  hzrcticii 
quia  nulli,aut  pnuculi  ta  dodi  inThco- 
logicis  funr,  quam  Janlcnius.]  Admifit 
Pracfes  multos  cfle  in  Europa  materia- 
les  Hajreticos,  quod  omncs  dodi  dicut, 
&  clare  cxpericntiademonftrat:  fed  ar- 
gumcntum  plus  vidctur  cvinccrc,nimi- 
rum  nullosaut  rariiTimos  cffe  ,  qui  ita 
hcrctici  fint  ut  pofTuit  formales  vocari. 
III. 

EXaminabanturin  BavariaReligiofi  mxxxvt. 
Ciftercienfcs  nonnulli,  &  rogati.  An  fint  a^ 
Anfinenovafacultatc  poflent  abfolvc-  Itquihart" 
rc  ab  hzrcfi,  alTcrtive  rcfpOTident:con-  tici  for- 
tradiccntibiw  duobus  Thcologis  zhfnales4n 
SuftVaganeus ,  (erat  ipfe mc  judice,  Vir  Bavartt^i 
bencdodus.)  Qutd  refert  ajferant^aut  ne- 
gent ,  fiquidem  in  Bavaria  non  habemtu  ba- 
reticosformales  ?  Et  tamcn  mulii  h  «reti- 
ci  occulti  funt ,  multialiunde  illuc  con- 
fluunt,  &aReligiofisjuvantur. 
IV. 

CI  nondanturharrcticiformalcs,  aut  ^^^^j^^^ 
v-^lunt  paucilTimi  qui  dantur  ,  truftra  ^^^^^^1^ 
tanto  molimineagiturde  ltcctia  abfol- 
vendi  ab  hcrefi;  qiioniammatcrialis  h^- 
refis  noneftpeccatum  ;  vcldicito  quid 
refponfurusPctro  fis,fi  te  acccdat  &d!- 
c  a  t \Pater  na  ttisfum  exgente  Lurherana,  cJr 
tn  Lutheri  reltgtone  permanft  quaindtu  tUam 
veram  credidi^eamq^  ubiprimtan  effe  falfam 
perjpexi,  reltqui^  Annejudicabisteha- 
^nn  z  bcrc 


THEOLO  GIA 


liabcre-rufficictcm  matcriami  ut  poCTit, 
autdcbcatabialvi^Nc  Pata.  Qiiamdiu 
n.  infupcrabilitcrputavit  LuthcnBLcU- 
gioncra  efie  vcram,cam  non  poiuit  bci- 
tcdcrercrc.DicesjConftdcran  tkberc  il- 
lud,^«4?tt/>nw«.  Aircnaor^Putotamen, 
mutatione  Fidcicfle  rcm  maiorisnio- 
menti,  quam  mutationc  ftatus,  Kcgio- 
nis,  Dignitatis,  &  tamenm  ciurmodi 
mutationibus  inftantane^  rerolutioncs 
i>on  laudantur.lirgoillud^«4W/>n»zttW, 
4cbetfumimoraii*ter,  non promftanti 
aliquo  rcali,  fed  pro  mcrali,.hoc  cft,  ali- 
quo  tcmpoxcfuffiGicntc  adfirmanJum 
diciainciiDeceirario.E^emconOdera.. 

M?c«vTT.  C      intcrdu  aliqucs  Qualificatorcs, 
An  omnes  ^qucvs  vocaiu,  cftc  raatcri  Jitcr  C.lu*i- 
hdrettcO'  ftianos  i  cr edunt ,  quia  id  a Parcntibus 
rum  ludt*  ju{ri,necturc.eJantcjcaminant;  nccli 
iesfint     vclintfiifficiunt  ut  inftituant  Examen. 
Chnftiam  Puto  rrp  jgnarc  ut  hi  pofTmthjeretico 
formaJes?  myftcria  noftr«  Fidei  fufficicntcr  pro- 
An  omnes  ponerc :  puto aliquoi  hxrcticoscflc  ita 
Udretift   ftupidos,  ut  inftrui  bcnc  n;.queant,  ni- 
w/^^^mc^i^irii^i^ij^^^^rudioneevidcnii&dcmon- 
4o£thfles!'  ftraia,  quamauthorcs  rupeniis  aiicgati 
rcqu*runt.  Rogo  aninhiic:  cafibus^ii- 
ccJusfiipcrtinax,  qui  nolit  cjicHc  a  Lu- 
thcro  ?  an  po/Tit  ab  Inquifitionc  painri? 
Dicent cni m. Maldcrus ,  Ubcrius  Fro- 
mundus,PatcrLconarJi,PetrusaS.Jo- 
feph,  &alijhunGnon  debercabjur.  rx: 
h2rcrm,im6nccpofrc,rcdmcliu>inftu 
tuidibcrc;  aut,  fi  italiiincap;ix,utne- 
qu.atinftituidimitti. 
jtixxxviiT.     Urgct  et  am  hic  fcandalofa  mu/ta- 
FtdeUum  rum CatholicorutTi  vita ;  nam  in  mate- 
(^tnfide-  riAmorumtcfteD.Antoiiiodc  Gucva- 
Itum  tU9-  raManrifciChriftianos  inHifpan  acx- 
Tcs,         cedcbant>/&nu!icCa  holico  .  Luthe- 
Oriundi  i^rafli  in  multis  Prt)viiyvijs  Cjermaj.ix.) 
Mauris  W  i  jkel>at  quid^m  Junior  ,  Vetba  moveie 
^J^anid  dm  ^etralfa  cordis  :  Aft  exempU 


trahunt  y  abripiur.t  fuefr-.^-r 56q^''  '-^'  ^^j^ 

pruticntillimc  ;  nam  trurrra  le  fatig^*^^^^ 

Concionator  ,  cuiusvitanon  rcJp^"' 

detdo6:rinar.. 

Conqucrebantur  HifpaniIn<'osC 

contuma.  cs  &pcrfidos,nec  vcHcHvJfl' 
gci;o  millies  pi  jcdicato  aflcntiri,&J^^*r 
ronymusbenzoMcdioUncnlis»  ^Pf  . 
&inJuUria  IJ.  bani  Calvctonis  latHJ^^^^ 
agens,cos  hi^  vci  bis  pei 

ftiingit.[Qif^J^^y^0^ 
doiucumfermoneincidi,  inquit  '//^^^^^ 
zo^  age  iibeiis  ab  Hifpanis  H  ^^^^^^^J^fsl 
verim,  fiapudcos  nulia  unquam  antc- 
hac  no.titia,  acnc  nouKnquidem*'' 
Evangciij  auditiui5,atc]uchoctcinp 
gcns  aliqua  m  Hifpun  am  adpr^"^"  " 
gaudam  Ckriftianam  doiftrirum  co"^ 
mearet .,  quo  modo  ipfi  in  Indiatn 
runt,atquc & ca ipfis tortuuaSj.uJi.o^^  * 
&Jibcros  eripcrct,atc);inip»orutnC  ^ 
pt)ratorinctrsca;diDusq>l«vir£t,acp^^ 
mancipiisvciidcret,muitasquc 
jurias  indjgna.sin  cosederct.  QH*^  ^ 
quid  ipfi  ciicm  faai:r:?tgo  ^"'^^'^j^i 
dubito,quin  &.pii;nontantutncap' 
&perpctuo  odiocamgente.ptoM 
rentur,  &  ine^m probra  omniai^  ' 
jaCcrc.it:&c.JH^cilic,H///*^r.N<'V/C^'^^^ 
ltbr.j.cap.  1 1  ./^^.408.  Nolocxamina^.» 
Utrum  fint  vcra, qux  Benzoconir* 
fpauos  afllrit ;  fed  ex  hy  pothefi  ^^^'^^i^ 
&  inquiro,  An  uos  ii  cficw^^^^^  ■ 
crudcfibus  &  fc.  lci  atis  C'^"^^'^"*"^,^^. 
bus  credCi  c  tencrcmur  ?  ^^.^^^^^fd 
n.ajn  ve.;icnsinquiro  ,  An  fi-&^ 
ruUicus  Lutlicranus  ,  &  mtu^  *  ^^  ^^ 
chus concubmanus,  auultt  r,  ^^^'^ 
bkfphcmus,  &c.(  ut  lumncmoii 
lis)ii;i  dcbcrcm  crcdcrc  in 
tanQffHdigionis,  c^ux cii (inrM^ii^ 
mcmimaccria?. 

TNtcr  alios  p'os  &  do^-^s  authorf^']^iT^ 
iSanchcz/w/www.  tom.s.  U^^-  ^j^^.. 


FVNDAMENTALIS: 


4;^ 


6  tenn  SS.  Ti  initatis  Fidcm  in 
*^«iti$  cxplicatam  eHl-  Jcbcre.  Ei  Dia- 
^^^P^n. ytraaA^.re/bU^j^.  ci^yiMy  iftum 
T^^^ponit.  [Quidamrufticuspcrlon^u 
ignoraratTf  iiiitatis  myftcrium 
'i^terimSacramcntiipcenitcntiaEfre- 
Mjcntjbatj&modoluamignorantiam 
^^itcns, intcnogat,  an coMf».ino.ics 
^'■af f edcntcs  bonaii  ic  fadas  itcrarc  te- 
ncatur  ?  ]  £t  Du  nan  ^  rogo  ,  An  lit 
PQi»bilc  tjuoa  rufticus  exprc  sc  crc- 
l^rmitatis  my llct  inm?  lilud  cft,  Deu 
^^^»f  inftibfl4ntta  &  trinum  tnperfo^ 
;  ^rgo  rmj^ulasiatclligeredibccdi- 
«loncs,  qu.  exprcte  crcdu :  ciim  ii',itur 
ce  a^*^  '■"fticus,c|ui  lciut  quid  ligi»ili- 
n  Jlf  "f^^^^ySubftantia  &  PerfonalUMi 
u  "^critquicxpre&e  credathocmy- 
^^nuni.Et  cur  ego  rufticos  folos  inari- 
Qu^^\  "^^lti  emm  &  rumis  multi  fuat, 
^no^^  haberi  fapicntcs ,  &  hxc  i- 
^.^''ant.  Primo  enim  nuUa  crit  foe- 
n^'.*  vocumharura  fignificatio- 
y  intcliigat.  Secundo  fiagamus  dc 
fucrLpp ill'^s  intelligct,  qui  non 
lici  n  *^^op^"s :  Civcsigitui-  &  Au- 
Jurif  '"^'P^*'  Rcgcs;  JtcinPol!tici& 
fiu^  ^^^^^^credcntlioc  myfterium  con- 
''^'^^«nexprdsc.. 
..^^  Jgiiur  pr; 
P^!>Chrii 
Pj^'"^bocjudicium  :  Credtmm 
clefil^  J^^^"^^»i  proponit  &  jukt  Ec^ 
tn^QiL  S"i^  bic  crcdendi  aftu  .  ni« 
aahuc^^^'-'''^'*  &  coufr.Ls  ,  ex.ftimo 
judi,.j^  ^^^^^'«Ti  lccundo  formarc  hoc 
uhujj,  '  ^^^imus  Deum  efe  Vnnum  & 
'^ftqu^^^'  ^^^^'^^^niisinDi  odari  Vmra- 
t^em'''^'firuatTrmitutem;&  Tnm- 
iilos  {^^*  ^^"  ^eftruat  Vmtatcm,  A cl  do 
S^idcre^^'^^^'*^  ^"P"  ctrc.jui  'ciont 
rnaretc  s"^-  ^-«^^^-i"x^<:o'<icm  for- 
^tti,  J^^^  ^•^cjurltciuin.  iNohisexpO' 


\%l  r^  'gitnr  prarter  Thcologos  & 
"'are'  r     n''  ^*^''i'^""<^s,r>  liquos  for- 


qued non  capimm.  Audlmus  hanc  Vropofi' 
ttonem  ,  Dcustftunu's  in  fubftantia,6^ 
ti"inus  in  per  fonis  ,  effe  defimtam ;  tlUm 
nonintelltgnnut^fed  credimttsveram  ejjee^ 
fenfu  y  quofmt  revelata  a  Deo  &  lcdeftd 
propoftta  :  nonfecusac  credtmtuverbaU- 
timBvangelij  ,  quod  csritatur  in  hiijfa  ejfe 
veraicadem  enim  a  Deo  dictatafctmus,ram^ 
erji  qmd  figmjicent  nejciamus  ^  qm  linguam 
Lattnam  nejct  m  .  ]  ^ 
Pc  to  i  gj  i  u  r  |)  ri  m  o  A  n  h  o  c  fi  t  cx  p  rcf ^  c 
crcdcre?  Sccundo,  AnhxcHdv.s  <  iffi- 
ciatadralutcm  ?  Tertio,  Anquidicat 
exprtiTiorcmrequiri,  uotenea  urcon- 
fcqiieutcrdiccre  ,  impciiTib  lia  peti  ab 
ho.inne,  &  practcr  Thcologos  &  Phi- 
lolopUos  vix  paucos  alios  ialvari? 

vir. 

MOricbatur  Viennap  Vir  dives 
probus ,  qm  tamcn  fucrat  in  rcii-  Cafits  pn 
gionc  Lutheri  mitritus  &  cd  icatusww. 
multisannis.  Adfunt  Luvhcr.mi  &  Ca- 
tholici  ,  &  dumutriquc  ilhmiadfeat- 
trahcrc  faragunt  il:c  inciamat.  [  Dm, 
hi  re  rantt  momenti  non  me  poffum  refoU 
vsre,  monortn  vera  rehgtone\utratalUfitt 
nejci9,nifiis:^&clic(\cv^xn.  Pcto.in hic 
faeritmortuus  inhsfrcr»?  AnpolTitin- 
vncibili  ignorantiafalvuri.^ 

vm. 

IBidem dc^ci  tus a  Me<'.icisqm  la Mer-  Cafasfi' 
cat.irjubcc  libivocari  alfqiKmMim-  cundm. 
ft-um  L..thcranum;&famuJi  cccrUfni 
CjthohcCi.  Hic,utvei)it,l»ud  tah  ii  as 
dotcs  Lu  hcri  (nam  in  ipfomct  i^a;mo- 
nc  funt  aliqua  bona  naturali.Oconci'iat 
fiinaegrotum  .  inftruit  in religioncc  i- 
ihohca  ,  audit  ciufvtem  confclTionv.'m, 
datipficoATimuiiioncm  ,  &uf';i  u  ■i- 
mum  anhvlitum  ad  adascontri  lo  is 
hortatiur.  Ergoiftc  Meicatoi  omnia 
Nnn  5  crcdi- 


2^yo  T  H  E  O 

.credidit,quf  nos  crcdimusromniafccit, 
qusnosfoicmiisfaccre;  &inhocfolu- 
modocrravit,  cpcrcdiderit  ric<locuifre 
Lutherum,  fi  n.  fciviffetalitcr  Luthera- 
nosdcviverc ,  nonfeciflet.  Interrogo 
an  obierit  in  hsrefi?  &  An  pofTimus  pie 
dc  eius  falute  &  beatitudine  fperarc? 
IX. 

(Cafitster-  T  Atomusquidamccciditj&cumvix 
ftjii,  A-^oculos  apcrire  poifct,aliquem  prae- 
dicantem  poftul  avit.  Supcrvenit  picn- 
li/Timus  fencx  N.&  ut  novit  cum  Luthc- 
ranu&Wirtcnbcrgenfcm  efle,curat  fta- 
timvocariPatremN.quieEatciufdcpa- 
triae.Hiccoiirolaturmoribunduj&ait, 
Si  clTct  hic  admanCi  Lutheranus  ahquis 
poflet  vocari:at  illenon cft,  & debcs  ta- 
men  cofiteri,  fumus  amici,&cgo  te  po- 
tcro  mclius  abfoivcre  quam  quicunquc 
praEdicans:ficconfefrionemcxtoiTit,&: 
abfolvit.  Latomusq;obiitantcquacu- 
chariftia  rccipcra.Et  qui  pr^fentcs  fue- 
runt  dubitarunt  ,  An  bona  fucrit  illa 
confcfrio? 

^  '  -x. 

ERatinextrcmis  quidamHaercticus, 
homo  bcnc  moratus  ,& qui  vidcrc- 
tur  materialitcrtantum  crrarc.Eum  vi- 
fitatPatcrN.&ait.  [  Fuimus  amici,  fu- 
musq;  &  volo  quod  finccrc  rcfpondcas. 
NonneinRcIigioncLutheranaperma- 
nes,  quia  illam^  veram  cxiftimas.^Nonne 
illam  ftatim  rclinqucres ,  fi  falfam  puta- 
rcs  ?  nonnedoleste  Deum  offcndiflc? 
nonne  fatcris  Dco  tepeccaflc,&  homi- 
nivis  cohfitcri  qni  tepofllt  abfolvcrci' 
Nonnc  mihi  cofitcrcris  fi  (circs  tcpolTe 
vel  dcbcrchocfacerc.^Adnuitadfingu- 
la  af  ger,  &  Patcr  ait,5/  cnfufficiens  ifta  co- 


quartm. 


L  O  G  I  A 

XL  f  ^f^jit 

CUm  perpontcm&DanubmtraoJ--^ 
iretEximius  Dominus  N.Vicnnc- ^ 
fis  Doaor,vidit  magnum  hominucon- 
curfum,  &  accedens  lene  Judacun  »5"'' 
mortuum.  Lapfus  fueratcurru«^P 
illum,  &comminueratccrcbrum.Ei'^  * 
quidicercnt,  fc  audivifle  a  mifercu  » 
Vommclefii  Chrtftefavemiht.  Vtrgo  U^^^^^ 
ora pro  me.  Quid  hic  Th  eologus  dcDj^j. 
facerc.?Quidfcio.Micaquidfccerit.J^;j 
fitcfFundiaquaminfacie,  fi  fortcre  - 
ret  ad  fe.  Afferunt  illa  ftatim  e  fluvio 
JudaEi,aff  undit  eam  Doaor,&  form^n^ 
baptifmi  appofita  conditionc pro^l^  ^ 
ciat;&  ftatim  formaabfoUitionis  «i^^ 
fub  coditionc.  Vix  h«c  fafta  &  ccc^e 

dsus  moritur :  &  Hebraei  illum  3«^/"" 
coemctcriutransportant.Narravit  . 

vcrcndiflimo  D.  Abbati  Eurcrthallf^^ 
&  mihi,  harcoinniaidcm  DoCtor;^^/^^ 
gatus,curillumbaptizavcrit?illii"'' 
Judacivcrbaait,fuiflemoraIcmq"^^^g^ 

pctitioncm baptifmi.  Et  rogatus,c 
illum  abfolvcrit?addidit,fe  fufpi^arn 
fuifl"cChriftianum  adJudsosrelapHi 

&abfolutioneindigcre.  Ettande"^^.^ 
emn  pcrmiferit  a  Judaeisfcpcliri^^* 
facta  cfl"c  dubia  &  ineerta,  &  i  n  ^^^^^j.^ 
tcrno ,  quidquid  de  intcrno fit>  d^^^^^ 
tra<5i:ariut  Judaeum,  quem  convc 
fuiflc  probabiliter  fuaderi  no  '^j^ 
quidcm  multa  rcpcrio  in  ifto  J  U' 
debcntc6fidcrariaDoais,ncft3||^^^5, 
niusViri  magni  codemiiemus  at 

XII. 


affumeref 


feftoegoteahfolvoy&c,\^\-o[\c2<\M«n.  -jj   /.aativc""' «tfiO- 

tur,  Anfucrit  hsc vera confcflio?  &fi  \  Dprimumrefpondcntii^g  j,r;i^''/^^^ 

vera,anintcgra?AnSaccrdo5prudcnter  rinivcrfi:  adfccundunrdiltinb^^.^,  ^^^M 

concefllrit  abfolutioncm?  r.nncccfla-  nam  vcIhabituscftnationisvc^^^^^^Q.^^^ 

riopofucritconuitionem?  anveroab-  nls,&dicunt,mcpoflcutihapi^,^^^j.,jJfl; ' 

folutc  abfolvcre  «gf  otum  potuciit  ?  nis  Tm  cica5,non  yero  Heligio  ^^^^^ 


FVNDAMENTALIS.. 

Sed  quid  fireperircturcafus,  in 
yet  &  habitum  religionis  infi- 
aflutncre ,.  &  Chriftum  nccare? 


SjturcomoediadcS.Catharina,  & 
^ntroduciturSaccrdos  cthnicusiilaac- 
*"^&Chriftianamreligionemcon- 
^i^nans.An  non  Petrus,fi  non  jam  fua 
j  f  °"^ni>redraccrdotishuiusagat;in- 
Rar^ru  ^^^i^ici  Sacerdotcs;&  ne- 
Rin-    p  ^^^?  potcrit  divinitatcm ;  &  o- 


47^^  .  ,  ^ 

aut  fortc  nullum  &  exhypothefirCf»  Ze-  2^  ^^^^ 
litnuegcrit,dcbuifl[e  veftcs&vcrbaZeli-  altenam 
mo  c5 venientia  profcrrc  pcrfonapro-'/'^^^^ 
priam  amoraliterfumptadirccrnendo.  como:d:a 

Huc  fi  bcne  pomleretur,fped:are  po-  ^on  JKtn- 
tcrit  Athanafij,EpifcopiAlcxandrini4ii- 
ftoria :  quam  in  aliis libris  uberiiis,  &  in  M x l iii. 
Breviario  Monafticoad  die  i.Maij  co-  Athana^ 
traftam  habcmusadhscvcrba.  [Coa-/^*^'^'^'^^- 
dio  adTvrumConciliomagnacxparte/*^"'' 

.         -  j-^. —  v..T.w.^-cw...,   ArianorumEpifcoporum,  fubornarut  ^^y^^* 

f  i3^'^^dicerc,  quasdiccrctSacerdos,  muliercubm,qua?accufaret  Athanafiu,, 
pri  ? quas  ipfePetrus  fi  pro-  quod  hofpitio  acceptus  fibi  ftupru  per 
^j-?'^4"crcturnomine,  fine  blafphe-  vimintuhfiet^lntrodndluseft  igitur  A- 
»,^.^   ^^^^^oquinon  pofiet?Haeco-    thanafius ,  &  una  cumeoTymothcus 

Prcfbytcr,quifimulans  fe  cffc  Athana-  ^ 
fium;EgOnc,inquic,mulicr,apud  tcfum  ^ 
divcrfatus?  E^oteviolavi?  Cuiiliape-  fhcofum- 
tuIanter.Tu  mihirim  attulifti:idq;  jurc  ^iomge' 
jurando  affirmans,  Judicunvfidcm  ob-  nto&fcli^ 
tcftabatur,  ut  tantumflagitium  vindi-^^^^^^  ^^- 
carent.  Qua  cognitafrauo'c,rcie(5i:a  c[[fifidintr, 
mulicrisimpudcntia.JEcceTymothcus 
Athanafij  agendam  pcrfona  afiumpnt; 
&  hoc  femcl  pofit  o  cetcra  fequcbantur. 
Dcbebat  n..ille  pcrlonae  afllimptaE  rc- 
fpondcre,&agere  vcrbisAthanafij.An- 
nc  in datoTymotheus  cafucflctmeda- 
ci  j  rcus,  fi  aliqua  diccr  -  t,qua?  de  folo  x\- 
thanafioverificai  ctur.^Non  puto.Ergo 
1  cct  aliquaJo  aifumerc  pcrionam  alcc- 
rius;  qua  fcmelfumptapoterisaut  de- 
bebis  loqui,prout  loquerctur  ille,cuius 
aflumpfifti  pcrfonam.Dcbcbis  ergo  lo- 
qui  Rcgicfi  aflTumpfcrisperfona  Regis; 
hifpanc,  fi  Hifpani  ;  ArabiccfiMauri; 


p     ^^^taiunt,  ncc  indubiumvocari 
.  "^f.  lllafupponijubco,.&  alterum 
propono.  ' 
h  ""^  ^iCc  ^"^"^^^^^iennx  homtcidiuFran- 
tal^Il'i'^^''^^'^^  aflumit  VeftcSacerdo- 
'^«^-  PaH?'^"^^i^am,&  Satcllitcs  fallit.  Ro- 
S^^^^l^jlnafit^&refpondctfcefl-cZeli- 
gotia      ^^^"^  Aular-rcgalis,  &ob  ne- 
^onfl-  ^^^^^^M  ha^rerc  Viennas  apud 
Cm^p/^^/"opolitanuLcgatum.lnftant 
«ITed  |-  '^'^^^""^  cflc;  ncg3t.Sc  nondu 
alias  f    "^'  ut velitcfl'eChriftianus,& 
Turc'  ^'^^^'^^arphetnias  P^ofert  more 
^^mttlr '  ^^^"^^  '«c  clab;tur,  &  ubi  fe- 
poGt^p  P"^^^'V^^^ciIlafacerdoulidc- 
Vcnif^!  ^^'^"^  agit.    Ad  Confeflarium 
Stn  Veritat:^"P^'^^averitintcrrosat,&vult 
Sm.      n  ."^^occri. 


*  Confcflarius?Rc  efle  divcr- 


'  !l'''*W^'^'e?e"''^^  agcrccomcediam,  &feri6. 
^^0.     ^acir»  ,..^.^^1*  P^oprio  nomine  fine  mc- 


aliciiQ    lij^^l^l^ihcmiadicincqucut,    ethnicc  li  Gcnniis. Suntomniavaldecofi' 
F    c.  Eum,  fifcagcret,  hoceft,   fideranda  :  omniaconfidera,(^tuammen^ 


■>p 


^uiffeiij  ^"'Qpnoprocederct  ,  necpo- 
pHei^i  '  ^'^i^cs  inducrc ,  ncc illas blaf. 


rem  expone,. 


XIII.. 


'^^^talitp,!?^'^^^*  nonpcccavifle 
f '^^mSar   j ^e cfll- Zclimu  Tur- 
ricu- 

^^iurn  M',^^^'^oediacaptando:me- 
•i^ud  videbitur  cfl^evenialc. 


PAter  Didacus  Quiroga  Capucinus,  mxli v. 
Mariajlmperatricis  Cof.flarius,Vir  if»F/^tfya" 
fancmasim',in  haceratfentetiau:  cvc-infideltus 
deretlnfidelitatcFidciphyficeopponij  opponan- 
yelutaliiloquunturc-Kiiaturareijficutrwr  exna- 
frigus  turarei: 


.^jT.  THEOLOGIA 

frigus  &  calor  :adcoq;  pcr  hxrcfim  pure  folutionc  hanc  fic  illc  confirmat  3i  Hilo^ 

iTJatcrialem  Fidem  incuipabilitcr  cx-  cidit  lDo6hinaAriftotelU/in<^t,proutl^^^ 

peili:  inquaquideniifcntcntia  tam  crat  dietradttur  in  AcademiisItahcisjHiIp^' 

€onftans,utdiccrct  fcillamforc  habi-  nicis,GaIIicis  ^babililTimacftjnccco- 

turum  quousq;  Ecclefia dcfinirct  con-  tra hac  ipfam jpbabilitatc,  militatniu^ 


Aftetiam 

Jpes&De- 
jperatto} 
MCbari' 
ja6  recca- 


di  9ttcrnitas,&  animst 

rationalismorta- 
litas,na  ifti&fimilcs  crrores  fimt  cxpu"' 
ai»ncc  ja  traduntur  a  ChriftianisPhilo* 
fGphis.H3Pciprado(ftrina&fchoUAri- 
ftotclis  in  trcs  fedas  dividitur(Thom'^ 
ftica,Scotiaica,&NominaIcm)  onjnc* 
jpbabilcs^omncscelebrcs.omncspja^' 
fibilcsjDicat  Dominicani,  [N^A^^/y^ 


MXLV. 

Tdiriitna- 
gni  dilcrn 
?na. 


-j-^ —  

trarium.  Annondcberctcodcmmodo 
defpc&  charitatcphilofophari.^  An  no 
addercGratiam  dcbcrc  a  charitatedi- 
fttngui ,  &  hanc  unieam  pcccato  oppo- 
nir&poirefmcFiJcautctiamaiijsNa- 
turalibusprzrogativis(fpc&charitatc) 
pcrmancre.** 

Etquidemmihih^cMagniViriopi-  iiDucs;jL»icati^on>imgani,Liw^--^  ^ 

nio  vilafuitfinguldris;atnonhabuincc  Ariftoteltcaeii ,  & anttquior ,  ^^^^^^^  r^, 

habco,quodpofrimevidenteropponc-  Scottftica:ergo  redeunduadtpfamveljcc 

re  &audircm  iibenter  alioium  ctiam  </«Wtf/?<^^n/of«/f,]qdindc?naar 

Thcologorum  judicia.  c  Tcanis  ridcbut  ur,q.  arquo  jure 

XIV.  [ydadmittendam  ejfe  Scoti fihola  j^'^* 

QViaBafanomen«Luthcranorum  quendu  PertpatU',  J  tunc  n.  arg""^^^|*Jo, 

filius  eft  m  Luther  ana  urbc  natus,  urgeret ,  cu  vcl  una  fub  Chrifto  ^^18^^^ 

.  inrcr  LuthcraiK)s  nutritus ,  Magiftros  vcl  una fub  Ariftoreic  fchoiadenio 

habuit&PrxdicantcsLuthcranos , iic  tioncs,produccrct;  namfiuna<cci 

ubipamumP.ValerianumMannuCa.  monftrareturcfrcvera.rcliquaccJC 

pucinorndccus,  &  alios  audivitineiil-  ftrarenturcflc  faKae-.atinnoltroC" 

c  .ntcSyVeleferedeuKdmtiadRomanamEc^  Bafanomcnus,6cs  hasRcIigjont^H  ^^^^ 

(tfjam,velrecedendiiaChrifto,t'crvidein'  manaLuthciana,Calviniana)cll^^^j^^ 

{n^i^^xt^6:\Y:a,ChrilliamfmtuprobahtltftL  ftianas&^babiles  judico,&omn 

^na ^eltm  eit ,  &  ruh  tpfo danturftaa  anti-  fchola5(Tho;mftica,  Scotiltica 

^  '       -  - z  -:--^:-^^^  f/«i  minalc^effeAiiftotclicas&pfopp^^^^ 

ccnfeo,&  hanc  ob  rc  ratiocinio  ^ 


Mdo^rt' 
7ia  Luthe- 
rAna^aut 
,tttamCaL 
vinianafit 


ccnleo,&  hanc  ob  rc  ratiocim^  / 
junaivo ,  Velredeunduni  e^iad  ^f^'  a^^^ 
EcclefiamvelfecedendumtnaChrtp,^^^^^  ^^^^ 

vinci  auturgerinonpofTum.  ^^^^j^jja,  fi''^ 
quitatcm  ipfe  &  Concilia  Gcnc  ^ 


Pr^pont' 
turpefti" 
niatUaha^ 
refn  >  ad 
quaplertq^ 
hodte  He- 
terodoxt 
iyfugiunt 


qutoresylumoresyfivenoyesMnigniores.Vni'' 
[ver/aliores,  minus  umvcrfalesy  (t^praapue 
Rmana,Lutherana,  Calviniana:)quafunt 
vere prebahiUs :  ergo  mthi  Lutherano  non  eSl 
necejfarto  redeundum  adRomanam  EccUfia, 

aurfecedendum  k  Chrtfto.mmpraterRonia-  qmtatcm  ipie  &  Conciiia  '^^T;^|jilia 

namReUgtonemyCmprobabtlitatenonnego,  morabitur;h«ccnim,utait,pr  ' 

etl^Lutimanaen Chrtfttanay&probabtliSy  argumenta&non cvidentiarn  n  ^^,.^ 

,&mukhRomanabentgntor.  Vim  raiionis  quoniam  fcholaAriftotcHs,^^     .  pc^ 

iampcnetr2*.Javidesqu6rcfpiciatH^  gtonemult6amiquior,&Acau  : 

rciicus,Trwf/»n>«oeflcprobabilc.qu6d  ripatctic^,  multonumerolfor  ^^.^^^^, 

Deusmcniirincqueat;/^r«»^/*efl'epro-  ftroshabent,5Gcnerahaeor.  .^^^^ 

babilc,cbrcvclarafacrapagina&fivelit  licctP,  Magnodoarinal  cnp  ^^^.^^^n 

ut  fic  loau.ir ,  didavcrir;  tertth c flc  pro-  ^«rrore,& ^'•^"n^dr  av  guer  , 

babilc,ci,eandeiUinanaEcclcfiabent  jicebitBatanomeno,cHe &c»  ^^,^^^^^ 

c^v^on2i''<:rtamenaddtty{)S  no  obftanti-  nondicuej^omana  ^^^^^;  iiitct^f 

busharuAatitheksclleprobabilcs.Re.  ^babiiiiliraam, adcoqi'.n w  ^gc 


FVNDAMENTALIS. 


47J 


iliiT' ^ccurifTimam,  &tam3cn  hoc  ipfo  Lutherum,  adcoque  nectcneri  redirc 
ttntijp'  "^"  obftantc,Lutheranam  quam  ipfc  adEccIcfiam  Romanam,  necaChriftt 
kutil*^^  P^^fitetur ,  efle  ctiam  probabilcm ,  at-    ^  '^U-^ ^n'»  C^mAf^rf-^ 


.Rcligione  fcccdcrc? 

Sic  difcurrit  ctiamnum  Bafanorac- 
nus:  &  dcbcrct  a  Te,  Lcdor  erudite, 
compcfci.  P.Valcrianum  MagAum  au- 
divit;&aliosaudircdcriicrat. 


9UC  Chriftianam,^rccuram,imo 
^ecuriorem  omnino,  qcRniam  minus 
probabilisfent^iitia,  fi  bcnignior,  et- 
lamfecuriorjcftrcur  non  iiccbit  adde- 
»  feeflc  in  quicta  confcicntiaapud 

FVNDAMENTVM  XLVII. 

1>e  Spe  Su^ernaturaliy  qm  prima  Decalogi 
linea  pr^cipitur. 

Vnt  Metus^SifpesFidciqureaa  dottsi^tiiCcquxycredereSptiwcef- 
^mmoporfetaccedememadDeumytjHodJtty  &  iffC[uireyjtihu>sfifi^^- 
remmerator^t/Et qiudcm^b  Apoftolo  Abrahammcrito 
in.excmplu  ^^i^o^omtnx  rcfuicomrajpeminjpecredidit :  quo- 
^jamcontrafpemnaturalemdebemusfpcraredivinitus^  Simusi' 
§Jtm:intcrSpem  &:Mctum,&:quotiesMcnti  occurrant  vircs  pro- 
P^^^>metuamus;  &  quoties  fanguis  Chrifti  ,fperemus:  omniaenim 
^oftraoperanififanguincintingantur^  &:gratix  confortio  cicvcn- 


t\ljj^^(^^^^'fi^  quamtn  noftris  ope- 

ttJ     ^^^^oramfm,  Nbtavimusillud 


^noDomini  M.DCXLVII.  Au  ,cjm,&  fiduocflcdicantur^in  altcrutro 
^ivimushancThcfin d.fendi:  Ttt- 


tigam  anchoram  Fidci  ^  quc  tutc. 


*"^P"gnavimus  ;  noncnimin 
lo  rr,'^^^,^?^*"^^"^  minus  tute,  quia  nuU 
•r^cTh*    ^"^^^-  ^'^^^^^^  inChriftifolis 


COnfultusfLim  a  Virodo^o&pio  mn-lviii. 
def 


fpci  tcrnvnomaximo;voluite- f^n/wrcr- 
^"J^^P^^^^cxcluris  opcribus-noftris  nulla   niin  doccri,  <^uoufque  pofTit  fpcs  fu-  w;?  ; 
(i5p.^".^itas,in  opcribusnoftriscxciu-  pcrnaturalis  excrefccrc  ,  quin  inpiJC-^t 
^  '"''nftii-neritisnulla.-crgohocfcnfu  fumptionem  &  tcmcritatcm  cvadat./- 
O^^r^  ^utiCis  ,  cjuia  ncutrubi  tute.   Pofuit  hunccafum.  [Eft  Pctrus  exhoc;;.; 
i^jf^^^^^eritaChrifticoopcration       iittorc  fluvij,  &  apad  altcriun rcfpicitj;; : 
J^'3m  mvoluant  ,  &  noftra  opcra   moribunauminfantcm,<iuemfcitba-  termmvm 
Y^^^Chri{ti,f,uftrafitcomparatio,   ptizatum  non  cflc;fccfrcin  gratiafup-#^/ 
^     "onduodantur  cxtrcma,fcduni-  ponit,  &  tamctfi  narc  ncfciat,  fecom-  rala} 

Ooo  mittit 


474 


THEOLOGIA 


fnitiit  torrctiti,  fpcrjns,  quod  minus 
potcftIi«niana  fragil-tas divinitus  ad- 
dcndumcfle.  Non  vult  Dcus  illummi- 
raculose  ad  alterumlittustraducerc;& 
iic  Pctrusfubmergitur,]  Etinquiritur, 
an  fucrittcmcrariusi^  An  pcccavcrit/c 
aqu§crcdcn<io?  &(ipeccayit,  Anrpcs 
in  Dco,  quam  habercfolcmus  &:  Jcbc- 
mus ,  non  fe  cxtcndat  ulcra  tcrminos 
naturalis  prudcntia?  ?  cjuod  cft,  cjuxrc- 
re,  An  non  fc  pofTitiTiaioricxponerc 
pericu!ojC]ui  inDco  fperatjoua  arhcus? 

MiL.    rilnc  poflumus  ocuios  ad  bcllum 
An  liceat    iTlconvcrcerc,  innurncras  vidtorias 
Vrtnctpt  tn  ad  mcmoriam  reducere,qnas  miracu- 
confltautn  losca  Dco  conccfTasin  facris  &  profa- 
{pefuper-  nishiftoriis  rcpcrimus.  Qliid,  fieiuC. 
naturdi  ^modi  excmplis  animatiis  Rcx  Gailiic 
contra  ^^Calvinianos.&CarfarLuthcranosmuU 
naturalem  tofupcrioresinvadt  ret,&  fuiscxcrciti- 
pQicdere}  busdicerct,  Gens  abfque  confilio  &  fine 
prudentiayurinam  fa^erent  &  intelltgcrent 
&  novipma  providcret :  Otw  modo  perfeque- 
retur  unus  milh  &  duofugarent  duem  mil- 
Ita  ?  N»nne  tdeby  quia  Deiufuus  yendtdit  eoss 
&Dominus  conclufit  tUos  f  Non  emm  efl 
Deusnoflerut  Dif  eorum ,  &  inimict  nojfri 
funt  Judues?  quidCi  caufa:  iuftiti^-  con- 
fi Jcnres,paucos  Catholicoy  in  nume- 
rofas  Haercticoru  acics  dirigerent?  A - 
^tio-nceiufmodi  ckberctbudari  aco- 
fiJentiajanpotius  a  tcmcritatccondc- 
j-nnaiiPanineiufmodicafibus  non  ali- 
tcr  aadcndumcft,  quam  ^idivinare- 
vclatioprasccdatf  jn  non  f:ifHcict  ali- 
^uando  confident^a  &:fpcs? 

III. 

An  detur 

fies^cran  L-I^^  ^P^  flipcrnaturali  a  nobis 
difttngua-  *dida;fed  int.rrogas,  An  certum 
tur  aFtde?  f»i  dan em  fupernaturalcm /  An  hic 


habitLispofTittuia  fideab  aliquo  Vii^o 

do<5loncgari.^ 

Ut  re^ondcam  dabo  Facultar** 

Thcologic*  m  Vienncnfi  Univerfrta- 

tc  fe  ntcntiam*  ius  cn;m  authoritatc  ^ 

confcnfu  annoi^^49.  menfe  Ang"^^* 

D.Gu  IielmusGiockcr,  Sacri  Ordin«s 

Ciftcrticniis,  in  Campo-liIioiUJTi'  Sup^ 

prior,  PrarfideP.  Gcorgio  Tuikovicb 

S.  Theologi*  Doftorc  &  PfGfcffor^ 

Ordinario  ,  pro  fuprcma  hurca  con^ 

fequenda  propofuic  doftifTimas  The- 

fcs,  imerquas  fuit  vicenma-fcxta.I^^^^JJ 

babitumSpetprohabtliHseJlefle  de  fide^  f/* 

unus  Jfecte  tn  ommbus  ,  tnfufus  non  ad 

perfeciius  aut  tntenfiusyfed  ad  Jperafidun^ 

Smpltctter.  iftveravirtus  Iheelogica,  ords^ 

negenerationu  pojiertor  Fide,  prtor  Charf-^ 

Ute-^fine  qua,  etfi  infurmis,  manet  tafnen; 

nec  alioquam  dejperattonis  &  tnfidebf^^f 

peccato  corrumpitur.  Sanc,  fi  probab»- 

huseftdefidcprobabilitcr  tft  nonde 

fide.  Er^oqui  ncgarct  dariin  hoQ>ini- 

busfpei  firpcrnaturalis  habitum,  no» 

eflcthxrcricus.  Ergo  ncc  tcmcrartus» 

non  cnimtalisdicipoteft,  quifcq"'^"^ 

opinionem  probabilcm. 

Communisfcnrcntiadocetdariha' 

bitumfpci  ;  a  quafuav.usdirccdcrc^ 

quifupponens cum  Schola  SctJtiiti^^ 

darihabitumGratix;  &dari  etianina- 

bitumCharitatis  ;  non tamcndiiyp' 


dos^fcd  realitcr  idcmtificatos 


fub^ 


iungcrttdari  ctiam  innobishabitu'^ 
Eide:,&:haHtum  Spci;  non  tanicndi- 
ftinao5,fedrcalitcridemtificaros:  c 
fentcmis  favet  Vicnn.  nliitm 
quampropolui.  namfitamdcfpc^^'^^ 
nis  ,  quam  infidehtatis  peccato  ^p^^ 

pcrditur,  nunquam  illa  ^^^^  ^^^ni 
tur;  crgo  fi  infi  Jclitatirealitcroppon^'^ 

tur:  quidquidformalitcr  cfTe  ^'^^^^^* 
rcalitcr!oquendo  fpes  cft  Fidcs.  ^y^^ 
ccdit,  quod  rjmaia  Scotiftarum  aifc 
^  pKiJt^> 


F  VND  AMEN  TA  L  I  S.  47/ 

^''.^'^'^ta,  qua:probantGratiam&:Cha-  Haeccailamo  volanti  Tibi  (Lc- 
J"Jtatcmnoncliftingui;omniaar<]ucaut  doringeniofc )  propono: 

^tiamforti{ispiobc4itrpem  a  Fidcnon  tufinguia  mcditarc& 

'uingui:  ergo  utrobi<]uc  dcbcmuspii^  i;onfidcra. 
^'^ormiterphilofopharL 

FVNDAMENTVM 

X  L  V  I  I  L 

T5f  Charitate ftpernaturali:^  ^u<efrima  Decaiogi 
LegffrAcipiturf 

Haritns  virtutumRcgina/foriTiaqucd  Dco  prxcipitur: 
Scdadquidtenemur  hoc  pracccptoMd  amandu  Detim 
iiperomnia)4i6ccft,l'  pcrnataralitcr.  Etqiiidoobftrin- 
_  gipiur  ifto  pra^ceptu/ Anncin  pnmoillomlLinn,  |uo  c6- 

^'c,  dieConccptionis,audire,tna  debcs  omixino  ^>ra:cognolccre: 
.F^rnunijdari  prxccptum  de  andienddmifTa  dicbusfcflis';iccundu, 
^^em  Conceptioniiacrumfeftum  efl'c;&  tertium,dicmeirecrafti- 
m  conceptioni  dicatum:^  qujbus,fi  vel  unum  invmcrbiliter  nef 
^'3S,non  teneberis audirc midam :  Ergo pucr,ut primo illo  niftanxi, 
'9^outirat!oneincipTt,teneaturDeumamarc  fupernsturalitcr.tc- 
'^cbitur primo, fcire dan  tale  priBceptum ;  fecundo,  iilud  obiigare 
priu^oinftantijquoaiiquis  incipituti  rationc;  tertio  boc  inil:..xis  A 
^'^^eijJud  prm"ium  inIians;qua:omma  puerisignocafunt. 


Tr:areifuu 
rufttur^ut 

ne,ztur 


iJInc  patct  hoc  prarccptiim  no  cfTe  qucdcfcnditur  aGftcrcicnnbus,  &:  ab 

«^icrcomninoimpofijbiii-.jmnt  n.  ahis  !ntcrdum,Salmarrtic3c  &  Complu- 

cumrnperomnia,  quifupcrnaturali-  t!,in  Adtibus  Acadcmicis,fic n.  Hifpa- 

^^;eujv,<|ucamatfupcrnaturalitcr,qui  nifolcnncs  difpirtationcsvocajit.  Lo- 

'^'fchai  t.uc,aiTtauxilio  divino.  Chari-  vanij  olim  Michacl  Bayuscodcmtcm- 

^2tcmhab:nt,c]uicunguctn  g'  ati«fta-  porc  cocxiftcre  Gratiam  &  pcccatum 

tWujnt;auxili  MT)jk-udii'poritioncat!^MS  aircruit,&  qui.n  opinioLorcT  vifafimi- 

^naritatis  clii  itlva,^  nuotcuna;  k-giti-  lis,  niiquibusThcoIocis  ibi  difnlicuit 


,  quotcunq;  k-giti-    hs,  niiquibusThcoIogis  id!  ailplicuit, 
'^c orant  &  poftulunt ;  auxiiium  cniin   tqui cam  alibi  dcFcndi  ignorabanr.  Re^ 
^l^jod  a  i  orandum cft,  conccdiiur.-om-    fcirc  rcllem ,  quici  dc  c adcm  iu  iiccnt 
^^'bus,ubi(^uc&rcmpe 
Cr  ■ 


-Galli^-GcnTiani,  &  Itali  ,  cxillacnim 


i  -.^"".^^^^n^pcccatumci^in-unico  rcali  inultain  Ph.lorophia&plurain  Thco 
iib.ci  cocxift.rcdocui:  Pctrus  I.orca:    iogiapoHuntdiduc  i 


^^^s  opinio  annis  fingulisiterum  itcru- 


Ooo  z 


FVN- 


MLII, 

Vtfmmen 
CratU  & 

tis. 


fjmbolum. 


47<?  THEOLOGIA 

FVNDAMENTVM  IL 

De  GratU  ^  CharitatiSy  Fidei  ^  Spei,  Dtfpofitioni^ 
halpttiif^grati^auxiliantis  iujiificantis 
differentia.. 

Ratia&  Charitas  differunt  iit  virtus  pafliva  &:  ailiva;^ 
Gratiaenimhabemus,quodaDeoamari,&;a  Charirate 

^  quod  Dcum  amare  fupcr  omnia  poflimus.  An  ha:  dua^  J^^^^^^^^ 
&  virtutesrealiterdiftinguancurmcertumeff;namalteru-  .^^^^^ 

trum  probabiliter  folet  def  endi.  Anncde  Spc  &  Fide  codem  tnodo/^^,},jis 

philolbphandum cft  i Poteftne probabiliter  dici  illas  non  difting"^ 

rcaIiter?Libcntcr hic  vellem  inftitui.  Anne  eadcm  numero  Gratia,  ^^//r  di^ 

feu  Charitas,  qux data  ut di/peficio cftauxilium,  fi  ramen  ea  utitur r/^/^" 

homoremanetj&fithabitusf^Annc  adlus  efi:  difpofitio  ut  perfti^- 
neatCharitas&habitusfit.^Anultimadifpofitiohocfcnfuprovenit 

ab  ipfa  forma, 

tionibiis,  non  magisGratiamoppo"^^(;r/rr/'^'^ 
pcccato,qiiam  fervitutipileumA'  *  . 
poflTeiilam  bifariam  confitkrari,  P^^"'^^;^'"^'' 
moprout  dicit  cntitatem  fuam  p*^y"^  ^r-*'''' 
cani,  &fecund6  prout  involuit  ^^^5^, 
tum  divinum  cxpellcndi  culpam> 
infuderitgratiam;Primoillafcnf^'^^' 
rctnominc,&  anobis  qualitasper^i^' 
tonomafia  vocabitur,  quod /it  on^o 
qualitatum  excellentilTima:at  ^^^""j^J 
vocacurabomnibusGrrfr/^>&^  ^^"^ 
do  Iianc  ipfam  prout  qualitas  cft,opP^ 
ni  pcccato  moralitcr:  prout  Gratiae 
opponiexnaturarei  :&:ncutroKn 
opponi  phyficc:  &  codem  omnjno 
mododcpileo,&aliisngnis 
politicis  philofo- 
phabor. 


PIIco  olim  apud  vctercs,  qui  mana 
mittcbantur,  donabantur;  &apud 


ipfos  pileus  opponebatur  fcrvituti;  & 
.  alterutra  rcnccntia  (nimirum  tam  illa 


MLIlI. 

Notanda 
de  GratU 

&  ^^^^^^' qua:docetintcr  Gratiam  Peccatumq:  c 

^  interccdere  oppolitionem  cx  natura 
^^*  -  rei,  quam  quxdocct  intcrccdcrepure 
Ft  eus  ej  moralcmj  nullum  argumentum  cfFor- 
Ubertatts  ^^Xy<\\.\od  Poliiici  no  poffint  dc  pileo: 
'  nam pileus  ut  matcriam fuam dicit,op- 
ponitur  libcrtati  moralitcr,&  ut  libcr- 
taseft,  reduplicat  quandamcxtrinfcca 
denominationcm,vi  cuius  fcrvitutt  op- 
ponitur  cxnaturarci.  Hxc  dixcro,  quia 
audivi  faepc  dodiirnnos  Th  omiftas  ar- 
guere,&  fumcre  gratiam  ut  expellcn- 
tcm  pcccatum  reduplicativc,  &  indc  a  J 
oppofitiont  m  dcmonftrandam  proce- 
dcr€.Putoi|^it«r  ftando  D.Thomaera- 


!'«'if. 


FVNDAMENTALIS:  477 

FVND  AMENTVM  L. 

^^luramentis  ^anis^  quaJecunddT^ecalogi  lege  interdicla, 

T  riiramennitn  regicimiim  &:meritonum  fir,duorequl- 
runcur;  Veracicas,.&NeccfrKas;  illa  lefpicic  Legis  fub- 
ftanciamj&hascmodum.-adcoq^;  peccat  moicslicer  quij'^"*^ 

j   ^inevericacciurac;&:  venialiccrquifmeneccffitacc.Vc-  y^yi^^^^  ^ 

^^J>>  uon  eft  de  racione  iuramenci,  fcd  veracicas ;  qui  cnim  fuiccre  2^.^. 
P^tacievidifte,qua2rcveranonvidit,&:fifencenciamfuamiurame- 
^confirmccnonpcccac.  Exhis{cquicuthocccftimonium,£^(7/«r^ 
lu^]^^^^  /'^^•^-^qnipollere  \\mc,Egomrome  cerfo  putarfy 

j^^(ivicierim  Tetrmumidiloco^^  mecarererAtioneob  quamfifpicari  fof^ 


fi  ti  ^^^^s tranfivcriint;qno:i'.im  na- 
""j^^lj^^^^ultaen^ominibusabuturtiiiiii- 
aunijvcrbisq;  etiam  ut  animi  pufTio- 
fioK^^^^^^^'  D/f^^j/  lefialCuerpo  deChri^ 
^^r^^^odeDiosl  8>c  ctiam  moa  Chri/io,^ 
^crt  A-^^*  fimiics,  apucl  Hifpanos  in- 
^Hs^  Tcepefunt:  fruftraponcTc- 

^^^^^^^^plamam  nobis  credi  poieft, 
^crn"^  ^^-  *  curn  ag^'Tiu5ciclinguama- 
'^on^*  t^^^  4"oqucnationcs  obfccnas 
not^-        cli^ioncs  intcrie<5tionum 
cipj^^^^^^tlonaruntj&voccsdcbctoc- 
P^^^^^folcnthodiejnon  vero  pro- 
/  ^'^^fnt     M  ,  ^'-'it vetcrcs  Nomcnclatorcs. 
fPfrji,  ^io^/,      habcnt  iurad!  formulas  Na- 
do  i;!^^    ^ q u as  fi  c  X p  ) nas  ho  c  mo- 

8fnih?r  P^''"^^'  ^*^^'^'  congruunt,, 
.^^^^"^^"""^^^'''ficancPfr  mea 
telli  *  ""^  plunnr  i;  &  iurant,quia in- 
dicu^^'|"'.P'^^^'^Chrillian.m;  &  idcm 
^\\nt(^  noniurant,  quiaintelli- 
ouor  ']i^?'^jHoceft  ,  vcracitatcm,. 
^^^^uinquitHifpanus,  Afeedeca- 


ballero,  Afeedehonbre  de  bien ;  &c,  quod" 
c't  dicerc,  cn  realidaddeverdad,  pro  quo 
dicimus  latinc  Revera,  Hifpanoru  mo- 
dus  loquendiautblafphamandi;  vifie- 
IkctfCuerpodeDios.  Si  intclligatur  de 
PatreautdeSpirituS.  aut  ctiamdeFi- 
Ho  qua  Deo,eftbIafphemia:n  dcFilio 
qua  Homine  nihil  abfurdi  continere 
videtur.  Spiritus  eft fiim  meretricis  di- 
cunf  HungaP!,ciim  irafcuntur;&  fi  no- 
min^Spirttus  tcrtiamperfonam  Trini- 
tatisintelligant,  blafphemifunt  :  &(i 
Diabolum,  aut  ahquidaliud,  nugan- 
tur. 

De  Vromovendorum  addignitatcs 
luramento, 

PKomoti  ad  Magiftratum  in  plerif-MLvi. 
que  Civitatibus  Bclgij ,  iurant  non 
foIicitafTepcrfcaut  pcr  tertia  pcrfona, 
dircdcautindire^tc  illam  quaiitatcm, 
ciimtamen  conftatpubIicc,qu6dfolli- 
citavcrint:  ideoque  petitur»  An  pcriu- 
Ooo    j  rijfint 


47^ 


r  H  E  O  L  O  G  I  A 


IriijtrtBio'  rij  fln  t  vq\>  &  fi  non,  Anillu^i  iuramen- 
7i€s  men-  lum  excnfct  icftrid;io  mcntalisfPro 
tAlei^  carusdccifioneadvertcndum  eft.talitcr 
promotosiurarcfcnon  fcc^fle  diiigen- 
tias  ,  nepcillas  cjiiasRefpublica  inter- 
divit,noJn  atias;  fi  quas  baec  permittat, 
non  CFunt  impcdimcnta  promotionis. 
Djligcnti.t  ,  quae  folcnt  fieri  in  trcs 
.clafl^sdividimusialiieenim  funtiniqu^ 
&iniuftaE,alixfunt  licit2E&  prudentes, 
&  alia:  ncccflarias.His  poCtis  confidcra 
fcquentes  Affcrtiones. 

Pi  ima.C«?»  tmminet  penculum  dein- 
^fgni  promotiotiet  teneru  lUam  quicunque 
Chriflianus  tmpedtre,  &  Ji  fit  mediurnejfi- 
cax/blltcitare  &  adjptrare  ad  eandem  dig- 
nitatem, &  aiiter  imquorum  ccnfilmmm' 
pedire  non  pofiUytenerif  fi fis  di^iu5,  dtHgen- 
tt.is  magnasfacerey  &  foUicitare  ut  tllam  dt- 
gnitatejn  obtineas,  Pater;  quia  tunc  Rcs- 
publicacftin  cxtrema  uccelTitate ,  & 
,dcbec  fll  fuccurrercqui  pofTit. 

S^dquidfiRefpublica  taicm  follici- 
r.ationcminrerdicat/'  illud  idem  quod 
cfTctjfifame  mQribundus  iuberet  ,  ne 
pancmeiporrig  Tcs  ,  &.naufragusne 
illi  fuccurrcrcs :  illi  cnim,  qin'  excrcinc 
iabontjimpcdirc,  ne  (ibi  fuccurratur, 
nonlicet. 

SitcunHz. Siindinnus fis^niiUa  tibi  dtli' 
gentia.nuUa  foUicitatio  efi  Itctta,  Patct; 
quia  qnando  finis  cft  illicitus ,  omnia 
mcdia  quir  in  illwmtcndunt,  illicita  cc- 
fcndafunt  ;  &  nemodubicat  illicitam 
cflcpromotioncm  indigni. 

rtia.  Sidfgntu fis,  examinare  qportet 
hijiituttonem  dignttatis  &  loci  lcges ;  nimt- 
/um,  An  digntor  dcbeat prowovcrty  An  rerb 
pofiit  etiam  dfgnus.  Ca^teriim  cxpcrjcniia 
nos  docct,  ad  Magiftratum  non  fcmpcr 
-pj  omovcri digniorcs ,  i  Jeoque cenfeo 
dignos  poflc  cli^ii  ni  oeturlcx  particii- 
Uris;qui^  contrarium  prafcipiat. 

Qiiarta.  Uejpublica  diligentias  ncceffa. 
■ri,^  thHidicm  non  poteji^jlfbet  tniquas,  V- 


trumquc  patct  cx  praEmi/Tls.  non  cnJ!^ 
poteft  mihi  iubcre ,  cjuod  ex  iurc  nati^- 
rajdcbcoomittcrc;  intcrdicerc, 
debcotacerc  .  ^^Qtti^f 

Quinta,ReJpublicanonpoteftfnTetdtC('^^^ffiltns 

re  dtltgentiasprudentes&  tuftasynififf^^^'  ^pfif*' 
cidcnstmqUA  evadant ,  &  damnutnf^^^  ^^^^^ 
commumtatitnferant,  Igitur  cx  i"^^^"'^^;^?^'^ 
tioncR.tipublica:,  ho  nicidia,  ^^^^^j^^ifi^* 
fubornationcs  ,  peifuafioncs  "''^^^ 
prccesmtolc.abilcs&aliamedia»^^'^ 
credunturtollcrcmoraleindiffef^"^'^ 
intcrdici  crcduntur;conccdip«'^^^ 
ftnccram  mcritorum  propolitionc»  ^' 
fum  fandum  bencvolentix  &  ami^'^'?* 
mxccnatum  commcndationes,hi<^ 
fccun.' um  fc  lunt  bona,  &  tamctl'  in3- 
la  poflinteflecx  abufu,  mciiu-\^^  . 
fustolli  ,  quam  vincula  ch  ^f^^^'^ 
communis  vitafdisrumpi.  .  u^gti^- 

Igitur  cum  Rcfpublica  »"^^'^'^^^1 /^rilj^^'' 
prxmino  vultccrtiorfieri,,  (xf^^^ 
donominatus  cft  fbllicitaverit?  ^ 
rit,  An  habeatindignit^tcm  »  ^!^5^j^^ 
An  iuviignum  fe  reddidcrit  ^^^^.^^'''^j^ 
do?Ergorxaminnt,An  fcccritdn'^, 
ti,is  indigna^a:  illicius.''     ^i"^^'^  jf, 
ciras& prudetcs.tamctn multas ^'^^^,  •* 
taaisS.  Chrifti  Evan2cliis,rclp6tif^ 
fc  n  ullas  fecilTc.no  n.  iTlas  ^ecit»^.^.^  jjlj,; 
conlulitur;  ncmpc  illas, 
n  iftris  ,cav  l  t  pr  u  dcns  R  cfp  u  bhca.  ri 
gninullas  dil'i;cntio!.racc 


&exo 


cnim,fi d'gni  nullas  dil-gcnti^ 
ciniin  iigni  etiam  iniqu^i^  * 
tantcs  faciant,  indigni  cxclnns  a  o 
frcqucinilTnnc  promovercntur.  ^^^. 
Hanc  rcfolutionem  confiriT^^^  ^^^^, 

nanapraxis;omncsn.  ^^'^^''^^^^^^^' Qiu-j^*  , 
ncs  fua  merita  prolixccxponunt.  0t(^^' 

nesimpendunt  amico&,o«^  tJ"  .  ^^^^.^ 
nt  s  nullas  fe  diligcntias  ^^^!"^^''|:j.gO 
&  iiuilus  de  pcriurio  rcusag'tn^' 
ftquidemRcfpubIicahocnonig||^^^^^. 

&tamcn  ncc  iuramcntu  illud^^  ^'.^^, 
fic  iurantes  pumr;  nec  ccn^ciJt^ 


FVNDAMENTALIS.  47^ 

^^Kenfendj  cll  taniummodo  iura-  pcccatolon^itti  nonpoflunt;  necdcli- 

entumexigerc  de  diiigcntiis  & foili-  citis,  quaf licctomitti  poiTint,  taniea 

^  \'^°"'^"siinuftis&:illcgitimis>uon  laudabiliterapnidcmibus foientadhi^. 

ro^dcpraBc  scncccflariis     quarfmc  bcri. 

FVNDAMENTVM  U 

De  y otj4,qU(zadfecuHdam  Decalogilegem ffeUant. 

Ocum,dequoloquimur,eftpromifIio  melioris  boni  il2i.S(iUnnK& 
,  (^a  Deo.HinepatccneminempofTe voveremala,autmi-^"'^^^^^ 
>  nus  bona.  VociimdividiturinSolenne  &  fimplcx,  non 
^  c<^nquamin  duasdilferentesrpccies,rcdtanquamindu-  '"^'^* 

trbu^l^^.^^^^^^^^^^i^^^^n^n^erovotum^quodfimplexeft^ 

ftin  ^  ^ 
g  ?^"^^^rfpcciefAnne  Bcnedidini  Rcligiofi  tria  votafolennia 

ictunt^annonpotiustriaiuramencarolcnnia  f  Annefccularcs'^'^^'"'^^^- 
J^?^y^*^n  ad  Cafticaccm  folennivoto,  an  veroToIcnniprxcepro'''"''''^'"^ 

necuf^VidecurmuItoraciliuspofleadPracccptumquamadVo  , 
^^^»recurri.£cniIiilominusvjdeturuciIiusadvutum,quamadprx.p^^^ 
iftum  poflc  vcldcbercrecurri^  ^  ^  ^ 

"^^m  v^^*"^'^^'''  ^'"^  '^"^ '  "^"^^-    ^«^m,  An  Habcat  allquod  fublatcns  Tm^ 
^s,8cO|    -  ""^^^^'^^^'^*^^'^P^^'^^"    P*^^^"^^"^""^,  rogor. 

'^^Wed  f'*'?^'^'  dcquibusfum  ali^       Diana&alij  voliint  eum  adhuc  ob  Anxotum 
^"cnirn  ^"'"r ft""givotofimpIiciCaftitatis,quonia 
J^^^^rcnM  ciusintcntiofuitbona  ,  &  fc  dcvovir  c(t 

"arumdamus,  Deo  ,  illiufquc  votum  fi  caretriliquo y?r/^/rm ' ' 

prarrcquifitout  ritroIcnnc,nullo  carrt  fiiirplex^ 
ut  fitiimplex,  &  idco  purant  vocormi- 
plici  adhuc  Antonjwm  obligari.  Ego 
tamencontrariam  fentcntiam  tenui  in 
CommentAn  ReguLD.BenedtOiynum.  509. 


EJ      ••-«'»w»Ji*iHII».l.lJlM<« 

^ifer^r      c  rr  ^'>^^^^entAnReguUD,Bcned^ai,num.<:o<j. 

1     ^^m^in    1-7  ^   ^"^"^  Antomus,  quam  etiam  nnnctcnco& certiirimam 

r^^^^tem  '^^\^^^'"^"<^q"»d<^niobvo.  iudico,  Ut  hxc  innotcfcat  claiiiisve- 


'td  ob  7  r  ii^teniionem  illegitima; 
'^'■^^atio^     "^^  '  tcmporisin 

^iifcuj,    "^^«S"'^">  autaltcnus  cu- 
^og,^^"^.  '"ipcdimcnti  dirimcntis. 
iJ^itiim^..  ^'^P^^inicnto  ^^^^^mat  df- 
^^c,  &quia  vult  ducerciixo 


ntas 

Dico  primo.  Si  intentto  Antonij 
fuit  hxc.  Volo  DEO  vovere  caflttattm 
eo^-tnehonmoHo  quo  pojfum ,  nempe  folen- 
niter  ,  aut  fiforteobaiiquodtmpedmen- 
tfiJHy^uodnefetam ,  id rton pojytm,v0lo  tUam. 


48o 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


hta  filen- 
ma  &fim- 
plicla  pro- 
bahtiiter 
diftinguu^ 
JurJ^ectt. 


vovere fiifjpiiciter:  ceffat  quaeftioi  in  tali 
cnimcaluadhuc  dcmonftrata  nullitate 
profcfTionis  folennis  ,  manere  adhuc 
Antonium  obftrid^umfimphci  caftita- 
tisvotocertum  eft. 

Dico  fecimdo.  Si  intetio  eiufilemfuit, 
VchDeovovere  caftitatcm  fiolenmtir,  6^fi 
9haitquodecctdtum  &  7nihi  nunc:gnottan 
mpedimcntum  contingat  hanc  ipfam  pro' 
feponem  ejfeinvalidam,  nolo  emitterevota 
fiwplicia',cc(\3it  limiIiterG[uaeftio.Anto- 
niumenim  intaUcafu  non  teneri  vo- 
tisfimplicibus  cftcertifTimum;  nama- 
gcntiamoralian5  operantur  ultra  vo- 
luntatem,  &  Antonium  non  vellce- 
mittcrcvotafimpiicia  cafusponit. 

Dico  tcrtio.  Si  Antonius  nihtl cogitavit 
devotif  fimplictbtiSffedtantum  emifitfoien- 
niabono antmo&  intentioney  qu£  tamen 
propter  aliquodimpedtmentum  dirimens  & 
ipfiAntonio  involuntartum  poftea  dcClaran- 
.  tur  invaiida ,  non  ohitgatur  voto  fimpiici: 
^PRlMo,  quia  probabihlTima  fentcntia 
'  cft,  qua? fpecie  d  ftinguit votum  Jolrn 
'ni  afimplici,  qua  pofita  Diana  contni 
"  no$ nihil  infcrre  poterit.  ha?c  cn'm  c6- 
fcqucntia,  Votum  caftitatii  non  eftfolen^ 
niter  vaiidumiergocrttfimpiuitervalidum. 
cft fimilis  huici  Votum, qhv teiunitim pro- 
intfiy  fuitinvtiiidumicrgo  wanehit  votum 
vaiidum  peregnnandt ,  nam.&  haec  duo 
d:ftuiguuncur  fpccie;  atit  ctiam  huic, 
htc  fyllogifmusnon  bsneconclndit  in  prima 
figtira  :  Ir^obenc concludet intertia,&c, 
quicnim  unum  a^Tfum  facit  invaUdc, 
non  cfl  diccndus  feciHc  valiJc  ahum 
fpccic  aut  gcncrc ab  co  divcrfum. 
crXDo» cjuiaft;indo  contra  i.T  opinio- 
ni,  qua:mcreprobabilis  cftj  fidicantur 
vota  folcnnia  ,  &:  fimp.licia  modaliter 
tantiim  d  ftingui ,  dcbcrct  cxaminarc 
Antonius,quidixificcfirogarxtur,  an- 
nc  vciJct  faltcm  cmjttcrc  vota  (In^pli- 
».cij,fi  foienriianon  poifct.'*  Puto  cum 


ncgat'vc  refponfjrum  ,  quia  inam'bi'' 
gui$  & incertis  debemus  iudicarc  iuxta 
ea  quaj  communiter  folcnt  acciderc,  u 
prafcipit  Kegula  VL.infpicimus  cninj 
indbfcuris  quod  cft  vcro  fimilius» 
qucd  plerumque  ficri  confuevit*  ^ 
cnijn  funt,  quifc  volunt cxtra  mon^l 
ria  ad  obedicntiam,  paupcrtatem  > 
caftitatem  obligare.  Confirmat  han^ 
rcfohit  onem  alia  luris  Canonici*^^' 
giiIa,.vidcIicuXXX.Nam,fiinobKui'^^ 
minimumcftfcqucndum,  cum  obl<^ 
rum  fit,  Anne  Antonius  tcncatui' 
fimplicijautnonffcquamurminiij^"  J 
.&  eumnon  tencri  dicamus. 
jterumiiandcm  refolutioncm  ha^^^ 
ftantia.Vcndiiiit  Antonius  Cmca^^ 


namdomum  Froilano,  6^  quia 


in 


ftrumentofolcnni.aliquis  '^^'^f^^?-^^ 
pcritur,  venditio  iudicatur  invj^  ^ 
anne  mancbit  AntoniusdomusdorP 
.  n us/  Rcfp o n  d cb u  n t  omn cs  ^'^^'-''m 
vc.    Qiiid  fi inftet4i1iquis  Amon*^'|^ 
pcrdidiflcdomus  dominium.^  do- 
dumaucfiiion  vendfdit  domum  » 
nafiliiitcm.  adcoquc  i]Iam,finon  ej  J 
ptioni$,laIt€mdonationisiurcfp^ 
rc  ad  Froiianum;  Ridcbitur.  ^^^Z^q. 
votispariforn-.iccr  phiiofopharc 
fcfiio  folcnnis,  cft  contraaus,  qi^°^ . 


cftdonatio  ,  qua  vovens 
Dco,  6cnuilum  homincm  oh^^^lfji^' 


iyErgofinon  eft  bona  «'-o'^.^^'^^^^/"' 
.  . ,  Vendidit  tnvaiide,  ergo^onavit  v^^^^^^^ 
ncc  erit  bona ,  Lmifttvota  foUnniA 
Itdeyergofijnplictavalt.dk  ^ 

EStquxftiocelcberdma,^]»^^'^''!^^/'''^^ 
rit ,  An  funmuis  Pontifcx,P°  ^^filff^. 

foicnnidifpcnfarc?Vtr*ijnci^',,^r 
in6probab]lc:&:dchoc^'^P  ^^/^? 


voto 

omninopr 


FVNDAMENTALIS. 


bil 


non  volo .-Xufficiat  dicerc  utramq; fcn- 
^cntiam  cfTe  claflicam  i  aiferentcm^ue 
^^rendiaPatribus  Icfuitis,  &  ncgan- 
J^n^a  Doaore  Angelico  &  Patribus 
ominicanis.  CaEtcrum  licct  utrum- 
*i^*^^^probabiIc  ,  non  eftutrumcjuc- 
^^rum  ,  (juiacontradi(5^oriae(revcra 
j^npoffunt.  Ponamus  igitur  cflcveri 
'^odoris  Angelici  fcntcntiam,  falfam 
^<>ntiiaram,  acquaramus,  An  hodicin 
J^otisqua?  folcnniavocantur  ,  pofnt 
Pontifcxdifpcnfare  ?  R.cfpondeo  illa 
cflc  vcre  folcnnia,  &  pcr  confcques 
mdifpcnfabilia  ,  at  folerc  difpcnfari 
Fopter  iuniorum  opin  oncm  proba- 
Wcm;  vWelTe  difpcmabilia&pcrcon- 
*^.^iUcns  pure  fimplicia,  at  ccnferi  folc- 
^'.^  proptcr  opinioncm  probabilcm  iu- 
U^orum.Alterum  cx  his  duobus  diccu- 
^"n^cft  Utrum  tamcn?Tu  cogita. 

Jntcrim  umim  Dominic  -nLimac- 
^^"o  ,^  &c  (upponiiubcoD.Thoma: 
J;ntcntiam,quff  folcnnia  vota  clTeiu- 
^'^'ipenfabiliaanerat :  quam  ipfclibcn- 
jnupponir,Supponiiubcoctiam  Eo^ 
j.  ^"'^^^nullum  votum  alitcr  acccpta- 
^>  qudm  rcfcrvando  fibi poteftatem  & 
j^Y^^ontatcm  difpcnfandi  i  quod  ad- 
^'^tcnt  libcntcr  Thcologi  univcrfi 
elt^'^^^"!*  S^^^"*  crcdcndum  eft,  quia 
^  Su^lt  o  dc  fado.  ^  intcrrogo  An 
^^aineduplicibac  fuppofitionc  ,  non 

,  ^cticam  ,  hoc  Enihymema  eno- 
^'"^^propono. 

^^^Uifffctcertuw,  &  evtdensnultibi 
"^diemmundoYota  emttti  fiUnnia. 
^^^fiquidem  ficufida  efl  eerfa,  autut 
f»[mmum ,  utra^^  efi  vere  probMts, 
^fttpr  obMe  nuUibi  hedie  vota  mit- 

^"'dcm  vidcur  bonu ,  5c  fimile  huic: 


48r 


Si  efl  eertunt  quod  corpus  A  fit  (flbmn^eYit 

ctrtwn  quod  drfgreget  vtfiimi 
l^rgofieftprobabile  quod  fir  album ,  erit 

probabile  quoddtj^egetvifum, 
Scd  quia  hoc  Enthymcma  cft  bonij^ 
6ciIIud  altcrum  cft  malum.fcire  vcllcm, 
quo  illud  laborct  prius  dcfcdu  vcl 
morbo, 

Confcqucntlaclotftrina!  poftu1at,ut  Dc  Matru 
unumaut  altcrumlmiilcm  cafum  pro-  moniotoH- 
ponamus^Supcrius  Fundamcnt.  ^(S.  ditien.ito^ 
1 1 ^num.jS  I .  cgimus  dc  conditionibus fi  lohdttio 
contraftuioppofitis.  H«c  ibi  pjofui-jfo«^m^4 
muscxcmpla.  Accip'ot€  inmeamy  finoltsfit, 
debitumreddere.  St  velij  genfrattonemim- 
pedire.  Si  pMtilu?n  fteriljtatif  fumeie.  Et 
quia  contradhis  ucrumquc  fmatrimo- 
nium  &conditioncm)  complcdlinon 
folet,inquiritur  ,  Quid  dici  dcbcat.^ 
Annc  conditioncm  habcndam  ^vopubitm 
pofita,  ^  quia  licitc  purificari  iiU  non proponi'» 
potcft,  forcmatrimoniuminvalidum/  tur} 
An  forte  quia  phyfuc  illa  purificari 
potcft,  ^'tamcnlicitc  nen  potcft  jina* 
trimonium  validc  quidcm  contrahi, 
non  vcr6Iicitc>Antandcmhabcndam 
pro  non  pofita,  &  non  aftecturara  con- 
tradum? 

RcfpondcoftandoTuri  «aturali,  ^^^^jj^ 
nullam  conditionem  honcftam  autin  ■  lure  natu^ 
honcftam,poflibiIem  aut  impofnbilc,  rali. 
habcndamprononadicda:  qnsecnim 
futur-c  fmt  conditioncs  ,  fub  quibus 
conti  acflu  initurusfum,  non  pendeta 
prudent^m^ftimationc,  fcd  a  mea  vo- 
iuntate.  Si  f  mel(itvalidepollta,d'cam  Conditt§ 
auttllam  conditioncm  contrariari  QQ.poteftdti^ 
fcnfui,  aut  cftcctuicont/aclus.  Sicon-P^^^^i^^^  di* 
fcnfui,contraflus  critinvalidus:fi  cftc-^<^<'»''''<«- 
(ftui,  val.dus.  Sancin  contradibus  c6-  ^'^* 
ditio  contraria  confcnfui  cflct  harc ,  Vo- 
h.fi  noH-vti',  nolo^fi  vis,  Accepto  te  m  meam 
ptbc^nditionei  quod  me  non  accipiastn  tuu, 
Mndo  tibi  cquunttfuh  condttione  quod  iHum 

ppp  (/• 


48i 


THEOLOGIA 


HonemM.  hmlttovQta  fQlennia,  fiVraUtm 
habeatanimu  noacceptandi;ft  habeataccep  - 
tandiantmum  ,  nonemitto,  ci^f.  Et  in  o- 
mnibushiscafibuscontradus  cflct  in- 
yalidus.  At  qui j  rcddcrc  aut  non  red~ 
dcredebitum  ;  impcdirc  autnonim- 
pcdiregencraiioncm.-pharmacum  ftc- 
rilitatis  fumere  autnonfumcre,  non 
opponitur  confcnfui  matrimoniali, 
fedclfc<5lui,  ccrtum  cfthoc  mairimo- 

c.*-     ^^niumeflre  validumlurc-naturse. 
Satupt  ex     cj      ji      A>  ^  r 

Jureiccle-  ^^^^"'^  lure-Canonico ?Rcfpon- 
fiifiico  nonvideriimpofTtbile,  in  re  tam 

•''■^     '  fubt:liinterfttifrcal:c]iji.lh;ilIi.icinatio^ 

...  .    «   nis autGequivocationis: nam>ri  Ponti- 

j  r  ncis  lcntentia  hut  dcbmtiva,  cum  e- 

dennjreya'^ .  r     r  j    t      •  ... 
liudpraci  ^"^"^^^^  ^^'-^^''''^^'^^  matrn-nonfum  in- 
pere    '^^^' ^'^^i^"'"»  nonrcfpondit  fecundum  lus 
'        natur^.  Quodftadhuc  eiufmodiiMa- 
trimoniainvalidacffcvclimus,  debc- 
musdiccrCjPontificcm  poffe  poncrc 
impcdimcnta  dirimentia  ;&  intcr  alia 
adnumerandam  conditioncm  oppoli- 
tam  ufui,  intento,  aut  fini  mati  imonij. 
OuUtmpe-  SedmentemPQntificis  fuiffe  non  iam 
dimcnta    cxplicareMatrimonij  naturam,fcdno- 
dirimentia  vamlegemcondcre&poncrc  dirimcns 
ntum  ,  vcl  ex  co  fatisdare 
fi^  colligitur,qu6dImpcdimcnta  dirimc- 

tiaaccuratereccnrcanturinlure,  &in- 
tcr  illa  non  repenatur  hasc  conditio. 
Ctnditio-         Uicrgo  rem  mcliusintclligas,ad 
nes  &  ar-  P"orarcvcrtor ,  &  puto  hasconditio- 
nesopponifubftant  SB  contradus.  So- 
ejfcntiA     ^^nnem  profefionem  emittojt  nondum  ha  - 
contracius  ^^ofi^ecnn  annos,  Si  nondum  ejiammpro- 
9ppofit£\    batfonis impletus.  Si fubeft  aiujuod  impedi- 
mentum  dirhnens.  Si  tUam  Prakttis  non 
acceptat.Si  liceat  habere  pYoprium,  St  li- 
ctat  Monacho  matnmanmm  contrahere, 
Profiteorfolenniter  hac  lege  ut  tnbns  tan- 
titmannisvotisteneary^c.  Duco  tzinmea 
refervans  mihtius  te  repudtandt,  &  refcin" 
dendt  tnarrimon'um ,  cit  voluero:  refirvans 
tusfuperdiicendt  feeunda,fivoluero.  &(,  na 


ftantc  aliqua  coditions  ex  iftis  ipfcnict 
contra(5lus  non  ftat.  At  accidentaies ^^^if,/, (f 
vidcnturfubfcqucntcs.  Emitto  vot^  fo- ^^itnt^' 
lennia  cutn  intenttonenon  fervandiy  yovco  ^^^^^^v^' 
teiuniumcum  tntentionefumendi  ientacu-  ^gf^i- 
lum.  Vendottbi  mancipiumyftvis  ittumocci'  ji^^, 
dere,  Duco  te  tn  uxoreniy  modo  mthtnuhcrc 
velts,tamct/iobligationibu£yreddendi  debi- 
tum.non  impedtendi  generattoneminouprO' 
curandtftenlitatemycr  C£teris,  qu<£  matri' 
moniumfcquuntur,fatiifacere  nolis.  Ob- 
ligationcscnimratum  &  vcrum  ^^on- 
traftum  fupponunt,  &carumdcnirm- 
pletioautnon  implctio  ell  cxtravalo- 
rem  c©ntra<dus. 

Clrca  voti  m.ucriam  multa  occiii'-      '  u 
runtdubia,qut  indigetlolutione.  Votuf^  . 
Quasroprimo  ,  An  ahquisfcpo»^^  .^'^^ 
obligare  voto  fimplici  ad  moraiitcr^» 
impofTibilc.^  An  ad  illud  quod  confiJ^' 
ratis  omnibus  circumftant  j?,critada- 
nimsE  fuas  perJitioncm? 

Quajro  fccundo,  an  mancatobj  g^/ 
tus,fi  poftca  rcpcriut  novam  aliqii'^^'^' 
ficultatcm,quam  nonpraevidit^qu^"^  J 
pr^cvidilfet  tale  ipfc  vot  u  non  cmili''^^' 
Qusero  tertio,  an  eodcm  niodo  (i 
voto  fimplici  &  folcnni  pijilofophf 
fit.''  &  maximc  inillorum  fcntentia> 
docent  non  differrc  fpccic*  nam  derc- 
bus  diitinftis  puro  numcro  codem 
modophilofophamur.  , 
Qusero  quaito,  An  codem  modo^^ 
Matrimonio  ctiam  philofopbandu 
fit?  An  eodcmmododcomni  ^^^^^ 
contracf^u? 

Quodfi  ad  tcrtium  &  quartuneg^^ 
tiverefpondcas  proptcr  inconvenic 
tia,qua?ro  quinto ,  an  omnis  do(ftri^?^ 
quac  aJmi{fa  pareret  gravi^  inconven  - 
cntia.fit  falfa.^annon  f^pi^l^^nicincon- 
vcnicntia  gravia  cx  vcritatis  notitia 
manavcrint?  jj^  lt$^^ 

Ut  rem  melius  intclligas, 


?«ypt^fp*^^^"cido  vcrbaMolinac  fubfcribcndo.  Si 
''^  ^'erbu.      ^^"^ift^  otnnes fixtasferias  anni  ieiHna- 
l^tbui  *  7'  diestJativitatis  Domini  Jexta 

^Mrneri  ^^^^^^^^^^^^''^i^^H^^  omnesfidcles  carni- 
^"^w/  ^^^fi^*^^^^'^^ditidicandum,  an  in  ea  dte 
^Merif '  '^^^^^"^P^dientevotopofiis  carnibusvefci  & 
*^on  ieiunarey  interrogandus  es,anfidum  vo- 
^ffnemififii  ,  ttbioccurrereteo  annodiem 
^^t^ivttatuincidere  in diemVeneriSyeum  die 
^^ctperes?  quod fi  affirmanter  rejponderis, 
We  (k,b.)  non  teneris  ieiunare.  Itaille 
^.^^'Uijp.zyz.n.:^.  SubfcribitRodriqu. 
^^fitnmatoin.ycap.i^.nu.  8.  ubi  rcponit 
^ifpanicc  qux  dixerat  Moiina  latinc: 
**adhuc  refolutioncin  bcnigniorcm 
^^s  docct;  ait  emn\:Alquehtz,ovotofi?n' 
P  ^^^ajunarlosvternes,  fele  debe  peregm- 
^^^^fi  ^iiuointenttonexprefifa  de  ayun^r  en 
^  ^  ^i<t,aunque  cajefi  en  viernes  la  i^avi- 
^^^yporj^finonfeacordo  defto,non  efta  ob- 
^^^do^  attento  qu£ fi fe  acordara  verifimil- 
^^''ntefibadecreerque  HOH  hi^tera  voto  de 
Vffiar  en  dia  de  tant^  folemndud. 
'^^ntBonacinna^f^r///^.  4.  q.  i.punft. 
^'fiu.^.  Bartholom.-eusdc  S.Faufto  in 
^^-^^^%.//^.T.<7a.i^4.«,2.  Facundcz  de 
^h'    ^^''p^/^f "  tr.^Mb.i.c.6.n.6. 
^^^*(  do^        ^^is  fundamcntis  incepc.  unt  hoc 
^^"^     ^°?^onnulii  difcurrcre,utvota  folcn- 
"/wVn.  ?^^^imitarcnt. Bis  fui  confultus  itcrum 
.^^knt   ^  Jaccrdotc  nobili.&  iterum  i  Relioio- 
\l        ^pio  S.  Thcologix  Pf  ofcflb- 
^^^^'«ncmillius  ad  harcvcrba  rcdu- 
f^'^(>tum fo/enne &fimplex  non  dtfiingu- 
Y^nrjpecte:  ergo ficut  de  fin.plict.  tta  de  fo- 
^'^^'dtbebmm  philofophart.Ergo fi  voviftt 
^^^^"^^^^^folenntter ,  adeoj[^  te  cariturum 
j.      ^^^^  Vita.o' tamen  oba/tquorum obt- 
^l*^^^^^^^^  ^^giam     Ducalem  coronay 
f   ^y^^^  unicus  in  nobili  Genealogia,  qua 
hil  -.^  ^°^^P<^^i^c»& dubiteSyAn  tuncni- 
tnte^^^^^'^^^^  vofo  pojiis  vxorejn  dttcerc, 
tihi^^^^^^^^^^^^y^^  ^  ^^^^^  fw//?/?/, 
hm^^^^^^^^  wf.//«jjf//wj  exctperesfi  af 
^^^^c^njpondeas-^ccrte  nonteneris  votOy 


FVNDAMENTALIS. 


48J 


fed  potes  nihilo-minus  uxoremducere. 
altcrius.  (ncmpcRcIigiofi)  argumcn- 
tum  rcduco  ad  fcqucntcm  pcriodum, 
Siquidem  eiufdemfpecteitnfima  votumfim- 
plex  folenneg,,  nemint  crotniurtus,fieodem 
mododeutro^  philofopherxexpertor  ejfe  fu- 
pra  vires  meas  caftitatem  fervarey  adhibui 
teiunta  feveraydifctpiinaSyCiiiciay&agovi- 
tainiferrmamyUtcowpatiantur  mihi  etqus 
maie  affecti:  interim  ncc  tdeo  cafte  vivo.  Per 
viamftriciam  &  aJpcraniAd  mfernu  praci- 
pitory& inquiro  annofit  meintsnubere  qui 
vri?  Noiorogari  an  ft hac  pravidtjfem  adhuc 
caftitate  voviffcnnccrton.  fcio  tne  ideo  vota 
emifijfey  quia  voiebam  tranquille  &  fande 
vivere,  & nunquaemifturu  ea fuijfe yfipra- 
vidijfem  me  necfancienectraqutUe  viciuru. 
?sec  voio atidtre  me peccare  quia  voio :  id», 
fateor-y  addotamen  menunquacniiffuru fu- 
i/fe  caftitattsvotUyft  tam  ejfediffiaicm&ar- 
dtiam  eiiis  obfervantia pravtdiftf.  Ergo  non 
tencor  voto:  qtiia fi  hoc  pravidiffem  mn  vo  - 
Vijsi.  Sic  illcd.fcurrcbnt  Rcligiofus.  Et 
c|uidcpro  fccitibat  Homincbonii  dc 
Bonis,in Confult.Moral.vol.i.  p.z. rc- 
fol.i8.ubi  quserit.  an  votum  Caftitatij 
vcl  non  nubcndi  faiflu  a  proclivi  in  Vc- 
nerevalcatP&rcfpondctprobabile  fen- 
tcntiam  cflc,qu2ridinvalidudicit,&dat 
rationcquod  ab  cofitemifrum ,  cuiob 
incovcnicntia  &  in  carnis pcccatu lap- 
fus>matrimoniu  falubrius  lit.Et  Homi- 
nis-boni  dodrinamfic  urgebat.  Votu 
caftitatis  emiffum  ab  eo  cut  caiib.itns  minus 
faiubris  ftteftinvaitdu-.ergoafortiore  idem 
dtcendu,  de  voto  caftitatis  emtjfo  ab  iilo ,  cui 
non  iXcaltbaius  ymnits faiubriSyfidvere  per- 
nittofus fit..it  materia  qu£  eft  tnMa  rejpeclu 
vott  fiwpiicts,noncrit  bonartjpcctu  vottjo^ 
lennif.ergo.  Hareo ego:Jedtu  qui  doctor  eSyU - 
trt^jfdcerdoti  rejpondc. 

KOIA.  Sicui dc  Voto  folenni  Cafti- 
taiisfic  ctdefolcnniPaupertaiis  &0- 
bcdientijr;danturn.divcrfaingcnia,  & 
nonnulli  plusallaborat  obcdicndo  auc 
Ppp    1  rcium 


484 


THEOLOGIA 


Vrofefto 
Patrum 
UJmtaru, 


Cifiertien- 

hernardi 
fr£cipue. 


rcrum  Jonunio  carcndo,  quamcafti- 
tatcmfervando:  ergo  ficutphilofopha- 
ris  dc  illo  cui  Caihtati^s  obfcrvatiofit 
moralkcr  impoiTibilisjffc  ctiam  dcillo 
cui  mor^riter  impo^Tibilis  paupcrtatis 
aut etiam  obctlrcmisc  obfcrvamij, 
IV. 

TDe  Voto  ObedtentU, 

POtcft&  folct  cmitti  mulds  modis; 
ponam  aliquas  formuhs. 
Prima.  Polltceor  oledientUm  m  omni 
materiay  qu<3^  non  ftt  evidemer  peetatum. 
Hocvotum  dicuntur  cmitirerc  Patrcs 
lefuita?,  nimirum  cxprefsc  aut  implici- 
tc;^quid  n.  importet  proFclTio  colligi- 
tur  cx  ufu  &  praxi.Et  fi  hoc  modo  pro- 
fitcnturilli.dicam  iHos  vi  profclTioms 
debcrc  obcdirc  in  matcna  probabil». 

Secunda.P(?///r^or  Obedjentiam  m  omni 
matena,qudjit cvidenter  hna.3c  huius  ri 
ncmotencrcturin  mcrc  probabili. 

Tcrtia.  PoUtceor  obedientiain,non  qut- 
dem in omni tnateria^fedfecundum  Regula 
hanc.  Ita  profitentur  Bencdr<5tini  ,  & 
multi  alij^&huius  voti  vi  non  tcncbun- 
tur  obcdirc in  matci  ia  contrarcgulari, 
ctiamtrcvidciKcr  Ht  bona:  ncc  irr  prar- 
tcrrcgulari  diredlc ;  tencbuntur  tamcn 
indirc6e;  nimirum,  fipru:tcr  regulam 
aliquid in  ordine  ad  Rcgulas ccvriorcm 
&fccuriorcm  obfervantiam  iubcatur. 

Quarta.  PoUiceorObedientiam  rejirictu 
adRe^ulamhanc;  nim/rum  in gravibttsme 
femper  operaturum  exacte,  cr  in  Itvtbtis  ut 
plurimim.  Hoc  f  nfu  fe  &  Cjllerticnfcs 
profiteri  exiftiniat  D.  Bcrnardas  libro 
dc  prjecepto,quam  SchoHo  fp-eciali  il- 
luftravi.^  Et  quidf m  hdusvoti  vi  tute 
ncmo  tcncbitur  obcdirc  in  materia 
babiliicr  malu :  m  mo  dirc(5le  aut  indi- 
rcde  contra  Rcgulam  ;  &  cjui  violct 
prxcepcumde  rc  gravi  pcccabit  mcr- 
tal?ter;autillc,quiicmel  aut  iterum  vio- 
kc  piajccptuiTT  .'n  manria  lcvi  ,  non 
pcccabitvcniai  tcr. 


De  Voto  Caftttatii.         ,  ... 

COmpIcaitur  omnii  in  ordinlbus . 
RcIigioforum,non  tamcn  omin^ 
in  ordinibusEquitum.qui  florcnt  pr^- 
cipucin  Hifparril  Pono  aliquastof- 
mulas.  -v^ 
Prima.  PoUiceor  Caflitatem  lirgintam.  ?r6fffi_^^^ 
Hanc  omnes  Monachi,Canonici,Cle-MP»^' 
rici  Socictatis  ,  &  rcliqui  R.cgularcSr<<;?>; 
promHcrunt  exprefsc  vcl  tacite. 

Scc  unda.  PoUtceor  Cajittatem  conitfg^'  t<l»^^^ 
lem.  Hoc  votiun  Rcligiofi  militaf cs  c-  p^i^ 
mittunt, 

Tcvth.PnUtceorCaflitatm  coniugAUy^ 
ita  ut  non  pojum  uti  med  uxore  fine  fup^^^^' 
risautConfe£ariffacultate.¥onc  hoc  vo- 
tumnon  carerct  aIiquibusinconvC»Jr 
cntibus:quia  fciof  at  illaprxcavcri ' 
fcnt,  &illudcnrctval':dum,  &tuncii'^ 
habcret  rcftric^tum  dominium  i"  Jji^^^ 
rc.nempe  fimiilimumilli,  quodltudj^ 
Socictatishabcnt  in  res  quarum 
domini  proprietarij:quibus  uti 
pcrioris  facu^tatc  nonpoffunt^ 


VL 


MUIta  lcgis  dc  Coniugatorit 
tis  :  An  rcddcrc,  an  pctcre dc 


pofTmt.^^&fcxcenta  alia,qua;  Ip^^"!?" 
funtpulchra,&confcc|ucntcrdoCta^^^ 

in  praxi  omnino  difficilia ,  aut  inip^ 
bihamoraliter;  &  hancob  rcinq"^" 
AnpopntContugattvovere  vtrgin^^ 
fiitatem}  ^ 
CommunisDo<n:ornm  op*"^^^"  jf, 
dcbiti  pctitionem  &  rcdditionem 
crimcn  latifTimum  repcrit,&  P^^°"^^'^^^ 
ciatjconiugi  altcrutricilc  Ibcru  p 
rc,  aut  non  peterc  ;  atdebererca  ^^^ 
fubpcccatomortali,  ^^^^'^^^l^^^^. 
mincmpoflcDeo  yovcrc,  ^^^"^/^rif.. 
tiiru,bcnctamcnfcnon  P^^^^"'"  .pn^ 
ca  primum  nulIaiTi  cgo  ^'^*^"  ^''^j^^- 
habco  :  &:  nihilominus  habco 
mam  circa  fecundum,  piiuioi 


FVNDAMENTALIS. 


Primb,  ciuiaduniTimum  cfTethonc- 
&  nobili  uxorijfcmpcr  debitum  pe- 
^^fc,  nam  ciufta  verecundia  haercrct,  & 
'^allctfortc  pcriculo  incontincntiasfc 
^xponcre,quam  iafciva  a  fuo  marito  iu- 
^^cari.  Ergofaltcmin  talicafutencrc- 
^^irMariuixpctcrc;  nam  confidcratis 
^JT^inibus  circumftantiis  ,  petitio  iJla 
^edditiocft 

.  ^ccundojQiiia eo  cvchunt  pcriculu 
'  ^'^contincntia:  Scriptorcs luniorcs ,  ut 
^^tcria  parvam  negcnt  in  kxto  pra?cc- 
P^oOccalooi  :  &  putcntncminc  poflc 
^el  digitumfoeminae  manu  hfciva  prc- 
J^^fe,  quin  dclinquat  mortaliter.  Ergo 
^antu  reperiunt  periculii  in  digiti  c6- 
^^u,  quadodrina:  confcqucntiaad- 
'^«tcrepoffunt,  cii  quifcEminar  nudx 
«nusin  IcclocondormitjCarcrc  com- 
'^Jxtionis  pcricuIopPorro  fi  pcriculum 
y^tari  non  poflit ,  quo  modo  potcft  co- 
'^]^caftitatcvovere.''An  nonhocipsu 
^tfj  cflct  laqucus ,  qui  ipsu  fuffocaret 
j^pcrdcrct? An,qui  voviffet caft-tatcm, 
Jcto£cparjtoiaccrc,autctin  domofe- 
*x^^^*I^abitarcdcbcrct?Loquamurcla- 
^.••^Utifteeftinproximodcbi;u  pctc- 
^  P^^^iculojautcaclcbsin  cifdcmocca- 

^ibus  non  cft  in  pcriculo  prcximo 
P^^endiindcbitum.Porroliccreccclibi 
nuda?  conJormirc , vic^eturcx 
tft  v-^^^"'  clarc,& tamcn  improbabile 
i\t'  JgiturThcologi,  Anccrtu 

g^^^H^coniugatuinvitoaltcro  coniu- 

<^^ftuatc  i  a,  t  .vcm  vovcre  ;  hoc  clf, 
et  A^"  petcndu  fc  obligarc?  Vidcant 
cjj'n.^^^*"tu  Iit  commuiii ill.>s  conlilio 
Ig^^^^^^^ovcrcpofl'  ,&tamenincodc 

? ^^^^dotmirc,  aur  et  in  codem  cii- 
«ilill  °  ^"^^^^'"^*'^"^3nere?An  non  fa- 
^^^^^'^^"''«^nirepofrnn ,  qui  confum- 
tan»  "^^^''^'iionio  finc  vcrecundia  fc 
^tim"^*^^'^'^^^'^  quos  pudor  fcparat, 
fu^^^°^3»^o^'et  ?  Phylicainurrifquc 
^«cm ,  &  fcirc  vehcm  cur  non  dc^ 


bcamusdc  utrifquc  pariformitcr  phu 
lofophari? 

VII. 

An  'Religiofi{s..qutta£tibmpoUuit  fdCuUrem^ 

peccet  contra  votum  caftttatis?  ^ 

Nlmis  univcrfal-afcint  vcrba  noftriMLxv, 
Llamas,qui/»  Sum& part.yc,Z,$,i4.  jJamac» 
fic  ait.[Quando  folamoliiticscomitti- 
turtadibus  ProfclTi,  vclinfacriscon- 
ftituti,lj  paticns  cft  fccularis,non  tene- 
turdiccrc  ^im^lus  niihPaJfus fumvoltot-' 
tariepoUui  tatttlfttsa/ienis.Kcc^;  in  facris 
coniliturusjvcl  profeflus  ampiius  tcnc- 
tu r  di ccre, n ifi  tangerts  tmpudice  aimp^l' 
luiMCt  non  lit  cognitus  non  tcnetur  cx- 
plicarc  ,  B  fum  tn facris.velprofcjfus,  aut 
profeJfaReitgione\  utdefc  liquct;quia  fa- 
cra  pcrfona  nocft 'ntalicafu  violata.] 
Hsecvcrbanifir-mitentur  intolcrobilijl 
funt,&:  dcocademerito cxhui'^  Theo- 
logi  Summa  expunxit  Sancfla  Inquifitio 
Hilpanica  in  Indicc  cxpurgatorio  cdi- 
to  an.icJ^i  fub  CardinaleAntonio  Zap- 
pata  litcra  H.  fecundx ClaiTis.  Eodc  o- 
mnino  modovidvtur  loquiP.M.Nico-  ^icolam 
lausMofcicenlis  in  T^roctHioS.Artis  P(^-  ^i&fiicen' 
nitentiariapart.2.§.deLuxur,n. 10,  ubi  ficT'-^» 
ait:[Notacj;quandomoIlitics  commit- 
tcrctur  taftibus  Rcligiofi,  vci  in  maio- 
ribusordinibus  conftituti,  tuncfi  qui 
patitur  fxcularis  cft  ,  non  tenctur  am- 
phus  diccrcnifi  {\c,P.aJjiu/um voiumarie 
poUuitaMus aitenis.  Et  vicevcrsa,  \><o 
dicatusfatisfaciet  diccndo,T4/igtto;  4^ 
liu  tmpudtce  uJ^^adpoUutione  f ;w;ucq;tc- 
ncturcxplicarcfc  clic  Dco  dicatii  pcr 
p<i#e{riojif,nifiraronc  fcandalijvcl  ni- 
fiilli  intcrvcneritppllutio  ctfivoluara- 
riaindircdcjV  dclicxrt  in  causa(qiioca- 
fu  folus  Dco  dicatus  cxplicate  dcbcbit 
fc  cftc  tale)  five  proptcr mutuTi  Factum,- 
quocafu  etiafaecularis  adJere  dcbcbit 
cncumftantiam  compljcis  ,  quia  ibi 
pcrfona  facra  violatacft  J  Itcohusdt 
Hanc  camdem  fcntcntiam  tcncfcTa-  Grafys^. 


48^ 


THEOLOGIA 


cobum  dc  Graffijs  Benecli(5liniim  ,  de 
Cafib.referv.lib.  ^.c .8.W.3 9  teftatur Dia na 
part.^  tr.  %.refol.6%.  Scd  &  ipfe  citatus 
Diana ,  producit  verba  Patris  Gefualdi 
Capuccini ,  cjui  in  iJjeol.  Moral.  tom.i.tr, 
i7.f.To.«.i(5.ficinquit  [Sequitur,quod 
quando  fola  moliities  comittitur  tadi- 
bus  profcfrijfive  alicuius  in  facris  ordi- 
nibusconftituti,(ipaticns  efletfxcula- 
ris,nontenctur  amplius  diccrc  in  co- 
feffione,  nifi  PaJfusfUmvoluntarie  poUui 
taciibtis  alienisy  ncc);lleIigiofustenctur 
amplius  dicerc,  nifi  Jangensimpudicea- 
liUJH  poUuip&c  fi  non  fit  cognitus,  non  te- 
ncturexp]{c:xre,Egofu7ninfacri^,fiveKe- 
ligiofuSf  nifictiaipfiaccidat  voluntaria 
poUutioconfummata.  Et  ratio  huius 
cft,quia  pcrfona  facra  non  cftin  tali  ca- 
fu  violata  contra  votum  caftitatis.] 
HA-cGcfiialdus. 
Tamhurt^  CofonatTamburinus  in  Method» ex- 
nusn         pedttxconfe/.  //.  2.  c.^.^.io.n.66.ub'i  ait. 

[Situtuis  manibuspolluas  uxoratum, 
vel  Sacerdotem  Scc.  dcbcs  id  explicarc; 
quia  cooperaris  ad  Adiiltcriu,vel  facri- 
icgium:at  ll  te  fuis  man  busalius  pollu- 
at,parumrefcrt  protuo  pcccato  con- 
traCaftitatcm,  quod  iile  fucritvir  vcl 
firmina,  vel  faccrdos:  tunc  n.  (fi  aliud 
nonadditur)  fc  Iiabcntillx  manus,  uj 
merum  inftr  umentu;&  folum  adcft  co- 
opcratio,  cu  altcrius  tc  polluentis  pcc- 
cato.ItailIc;quifcntit  cucn  Llamas^f^- 
cularc  paticntcm  polkuionc  abaliquo 
in  faci is  conftitiito,non  tcncri  amplius 
(\keve,n\CiPaJfns  fum  voluhtarie poUutio- 
nem  ta^tibmaiiems ,  &  no  tcncri  arnolius 
cxplicarc  circuftautia  pcrfonx  fac3.] 
Profcftohanc  op'nioncm  reijcit  P.M. 
Canddtts,  Can d  i d us  tom.dtfquis. z .art.  2  4 5 . & 
6.  cuius  vcrba  huc  apponcrc  placcc 
[Cravis iniuri  & contcmptLis,ait ipfc, 
vitlctur  infcriifacra?  Prof.inoni  Kcli- 
giofae,  &;  facris  ordinibus  co  ipfoquo 
quisutitur  tautibus  Profeffi,  ^ut  con- 


ftituti  in  facris  Ordinibus,ut  inftruine- 
10 ad  immundi/Iimuhocpeccatucort- 
tranaturapcrpetrandum.Ergocuh*<^ 
fitcircumftantiagravitercvidentcrag- 

gravans  (NB.)  cft  explicanda  infacro 
Pa-nitcnti^facrameco.JSicCandidus: 
qui  cu  maximc  diffentire  vidctur,adh?' 
rctcitatis  autlioribus;  fatcturn.eflcC'- 
vidcntcr  circumftantia  aggravanten^» 
&nos  putamusc{fcevidens,cj?circuiii-' 
ftanti^  a  ggravantes  non  debeant  co- 
fcffionc  expIicari.Ergo  ftan  Jo  huic  co- 
munifTuTiaedodrinae»  monde 

bcbitqu»^ 

in  confcfTionc  exponere,  cj^  a  Candia 
didicitno  mutarepcccnti  fpcciem,»c 
eflc  augetcm  circumftantiam.  Prartef"' 
ea  ircruma  n  obisftatCandidus,  q"'^ 
tamctfidcformitatcm  admittar,no  t^' 
mcn  ullam  contra  votum  fcdcontrafC' 
vercntiam  dcbitam  pcrfona;  Rclig''' 
fajquodomninodivcrfumcft-  ^  ^ 
illos  non  ad  af^jgravantccircumft^nti^j 

fccit Candidus,fed  ad  malitia  tr\M^^^'^  j-fulii''" 
tcfpccicm  reducit  Trullench  iff^^  .  * 
tom.z.lib.6.c.i.dub.^.§  i.nu.z-  nl^'  "^.^^^j^ 
[Hincfit,quando  mollities  coiTi"^*^ 
turtadibusprofefTi,  aut  in  facris  co 
ftitutijcflc  id  in  confeflionc  apcricn  » 
ut  bcnc  ex'ftimat  Diana  trJe  ^^^^^Y/    •  j. 
Refol.^^.  contra  LLimaszV;  Sum-  P^^^'^^^[  Of^^^' 
S.fi6.]cu\con[omtOv\e^iisinip^J  ^ 
D. Thoma.tr .6. controv.^y.punci-  5-.^'^^*^j,  ^**^ 
70.opinioncPatris  Llamas  Di^if^^  J. 
duxitpart,i.tr.y.refoI.<^^.&p^irt.7'^^*  ^  C*^*^ 
refiiii.  pro  illd  Caramuclcallcga^^.^ 
ncutroubi  improbabilc  dicit.      ^  ^  . 
part.^.traa.  %.refol  6^.  ^H^Vll^o^^'^^^^^ 
Patrc Llamas  Ciftcrocfi,  ^^^^^'''Le-^'  «rV 
fcicenfiDominicano,Ioancaram^^^Jr^' 

lcCiftcrcicnfi^lacobodeGrafTi)''^^^'^^^' 


diaino,GcfualdoCapuccino,ncc 

et  D.Tamburino,ait//^«^  W^''^^^^^^^ 
^tifw^/^iy^wr^wfw;^  citataReiol.c 

his  amari/fimis  vcrbis:[C^«^^/^<^^r,: 
Tamburinus,  Gefualdm,  Grajjim 


FVND  AMEN  TAL  I  S. 


^'«»'rfWwf/(LIamasnon ponit,  qtiia di- 
^^rat  efTe  ab  Inquifitionis  fanao  tribu- 
J^aii  correda;    f4Vtf/?«f  in  pofierum  Au- 
J°^es  J)anc  fenrentiam  fuisOpertbus  am- 
P^^us  imprimere.']  doccri  volo  duo.  Aitc- 
"ij^ c|uot  fint  authores  fuflicicntcs ,  ut 
j^Pinio  aliqua  ccnfcatur  prohabilis? 
th      "-jiicanimus,  cum  videt  fcx  au- 
ores  citari,&  nihil-ominus  coiudem 
ru^""i?.^  ^  tiarnnjri  fcntentiam  f  Altc- 
"°\^ocucritCaramueI  doflrinam 
'jo°f  di-natur  citarc/'  Porro 

^•^aramucl,IJamas,Mofciccnfcm. 

'■^ttium,  Gefualdum ,  &  Tamburinu 
Q  ^""^r^ofiia  fcntcntiapotcit ;  at  illi 
^aramuclcmnon  pofTimt,  eorumdem 
^jOpuiioncm  corrcxit  &  limitavit  ac- 
r  J*^^.  Caramuel,  ca  qus  didi  Auiho- 
/ll^^J^^^^^^if^^r  adftruuntjin  unico  ca- 
adn  •  ^^^^ fpeculativc tantu ponTibili) 
^^^Utondo.IlIosaudiv;tLcaor,Cara- 
fj  o  ^^'iinij  ne  dicaturin.-»uditLis  dana- 
>  iJbaudiatur.  Caramuel  i^itur  in 
'.i  '^'''^"^C).Bcncdiai^#^<J.».^987.fic 
-^^ '  [  ^uUery  qua  fwe  deleciatione pro- 
^r^fi^li  (notai.  hanc  limitationc) 
tio^^^^^^^^^^o^fensus  in  proprta  delecla- 

h^^^  J^J^^^fftecipfa  deUaatio  ,^nota  & 
re;.  ^"^ibus  polluit  altu  velaliUy  ut  al- 
fitie  '^^^^^^  ^^bcat  dele^atioKem,peccavit 
M^)«;4/^ non  ope- 
Caia  ^^"^^^^''^"  C^T?//^.';/.]  Ha:ccft 
^tntc^"^^^^  ^cntentia,  quatotocasloa 
fictit  "^^.^  ^'ioriim  diffcrre puramus.Na 
^^'^'^^underctur,  quidixi/Tct, 
centiu'*''^''*^  ^'^fionaIeef}hn;nibi!cyCud\- 
nial^.  "^^'f^^^^^^inimaic^btnntbile-  (ic  tt 
iatioi^^^^"^^.^^^'tur  Caramucl  tot  limi- 
Ver/aij^^  ^^'^"censjt  uloqucntibus  uni- 
^^tionc^^^^^"^^'*^^'  fineaHqualimi- 
Veritac  \^^^^;'^"r  clarius  vidcri  poffit 
Conof  i^^^aftat  Caramuel.  fcq  uentcs 
^.['"''"ncsfubfcribo. 

'^'^tUgiofis.qMtfe  ad  teUutmm 


veladlafiivam  deleftationenhexcitatytan'  Exponitur.. 
gtndoalterum  ,  vel  ta^tibtisbisdele5tatur% 
peccat  contra  promtfjam  cafittate,  &  tdeo  in 
confepone  nonfolu  debct  explicare  flatum 
perf0K'a(]uapollait,fi'dpropriu  a.Hic  Ca- 
ramuclmulto  ftrid  iis  loquiturquam 
Llamas^quaMofcicnfisj&fbrtaflTisqna 
Candidus,  nam  tamctfi  ncuter  ad  pol- 
lutioncm  pervcniat ,  fola dclcdatione 
luxuriosa  gravi,  peccatu  mortalc  com- 
m;ttitur,&  votu  CafHtatis  violatur:  na 
omnismorofa  dcIc(5tatio  eft  incepta 
moIIitics.Ethanc  puto  Conclufionc  ab 
omnibusadmittidcbcre.  Ergo  in  tali 
cafu  R.cligiofus  debcbit  diccre:E^o  fum 
ReitgiofiUy&tame-n  cum  deleciattone  hixu- 
ricsa,  exqtd  fequutafuitpollutio,  {autnd) 
tetigi  unuiuvenem  facuUrc,quoufj^  incidc^ 
ret,  (aut  noh)  in  polliittonem  ■  Nec  contra  e 
rittailtts  nonfutjfemutuos;  homoenun  ^cu 
tangitytangitur ;  O'  cti ad pollutionem  altu 
excttatyadeamdem  excitatur.  Et/xcula- 
ris  dcbebit  diccrc,EgopaJfusfiim  metagis 
Religiofo  quous^Jnctdi(aut  no)inpollutionc. 

Secunda.  Multery  quaftnc  dele^latione 
propriafinfuahfeu  lafitva  &  finepericulo 
affenftis  in  propria  deJectatione,taMus  pol- 
luitaliUtHthtchabeat  dele^attoncy  autin- 
ctdat tnpollutione.peccat qutde  mortaJiter, 
&fitpfatfi  reltgtofa  &  alter  ficularUnon 
vioJatvotuniCafiitattf.  Sub  iftisomnib. 
limitationibus  cafus a Caramucle pro- 
[^onhuvinCommentario  tn  Regul.D.Bene- 
dt{ti  «ttw.987.non  ibi  vult  demonftrare 
cafumc(repofTibiIcm,aitn.«.993.[Au- 
divi  f^pcdodos  aftcrentcs  hunc  casu 
cflcmerc  mctaphyficum,  nec  unq;dari 
inprAxi,quianoneftintcliig)biIe,  a- 
Iiquapolluataliumtaaibus,  &  ipfano 
patiatur  deIcdationcm,vel  faltem  fit  in 
fummo  pcriculo  prsbedi  aflensu :  &c.  j 
Quos  ipfjs  non  crrare  evidentcr vide- 
baturfupporicre».987.cumdixit[for- 
tcid  (periculumnimiru)  abeflcnopo- 
tcft;fortcnccipfadcIci3tatio.]  &q»u<ic 


483 


T  H  E  O  L  O  G  I  X 


Mlkvit. 
Er  Vdrtft 
fxmplk 

m. 


confultc)  Whdforte  interpofuit,  quia  ut 
tp fc  «. 9  9  5 . ii otav i t  po ile  &  fol crc  d cl C- 
^atioium  &  pciiculum  ipfiflimumin 
talibus  fordibu$ abcffccognofcunt  ilii 
qui  audierunt  variai  confelTiones.-na  fi 
fa5pcmulicrinipfoaCluVcncrco(NB.) 
mcrcpa(Tivc  fchabct,nempf  ut  Iapii,fi- 
nedclcdtatione,  autdclc(^ationis  fpc, 

foeminisnimisdeditisVcncri,(qua- 
ksfunt  publicjc  meretriccs)  frcqucn- 
tilTimuro  cft:car  non  carum  aliqua  pof- 
(etnon  deicftationis,  cuius  pro  illo  fc 
tempore  incapace  cognofcitjfcd  folU 
x\s  lucri  causi,  Amadum  tangcrc,  &  ta- 
gcndo  pollucrc,&poiluendo  non  co- 
tra  fuam ,  fcd  contra  Amafij  cartitatem 
peccare/R.cpugnantia  no  video.  Quod 
(iipfadatur,mai<efunt  muharu  mulic- 
rcmconfe/riones.  Et  cgomalicmipfis 
crcdcrc,  quu  Virginibus  caftis^quonia 
facilius  immutantur  ta(5libusintcgra;, 
quam  corruptae  &  exhapllar. 

Sed  cafusimpofrjbilisiitiquidindc^ 
Examinetur  fccundum  metaphyfica  id- 
'  ciun,5  propofuimus,  utnosdirigat  in 
controvcrlijs  pratlicis.  Sic  difcurro. 
Primo,  Coquus,  qui  dieiciunij  parat 
carnes  aut  in  menfaminiftrat,  autctia 
manibusfuis  Pctruingurgitat,fitnillas 
jpfc  no  guftct ,  dicctur  peccavifie  mor- 
talitcr,  &  fuifleccoperatus,  utPetrus 
violarcticiuniu;  atipfc  violaffcieiuniu 
non  dicitur.Sccundo,  Siloannesaudi- 
t a  i  a m  m ifl a  Fri d c ri cfi  i n v c  n i a t  e u  n tc m 
ad tcmplu,& tn ad ludum  conducat ,  & 
cogat  nc  f^C!  o  inter  fitjpcccabit  morta- 
Hter  alicno  peccato  coopcratus,ncc  ;n 
dicidcbcbitipfcvio(a(fcfciium,&  mil- 
fam  praeccpta  omifiife.Tertio,  intcrfa- 
cerdotcSjAliudeft  omittcrco^ciii  di- 
vinum,&aliud  omninbdivcrfum,lej6lo 
oilicio  focios  illuti  lcchuos  impcdirc. 
Lrgo  aliud  crit  fornicari,adultcrari,iu- 
xiu iari,&:  aliucj  coopcrari  ut  alij  forui- 
ccm«r,aduHcrcntur,luxuricniur,Ergo 


aliudeftlafcivire&fepollucrc&ali^i'^ 
caccndo  dcle<^atioi>c&pcricuioal«um 
tangere&  admoUitiem  excita''C^Erg? 
ponamus  inprimo  cafu  coquuvovu^ 
Deo  fe  iciunaturu.  Annchocille  vot«^ 
violarct,  finihilcomcderct,.& coopC' 
rarctur  n?hilominus,  ut  Petrus  viobf  c 
iciuniu?EtinSccundo,  filoannes  v  ' 
vifictfcauditurum  mifi^.im  dicb.r<^i|^^* 
annehocviolarct  votum,fiian^ 
miir.vFridcricumaut  aUum  q^cn^^^^^J] 
qucfcduccret,&  cogerctneadirettj 
clcfiam?Etintcrtio,anncfacerdos,q 
vovifletDco  fe  nun^omifiurum  onj- 
cium,frafti  voti  cflctrcus ,  fi  ic<^o  ' 
biteofliciovellctludcre,  &  cog.^ct  ^ 
lium  facerdotcm  ut  fecum  ludcrcti 
ob  lufum  kaioncm  horaru  intcr»'^^ 
tcrct?  Nonputo.  Ergo 
philofophari  oportet  in  matcrialJi 
va,fi  volumus  confcqucntiamlcrv 

VIU. 

De  Voto  Vaupertdtis.       ^  ^^fS^' 

VOtum  Paupertatis  cft  <iv'pl^'^'^^„- 
nc,&  fimplcx;&tamctfiutrum^i^.^ 
ad  vcram  Rcligionc  fufhciat , »  n 
adfint  (nalcfuita:  ftudion  funt  vcrc^^^,^ 
Iigiofi,&  tri  folcnnc  votum  ^^^'^^l  ti^^X' 
non habcnt)  vidcntur  toto ^^"^^^.^  [x^^  rl 
rc.  Primo  n.  folcnni  voto  obftri^^" 
cftpaupcr,utneciicitenecvaIidcp^^^j^;,«^^V 
fit  adquirerc jpprictatis dommuin  ^  ^^^^if^ 
de  fi  rcm  aliqua  defaao  fibi  adpro| 
iilicitc  &  invalide  facit  ,  jj^jus 
quus  rei  pofl^efibr.  At  voto  /f,t 
^imphciitaeftpaupcr,.utvaW^^^^^^ 

rctincrc,  adquirere,  &  ^''"^^^^^^^^^^ 
tatisdommium.atfi  «^^^»"*^:  qur^^ri^' 

cx  matcna  matrimonij  tiocii'      ^it^^ \fji(f' 
muncm  huc  transfcrcns  ^^^^]'^^^ci^i9r 
in  proprictatis  JTWtcria  impe  _^^_^^^^, 
<lirmicntia.&impcdicntia,&^  jl^j, 
tum  folcnnc  eflbimpjcdimcntu  ^^^^ 
mcns^fimpItximpeoiciJjX'^^ 


FVNDAMENTALIS. 


^•Caftitatis  pariformitcr  ph^lofopha^ 
'*^"0  »iIii!dicGt,  rpadmitti  non  pofTit. 
^oflct  ctiam  votum  rimplexiiaRc- 
R  ofum  ol:^pingcFc,iit  notn  roltim  illi- 
^^tt»  fcd  ctinvalicic  rcm  dar^t  rccipc- 
^^-  vc j  nimi rum,  ii  c on  J i tio  al iqu a  i n- 
°| ' r  c  1  fab  i li s  ft a  b il  i  r c t u  r.      n o  cxcm- 
lubct  EccLljj.  ut  .matrtmonia 
J>  andeftina  non  foliim  coi\tr;^ntur 
|^'»citc, fcd & invalide  :&  ui  contralic- 
"^ancnt,veri.ruorum  corporum  do- 
^^^nj^&nihilominus  nonpon«ntcoii- 
^^um  valiLlum  inirc ,  nccius in  pro- 
•Pwum  corpu*  darc ,  &  in  alicniim  rcci- 
^^''Cinon  quidcm  dcFcdu  dom-nij  & 
P^oprietatis  in  |5.roprta  corpora.fcd.dc- 
umus  cii  cumftantiae,  ^EccIcfia 
p^'^*^jj'it  conditioncmiinc  quinoru 
'^oa.iii^ijcxcmpIum.Bona  vinculata. 


48^ 


Sn. 

>»     7"'^  vocant.tiia  lunt,  &  tii  valKlc  ca  v«- 


^  nccjiiis  (vinculationcra  aiidci- 
^ommiffione  .dift.nguo )  hrbcs  a  hire 
^,f^*^^it'irio,.quod.rua  (int;&  a  dcfi.ni(i-. 
^cipu[,i,^jp  validealiena- 
p  .vffi,.Ergo  ftaiitc  vcro  ^pric- 
^^'s  dominio,  potcft  impcd  ri  £ius  a- 
-  ^I^J^atione<:onditionis  alicuius,  cj.ua; 
^  "i  cnfab  Its  cfie  dicatur.Potcft  crgo 
^oma!\aEcc!c(iatalem  Rcligionc  in- 
^"^fe,'n<|uii  Rdi^  ofi.poirnucfTc  ve- 
j^^^fuiTixI  >niini,ncc  tn  vaiidcaccrccrc 
lj^^*^.^'j^dmn  E  fi  p..fita  f  .pcriorura 

^*^^  a»uteo.nditionc  finc  c]ua  non. 
■  tas  T^^'  ^^'^^  ^  inlbtuca  Socie- 

Hu/  "^^^^^^ti-o  dcLcn m us i^xxlo  4c 

^Us  Socictat  siphilofopharL.? 
£^^^'P«>nd  :o.mc  kgillV  &  coi^fuluif- 
didi  ^*^^^^  SoclcLatc  viros,  &varias 
Cjj.^^Jr^'^^nte;\tias;om-ncsaut  ferc  di- 
^mc  f  ^ ^^?^^^ u n )  d o natio nc mhd am 
Va'id  U.cntii  eflc  illicitam, 

^  ^^  tamcn  :  at  nonnullos-paucos 
^"^cn,  ctiam  tcncrecam  cflc  iU 
licitam&invaliJam. 


De  Viu, 

P?lopr?ctas  no  omniReligiofasPau-  mlxix. 
pcrtatiopponitur,  fcdfoIenni:undc  froprietoi 
authorcs^  quiJicuntnon  poffe  Rcli- fl/>;>o«/f«r 
gtofum  habcrcaut  adquirereproprie-^^o/^/p«i 
tatisdominium,intellig!dcbent,de  fo-/bIcnHi, 
Icnni  &  Moiiaftica.  Sed  quid  deOfu  di- 
ccmus? 

Efle  dtipticcm:Dnminicum,ferviIc-  ^  dupiex 
quc.  Dominicus,  illceft  quicompctit 
Domino.&cft  adusiccfidus  Domini/.Otf^//ii//iiir 
DomiRium  cft  potcftas  dcftrucndi  d>c^utd.^ 
confcrvandi  re.  Ergo  uTu-s  aut  aftus  fe- 
oiAdushuiiispotcftatis  cimc  eft,quad9 
aUquis  vclitaconiervatre  utpoflit  dc- 
ftruere,  vd  ita  dcllrutt  utipoffrt  confcr- 
vare.  [&qaia  datur  phyfica  &  moralis 
potcntia,  Dominium  &  ciusufumdi-j)flw/«/«wi' 
ftinguimus  inPhyficu,  Moralcquc^dcp/r)r//f/i»f 
quibus  fusc  alibi  difputamus.]  ^  mordle. 

«Llfus  ferviiisiKccft,  quinoti  ropug-ij^^y^^y^i. 
Rat  fervifi^quos  eirc  ncapaccsDominij./j(, 
quatalcsoertHmelL  Niin^rum  iIlc,quo 
dafi&o  aliqttisrcm  harbct  nominc  fui 
vcori  tiomini.,[&prccipuc,  ficxciusli^ 
centia  cxprcfla  vcl  iwterpretatiiva.]  & 
bunc  ufnm  non  pugnarc  ^ontra  pau- 
pcrtatcm  mooaftica  n  cvidcnseft.  Qiia(J«^^p 
«  b  >r  c  m ,  i  n  M  on  a  ftc  r  i  o  q  u  i  md  i  u  do  m  i  -  peccatum 
Eium  ,  &  ufu6  domtnicus  manct  pcncs proprieta  • 
communkatc,hoc clljquamdiu Mona-tJj  cpm^ 
•chus  ita  rc  utitur  ,  ut  ncc  fdj:  arro^ct  wi/ff/f»f* 
dominiuminaf^uprimo  ,  nccinafiu 
fe.  undo,  tamdiu  iilafcr^ilrtcrutitur,^ 
contra  Paupcrtatcmnon  pcccat..Et  So- 
cictKisftudinlijhabcnt  qmdcm  rcrum 
dominiunvf«.d  ligitum:  Socictatis co- 
rumdcm  paupejtatcm  alibifortccxa- 
Hunabo  &  illuftrabo^modo  agcmus  dc 
ReIi|;ioforum  paupertatcprscipue. 

His  pofitis  fentcfltias  al  quas  quac 
Dlaaa  cixat,accuratc  lcgamus- 
X. 

f^^jERIS  i^ltur,  M  Kegulurif  deJifmtts 


490 


THEOLOGIA 


freamicopiHuran^aut  aliquid  aliud  quod 
fit  magm  valorU  ,violet  votum  Paupcrtatif? 
jyiana  Bo-     ^^g^^^vam  fcnteniiam  tcnct  Diana 
nacina     P^^^f^^^f^^^- de  Paupertafe  Religiosa ,  re/oL 
Scortia     ^•^Hegans  Bonacinam,  Scortiam, 
falierw     lo^""^"!  Vallerum  ,  modoillc  amicus 
miniftrctomniancccfl  ria;namfima 
tcria  fumiturcx  bonis  monaftcrij,tunc 
alitcr  erit  philorophandiim. 
IH£0,  Eminenffimiis  Cariiinalis  de  Lugo, 

acihucl  mitatiftamfcntcntiam.  Aliud 
eftn  p'ngcretabulamproamicG,itnut 
pidlura illacx pri  vai i;iint>  ntionc ad a- 
micipetitioneniformctur :  &  jliud  Fa- 
ccre  pro  fc  &  poftca  darc  an^ico.Quam 
tamcn  cgolimitationcmftando  fcntc- 
A»  in  ma-  ti3e,qua:  nc  gac  in  manufcripta  fua  Rc- 
ttu/crtpta  iigioros  adquirtrc  vcrum  dominium, 
babeat  Re-  effcccrtam  admitto;quiac|uiping't^ 
hgiofusdo-  fcadquirit  illa  j  iduram  Mcnaftcrio, 
mmtHm}   cum  (ibinon  poiTit:  &cudonat,adum 
proprictat  s  cxcrcct.  &  quia  fibiarro- 
gat  rcm  non  fuam ,  &  dc  iila  (icut  dc fua 
difpon  t,in  votu Paupcrtatis  dclinquit. 
At  ftando  opinioni  contrariap,dicoRc- 
Jigiofum,qui  prorepingit,fibi  adcjuii  c- 
rcdominium,  cuius  cftcapax;&  llam 
poftea poflc  darc  amico  (m  legc  impc- 
diatur  j  non  n.pcccat  dando  illa  dc  qui- 
bus  dirponcrcpoteft.  Confulto  pofui 
iilud niUgeimpediatur,  quiafi  contrariu 
fupcriorcs  praccipiant,  &przcipuein 
Ordine  Benedidino  ,  inquoRcgula 
dari  aut  recipi  munera  inhibct ,  pccca- 
rct  illc  contra  legcm,  hoc  cft  contra  o- 
bedicncia,  nonvero  cotrapaupertatc. 
An  eedem      Caramucl  dijp.^c^.in  negul.D.BenedUK 
modode  ''^/^/-S.w.Sj^.aliteropinionccruditfiTi- 
laicisac  de  mi  Dianx  limitat  ,  nam  Convcrfi  fcu 
Choriftisjit^^^^i  "on  adquiruntdominium infiia 
phtlofipha-  artc  faaa/untn.MiniftriComnHmita- 
dum}  tisj&quibushotislaborarcproCom- 
munitatctcncntur,  non  pofluntlabo- 
Kegat  rar^proalio. 

Rcijcit  hanc  limitationcm  Diana, 


aitq;.  Ego  utverum  fatear  non  invenio  i' 

pudDo^oresquoad  prafentemcafunt  dffij 

reHtiamintcr  ReguUres  Lmcos&  choro^i- 

dictos.unde  qmdquidctrca  prijcvJcni^l^i'^' 

Jlmiem  tn  ordine  ad  votum  Paupertatis  erit 

Iicitum  Profejsis  ,  er:t  licitum  Laicif  :  ^^'^** 

aliones  de qutbus loqunnur non /idfitMof'*' 

(hi  quuMonachi.fiippono  tempus  effe  vacanh 

neqjimi  aliqutd  de  Communitate,  firt^*^' 

(entiAtadtdvel  exjrejsa  Supertorw.erg^*  T0t^^' 

Singula  rc'ego,&  mulni  fimt  quae  al-  ^.^^^^rf' 

tiusdilcer^  vclini.  Pr/woenim  pu'0 
multumftuduifleDijleaicx,iT!uluini.v 

inquam,nam  in  huiu'  ftndij  gcnerc  o- 
pinionearmuIorumcxccdo.Scrip^i  ^^'^ 
gicam  Moralcm  fcu  Virtualcm^&f^"^^ 
non  vid:o  cur 

iftadebcatadmitticoJV 
r  qucntia ,  UocapudDoilores  nonreft^^^* 
ergcverum  nonefi.  Limitatio  qiiam  p^* 
fuit  pa ulo zmc  Cardinhlis  dc Lugo,  nc 
longiiis  abcam,  norcpcrit  apud  autno» 
rcs  biana,fed  neq;  Ego:&  tamen  It^^' 
do  aIteriop"nioni,  ut  cxpofuJj  ve^^^  '  ^^ff4 

SecundoyProfcffosDiaiu  contrap^'  ^^1,1 
nit  L.icis.fcdmale ;  nam &  Laicictia»^ i  ^^i^^^ 
profeffifolcnnitcrfunr.  'Acnt^- 

Tcm^^ratio^qua  Diana  utitur,vi^^ 
tur  contrariu  probarc.  ideo  air,  «^^ 
rifid  &  Laicopartformiter  philofiph^^y  ^ 
eflt  quia  a^iones  de  qutb.  loquimur  nonj^^^^ 
Monachi  quaMonachi.  Imocontra^'^ 
inquam  ego:  quia  adioncs 
loquimurnon  funtMonachi  ^"^,^1^^ 
nachi,&  tamcn funt  Converfi  M^'^^^^ 
verfi,idc6dicam  alitcrdcbcrc  deivi 
nacho  difcurrcre,alitcr  de  Convcr  o«^ 

^4rf^,fupponitDiana  t^^^P^^j-j^r 
liberum  ,  &tunc  cafum  huBC  tota  1 

tolIit,&ponitaHum  ,  &^"^P^'^^\i[ (2««^ "'r 

mucli  fubfcribit  ;  numcro  ^^'^  "^* (^stt^^*^\ 
CaramucI.[Horis,quibusConvcri  ^^^^,^; 

tcneturopcrariproCommunitatc(  ^^^^^r^^^ 

inmea  fcnrcntia  ut  plurimum  dj',^^.^^^^C<"'|j, 

cim ,  nonplurcs)  non  0^*^* 

faccrc,quod dci  amico,&c.  ^  ji^^j^a- 


FVNDAMENTALIS. 


^«ttiitatibncm,  quia  non  video,cur  C5- 
V^rfus,qui  per  duodcc  im  horas  labora- 
^«nt ut  ferviret  Monaftcrio,  &  in  fom- 
confumpfcrit  tc mpus  ncccflfarium, 
'^onpoiritunam  aut  altcram  lioram, 
Suam  confumpturus  erat  in  fabulis, 
^«^cuparc  in  amici  obfcquium.  &c  1 
^tXl  ^ecCaramucl. 

Picoigituritcrummagnum  effcdi- 
jcrimcn  intcr  Laicum  &  Choriftam  ; 

c  n  vi  ProfefTionis  fua?non  tcnctur 
"^anibusopcrari,  adquod  illctcnctur. 
Viiamob  rcm  afTcro,  quamdiu  Con- 

I|'^flustcncturopcrari  pro  Communi- 
^tp.taindiu  non  potcft  finc  communi- 
j^j!'  miuriaopcrarijpcxtranco.  Quod 
nuim  tranquillo  animo  cffe  vcrum  co- 
c  fi  apu J  DoCtorcs hanc limita- 
mnonrcpcriam:nonn.  opuscft 
k  V  [^^^"'^'''-"^'^^^"^■^s  qnrcpcris  uni- 
r  ^^^'"'^'cmjal  asn.  ligarcturdifcurfus,  Ci 
Uic,  f  J^!l '^^rcthominiex  funijmentisad- 
S/  "Vf  Amhoribus  diakdticari.  Sic 
W     ril    "'''•l^  ^ Operarij,qui  altc- 

ocaruntfuamopcram,rivccondu(fii 
^'Dtprotota  vita,  fivcpro  tcmporc  dc- 
j^^Pl^^^aio^horis  quibus  tcncnturopc- 
* 'uo  hcro,non  po^Tunt  altcri  opcr  - 
*  At  Convcrfi  fcu  Laicifunt  famuli 
^j/l^^^c  ij,conduCti  ufq;  ad  mortc,  & 
,    v'<^ifoIcnitcrcommunitati:  Ergo 
^•^^SjCjuibus  commiinitati  opcrari  te- 
j.- •i!^'"»^^»potcruntcxtrancoopera- 
j^JMaiorcm  Doaorcs  adnurtunt  nul- 
^.^p:o:  Minor  apudRegularcs& 


L*i?P"^^^"cdidinos  indubitata  eft 
terit. 


^guurnegari  confequeniiapo- 
XI. 


J^yer,  Ty^^^^o  cafumfcitudignu.Petrus 


>ne    gi^r       ul^^ris  d.  dit  Francifco  Rcli- 

Vansrt^^^"^*'^^  difpcnfandam, rcfcr- 
inqy:'p°'"»»»"nitalis  pccunia:  ;  & 
^    *t  ,  anFrancifcuscauiipo/nt, 


quin  pcccct  contraPaupcrtatcm?Dia-  CAtAtimt. 
nipart.y.tra^,n.te/ol.id.  afferit  Cara- 
muclcm/«  Comtnentarionu.  883  habcrc 
fcntentiam,  cjuff  Francifcum  cxcufct; 
ciimtn  lococ  tatoillam  fentcntiam  ut 
probabilcm  ,  &  non  utevidcntcr  ccr- 
tampropofucrit  Caramucl  :  aitenim. 
Poteft  ( probabtittery  cxprcfse  habct  in  c- 
ditionePrancofurtcnfi)4//^«M</4r^Rf- 
Itglofo  quatticunque  pecuniam  ad  ufum  Keli- 
giofi  Itbere  &  prout  voluerit  dtjpenfaturtf 
refervans  fibi  domtntmn  talis  pecunia,  Ec 
cur  non  probabilcm  cenferet  Caramu- 
cl;  fiquidcm  patatcfle  Soufar&Sanchc-  Sambex^, 
2ij,quoscitavit,  &ctiam  T>\d.nxrefoL 
10.^^42.  licctutrobiq;  cum  aliquali- 
mitatione:quibus  ipfe  adhafrcns,ctiam 
aliquid  add.rctprobabilitatis.Soufa/» 
Explicat.BuUa.i^  i.n.yi.  fic  ait:  [  La  mif-  Soufi. 
mara^on  corrc  de  loqucfcdiclcalos 
Rcligiofos  para  quc  lo  pucdangaftar 
en  fu  utilidad,  o  cn  la  dc  quicncUos 
quifiercn  rcfcruando  /icnprccnfl  cl 
verdadcro  dominio  cxprcrfa  o  tacita- 
mente:  porque  cntonccs  clRc'igiofo 
no  cs  masqucmero  Mm  ftro  dcl  vcr- 
dadcro  fcnnor,y  no  da  cofa  que  pcrtc- 
ncfcaala  Rcligion.]  cuiusvcrbarepo- 
ncrc Tolo latine,  coinpIe6i:untur cnim 
docirinamvaldcncccflariam :  ficcnim 
mcintcrpretc  philofophatur.^Eadcm 
ratiohabctlocumin  rc,qu«ditur Rc- 
Iigiofis,utexpcn.iantproutvclint ,  ni- 
mirum  ad  propriam  aut  quorumlibcc 
ut  litatem,nimirum  a  Viro,qui  fibi  vc- 
rumproprictatis  dominium  taciic  aut 
cxprefscrcfervct; intali  cnim  cafu  Kc- 
ligiofus  cft  merus  domini  farcularis 
miniftcr,nccdonat  aut  cxpcndit  rcm, 
quas  pcrtinetadfuam  Religioncm.] 

Dhn2part.i.tra^.6.refoIut.  10.  pro-  Di4U4, 
babilcmhancopinioncm  ccnfuit,  aut 
cgo  malc illum  intcllexi,  fi  impegi  in  il- 
lius  mcntcm  ,  quando  illam  volcbam 
propugnare,  Sic  illc  ait  [Exhisha- 
Qcjq  z  bcrcnt 


Mud  eflo' 

fintonem 

effe  laxAtn, 

aliudefi 

mproba- 

Ulem^ 


monjhAU 
yeutas  in- 
terdum 
permttafk 

Mlxxiii. 


49^ 

bcrct  Confc{rarij:princjpium,ratisam- 
plumadtollcndosfcrupulos,  3c  adhi- 
bcndamiiltarcmcdiainca(ibu9^occur^ 
vcmibus^  nam  fi  Monialis vci  Rcligio- 
£us,deiilispccunij$  feu  donis  non  rcci- 
picdominium,  fcd  illud  apitd  dantem 
confaaigvincum  lcu  amicum  rclin^ 
«H  ua  t,  t  u  nc  po  te  ft  ott/i'm  q  u  i  t ,  n  onfjf- 
y^r^lincullofcrupulodc  illis  rcbus  dif 
ponerc  &c.  ie  habcret  ( nimjn  hoc  cafu 
Unt]uam  miniller  coniangvinei  v  el  a- 
micijcujustlt  illa.pacunia.  Sedhaeco- 
pinio  cum  lutjuatur.  dc  ufu  ;ib£oiuto 
pccunia2:vidctiir  alit]u  bus^&.  mihi  ni- 
mislax.i,&  cuntra,pcrfc<&ionGm  R.cli- 
gior«Epaup€i  tatisi.  (i  vcro  loqiwtiH-de 
ufudctcrminato  ad  clccmo/ynam:  v.if 
deKeroI  xxxii  \ .  ]  Ita  Dian^  ;  qui»qul- 
d  em  h  a  n  c  o  p  i  n  i  on  cni  n ini :  s  1  ax  a  m  i  n  on 
nimis  improbabilem  vocat  ;eam  dicit 
cffecontra  pnupcrtatis  pcrledionenr, 
dfnon  contra  cjufdcjn  iubftantiam  & 
dfcntiam ;  quod  ncmo  vir  prudcns  ditV 
fitebitur :  fit  quia  poftca  ufumabfolu- 
tum  ab  ufu  dctcrminatoad  cleemory- 
nas  d;ftinguit,videiur  non  condcmna- 
re  dodlrinam  ,  fed  abufum;.nonenim 
minus  contra  paupertatcm  cil  darc 
pauperi  aliquamrem  notabiIcm,quam 
merctricii  fcdinhoc  poftcriori  ffcun^ 
da  repcritur  deformitas:quam  ob  rem, 
quifincSuperioris  liccntiapauperi  po* 
tcftdonarc  aliquid,quincontra  votnm 
paupertatis  proccdat,  iilc  ipfe  ctiam 
potcritdarcamico  aut  cuicunquc  alij, 
licaeterxcircumftantiap  perfiftant. 

Porro  hanc  iprfamdodrinam ,  fire- 
ducaturad  praxin,  cfrepcrnitiofamno 
■  negoi  at  non  foliim  probabilijfimae  o- 
pinioncsjfcd  &  dcmonftratat  &  certif- 
fimacfuntintcrdum  nocivar,  quodalibi 
dcmonftrare  mc  memini  j  fsepccnim 
ycritatcm  utilitcr  ignorari  contingit. 

Sanc,utrcritasanobis  propoiitali- 
q[uidius  &  clariiit  innotcfcat^  volo^ 


THEOLOGIA 


fubjungcrc  aliam  Dians^ftntentiann 
qur  coincidit  cum  praecedente,vel  c?'* 
DialccVicamncfcio.  P^rf  i  trj<t. 
42,  intcirogat  an  {^eligiolus  }  o^I'^^' 
cipcne  aliquid  iinc  Supci  ioris  liccntio» 
niminun,(i  ha<  eat intcnMoncmpct*'^' 
di  \-  clam- licciK.  am.priu(quam  cxpf ^^^^a 
djMllu-<  r  &  ctat  loa^ncnulcla^^f^^y^er^^i' 
iie>htu reli^iff/o /  hr.i.ctp  3  dub. 3- concl'^ ■ 
qui  puratut;  amqnc  fcr, tentiampro'^  ' 
bilem;  iicct  cxiitimct  pi  ob>  >biliore|^|^^^«f/;*' 
ncgarvam.  ait  cnim;  [  cft  probah' 
femcntia  VitftorijeaH&rcntispo^l^.  ' 
ligiofum  (cclusa  fpcoiai^prohibit  onf 
circahoc>recipcrcali\]ui.l  finc  Pr*'^ 
licentiai,  dum  tainen  habcat  ani«ii*||^ 
pctcndi  licentjam  cp.iandocxpcnclf^'^J 
lud.]Et  cniidcmhxc  ctiam  fcntentiae  ^ 
pernitiol*,  ncc  vidctur  ita  elf^  p^? 
bil  s  ;  ntfciocnim.rifpondcrcratio*|J| 
quam  Diana  infinuar..  Kamfi  vef*'.^ 
el^.quod  quidqutd  Monachus  adq«J|^ 
rit,Monaftcrioadquirit>^  vcrum^^  ' 
am  quoddominium  fit  utcndi&  ^'^^*'^^ 
cn  Ji  (rcalis  vcl  morabs )  potcftas^  c 
ct i am  vcru m  Rf  li gi o fu m  n o n  p 0"^  ^  ' 
cipcrc  illud^dc  quo-agit  Vichoria  8^  ^ 
anncs  dcla  Gruz,  quin  illudadqu"' 
Monaftcno  :5i  fcmcI  MonaftcriO 
quiftvit,  tamiproprietarius  eritpc' 
dcndo  quamcxpcndendo)  fi  ina^P  ff^tfiHij^' 
dcntcr  aPraJato  pomdcat.[Fatcor  ci^^  ^ 

majorem  locum  cpikeie  in  ^^^^  .J, 
quamin  alienatione ,  fcdcafusfJ^^^^^^ 
dit  quandoSuperior  a^que  inl^*"^ 
arqucinvoluntariuseft  circa  "^^^^^JJj 
Huic  malorcmcdium  flllaturus^i^l 
ficinfit.  [In  tali  oafu  prardiaus  Neijn  ^ 
ofuspotcft,  utbenc  obfcrvat  Sanc  ^ 
jnfitmm.t9nu  zMr.r  cap- ^9- ^itA^^*" 
poft  illum  FauftO  inThifaur.  Kelii^dt^'^^^ 
^tf^/.ro9.««»;.2;finefta(aione  pauP,^ 
tatiscfticere  ut  dominium  ilH"^ 
adminiftratio  remancat  ^P."f  jgpo^ 
&ipfc  Heligiofii^nomiiic  illius  ^^^^ 


FV  ND  AMENTALI-S.  49J^^,, 

^ainhabeat,  nan  ca  utens  doflccli-  quin{utbcntnotavitThomasSancli.^^^^^^^^^ 
«cntiain  a  Supcriore  pctat :  &c  ita  finc   likr.cap,i<^, num,^i  &  Aforius  ibiaddtt-  r^p^ 
^Jo  fcrupulo  potcrit  rcm  quamcunq;   fip«f)nunquam  Rcligioruspcccarct c6-  ^^^^^^^^^ 
*lct'ncre;c^uia(icR.cligiorusncc<lomi-  tra  Votum  1'aupcrtatis,  accipiendo  ^^,j^^rere 
JJinm  ncc  a(iminiftrationcmillius  rci   liquidabcxrernis,  4^^«^  nuncj-am po-  .^^^^ 
"^bet :  tlrg;o  non  peccabit  contra  vo-   tcft.  acc^iiircrc  aliqnod  jus  ,  led  folum  ^^^  ^^^^^ 
^iiiAl^aupertatis.jlncjuibuscgovcrbis   ufum  fadti,cujusS()liuscft  capax;.ergo  r^^^^n^* 
»^ultaobfervo  :4jonnullafcribam.  Pc-  ufusfa<ai  potcftclfe  matcria  fufificicns^^^.  '  - 
J.o»an  nonsadus  dominii  dcturin  pof-   contra  votum.  R.atio  vcro  apriori  eft, 
fcfTianc  .•Ergo.f  abftrahendo  a  ftudio-  quiavotumobligatfcmpcrjuxtaintcn- 
focictati  s  ,  dc  quibus  alibi )  ncmo    tioncm  vo ventis ;  illi  autcm,  qui  in  Rc- 
pcligiofi,s  pj^^j[j.  i^^jjepgpj^ccj-jiPraB-  ligionccmittunt  hoc  votum  ,  non  fo- 
wtopoiridcrc.    Ncgatin  cafu  pofito   lum  intondunt  abdicarc  a  fc  omnc  jus 
'^pnfcquentiamDiana  ;  quiaillc  H.eli-   fcdctiamimiraii  ftatumpauperum,  ita 
i'ofus non.jjimpropciofcd4iltciius.no-   utcareantijsrcbus,  quibus  indigentad 
'  ^  vitamhumanam,nc£ijs  utaniur,nifiex 

arbitrioPr^iati :  ergo&c.]  Et  refj)on-  exppnitur 
dco  votum  folcnnc  paupcrratis  obli-  y^^i^;;! 
garapvimo  iiil  carcntiam  dbminij  '^^'^ pAUpertti*' 
proprittat  scivilis  :  Secundo  ad  non^j^^ 
habcndu  nominc  proprio  ufum  fj<fti, 
q^iuMlcmufum  habcrc  *M"onachus  n5 
potcft,nequi(Jemp?rmi'.tcntePr^latD. 
Nomme  alicno  pofndenrres  RcHgiofi,. 
nimirum  nominc  illius  qui  carumclt 
dominus,  nempe  nominc Communi- 
t-atiicujus  M  niftcr  fuprcmus  cft  Ab- 
basf»  ''es  fmtMbnaftcrij ;  &  nomincn- 
licujus  amici,{illn:il!ius.Exc]uibuspa- 
tct  bcne     nontamcn contranosSati- 
chcz  argu^T^cntari.  P.ccat  Mbnaduis- 


^inepoffidct.  Adnuo,fec!  fubfjmojat- 
Sui  (icutpotcftReligiofusr^im  alicnam 
^fvarcnominc  lilus  qiiitradioi!:  ;  ita 
J am  da r ei  1 1  i  cui  al tcr  j  ub  c at ;  c  r . ;  qr.  i 
^omiac alieno  rcm  expendit, n  pcc- 
contra  paupcrtatJcm..  Malc  igitur 
,'^f^iana  nter  poflciTionarj  uiumquc 
.  "'^gui  pricc  pit:.  quia  tdm  po»Te{Tio 
^uiepenciens,qua.mu{us  indcpcndcns, 
j^a^tus  dominij  86proprictatis  Z)/rf^- 
^mjgttur  eft ,  tm  haberc  necdar^  nmine 
*"^f^efecontrapaupiertatefHi 

Sed  Diana/)4rr.7./n<(i?.  i  i.refir  1 8..^. 
^'^^  op m i o n  cm  r c i j c i  t ,  &  a i t , 
v^aramucJis)y^«r^«r/4.w//;/  nan  placet: 
*^PutabatGaramuclcftcDTan.ricnr.en 


^'^'^j&febcncputaviifcperrualit  Scd:  contra  Panpcrtatcm  non  quia  adqui- 

•  Caramuclis  illa  fic  non  Dianar :  ritdominium.diocenimnon  poiclt  wl- 

nopotcritaut dcbebitplacere,quae  quircre^cumiitdominija  '.qu^rcnJi& 

^  Jpsa  efTentid  paupcrtatis  fundatur/.'  rctmcndiincapax  :  Scd  quia  utiturrc- 

'^'^arationcxn  obijcit,quam  debebi  nominc  proprio,  hoc  cft  Icgitimo  do- 


^sexaminare.  [Non  placct, inquit,. 

^'^  ut  optime  obfervat  ^.mincnti/fi- 
^^^H^Oelufttt.  &lureiom.  i.difti,!. 
jj  .•^•^^«/«.jo.  Votum  paupcrtatis  lU- 
^b*o-«nonfolum  obligat  cx  intencio- 
l^^y^ntium  ad  carentiam  dominij 


minoinvito>  illamaut  retincndo,  aut- 
cxpcndcndo.  Hoc  poteft  iliuftrariex- 
cmplis.PcccatFur  ,  nonquia  domini-  '^^<^^**^ 
^  ■  ■  •  •     ^     ^i.  »t»dti  pfc 

um  lei  raptae  accipit,  quoniam  tametn  ^,/. 

capax-dominijfit.nontamcniilotitulo 
idadquircrepoicft.  Gurcrgo  pcccat  ? 


^j^^'^*^^^j*^icujuscivilis,fcdctiamadh6  quiafummaminjuriiminfertDomino 
Po  ^'^^^.^^""^^^^^^^'^""^^crumtcm-   vcro,  qucmimpcdit,nercfuautatur; 
^^i*aifiovoJuntatcPr«lati*Alio-   ivJla*T\illaturusomnin6,fi  candcrcin; 

Qcjq    3  aper- 


T  H  E  G  L  O  G  I  A 

capcrct,  & nominc  cjuf-  que  licentia  fui  Praelati  peccarc ^^^^?!* ^pdi^^^^' 
,paratus  rcddcrc,  ciim  ab    votum  paupcrtatis,rfj^o»</<?»/^,  ■  (0' 


Anquit 

pcfituti 


4^4 

apcrmittente 
dc.n  rctincrct,p 

illomoncatur.  PcccatMoecluis ,  non 
qii'a  dominium  uxoris  accipit ;  cjuoni- 
amtamctlihabcrc  uxorcm  pofTit,  non 
illamtamcn,  quxlcgitime  habcturab 
alio.Curcrgo  peccat?  Quia  illa  utitur 


cctufus  faai  etiam"fit  matcria  voti 
paupcrtatls,aJhiicdubitarimerit6po^ 
tcft.an  illc  religiofus  peccet  contrav^'  yffnh' 
tupnupcrtatisin  cocafu.Tunccnin^^^^ 
tam  videtur  habcre  ufum  aaivu ,  ^f4' 


famma,  a-  nominc  proprio,qua^non  potcft.  Quid  poflTivumjhoc  cft/olum  fc  habcre  q"|^  .^, 
Iteno  no-    f'  cadcm  uicretur  alic^no.nimirum  con-   palTivc,  ut  in  ejus  pcrfona  u"^"''^.  „^ 


lienono- 
fnine? 


fi  cadcm  uicretur  alicno.nimirum  con- 
fcnticntc  marito  ?  Pcccarct  primo  ficut 
folutus,quia  utcrctur  non  fu£:&  fecun- 
d6fi<utadulter,quian6  prodcft  liccn- 
i-ahominis,  qui  nequit  prabcrccon- 
fcnfum,&maritusnccvalide  ncc  licitc 
potcft  iixorcm  proftituercQiiod  f]  pcr 
impofribilc  fic  cfTct  inftitutum  Matri- 
iT)onium,utdcbitumpcrVicariumux- 
ori  (olui  pofTct  ?  Tunc  clfct  aoultcr  illc, 
qui  nominc  proprio  ,  hoc  cft  invito 
marito  foemina  abutcrctur,  nontamc 
ille,  qui  marito  authoritatcmSc  pore- 
ftatcmdelegantc.  Forte  Matrimonij 
vinculum  lic  intcllcxcrunt  Vctrrcs  in 
Tcft  mKnto  antiquo :  forte  Sara  a- 
li^illiusarvi  matron^qiiacMarit  s  con- 
c.neruntancillas,ca  lcgc  tradidcrunt, 
iitipfaeHcrarum  nominc  concipcrent 
&:parcrcnt;quodvid(.nturfuadcrccir- 
cumftantia:,&litcra.  Capitc.  xvi.  Ge- 
nefcos  haec  Icgo.5rfr4/  uxorAbram  nonge- 
nuerat fibt  Itberes-.Sedbabens  ancillam  ^^p- 
tiam  nomine  Agar.dtxit  martto  fuo.  Ecce 
conclufttmedominw.neparerem.lngredere 
adanciUam  meam/tfortefaltem  ex  tU.tfuf 
ctpiam filios,&c,  Confidero  illud  verbu 
fufcipiam.non  dcdit  ancillam,ut  ipfa  an- 
cillafufcipcrct  filium  ,  fcdutipfa  mct 
Ua^ermO'  ^^^^^^  ancillam  tanquam  caufa 
^*^^^'        moralis;  alias  cnim  fufcipiat  dicerct, 

nor)  fufiiptam. 
MLxxv.  SicontraEmincntiffimum  Lugonc 
Ari  KebgtO'  Dianamq;obijcias,  fequicxcorfi  do- 
ficome'  annaReligiofum  (agimusdc  Mona- 
d:ntes  fine  cho  prxcipuc,ut  magis  urgeat  ratio) 
ttcentia    invitatum  i  («cuiari  ad  prandium  »bf. 


qui  cum  invitavit.  Sed  cgo  objeaio"^ 
&  rcfponfioncm  lcgcns ,  ctiam  audin  coffi^^ 
yolo.  Dico  primby  comcdere  cfTc  acf"   f/''  ■ 
dominij;cftcnimcibosdeftrucrc,q^'0'^r/<''''"'' 
non  potcft  faccrcqui  no  cft  domin»^^ 
Anuc  potcrit  aUquis  nomme  auc 
comedcrt?  potcrit,f,  &alicno  viverc-f;i»^'''^^^^. 
de  hoc  agam  zUblDico ficundo,  f^,Btf^^^ 
noMncoarc,  fed  dubita^c.  Anrcligi^^/^^^^^ 
fus,quicomcdit  fmclicctia  violctp^  ^ 
peiidt^m?  Dico  tertib  ,  rat  oncm, 
hunc  Lugo  cxcufat  etiam cxcufati"" 
illum,  qui  rcciperct&cxpcndcret  n^''^^^^^;»^ 
minc  amici  ccntum  aurcos.Diccrc"^ 
nim  ,  huncnon  vioUrc  pjupcr^^'' 
quialicct  ufus  faaictiam  f»t<^^"^'^^- 
tum  paupcrtatis,  dici  adhuc  poteri 
lum  Rcli<^iofum  nopcccalfc^tu"^^  .^j.^ 
non  vidcturhabcrcufum  aaivuoi 
us  auri,fcd  paflivumfoIummodo;hj!^^* 
cnim fc  mcrc palTivc,  ut  in cjus  p^-^  ^^^^ 
utaturilIoauro,quiilli  illud  dedit» 
eft,habct  fc  mcrc  pafTivcquia 
fonautitur  ad  rctincndum  &  '^*!^'j^,iti 
cndumaurum.quiconcrcdi^if-*'  .^^^ 
rctinct  &  expendit  crcditoris  "^'^^-^^  04i^ ^ 
nihil  facit  contra  paupcrtatcm.  ^^^^^  ^^^^  ^ffi 
(juartoyr monem hanc  fortiusj'^^  ^^pifH» 
difpcndentcm  auru ,  quam  ^^^^^^^„0' 


rccipcrc  pccunias&  cas  expcndcf^ 


mincaheno  Abbatcs  &  Procur^J^.^g 
quotidicfaciunt:atcomcdcTe^i^^^|!^ 
alicnonon  vidcturcircpofTibil^  -^^^^jg 
fubtilitatG  aliqua  intcrpofita 
fit,noia  vidctur  in  mundo  P^^^|f,ta- 
£>/<:*^«/«r^,cxhypothefi,quO<i»P 


FVND  AMEN  TAL  I  S.  49T 


'<juisccmedercnomincalicno,  poflc 
^fam  miiterc  ad  RcHgiorum  cibos,rc- 
^incndo  pc  ncs  fcdominium  &urum  ju- 
^'s>&foIurn  volcndo  quod  Rcligiofus 
cosionfumat  nominc  mittcntis,  tan- 
S^amficnrct  incjusprandio.  Scd  quia 
^ugo  &  D  anahuic  inftantije  rcff.on. 
^^^t  >attcndamus.  Ncgant  rotunde 
^onfcqucntiam,[cjuia  diltinguunt  ci- 
os,quosE<..  ligiolus  comctiit  inmcn- 
5a  amici  invitai  us  ad  prandium,&  illos, 
S^^iosin (uaceila,ii ab am  co mittantur : 
^Uia in hoc  fccundo cafu (ncmpe,  cum 
^OmeJitinfuaccI!a)moraIitcrloc]ucn- 
^OjRcligiofus  coiifetur  uii  illo  cibo  cx 
^j^ultatcDomini  :  in  primo  vcromo- 
J^'itfrloqucndo  i^ciigiofo  utitur  ipfc 
^minus ,  qui  adclt ;  &  codcm  modo 
^habctacfi  ipfe  Dominus  confumc- 
^.^'^''n^anusfuas  ,  Rcligiofus  autcm 
^  turfe  habcrcpaiTivc.Cum  vcro  hec 
^  '^ii^ependcantcxmoraliaclliniatio- 
.  ^  ^  intcntionc  vovcntium,  qu*e  cx 
1?^.^  P''iixi&  communi  ajftimationc  col- 
ij^^' P^^cft  ,  dici  po(fet  votum  obligare 

K-D  a  ^^^">&noninilIo.  Sicctiam  no 
^  accipc rc licite  aromata , ut  domi 
^'^ouratad  fiiam commotliiat'  m;li- 
,^^'nprxfcntia  domini  poffit  ca  com- 

"  C  '  "^^^^"^  liccntia  PraeUti.  ]  Sic 
j^^^^^Jnalis  Lugo  &  Diana  cx  i!lo  ifti 
cxt  ^^^^^  ^^fyond^  nt.At inier  cum,qui 
^janiomift.  riumcomedit ,  &  L;iiiin 
nalterio comedit ;  &  intcr  iilum  qui 
^  ^/Tionalbcrium  aromata  inccndit, 
f,  'J^  Mon.iftcrio  cadcm  inccndit ; 
r^j^^^^^^nfcio  vcl  invito  Prxlato  opc- 
Qy^j'^»  ^B'>  difaimcnnonrcpcriv) ; 
mih'  ^^'^  dodi/Timis  viris  ponitur, 
*^?"  P^acct :  nam  illud  ipli  fumunt 
p^^^^j^^^^^iprsefcntid,  qux  ncc  abcft  ut 
Suia"^'"(r^  '■cquiritur.Non  abcft,cum, 
^afte^  vcnirc  Dominus  ad  Mo- 
fu5  "^""^^&fivenirctpofrctacli^io- 
comtdcre  ilnc  Akbatis  liccntia. 


miod  tencntur  admittcrc,  fiquidcm  ai 
abfentiam  Domini  rccurrunt,  ut  Rdi-  PraftntU 
giofum  domi  fux  comedcntcm  vioiat.t  cft  dufUx^ 
paupcrtatis  arguant;tHm  quia  nwnO' phjfHa& 
ralibus  moral  cer  dcbcmus  proccJcrc,  moralu'.& 
&fiinco!ivivio&  domo  illius  fjecula-  inrehtu 
ris  fuitphyficc  praefcntia  domini.  qui  moraltbm 
fubmi niftr ab at  illos  cib s ;  i n  cell a  Kc-  alterutrd 
ligiofi,acl  qucm  mifTi ,  fuir  e  dcm  prae-  vtdetur 
fcntiamoraliter.  Porro  adlit  aut  abfityj/j5?ffrf, 
Dominiprjefentia  ,  male  ad  illam  hi 
Dodorcsrccurrunt  ,  nonenimprae- 
fcntiacxcufu  afurto,fcd  confcnfus;  & 
qui  tc  praEfcnccnominctuo  loquitur, 
recipitpetunius  ,  ckcmofynascrogat 
&c.  ctiam  putcrit  cademtuO  nominc 
prafftarc  tc  abfcntc.  Ergoillcquituo 
nominctcprarfcntc  comcdit  .  potcrit 
comcJcrctuo  noniinc-tc  abfcnte.  Ilr- 
gocorruitdircri.i.en  politum  ,  a  Lu- 
gonc. 

Quo  crgo  modo  dc  cibis  pKi'ofo-MixxvT. 
phandumcft?  fequenti.D/feH^/:/.»?//'^'»^^  V/nsdu- 
eftdari  ufum  fervilcm  &  dominicum,  plex^domi' 
iilum  faluari illaesl  rei  fublhiitia :  hunc  ntcm/er- 
cffc  dcftrudivum  rci,&perconfcc|ucns  vtiisque. 
adum veri  dr  minij.  5ff «w^i>  comcdsn- 
tcmhabcrc  ufumDominicum,  &  cx- 
erccrea(5tum\cr  dom  nij :  Ergofi  o- 
mciiitnomincproprio,  excricr  aiflum 
proprictatiscIcfa<ft6:Si  a!icno(fi  idclTc 
poffibiledicatui  Tc  hab.twf  ^//r),  itaut 
illc,ciijus  nominc  comcdit,  cxcr.  cat  a-  ^^^^^^^^ 
6nm  proprictatistff  ^jW.  Standohuic 
doarinxpoflctdici  B.cliciofos  come      '^^.  '^, 
dercnommcahcno,  ncmpeCommu-  '* 
nitatis,quand(«il!a  r-bininiftrar  cibc^s, 
autamici  ,  fi  ab  ifto  dantur:&  hac  via 
poflltdiciRclij^iofosinrcs  unico  aftii 
confumcndas,  dominium  non  adquifi- 
t u ros,TertiOi f ac i I i us  &  c  1  a r i ii s  p o iVc t  ; i- 
ci  Rcligiofosciborum,  quos  pcrfona- 
litci  funt  conliimpturi,  adquircrc  ve- 
rum  dominium  ,  &  ideo  nonpcccare 
contra  paupcriatcm invitati  aJ  pra ndi- 
um,ne- 


T  H  E  O  t  O  G  I  A 


iTm,nccjiTe  comcdcntcs  in  cclla  ,  fc-d 
pccfarc  tantummodo  contra  obcdicn- 
lianvnulla  cnimcftRcligio ,  quarlrgc 
pa'i\ali  aiTt  morali  omncs  clan  Jcftinas 
conTcflkioncs  non  intcrrlicat. 

HjECom.nia  aafirmontur  Paragro- 
pKo  ultimo ,  quo  iftamRcfolutioncm 
cl2L\idoiiMiti,%S^.Lubifjcajo.  [  Pofiiii- 
ftam  p<)riti.oncm  bcnignam  dudus 
grandium  Kominiim  authoritatc  ,  a 
c|uibusliabct  quod  p,  obabilis  Cit.  Lgo 
autcm  ut  dcfcndam  illam  dcbcbo  limi- 
tare.Dicam  ufum  cflc  dupliccm  ,  nam 

u t  i m  u r  rc,  1 11  am  c  o nfumc  n  do ;  &:  n  ii  - 
murciiamilUsa.  Primus  ufus  cft  a£tus 
aomin'.jdircai,fccun  ius  dominijuti- 
lis.  PutoPct  umfibirclcrvatodoi-nin-o 
pofll  mihi  conccderc  ufum  pccuniac  d- 
tilcm;non  aut.m  crcd  .m  mibi  poflc  u- 
fum  dcftruftivum  conccdcrc  ,  frbi  do- 
miniumrcfcrvando  ,  cum  fmtmutuo 
conncxa.Tu  igituiRcligiofcpoterisu- 
tipecuniaciuamtibi  dcdit  Pctrus,<ibi 
refcivando  dominium;  nimiinm  potc- 
ris  uti,non  tamcn  confumcndoamdc- 


ftrucndo  ;  quianfus  dcftru£^ivtr$cft*- 
(Sus  fecundus  «iomi-nij  dircd^i  &  pi**' 
prictarij :  imdc  neccffano  diccndum, 
aiit  tc  Kcite  illam  pcctiniam  confun^P' 
frffc&fiKoc  ,  tc  fuifle  proprictariufl» 
dominum  i  vcl  fi  proprictariusdei^^ ' 
nusnon  fuifti,  conf.tmpft(TcilIamp^r 
caminosc.  Puto  p?cuniamconfun' » 
cum  donatur.cum  luviitur .  cuin  dilap  ^ 
datur,nutctia  cwm  in  c«mcflation  ^ 
pTodigitur,nimiriimproprio  nomi 
nonitcmcum  commutatur,  nu"^^ 
nim in recmtavirtualicer  ipfi  P^^"^^]||!, 
Ha^cfubtilia  &:difficiiiorafunt,  <]i^^^^ 
pirtant  aKi]ai,qui  fcomniafcirc  P^^^l 
n  c|uibu«;tricis  fc  facili  negotio  Al>,^ 
Bencdicfi-inu^  ,  ipccuniarum  fec:p^' 


nem  cj'..{modi  fcvcrc  intcrdicco(i^'  ^ 
voK.et.  ]  Scdf.Mwpcr  martctnonci^ 
contra  paupcrta^m monaftic^m  y^^^^' 
cuniascxp.  ndcrc  nomine  alt^^^riiiSj^^ 
concomitanteT  fempcr manct  cao 
hanc  do6trinam,aIias  vcram  »  ^"^^ 
EL  el  igi  o  fa-  n  o  t  iv  am* 


Mlxxvit 

abftmen- 
tut,&ie 
tunij. 


Jcnmid 
q,alrage 


ris  uti,non  camLii  cuiiiuiin.mwwaui.v4w-  . 

FVNDAMENTVM  Lll- 

T)e  Diemm  obfervantia,  quA  ttrtia  De- 

cahgi  Itge  pr£cepta. 

Acurdieru  difcrctio.-aliicnimruntdiesfcfti^alii^J^^j-j.^ 
ftmcci3cautjeiunii,aliincutri.  DiefeftoccJie.mura^_^^^. 
nulsa;dicabftinencixmccrdicucurcarncs;^:diei^^^^^^^ai^^^^^ 
Ecderiafticifcmelt.Hicu,cc^mcdimus.Collaciolc  ^.^.^r^^^ 

iricpht  Pcr abufum:  ac  hic ip(e  abulus ,  ui. tranfivit  in  ufum,^^^^^ 

«blcrvanpotcft.lncollacioncrccepcaciuanticas  eft  "^^^^*  .^joi^ 
quahcas  cric  iuxta  mores  in  fingulii  Provmciis  praf  fcTipco^.  .^^^^ 
quadraeeliaialiaruntriizidiorain  qualitatc,inquant  tace  ^^^^^j^ 
ori  PrxccrlciuniaEcclcfiafticadacurjc:umareguIaria,qu^  3^ 
{in^ulivRebeionibusdivcrfa,&:circaciborumqualvcacemoc^^^^ 
ricrccmcaIia:qualiaaLegibusfingalarumRcligioRumpi^^jJ,ftis 


""'«m 


"fifiiv,. 
""•nu. 


FVNDAMENTALIS. 


IN  fcflis  ufum  laudo ,  &aburum  con- 
^'lenino.  Nondcbcnt  cflcfolcmiita- 
f^snimismuity,nc  paupereshcbcten- 
Jor  otio,  &  rcrum  pcnuria  gr&ventur. 
Ponam  aliqua  ,  quae  conlidcrationc 
funtdi 


I. 


pRopono  cafumjqui  accidit  in  CiW- 
*  tatc  ccleberrima  &  opulcntiflima, 
^cn^ipc  inter  perfonas  mihi  optime  no- 
Le(5^orumcritdecircumftantiis 

^"gulisfententiam  ferrc, 
,  PrjlatusN.obtinuitaSummoPon- 
^^fice ,  ui  Sandi  N.  dics  in  illaCivitatc 
^^^^  fcftus.    Bullam  pracfcntat  ioci 
^pifcopo  ,  &  confcnfum  obtinct  vcl 
^Jftorc^uct.    Magiftratu  fa^cubri  in- 
^onfuhoTcdicitur  novafcllivitas,  &ad 
^cin  facrain  univcrfi  invitantur,fchc- 
hnprefTsE  anguhs  affiguntur  ,  -nc 
S^jspiam  poffit  ignorantia  excufari. 
^Qg^inturScnatores  ad  domum  Civi- 
^^ni,&oirini,jmnomincConfulaccc- 
dcvotum  &  doQum  Abbatcm.  Vc- 
*^^o>inquit,aCivitatc  miflTuSjUt  cxami- 
mcnfaspaupcrKm  6^  raechaiiico- 
Jum,  quasV.  P.  curavit  parari  pro  cra- 
-ino,    Q^j^s  mcnfas  ?  inquit  aUcr. 
^cnfas  ilUs,  aitConful  ,in  quibushi- 
*^jcs  cras  crunt  no-ftri  paupcrcs,  Vc- 
'^^^  Praciatus  Confuli :  p  xtcr  com- 
*^^ncm  meamcpc  ait  nuHa  paratur 
domo  ;  in  ilia  R.clig  ofi ,  in  hac 
?^^ici  aliquot  &  Pcritlulcns  V.  D.  fi  vc- 


lit 


>  fui 


'umcre  rcFedioncm  potcrimus, 
■'■go  infcrt  Conful  ,  quandoV.P.  & 
^^'Ihi  crunt  htlarcs.,crunt  noftri  pau- 
P^f^s  triftcs ;  quanc;©  voscdeiis  &  fu- 
Pcrbibctis,  iliifamc&fici  cruci.ibun- 
^^j"'  &i quando  voscantabitis,illi  plo- 
j^^^^i^t?  abfrt.  Autcras  omnibus  no- 
^,^"s  mcchanicis  paupcribusquc  d^bi- 
^  ^^^os  ,  aut  agcds  vcltrum  feUum 


497 

privatim.  Ncgat  cibos  Antiftcs  :  & 
Conful  cccc  vcltram  dcvotionem  in- 
clamat  :  eccc  qualitcr  Pontificcm  & 
Romanos  Eallitis  ,  dc  cum  agitur  dc 
pauperum  fubfidio  ,  burfamclauditis. 
Diploma  fubrcptitium  pronuncio,  & 
fuiffe  expcditum  ab  hominibus  malc 
informatis.  Ha:c  vocifcrans  iracun- 
dus  cgreditur  mittitque  famulos,qui 
fchedas  aifixas  angulis  laccrcnt ,  curat- 
quc  prodamari  gprxconcfequcntcm 
dicm  fcdum  non  clTe,  dcbcrcq ;  omnes 
mechanicos  fc  continere  in  oificinis, 
&  operari  fub  posna  ccntum  aureo- 
rum ,  foivcndorum  in  cutc  ab  illo,  qui 
non  habcat  in  a:rc,  Territi  a  Magi- 
ftratu  manfcrunt  mcchanici  &  civcs 
domi ,  ctiain  nobiies ,  ctiam  plcriquc 
alii.  Rari  aut  nulli  ad  illud  tcmplum 
vcncruntilladie,&annisfcquentibus 
illc  Praelatus  nihil  amplius  dc  fclUob- 
fervantiacogitavit, 

Iftc  fuit  cafus-,  quid  Romani  fint 
nobis diduri  pra? vidco ,  fcd  vtllem  et- 
iam  audirc  Doflorcs  Hifpanos  & 
G^illos. 

MUlta  olim  vidi  in  Bclgio  ob  ^^'uLXXiXy. 
ftorum  nimiam  multitudinem 
fada,qu2  finc  lachrimis  recenferi  non 
polfcnt.  Sumpfi  calamum  &  gcnera- 
lia  aliqua  motiva  aliquibus  amicis, 
agcntibus  Roma:  propofui,  oravic|uc 
ut  dignarcntur  Urbanum  VIU.  infor- 
marc,  Unius  cpiilol^  copiam  a-d- 
jungo. 

Non  pauca futit,  lHufih/imcrr^ful,  <]tu 
Sandiftnm  Dominus  nojhr  fctrc  ommno 
deheret,qua  haberent  r^medtum  procul  du- 
luh  yfivel femelejfetaltquis  qui ftncere  nar^ 
raret.  rroponam  aitqutd ;  &fwieamonitio 
videaturgratafuiff€,pluraoltmfuggtram, 
ut  faltm  ionjiifnttx  mex  cjr  tuo  mandato 
Krr  fitU- 


49« 


THEOLOGIA 


fatufaciam.  A  folennitatibui  igiturexor- 
dtum  fumam/&fincereproferamqmdob' 
fervaverim.  Vtdeo  Mecbanicos  in  Belgw  Vi- 
ros,  abutt  Ecclefu  clewentia,  autab  hptfco- 
l^imium  pis affligi ,  aut fi  mavclis perdi.  In  ditionibits 
THulta  funt  Kegt  fubjeltis  ,  prxter  Domimcas ,  &  fole- 
apudBeU  mnes  B.V.Apofloiorum  & altorum  C(slitu7n 
gasfefia,  dtes,funt  Ctvitattm  dcdicationes,victoriA- 
rumfefiiVA  commsmorattones,  &  tpf<c  tam 
frequentes  ut  maguam  anni  partem  eccu- 
pent :  inBatavtcii  vero  Drater  Dominicam 
nuUa  fefiivttas.  Cum  Jtnt  tgitur  H<cretic£ 
&  Catholica  Civitates  confincs  ,  hoc  fin- 
gulisdiebus  videoybocexperior ;  Hiferi  ho- 
mines  ,  qui  uxore  &  familia  gravantur^ 
quatuor  dtebus  vtclum  pro  fcptcm  lucran 
non  poffunt  ,  ideoqne  tn  rebcUcs  ctvitates 
fuffugiunt ,  ut  tbi  plus  lucrantes ,  commo" 
dtiis  viclitent  aut  opulenttus.  Ex  hacfttga 
quatuor  maU  enuntur  necejfarto  ;prtmum 
'Regem  Catboltcum  vafallosperdere :  fectm' 
dum  crefcere  ho/lium  numerum  ;  tertium 
bofies  ipfos  ditefcere  ,  transfugarum  entm 
nobu  manufa^a  venduntur ,  &  nofira  pe- 
cunia  nobis  transvehitur  tn  Bataviam  tit 
(ontra  nos  &EccIefiam  Catholicam  mtli- 
tet ;  quartum  eosy  utpoteprofugos^fub  ini- 
rittm  folennttatum  ntimcrum  detcfiart, 
mox faniiorum  cttltum  trrtdere,  &  tandem 
in  Calviniantfmum  iabi» 

Cum  igitur  ha  jaiturt  valde  frequentes 
fintypetitur quid debeant prudcntes  in  ta- 
itbus  mifenis  CQnfiitutoconfulere?  Vttabo 
ret  etiam  dtebusftfiis  yft  confulam ,  rcfpon- 
debtt fe  fecreto  &  tmputic  hoc  non pofit  ma- 
xtme  ciim  debeat  pterumque  tn  domibus  dt- 
vitum  operari  ,  qttt  hoc  ncn  permittent. 
irgo  vtdctur  ad fupremum  EcciefiA  tribu- 
nai  recurrendum ,  petendumque ,  ut  decia- 
ret  omnes  tUos  qut  a^tiaiiter  non  haleant 
pecuntas  fuffictentes  ut  vtctttentypofiie  dtebus 
fefiis  operari. 

Dominatio  Vefira  utatur  hoc  cenfiio^uti 


voiuerit  ,ego  tamen fine  lacrjmis  videre  no* 
poffumfefitvitatum  numero ,  homuncioneSi 
aitas  bcnos  Cathoiicos ,  ad  rebeUiCficm  ^ 
Calvinifmum  quoridie  abtgi  ;  & fi  p^^P^'^ 
rer.iedium  aitquod  ponere  ,  credcreni 
peccaturum  effegraviter^fi  nunicrumfijr' 
rumuonminuerem.  Vaie.  '  . 

£rat  prudcns 
bus  hanc  rem  admonitus  paucisnicn' 
libus  poft  Diploma  cdidit,  in  q"0  ^'^' 
quas  folcnnitatcs  abftulit.    FuifTct  a 
omnibus  rcccptum  ,  nifi  duo  cfl^^lJl 
quxobcne  vidercntur.  Altcrum  to^'^ 
fcfU  quar  populi  dcvotio  f 
prajcipuai  NamBruxellismukuin  3"'  fa^P^ 
laborarc  debui,  ut  Hifpanoruni  con^  ^^^^^^^ 
fcicntias  turbatas ,  aut  ctiam  irrita|3S  ^^^^^^^ 
fedarcm.    Habcthxc  gcns^.crga^^'^'/^^^^^^,. 
riatiam  Conceptioncm  dcvotio"^'" 
innaiam ^ncc pacifice audirc  volcD^ 
cxpungi  tantam  feftivitatem.Alte''"'^ 
addi  nova  fcftj ,  non  cnim  vidcbant 
paupercs  juvari  hoc  diplomatc  :  * 
cnim  mcra  fcftorum  comniut3ti<|,» 
qusecflrcabfjtiodcberet..  Scdquop°  ' 
fct  mo.fo&fan6orum  cultui^^^p^" 
pcrum  fatis{icri  folamini }  ^^^P^'^^ 
bitEplftoIafubfcqucnsquam  fubiti^"*' 
tcmpusfcripr?^  rjffjiJ-^^^ 

CaitdeOyVtrlUttfirifitmejibipcrffi^ll^^^^ 
effe  ntmium  feftorum  numerum'Rc¥[.n^ 
nocere  Chrifttana :  fed  quia  ab  eoy  ^^^' 
gtuivit  morbum,  medicinam  re^jtof^^* 
fi>ondeo  Si  a  SanctffiimoDonitno  ^^"f^^jg*^ 
ficforedilpofitur.utn  Caiendarium.  ^Za^f; 
rarem  omnes  &  folos  dtes  domtnicoi pj 
effe',&vixaitos.  Sedqutddefan^orufnc^^^  ^^fcb^ 
tu  agendum  ?  Ediferam.  neitnquer^^^      ^/,^  ct^ 
tivttatU ,  Pafcljatis ,  Afccnfionis ,  P^"^  .  befr'^ 
fies,&Sana.pm^TxtnttatUdtes.un^^^^^^^ 

cent;  non  entm  veUcm  mcbihumpr  te^^^\.ft 
reguiofalterare.  Confervarem  Ql^jL.  le^%^ 
fimaks  Dmtntcas ,  &per  reitqtuts  dij^^^^  ^ntrfi  • 


PVNDAMENTALIS.  499 

^fftrcm  Apojlolos ,  Evangeliftof ,  &  alios  0-  altero  mohiit :  quod  tamen  haheret  fxum 
^^fies  Sanitos  quorum  dies  ohfervamus.  Vte-  ordintm folennitatum*  Idcam  utriusquc 
^er  igtt dupltci  Calendario :  Mtero  fxo,  pono. 


CALENDARIU 

DOMINICALE,  ET  SAN- 
CTORALE. 

^MNIA  FESTA  MOBILIA 

CONTINENS. 

^ominica  Scptuagcfim.T.  [Fictdeilla 

^fficium  prout  inBrevtario'] 
l^^^^im^^iScxageftmd:. 
^^oiiiinica  QtanqttaQefimA, 


M 


^^^^  IV.  poH  hanc  ipfam  i:o7mntcam 

!^o«iiiiical.  Ouadrageftmx. 
|^oi^iinicaII.l?e;;;;«//?er^. 
f^^"^imc.lll.  OculL 
l^omuiicalv.i^Mrf. 
i:JominrcaV.P4//ow/f. 
f|omiiiicaVLK4;;wr//w. 
^ominica  V{\:VASCllA.[T)ies  fequentes 
'^^Kfujnfefiiyt/edlicct  feria  fectmda  & 
^^^''naUlorare.] 

^^^jnica  L  poli  ^afcha  CJuafimodo 

'^^"^iuicaU 
J?o«^inicillI. 
i^^^niinicalV. 
t^^l^inicaV. 

^"■'^  V.  pondomwicam  V.  ASCimTO 

^^«iinicaVr. 

^iT^inicaVlI.  rFNTEC05TE5. 

P^^^^ur  una  die ,  c>  Terta  fecunda  &  tcr- 
^.^^'^opeKinttirmcchama.'] 

^«iiinica  VIII.  SANCTISSIMA  TR/- 
p  ^^iTAS. 

V.  poft  DominicamyHl  SOLEN- 
CORPORIS  CHRISTI. 

'^^inicalX.  s.MARIA.  Vrtmale^iofit 

**^^^feption€/ecunda  denativitate,&c. 


ita  ut  per  omnes  leiiiones  vita  angelo" 
rum  Reginx  dijlrthuatur. 
Dominica  X.  OUms  SANCTI.  Offi^ 
cium  qtfod  4ttamnum  hahetur  poteH 
legi. 

f  cria  li.poilhancipfitmDomimcam  com- 
menrKorado  omnium  iiciciiam  dc- 
fundorum. 
Dominica  XI.  OMNES  ANGELT.  Prtma. 
lcdto  fit  de  Angelis  y  fecunda  deArchan- 
gelis,  &c.  ita  ut  in ftngulis  agatur  de ftn- 
gulischoris. 
Dominica  XII.  OMNES  APOSTOLL 
iQuia  apud  Bencdtdinos ,  &  Ctflertten-. 
fesjtmt  duodectm  ie^iones  ,finguU  fin- 
gulispoterunt  corrcjpondere.  Verum  in 
efficio  Romano  debehunt  him  tn  altquihus 
.lecltunihits  celebrari^ut  omnitim  comme- 
moratto  fiar.] 
Dominica  XIII.  OMNES  EVANGEIU 
STjE.  [In primo  Nodurno  erunt  lehto  - 
nes  de  duohtu  &  de -aliis  duohus  in  fi- 
iundo.] 

Dominica  XIV.  0MNE5  MARTTKES. 
DominicaXV.  VMNES  SANCTI PON- 
IIFICES, 

Domini-ca  XVI.  OMNES  SANCTI  DO- 
CTORE5. 

DominicaXVII.  OMNES  SANCTI 

CONFESSORES. 
Dominica  XVIII.  0MNE5  SANCTjE 

riRGINES  ET  VmVJE. 
DominicaXIX,TR^A'^FIGFK;4r/0 

DOMINL 
DominicaXX.  s.CRVX, 

Rrr  i  Do- 


500  T  H  E  O 

Domlnica  XXK  SANCTVS  Hl- 
CIlAEL. 

Dominica  XXIT.  SA-NCJVS  lOACHU 

MVS  &  S.ASNA. 
Domini^a  XXlil.  S.JOANNBS  BA- 

PUSTA, 

DominicaXXlV,  S^PETKVS  &  PAV- 
LVS. 

Dominica  XXV,  SAtJCII  INFANTES 

I^NOCENrES. 
Do  m  i  n  i  c  a  XXVI.  S.  STEPHA NVS. 
Dominic:^ XXVII.  S.LAVRENTIVS. 
DomirHCa  XXVIII,  S.  AVGVSTINVS.. 
DominicaXXiX.  S.  BENEDICTVS. 
DominicaXXX  S.BERNARDVS. 
DominicaXXXI.  S.NORBERTVS. 
DominicaXXXX  S.ERANCISCVS  DE 

ASSIS. 

Dominica  XXXIII.  S.FRANCJSCVS^DE 
PAVLA. 

Dominica  XXXIV.  S.  THERESIA^ 

DominicaXXXV.  S.ICNATIVS. 

Dominica  XXX V^I.  Sanctus  N.RcligiO' 
nisN,Eundator  [finguU  ReU^iones,^u<€ 
nondutn  habuerunt  fui  Eundatoris  Fe- 
ftum  hoc  tlium  di& celebreuT^^  ^  quem  ro- 
luerint Jxculares.^ 

Dominica XXXVII.  DEDICATIO  EC- 
CLESIjE. 

Do^ninica  XXXVIII*  Patrontu  ali(^ii, 

F  £  S  T  A    I M  M  O- 
BiriA. 

TdntummoSin  hoc  novo  CaUndari» 
erunthAC 

DcccmbrisXXV.  NATIVITAS  DCHl- 
m  NOSTRI  lESV  CHRISfh 

]gnu:iniV\.EPlPHANtA. 

Dominica  potl  Epiphaniam  [/t  intcr 
Domimcam  XXXVHI  po^pa/chajn  qua 
fecundi  Patroni  ef{ foiemnitas,altqua  vel 
aliqua  interfntDominica,  hujusDomi- 
tmapopEpiphmm  officim  r^citatur] 


L  o  G  I  A 

Retincre  potenmm  Calendarium  (6^ 
mune  &  diflinguendo  tnter  NativttA' 


tcm  o^F^fiiVitatem  hanc  peterimui 


dte^ 


Pom inica  &  illam  Die  currente  fint 
lenmtate  cskbrare, 
H<ec  esi  Uluftrtpmt  Vir  Calendarii  1»^^^ 
juxta  quam  &  cultui  San^lerumfiti^r^' 
&lucrandi  panem  fuum  quottdianuvt  T^^^^^^^i 
linquitur  tempus  Mcchanicis.Plert^  ex  tfP  ^ 
fimt ftupidi,  &  inajoriscommoduatm,ij^y  ^^^^^^j^^^ 
noris  fidem  &Reltgione?)i.  faciunt :  UTiaeJ  /^^^^ 
feftoruw  pluralitjss  fit  eis  incommoda»  ^«f  ' 
lent  Lutherani  aut  Calv.inifta  ejfe ,  ^^^^ 
hancperpetitncommodttatem.  f.^ft^^'^' 
Sedtnquies  :  etiam  Heterodoxif^^' .^yj^at^'- 
Domintcas  habentfefttvosdleSy  in^^'^'^^^  fM 
•pcre  racat.  Reftondeo  hoc  tpfimf^li^^^JI^J 
mi.fi  ut  Regula  Gencralufumatur:r^^ff^^'^\^ 
rettcimultiprater  merasDomtntc^snuli^  ^ 
dtemfeftitm  habentAnPalattnatu  o^^^'^ 
tur  dtcs  lovisyfed  ob  aliamrattonem ,  ^f^^ 
addo,  Defecerat  a fide  iUa  Provincid,  &  ^^" 
tum  ftilennm  detraxerat  ownibtts  f"^ 
jfijferatque  ut fex  dtebus  Uechanittfi^^^ 
feptimantsLiborarent.Grattfttmumff^'^^^^^ 
cretum heris,  qui  gravabanturproU,^ 
ftderabant  majoremlucrandtaliqiii^  ^^  ■ 
modttatem,grattfiimum  futt  etiant  ^^^^'^^^ 
operabantur  prodenario  dtttrno  {II'JP'  ^ 
jornaL)  qma  iaborando  diebusfirigf*^''^,^  ^^ 
infeptimana  lucrabuntur,  ^^f^j^^^^ 
prototo  annoconvenerant,  d^tdeml^^ 
debebatyejfent-multafefta  velpaiu^ 
tjft, mumfuit :  &  multi  ex  ipfis  '^'f"^ ^*'  ^ 
ob  caufm  redterunt  ad  Eidm  ^^"'f^joi 
Vt  hoc cognovit Princepsju/if  ^ 
vit  fibi  vacarentfamult;  otiarenturqU^' 
ettampro fetpfis  Uborarcfiffivellent,^  jgjlti^ 
hac  dtes  FESTVM  COMIIIS  ^^»'"^^^^0^  ^'^^'1 
Stc  Vtr  cautus  omntbus  fitisficit,  ^^U^^^ 
fumulos^  ^rtfuah.rettcadefeatorteP^^^^ 
vit.  Ejus  extmpto  vellemfavere  ^^'"^^^^^ 
%umfamulis,eudem^ctvUtpoyM^^^^^^^ 
df ,  utfertts  quintis  d  meridtejajtent  r  J^j^ 


J*^i  vacare ,  cr*  altquod  apus  perficeye ,  quc4 
^dependenter  ab  hera  pojfoit  veiidere  vel 

Sic  tecum  difeurrere  placult ;  tu  cotifide- 
^^finguU,  propone  Sancitfitmo  Domino  no^ 
fi^o>&vivefelictbuiA?ims. 


FVNDAMENTALIS. 


^<ire^J  rjUim  multa&libcrc  cnarrantiirc 
^^''^ ^f.  ^^^'^jpodc , qus  fupcrioi cs reduccrc 
^tto,  "^S"<^unt  ad  praxim  I  Sic  ais  ipfc  ;  Et 
^^'tien,  ^^i^^^^^o,  anteGrcgQrianamrcForma- 
^H.      ^'onemCalcndarii'  eadem  di(fla,&  ta- 
*^fn  anno  i  ySz.rcformationem  hniXc 
jD£cclcfia  cvuigatam.  Admifcrunt  il- 
'^^iTi  OiTincsCathoIid  vd  FerCjtMnctfi 
^^iciic  non  pofTim  cur  fueritaCiav:o 
3b  aliis  tentata :  bcne  cnim  Ecclclia 
ica  poterat  vctcri  ilylogu- 
ernari;  at  in  cxpiinftionc  fcllot  fi  alia 
^**  ratio,miauiturcnim  (5UOtidiL&  mi- 
*"*ucturCuhoIicorum  numerus,  quo- 
^^uc  fellorum  numcrus  diminaatur^ 

A      e  D o m  1  n i c.r  rc m a n cb u n t  in ta- 

^iertt  Annc&ipfa? dcbercntetjam 

?  IJ  nondico ;  Icio  tamcn 

iiP  f.n^      i^^ilos  tl  c (1  d .  rar c . i p f.i s  ti ies  Do m i- 

*",|*^.^sa  mcridrc  cHc  hlKras,&c]uia  id 

Htl      '.^"'■lafle  vidvbitur  mirum  ,.pcro  ut 

^"^g^diumaudias.  [ELuftjcusfum,  a^t; 

^'•oiarc  manibus  lcio  ^orare  &  con- 

^^^P^ari  n«fcio.  HA-cdicsea  Douiini- 

Suri-exi  fci ,  &  jam'lullicicntcr 

^Swicvi.  Ivi  ad  Ecckfijm,dua«audi\  1 

'"^J»;  nuiYirum  foknnc  &  privatam  : 

^cionem  ctiam.  Lc^imeum  lofj- 
''um  .  »  ^  r  • 

p  **  •  «  orationes  (juas  icio  rcc:tavj» 

J^nfus furrj  &  ncfcio  quid  faciam  polt 
[^^jj^^dium .  Ibo  ad  \\  fpcras  ?  No  agun- 
abf?  ^^^^  »  ^  fi  aguntur  mcdia 
>4d  Hor5  ,  &  funt  dies  afiivi 

'^emag.nL  Vifitabovicinosr^  ifiur- 


501 

raurant ,  pejcrant ,  ludunt ,  potitanf, 
&incbriancujv  Erootiofusdomi?nc- 
quc  id  pctci  o ,  nc  c  proficiam  fi  fcccro, 
nam  oiium  cll  pulvinar  Diaboli.  Qiiid 
crgo rcmcdii  ?  iaborarc , operari.  Po~ 
ncrc  mcdia  dcbco  ut  libcrcr  cfficaci- 
tcr  abomni  pcccato  vitioquc,&  prx- 
tcr  mcchanicum  manuum  excrcitium 
nullumhabco.]  Sic  difcurrcntcm  ru- 
fticum  audivilt'.  Quid  rcfpondes? 
Difcurrit  prudenter,  vel  ru{lice?  quid 
dcbct ,  c|uid  potcft  in  tali  cafu  ^gidius 
faccrc  ? 


POfncrnm  calamum  i  fed  quia  nunc  MIXXXIII 
recipio  literab  ab  lIUjftriflimoDo- 
minoN.amico  optimo,c]ua?  prodeflc 
potcrunt,iIIum  rcfumo.  Valcdjxcrac 
mihi  Praga? ,  Tckcrnowitzium  (tivi- 
tas  ipfius  cft)  rcditurus;&  quia  Stir- 
imium(mcum  cft)non  multum  cxcft 
ab  itincrc  ,  oravi  ut  ad  mcam  Arccm 
ilijno(^cdivcrtcrct.  AdquicyitKu- 
maniflimus  Baro,  &dic  ahera  gratias 
&  Kas  1  nca?  fcrip.flr.  [  Par  no  faltar  Ruftici 
conniis  obh^ationcs ,  ne  epodido  dexar  de  fummasfo' 
ejcribir  ejtos  rtnglenies  agradectendo  el /ennitatcs 
bolpedajey  btientratamientOy  quemehiz^o  nonob/er- 
elMayoraldi'  ifiirfin ,  en  no>nbre  defuAmo.  vant. 
queriendo  a  la  manana  agradeccrU  al 
du  ho  Mayoral  el  tratanvento ,  4««  con fer 
di.t  de  San  VVtto ,  aiiia  ido  a  trabaxar  al 
campo  ,y  auttndb  pregunfado  a  fu  vtiugLry 
comdno guardaban  las fisfi,is,mereJpo)idi6, 
quefujasaiijof  por  elios  .guarctabait ficfiasy 
refiiban,  ayunaban,y  haetan  p^tutencia  ds 
fu4  peccados,(jrc.j  Qux  vcrba  quia  mihi 
placucrunt,  volo  latindrcddcrc,  ut  rcs 
fcriaE&^ravcslcvioribus  jurari  pofliur» 
r  luftriflirfjus  igitur  £)ominus  Baro 
fic  inquit  [  Ne  videar  obligationibtis 
mets  deefie  ,  fcrtbo  bas  paucas  itneaf,  ^ 
crgrattai  habeo  ob  humanitMem  ,  qud 
Rrr  3  Vomi- 


TH  E  O  L  O  G  I  A 


5C2 

Vowim  fui  nomtne  v:e  rr^fccius  excepit. 
Poftrtdic  matutino  tempore  voluitUi  vale- 
dieere ;  at  aberat.&Uhorabat  rurc^F.t  quia 
cratS.  VVitifolenmtas  ,rogavi  uxorem,  An 
non  ruftictftftos  Savciorum  obfervarentf 
It  illa  ,  Domini  mei  (nempe  Monachi 
M  o  II  fl  c  r  r  a  t  e  n  (ei>)fcfta  obfcrvant  pro  no- 
bis ;  orant  pro  nohis ;  jejunant &agunt  pa- 
nitentiam pro  noiis:  &c,]  Sic  anus  illa 
dccr.pita  &  hypochondriaca  omncs 
Eccltliafticasoblcrvaiitias  in  humcros 
fuoruin  Dominorum  cxonerans  :  ut 
vtl  ip?a  tcftc  cfTct  verum  illud  Poctae 
junions :  Plebs ,  dtim  pro  populopresbyter 
cratyarat.  Et  quidem  cgo  jam  fcicbam 
riifticos  non  jcjunarc,  raro  orarcjfcd 
putabam  Gltcm  fcfta  cotcre  vcl  in-vi- 
tos:  audio  tamen  hfc  coli Prr.<;x, fcd 
cxtra  mocnia ,  vcl  in  S.Witi  dic  (Bohc- 
morumPatronusiIlcefl)ruiticosopc- 
Cur  crgo  multiplicantur  felb. 


mia?  Nam  fi  nativitatisjurcrufliciy'- 
vcrcfuisdominis  tcncantur,&:  totdie- 
busopcrari  pro  domino :  fiunadiccu- 
ia,qu2ciilisrclinquitur,firclinquiti"', 
a  Pa  rrocho  fcfti  va  dicatur ;  illi  Dco,ne 
dicamampliuSjVovcbuntParrochunij^^  /^f/. 
ncc induci  potcrunt ,  ut  fua ncglig^n^»/ 
famepcrcant,&  dicm  obfervent.  An- 
ncDomini  aiitcr  funtproccfTuri?  ^j^" 
fpondcnt  rufticos  cffe  fua  mancipi^i 
(&  vcrc  in  Bohcmiaillimanctpia  funO 
&iicmini  iirjuriam  infcrrc,  qui  fup 
re  utitur  ?  Si  pctatur ,  undc  viduri  ^'"^ 
ruflicijfi  fefta  obfcrvcnt  ?  Ipfi  viclcrinr» 
inquiunt.  Si ahquisDominusclcmcn- 
tior  cflevclic.omncs  cxtcri  indaiTiai'^' 
rem  cfte  mngnje  confcqucntisE&-'^'^^'^''. 
dalij&dcbcrejuramanu tcneri.  Of^^^ 
ergo  nifu  allahrandum,  utT.cclefi^^^' 
ftorum  numcrum  digncturali» 
quandominucre. 


MLXXXIV. 

D  v  nt  offi- 
cUleilio, 


rarr. 

finon  fcrvantur  :S<:prircipue  inJBohc- 

FUNDAMENTUM  LIII. 

OjficioDivmo^  quodpotesl  ad  tertium pr^' 
ceftum  reduci. 

Rastcr  miframjejuniumque  ctiam  colunturdicsHora- 
rutn  Canonicarum  leclione :  at  hx  fingiilis  diebus  o^' 
bent  legijfed non  abomnibus.  Scd  a quibus  ?  ^^^^ij,  ^i'^^^'"'^'' 
byteris,DiaconiSj  &:  Subdiaconi^.  Moniales  &:  ^^^^'"'jr 
giofi  Juniorcs  jure  Prui-'effionis  choro  (icut  aliis  communit2tJS_^ 
dibus  cenebunturadiifler-c  :  non  tamenprivatimrecitare. 
fcras  eos non  tcneii ,  quidquid dc  confequenri  (jt ,  confequenti  JJ'^^^^//^'' 
negabo;  quia  in  Ordine  S.  Francilci  tenentur  jureRegul^J  '^^^  ^^^? 
aliis  jure  Prscccpti  ipccialis»aut  fbrte  pra^fcripta:  confuetudinis  P 
tcrunt.  Umuscujusquc  eritfui  Ordinis  mores  examinarc. 


XV. 


^4. 


FVNDAiMENTALIS.  503 

iiim  Divinum  praecipua  cft    dnm  grnvis  aliqua  &  diuturna  finitd 

grmtoccupatio  ,qu£absque  offenfioncaio- 
runi  pratirmittt  non  potefi  ,  aut  m  aliud 
tcnipm  cojnmode  differri.juflam  excufitto- 
nem  affcrat  recitandi  ojjicium  Divwhm : 
fecusvero&c.  Ecce  og  t  dcoccupatio- 
nc  diuturna  ,  ecce  excuCit  a  Kdi«nc, 
cccc  forniidinc  cjrcc  dum  rc(o'vit, 
fuamquc  docct  cfTc  fcitam.  cooftan- 
tcmquc  oninium  Scholafticorum  lln- 
tcmiam.  Hmc  fic  difcurro.  Fuit  Pc- P^''^^*» 
rcz  Dodor  Salmanticenfr,  &  vir  fum-  qifalis !' 
mxlitcraturar :  crgoomncsquosicgit, 
A  Pfirmative  rcfponilet  Caramucl,  omnesSalmanticc.ifcsDodtorcsquos 


j^RcIigioforum  obligatio,  tk  idco 
Authoribus  phirima  dc  illo  fcripta 
Qictaquc.    Egoilla  rifumam,qu»  vi- 
oeo  placuiUc  aut  difplicuilfe  meo 

I. 

cim  quo  con- 
Jb^€re  non  pojjit  Horarum  Canoni- 
^^rum  leiiiOiCXcufetttr  ab  earum 
recitattonef 


i^quitDiana^^rr.^.fyrfJ^.ii.rf/oAi. 
ftatim  Caramuclcm  citat  Trui- 
^"^"  >  cjui  ait  ohligatum  ad  recitandvim 
^^^mm  Officium ,  Hon poffe  voluntartefu^ 
^^^/^iud  minus  officium-vc .cttjus  exe- 
^^(Offipofibiiis  fit  y  cum  recitdtione 
^^^um,  modo  non  adfit  neceftt^ts  tUittsfu- 
^^^^ndt.  Addit  Machadum  Baflsum, 
^iH'tam,01iveriumIionart  um,.t]ui 
^T-i"ntur  fc  ntcnciam  Suarii,.cx  qui- 
^  ^j^ncludicOfhciumrarius  incom- 

polr  '  ^'"^  ^^^^'^  lL>^w\m  lct^ionc 
^j.^.^' T^"<icin  ajAnitii,at  nonillud  cui 
jjjpJP^'*'^  addcxa  fit  talis  occiip.  t^o, 
^^'T^cjalisratJoCharitatisal.udfua- 
te  \  *  ^^'^'^'^^^liquis  dchct  Icgc- 
bii y^^? I i t i o n  e ,  u t  j  j  u n t ,  &  i  n  c a(i- 


'^s  (imilibus  cxciifitur  aLcctio- 
^^'iiumiB'.>naitJo,&:Caftro  Pa- 


J):  ^  ^"^'cfcnteMtiajqii  mCarjmueli 
niu  v  >  »icc  mala  nec  Cara- 

^tf  ^j^^^*^    Poirononcft  mala,  quia 
^'^'htur  ab  Antonio  P.rezio  viro 


tio,^      '  o  &  dodifTimo  in  Expofi 

'^««^.T  capl^o, 
nicftl  '^"*"^^'f^vit  CaramucI,/;;Co?/; 
*^cnT"^"'  fecunda  »«»/.1448; 

^riJ^'  ^^'^^  <jrto/;y?4«i  apiidomnes  efi 
"^^^holaflicorum  dtcentium ,  quod 


aadi-vit ,  crant  hujus  fentcnrix  ;  al  as 
cnim  infcite  diccrct,  cam  eflc  fcitam 
opiniaiiciii  &  apud  univ^rfos  conftan- 
tcm.  His  prxhbatis  adincntcm  Cara~ 
m  uclis  vcniamus.. 

Dico  piimo  ad  mentcm  C'arami?e- 
fsjCifum,  qui  proponitur,  cflcimpof- 
fibilcm:  nam  num.  1440.  ponit  h  11  nc 
t  i  t u  I  u  m.  Modtisfaalis fatisfaciendi  officio, . 
etiam  cum  negotia  funtgravia»  &  in  hne 
P-rdgraphi :  Ecce  modtm  quo  Qanonuo 
officto fatisfactesfine  dtffsndts  temports,  qui 
ftudns  vacas  aiit  ncgottis  obrueris.  Fo  to 
c.  go  ccslo  abeft  ab  admiffionc  hypo- 
ihciis  ,  qu^e  ncgotiorum  &  Ic<flionis  ' 
incompofljbjhtatcniiupponit,qui  di- 
cit  eflc  facilc  fatiifaccre officio diwoo,. 
ctiam  cum  ncgotiisobruimur. 

Scd  quid  ii  admittjtur  hypothcfi.s?  mlxxxvi.. 
M.  acbiinus  in  mera  Tpcculationc  ;ni- 
fiilquc  dictnuis,  quod  fit  prdd^icum: 
nain  fi  hypotheiis  impo(Iibiii.j  tit', 
quidquidcxillafequjtur,  nonpradu 
cuni,  fcd  purc-fpceulativum  cft.  Et 
quidcm  non  a.imil.va,  fed  condonata 
hypothcfi  W//W.1436  c.  fic  rclolvitCa- 
r  a  m  u  v  I .  Dc  bahitiiaiibtis  ( occupationibus) 
major  eU  difficultas,  3 1 1 ,  quia  :lia  vix  tant^. 
utdefit  recitandt  lociis.  (uota  liiud  rtxiic 
intcriariiis  poflccontingcrc,ut  tanc* 

finr». 


504 


T  H  E  O 


fin»-,  qiix excufaredlcantur.)  Verum  in 
his  h£C  mthi  ReguU.  Confidero  laborem  mi- 
nimum,  qui  esl fujjiciens  excufare  a jejutii^, 
&  quo  alm  minor  a  jejunio  excujare  non 
poteH ;  hunc  vocemus  laborem  A.  Hw pofitis 
dico :  [lUe  cujus  occupationes  tam  incom' 
patibiles funt.cum  iekioneHorarum,quam 
iaberA.  cum jejunio,  non  tenetur  iegere.'] 
Conjlat evtdenter apari,  Etnum.  1437- 
explicans  occupat-onum  qualitatcm, 
ait  Caramucl  ^eas  debereejfeexofficio ;  ut 
fervire  Rcipublic£ ,  cum  poteU  &  quantum 
po:eH\unicutque  favere  proxtjno  graviter 
pcrtclitantt.  His  pofitispeicipere  ne- 
/  cjuco,in  quoAuihorcs,quoi  Dianaai- 

legat  contia,  diifcrant  a  Caramudc, 
njliin  hoc  tantum  quod  ipfi  admitteri- 
tcs  hypoih^(in  rcrpondcaiit  pi  adicc; 
&Caraauiclncgando  iliam,rpcculati- 
vc  :  rcfponfio  cn-m  eil  cadcm  ;  nam 
Caratnucl  i»git  dc  folis  occupationi- 
bus,qUvV  cx  officio,hoccil  cx  juflitia 
aut  charitaic  obligant  ;  &  cxtcri  di- 
cunc ,  non  poflfe  admitti  oHicium  in- 
compoliuim  cum  Horarum  lcdione 
nifi  Jpeciaiis  ratio  Charitatis  (ftridior 
Charitatc  cil  Juftitia)  aiiudfuadeat. 
MLxxxvii  Jcjunium  cum  Horarum  icdionc 
Dejejunio.  conncxuit  Caramucl  ,  &  ut  quafllio- 
ncmmodo  mcliias  cxaminit  inquirit, 
An  quispofit  ultro  admttterc  officium ,  quod 
tum  jejunio  Ecciefiajlico  Jiare  nonpojut? 
An  non  I  ruUcnth  tenerctur  confc- 
qucnter  diccrc  obiigatum  adjejunandum 
non  pojfe  voluntaue  fufcipere  munus  offi- 
cium-vc  cujiu  exequutio  incompoftbtlis  ftt 
cu?n  jejunto,  nam  tmplicite  vult  violatio.- 
vcmjejunti,modo  non  adfitgravis  necejsit  as 
tUnd fufciptendi  i  An  non  idem  diccre 
ic  ietur  Diana  ,  qui  cjusdcm  doclri- 
nam  &  rationcm  admittit  ?  Tcncrc(ur 
omnino  ,  aut  difparitattm  afTignarc. 
Etfihoc  dicerct,dcberct  confequcn- 
;^ci-  affcfwrc,  ncir.iacm  po{fc  voluntaric 


L  o  G  I A 

&  (ine  gravi  nccc(litatc  cfTc  futorcnii 
Sartoccm,Barbitonforem,Pr2;dicato- 

rem,&c.  nam  horum  ofHciorum  att^ 
muncrum  labor  ccnfetur  a  multis  m- 
compofnbilis  cum  Je  junio ,  &  hanc  00 
caufam  cxcufantur  a  plurimis.  E^."^ 
dirc<9-ius  argumcntcmur  contra  D'** 
nam ,  [citd  i.part.  tra^.^.  refoi.^-  Folio- 
res,  Scnarios,  &  iimiies  ajejunio»"^^ 
folum  dicbus  quibus  laboranc  :  ^oj' 
demque  refoi.  11.  etiamli  ex  mercca 
concioncntur,  &ai40J  aliislocis  cxc^- 
fat]  pronuncio  cum  ad  hocTrilcmi"* 
tcneri ,  nimirum  vei aifercrc  ncir/in^ 
poifcFoflroris,Scrrarii&c.  aut  eti^ 
Concionatoris  officium , incoinpo» 
'  bile  cumjcjunio  voluntaric  admit^^" 
re  :  Vf/omncm  poOc  Munus  incon^' 
poflihilc  cum  Horarum  Icdiouc  »  ^ 
oflcndcrc  privilcgimn ,  quofulti^*  P 
tcIHnconfcqucntcrioqui. 

Porro  ratio  adducta in contrarJ"' 
non  urgct :  &  (i  urgerct,  xquc  "^n^'^ 
injcjunio  &Horarum  Icdionc:  "'^ 
enim  Pofitionem  ,  Oui  admitttt  ^^^^^ 
incompopbtie  cttm  IJorartmt  ledionc  * 
lejunto  tmpitctte  vult  omifionem  {^^fj^- 
&jejunit'i  diitinguo :  implicitc  (' 
cxpreiseii  vclis;quid  tndc?)  vuli^'^^^, 
iioncm  lcdionis  obligarorije  >  • 
non  obligaroria:,  concedo.        7  ^ 
dcm  ,  li  ratio  ilia  convinccrct , 
probarct  ncmincm  polTc  petcre  > 
admittcrc  voti  difpcniationcnj 

'  .      •  ^  tiYp  10' 
commutationcm  ,  quia  ctiam  ni 


plicite  aut  exprclsc  vcllct  om' 
adum  ad  qucm  tcncbatur  cx  V 
Quamobrcni  diccndum  cli ,  ^''/'^  -^, 

itterc; 


junium  non  obiigatorimr»  orru  * 
&aliud  ciivcrfum  omnino,  vclic  0 
terc  Ic<flroncm  aut  jcjunium  ^^^^p^ 
icgcrc  aut  jcjuuare  tcncmur.  j^^a 
ipiamDilbnaioncmmcdocu^tt^^^^^, 


FVNDAMENTALIS. 


50$ 


I 


'^'P^i^t^traR.  ^.rcfoK^i.  aitcnim.  Alitul 
qtudem  e^l  deftderare  altquem  frangere 
P^^ccptum ,  quando  eil  obltgattOy  &  altud 
^cftderare  fe  reddt  tmpotcJitcm  ad  prace- 
P^um ;  hocentm  nihtle^ialtud,  quam  optare 
'^cufattonem praceptt,  quam  licet  quis  tn- 
^(ndat  vta  illtcitaj  non  operatur  adverfus 
f^ie  praceptum,  cum  non  deftderet  illud  tn- 
fringere  quando  ohligat ,  fed  modum  quo 
'fon obligerquicrat.  Hxc  dixi,quia  video 
"^"ita  dici  a  nonnullis,  qux  fcorfim 
Pwlchra  ,  ^  tamcn  fimul  componi  & 
coharcrc  non  poffunt :  ncc  exiftimo 
^^nc philofophari, quidodrinac  con- 
noncurat. 

il. 

dicendum fityqutindo  Ecckjid- 
fticHi  kgere  tenetur  ex 
lufiitia, 

QUando  3git  dc  Officio  Divino 
dramucl,agit  dcRcligiofis,quos 
putat  raiionc  ftatus  ad  illud  tcncri 
J  ^fti  tia ;  nam  ut  oftciidit  /«  Commen.. 
^^^n  tn  Regul.s.BenediSl.mim.^^o.  non 
^'^^'gantur  jurc  fuftcntatioiiis;  At  quia 
^Uthorcs  (^uos  citatDiana  gcncraliiis 
°^*^^ntur ,  &  funt  mulf.  facularcsSa- 
«erdotcs(fottc  &  aliqui  Rcligiofi,cx 
^^ntraau  fpcciali)  qui  cx  juUitia  tc- 
^^"^Mpuiarationcbciuiicii&c.)pla- 
nanc  quxflioncm  adjungcrc  ,  ad 
Offi^^  ^c^Jpondco  non  polTc  admiiti 
li    -l"^  incomp-.tibilc  cum  obliga- 
^»Onibus,aJquasaliquiscxjuftitiatc- 
ten^fi  •  ^''"ccllCapcllanum,quiob 
^"<^'«rn,pribcndam  &c.  tcnctur 
q^,^  5 ^.^c aut  Canonicas horas  rccitarc 
pati^^^^^*  non  poflc  admittcrc  occu- 
^otti^'^^"^  aut  officium  aliquod  in^ 
cha  *•  omni  cnim  gratiar  aut 

"^atidcbctjuftitixobligatioantc- 


poni.  Quod  ipfum  cxemplo  clari{rmio//^4A//>r/- 
oitcndo.  Nam  Fabcr  tignarius,  qui ponenda. 
tccum  padus  pro  domo  crigcnda  & 
pecuniam  rc^cpit,tencbitur  tibi  fcrvi- 
rc  ex  Juftitia  ,  ncc  potcrit  acccptarc 
ofScium,  quod  impcdimentum  infc- 
lat ,  &  fit  in  causa ,  nc  tibi  fatisfaccre 
poffit. 

iir. 

jin  altquls  ,  ut  fugiat  olUgationem 
legendtHoras  Canonicas  foffit  qu^- 
rere  &  ultro  ^Jfumere  occupationemi 
qiu  incompatibilisfit  cum  k^io- 
fteCanontcL 

Dlanancgaiivtf  rcfpondebat  vi- j^^xxxix, 
dimus  ;  qui  cnim  acccptarc  non 
•qucit  talc  oilicium ,  non  potcrit  pctcrc 
folicitarc:  at  nunc  dico  debcre  illum 
Jiut  inconfequenterloqui,aut  rcfpon- 
derc  aifirmative:  &  ollendo.  VArte  i. 
tra^.^.refoLi^,  inquirit,  ANaltquii,ut 
cffugiat  ohltgattonem;prAccpti  popt  trans- 
ire  adaliumlocum  propinquum,utnon  je- 
jttnet  y  fi  jcjtiv.etur  in  ftio?  &  rcfpondct 
afferentcm  fententiam  cffe  tutam  in 
praxi&  probabilcm.  Notoillud  tit  & 
infcro  ,  Ergo  potcft  quis,  ut  cffugiat 
obligationcm  Jcgendi  HorasCanoni- 
cas ,  tranfirc  ad  aliud  ofHcium  aut  di- 
gnitatcm,  qu«  lcgcndi  obligationcm 
cxcludat. 

Et  confcqr.cntcr  K^yS/.^o.  interro- 
ganti,  i!«  defejfw  ex  laborefumpto  ob  re- 
treationem  (  puia  cx  ludo  pila:,  vcl  ob 
qiia.Tendam  concubinam)rc«f<zf«r  ai 
jejtinium  ?  ait  opioione  Ledefm  £  &Mc- 
dinx ,  nonpcccarc,  qui  ponit  impcdi- 
mcntumne  jcjunct ;  nempe  qiii  ludit 
pila ;  non  cnim  tcnctur  illam  rciinquc- 
rcpropter  jejunii  obfcrvatloncjn.  Le- 
go  &  infcro  codem  modo  de  Officio 
Sss  tlivi- 


uxc, 
AndeHO' 
TalibuSyUt 
dePhj/fi(U 
pbtlajfbpha- 
dumfit? 


t0tum  it- 
Tiditurm 
ilhfartes 


506 

dtVino  ,  &  alils  Pr^ccptis  dcbcrc  Lc* 
tlcrmam  M«.ditiairjquc  philofophari : 
vcl  oftc^iderc  cwr  id  in  uno  praeccpto 
valcat,&:  in altcronon  valcat ?  f^ouiit 
igitur  cjuis  k  taiigare  ,  ludendo  piia, 
ca  intcntionc ,  1«  polha  rcfpirare  ncn 
potens  aLcdiontCanonicioflkii  cx- 
cufetur. 

Et  iternm  KefiL  51.  inquirit  An 
excufitur  a  pjuniv  ,  qui  Ubore  aliquo 
■difatigAtut  ,  qitumvH  lUum  in  alium 
dtan  commode  diferre  queat ;  &  ettamfi 
data  opera  ut  rfon  jejuftet  hec  ageret  ? 
InqUtro  &  cgo  ;  An  excufitur  ab  Hora- 
rum  le^iont ,  qut  fiimpfit  occupationem 
incompofiibtle^^  ^  ^ttainyis  tUafn  in  aitum 
diem  commode  d:fferre  pofiit  :  &  qutdfi 
data  opira^ut  non  recifareteam  ajfumeret? 
tc  puto  ad  utrumcjuc  codcm  modo  rc- 
fpondcridchcrc,  | 

l\\ 

€^/t)iiAm  farvhof  waterU  exeufit 
k  peceato  mortdt  in  recitattone 

officiidivtni^ 

OPortet  aitCaramuel  inComment. 
num,XArO^.  ut  dc  Phyficis^ita  et- 
iam  de  MoraIibu&  p»hilorophar> :  (i  e- 
nim  daretur  vct  una  virtualis  forma- 
litas,  t]U2  carcict  fundamenco  phyf> 
co  ,  illa  cllct  chimarAHOti  morahtat^. 
Cum  igitur  in  hoc  vidcantur  conve- 
iwrcPh)!ofop&i,quod  quaiitas  divida- 
tur  inodogradus  (nonom,decimura 
&c.  nondum  Svhob  admiljt)  vidctur 
confequcQtia  dotftrinz  poiLulare  »  ut 
codem  modo  Uc  moii^hbus  phiiofo- 
pha«tts,dicamustotafiio£[icium  divi- 
nura  componiodapartibusi&  G|i)iu'- 
nam  intc^ramomittat  pcccarcjnoica^ 
liter.,  tton,  qui  odavx  partis  partcm. 
Purro.^Mcdici  Totum  jijuatuor  patti- 


T  H  E  O  L  Q'G  I  A 


b iis  c oa fti t u u n t , A r i >hn < 1 1 ; ci il ^ 
GcomcUie  olim  rco<aginta  ,  jam  tcn- 
UUnm:UibubiN:c.Aflionomi  circuli";-^ 
dividunt  in  duodccim,  (jgnum  iiJ  ^'^' 
ginta(AlfonfusRcxiafcxaginta)Sf^' 
dum  ia(exaginta,&c.  SedcurCa''^' 

mucl ,  Philofophos  fecutus  cft  > 
Mcdicos,non  Arithmcticos,nonGco 

mctras,noH  Aftronomos?  quiaThep' 
logia  Moralis  fub-altcrnatur  Phil^^^^ 
phije ,  nouMcdieinse  ,  non  Aritb»^^^ 
ticae  >  non  Geomctria:  ,  non  Al^ 
nomije. 

Standohuic  modo  dicendtda^i^  ^  ^ 
venit  fcntcntias  Caramucl  i 
tjuae  officium  divinum  odo^p^^'^* 
injequalibus  (quas  Horai  voc3t)<j 
ftituit  ;  altcram  qua:  o€lo  acq"^"  ' 
Ht  inquircns,UtrumosiiitteceflCC 

PfahTios  inNodurnis  fitmGrtak»  * 
fpondct  negativc  juxta  prini^^'^  .  » 
tcntiam,  &:  juxta  fecundam  a^'^'^*^^ 
Et  li  quaras,.utra  ex  illis  duabus 
teutiis  dcbcat  admitti  aut  rt  ji^'  • 
fpondeo  utramquc  pofuiflcCara 
iem  ,  utramque  cxpofuiile  :  fol^^ 
cundam  approbalTc ;  nam  loco 
ex  p  f  i  I  r  a  lc  n  t  e  rui  a  i  n  fci  t  pcccarc 
talitt  r,qui  unam  tcrtiam  omi^^t^^ 
ait  tametfi  apud  eosyqui  utuntur 
rto  Rontanif fit  plaufibtle  Jtagamti^  de^^^^ 
fio  BenedicUno  vix  videri  probabit^  ^ 
er^o  Caramucl  agat  fpcciah^^^^^^^^j 
©flhcioBcncdidjiOj&quarratrat^G^^ 

&funda:T)entacoramuniaRoni^'^^^j^ 

Bcnedidinis  >  non  voluit  «c^  P 
admittcreprimanafcntcntiam.  ^^^^^ 

Scd  Diana  7.  part.  tra(5i.  1  ? •  -^g^ 
fif  ait.  llHCwque Caramuel»  qf(<i ^^.^^ 
ejtts  wente  dicla  cjfe  voio  ,  vio^ore^ 
ego  altbt  probavi  ,  communiter  P 
aferere  omifionem  umrn  hora  ^^^^i^J^fU- 
va  ejje  matertam  notabilem  ad  ^^^J^j^ 
dum  peccatum  mortalc  in  rmt^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


507-; 


^cq^uUm  tuj^ adhtfc  docuit  omtponem 
^^(^^fii  P/^tlmrum  in  recitatme  ^hitutim 

.  ^t^pondco  hxc  omnia  fequi  cx  o 
Pjnionc,  quam  vix  probabilem  vocat 
^aramuc! ,  non  cx  altcra,  quam  illc  tc- 
^^}'  Adde\uQ%  doaiiTimos  confulios 
^'flcaCaramuclc  dc  bac  matcrfa,cos- 
enKjjomncsdivcrfashabuiflcfcnten- 
^5  j  at  nullum  rationcm  aliquam  fuu- 
J|amentalem.  Ipfcconatushancqua:- 
'^'oncm  ad  prima  fundamcnta  rcdu- 
:cre 
fitini: 

.  '^^'"i^cui  Hcfolutioinfiftcrct.  Pofito 
^^^"damcnto ,  CKtcra  ncccffario fc- 
|l.^'wntur :  qui  transglutirc  confc<jucn- 
'^iat  1*^'''^^  non  vclit ,  oportct  ut  ahisfun- 


^^•"^ »  putavit  cx  philofophicis  intcn- 
'^nis  gradi-bus  pofle  fundamcntum 


^^J^entisindftat.    Scd  quibus?  nulla 

*t^cnt,fcd  tantum  dicunt,5/;  ytdcri. 

'gnetur  Diana  darc  alia  mcHora  fun- 

l^^^^^cnra ,  &  illa  ft  uim  admittct  Cara- 

^^"'j&admcntcmipfiiisdialcdicabi- 
tiir :  -     .  ~         -  ^  - 


^  S^^dfincmohucuscj^prartcrCa 
^^/nuclcui/u,,  jamcntalitcr  hanc  cju^- 
'^ncni  dccidit  jfidcrctur  dcbcrecius 
dviA      'ng^nJo  gratias  agi ,  cjusque 
^  5^fiflnn  advcrfaria:  pra?poni :  aluid 
cft  diccrc  ,  ut  pu:o  ,  Sic  videtur, 
^'i"d  omniiio  ,  Su  probatur  :  quo- 
•aai  opii^^jQ  ^  ^^^^  ratione  carct  ,  & 
iimorc  fjbljftit  ,  ctfi  omnium 
J  '■^l  nq^ui  dcbct  invcnti  ratio- 


}^^^  contrarium.    Nulla  cii  hodic 
^^'^'^  »  qu2  olim  non  habucrit  ali- 
^  ^^'^  fucrit  piimus  ,  nccidiO 
hct"r"^'^  ^^-hct  rcjicL,  qu^  unicum  ha- 
rctj  ^     ^*^'  ^l""^ rationc  grav»  robo^- 
.        igitur  icbcncconfidcrata 
'^tcnvmcam  ad  has  nuuc  conclufio- 

fiu^^^n^*  5f  «/f«rw ,  ^u^  oSiciUfn  divi- 
tis  P^^ii^ns  WdqualibuSyfeuocfollO' 
^^^t>omr ,  ficc  cH  probabiUf  a  rAtme, 


tiec  abdutheritate,  Non  arationc,  quia 
indc  fequerentur  fimyl  harc  duo  ;  nh, 
miriim  pcccare  mortalitcr  qui  unam 
tertiam  in  Officio  Bencdi^inc  omit- 
tcrct:  nonautcm  qui  inMattttinisck- 
ccm  Pfalmos:  &  prn-num  latio  rcfpuit, 
Scfccundum  authoritas, 

Secunda.  Sententia  altera,  qu^  Ojf  - 
cium  0^9  boris  dcquaUbtts  componitycU pro^ 
babilis  a  ratione  dr  ab  authoritate,  Ec 
oftenditur,quia  confequcntiar,quar  ab 
illa  diducuntur  ,  admittuntur  a  Do- 
doribus  gravibus.  Scquitur  cnim  pri- 
mo  cflrcmprtaleomitterc  dcccmPfal- 
mos  in  Mitutinis  ,  &  lccundo  omit- 
tcrc  unamTcrtiam  ,  non  cfre  pc  cca- 
tum  mortalc;  &illud  prius  admittunt 
omnes  tcftc  Diana  ,  &  hoc  poftcrius 
Joanncs  dc  Jonghc  &  Tgnatius  Dcr- 
kcnnis  quos  cito  in  Comment.  num. 
i^6z.  Ergo  in  praxi  tcncamus  hd.r\c  Anomitte^ 
fccundam  fcntcJitiam ,  6c  dicamus  D.  re  unam 
AntoninuiT»,Navarru,Tolctum,Gt  c-  terttam  ftt 
goriumdc Valentia,Jacobum  dc  Gra  peccatum 
tiis,Sylvcftrum  ,Servaiium  ,Lairueiz,  mortale? 
Lconardum  Lcflium ,  Tabienam ,  Fu- 
fcum,  &quotquot  dicunt  cife  pccca- 
tum  mortalc  unam  Tcrtiamomittere, 
dcbere  ncccffjrio  diccrc  pofle  finc  t^K. 
mortali  omitti  in  Matutinis  dcccm  * 
Pfalmos;  aiit  fi  hoc  non  nccprius  il- 
kid.  Vel  dcnt  rdfioncm  obfccro,  c|ua 
fundfftituT. 


V. 

De  matertA  ntdlL 

OCiavaaio  partcmDiviniDfHdicfle  mxcii. 
minimA  gravcm  docctCaramucI  0«/^//^ 
in  Comment.  1463.  infcrtque  oCiSiV dc  materu 
octavam  cflcminimam  kvcm ;  tumq;  ««^<«,cr 
infra  minimii  gravem  nulla  fit,  qua:lit  quantaf 
gravis;  infra  minimam  Icvcm  nullam 
admiuit, quar  fit  lcvis.  Quantajrrgo 
$;5  a  crit? 


508  THEOL 

crii  ?  mtnor  omni  lcvi.  Hoc  cft ,  ali- 
<|iianta  phyfice,  &  moralitcr  nnlla ,  fcu 
<)uanticatc  virtualitcr&moralitcr  ca- 
rcns;  Hanc  (Jodrinam  rcccnfct  pro 
curiofis  Dia^^a  part.  7.  tracl.  11.  rr- 
foL  z.  §'  'Sotandum»  Hinc  patct  in- 
tra  pcccata  veniaiia  pofle  &*dcbcrc 
admitti  impcrfccfliones ,  quns  dcbca- 
miit  omitterc  >  dt  longiiis  abfunus  a 
vcniaiibus. 

Vi. 

Sacndos  cdctis  ,  qui  foltis  non 
foteH  yerfolvere  horas  Canonkas^ 
fojfet  tamen  alternatim  cum fo- 
ciofteum  admanHs  ha- 
beatyteneaturad' 
htbere? 


tcin.  TJ  Erpondct  negativc  Ciramucl 
J^Comment,  num,  144 f.  fcquu; 


Anexpri' 
vttegtona- 
{caturob- 
tigatio? 


in 

144  f.  lcquutus 
Joannem  Sinchcz  tn  SeUctis  dijp,  41. 
num.i.  Affirmative  Caftrus  Palaus 
tom.i. tra£l. \.dtfp.i.pun^.6.num.\i,  Et 
Diana  part.  7.  trali.  11.  refoi  3.  uti  am- 
quc  judjcat  cflc  probabilem.  Sed 
iempcr  manct  cflc  contra  naturam 
'  gratiz  aut  privilcgii, quod  aliquis  in- 
vitus  cogaiur :  non enim  putarem  cflc 
favorem  &:privilcgiumcertum,  quod 
induceret  obligationem  eifi  taniiim 
probabilcm. 

\IU 

An  JLegularU.quinon  eH^jonJlttutfts 
in  facris ,  fi  maneat  extnt  monafle- 
riumyteneatur  OffciumDivi- 
numrecitare? 


o  G  I  A 

Dianam  part.  7.  traB.  1 1 . rcfii  4.  ^ 
ik  rcfponJerc  neg^t  ipfe  Caramu'^^)- 
idquc  ille  non  h  ibcc  in  vcrb^s  c"^^^' 
tantur  a  Diai  i  ,  ait  cnim  ,  Qutcnnf^ 
Mor.achi  &c,  quta  Monacht  c>c  ^^^^^ 
juniorh  Monacht,  &c.  Sanc  Hc  M^^^'- 
chis  a^it  Carcimucl  ,  &  hotiic  in 
Ecclclia  nnilti  funt  Rcgularium 
dincSj&Monachorum  pauci: 
tio  quam  adducit  Caramucl  ,  ^ 
cct  ,  exitum  juniori^  Monachi  cuw 
centia  ,  aut  fine  Itcentta  ejfe  rarififf^^^'^ 
&  de  raro  conttngenttbus  conjucf^ 
nem  dart  non  pofe  ,  fi  agamus  de 
nachis  ,  &  de  Bcnediainis  pr^' ' 
pue,  cft  vald^  efficax  j  fi  dc  M^"!^^ 
cantibus  falfa  ;  frcqucntiffime  eni  ^ 
apud  Jpfos ,  Juniores  cxtra  Mon^  .^' 
rium  egrcdiuntur  de  fuorum  ^"Ff^  j. 
rum  liceniia  ,  &  quat  fypc  ^*^^  "^^J 
induccre  conliietudincm  ?^^^^^'^gc 
hic  iterum  cxaminanda  ^^',-^3^ 
conructudo,  non  cnimoninisot)  o 
quic  v.cktur. 

VIIL 

Jn  Regulares  nondum  in  Sacrh 
fittuti  teneantur  ad  offi^'^'^^ 
divinum  f 

cx  multis  latiflimc  couatu'"  P 
Kcgularcs  Junioics  antc  P^^^^j.^cC' 
nem  facrorumordinumnec  cxp 

fHciu"'^*^ 

\0' 

qUO' 
,jbu5' 


CAramucI  inComment.n^^^^ 
apudDianam/>.7.fy^<''^-^ 


pto,  ncc  cx  viKcguIae»  ncquc  ex 
fuctudine  rccepta  tcncri  o 
num  pcrfolvcre.  y'^ 
-    Sed  fc  uHibi  tamgencraHt 


quutum  negat  jp  fc  Caramuei  '  rj^ 
niam  loquiiur  ipfc  ^  t^^l^o^^' 

NEgativc  rcfpondct  Caramuel  in  cunquc  Regularibus  ,  fea  ^gj^oD^i' 
Regul.D.Bened.  num.  1445.  apuci  chis,&  non  dc  ciuibuscunq  ^jjj,, 


FVNDAMENTALIS 

J^«,ra  Bcrcdiftini' ;  &  f\  adhiic 
I^Wiltinguerc  vclimus  ,  non  dc  qui- 
*Jiiscunciuclkncdiainis,rca  vK  Bcne- 
<ii<ainis.Gftciucnnbus  ,  lceo  cnim 


Jiidicare  non  pojfum ,  necqualuapude.ifjlt 
p  ^Ofifuetudo  decUrATe  :  video  Viros  do- 
ypmos  confultos  de  lure  Ciflertienfi  mi- 
M  oberrare ;  quia  exterm  nec  mores  no- 
J^^os  nec  leges  fufficienter  noverunt :  id- 
"'^^* ,  ne  coecus  de  coloribus  dtjputem  ,  de 
^"arutn  Keltgionum  flatutis  &  obltgatiO' 
^^^^Jibenter  dubito  .Magtftrum  ago  non 
^'benter.  Ergo  quidquid fit de  abis  Ordim- 
^^in  Ctflattenfid^c.  Agit  igitur  Cara- 
^^el  ds  CiJterticnfibuSjaut  ut  pluri- 
niiiin  dcBcfuHiainis,non  vrro  dcRc- 
guUr.bus  u£  Gc,  fcudcaliorumOrdi- 

c|uKi  dc  Bcncdidinis  Cara- 
^^^^^    Primo  ,  luntoresyfi  tenentur  le- 
^^^^  prtvatitn  ,  gravitcr  ter:entt4r.  Se- 
^^nd6  ^fi  tenemur  Upre  prlvainn ,  de- 
^^»^quotidie  legcre,  o-fifimel  omntatit, 
P^^cabtmt  mortaliter.     r e  r  r  16  ,  fi  te- 
^^^fttr altquo  ttttdo  tetientur.  ojiAR- 
^  >  lUHtores  tion  teyictitkr ,  fub  culpa  lc- 
^^[^privattm  ratione  PMtgtonis.  Q^in- 
^>  ^iioyfhuenedtctim  ,  non  taietitur 
'f^  legcre  jureReguU:  (Nota  iilud 
ur  ft^^^  Sex  1 6 , Non  obltgantur  ju- 
J^flentatianis.    SRi^Tmo ,  SuUoprx^ 
'f^^  ^urts  commttnts 
7y^^^obLo.^ 


fudo 


aut  particularis  ai 
'gantur.  OcT\\OyU»theut 


^ud     ^^*^f^fuditiem  ,  Jed  tfta  conjue- 
non  obhgat/i/b  culpa  gravt.     N  o  - 
Abb  '  -««^         Religiofus .  cui 

ger^  '^*  ^^rtttteObedientiA  pr£ccpertt  le- 
tat  Catiomeutti  yfi  totum  omit" 

^'(t  ejus  notabilem  pattem  ,  peccabit 

Coii       '        '«''?'"'  Moiujferio  ,  aiit 
fcio)  hloniA^ 


509 

les&luniores  .^dllorarum  leCihttem  obli- 
^atititr  snorr^.liter ,  opus  eH  ut  tbidem  fit 
AUt  IhfeTiort^:n  virttiale  votum  aut  Supe^ 
rerum  virttMpraceptum.aut  ccntraduf 
abqiiis  ctitnfi-v.datortbus.namaliter  con- 
fuetudo  uoti  oltfgaT. 

Conronrnt  ea,qux  fubCommcn- 
tar ii  fincm  ,  tolio ,  vidclicct  Qq  q q  !• 
juxtacdiiioiiem  primam,&  to;.Ll  1 1  2. 
juxta  fccund.im  habct  Caramucl ;  aic 
cnim  ,  Regtda  Benedt{iitia  indicit-nt  prt- 
ratam  leciiotiem  luniortbus  nondum  adOr^ 
dines  promotis  f  Refolvo  ajflrmative  :  ne- 
gative  vero  Evgctim  IV.  in  PrivUfgio  con- 
ceffo  Ctftertietifibus  anno  1457.  iSud  tgt- 
tur  probabile  a  rat.oneeU  ,hocabautkori- 
tate.  Ex fuppofitiMie  quod ReguU privatam 
lecHor.em  eismdjcnt ,  non  tenebuntur  mor- 
talttcr  atne  Abbatis  prtceptum,  Ita  in 
SynthcHbus  Ijis  Caramucl  ,  cui  An- 
drcasaTurri ,  PctrusDamafusdcCo- 
ninck  ,  Hcnncus  Loycns  ,  Adrianus 
Crommiu5>JoanncsdcJongbc,Igna- 
tiusdcr-Kcnnius,  PatritiusBrenanus, 
Augullinus  Eganus,.RaymundusCa. 
ronus,LudovicusdcScildcrc,  Franci- 
fiusde  Ckyn,  &alii  Lovan-cnfcs  Do- 
dorcs  &  Le6ores  fubfcribunt.  Et 
quia  Diplomatis  dati  ab  Eugcnio  IV. 
mtminimus  ,  placuit  cx  co  paragra- 
phum  XiV.dcccrpcrc,in  quo  corcc-- 
dit  Pontifcx ,  quodCapitulum  pefiit  ordi- 
nare,quomoda  dtcant  Of.cium  hratrcsCon^ 
verii  c^Monachi  qui twnfuntin facris,cutn 
de  u  I  riicj^i  r.  ot  a  b  c  n  c)  mbi!  tn  di^a  KeguU 
(S.Ucnedt^i  )exprimatur. 

H.FC  tllCaramuclis  do6Jrina,quam 
in  Ccmmf  mario  {uo  habctrnon  quam 
dicJtUf  habcrcrpud  Dianam- 

C^iid  ergo  Caranuul  dc  aUorun» 
Ordinumjutuoribus?  Dixit  cxprcM 
num^  1352»  noJic  imo  non  portc  dc 
monbus  aiiorum  judicarc  :  non  ergo 
illos  a.i  pnvaiam  lc6tioncm  no  tcncr». 
Sss  5 


5IO 

Loquitur  Igtur  6c  Bcncdidinis,qui, 
iiili  confuctudo  cflc  obligatoria  pro- 
hatur  (ert  cnim  coniUns)  non  tcncn- 
tur  ad  pcccatum  mo:  tale  ;  nimirum, 
antc  Abbatis  prxccptu^n  :  poft  hoc 
cnim  illos  ad  mortale  icncri  manifc- 
llum  cil 

IX. 

Af2  Novitiij  ettMnfi foli  in  choro finty 
fo iftnt fathfacere  pr£cepto  legen  - 
diHoroi  Canontcits 
fublics? 


THEOLOGIA 

at  ncgat  fc  id  doccrcCaramucf : 


NOluit  rcfolvcrc  quillioncm  Ca- 
ramucl ,  f  * 


MXCVI.    ,^  ,  ^  

,  fed  tantum  tn  Cotnment. 
«tfw.i  3  i5.I.rationcsprouiriu]ucpar- 
ic,  qus  fokntallcgari ,  perfti  inxit :  fcd 
qiiia  Diuus  part.  7.  refel,  5.  judicat  u 
trjsquc  eflc  prob-biles  ,  jam  audcn- 
tior  Caramuel  eandcm  Qi}cxftioncm 
ad  mcincin  cj  .isdcm  d.ci  !it.  Notat 
timen,liccr  probabilc  vidcatur  polfc 
Novitios  publics  lcdioni  fatisfaccrc, 
M  oninis  hoc  non  rcfpondcrc  Bcncdidinorum 
tonfuetudo  praxi  ,  apud  quos  nunquam  vidit  ita 
/;  ihcat  rim  Profcflis  dcftitui  Chorum  ,.ut  quatuor 
l-^ii^       autfcx  nonintcrfucrint.  Anncpoflcc 
aliquis  argiimcntum  a  confuctudine 
diducerc?  Nonputo:  non  cnim  qua- 
cumquc  frcqucntatio  afluiim  habct 
vun  lcgis,fcd  qusinvolvitpra'ccptum 
aut  votumimphcitc. 

X. 

Anne.tjjui  cttm focio  frtvAtim  velpu- 
blice  recitat^  teneatur  audtre 
fartemfociif 

Mxcvn.  XJTEgaiivcrcfpondereCaramuclcm 
inquit  Diana  fm.  7.  fMf?.  11.  refol.  5. 


bcilcgi  vcrba  ipfa, qu^aDianacitan- 
t  ur.  Nfwo  tcnetur  aufcultare  fociuw 
fuos  quUque  verfus  corre^te  legere ,  &^^^^  .  ^^i. 
wcipere  antequam  alter  defterit.         r  turf^' 
rationcm  ,  Outa  nuUum  efi  P^^^¥^*^  f.^fjf. 
de  aufcultatiom  ;  atqut  ubi  non  efl  /^^'  ''«> 
nuUa  efl  obligatio  :  ergo  nemo  tenetvT 
aufcultare  focium  ,  fed  folkm  expe^^^^' 
Annc  potcrit  cxpcdarc  quod  fociu* 
fuum  abfolvat  vcrfum  ,  quin  cund^'^ 
audiat?  Min  mc.  Cur ergo Caramuc» 
docet  tc  focium  audirc  debcre,  & 
mcn  cundcm  aufcultarc  non  ^^^^"^^L 
quia  ccelo  toto  ab  auditione  ^'"^^, 
diffcrl  aufciiltatio.  Calcpinus:/4//^'''^^ 
cum  accuf.ttivo fignificatattdio,&(^'^'&^^ ^ 
ter  attendo,  qui  cit.nCatuncm  ^^'^"^  ^jrcC''' 
tcm,^«^/rw  entm,  non  aufcultatiSf  f^^^  ijfji^^' 
quam  pharmacopolam ,  ago  aliud  auQ  ^^^jj^jrC 
rc,  aliud  aukultare  cft':  imoCato"  ^ 


hu- 


tcftc,  non  omnes  aufcultant,  qu' 
diunt.  Ht quidcm  fignificationcni  n» 
jiis  vocis  Icirc  tcncbatur  Caramuj^» 
cxponcbat  cnim Rcgulam  D.Bc»'^ 
c^i,qua:incipitabhoc  vcrbo.  A^y^^  * 
inquit  Lcgi.sIatorSan(5tiflimu5 '  P^^^ 
pta  Magtftri ,  &  admonttiouem  pi^ 
libcuter  cxcipe,  &efficactrcr  ^^^^f^^'^^^ 
Unde  itcrum  coliigcs  aulcuhsrc 
cHc  mcrc  audirc  ,  lcd  ^"dirc  ^^^^^^^j^ 
hoc  cft  aure  corpori^  & 
pcrc,  quscdicunturabaho.  Poutf  o 
tur  vocuni  fignificationc,  notaoi 
bus,vidcamuiquomodo  difcut"!^ 
ramucl. 


Difputationis  illius  108.  ^10^^^' 


tat  D-ana  ,  arttcul  i.  num.  ^  ^'^^^^{o-r^^^^l^^ 


cuit  CaramucJ  in  Horarum 


iic  ,  attcntioncm  intcrnam  "^"^^  j.^r^^''^' * 
quiri;  idaDianadidiccrat,qu'f' 


p^rt.i' 


traa,  11.  refcLv  ait  ,  fi']^ ^  ^fc 
(  hanc  fcntcntiam  )  probabti^l^' ^"^^ 
affirmo.    Didiccrat  eandcm  ^  ^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


SII 


ro  ,  Mcdina  ,  Angclo, 
ioiuno  ,  HorciJa  ,  l^aludanoj 
]?cm.ab/EgidioConich,JoaniK'Va- 
^fro ,  LcfTio  ,  Hcnriqucz  .  Vi<flortilo, 
Wman  ,  quos  Diana  allegat  :  qui- 
probabilitcr  fubfcnbit  Balxus  in 


ubi  Caramuclcm  ci- 


partcm  ,  cum  intcrna 
Ergo  non  tencbitur  au- 


,  Hac  dofirina  prsmifsa,  fic  difcur- 
Caramuel.  [Non  tcnctur  Sactr- 
"^s  recitare  fuam  partcm  cum  intcr- 
attcntionc  :  erpp  ncquc  lencbitur 
*^dirc  focii  ^  ^  .  ^ 
J^tcntione  : 
^fuharc.] 

■^^^  ncc^uc  teiicbitur  audirc?  Hanc 
jJ".*^^ioncm  non  rtfolvit  Caramucl, 
^'^  S^-a  Diarx  non  vidciur  anidcrc 
P^rs  alTcrcns  ,  quid  in  illo  lcgcrim 
^^<^uuie  proponam.  Docet  Azorius 
^'^^^'  I.  Itbr.  10.  cap.  ii.  quajl.  4.  cum 
S^^  privatim  lcgit  ,  modo  iabia  mo- 
^^^\»  8c  vcrba  profcrat ,  fjtisfactrc, 
^«  iia  recitetjUt  nec  afe,ntcabalio 
^^'^  poiTit.    Hanc  fcntcntiam  pro 


pulofis  admittit  Filliucius  tom.  i. 


^3«f.5.««w.  I  17.  camquc  docct 


^  ^  probabilcm  ;  iliique  etiam  pro 
^'^''^pulofis  fubfcri-bit  Diana  p.irr,  z. 

"c  difcurro.    [Ncmo  tenetur  fe 
cum  folus  lcgit  ;  crgo  nequc 
^cocntur  fc  audirc  cum  Hmul 
lur  ^^^^^  >  4"'*  ^^"^  concedi- 

ut  lcgant  (imul  ,  non  imponiiur 
1^'^ovaoblioatio  ,  qua  antca  care- 
«iiv  d      i»idu]gerur,ut  labor&onus 
^  ?tur.]  Ergo  velfedebct  audirc, 
"  "pfiyatimrccitaijauiquicum 
^ocio  rcciiat ,  non  rcncbi- 
tur  audirc  (b- 


y/;/  ^///  r//^/;  t^otabill  ahjcifione  fyl- 
ULxrnm ,  />4 prcfert  verba  ut  tarricn 
Juam  fgnificatwnem  retineant ,  ad- 
tmpleat  pr^ceptttm  qttoad fubftan^ 
ttnm  r"  cr  (Jifid de  ejtisdem 
Jocio  dicendum 

STat prouffcrcntcCaramucI, ut  bc-  mic. 
ne  notat  Diana  pArt. '].§.-  Nen  defi- 
nam,  &  modo  afTcrit  fc  Iianc  do(^ii- 
nam  diditiffc  ab  ipfo  Diana  part.i. 
tra^,  I  z .  reJoL  32.  u  b i  c  i  t a  t  F .  1 1  i  u  ci  u  m , 
Azorium,VjllaIobos,  Sylvcftrum ,  &c. 
&  quia  fcntentiL-m  fuam  Caramucl 
putavcrat  oi:m  claniTmiam  non  pro- 
baverat,  fcii  j>ropofuerat  tantum  ;  fcd 
quia  jam  rcccnfc.ur  ab  aliis  ,  duas  ra- 
tioncsadjicict,  quas  judicatipfc  cfEca- 
cc5.  Sicarguit, 

Pnwi>,Dificrt  ablcfo  aut  balbo  mu-  Cur  halhm 
tus,quodtamctfi  uterquemaic  i^vo^t^-  Ugere  de- 
rat  ,  ita  ille  profcrt  ut  inieiligi  pofTt/^f^f ,  & 
&dcbeat,itaiflcut  nonpoiTit.  Hunc  muttunon 
a  lectionc  omrcs  cxculant,  jllum  nc-  debeat? 
mo  :  crgo  idco  ,  quia  hic  ft.blhnt!jc 
prsccpii  fatisfacerc  non  potc  il  ,  ilfc 
potiih    Bltfusigitur  incorrccjtc  pro- 
fcrcns  fatisfacit  pracccpto  quond  !ub- 
llantiam,  non  quoad  modum  ;  &:ta- 
mcn  non  pcccat  vcnialiter,qu'a  fatis- 
fatcre  quoad  modum  non  potcil.  tr- 
go  qui  lingua  eit  txpcdiil  pr^^itus 
&tamcn  bicse  Horos  kgerct,  fatisfi- 
ccret  ctiam  prarcepfo  quoad  fubftan- 
liam  ,  non  quoad  modiim ,  &  in  modo 
pcccai  ct ,  quia  omittcrct  Iibcre  mo- 
dum,qncm  poiTtt  pont  rc. 

Secundb.  Error  Oi  tbograj-biar,qni  IrroreaU- 
icnfum  non  mutat,  non  vitiatcontra-  min^nri^ 
i^uminomnjumDo(5torumftDtcntia:/wf  cw^ 
crgo  traHm, 


MC. 


<i2  T  H  E  O 

ci  :  i  nec  error  in  ortholog  a  ,  fi  fcn- 
luiii  non  mutet.  Ergo  cjiismodi  de- 
fcCtus  accidcntalesiunt,nonfubftan- 
^**^  tialcs. 

Q«oH'}j4-     T^rf/o.  Germani  duriori  pronun- 
nTmodo     ciationi  aflueti  putant  Hifpanos  hac 
vcr^4fo«- forma  confcciaiionis  uti  ;  vidclicct, 
(ccrationis  Hoc  es  entn  corpos  meon  :  Hic  es  entn  calis 
proferre    fangutnis  meiy  &c.  &  tamcn  de  vcritatc 
dtcantur,  confccrationis  noii  dubitant,  Ergo 
crror  in  pronunciationc,  fi  non  altei  at 
vocum  fignificationcm ,  eft  merc  acci- 
dciualisjfcumodalis. 

XII. 

An  ftquis  legat  officium  deRefirre- 
[iionc  loco  alterit44 JktiifAciat 
fracepto  ? 

PUcabat  olimCaramucl  fc  aftirma- 
tivam  fcntcntiam  didiciffe  a  fuo 
Diana  ,  &  quia  ctiam  putabat  fe  cflc 
bonum  aialcdticum  ,  pofitis  Dianx 
fundamcntis  pcr  varias  confecjucn- 
tias  volavit.    Docuit  Diana  part.  2. 
trati.  ii.rf/o/.  j.poflcunivcrfalitcroifi- 
cium  in  o^icium  mutari.    Pofuit  ali- 
qaas  limitationes  ,  quas  Icgcrat  in 
Suario  ,  Reginaldo  ,  aliisquc  &  air, 
Anfttbona^^  limitationes  mthi  parum  placent; 
io-^equcn-fiam  ut  bene  notavtt  Vega  ,  fi  non 
tft^QVi  fotcst  quis  wutare  officium  frequenter 
rotcft     /«^  ^^''^"  P^^^^^'  mortalisy  ncc  erit 
lcmper-   f^^c  licitum  facere  uno  vel  altcro  die, 
crizo  ncc  ram  pro  qiMet  die  e^l  praceptum  dt- 
unodic?  fitnautn.    Ec  fubjungit.  lUud  ettam 
quod  addit  Suarez.  de  levitate  materi^y 
non  bene  cadtt  in  propofito  ,  nam  Itcet 
mutans  Officium  recitet  ^quivalens  tn 
qtiantitate ,  non  recitat  id  quod  debet, 
fed  aliuddiverfum  officium.    Et  conclu- 
dit  dicendum  cfle  abfolutc  (hoc  eft, 
ut  puto  uaivcrfahtcr  ,  fmc  his  aut 


L  o  G  I  A 

illis  limitationibus)  mutationent  ofi' 
cii  etiam  dedtta  opera ,  non  ejfe  pe^^^' 
tum  mortale  ,  ut  fi  Uco  Offiai  de  f(f*^* 
dicatur  de  altquo  Saniio  &c.  Si  qu^^^ 
rationem  ,  hac  ertt.  Nam  fubfiantia 
pracepti  recttandi  Ojficium  dtvinuf»  ^*^* 
ut  feptem  Hora  Canonica  jerfilvaff' 
tur  :  fed  quod  officium  ftt  de  fcria  vei 
de  Saniio  perttnet  ad  modum  Jiccide»' 
tale?n.  Ergo  per  talem  mutAtionm 
vtolatur  fubfiantta  pracepti  ,  fid  ^^^'^^^ 
rttus  ,  &  car^monia  ;  qu£  qtitdefn  tf 
esl4ransgrefitofufficiens  ad  peccatum  mor- 
tale  ,  qutdqutd  afferant  DoBeres  ^^^^^^'^ 
7t£  fentetitia.  ideo fi  quu ftne  aufa  han 
mutattonem  faceret ,  ex  quadam  acc  ' 
antmiy  tttfacilius  &  brevttts  officiitm  ^^^' 
pediatur  ,  puto  folum  peccare  vf/''^^"^^ 
&  fi  benefidutn  habet  non  teneri  ad  rep' 
tutionemfru^uum.  Salva  fetnptr)  y  ' 
SicDiana. 

ExliisfiindamtntisCaramuelh»^^'^ 
formavit  difcurfum.  [Unum  Ofli^^^^^ 

potcftmutariin  aliuci;  ^*^^^'^^^"^  j|j5- 
non  matcuir  iubftantia  fccl  "^?,--  .! 
5«:  hoc  dcbct  abfolute dici,hoc cltni^^ 

aliqua  limitationc :  at  quando 
tur  officium  dc  Sanao  ,  aut  dc 
in  Oflicium  dc  Refurrcdionc 
mutaturfubftaniia,fcd  n»odus:b.J2^J 

Piobatur  niinor  :  quia  o^'^^"'^,-,;, 
RcfurrcaionccftverumOlficiuni^^^^ 
vinum.    Nam  ut  paulo  anccdic 
Diana  ,  Subftantia  prxccpn  ^^^^^^ 
Officium  divinum  eH,utJcptcm 
nonicx perfoivantur:  SiOiiKW^''^ 
furrcaionc  «que  ac  aha  fcptc"^  ^.^ 

ns  componiLur.]  &  hunc  .. 
fcurfumjudicatCaramuelcflcbon 


£tiif»^^ 


poni:ur.]&hunccundcm 
....„...';udicatara..uclcflcp- 
quoniam  cx  univerianDUs  y»^ 
ad  pai  licuiaria  ,  &  ratio  qua:  .-^ 
Oflicium  dcRcfurrcaionc  non  p  ^ 
leg!  in  Advcntu.cadcm  prog^!"  fc- 
nonpofl^c  dicS.Petrilegi  oft^iu» 


FVNDAMENTALIS.  su 

fule:  8f  qujf  probat  id  pofTc,  cadcm  rationcm  contra  Dianam  urgerc ,  at 

pfobatilludpolJe.  Stctmis  i^itur  bonaf  non  urgcrc  fbndoCaramuclispfinci- 

^ialc(5ticse,  &  cruditiflim^m  Dianam  piis,quincgatabroIutcmajorcm.  Rc- 

audiamus.  iWccmmj^art.^y.trxcl.^.Ca»  ipondco  Caramuclcm  majorcra  nca 

famuclis  potiorcs  opinioncs  cxami-  tam  ncgare  quam  drftinguere  ,  natm 

'  ^at,  ^rejbiut.  7.  ficinquit :  Ego  in  pra.xi  fi  poffit  rcduci  ad  praxin  prout  poni- 

"'muiter  confulmmtUt  quis pofit  muta-  tur  in  fpcculationc  ,  quidquid  iiccbic 

officium  alicujus  fanitt  vd ftrid  in  Offi-  fpcculativc  liccbit  pradicc :  alias  non. 

^'«w^  Pafchale.    Limitationcm  iftam  multi  cnim  dicunt  in  luxuria  dari 

"am  probatprimo.    NammtalimU'  parvitatcm  matoria?  fpeculative  & 

^^ione  vaiMtur  notabiliter  wodus  reci^  non  pradice;  quia  poflumus  levcm 

^^ftdi  officium  Divinum  ;  neque  moraliter  quamcunqueadioncm  fpcculari pr«- 

^^'f^alii^Offictiijeddituraquipollens.  Sc-  lcindendo  a  pcriculo ,  <:um  tamcn  i 

"^undo  hanc  eandcm  limitatioDcm  partc  rei  fcparari  non  poflit.  Quod 

coafirmat ,  ISiam in  tdliofflcii  mutatione  tamen  impr^^fcntcntiarum  non  con- 

"^'detur  quis df.rogare  intenttoni & inflitU"  tingit :  quidquid  cni-m  dicitur  con- 

^^^^^'^■cckfi&,quAj}ecialifimaratiouemo-  cipiciir  fpccubtivc  dc  Refurrcdionis 

ad  tale  hvfe  Officium  r^citandum  officio,  potefl  ad  cfFcdum  rcduci*pro- 

oiiavam  Refurre^ionis^Deminic^  fdeo  u  c  co  nc rpit  ur. 


^^gria.    E:  tandcm  ex  bis  rejpondet 
argumentum  Trullench ,  Cajirt  Palai; 
*lfm  0-  ^ijp^^  y^fiQ  cficium  Re- 

i^^rc^knis.c:'  alut  Ojjicia  ;  nAm  h^c  mo- 
yhtcr  aq:nvalent  tnter  fc  ,  quihid  me- 


Noto  ctiam  illud  difficulter:  &  infc- 
ro  hanc  Diana;  fcntentjam  non  judi- 
carc  improbabilcm  ,  fcd  obnoxiam 
ahufui  :  quod  cnim  improbabile  cft 
in  matci-iaconfcicntia^  ivsn  jam  d'0i- 


^^^^[fccitationis.    Sjd  quonia^)  hseco-   cuItcr-Diana^  fcd  nuiloomnino  modo 
^•^ia  noa  urgcnt,  volui  fingula  aliius  con-fulcrct. 

Noto  tandem  iilud  ctiam  confule-  Qualefn- 


^^otoiIU.ycrba,E^o  inpraxi.  Putat  rem,8c  ailcro  ordinaric  confulendam ff^tumde- 

I^iana  ia\c  opinioncm  clfe  pro-  non  effe  opinioncm ,  qu«  fine  veniali,/,^^^ ^jj  • 

^"''cmfilccm  rpcculativc: &cgo  ad  culpapra(^icari  non folct.  Namfipc- 

ttcm  fic  arj'uo.    [  Omnis  cpl-  tat  a  mc  aliouis,  utrum  illi  confulain 


l^^^'|cm  filccm  rpcculativc: &cgo  ad  culpapradicari  non  folct.  Namfipc- 

\on\incin  fic  ar»;uo.    [  Omnis  cpl-  tat  a  mc  aliouis,  utrum  illi  confulain 

^  probabiiis  fpcculativc  probabilis  mutare  officium  dc  fcria  in  Officium 

^   rjasfticc.    At  hcc  cft  probabilis  dcSanfto,refpondcbomsiIIihocnoit 

teft^'^'^^'^*^  *  ergo  &:  pradic^,    Po-  confulere, quia  hxc  mutatio  involvic 

igitur  c©nfuli  in  praxi  ]  Confc-  pcccatum  vcniale,  &  pcccata  confa- 

g^<^ntia  cft  Icgitima  ;  minor  eft  lendanon  funr. 

^J^^ae  hic  ;  majorque  ctiam  cft  Dia-       Dixit  Diani  digicuItJ^  ,  dixi  c^OAn qutfi^ 

P^^rt.z,  traci.  1 5.  rcfolut.  5.  ubi  ait.  ordmarte  ncn  :  &  quia  vidctur  utc r c^ue  dianale- 

^Jf^rceptihtle  esi  ,  aliquam  ofimonem  fupponerc  poifc  dari  cafus  in  <\woUttOfficii 

JP^culative  probahtlem  ,  &  m  praxi  hxc  opmio  poifit  confuli,  hiinc  pro  deReJiirre- 

hli  "^"'^^^^*'*       poff^  »  ^«^"  prcU-  pono.  [Eft  tibi  Antonius  fpirituaiis  c?/i,w/;>o//r 

^^^^^  practica  a  Jpeculativa  proLtbihta-  filius  ,  •&  ut  erc  ejus  confcflione  di-^confuU^ 

^^^^tur  \^b£aquefolum  dij[erattatt-  diccris  ,  fcmper  aut  fermc  omittit 

^^^f^^^-afuAcausa&c.  Diccshanc  o^cium  Divinum.    Suadcs  contra- 

Ttt  rium. 


'514  THEOLOGIA 

rium,8:nonproficis;&quiarummam  Officium  pro  altcro  Icgi  f!^^}^'  tffaiitd^ 
hominis  ncgligcntiam  miraris  ,  ut  [Subftantia  pr^cepti  recitandi  ^^\a]t(ltri' 
eum  cx  pcccandi  mortalitcr  confuc-    cium  divinum  cftut  fcptcm  hora?  'JJ 


eum  cx  pcccan 
tudinc  eiuas  ,  confulis  ut  faltcm  u- 
num  officium  breviufculum  mcmori* 
mandct,  ut  vel  /ic  commodiflime  obli- 
gationi  fatisfaciat.  Et  fi  cajtcra  longa 
iilc  judicct ,  cur  non  potcris  in  tali  cafu 
confulcrc  ut  lcgat  de  Refurrcdione? 
Libentcr  rcfponfioncm  vidcrcm.]  Vi- 
dimus ,  An  &  quando  ha?c  opinio  con 


nonicae  perfolvantur  ;  fcd  quod  Ht  j;^; 
fcria  vel  de  fando  ,  pcrtinet  ad  ^^^J^^ni) 
dum  accidcntalcm.    Ergo  pcr  talc«^  Lo0^^' 
mutationcm  non  violatur  fubftani»  y^^^Ai' 
prxccpti  fed  modus,  ritus,  &c«rci^^ 
nia,  qua:  quidcm  non  eft  transgrd  > 
fiifficicns  adpcccatummorta!e,qu^  ' 


rfcn- 


yideamus. 

MCii.  Arguebat  Primo.  In  tali  muta- 
r  one  variatur  notabilitcr  modus  reci- 
tandiOfficium  divinum  :  atqui  pcccat 
mortalitcr  ,  qui  notabilitcr  modum 
rariat :  crgo  &  in  ifto  cafu.  Confirma- 
bat.  Tunctantum  licetmutare  offi- 
cium  ,  cum  redditur  afquivalcns :  At 
cnmmutatur  officiumdc  feria  inoffi- 
clum  dcSando  rcdditur  afquivalcns; 
non  vero  cum  loco  aluis  Icgitur  dc  Rc- 
furrcftione  :  Ergo  licet  Officium  de 
feria  mutare  in officium  de  Sanfto  aut 
contra  :  non  vero  alterutrum  in  offi- 
cium  dc  Refurredionc. 

Rcfpondco  multa  cfTc  in  ratione 
prima  ,  quac  non  placent.  Piim^ 
cnim  vidctur  repugnare  aliquam  va- 
riationem  mot^alem  cffc  gravcm  no- 
Analiqua  tabilem-vc:  qiiamobremtantiim  ad- 
yenialid  m  mittam  coftiparativc  &  in  fuo  genc- 
fuejienere  r€  pofTe  dici  illam  notabiicm  ,  non 
fint  ^4-   ablolute  :  admittam  inquam  ;  eo  ni- 
y^f        mirum  fenfu,  quo  aliqua  peccata  vc- 
nialia  aliis  graviora  dicimus  ,  tamct- 
fi  nullum  veniale  abfolute  loqucndo 
fitgravc. 

Secundojconcefsamajorcfenfu  cx- 
pofito  minorcm  ncgo.  SedcurPquia 
me  docuit  Diana  cam  dcbcre  negari 


ui.i.wo , ^j..-  r   S"^^  aflcrant  Doctores  contrariaf 

fuli  poflit  aut  non  po^Tit;  an  rationcs  tcntia?.]  Etinterrogo,An  hsc  Prop^.^^^^^f,ff 
a  Diana  allatae  urgcant  Caramuclcm    fitio, Mutatiowodinunquameftmorr  '^^j^--'^ 

ter  peccammofa,  fit  vera  ?  Si  cnim  ra  ^^^^^ 
cftnihilprobatDiana  :  fivera,  ^^^^^^ut 
tunc  erii  moitaliter  pcct"^"^'"^.?'  /^r/^f;*'''' 
quandofitmuraiio  modalis  notab>  -'r 

Si  dicas,  non  illam  univcrfalcm  P''^^ 
fitionemaDianaafTumijfcdhanc 

twm ,  Mutatio  modi  aliquando  non  ^"^^  ' 
fa  mortalis.  Scd  fi  hanc ,  nihil  ^^^^^  -^ 
dudit  :  nihil  cnim  valet 
fm  us , J^omo  altquando  currit,  Petrwf^^ 
mo,ergoPetrus fcmpercurrit.  Ec 
lis  omnino  cflct  difcurfus  Dianar » » 

fumptum  illud  eflTct  particufarc. 


Ad  Confirmationcm  rcfpondcon  ^^^^  j<r 
gandomajorcm.  Scd  cur  ?  Q.^'^;'^^,  t^r^or^ 
ciaDianaillamcficncgandani.  ^\'.intff^ 

grapho  cnim  fcciindo  ^^^'^^^^"^J^j^ 

jamcitatar  proponitSuariijR^S'" 

&aIiorum  fcnicntiam ,  quial'|"^ 

mitationcs  afferunt,  &  intf*  ^  ^^tja 

nimiiiim  ,  [quando  o^fi^^^/^JL'- 
nonficrctex  conicmptu, 

▼alens  in  quantitatc  vel  fcre, aut  ^^.^ 

effetfafpe  facicndi  animus:]  ^  " 

Diana ,  Hx  nmitattones  mihi  .  f^ 

cent.  Ergoad mcnicm  ciusom"^*  ^^/^^^^^^^ 

bcnt  auferri  : 

dicendumquc , ;^r,U 
prima,  illum  qui  cx  contemptu  n\  .^^^t^ 
ret  officium  ,  pcccaturum 
gcncre  contcmptus ,  at  fa^y''^,,;^^-^''^^^ 


nam/^/irf.z.rr^^.ii.rf/o/.^.  poffeuuum   quoad  fubftar.iia-i  legcndi 


FVNDAMENTALIS. 


5ii 


*»oni ;  quod  ipfum  non  debct  vidcri 
'^irum  ,  nam  fi  hodic  in  Auftria  duo 
gcncra  monctse  admittantur,videlicct 
Hungari  &  Imperiales,  &  Pctrus  de- 
ocatjoanni  fexaginta  florenos ,  &  in 
contcmptum  Caefaris  folvcrit  viginti 
Hungaros,cumquadragintaImperia- 
debcrct  (20.  Hung.  40.  Imp.  &  60» 
f^oren.  cjuoad  fubftantiam  &  valorcm 
*quivalcnt)  dicctur  pcccavifTc  in  gc- 
"^er.c  revcrentix  &  pietatis ,  fed  nihilo- 
«iinus  fatisfcciflc  Joanni ,  ncc  dcbcrc 
^  prxtcr  zo.Hungaros  adhuc  darc  40. 
'*  ^"^pcrialcs.  Sublata  Twittatione  ficun- 
f^^i^ianctpofTcmutariunumOfficium 
altcrum  fltfi  moralitcr  non  a^^uipol- 
^^antinquantiLitc,fedomittaturlon- 
S^ffimum  5c  moleftiflimum&  cjus  loco 
"Ofcvifrmium  Sc  cxpcditiffimum  lcga- 
-^ur.  Sublata  ffmi,manct  polfc  frcque- 
•^^f  fteriiftam  mutationcnv:  nam  ut  vi- 
'y<^\i$  paulo  ante(nimirum  num.^00.) 
^occnt  Diana  &Vega  polfe  frcqucnter 
-J^tetiafempcrficrilincpcccatOjCjuod 
^cmcl  poteft  ficrifmcpcccato.  Fruftra 
'^!^^  Oiana  />4rr.  7.  rccurxit  aA  limita- 
•^^oncm  quam  rejicit,/>4rr.z. 

ArguebatSecundo.  Spccialisin- 
•  Jcntio&inftitutiodft  ut  propicr  jubi- 
,  ^"iTi  Kebdomadc  JR.efurrcaionis  illud 
"  j^^ciumbrcvcpcrmittatur.  Atquiil- 
die  cincrum  lcgcrct,liuic  in?tcntio- 
^ inftitutioni  dcrogaret ;  ergo  pcc- 
^^fftmortalitcr. 

Kefpondco  hocargumento  contra 
jr'.^nam  probari  nullumOfficium  pof- 
aliud  mutari :  nam  fpeciali  intcn- 
^^^ne  8c  inftitutionc  ordinavitEcclc- 
ium  lcgi  dcbcrc  dic  S.Pe- 
talc  dic  S.Pauli.  Dcberctq; omnis 
^^ndcmnari mutatio , vcl nulla.  Eaa- 
.     rationem  fic  repono ;  [Spccialis 
/J^eniio  &  inftitutio  cft  ,  ut  proptcr 
^^^rcm  in  h^bdomade  majori  lon- 


gum  illud  fcrialc  offictum  Icgatur;  Sc 
tam  fpccialis  ,  ut  transfcrri  praccipiat 
fandorum  omncs  folennitates  ,  qux 
tunc  incidant.  At  qui  licbdomade  ma- 
jori  dc  Sando  Icgcrct,  huic  intcntioni 
&infticutioni  dcrogarct;  crgo  pccca- 
rct  mortalitcr.]  Et  audirc  vcllcm,qu3 
Diana  modo  rcfpondcat ,  ut  difcam, 
quodcbcam  rcfpondcrc.  Intcrimfic 
mccxpcdio,  Rcfpondesdiftingucndo 
majorcm.  Illainftitutio  cftfubftantia- 
lis,  nego:  cft  modjlis,  hoc  cft,circa 
jnodumrci,conccdo.  ^idcoconccfsa 
niinori,ne§o  abfolutc  conlequenciam. 
Quia ,  ut  didici  a  Diani ,  deficcrc  in 
modo  rci  pra:ccpts  non  cft  pcccatum 
gravc* 

Arguebat  tertio.  Refpondcndo  mcv. 
Trulench.&CaftroPalaus ,  Sc  dindo  Quomodo 
diffcrcntiam  intcr  Officium  Rcfurrc  abaltisdtf- 
dionis  &  alia.  [Eft  difpar  ratio,  in. feratoffi- 
quit ,  nam  hac  moraliter  aequivalcnt  ciumdeRe-^ 
intcr  fc  quoad  «lodum  rccitationis.]y«rrf<J/tf- 
Etcgo  diftincftioucm  non  capio.  Nam  ne? 
vel  agit  dea^quipollcntia  quoad  fub- 
ilantiam,vcl  quoad  quantitatem,  vel 
<quoad  modum ;  5cinter  quodcunquc 
'Officium,& Ofti :< um  de Refurredio- 
nedaturprior,quia  illud  cft  tamOffi- 
cium  divmum  quam  reliqua;&:  non  eft 
.ncccifaria  poftcrior ;  nulla  cnim  muta- 
tio,  quas  mcre  inodalisfit ,  cft  mort^li- 
tcr  peccaminofa.. 

Erunt ,  qui  a  Diana  ftcnt ,  &1Rc-  mcvi. 
furrcftionis  Orficium  a Regula Genc-  An  Officiu 
rali  rcjlciant   rationc   quaniitatis , (/t'Rf/«rr. 
quod  iftud  valdc  parvum  fir.  S:djitvalde 
hoc  nec  vcrum,  ncc  ad  rcm :  non  vc- parvum^ 
rum  ,  quia  i:i  Ecclcfia  Dei  multa 
funt  alia  officia  arque  brevia  ,  quas 
tamcn  a  Gencrali  Rcgula  non  cxi- 
muntur:  non  ad  rcm,quia  ficut  ^xx-wabene 
ccpto  audiendff  mida:  non  folum  U-hanctnfia^ 
tisfacit .  qui  longiiTimam  ,  fcd  &  q"'  ^i^i^' 
Ttt  i  brc- 


516  THEOLOGIA 

brevi(fim»m  atsditt ,  ita  ctiam  Icgcndi    Exaiidi  Deus^ 
OfHcii  Icgi  faiisfacict  ,  non  rolum  MifcrcrcM.D.q. 
qui  longiffimum  ,  fcd  ctiam  qui  trrc-    S  vcrc. 
Yilfimum  lcg.crit.    Affumpium  pro-  Eiipcmc. 
bo  ,  Qu^ia  m  hcbdomadc  majori  Ana,y'.Collcf^, 
mjfT*  incjuibusPaffio  lcgiturlongilfi- 
mae  funt  ;  Sc  taracn  fi  quis  uli  die  cx 
voto  aut  praECcpio  audire  milfam  tc- 

ncrctur,  fatisfaccrct  audicndo  mifTam  Adlauda 

de  bcata,  aut  aliam  quamciinque  brc- 

vi/fimamicrgo.  Dixt  Dcusinadi.&c 

Zjfe  multa  alu  officia  acjualia  ,  aut  Mifcrerc. 
fortajsis  brmora  officio  de  Re/iirrecttctie.  Judica. 
Et  jubcor  dare  rationcm  mci  didi.    Mifcrcrc  m.Djn, 
Et  ob  oculos  pono  quod  apud  nos  di-  Ego-dix!. 
ci  folet  Fcria  tcrtia  ,  aut  ctiam  quod    Laudatc  &cc. 
Fcria  fcxta  in  «ftatc  ;  &  altcrutrum  Ana.Cap.R^* 
cum  Officio  dc  R.cfurrc(ftionc  com-  Bcncd.Anna.Coll. 
pono  &  comparo ,  ut  pius  Lcftor  vi- 
dcat  advcrfariorum  lcrupulos  acre 
fundari.  Scquar  Breviarii  Bencdidi- 

ni  (Monallici  aut  Cilicrticnfis)  Ru-  MPrimdfn 
bricas  ,  &  pcr  fingulos  pfalmos  pro- 
ccdam. 


F  E  R  I  A  III. 

AdMatutfnum. 


Dcus  in  adi. 

0 

Dominclabia. 

o 

Pomincquid  mult. 

lO 

Vcnitecxult. 

o 

^tcrnc  Rcx. 

$ 

Deus  nolter. 

13 

Omncs  gcntcs. 

1 1 

MagnusDom. 

15 

Auditc. 

Dcuspcorum. 

16 

Quid  gloriaris. 

1 1 

Aii^.Bcncd» 

4 

Led.Rcfp. 

r 

Dixitin/ipiens, 

10 

Dcusiunom.tuo* 

• 

DciBinadiu. 
Jam  lucis.. 
Dominc  Dcus. 
DoraineDominus, 
Confitcbor. 
Ana.y.Patcr. 
Collca.&c, 


Adimiam 


Dcusinadi. 

NuncSahde. 

AdDominum. 

Lcvavioculos, 

Lsptatusfum. 

Afii.y^.Patcr. 

CoIlt'da,&:c. 


FVNDAMENTALIS. 


AdScxtam, 


^^^or  potciK. 
A<itelcvavi. 
^ifiquiaDominus 
Q^iconfidunt. 


P<^»sinadL 

f^crumDcus. 

^ijcnnvcrt. 

^'fiDomin. 

^^^tiomnes. 

^^J;>^.Patcr. 


AdVeJperof, 

^'^5'nadjut. 
ir^Profundis. 
t;^f^incnoncft. 
y^nicnto. 

^.'"^^'•cator. 

^g^^ificat. 

^'^^'ph.CoU. 


S^VmadL 
^^^mvoc. 


o 

3 
7 

7 
o 

o 

25. 


o 

3 

10 

8 

9 
o 
o 


3-0. 


o 

lO 

»1 

2  l 

o 
o 

o 
o 

5». 


Quishabitat. 
Eccc  nurx. 
Tc  lucis. 

Cap.y^P.CoIIca. 


5  17 

G 
O 

3 
o 

3- 


Talc  &  tantum  Bcncdidinorum  OiH- 
cium  fcriale  ,  quod  dicbusMartis  rc- 
citamus.  Sunt  qui  dicant  hoc  ipro 
brcvius  iJlud  cfrc,quod  dicbus  Vcnc- 
ris  perlcgi  folct  ,  quod  ipfiim  vcro- 
fimile  judico  ,  cft  enim  Scillud  brc» 
viffimum ;  nunc  Officium  dc Refurrc- 
dionc  Komanum  ad  numeros  etian»! 
rcducamus. 

O  F  F  I  C  I  U  M 

DcR.cfurrcdionc, 


AdHAtutinumy 

Dcusinadf. 

Vcnitc. 

Anasdupl. 

Bcatus  vir. 

Q^iarefrcm. 

Domincquid. 

)^.Pater.AbfXc^^. 

TcDeumlaudamus, 

EvangeliunK 

Tcdccet.Orat.&c, 


jUlMdtt. 


DcusinadK. 

Dominusrcg, 

Jubila^'. 

DcusDeusm.& 

Deus  mifer, 

Bcncdicitc, 


Tti 


4r 
o 
€ 


9 


518  THEOLOGIA 

Laudate.  o  Anacdupl. 

Antiph.dupl.  lo  )^.Ana.dupl. 

^.Benedid.Ana.  o  Magnificat. 

Oratio  &c.  <=>    Pater.Oratio.  &c. 


64. 


AdPrimm, 


AdCompUtorhm. 


Deusinadi. 
Dcusinnomiae» 
Pfalmi. 
Aaa.Orat.&c. 


AiTertUm> 


Dcus  in  adi. 

Pfalmi. 

Ana.Orat.&c. 


AdSextam. 


Dcuslnadi. 

Pfalmi. 

Ana.Orat.&c. 


Adli^onm. 


Deus  in  adjut. 

Plalmi. 

Ana.Orat.&c. 


AdVeJperiU, 


Deusinadi. 
DixitDominus. 
Confitebor. 
Beatusvir. 
Laudate  pucri. 
In  cxitu. 


o 

o 

40 


o 

54 


o 
54 


o 
o 


o 

10 

iz 
II 

10 


Deusinadiut. 

Cum  invocarem. 

IntcDomine. 

Qui  babitat» 

Ecccnunc. 

Nuncdimittis. 

Bcnedi^io&c. 


9 
0 
% 
9 
0 

6 

0 

J4' 


Omi/ns  igituriis,quaputriqucOtf<^/J 
commXjnia  funt^utrumquefumin^^ 


componamus^ 

Roman. 

Ciprt 

deRe/ur. 

Ferutlf- 

AdMatutmum. 

118 

Adlaudes, 

64 

67 

AdPrimam. 

40 

61 

AdTerttam. 

54 

50 

AdSextam. 

f4 

i6 

AdKonam. 

54 

3<» 

AdVeJperas. 

81 

5^ 

AdComplet. 

«4 

Jotum 

480 

4P/' 

Ecce4nroloMatutinoOfficiun^^^"^*|^^ 
diainum  cft  prolixius  ,        ^  {Oti 

horis  multo  brcvius  ,  &  ^^^"  ^^^[(. 
fuba:qualc,c]uonidm  i^.vcrfuum 

fio  in  toto  officio  lcvis  cfTct,  a  jg^i 

hscipfadiftcrcntia  nondebetc 

notabilis.  QuiA 


FVNDAMENTALIS. 


Q;iia  cogunt  nos  in  rcbus  claris& 
ri>*  tcmpus  perdere :  adhuc  volo  Of- 
*a  Ferialiatferix  tcriiar&  fcxta:  com- 
nerc  :  fpfa  cnim  prartcr  commuuia 
^^fehabcnt. 


^/rtm.Pfalm,. 
^^''Jf^r.pfalmi. 


519 


Feria 

Feria 

tertta 

fixta 

18^ 

41 

48 

45 

55^ 

AdPrtmam. 
Pfalmi,  40 
Symbol.Athanafii.  40 

80 

AdTertiam. 
Pfalmi.  54 

AdSextam. 
Pfalmi.  5-4 

AdNonam. 
Pfalmi.  f4 


r^^^^^gofexia  brcvloresfunt,  quam 
j^^'^^«rtiaVigiIiaEMatutina:&Verpe. 
.     crae  horx nonnihil  loQgiorcs, 
.  ^'aeris,  Totumquc  officium  quafi 
^SJjtivcrfibuslongius, 
ru         '8'^"^  d  uo  alia  Officia  (nimi- 
Dominicale  &Fcrialc  dieiMartis) 
.  poiiamus ;  &  ob  aculos  ponamus 
•^""^amhcbdomadaraAdventus. 

^OMINICA  I. 
•^dvcntus 

^^Matutinum. 

xi , 


lum  &c. 


228 
120 
10 


FERIA 
Tcriia 


o 

o 
o 


416.  zoo 


^laudes. 


"'^^ic.Bcncd. 


r?  24 

zo  17 

7i.;4i* 


AdVcJperas. 
rV.Pfalmi. 


45 


Totum  78.4. 


Exccffus  j^4- 


5* 
o 


29 
2J 

4S^ 

413. 


His  pofitis  audiri  volo  :  quoniam  fic 
argumentor.  [OfHcium  Dominicale 
rtfpeduOfficii  Fcriae  tertix  apudBe- 
ncaidinos  eftquafi  duplum  ^  officium 
dc  Refurrc(ftionc  Romanum  ,  rcfpc- 
^lu  cjusdcm  Fcrialis  cft  xqualc  ,  vel 
fcre  ;  at  admifs£  Rcgula  gcnerali  ne- 
mo  pcrmodum  exccptionis  d)xit,Do- 
minicafc  non  poffe  tranfirc  in  fcria- 
lc ,  crgo  ncmo  didurus  eft  non  poflc 
Dominicale  aut  Feriale  tranfirc  in 
OfficiumdcRcfurredione.]  Vidctur 
mihi  hanc  cfle  raiioncm  convinccn- 
tcm,&cuinemorcfpondcrcpoflit>  ni 
abutatur  ingcnio.. 

Leandri  cjtnditii fintentia. 

Po n  a  t ur  o  b  oc  ulos  o  m  n  i  u  m  fiirrrm  1  i n-  vii» 
gc  nii  &  ft  lui  i  i  Vi  r;D  i  a  nae,  &  iv,  ci  a  in  an-  Banditii 
tiflimus^&inMoralibus^bcnc  sahixisM^r 
Fuit&ipfc,  dumvivcrci,  mcarumO- 
jpmiaaum  PropugnatOi  accrrimus; 

jam. 


520  THEOLOGIA 

jam,ut  fpcro Coeli  incola ;  qucm  non  fuque  minus  oriturum  liic^miryodi^* 

iico  fubjicio  ,  ut  Banditii  nomine  proli.xiorc  paululum  mora,quamlti 

hanc  fcntentiam  rorroborem  ,  obiit  negleflu.  Denova  dignitatecongr*' 

£tas.     cnim  ariatis  anno  trigcfnno  ,  fcd  ut  tulor,utinam  inca  omnia juxtadign^' 

Lcdor  ingcnii  vivacitatcm  videa.t,&:  tatem  &:  vcftram  &  meum  a^cd^^' 

dct  rJicionibus  gloriam  ,  &  laudcm  fed  magna  a  parvis  initium  i^aben  j 

cjuam  mcrcntur.  Sic  enim inEpiftola,  &  b«c  parva  (ita  auguror)  evadent » 

quani  mihi  infci  iplit.  magna  ,  cum  eura  habitura  ^^^^^^a 

Eximic  &:  KcvcrcndilTimc  Domi-  fint,  qui  ubicunqucCaramueI,hoc 

nc.  Ea.lcm  Kice  a  mc  lamcntationes,  Magnus.  Faveat  itcm  Deus&fovca* 

qua  confolationcs  a  Vobis  confcri-  Ita  precor&  vovco.  Hunccafun^^ 

pt3e:  caJc'mque,itacrcdo,ilI.TpcrEu-  ex  vcftris  rffolutumpri-ncipiis»^^^" 

febium  RcvcicndiiTnTiaclWcftrcEdatar  randumadjungcns. 
in  manus  ,  qi.a  &:  ifta?  a  mc  reccptff. 

Scd  quanto  e^iiftimatis  cum  gaudio?  C  a  s  u  6 

Rc(5lc  isfohisdijudicabitqui  comptc-  , 

hcn Jeric  aticcflum.    Et  q uidem  g j u -  Sacerdss  quidam  quottdie  ucitari  m  ' 

dium  ilUiH  (Thcologorum  uti  lcitico  vttof^iuw  RGnuimtm  fcjio  Refurre^'^^^ 


Domtmcaproprium c^^fiodoquafif* 
An  peccarerit  f&fi fic» 
qualiter  ? 

Antequam  ad  qusrllioncin  rc^p^^  ^^^^ 

deatur.  ,.{fc  ^c^t^^K 

Supponendum PiUNto, certum ^^^^^^f 

quod  vciiialia  quantumcunquc'^^  ^^^,^ifl^ 

plicatQ.non  polTmt  conftituerc  u»  ^iir 

cccatum  mortale.    Elt  L'.  ^  " 


Agitdelt- 
yo,quem 
Joanncm 
Bargan. 
crnum/w 
fcrtpfit. 
quem  e 

fcri' 
ptuHiJpa- 
fiicuhi  Itn- 
^uamLari- 
\iam  iUe 
tranflulit. 


liccat).fllntialc,iiCL]iiaqua.macciJcn- 
tali  car^bat;  adjundi  etcnim  quatcr- 
ni  hbri,  fwd  a  veftra  manu,  hoc  tit-u^o 
gratiifnTii :  aha  vcro  fcripta  duplo  gra- 
tiora,dupIicata  nimiriim gratuudn>is 
causa;  nam&  veilrz  &  a  vc^ra  «laiiu. 
Evolventur  a  mc  pro  mcrito  fuo  & 
dcbito  mcc,  Hic  gaudio  ,  rcliqua 
ftupori.    Itanc  vero  j  cjuatcrnas  ii- 

neas  mco quidem  judicio  Vulcanodi-    pcccatuin  mortaic    x-it  - 
gnas  ita  eftcrri  ?  mihi  cTeditc  ,  pro-    i.i.q.  88.  a.  4.  &  q.  7.  de  nialo  a-^^^^^ 
grcflum  rcmoratur  crebro  faftidium    communis  Scholait  curum ,  ut  a  ^ 
i  ingcns,  dum  vicieo  me  in  opcrciibi-    &:docccMa]dcrus  1. 2. </. 88.^.4-  ^^^^ 
cunque  rcgio  ,  non  rcgium  ubicun-    apuJ  quem  ibidcm  raciones  V  j^.^^^ 
-quc  ftilum,  .dic.cwdique'nervum  affc-    poftuntcadcm  fcntcntii  ^^"r ic- e^i^^ 
qui  poflc  aut  squabilitcr  tcncrc.C^i  J,    tioncm  non  folum  ccrtam ,  " 
hjc  ctiam  in Jirat^  cflc  Pr.t fidi  ?  Ne-    ncndam ,  affirmac  ^jaftcr  Cai 
fcio  an  a  tlcvcrendilltma  D.  Veftra,   fut  Commentarn  ad  ReguUm  D'B<^f^ 

oMjp  omnia  prudcntcr,  nihil  hic  teme-  AtfpJSi.num.^o^^ 

^       ,\  •  .  I  l  O-u-         c  \^ 


Secundo.  Mutationem 


caulam 
cii  feria 


itra^^;;;:. 


rc  fadum. Hanc  etenim  locum  hic  ha- 
bituram  timco  para-miam, 

minutt pr^fcntia  fmam.  cii  ferialis  rccitetur  dc  1-elto;  ^^'j^-jnc//»^- .^K 

Meum  quidem  clt  ^  &  huic  inconvc-  cflc  pcccatum  vcnialc.  Tncuti^  ^^^^  ^c^^t 

nicnti  prrcoccupanclo  incumhcrc  &  fcnt.ntijmCijetan.rfry^i'^''^;^^.^'^^^,^*^^^^^  ' 


&dcdita  opeia(ut  filoc^  rv^^Un^^^U 
Jisrcciteturdcfcfto)  /^/^^^-^ 


opus  pro  virili  acccleraiTC 


at  fpcro    manJ/^.^.fr.i.r.f  »^^-  i^[fi\Ji 


yjyuo   ^iwf    ......   "  -  ■  .  -f       -    -I  y        »  ^  IXli*^ 

nihii-ominus  vcftro  judicio,  confcn-  eptfiop.p,i.Verb.mA,Can.n,0' 


FVNDAMENTALIS. 


521 


luflitMb.i.c.iyJuLii.n.yy.  Valcntia 
^om.i.dtlp.6.q.i.pun6t.io.  Vcj^ha  infumm. 
^»?«.i.c.i28.f4/.i7.  Binsfeldius/;i£«f/;/r. 
Theol.p.  c^.  concl.  4.  Sotus//^.  10.^.  5. 
••4.  Mcfiina  de  orat.  q.io.  difficult.  10. 
Armilia Verb.Hora Canon.n.j.  Joanncs 
Azoriuf  p.i.ltb.io.c.io.q.2.  Rodriquez 

^^-''-yc.y.n.izy.  ServatiusdcLairuezi» 
^P^'  Speculo  5p.  pa^.  214.  Inpu^.  1 1.  Pe- 
^raza in Sum.c^.  N icva /» Summ.  tttuL 
^5-  Vidoria  m  Confefwnar.prAcept.  5. 

Syl  vetler  10.  dic.  i.  cxprcise  docet, 
'^on  eflTe  mortalc,licct  id  cxfraudcfiat, 
Kilicct  uc  rcciteturOfficium  brcvius. 
•fc-t  novifTime  iddocet  in  tcrminisno- 
^^er  Caramuel  ubi fupra  dijp.109.  n.  1587. 
^Oiana;,.2.rr.i2.rfyo/.3. 
*    ilatiocU :  quiafubitaiuiapraeccpti 

rcciiandis  Horis  cil ,  ut  fcptcm  Ho- 
''^CanonicaE  pcrfolvantur  ;  fcd  quod 
^fcumfitdcfcria,defcftovclfa«ao, 
Pcftinet  ad  modum  cjus  accidcnta- 
»  ^''go  pcrtalcm  mutationcmnon 
violatur  pr^c^pium  quoad  fubllan- 
^'^"^jfed  ^uoad  modum,ritus,&  ca:re- 
^onias;  ac  pcr  confcqucns  illa  trans- 
S^^ejTiQ  ctiam  citra  caufam  ,  &  dedita 
^P^ta  tK)n  eft  fuHicies  ad  peccatura 
*^ortalc 

^ujppox£jji3UM  T  E  RTio.Hanc  mu- 
^^j^ncm,  fi  cum  rationabili  causa  fiat, 
^"'«nijncc  vcnialc  dfc  peccatum.  Ita 
%  ^'^nesDD.fupracitati. 

^atio  eft  :  quia  ficut  gravis  caufa 
^^^^Hit  ab  implctione  prarccpti  ctiam 
i^oad  fubftantiam  ;  ita  mcdiocris  fcu 
l^tion^bilis,  cxcufat  ab  cjus  adimple- 
'^"^.quoadaccidcntalia. 
p  ."'^^uppofitis  ad  Cdi^wm  Refpondetur 
^^^0'.  lllumSaccrdotcm,  fi  quotidie 
^}^^  ullam  rationabilcm  caufam  Offi- 
^^.^^fiirrcftionis  rccitet  ,  pcccarc 
"  ^^iclictantummodovcnialitcr. 


Probatur.  Quiaquotidicmutatof- 
ficiumdcDie  inofficium  de  fcftoRc- 
furrcdionis  atq;  ha:c  mutatio  (ut  da-  « 
riiliroe  conftat  ,  cx  fccunda  fuppofi- 
tionc)tantum  eft  vcnialc  pcccatum; 
crgo. 

Ncc  in  eo  facicnda  difHcultas,quod  QupduH$ 
ea  mutatio  quotidie  fiat  ;  nam  ut  exdteltctte 
prima  fuppofitione  patct  ,  Veniaiia/^  f//^;» 
quantumhbct  multipiicata,  nequcunt  poffetquo- 
conftitucre  unum  pcccatummortale./'/^^,/^'^»- 
Praetcrca  prafceptum  de  Horis  lcgen-  currerent 
dis,vei  cft  Horarium  vcl  diarium,[hoc  ^Atera. 
eft,  vclOificium  totiusdiei,cadit  fub 
unicum  &  fimp!expraECcptum,utDia- 
na part.  2.  tra^.ii. refol. 3.  &  nofter  Ca- 
ramutl  ubtfupradijput.ioz.num.i^  58. 
afHrmant ,  &  probant  plurium  tefti- 
moniis  ;  vei  fingulx  hora:  Canonicae 
caduntfub  divcrla  pra?ccpta,ut  docue- 
runt  D.  Antonius ,  Navarrus,  Tolc- 
tus,Gregorius<lc  Valcntiajacobus  dc 
Graftiis ,  ScrvatiusLairuelz ,  Lconar- 
du$Lcirius,&Tabicna,quosprobabi- 
htcrThcologifarc  docct  noltcr  Cara- 
muel  in  ejusdem  Commentariis  dijp.  1 1 
««w.ii4Z.&<//y^.ii8.«ttW.  14^2.3  atqui 
livc  horarium  ,  five  diarium  illud  fit, 
cum  ipfo  dic  evancfcit,  ncc  tcncris  dic 
Lunaer^fumerc,qua:omififti  Domini- 
cii,  utomncsThcoIogi  clairicidempto 
ncminc  affirmant  :  crgo  quotidianae 
commutationcs  nullam  connexioncm 
fortiripofTunt^qua  mediantetanquam 
plurcs  materiae  parvs  in  unam  matc- 
1  iam  gra  vem  &  magnam ,  neceftarium 
pcccatimortalisobjcdum,coalcIcant. 

Rcjpondetur fecundb ,  Sacerdotcm  ii- 
lum,tiidquodincafuproponitur,fa- 
ciat  quotidic  cx  mcdiocri  &  rationa- 
bili  causa,  nimquam  ullo  modo,  ne 
vcnialitcr  quidcm  peccarc.  Conftat 
id  evidcntiilime  cx  fuppofitlonc  ter- 
tia, 

Vuu  Vetes. 


5  2  2 

Qmifit  Petes.  Quaenam  hic  cenfcndx  me- 
rationabf'  diocrcs&rationabilcscauraf. 
Ikaaufai  Reipondetur.  Ear  omncs,  cju^  ab 
authoribus  ob  gravitatcm  ab  ofHcio 
in  lotum  &omnin6  dicuntur  excufa- 
rc  ,  fi  ad  mcdiecritatcm  rcducantur. 
llt,ri  gravisoculorumdolor  vcl  capi- 
tisjquicxcorumfententiaomninocx- 
cufarct  a  icgcndis  Koris  ,  fiat  medio- 
cris ;  atque  ita  de  cJfteris.  Et  in  fpccic 
lalcscfrc  docct  f.ipracitatusCaramuci 
inComment.n.  1 591 .  cwfus  vcrba  funt 
ha-c.  Si  itera^ens  legat  ogkium ,  quQdfiit 
memorttcr,  pro  eo  quod  non  novit  memo- 
riter  :aut  ettam  fi fiudioftu,  Leclor,ConciO' 
nattr,  oecdnoinus,  (&  line  dubio  Paitor) 
Cr  alti  qut  maguAS  babent  occupattones ,  le- 
gat  offictum  breviui pro  longtori.  Hu ic  a c- 
€imt  Thomas  Sanchcz  Cotifil.HoraL  Ub. 
y.c.i.dub.z^.n.2.  qui  in  hac  matcria  ra- 
tionibilcm  caufain  ccnfet  clJc,  rtpcn- 
tinam  ncctiritatcm  itiiJendi ,  pisdi- 
candi ,  l  gcruii ,  recitandi  cum  argroto 
Ycldefciro. 

Aicix'.  Sed  eontra  RefifonfioHeM  principaiem 
ChjtCh$.    objicere  quis  poteit  pratceptum  Pii  V. 

quo  jubct  Oflicium  dici  j-uxta  formam 
abipfo  prar£'riptam;fcd  ad  fbrmamil- 
lampcrtinetofficiidiilributioadiem- 
porj,feilivitatcs&dics.Ergo  quiillam 
▼oluntarie  omittit ,  pcccat  mortaiiter, 
Bcq^adiroplctprsccptum. 

R  c  fp  o  n  d  c  o ,  f c  m  p  e  r  n  o  s  fu  p  p  o  flr.  flc 
Jatvno  foium  Pii  V.  fed  ctiam  aliorum 
Pontificum  dccretaindicentia  ,  nou 
folum  iediioncm  Ganonieam,fed  &  Ic- 
VhinoneSi  gendi  normam& modum,  Suppofui- 
lex  inhibis  mushoc  inqiiam  ,cjiiiaalias  tcmt  raf  io 
fisndatur  j-udiciocondcmnaviirtmus.dc  peccato 
peccatum  vcniaii  illum  ,  qui.fine  causa  oilicium 
yeniaU.     mutat,quianc  venial.tercjuidcm  pct- 
carer,  600  cillt  prajceptum  icgitiimim 
inhibcns  caJcm  mutadoiicm. 
J^uUa  M'     Cardo  di^ultatis  in  co  cH «  quod 


THEOLOGIA 


mmodo  ^"^^'^  0M 
il:cn(aicvriiU'^^^.^/fV/. 


dixcrimus  ,  illum  tar.tum 
cailc  vcnialitv.r.  Quodoi 
pcrior  ccii  imperct  de  iui-.  poieit^J! 
plenitudinc,  non  potdl  aliquem  oDi|- 
garc  gravitcr,  fi  matcria  fit  icvis»  ^ 
mittitur  abomnibusThcoiogis&^  ' 
monftratur;  quia  humana  dccrctano^ 
obiigant  llridius  quam  divina > ^ 
non  obligant  gravitcc  in  icvi  ^^^^^''^^jpf^^-rff/f 
non  cnim  peccat  mortahtcr  coj^  ^,yftii<^li^ 
quartum  praccptum  Decaiogi  nU  r^tt^^* 
famiIias,quiomiitit  rcralcvcm  pf*.  ^^^^^pK^ 
pta m  j  n c c  c  on t r a  q ui  n t uin >q "i  ^^^l  1^.0. 
offendit;  ncc  contra  reptimum,q"^^^ 
num nummum furatur ;  ucc ^"'^^.^^ij^ 
davum  >  qai  privatim  &  fine  pr^)" 
cio  mentitLT.  jj^^/^i 

Hinc  ad  noftram  «J'^,*^"^"^|n,\(,;j^>' 
BrcviarH  rubricae  determinacmo^  ^^^^^^^ 
icgcndi  j  modus  autcra  non  cftde  ^^.^ 
ftant  irei  pr*cepta:;crgo  qair^'^^^-_ 
oflicium  ,  alteriusdici,  fatisfcc»^ 
dcm  quoad  fubftauciam  ,  non  • 
modum;  crgo  pcccavit  ,gravitc^  q 
dcm  ,  (i  modus  cenferetur  rcs  p^^.  [ 
vcnialitcr  vcr6,GlcviF.Atquireicj;l^^^ 

cun<jaemodiisviIcfcit,ricumfiih^  ^ 


tia  cop-arctur^cr.^ 
dumcflercipraiccp  , 
lcvcm,acpcrconfcciucns,pecca''^ 
tantmn-vcni3iiter,qui  oiriciu»*  ^^^^ 
luiecaus^, nulloautem  modojR"^ 
iat  rationabilijUtantcadiciii^*  , 
fentio,&c* 


xiirv 


.4/ 


(lualuatcm,mQdiimve^ 

MAsnam  cfrc  diiJerentiainJ^^^^^ 
Okiumfcriale&fcft.vuo^^^.^^^ 

tum  cft  ;.  ctiam  intcr  ^^^'^^V^ltivuni' 
aliu d ic tiam  iatcr fti v ua. & ^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


^^iito  iinnm  ferialc  abaltcrodiffcr- 
'■«^puro  numcroi  idem  dkodcfcftivo 
^  fcftivo ;  8c  fcflivisadnumcro  Domi- 
"icale.  Puto  autaT»  fcrialc  a  fcftivo 
^iffcrrc  fpecicmodali  ,aut  modo  fpc- 
'^^'ii  &:pliisafcftivofcrialc,quam  fc- 
"ale  a  R.erurrcaioms  Oflicio.  Prar- 
*^*pua  officiorum  divcrfitasin  matuti- 
J^^s  cft  ,nam  apud  Ciftcrcicnfcs  vix  ul- 
"'naliishoris,&apudIlomano$  tota 
^'fferentia  diurna  confittit  in  aliqui- 
y^^sprccibu*:.  Inofficionodnrnoma- 
)or  cft  diftcrcntia  ,  nam  fcrialc  habct 
^i«m  no6rurnt]m(apud  Bcnedidinos 
^uo)&feftiyumtria.  Etofticiumdc 
*>efurre(5tioncunum.Pluscrgodiftcrt 
*<^rialc  a  fcflivo,quam  ab  olJicio  de  BuC- 
^"^'■caionc. 

d  hoc  ipfum  aliter  fe  habeat,<juod 
puto :  quid  inde  ?  diftcrcntia  enim 
'^Q^alis,  quantacunquc  i>on  fufficit  a<i 
^'^ccatum  mortalc. 

XIV, 

^^^quipoUentia  Officiarum  quOitd 
qmntitatem. 

P^tcft  unum  Officium  recitari  ^^ro 
^ltcro  inqnit  Diana  yart.  i.  ctfi  dc- 
notab'H«  drftercntia  in  quanti- 
»  hoc  cft  ,  ctf)  non  fmt  moraliter 
^^"•v^alcnt' a  quoad  quantitatcm  :  & 
r^^^ea^^yf  y  cxcipii  otficium  dc  R.C- 
p '"fc^ftione,  quod  nimis  fit  brcvc,& 
•^l^l^fia  hanc  ipfam  hrevitatcm  fpc- 
^'^^'  «■atione  inftitucrit  ob  jubikim  & 
j|^^C'3lifirimam  folcnnitatcm.  Ui  vjdeo 
ratio  non  cft  diqna  ,  qux  cxpcn- 
^r  ,  rion  cntm  qua:rimus ,  cur  lcx 
pofita,fcd  an  matcriafit  gravis  aut 
j^p'    Exllimo  hanc  exccptioncm 
OM-^      ^°  ^"'^^  mutationc  Ofticii 
^^^arii  in  Ofticium  deRefurrcaio- 


ne  meus  Diana  nulium  authorcm 
lcgcrit :  fed  ncque  reperit  vcl  unum, 
qui  dixcrit  in  fpecic  Ofticium  Domi- 
n\c^  JMare  polfc  lcgi  pro  S.  Nicolai. 
vel  authorcm  affignct  ;  &:  tamen  hic 
dodrina  gencrali  rcgitur  ,  &  infiftcnf 
rllis  pri nc» pii s  ,Z)/fi  de  omni ,  &  Dtci  de 
nuU9y  fuos  difcurfuseftbrmat:  curigi- 
turidcm  nonfacit,cum  agitdcOfhcio 
dcR.cfurrc(5tione. 

XV. 

Jn  Regulam  extra  chorum  fitisfd-- 
ciant  yrAcepdyferfolvendo  horasCa- 
nonic^ts fccundum  Breviarium^l- 
terim  Religionts. 

TUctur  partcm  affcrcntcm  Cara-  MCxrr, 
muel  in  JLegul.  D.Bened.  nu7)i.  1 5^4, 
quem  bcne  citat  Diana  part.y.tr^^.iu 
refol.%.  Scd  CaramucJcm  errare,  tam 
ccrtum  Di  jna?  cft  ,  ut  ibtdem$.  Kotan^ 
^«w,ha:chabct.  [Quidquid  fitdchoc, 
certum  cft  quod  quilibet  Rcligiofus 
icnctur  fub  mortali  dicere  horas  Ca- 
nonicas  juxtaBrcviarium  pro  fuaRc- 
Jigionc  approbatum.  V\6*:  cap.Dehts^ 
&  Cap.  Placuit,  dtft.  12.  &:  ita  hanc  opi. 
nioRcm  conira  Ciramuel  docuit  no- 
viftimc  do<^us  &  amiciffuTius  P.  Lcz- 
zana  tn  Summa  qq.  regul.  tom.i.  cap.iz. 
num.  18.  ubi  citat  Sotum  &  Cajcta- 
num,&c, 

Scd  Uxc  omnia  ,  qu2E  Diana  dicit 
hic  ,  funt  contra  Dianani ,  d  quo  di- 
dicit  fuam  fcntcntiam  Caramucl.  Dia- 
na  enim  part.i^traCl.M.refol.io,  hxc 
habct.  [  Si  quis  Clcricus  {xc\x\ai\'isSac€rdo5 
uno  vcl  alterodiediceretofficium  pcrficularis 
ahud  Breviarium  a  Romano  V,  Cquocum^ 
Br<cviarium  S.  Dominici  ,  &c.  pino  Relfgiojoru 
ita  recitando  non  pcccare  mortolir-^rm^rzff 
tcr,quia,  cum  ha:c  mutatio  parva  fitutipoteff, 
Vuu  i  (N. 


524 

(N.B.)no»^vidcturnotabilitcradver- 
(ari  menti  Summi  Pontificis.Et  ita  do- 
cct  Joanncs  dc  la  Cruz.  in  dire^,  con- 
fctent,  part.  i.prdcept.  i.art.  5.  dub.  4. 
(oncL  2.  Navarrus ,  cap.  1 9.  num.  1 1 7. 
&  Rcginaldus  tom.  i,ltb.  iS.cap,  ii. 
num.  lyi.prop.^.  ubiaflerit  tunc  pcc- 


THEOLOGIA  .„> 

Rationcm,  qua  Indudus  cftCar*'  ^^^jffi- 


mucl,cliilia,quam  prxfcfcrunt  ver 
ba  ,  quac  Diana  citat  vidclicct.  [BrC' 
viarium  Monallicum  &  Carnnli^- 
num  non  ditfcrunt  liibftantia  , 
modo,  ritu  ,  &  ca^rcmoniis ;  ^t  j'^' 
jusmodi  mucntio  non  cft  fuf^iciens 


Qui  poteSl 

unodie.po- 

teflfemper, 

fi  eadem 

ctrcumfta^ 

tuconcur- 

rant. 


care  ita  rccitantem ,  quando  talispcr-  ad  pcccatum  mortalc  :  crgo.]  ^^^jO^ 
mutatio  Breviarii  Viris  dodis  &  piis  rcm  putat  ccrtam  :  non  cnim  iii^jo  ■ 
nimia  apparct.]  Sic  Diana :  ergo  fcn-  rcm  difFcrcntiam  inter  o^*^'"!'^^^' 
tcniiam ,  quam  impugnat, ipfemct  do-  ncdidinum  &  Dommicanum  ^^^^^^ 
cuiiCaramuelcm.  morum ,  quam  intcr  hrialc  &  dc 

Diccs  aliud  ciVc  mutarc  Officium    <^:"to  in  alcerutro  Brcviario  ,  f^P^^'  * 
unoautalterodic,ali'udfempcr.    Rc-    utrobicjuc  cnim  vidct, 
fpondeoCaramueiemlococitatonon    tiphonas  ,  leaioncs  ,  &c.  & '^' 
dixilTe  femper.    Uc  dixerit  ,  habuiflc    vidct  difcrimcn  in  ccccitatc  ,  ' 
Dianam  ducQxn noim  part.z.traii.\z,    titatc,  qualitatc,ordinc,  &:c.  ^'"^^^ 
refolut.^.  laudat  Vcgam  diccntcm.  [Si    rcm  puiat  clfc  cxprcflam  Dja"^?  f*-  * 
non  potcll  quis  mucareOflicium  Fre-    2.  tra^l.  iz.  refolut.  3.  f  Dtc^f^^^ 
qucntcr  finc  rcatu  pcccati  mortalis,    adcoquc  nihil  ahud  fc  kcilTe  j  3"^^^ 
ncc  erit  hcitum  hoc  faccrc  uno  aut    ad  Pimcipia  Dianae  dialcdicaii?  ^ 
altero  dic  ;  nam  pro  quolibet  die  clt 
prseccptum  diltinCtmn  ,  &  officium 
cujuslibet  diei  onus  iliius  eii;  ,  tta 
quod  in  aliud  non  tranfit.  Sicut  adeit 
prxccptum  quolibct  dic  in  quadra- 
gcfima  jcjanandi  ,  &  tamen  qui  uno 
die  jejunarc  omittit,  pcccat  murtali- 
tcr.]  Hrgo  Diana ,  ut  Virisdo(^'tiflimis 
accidit,  oblivioni  mandavit ,  quae  di- 
xcrat 


bereque  aut,  hanc  ^o"^*^?"^"^^^ 


admitti ,  aut  Dian«  principia 
mnari 


Objicit  Diana  BuIIas  Pontifi<^«^^] 

&relpondco  idco  pcccarc  Bcncdi 

num  ,  qui  icgil  Officium  I^^"^*"',^t,' 

num ,  quia  Pontificcs  id  i"^'^^'^'^"'^^* 
quia  li  non  inhibujffent ,  non  p^" 

rct.  S^d  tantum  quaritur  ,  - 

.     K  .  •  c    »n  \Qt^ 


primo  Refolutionum  lomo,    do  peccct  ?  an  in  fubfhniia  ,  anj^^^^ 
I  memoriter  tenctcjusdifcipulus    inmodo.?  namfi  in  fubltantia,  P 
mucl.  r<^^  procul  dubio  mortalitcr. 


qucm 

Caramucl.  rct  pi ww»  uuu^u  ijiui lu.i»--  ^^c^ 

AtCaramuel  nunquamcflufushac  joris  claritatis  gratia  hanc  rati  ^^^^^ 

rationc;docctcnim»//w.i  592.  Bcnc-  cwinra  Dianam  cfformo.  ^^"^Lhis 

diclinos  fcmpcr  poffc  finc  vcniali ,  &  aut  folummodo  jufferunt  rnoo 

interdum  mcliiis  recitarc  Officium  ut  utantur  Brcviario  Monaftico 

Romanum^quimMonaflicum:  &ia-  jufferunt  ut  utanturBrcviai^o 

mendocet««w.r  35)4  pcccaturum  ve-  ftJco  &  rubricis  cjusdcm  Brc  ^^^^^ 

niaIitcrBencdi(5linum,qui  Icgat  offi-  non  primum  ,  quia  a^'^^^  j""^  grc- 

cfum  Carmelitanum  aut  Dominica-  officium  intra  limitcs  W"^^5g^„cdi' 

num.  Nam  fi  indcConfequentia  de-  viarii,non  pcccarcnt;  puta  f»  jj. 

duccrctur  utrobique  dcbcrct  pccca-  ^iinus  lcgcrct  officium  q"0"  ^^yj^, 

tum  vcnia]econccdcre,aututrobique  rium  Monafticum  ponit  p^^ 
ncgarc. 


FVNDAMENTALIS.  525 

deberct  quod  ponit  pro  Circum-    non  pcccarc  mortaliter ,  Ccd  vcnialiicr 
cifionc:  &  tamen  Diana  &c  nos  vcnialc 
pfccatumintali  neoligcntia  fatcmHr. 
Juflerunt  igitur  lccunJum.  Ergo 
**yur  violatio  modalis  mandati  Pon- 

'ncu  ,  quac  fit  vcnialiter  pcccamino- 
Et  cur  non  darcntur  pcccata  ve- 
'J^J^Iia  contra  lcgcs  canonicas  ,  cum 
^cntur  piurima  contra  Divinas  ?  Er- 
Bo  fi  Officium  Bcnediainum  &  Car- 
^'^^litanuni  conveniant  fubrtantiali- 
»  &  diffcrant  modalitcr  ;  hoc  eft, 
*^odo,ritibus,&cajrcmoniis,  qui  al- 
^crum  icgejjj  altcro  ,  fatisFaciet 
S^oad  rubftantiam&  pcccabic  quoad 
'^odum.  QuiautcmfupponcnsOlH 
^^^^  fcriale  &  feft.vum  monaftica  dif- 

trc  modalitcr ,  demonftravcrit 

^^flravcrit  confi'!t6  dico ,  non  prok^t- 

f^^OBcncdidfnum&Dominicanum 

'^crrc  fubftantialiter  ,  crit  magnus 


XVI. 

'*/4w  unn  communitas  fitisfa- 
^^^tlegendo  Officium  dtertus 
Religtonis  ? 

P^tabam  ego  fub  initium  antequam 
j^^J?"^oralibus  fuiffem  verfatus,  ali- 
f  aeparticularibusj&aliterdc  com- 
jfg^^'^^teefrcfenticndum.  Sed  con- 
tra(t^^  ""'^  t^ocuit  Diana,  nam  part.z, 
Xi  Vl^ •  ^^fii'  1 4 .  er part.  iterum  7.  trait. 
Ho  r  '  ^'tato  Caramuele  affirmac 
,^'"^">  cos  qii.  privatim  Horas  lc- 
lani  '^"^^"^  »  ^"i  ^^^^5  mu- 

qi,  * '!?  choro,  fatisfaccre  pra-ccpto 
fit,n  ^^^^^^"tiam  &  fi  fcandalum  dc- 
etn^^^^P^^^^^i^cmortaiitcr.  Quamdo- 
UQtari  jubet,& citat  pro 
tiauj?^J^^»naiii,  G-vantum,  Valcn- 
^aymannum.  Et  rf/i/.i6.docct 


tantum  ,  qui  invertit  horarum  cano- 
nicarum  ordinem  non  folum  priva- 
tim,  fcd  publicemodo  fcandalum  ab- 
C\i :  &  citat  Bonacinnam  &  Gavantum. 
Et  tandcm  nfol.16*  docet  pofte  Pr^ia-  Anhicra^ 
tum  difpcnlnrc,  ut  una  vel  altera  vice  leretratto: 
mutctur  Officium  in  communitatc.     Potcft  It - 
Hxe  omnia  &  alia  id  gcnus  Cara-  "^^ljfrgo 
mucl  confidcrando  in  Comment.  num,  wcmpcr? 
1321.  concIudit,&  ut  putat,  firmiffimc, 
Sicut  de  pnvato  Saccrdoie  ,  fic  etiam  de 
Communitate  ejfc  philofophandutn ,  fum- 
ma  crgoconfcqucnt  a  doftrinx  duci- 
tur,cumaffiimatCommunitatcm,qu« 
fmc  causa  &  liccntia  violat  rubncas 
lcgitimas,  mutando,non  quidemBre- 
viarium,  fed  Ofticium  diei,  hoc  cft,  Ic- 
gendo  aliud  ofticium  fuiBreviani,fa- 
tisfacerc  quoad  (ubftantiam,  &  dtft- 
cerc  quoad  modum ,  ac  foium  pcccare 
vcniaiiter. 

Et  Diana ,  Ouidquid fit  de  hac  fenten^ 
/w,ait:&quia  his  verbispotius  videtur 
prsfciridcrc ,  quam  affcntiri  ,illjm  de- 
berc  admitti  aDiana  vidciur  dcmon- 
ftrafrcCaramuci. 

XVIL 

Jn  Sacerdos  SdcuUrts  fitisfaciat 
prdceptOi  fi  recitet  V.  G.cum  Carme- 
litano  i&tttatur  Breviano 
Carmelitano^ 


'rXIfTert  ha?c  quaeftfoaQuintadcci-  mc 
i--'nia,  tamct(i  Diana  Caramuclcm 
hic  ita  impugnct ,  ut  utramquc  con- 
fundat.  Porto  fi  SacerdosSacuiaris 
privaiim  potcft  uti  Breviario  Carmc- 
litano,  faiva  rcscft;  fequ!turcn:m  ct- 
iam  pofTc  Icgcre  cum  Carrnclnano  i  & 
fipriyatimpeccatfolum  vcniahter,n6 
Vuu  3  pcC' 


XIV. 


526  T  H  E  O 

pcccablt  mortaliterjfi  idcra  faciet  cum 
focio. 

Huic  qiiapflioni  ita  fatisfacit  Dia- 
nn  part.j.traa.u.refol.^.  [Affirmativc 
refpondcc  Caramiiel  m  Regul.D.Bened. 
m/w/.i36(5.ubificait&c.  Sedtucogita, 
iiam  unusquisquisquctcneturrccJtare 
fccundum  formam  fui  Brcviarii  &c.] 
fcd  hoc,fi  agatur  dc  obligatione gravi, 
nec  ver  um  clljncc  ad  rem. 

Non  cl\  verum  ;  quia  jam  oftendi 
^tf£/?.i5.cum,  quiutitur  aliusReligio- 
nis  Brcviario  ,  fatisfacerc  prafccpto 
<]uoad  fubltantiam  ,  non  quoaci  mo- 
dum  :  adcoquc  violare  Pontificum 
prscepta ,  fcd  non  fubllantialitcr ,  ncc 
iiotabiliter. 


L  O  G  I  A 

rioMonaftico,cjuod  cx  privilegioC^ 
ftertienfi  conccditur  :  &  non  fatis^f 
ccrc,fi  cum  codem  icgat  inBreviar»^ 
Ciftcrcienfi,al  quid  elt  quod  dicipf 
tcft ,  at  probari  non  potcft. 
quia  ha^c  duoBreviaria  vix  diflferuBt. 
Iccund6 ,  quia  Sacerdotem  Ciftercien- 
fem ,  non  dcbcrc  uti  BreviarioRo"'^ 
no ,  &  poflb  Ciftercienli,  etiam  eft  pf»' 
vilcgium, 

xviir. 

t^^n /,  rerbi  Gratia,  Epfcoft^y  'VJ^ 
Cardtnalis ,  vel  alttfs  quicunq^^r 
perior,  cum famulo  aut focio  velij  rc- 
citare  defertalt ,  cum  de  SancU f^: 


1 


Noncftadrcm;quiaeriamcondo-    ,  , .ii^ntHO" 

natumnonurgct;namconfirmationi,  herct,&hoc  exncgligertttart  ^^^^^^ 
qua  utitur  Caramucl  &  quam  exlcri-      cio,(octt4S aut  famult44  tn  tali  caj 


pfit  D  ana ,  hucusque  fatisfadum  non 
cft.  Sic  difcurrit  Caramuel.  [Tenct 
Diana pArt.i.tracl.ii.refol.^$.  quod  fi 
Pctro  concedat  Pontitcx  privilcgium 
iitendi  Brcviario  brevi  &  poftea  Pc- 
trus  lcgat  juxtaillud  brcve  Breviarium 
cum  Franc ifco ;  tcnct  inquam  quod  in 
tali  cafu  non  folum  fit  fatisfadurus 
Petrur,  fcd  ctiam  Francifcus.  Et ctat 
Portell,&Hcnriqucz.  Addicquc  cx 
Rodriqucz  quod  Epifcopus  Rcligio- 
fus.qui  utiturBreviariofux  Ecclclia-, 
pofTit  rccitarc  cum  fuo  focio ,  ita  ut  fo- 
cius  fatisfaciat.]  Raiioncm  hujus  do- 
dtrinar  mcditatusCaramucI,  nedifce- 
dat  a  Diana  ^ffctityld (juodPrtvtlegium 
dijpontt  de  tmo  adfoctum pojfe  ettam  exten. 
dt.  Ergo  Ciftctcicnlis,qiu  cx  fpiCiali 
Privilegio  potcft  uti  OfticioMonafti- 
co,  fi  lcgat  cum  Carmclitano  ,  habct 
privilcgium,quodpolTitad  fociwm  ex- 
tendijVcldeturdifparitas, 

Prxtcrca  fatisfacerc Carmclitanum 
lcgcntem  cum  Ciftercicnfj  in  Breyia- 


hfocit4>$  aut fa\ 

cjfet  arguendns  de  ve- 
rjialt? 


n  EfponditolimDianancgative»'^^  ^^y(f 
iN.ccquamlcgcictCaramuclcm;  ^  . 
ctiam  ncgnnve  antcquam  ^  ^^^^.  (jaoi 
confpirant  crgo  ingcnia  magn^  ^is(4f^'^"^^ 
ttu  utrique  ailuxilfc  vcritatem  >  ^,,jgsif*\ 
cnmi  folcnt  convenire  qui  ^'^'//.^  rf/^f^'!/ 
V.Je  Dianam  patt.j.  tracl.  i  ^^nf^ 
lo.     Cuiamuikm  tnComment.nu 

1371. 


XIX. 


K^n  ,  /  quU  dtcat  Matuuntir»_ 
San^oy  &  horM  dturnas  defi^^^' 
fracepto  legendi fatts- 
factat? 

PRoponit  hanc  ipfam  ^^^^'^1% 
liam  Diana part.j.traa.  1 1  •  ^^^, 
non  rcfolvit,  lcd  iolum  ^^^^^^^ 
ba  Caramuclis  tn  Commcrtt.nurtt'  1 4^^^ 


yl. 


FVNDAMENTALIS.  527 

fubdiHinaionc  rorpon.icmis.  Nimi-  vefperas  manc  pcrorarc  nulli.in  ci  t 


*"Uin  cfic  diias  (cntcntias  ,  aitcrjm 
docct  fingulis  Ivjiis  fii)gub 
P^^^rccpta  rerpundcrc,  alt.  ram  omiKS 
*ioras  claudi  unico  pr2ccptoi&.  juxta 
F^iiam  dcbcrc  dici  cum  c]ui  iialcgic 
j^^isrecifTe  fingulis  prxccptis  tjuoad 


peccatum  ,  uc  patct  ex  CApae  rrabj^ 
ter  C:tato  :  V.  G.  fi  itcr  ag^rcJicii- 
dum  ,  fi  diutina  occupatio  vcl  molc- 
fla  multorum  ncgotiorum  tmbatia 
pramanibusfic.  Itacommunitcjt  Do- 
dores  :  cjuin  addit  Cajctaniis  ctiani 
antiam,&  pcccaflc  in  moJo  jvi-    confuli  d  jurc  pra:vcniri  tcmpus  ,  ut 

quictius  dcvotius  dicatur  olJicium. 
lindc  nullumfibi  fi:rupulum  tormant 
Viripii  pixvcniendi  oiHcicim  proptcr 
varia  vu-emortalisimpcdimcrfta  &f.2 
SicDijna,. 

His  pofitis,qiu  ritur  quid  dlcenduiti 
ru  in  cafu  poiijbili  aut  vix  poffibili,, 
nuTi.rum  ,  an  pcccct  vcnialitcr  ,  c^iil 
finc  ulla  prorfus  rationabili  causl 
tempus  altcEct  >  &  ncgative  rcfpon- 
det  Caramuel  m  CQmment.  num.  14 1  u 
apud  Dianam part.y.tracl.  i  i.refol.xz* 
XX»  diccntciin.  [  lij,us  opinio  ita  abfolute 

-       prolatam:hi  nonplacctj&tamcnnon 
^/^P  quts jine  caufi  nol^egatjuas   rcfpondctCai  amucIisratioiiibus,quas 
temforihns determmiLtiSy      attuIit,fedaliascQntracongcrit,  qui- 
feccet  venidtterl  ""^ic  fatisfadurus  fum,ub:  paucu- 

T lasthcfespropofucro.  Sic 
Jr^  tam  icvcs  caufae  dkuntur  Prima.  Si datur prAceprtan detempore 
u  ""icerc  ad  mutandum  tcmpus  tegendi  boras privAttm  ,  qui  iUud  vioktxe^ 
fK  "^*/^'^»^^  vidcatur  rcddiMctaphy-  rit  fatisfAciet  quoad  fuifiantiam  c-pecca-- 
^ "ic  cafus ,  &:  non  poflc  ad  praxim  bit  quoadmodum ,  ac propterea  venulitcr*. 
hX^^^^  reduci:  cj^uiscnim  uiHjuam  Subfcrlbo  DiaL^x  &  communi  Dodo- 
^eat^*^^^  anticipabit  ,  ut  nullam  Ua-  rumfcmcntice. 

cx  illis  ,  cjuasDianae-       S.cunda.  Si  olimfuit  aiiquod' praee^ 
H  yf/^^^  ^n6ln6'JiSLi\  part.jara^.  ptum  jamvidatur obliteratum percontra.-- 
* /''U.iibi  fic       "^'  ^  .     .  - 


^"Cet  in  horis,c]uas  contra  rubricas 
juxta  fccunJam  dcberc 
^.'^1  non  fatisfcciflc  cjuoad  fubllan- 
J*am  fcd  peccaviflc  mortalitcr  ;  quia 
V^atminae  de  Sando  &  Hor^e  diurnae 
^**^iia  non  conltituunt  oflicium  di- 
^(lUitT)  :  Atillehoc  Icgit;  crgo  nonlc- 
^^^9^cium  divinum.  namOfficium 
^•vinum  cft  Pfalmorum  ,  Oratio- 
cleiG'^*^^*  difpofitio  approbataabEc- 


53^/  '-'«^jnvd  i..  [Si  c|uaEras,^u.i: 
u  '■2tioaab;lis  fit  noi\  recitandi 
'lUoT  ^^^'""^  ccmporibus  ,  afliro 
^'>rc|c*^'^  caufj  eftoccipatio  fludcn- 
^'tiu  ^f^^^^*'»  conc:cn.uidi,ncgotium 


rtum  unum.  Scd c]ui&& qualis lifasiflc: 
contraiius  >  lilum  objccit  CaiamuJL 
mm.,  1411»  n-unc  cxponir..  Fatciur  fc 
cjuidcm  vidiflc  ncgligcntiac  argui  cos> 
c^ui  poll  prandium  ,  matutinas  legc- 
rcnt  ,  at  vcro  illos  qui,  aHtcmcridLi- 
P^blicum  vcl  jiin.orum  utili-   nas  hora^i  antc  prjnciium  poft  piai>- 


ad  '^'^P^''*'''^^'^^  cxpcdiendij  o 
t.ittj^  P^^J'cum  vcl  jnn.orum  utili- 

tiucns,  prjft  iu  Ji       c]uod   diuni  vtipcras  &  complcic)rium*  noii 


^^^tU'''^^'"  "^'^*^  ^**^'^**'    vidiflc  ctlpari.    At  rcponct  Uiani 

^^^<^S,iiimaiQtcrvencrit,etiani  hoc  ipium  in  Univerfitatjbus  Caia- 


528 


THEOLOGIA 


muelcm  vidifl'c,&  ibi  id  fieri  fine  ve- 
niali  poflc  ratione  ftudiorum.  Dia- 
namque  obfcrvaviflebene  non  poterit 
negJire  Caramue!.  At  petit  ,  ut  di- 
Cit  Diana  quid  communitcr  yidcrit, 
non  K]md  lcgerit  ;  multa  enim  hodic 
fcribuntur  quia  cxfcribuntur  ,  non 
qiiii  funt  talia  ;  Scio  ciTc  Authores 
qui  Dianae  confentiant  ,  at  ego  ite- 
ru'n  a  Diana  poitulo  ,  quid  viderir. 
Anne  cx  miilenis  Hccicfiafticis ,  quos 
in  Italia  &  Siciiia  cognofcit  ,  plcri- 
qiic  tum  icgunt  pnvatim  ,  noras 
pofitas  in  rubricis  Brcviarii  obfer- 
vent?  Nam  ego  finccre  protcftor  me 
inHifpania,  Gallia,  Bclgio,  Gcrma- 
ni3,Boeniia,lIngana,  non  cognofcerc 
ununi  qui  eas obicrvct  cxadc.  Sit  igi- 
turConclulio 

Tcrtia.  St ftandum  eft  confuetudiniy 
fiifficit  dicere  yejperas  &  completortum 
^osl  prandium  Matutmas,  &  cateras  Htf- 
rasanteprandium.  Et  quidcm  flmcis 
ocuhs  ium  crediturus  ,  conruetu- 
do  majorcm  diligcntiam  non  probat. 
Scd  qualis  hsEC  ipfa  confuetudo  ?  an 
qu2E  habcat  vim  lcgis ?  Hic  ingrcdcre-^ 
murdifficultatcm  quae  paucis  expediri 
nonpoflet.  Qnam  cgoDianx  cxami- 
nandam  rchnquo  ,  qui  demonftrabit 
hanc  qualcmcunque  confuctudincm 
cflcimplicitamlcgcm. 

Quarta.  mndatur defaclopraceptum 
de  tempore  legendi  prtvattm.  Didici 
ipfam  a  Diana  ,  qui  citats  rcfolutio- 
l^otabac  nis^l  Sedejus,  cxprcfscait;  Xo«(?%4«- 
verlfa,      tur  ex  vt  praceptt  ,fiatis  jUU  &filennibus 
horisOfficiumdtvtnumrecitare.  Quidcr- 
go  hic  ego  ?  ubi  non  cft  Icx,ncc  cft  pra:- 
varicatio.  Ergofcntentiam  fuam  im- 
pugnat  Diana,  fi  Caramuclis  opinio- 
ncmimpugnat. 
Mcxvin-     Supcrcft  ut  tamctfi  noftris  Diana 
non  facrit  dignatus  rcfpondcrcargu- 


mcntis,  npsejusdcm  rationibus  fati^' 
faciamus. 

Arguitprimo.  Quamvisnonoblig*^' 
tur  cx  vi  prxcepti  ftatis  illis  tcmpo- 
ribus  pcrfolvcrc  ofticium  divinun^^ 
obligantur  tamen  cx  decentia&con* 
gruitatc  iphus  oflicii,quod  idcd  app 
laturhora Canonicas,  quia  ccrtis^l" 
busdam  dici  horis,fecundumCano" 
fit  perlolvendum  &c. 

Rcfpondcre  aliquis  poflet  ^«"'.^j.^^ 
vidcntcm  contradidioncm  rcpe»* 
quia  fi  nullum  datur  pr^ECCptum  nu  ^ 
dabunturCanoncs,  quitcmpusoin 

privato  prstfcribant :  &  fi  dantur  e)"^ 
modi  Caijoncs  ,  ctiam  dabitui  icJ' 
pra?ccptum.  ^ 

Rclpondco  ego  ,  duo  tantum  c^*^ 
confcientisE  vincula  ,  vidclicct 
ptum  &  votum ;  unde  confuctudin^^^ 
etiam  annorum  plurium,  fi  ncc  vn 
litcr  fit  kx  ncc  votum  ,  conlcic'^ 
obligarcdiflitcar.  Quid  hicigit"^^^^ 
dccentia,&  congruitatc  di(5lurus  u 
Has  induccrc  obligationcs  "^^"'j^^j. 
aut  foric  poiiticas  ,  non      .  ^^rgoa 
Nam  fi  uhicunquc  dcfignarJ  ai^H.^^ 
congruentia  poflct,  ftatim  ^^^^^^^,^^^1 
lis  aliqua  culpa  afl^ignanJa  ,  n^ 
Thcologiam  fcribcrc  cogercmur-  ^ 

S.d  quid ,  fi  negcm  cflb 
inconpruum  ,  non  fervarc  in  p'  . 

•  klrrVat  '* 

ledione  tcmpora  ,  quae  -^ci' 
choro  Communitas  ?  omncs  cm  _ 
feirms  indcccntcs  &  incongrui ,  q.^^^^ 
niam  illa  ncmo  hodic  EccIciJ^  ^.^^ 
fcrvat.  Putocflc  indcccnslcgcin 
larc ;  &  ubi  non  datur  lcx  rjquc 
dam  hbcrtatcm  ;  &  ubi  ""'!^^jj,^cn5» 
fuo  jurc  utitur,nihil  faccre  in 
nihilincongruum  ,  nihil  "^^^^" 

niahter.  ba  ip^*"^ 

Argtut  fecundo  Diana ,  .  -ruiit, 
officii  f^pius  temporis  mcmm 


F  V  N  D  A  M 

0  rccitandum.Ergo  contradrdinem 
^ationem illius  crit  alienisplane  ho- 
J|5illuci  pcrfolvcrc.  Ergo  qui  non  fcrvat 
*c  tcmpora  licct  non  pcccet  contra 
'""^  quod  elt  rubftantiaipfiusofficii, 
P^ceabitcontra  id  quodeft  accidcnta- 

„  ^  ^^^pondco  multa  cfTc  propterquSc 
^^^tfin^  I  *^^3tio  admittincqueat.Primoenim 
^!^'//,    /^.^^^nfequentia.  Talis  orattomemmt 
''^'  ht}  ^''^^^^oris ,  ^rgo  talt  &  non  alio  c^l  reci^ 
^««'2:cftmala:bonah^c,T4/«On^f/o/>r^- 
legi  talt  temporc^ergo  tuvx  d^non  4  - 
^^gcnda.  Secundo ,  (i  prior  confe- 
Jlucntiacfrctbona  ,  debcrcnt  Hiftorix 


ENTALIS. 


5^9 


^    ^t^mporcprjetcrito  ,  &  prophetix 
f^f^^^^'    Tcrtio ,  fuHiccrct  omnino,  fi 
^aicntur  icmpora  in  choro,  cx  quo 
lemper  bcnc  tranfitur  ^id  officium 
in  ^L^^^"^'  AcceJitquartbquodnequc 
^  <^norotempora  obrv.rvcntur  ,  qu« 
ali  ^*^^^^^*    hymnis :  nam  ut  omittam 
^^iu^^  jsj^J^^^trcicntcs cantant ante primum 
fo,/""^""'^  ^^y''"^""'"  >  JEternererum 
niis  H^*  ^'iiiMonafteriisrcformatilTi- 
^  Hora  nodis  duodccima,  &tamcn 
y,^      >  ^f<^co  xltei  jam  fonat  jubarqjolis  e- 
lio^^      ^■'^^^^'^tiisluciferfoluitpolum ca- 
^c,     Qu  r  omnia  dc  aurora  di- 
fen^-^'^  8f  in  Hycme  verificantur  hoi  a 
Kor^f^'  A  ^'■'"''asipfi  inHycmcdicunt 
yy^^^^^^^j  ^cconcinunt ;  lamlucis  orto 
ta-ii   ^^"^" precemurfupplices  &c.  Cum 
tur  .^'^^^^poi^duas  folidas  hoiasoria- 
^^enus,  fiforteilbmvciisvocare 
No  ■^^"^•'^on  fcmper folcm  antcccdat. 
^uen^^  'P^*  cantant  antcpr^ndiumfrc- 
^^^^^"^>&fa^pchoranonavcldccima, 
in  ^^^^  ^icunt  L4r^/rf vejpere;  Et 
trib^^??^^\^^"^pl^torium  duabus  aut 
^^fini^         P'^^  occafum  folis ,  &  in- 
\      Non  '    ^^^^^nteternttmtmy  concinunt. 
"wi*/^^^  ^^^""g^PremitDianiEratio. 

^t^ittertth  raiione  deiumpta  cx  D. 


Thoma/>r/Wrf  fecunda.  quaft.  8j.  -4r>.  4.  ^^*' 
rf^2.  ubi  docetpeccatum  veniale  com-j^*'^^  P^* 
mitti  in  non  fervando  modum  ratio»-^^^'^''^^' 
nabilem  adimplcndi  prxccptum,  qucm*^*'"' 
lex prsetcndit.Subfumit Diana.  At hoe 
rpfumhicfit;  quialcx  pra?crpicns  reci- 
tari  horas  Canonicas  prstcndit  ut  rc- 
citentur  obfcrvatoprasilido  modo  ,& 
Obfervantia  horarum  debitarum  &c. 

Sic  Diana.  Sed  fibi  contradiccns, 
nam  paulo  antc  negaverat  lcgem  ,  ad 
coBgruentiam  ,  aut  deccntiamrccur- 
rens.  Scd  eft.ne  fibi  contrarius  dicaiur, 
quidquaefodiceret,  (i  hoc  modoargu- 
mentarer.  [Pcccatum  venialc  commit- 
titur  ,  quando  nonobfervaturmodus 
pra^ccptus  ;  At  non  daturpra^ceptum, 
quod  indicat  huncmodum,  dcquoa- 
gimus-.hoceft,  non  daMir,  quodindicat 
Icgiprivatim  horastali  auttalitcmpo- 
rc :  Ergo,qui  no  obfcrvct  modum  hunc 
no  pcccabit  vcnialiter.]  Putabo me  ar- 
gumcntari  bcnc:  utcrcr  cnim  bona  ma- 
teriaSc  bonaforma  :  quoniam  Maio- 
rem  dcdcrunt  mihi  prartcrDivumTho- 
mam,  &Dianam  univcrfi Dodores;  & 
Diana  Minorcmutvidimus. 

Rerpondco  igirurad  argumentnm 
Dianx  concedcntioMaiorem  ,  &  ne- 
gando  Minorcm,&  obfcrvohic  fibi  cla- 
re  contradicere  ;  nam  hicaiTumitdari 
prapceptum  quod  modumilium  priva- 
timoranribus  indicat,  quodfupcrius 
negaverat.  Etutcitofc  expediatdigno- 
turoftcndere  Canoncm,  qui  privatim 
legcntibus  prxcipiat  tcmpora  religio- 
scobfervare. 

Arguitquarto,  abcxemplis,produ-  ^^^''^^* 

citqucEremitamciiiAn<7clusinterdum  ^ 

^        ^i  s        .     ^  cctra  Ca-^ 

matLiras,  iliasacerbas ,  nonnunquam 

putrclccntcs  uvas  arrercbat ,  prourvi- 

dclicet  tempcftiveprxproperc,  vel-tar- 

de  penfum  horarium  exhibucrar.-cuius 

Xxx  plen- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


pleriquc  Cauoniftie  cum  Joanne  An- 
^rcimcAp.  i.  decdebrat.  MijJaT,  &  Sum- 
vc\\{i3^vexb,Hard,  QanontCdi.^,  mcminc- 
runt.Adiungic  S.-Sevci-inum  Colonicn- 
fcm  Epifcopum  gravitci  in  purgatorio 
punitum  ob  horas  canonicasfimul  ma- 
ne  reciiatas  non  (ervatis- tcmpoi  um 
inccrvallis,  quodn.  riat  Abbas,  poftca 
Vidortertius^ummusPonrifcx. 
htfto'      Multa  occurrunc ,  qua?  refpondere 
r/o/*       polTem  ;  fed  anteqwam  mcAim  fenfum 
modi  tn    exprimam,  liccbitmihi  rcccnfere,qux 
ftvera  4r-  Salmanticas-audivimus,  a  Viro  dodilTi- 
gumenta-  mo  &gravi,  cuius  notnen  profcnc  vi- 
tiotielocu  debiturfupcrvacajieum,  cum  Sa  man- 
kAhMnt}  ticcnfeshacexprcfTioncnon  indigcant, 
nec  illacactcris  pi  odcde  pofTic.  Jul^us 
fucrat  quadragefmialibus  Dominicis 
poft.prandium  juxtapiam  loci  coniuc- 
tudincm  ,  bina  cxcmpla  ;  alterum  ad 
commendationem  virtutis  ,  alterum 
ad  vitii  oppofiti  execrationcm  decla- 
mare.    Fortc  crat  in  altiorc  dignita- 
tc,  quamjiii  ,  qui.annis  cl  plispropo- 
fuerantexcmpla.  Quid  fciof  ipfc  au- 
temaut  eximpatieniia  ,  aut  tx  finceri- 
tatc  ,  in  Qufnquagcfmvaante  init  um 
foncionis  (icxiixit.  Itinoftrotetnplodie^ 
kus  Doinintcis  coticionabittir  talis  :  i*^/^ 
quartJ.  &.  ftxta  talis  &  talis,    Et  ego  hora 
fectmda  poft  meridietmlla  mendattoU ,  qu<£ 
vocamus  exempla  i  dignentur  umverfi  con^ 
fitte^e,  fum  emm  tnventurus  &  declama^ 
Ait  mnia.  turuspMlcherrmta.     Rifu  lcporcm  ccle- 
fintvera^  bravniwis  ,   ccnUiimusqtie-  cxcenTilfe 
qu£  nar-  quoad  mod^un ,  nontamcnquoad  fub- 
rantur.    ftant  arn  omnnio.  Multa  enim  int^r- 
dumlcguntur  impo/fibiiia  ,  5c  caeccra 
tamam  habent  atuhoritatem  ,  quan- 
Inter  alias  ^^^^^^^  abau.horibusfutsnadae,  qui 
hifloriasS  nunquam  autraro  dicunt  I,go  vidt  ,iQ\ 
'   '•!  ^  '      aMoniali ,  a Clericoy  au t  a Sacrifta  audivi: 
}a.ennA  a- 


Legatur  Csfarius  ,  aliique  &  notctuf^ 
multas  revclationcs  cotravlicSorias  c\^' 
cumfi:rri.  [  S.Bngittadiciturdiaicil»^^^^» 
a  Dco  Virgincm  tfl'v  fine  culpa  conce-  ^^^cl*'^^ 
ptam.Sanctamquc  CatharinaniSeacn-  ftf 
fem  aflertioiiem contrariam,  ]  Cun? tr^^'^ 
men  ccrtum  lit  a  Dco  non  poflc  aiic 
contraria  rcvdari.  Hinc  patcre  vide'^ 
non  dcbcre  Theologiam 

Chriftianat^ 

rcfoIutionc&  fuas  mutarc  aut  altcii»  ' 
ob  privacas  inccrtasque  revelatio^^'^  ' 
kd  iftas  potius  forc  ad  rcfolu:io"^^ 
Thcologicas  ,  ut  ad  Lydium  ^^P' 
exammandas.    Et  l^sccfuit  caula  q^^^ 
me  movit  ,  ut  in  Commcntario 
cxcmpla  nolucrim  contra  me  ?^^^^^^. 
ncrc  :  cogcbat  enim  mc  raiio» 
mittercm,modcftia  ne  ^'^^^^^^^.^^[^^^y 
lius juviicavimefa(5iuru,  fioinitt<- 
utvel  fic  ,  nec  contra  rationern  > 
contra  modcftiam  &  rcverentiaiT^T^^ 
debitamhiftoriis  agercm.  ^^^^^^^, 
jamDianaproducit  :  &q«^^  o!.T.a 


Urbanus  &  Scholafticus  fuai  i  ^^^^^ 
lo  indodtusquarfiiincivilis  dici, 
obicm,  aaillarejiccrcqucam>i^ 
amino  ;   claudo  oculos  ,  ^^^^^^^^p.-O'- 
trumqucj  &  efle  contra  Dj»"^^*  '  ^^,;»' 
babo,  Qjj-  ^^yf4 

Primo  igitiir  AngcIicasiivas  .^^^/1^^^, 
fidero  ,  in  lef.aioncm  pi?      ^-^o/  ^ 
conceffis  ,  &  Hiftoriam  ^^.y^l^i^i- 
ut  rkon  piitem  iiium  pcccavmc  a  ^^^.^ 
ticipando  aut  rctardan  lO  ;  ^^^^  ^^^^jt^ 
an^cli  familiarcbfuntiilis.qi^^J-^.^^  ^at 
tunt trequ. ntcr  vcnioiia;  1  v'd  '"V    {ia-     >  /i 
minusbcne  proccmif  iquodip''' 
tus  ciu  dcmconfia.nat,  trcmi^^^^jjp^^^^' 
aa  lcdioncm  horaium  canon  _^ 

nontcncntiir.-  c  Scv«^'*^S^^* 

Sccui^do  ,  ExcmplumS.  ^^  .oii^-^V/i^ 
(qucmBaronius  ad.annum  lo^-'  5»»' 


.  ,    1  &  bcne  fcimus  qu^nta  fidcs  aurito  te-    i  o.  Pcrcgrinum  appe  ^,. 
^^'^^'''''''ftimonr.o  debc.uur.    Le^atur  Surius.   grmum     n.c  dubcrc  cuan  ^^^^i 


llatj. 


pi.^n=* 


tUmtrai. 


FVNDAMENTALIS. 


3(fero;mltitatenimcontra  ipfutn  :  vd  ' 
^«endc-  [  Apparet  illcclcrico  ciridam 
^olonienfi,  &c  tcftatur  fe puniri  in  Pur- 
g^torio  ,  qttod  frcquentcrob  negotia 
^^>lae  Horarum  tcmpus  anticip.iret.]Sic 
jiabet  Petrus  Damiainis  ad  Abbatcm 
^^fiderium,  fic  ex  ipfoPius  Cafctta  in 
^[^mta  ■^f^"'''  ^cckfdift.i.  §-r- M.2 01.  Sic  & 
xl"*  ^"^gol^^c  cxemplum  rcprobat  do- 
^'inam  Diana:  affcrcntis  anticipa:rc 
Canonicas  propter  ncgotia  non 
^"epeccatumvcnialc.  Dianaigiturar- 
'"^isfuisjugula-ur. 

(iic:s  bocex  mplumira  militn- 
contra  X)i;ii,a,^  ,  uc  ciiam  militct 
^^otraCarjmuclcm,& ioluiionem  po- 
•uspolliLilct,  c|iramretorfionem.  Et 
%  ^'pondco  tres  {olucicn.s  mibioccur- 
■HS.  ^^^^  omncs  aptas  &  convenicntcs.  X)*- 
^'^^^prifnh,  [ortcillmn  Lpifcopumin 
P|""Satoriodctineri,  c|u6d  AulamRc- 
S^^ni  frec]ucntavcrit,  plusc|uam  par-c- 


Tat 
fr 


^ta  ut  condemnvitio  non  ^orre- 


^poncieat  anticrpationi  Horarum,  fed 
^gotiorumvamtati,  ob  cjuamill^  in- 
^^'aiim  antic  ipafbanttir.    Dic\t-nt  SecuU' 
^  ^ortc rlium in Ecclcfia  ma choro 

'!  ""^^"    I  .?^^^^'nicipafl'-  ;  quodfincraiiona- 
?^'V4, ^a^sa ficri  non debct.  Dicamquerer^ 
i^^^it'  ij»  ^^^mpla  climanddcflc  adratioBes 
^lll^^U  ^^ogica^,non  ftas  adtxemplafor- 
^''^r*    i^T^^'-  ^^«c  latima  rcfponfiovide- 
'^^'Hri  ^*^)^<^"rior  &ccrtior  :  At  dua*  pr^ores 
^  '  "sutitur  Azorius//^'.  io.frf/>  9.fuiu 
^'^^>  nec  poterunt  clare  cncr-vari» 

XXL 

^^firmm  ,  qui  non  fotcH  rtci- 
^^^i  totum  divinum  ofjiciHm^ 
^^neatur  recitarepar- 

yj^^r\tipartis  z,  t^a^,iz,^re/ol.2^.  do- 
"^et  eum,qui  non  potcil  icgcrc  ma- 


lorem  parte,  ad  nihil  tcncri :  hanc  eam- 
dem  fcntentiam  rcponit  part.j,  &  pro 
fe  citat  Trullcncb.  CaftrumPalaus  & 
Candi.dum. 

Citatprxrcrea  Caramuelcm 7«  Com^  An  fint  9* 
Wf»r.««w.  ii^55.diftinguentem  :  namfi  <3^o  prace^ 
dicatur  totumofticium  divinum  caderc/T^  in ttge 
fub  unum  prieccptum  ,tuncfuo  Dijna;  de  le£lime 
aflentitur  Cara^nuehlin  vero dcntur  o-  Ojficti  Dh. 
<flo  przcepta,  tenct  cum  qui  poiTicmar^  vp/? 
tutinum  lcgcrc,  licctnon  poillit  ca:tcra, 
adillL:dlcgcndumtencri:^vu!tdoccri, 
quidobjici  pofT^  contrailbm  pofitio- 
ncm;  Q^iando  danttirpltaa  praceptaydrPe- 
truf,qmum  nohpot^^  fit:;facerc,pote^  ca^ 
teru  ffatufacere  debet  qtitbus  poteif, 

Sed qiiid  dLcendum  cJe  illo  efict ,  qui 
poflec  tcrtiamvcl.alium  hGr.invparvam 
lcgcrc,  &:!cgerc  Matuunum  nonpof- 
lct?  Vidcrcrur.iUcuiftandoilli  Tentcn- 
tix  qua?  plura  praxccpta  cognofcit,fcvc^ 
rc  refpondcri  dcbcre:  nam  fi  datur  pras- 
ccptudc  !c£lioiieTerii.r ,  &  cgoillifa.- 
tisfaccrepofrim.,.dcbcbo.  Sedftopro-^»  aiiqifk 
habihtcr pro  b.  nignufentcnri^,  non  c-  tejicattir 
nim  habco  pra  ccptimi  fpccialc  &  noo  tnvertcre 
fubordinatummc  ad  T<:rriaelcdioJi^  m  ordinem 
obl.-j^ans,  fcdrubordinatum  ;  videlicctj  Horarumk 
ut lcgampoil Matutinas,Laudes,  Pri- 
masque;  nc;mo  cnim  habct  obligatio- 
nem  iavcrtcndi  ordinem  Horarum  in 
olbcio  divino.   Confulto  dixi  mc  ftare 
probabi  itcrprobenignafentctia,  fuc- 
>currit  n.  contra r.atio iortis,&  qusc  non 
facile  fit  habitura  rcfponfionem  ccr- 
tjm&  evidcntem.  Sic  en'mpf^flet  ali- 
quis  argumcntari.  [  Qui  potcft  faris-  Ohfecro^ 
f ace  rc  p r a: cc  p t o  q  u o a d  fii  b i b  n  t i  a m ,  li 
cet  ncqucat  quoad  modum  ,  tcnctur.  ttom  r^- 
5cd  in  noftro  cafu  lcgcre  Tcrtias  fuh' Jpondeaf 
ilantiam  refpicit  ,  quod  lcganturpoft  tur, 
MaHitinas  autnon.modum  :  Hrgo  qui 
poteftTcrt  as,  ctfi  non  poflit  Matuii- 
iiasjtencttir.J 

Xxx  z  XXII, 


J5i 


MCXKT  . 


THEQLOGI A 

&,Dianii part.2:.tract.  i z.refol.u. ^P^^^- 
XXII.  6.tml.j.refoUiQ.  &prononrcrupul^^' 

ri^.(fic eum  explico  nc  inconfeciuente^ 
Ipqui  dicam j re)icit/>4rr.7.  tVii^^'^^' 
fol.  i6,  Ubi  citatCaramuclcm  doccn^^ 
tcm  omnem  voccra  ,  audibile^'*  ^  '■^ 
tamctfi  pcr  accidcns  non  omi'-^^'^  ^C^^*' 
diri  contingat;&  putat  Carainuclis.en-^^^:/^^- 
tcntiam  multum  favcrc  Az.orio     V  fsnt^^^ ' 
Scd  intcr  Azoiium  &  Caramuclwm^»  ^^0^ 


M<XXII| 


Infirmm.t  quimn  pteH  fiatutls 
temforthm^tencattirfoftea.  hor 
ras  orntjf'^.  i^^ci- 
tare.. 

CAramuelis  fententia ,  quimorbo; 
aut occupation.c  inevitabili  impc- 
diturtemporc  ,  quo.hora  aliqua  folet 
legi,  probabiliterexcufari  poteric  alc- 
<5tione  illiushorap.  Ita.ipfe/;;C(?;«we»f. 
««w.i44z-citansUmbcr(um,Turrem- 
Crematam,  Alexandrinum ,  Cofmam, 
Ledcsniam  ,  Canum,  Thomam  San^- 
chez.&c. 

Diana part  7  tra^.  1 1  .refol:  i  ^.ait  [fe-. 
cundum  hanc  fentcntiam  qiu  afgrota- 
vitufcjuc  ad  meridiem  npn  tcneti.rre- 
citare  pofteaMatutinum  &  Laudcs ;  & 
hanc  fententiam  cum  Caramuelc  fatis 
probabilcmeffcputo ,  quam  ut  proba-. 
bilcmme  docuille  obfcrvat  Trullench 
tn  Decal.tom.i.lib  z.cap.j .  dub.i-j .  num,6 
licet  ipfe  cum  Sanchez  contrarium  tc- 
neat.. 

N  O  T  A. .  Sedquidyft  ntorbusautine- 
vitabtlis  cccupatio  expe^etur  pofi  pran- 
dium:  an-ne  tenebiturrecttare  Vejperasante 
meridiem  ?  Citatpro  ncgativa  !cn;entia 
CaramuelemDiana,  eainquc  Candidi. 
fubfcnptione  confivmat,. 

XXIIL. 

^ualiter  Jeieat formari  vox ,  tit  re^ 
citandifr^cepto  fatisr 
faciatf 

NOneflTeopus.,  utqui  rccitat  fcau-,- 
diat,  audirtve  pofTit,  docccAzo- 
rius,.  3pnacina,,Zambcllus,  &Trul- 
lcnch..  Hancfentcnti.am  admittit  efl'e 
probabilcm  pro.  fcrupujufis  Eilliucius,, 


fcrimcn  lati/rimum  eft,Dicit  Caramue*' 
Omnem  vocem  audibilemclfc  ; 
^{^^•^    r.  :  ^/t:l:i«  ^irpnir  VO''' 

qua: 


,  fiper  impolTibile  daretur  vo^^ 
non  eirct.audibilis  ,  ^i^!»^  ^'''''"^j^ 
lc(5lionem  fufficqrc  docuit  h^o^^^  * 
quod  tamcnnoiidocet  Caramuel.     mCXJ'^  ' 
Pctis Annc rcvcra fit  audibJ>s qi'  ' ^^ai^'^ 
cumquevox?  AniTtive.rclpondco.  .i0^^*'s 
contra.argu^sfic.[Unicuiquccftii^'^.^^/^//<'i  ' 
artc  credcndum..  Lrgo  iq  "^'*^^*^^i;^^,at 
Muficis.  Atnegantilii>  «^"^^^  u^s, 
Caramuel  :  Ergo.  MinorcmpiO 
quoniam  Ke  leiuscxccllcntiirui^"^^^^ 
Mu(icus,&inMonochordo,icu 
tu  dc  rationq  Harmonise  capitc  • 
quirit,quid  fit  fonus.^&ait :  ^<>^^'^  J^r' 
ntwi  defintentes  dicunt  eum  ep  ^^^f^^Jj^i 


cti^ionem .  At  tn telligey  ron  qucmVi 


^btini^^'- 


auti^um  aerts  s  o  nitus  nowen  ^'''^^^^^,,; 
oportet  enim  tam  intenfum  ejje ,  ^^^f^^/0i 
moyeat :  &  agttatto  reqmrttur  adje J^^^^^^ 
nofirum  celeritate  proportiofiata  j  ^f^' 
adlmmomctmfen/umconftituendunt'}^^^ 


Conccdo  unicuiquc  in  iua  ^^.^^^^^^0 
po(fc,crcdi  debcrc nego  multi 
&  fjepce(rant  infuaartc.  ^^^^^^ylcd- 


dchocllr..  Tranfeat  pri"^^'"^ jj^ja- 
de.ns.,  &ncgoconfc.qncntiam^>^^j.^j 
liudeftinquirere,  quidl|t  j^obere 
qualcm  proportioncm  intcr  lc  **  -^js 
qucant  voccs  fonpr^  ?  Ill^^^l^^^^^f  fpC- 
adPhilofophos ,  &  hoc  P^ft''^'j,j;  i- 
dat  ad  Muficos..  Sed  ^'■^"^f  .^^^,s?nC' 
ftud confcqucns :  quid habcbimt  ^ 


FVNDAMENTALIS: 


p^il^o  fiibriimptam  minorem ;  nam Kcl- 
'^fusunicus,  &potuit  habcrc fmgula- 
^^rn  fentcntiam  :  non  cnim  bcnc  argu- 
^entitur,  qui  d\citKellertts  etlhutusfai- 
^^^fi^yKeUerns  esl  Mufim;  Ergo  omnes  Mu- 
:te7itU.  Dico  igitiu-pri- 
mo  vocemca^i  acrcm  fradum  ,  adcoq; 
Sj^Qmcumquc  acrismotum  cflbvoccm.. 
p  docet  contra  Kcllcrum  tota  Schola. 

^g^    Virgilio ,  Fraflas^adlittora  vo- 
^'^•In  Ariftotclclib.z.cic  Aium.  Voxest 
r^^fioaeris  tnj^irati  ad  V9calem  arteria. 
^?^  I^^^iofupcrlibr. Pcrihcrminijs,For 
'^erUper  Imguam  percupo^  cjua  per  quaf- 
''/^iutturUpartes  ,  (juxartcrta  vocantur, 
Y  "^^^^^^iU  profertur.    Hinc  Petrus  Hi  - 
^P^"usin pr:nc.  Logicae, Voxe^iy^Lhfo^. 
^    animaii prolatus  y  &natiiraiii:is  in- 
^.^^^ntUformatm,  Arriaganc  Anima. 
fulf  '^'^^^'^'  ^"^^^•"^''^•^.v  Sonusre' 
UC       ^oi^^pnpomAeris  ob  corporam  coU. 
meni^  Sic&  alii.  Pr«.tcrea.  Dcmus 
oiaeffcvcra,  qusEKcllcrusatiirmat. 
^^^^^  acrismocus  >  qni  fonusnonfit, 
nn     ^'^^'^"r.lmgujc.articulatio,  quae 
»Jutvox>nulloidmo  lo.  Motusm- 
^"Jius ea  fonus  tcftc  Kcllcio ;  &  lingua 
rj^^^*^^'"^^  vocalia  inftrumcnta  ,  &  reipi- 
^  H"*^^  non  poirunt  arncuJari  fmc 
^j^^^l^^^rtiintcnfoquf.  Saincnim  mui-. 

^'"^'m^nta  vocis  ,.qux  non  policnt 
can  ir^'^^^^ '    lingua  ad  crafTitudincm 
.1  "^overctur.  Illacxprimunturin. 
^^^^iaicho. 

^^fi^umenta.novem  funtGHtturylingua, . 
^'^Utum, 
^"fftior  ^dentes,  dr  duolabrafi' 

bfil^/^^P^f  tlebet  fieri  motus  nota-- 
&-ifteriquidem  a  rcfpirationc 
^  »  ficri  finc  vocc  non  po- 
tcft. 


XXIV. 


Addo  hocdubiuir»  Inquiro.  Jn 
BeneJiciAritt^ ,  qtii  intra,  annum  per 
oclo  "vcl  decem  dies  omittit  officium 
divintim  teneatur  adreftitutio- 
nem?Yi6.Q  DianauT^^r/. 
traff.  12.  refo- 
lut^l^. 

SI  afrcrasrnonhabcboquidinfcram.  ^^^^^'^^- 
S.d  quia  ncgativc.  rcfpondct  Joan- 
ncs  dela  Cruz  ,  qui  citat  Mcdinam  & 
Lopez,  inquiro,  Annon  caviem  proba- 
biiitotcquadicitur  nontcncriadrcftr-  An  Sacer. 
tutioncm,  non  po/Tu  ctiamdici,  eum  doteslcge- 
omittcndohis  paucisdicbus  nonpcc-  reteneun- 
carc moitaliicra.    Etratioctt,  quiaad/'«?'  quoti- 
rcftitiitioiicm  tcnctur  jurc  natursBe-  d:e} 
ncficiarius  &  a.{lc(^i^onem jurc  Ecclc- 
ii.;llic0,  &  mirum.cffct,  fi  ftridtius lcges 
obligascnthumanajjaxius&bcnignius 
divina?.  Turcm  confidcra:  5«:  dilparita-. 
temaffignj.. 

XXV: 
DeMiffa. 


COnfcquentia  dodrinae  poftularc  mcxxv.. 
vidctur  ut  £x  ofticio  divino  adMif- 
faeLc^fcioncm  vcniamus  :  inqiiiro  igi- 
tur ,  An-nede  celebratione  facri^ficut  de le- 
(lione  horarum  erifphtlofophandujn. . 

Utmeiiusintelligas  dubium,  adno- 
tatcmuliaprobabil  terdeOfticioDi-  DeOjjicif 
vino  tcncri  ,   quas  debcnt  ad  mif- 1^'^'^«^^''- 
fam    cxtendi.     Prijno  enim  potcft ''^' 
aliquis    fatisfaccrc    Ofticio  Divi- 
vinoquacumquehora.  Sectaido,  potcft  repetitiO'^ 
illuditcrumitcrumquc  recitarc.  Tertioy  "^» 
poteft  quisMatutinas  (  autaliashoras)  continuaT 
iubdividcrc;  itaut,  poft  mediamprimi  ttoney 
noflurni  partcm  negotiis  aiiis  fatisfa- 
Xxx    5  ciat,^ 


De  hora 


xiat,  &tanJcm rcliquos  pfalmoslegit. 
QuartOt  potcftordincm  pfaImorum& 
ledionuminvcrtcrc.  In  quibus  omm- 
bus,  aut  nullum  autycnialccommitti- 
tur;  fihsrcomniafiant  fincrationabili 
causa.  Hi«f  veniensad  Mijfam, 

Qudtro  prtmo  ,  An  pofTit  aliquis  mif- 
iegendifu-  (^y^  diccrc  cjuacumquchora  ?  hoccft, 
ctumr  An  poffit  illam  quislcgcrc  antcauro- 
ram,autpoftmcr.dicm  ^  Etfi  nonpof- 
fii  ,  CurnonpolVcdicatur  ?  Siati  prjc- 
ccptum  rcciiniuir  :  non  viJctur  iuf?i- 
ccrc.  Mam  Diana  docct  part.  7  tra^. 
1 1.  refol.  II.  dai  ipra^ccptum  indicciis 
Oflicii  Canonici  partcs  laiibus  horis 
dici  ,  J&  ramcnafiirmatcum,  quinon 
fcrvat  has  l^oras  pcccarc  tantummo- 
do  vcp.ialiter  :  cri^o  ficonfcqucntiam 
t^ncas,  dcbcbis^iccrc,  cum  uiii  vcfpc- 
rc  cclcbrarct  ,  pcccanc  vcnialitcr,  aut 
difparitaicni  ob  ociilosponcrc  Mo- 
nco  tanicn  magna^Salinantica?  folcn- 
nitiLtcs  (  talcsiunt  Infnntum^Natnlia, 
&  Rc^um  funcra)  proccirione  &mir- 
sa  ccl.brari  :  pi  occfTioncm  antc  pri- 
.mam non r.bfolvi,  poftcaincipere Mif- 
fa s  lo ' cn n e s  Col fcgior u m ,  c o n cion cm 
habcripoft  Evang.liuiK  a  iccunciaad 
tcrtiam  •,  &  vix  milT.s  abiolvi  antc 
quartam.  £t  tamcn  (NB.)  omncs^Sa- 
ccrdotcs ,  quifufjt  cck  br.ituiihorai:- 
cumla  poft  mcridicm  fe  vcftimu  & 
M  fiam  incipiunt  ufquc  ?dcprftolam 
antc  duodccimam  ,  ^Jc  poft.  a  fintm 
prorcifionis  cxpcdant.  Quis  neget 
effe  hanc  ration  ibilcm  caufam  mu- 
tandi  hornn  Miff*  ?  Cur  crgo  tam 
caute  apud  Viros  tam  doflos  procc- 
ditur  ?  Latct  aliquid ,  quod  non  ca- 
pias  ftatim  :  viderctur  cnim  in  ta- 
li  folennitatc  differri  M-flas  pof- 
fc  ufQuc  ad  procclTionis  folcnnis  fi- 
nem  finc  cuJpa  vcniaii  :  quid  latct  i- 


THEOLO  GI  A  _ 

Qudtro  fecundo  ,  Ciir  non  pofTis  bi« 
t  tcr  eadem  dic  cclcbrarc  ?  Si  ob  rc-  J^^^/^rr^ 
verentiam  myfterii  te  non  poife  ^.Ja^' 
c,uid.  ficclebrandopl"-« 


lud  dicas 
ries  maiorcm 


rcvcrcntiam 


habcrcs? 


Curnon  potcris  etiam  cad>  m  ^'^^^^^00^^^^ 
ries  communicarc?  Quis  finisab 
cicfia  inrenditur  ,  qui  nondcfic'*^ ' 
tcr.Uun  in  communi,  &  frcqiic»^^  .'^ 
me  in  nliquo  particulari  ?  An 
tali  cafu  poflet  aliquis  fcqui  P''^''^ 
lcm  lilam  {cntcntiam,qua?  docct > 
rc 

cuin  cc 

paiticuiari?  .^r\r^^l 
QuArotertioy  An,qui 

cclebrTt.poi»^,;,,/^';^ 
lcgc7c  ufquc  aciCanoncin,& poftcadc^ 


cg  s  ob^igationcm  in  P^^^^^"  1*^.^ 
vccflat  totus  Icgis  ftnis  in  co"^ 


6^ 


niidarcfe',  &  i:  c ad  fua  ncgojia?  &  PI^j 


a'iquashorasrcvcrti,  ^mifta"^^ 
vere?  .  •  -nif  * 


Qiuro  Ouarto ,  An  pofllt  qnis  'ii;^^'^^'^  frK^^^J 
sa  ortHncm  orationum  ^^^^^^^^^ -^^J^^^^ 
ncmortali  ;  pirta ,^fir.b  Agnus  I^^^^ 
ciperet  ,  MifTamqucEp :Uola& / 
geiio  clauderct  ?  Ft  cjfda  materi'^  p 
ftnlcrt  .    iirnnnni.lla  adiniC  filblC^' 


^eiio  clauderct  ?  Ft  cjfiia  "^^^'^p' 
ftiiicrt  ,  utnonnulla  adhuc  fublcr" 

mus,  ^    taret^''  ^ 

^^ry^tf?«r^,  An  quifinccrcpij.^^^  ^.^^j^fi> 

fincmtxjtum  Icgis,  tjuae  Laicis  ca^   Q.jttH^ ' 
interdicit,  inGcriT.ar.iaautaliq^^P  . 
vincfa  ccftarc,  poffctibidcm  darr^.^^  /^^''V 
"^•jnionem Laicisfub  utraque  fp^  5/ 
Qu^roscxtoy  Quid  pofict  ^^^'^'  iot'^^[. 


facc cPontifex,  quidCacfar^^q"'  Q 

;in  caf'».  l/i'- 
vcllcnt  HaMctici  dcliria  Luthcri  a^^J^^^.^^ 


tcri  Catholici  Principesin 


nia  Saccrdotum,  Bonorum  u-  ^'^ 


rarc,mod6iIlisconcedantur/Mijt^y^^^ 


corum  polfcfi^io 

traqucij  ccic   -  . 

debercnt  adhuc  manutencri  tan 


,  &Communio    ^j,..  . 
Anintalicafu^J^^^,,./^*!^ 
 manutencritanto^  ^^^iT 

clcrijc&Reipubiicar  damno?     .1.  illiif'^',  |^ 

Qu.ro  Septnnb.  An  fit  probab^jl^,.  ^/^^ 
fcntcntia  ,  qu^docct  poll^^  ^^^^. 


/ 


f 


0tr 


F  vndam£nta.lis: 

^<'?«f4  jJ^^^^^^sLinguaquacumquerccitari^fic 
^^«'ici?  ^P^ot>^l5ilislic ,  An  idem  dcMifladici 
•  ^^beat  ?  Et  fi  hoc  non,In  quo  conliftat 
^ccirionifidifparitas? 


XXVI. 

Be  leiumo. 

^Oiuntur  dics  ceflationc  a  fcrvi- 
li  iabore,  coluntur auditionemil- 
^  Horarumlcdtjonc,  coUinturct- 
abftinentii  &  jcjunio.  De  cx^ 
.  '■'s  »onnu]la  diximus  ,  aiiquid  dc  je- 
^*^^o  dicamus.  Et  ut  Quaiftioncm 
■a^"am  &.  ig(C^y  dignam  dilucidemus, 
^*ramus ,  An  conjuges. jetunare  tenean- 

^.^pud  nullum-Authorem  legiQtiae- 
*oncm  hanc;,& tamcn  mihi  iaE.pe  pro- 
Pohtanv,.Virisdoaisrcpono,  Siduos 
ff*'^»'!*.  p"^^<=<^jdendosproduco. 

^.'^^iMus  siT. [  Fcriaquartiincapi- 
Kjumi  Titius  (poflcm  pcrfonam  no- 
^^^^^^■»  nobilem  &  in  dignitatc  magna 
j "tutam.-fed  hacLedor  notitiinoa 
^j^,  ^§^0  cum  vcfpcrc  vcnirct  ad  men- 
c-ill  '^^'^"^^'^^^  apponividcret,jtiflritan- 
^^*ut  fibi  altcrum  Ldam  in  tali  pe- 
fuff^^r^  parartt.    Turbatur  uxor ,  & 
^'^       iachrymas  caufam  inqui- 
&  •^^^1^°'^^^^  ^ll^  »  Condormire  uxO' 
ff^^^J^^^^^ire  compomnonpojjmt  :  Ergp 
non      ^^'^^''^^diim  eU<,  condGrmtendtim 
fl^^     '■  ^tit  non^ft  ,  fi  efi  condormten^ 
'J^^unandum.    Torlit  dilemma  u- 

^Ur  *  ""'^^"^tS"^)"^^'  '-'"^  P^''^'  '''^' 
*^tif*-i^^*  quam  ntleduialtcr  ftcrne- 
^fus^  pofuis  inquiro  Pri  m6,  An 
Onjij"^^^'  j""ionii  {\t  caufa  fuflicicns  ad 
eltjjj^^^^^  jciunla?  Etratiodubitandi 
rcs*  ^'^l.^^^^^fcsj  Sartorcs^Barbiionfo- 
exe*m'^  ^^^^^•^"ici  •  ^O''enta  )cinnio 
dwbiljj'^^ '  ^"'niamen  ccrtum  fitmagis 
^^ihojnincraVcnerem  excrctn. 


do>  quamilicndo,  larticudo,  tondcn- 
dc^  VixlcDianam;>4rf.  i.  tracl.^,  re. 
/3/7.8.9.10. ii.dr  iz  hipaxt>^.tract^.re'' 
fol.  150.  Secundo,  An  incafu,qua- 
quis  ita fit debilis=,  ut  j.iunarc  &  uttana- 
trimonio  non  poffit ,  tcncatur  jeiuna- 
re  &  u^uni  n^atrimonii  inteimittcre, 
aut  pofTit  matrimonii  jureuti  ,  ctiam 
ffdebcat  non  fcrv.are  jciunium..  Et- 
quidcm  tcncbuntur  aflercrc  hoc  fe- 
cundnm,  qui  aiTerunteum,  quidcfef-' 
fus  cft  cx  laborc  fumpto  obrecreatio- 
nem>  ctiam  iliicitam  (  putacxludo  pi- 
Ijc,  vcl  exfati;^ationc  quscrcndiconcu- 
binam)  nontcncriad  jcmnium.  Vide 
Dianam  ibid.refoL^o.  Hoc  ipfum  du- 
bium  hafc  inftantia  confii  mat.  Stri- 
6kiii$  tenctur  fo&mina  dcbituinrcddcrcj 
quam  la(ftarc;nam  potcft  pcr  inrcrpofi- 
tamancillam  infantcm  fuum  ladare& 
nutrirc  ,  &  tamcn  pcr  vicariamrcddc- 
rcdcbiium  nonpoteft  :  at  prjegnantcs 
&La6Vantes  multi  a  jciunio  excufint: 
Ergo  &  con)ugcs  reddituros  aut  red- 
diiuras  debitum.  Vidc  Dianam^-^yo/. 
14.  Te  r.tio,  An  inhac  materia  co- Fafw/»/£  i 
d.mmododcMarito&Uxorcphilolo-  Ufcivien^- 
phandu (it/* & raiio  dubitandi cft,qiiod  dopin^^ue^ 
fceminxufuVcnerispinguercunt&fir-yf«»r. 
mantur,  & Viri debilitanturinfifman- 
turq;.  QuARTO,  Anficut  dercdditione 
debicijitadcbcamusdcpetitioncctiam 
philofophari  :  hoccft,  An  pollct  unus 
pctcredcbitum,  etfi  fciat  aut  luam  con- 
jtigempotica  faturam  itadcbilem  ,  ut 
non  pofTitrcfvarc  jciunium  f  Quw<t6, 
An,qua:.nabic,poflit  ;lli  nuberc,qLiin6 
potciic  uti  matrimonio  &  jciunarc-, 
andebcaiquacrcrctjicm  maritum  ,  qui 
uuumque  pofnt.  Et  ratio  dubitan  ji 
cftjqui  iTolctuSjPaludariUs^G.  bricl,& 
aliiexiftimant,  dicjciunii  tcfo'umcos 
poHc  opwtarios  vocare  ,  qui  funtro- 
hufti  &  pofl"unt  operari  fiuc  yiolatio- 


5jg  THEOLOGIA 

&  videretur  hinc  confe-  admcliusficridebcnt,utamormutuifSi 


nc  jcjunii 
qucntia  ad  matrimonium  dutl^  poftii- 
iare,utMargaretha  Foemina  fatax&ca- 
lida  >  eum  tantdm  ^n  maritum  admittat, 
qui  fit  fortis,  &  polTit  fibi  red  Jcre  debi- 
tum  &  jejunare.  Vi<le  Dianam  citatum 
refoL  ij.  lJR^TERF.A,nonpotcftDo- 
minus  compcllcrc  famuium  ad  opus 
incompatibiic  cum  jcjunio ,  quando  il- 
hidpoteft  inahud  tcmpusdifterrc-.  Ita 
Nnvarrus,  Ciabrici,  Richardus  Pahi<la- 
nus  &aHiDianam/?4rf.4.  fr^f?.  4.  refol, 
14  I .  Ergo  ftando  his  Authoribus  foe- 
m  na  nonpotcritcompcllcrc  maritum 
adlolvendum  dcbitum,  fi  fciat  illum  fo- 
luto  ckbito  non  poflejcjunarc.  Scro 
fin  expro-  coinrarus  opinioncs,  icd  qu^ro,  quid 
■Milife'  dicendumfKjftandofententiisquasin- 
.  «/  qt^eat  rinuo:dicunturcnimprobab?lcs,&dc- 
mproU-  bcrct  ex  iHis  nihil  improbum  aut  im- 
ti^hlc?  probabilcdcduci. 

Casus  Sf.cundussit.  Confuluit 
mcBruxclIis  Fridcricus  &  conH.icnier 
ftarum  fuxconfcicnnaE;  cxpofuit.  Inter 
alia,  qu2  rcm  praefcntcm  nonconccr- 
nuntjhsrcd  xit.  [H  bcou>orerajuve- 
ncm,pulchram,faLiccm:amatmc,amo 
illam  :  &eft,qu^amauiramultis,  aut 
potcft.  Sum  in  Aula,&  icio  qualter  foi- 
l.citcntur  aut  vcxentural  a:  quaecumq; 
foEminx,qu(^fpcciorje&loquaccs.Scio 
muh  as  f  u :  ffc  aut  c  ffe  fr  a  gil  cs ,  c]ui  a  co  n- 
cupifccntiinntcrnacxter(>ismuneribus 
illcflfjLuc.  etiasfolet  in  alta  prsEcipitia 
pcrduci  i\\  Ergo  mihi  ncccfl'.rium  eft, 
lamfii  mamarctair.qucam  citiam  cum 
m^ai  xore  contrahcrc  ,  utipfatamte- 
nerc  me  amct,  lU  nulhim  curct.  Ut  hoc 
ipfumobiir.cam  ,  rc  ageiidumcft,non 
vcrbis:  ergo oportct  frcqucnter ca uti, 
ncfortc  f:.mcl:ca  aliuncic-petat  vcl  ac- 
ccptcr,c]u;c  afuo  vironon  potuit.  For- 
tib  lum  ,  robuftnsfum  ,  &  fcrvato  jcju- 
nio,  uiaiiimaritilatisfat.o  ;  fcd  multa 


honosqucpoflit  eflefccurus  ;  crg< 
meliiisiaiisfacerepoflim ,  po^^'^^^^^'J^ 
nia  non  fervare.  Firmat refolutiouc^^ 
meamcorum  Itntcntia,  quidocent^ 
tificem,  Concionatorcm,  aut  Cant^ 
qoi  utcumque  krvato  jciuni<'> 


ofticio  latisfaccrc  potcft,  &tamc» 


MCXXVII 


noti 

(ervatocxccllentius  pot(  ft,  nonten'^|^* 
ad  jciunium :  &  jubct lcgi  Dianam/'^^ ' 
i.trad.s>.refol, 1 1  .diccntcm. !  PrclhytC' 
risovis  m  Qijadragefuuaveici  faser* » 
caufa  vocis  confcrvandas  :  non  cJ^» 
cauiajauniiadftriduscftahquisclif^'^ 
nute,luumcxcqui  mimus.  ItaSaiK^  » 
quiinfadicotingcntia,  itn  fuifl^j^^'^^ 
fuUuminFlirpaniatcftatur.  Q"'^'!,'^^, 
urgcntius  proccdere  cxiftimo  in*^  ^ 
to;ibus  ad  foiacium  Principisincan]»''^ 
ra  concincntibus.  ]  Ergo  ncmo  ^^^'^^"^ 
gatus  jciuniicaufadcbctd  minutc» 
muncri&obligationifatisfaccre. 
firmat  cida  Urbanitas ,  quarfut>'^^'^^, 
contri  jciunii  legcs  praMcripfi^l'^ 
turapudDianam  rf/o/.  29-  &^  ^^,s 
ior  coniugatos  llrbanitas,  qu-iij" 
cft.  Ettandemomniaroborant 

ris  defcndcndi  ncccflTitas ,  ""'^^^"^^1, 
hominum lex(fa:cularis  aut  Ecclcli^ 

ca)tjmcruda  ,  ut  dcbcatcum  f, 
difpcndiofcrvari  :  atEgo,utcxpo 
jciuncm  uxoridiminutcfatisfa^'^'?^ ' 
flli  diminutefatJsfaciam  ,  in  p^^' 
perdcndi  honoris  fuero  non  ^'j^^pfp 
ncor  jciunare  ]  Harc  omnia  "^''^^^^^jj^i 
^dcncus  Bruxellisanno  1 6^^-  ,^"*_,f,ta, 
nonyifatam  faciliaaut  longc  4" 
utnonindigeantfolutionc  ^o^^^ 
Hos  Ego  duos  Cafus  Viris  ^^^^^^^ 
dccidcndos  propono.  Si  rc|p 
feverc,  rcpetam,  An 

tantumprc>  ^^.^^^ 
tcrftringant  ?  Qui  enimprol^a  §i 
ftringit.jpflflimus  probabilitcr  ^^^^.^^ 
di.ant  ftvcramcertam  ,  bcnf:^^  ^^^^. 


F  V  ND  A  M  ENT  ALIS. 


J57 


probabilcm eflfe ,  debcbunt hanc ipfam 
V^probabilitatem  demonftrative  pcr- 
^uadcre  ;  nonenim  improbabilitas  ali- 
^uius  ^ententiac  probab.Iiter  potcft 
^'■obari.  Sibenignam  eflccertam  iuit 
PJ^obaSilemdicjnt,  voio  rcire,  quifint 
"^undo,qui  dcbeant  jciunarc?  Suto- 
j5s>Sartores,  ^arbitonrorcs^  Foffores, 
^«^rrarii,  &rimiles;  Prxdicatofes,Le- 
^^orcs,ConfclTari',&c.  Advocati,Pro- 
Jurator^s,Scriptorcs,&:c.ctiamMurici. 
*tcr agentcs,PraEgnantes,  & Ladantes. 
SH^crgomancnt  ?  Sanccives,quinul- 
munus  habcnt.  At  ifti  omnes  aut 
.^fcconjugati  funt ,  qucmigiturtenct 
ficciefiaftici  icx ,  fi  etiam  coniu- 
S^^^cxcurantur? 

:xxvf. 

Religiofi  tenecintur  je- 
iutiar^i 

^l^gis  titukim  ,  mirarisquc  in  du- 
biun;^j.g^^^j  j^jj^^l^ram.  Te- 
^^''J  Eccie.riafticos  ais,&  prsEcipuc  Mo- 
n!  f  ^  >  qui  maiorem  pcrfedionem 
Ivli  jncufo,  fcd  hunc 

J  '°8'fniun/propono.  [Mufici ,  in- 
jciunio  cxcufantur :  At  omncs 
jj^.^S^^fi  iunt  Mufici,nccin  nuindoMu- 
^j)*  S"i.pluscantcnt,c]uamMonachi, 
^^.  ^^^«lidlini  prarcipue  :  ErgoMona- 
tio  ^^T^  ^cnentur  j  ciunarc.  ]  Qiia:  ra- 
lUilr  csetcris  Rdigiofis  cvincit: 

fic  'i^"^"^'      noncantcntplus  quam 
tia  ^ ,         Puto  quiiicm  confequcn- 
j^jj^^gitimam  ,  minorein.ccrtam, 
^\^^^^^'  P^^obo  citando  Sancium, 
"amquc,    lile  ,«  felc^U  dtjput. 


nunu\%,  Sicjinquit.  rCantorescondu* 
6tos  ad  canendum  ,  livc  falarium  aut 
praebcndam  ad  id  habcntes  ,  poffunt 
non  fcrvare  jciunium ,  d  ad  cancndum 
rcddcrenturinhabilcs.  Lt  Prcft>yteris 
ovisinQuadragefima  vcfcifascritjcau- 
ia  vocis  confcrvands :  non  enim  causa 
jeiunii  ^ftriflus  eft  ahquis  diminutcr 
fuum  cxcqui munus.  ]  Ita  illc,  qui inha- 
bihtatcmabimpotcntiadiftinguit  ,  & 
judicat  eum  ,  qui  jciunando  cantarc 
quidem  poftit,  fedinhabilitcr,  non  tc- 
ncri  ad  jciunia  .*  &  aftipmathancctiam 
fuifte  aliorum  fenientiam  in  Hifpania. 
Add'tDianap.«rM  hoc 
urgentius  procederc  in  CantoribusP^ 
concinentibus  in  Camcra  adPrincipis 
cuiuscumqucfolatium  :  ergohocur- 
gcnter  in  cxtcris  debct procedcrc.  Lr- 
go  Monachi tum  ratione  laboris ,  & 
dcfatigationiscadcm  lcgc ,  quafoflb- 
res,  aut  faltcm  PraEdicaiores&  Lccto- 
rcs  judicandt  funt  :  tum  ratione  vocis 
coafcrvanda:,  eademlcge,  quaMufici, 
Praebcndarii ,  Prcibytcri ,  maximc cum 
iVcqucntcr&:ipfiPrcft)yteri  fint. 

Lrgofictiam  txcludimus,  qui  erunt 
:EcclcliaR.omana  ,  qui  teneantur  ob- 
fcrvara  jciunia  ?  Volo  non  fc- 
vere  fed  fmcerc  cru- 
diri. 


Yvv  FVN- 


MCXXI3C. 

Tarentes 
Alij  Phyfici 
funt,  alij 
momks. 


^jg  T  H  E  O  L  O  G  I 

FUNDAMENTUM  LIV., 

l^eParenmm  cHliu  ,  qui  indicitur  cjuarm 
pr^ce^tch. 

Acrem  &  Matrem  honorare  jubemur.-nimirurn  , 
COS&:  MoraIes,&:criamphyfice  &  morahcer.Sedcjiiii^^^ 
Parcntes  Mbrales?.Principes,Superiores,&:  Doniini ; 

  noneciamMag  ftrijConfeilariij&cxteri,  qui 

/W^^audmnc/  Peccacigicurinhocprx;ceptum,  quioonobeait»  r„;^/^^^ 

gravius  qui  mandatum  cotemnic^Ec  quis  alius^Qui  oGcidir,ni^^ 
tur,furacur,&:mencitur.Hinc  nominz Parriddif\6c  I^ce/lus:&C~c\i^^ 
alia,  quas  furco  &:.mendaciorcfpondeant.^ 


MCXXX.  T^Ecabgns  in  daas  dividitur  tabir- 
JL^las;  prima  Amorem  crgaDcum,  & 
fccumla  Amorem  erga  Homtnem  prje- 
cipif.  Haec  fecundxi  itcrum  in  doas  fub- 
dividitur  ;  prior  Parcntes,  &  rcliq  ios 
pofterior  rcfpicit. .  Ifti  pofterioris  iunt . 
Ganoncs 

Neoccidito,- 

Neluxunato,. 

Nefurator, 

NemetJtttor. 
Ergo  prioris  erunt  ifti 

Nr  Parentem  9ccfdita, 

Ne  cum  Parente  luxuriato^ 

Ne  qudd  Parentiseil fuffuraton 

NeParenttJftentitor, 

Giim  igiturdcntur  Parcntes  Phyfici 
«^MoralesjVel  iftiGaoones  dc  folisPhy- 
ftcis  inielligcntur  ,  &  tunc  Moral  biis 
obediendum  non crit ,  cjuodeftvalde 
abrurd'.MD:vcl  dc.Moralibus  iMtelligen- 
tur  ,  &  tunc  multae.  mu:t'piicabuntur 
peccatorum  fpccics,  c]uas  non  nofcunt 
Hhcologi^  Paidaiim  &  accuratc  procc- 


damu?.  Agam  igitur  prius  dc  ^^  fj^^. 
busPhyficis,  &poftea  feorto^i^' 
ralibus... 

i: 

BeFarrieiMo- 

QUiPatrem&MatrcmoccidJf'!'^!^ 
nc/^  vocatur;  q"i^\"^,er.s, 
prxccptum  Dccalogi  diftc^  ^  .  ^^jf^ 
commjttit  peccatum  diverluiJi  P|;„rn 


—   r   .  j-i  etali'^'^ 

quam  committcret  ,  hocciiic'  j 

qucmcumquc.  Eft  c.  go  Pa^^r^^^"^  ijio  Gf^ 
Filiumaut FiHamoccidit?  ^^^^^^^z^'^  if^ 
pximo ,  quomodocumquc  rcs  ^^^^^^^  ^^^^^^ 
turmultbgraviuspeccarc,  q^^*  .  eiiifH  ^^^*^''' 
occidit.quam  qui  Filium.  S«nini  ^ 
inBratiuido  eft  eum  vtta  p.^'^'^'^.^' ^rca* 
viLreccpnm,s.SedqualecntK^^ 
tumFiHjcidu.m^Eft-nealr^^^^,if.^^^^^^ 
iuldem  fp:  cie  cum  ParriCidio.^U^^^^j  pj,  5^^» 
fcrtab  Hom-.cidiomodo? 
Hum&.alium  qucmcumque  ^ ^^^^^^^t 
occidit,comm  fit  duo  \^^^^^\  fpcJc? 
puro  namcra ?  an  cua  diltinc-t  r^^^^^ 


F  VND  AMENT  AUS, 


^olligcrctur  fort^  cx  hk  fiindamcntis 
PiHjcidium  ab  alioKjuocumque  Homi- 
•^^idio  non  ciiffcrrc ;  ncmpc  hdiceretur, 
H^^artunypr^ceptum  imponi  Filii«>non 
^afentibus;  Colligeretur  fortc  Parrici- 
dium  &FilijcidHim  nondiftingui;ncm- 
pc  fi  dicerctur  Parcntcs  Filiosquc  eflb 
r^,  ^oJTelativos.&prjeccpta  arqi)  e  aftcerc, 
«trosqnc.  ColligereturforteFilijcidiu 
«niniis  gravepcccatum.  quam  aliud 
^uodcunique  Homic^dium,  omnes  e- 
maiorcm  Patri  in  Filium ,  quam  in 
^''trancum  authontatcm  &  poteftatcm 
^oncefTcrunt.  Sedhactpfa  deberentac- 
^iif  atc  probari.Et  quia  fingula  funt  Val- 
obfc ura ,  mallemiiaccri ,  quam  do- 


ccrc. 


n. 


QVid  tgiturdicendum  eildefratrtm  & 
^ognatorumcdde}  Petrus  fratrcm  & 
^liuin  flbi  fanguinc  nullo  modo  con- 
J^*'<^um  occidcret  ,  committcrctduo 
P^^cata  diftinclapuro  numcro;;  an  ct- 
J?m&diftin(5tafpccic  ?  Ncfcio,  quidrc- 
P^ndcrc  pofriir.  ;  video  tamcnnec  cx 
•^'"^'T^aDecalogi  tabuB,  ncccxquarto 
^|!*cepco  quod  expono,  ncc  cx  rcliquis 
/Iv*  ^P^c  ficam  diftinaioncm  poffc 
^h^'  Undccrgo? 


IIL 

Vc  Inceffu, 

^^*  (^Mn^apcccataluxurix  cumParcn- 
lili  ^^^°"^^i^^^  habenrfpccialcm  ma- 
tis^*^ '  ^ diftinnuuntur fpecic a  pccca- 
lg"S;>i'cumaliisGommitti  polT  nrfo- 
des  ^^*  P"^^  Inceftut  omnes  for- 

iyj.^^^'^plctas,  &  incomplctas;  conna- 
ciic  r*  ^^^'"'•^^"aturalcsVranslcen- 
^cft    ^^^'^^^  «^^'"iParentc  vitluacft  in- 
foi  nitat  o  ;  &  cum  Parentc 


S^9 

conjugata^ft  inccftuofum  adulterium. 
Ex  hac  x:onfidcr,ationc  coUigitur  Pa- 
tris  &  FilisB  ,  Matrisquc;&Fil;j  matri- 
monia  eflc  contra  Dccalogi.quartum 
praccptum  ,  adeoque  nonpoflccon- 
trahivaUdcctiam  Potifice  fummoper- 
mittcntc.4w  Im  ommnacertumf 

IV. 

Q Vid  autem  eH  dicenlium  de  carnali  ^^^^^^ 
fratrum  &  cognaterum  commtxtio- 
ne>  ^H-nemcefluofa  }  Btfi  efi.commtftt^ 
ne  duos  tncefltts  difttn^os  Jpscie  y  qui  Ma- 
trem  &  Sororem  vtolavtt^  Nclicioicur  fmt 
divcrfa:  fpecieicrimina,  occidcrcFra- 
trcm  &  Socium  :  faltem  hocex  quarto 
♦koc  praeccpto  nanirifcrtur.inec  fcircm 
aliundc  diduccrc.    £t  coiifequcntcr 
dico  commixtioricm  Sororis  &  Fratris 
ftando  Juri  puro  naturas  videri  fiiinpli-  ^ 
ccm  fornicationcm.    Confulto  dixi 
ftandolunpuronatura  ,  quiaftando  ju- 
ri  humano  ,  malitia  inccftus  aJ  fra- 
ttcs  &  cognatos  cxtcnditur  :  intcr- 
dicit  enim  Rcfpublica  &  Ecclcfia 
quatuor  gradus  ,  &  quia  matrimo- 
nium  in  his  invalide  contrahitur  ,  di- 
citur  exjramatrimonialis  copula  in  c- 
ifdcm  gradibus  clTc  inccftuofa.  Scd 
hic  aliquid  non  intclligo.    Cum  mi- 
nore  contradum  donatinnis  ccicbra- 
re  nonpotcs  ,  &  tjmcnfurariamino- 
rc  non  cft  altcrius  fpccici  quam  furari 
aquocumquc  :  Ergo  licet  cum  Soro- 
rc  contradum  matrimonii  ceicbrarc 
nonpoflis,  adhuc potcrir  copulaciim 
Soiorc  nun  diftcrre  fpccic  a  qnacum- 
quc  alia  fimplici  fornicationc.   At  hoc 
nemoconccdi  t:Ergod:canius contra- 
rium  :  fctl  quoilludfundamento.'' An 
Ecclcfii  favcre  potcrit  ,  ut  copula, 
quae  alias  noncflct  inccftus  ,  fit  ince- 
ftus  ?  Si  ini.  cftus  fit  copula  intcr  pcrfo- 
Yyy  z 


14® 


THEOLOGIA 


nas,  quxnonpofliintconiungi  matii- 
moniojomne  adulterium,&  omnisRc« 
ligioforum  copula  erit  incc{liis>  In  quo. 
ergoinccftus  ratio  coiiftituidcbu  ,  ut 
omni  convcniat  inccftui,  &  nullicon^ 
vcniatnon-inceftui? 

£t  vcniendo  ad  pcccata  contra  na- 
turam  rogo,  Anetiam  ip/aproprieftmm' 
ceftuofaffi  tnterfratres  aut  cognatos  com^ 
mtl[af 

V.. 

De  furto  dr  mendAcio  in  Pa,:- 
rentcs. 

Mcxxxiv  P^i^^^cpit  Dcus  honorarc  Parcntcs». 

X&hoc  prxccpcumtemerat,  quiillos. 
occidit,  autht^curiosc  violat :  crgoille 
ctiam ,  qui  »IIos  iniufte  fpoliat  aut  dcci- 
pit:  quiaquidixit,N<?wofd^/f^ ,  No«  wa?- 
chaberif, cthm^xiu  NonfurtmfacieSySc 
Son  loqueris  contra  proximtm  tuumfatfum 
teftimonium,    Illud  prius  admittis  :  fcd 
cur  non  hoc  rccundum:clt  cnim  ncccC 
faria  conncxio  ,  &:omnia  dcbentad- 
mitti  vel  nihil.  Et  fi  h<ec  poftciiora  ad- 
mittantur  (boncDcus./)quanta  &qua- 
liadicendarLmt,  qux  inaudita  in  fcho- 
Anfurari  lis  !  Furaria  Parcntc  &  avlcino  crunt 
aPatrecr  duofurta,  duopcccata  ,  fcd  fpcciedi- 
abaltofint  ftinda.Idemdicidcbcrct  deMendaco. 
dtverfa     Si  hoc  nimisdurum,  contrariumvide- 
Jpecit;  ?      tur  nimis  blandum,&  quiadcbet  confc- 
qucntia  fervari ,  tfta  dcbcmusfcqui  Fii- 
damenxa.vclalia jacerc.  Scdcurifta  re- 
jicere?curaliaponerc  !'  Etfialia  finta 
nobis  poncnda,qu2  funtilla  f'  Libenter 
ca.videboponi,  expendi,&probari.. 

IV: 

De  Patre  Moralt. 

Mcxxxvr-  A  N  ne-  honor.tre  pracipimur  Parentts 
etiamMoraks ?  Maxime.  Ergo co- 


dem  cuhu.  Tcmerat  igitur  qiiartu»"' 
Decalogipraeceptum ,  quioccidit»* ' 
fcivev.olat,fpohat,&dccipitPai:cntciii 

Moralem.  ScdquifuntMoralcsP^r^'":  guip^ 
tcs?  P.  nicipes,  Hcri,Domini,£p'»<^°P!'  pMf^i  ^ 
Prselati,  Parrochi,  Confeflki', 
qui  Patrcsfpirituaks.  - 

Sanc  occidcrc  Pontificcfn  ,  EpJJ^^'  ^ 
p«m,  Carfarcm,RcgemqucpropniJnj»  g^fio 
I^arrtcidiumy oc aturjan- nc  proprie? ^  ^ ^fpn^- 
ucPeuus,  qui  oGcidit  duos  Hpii^^P  ^ 
(^aIterunvfui_locii  &altcrualtciiusdice-- 

cefeos)commintfpcciediftin(5tapecj^'  ^idirM 
Uf  An-ncjoanncs  qui  duosocci  .'^ 

fuum  Kegcm 

&fuumPatrcm,.co^'-^^^r/^; 
fit  duoParricidiaeiufdemlpe^^^* ;. 
eft.  vcrc  &  proprie  Pairicida  i'"^^'^^^  QE^^^ 
guiocciditpropriumParrochum  ^P' 

&  fcTvus  quiDominum  ;  ^^'•'^"'f^t  S^^^^^ 
Hc.um,civis  quiC^nfulcm?  Anilict.' 
iam  qui  Pr.tlatum  ?  An  ^^^'^^^^^^^^^^^^ 
rium  aut  qucmcumque  clium      /q,  ^*""'' 
fpiritualein?An  ne  ConkOarius  m  ^ 
la  conR/Tionc  cft  Pater  ^P''"'^"^,;^^^^ 
poft  abfolutionem  defmit  cfle  ♦ 
Omnialun:  obicura, &indig«»t 

roexaminc.  fotf^' ^^^^^ 

Vcniamus  ad  pcecata  luxuri«,  ^  ^^/A' 
m  tierctncinceltum  foemina  * .^.  ^q. prt^\. 
fuo  C^fari,  fuo  Regi,  fuo  Pnncip^ V'^' 
aituerct?.An-neilla,quajproprio^^jgrtr^''^ 
fcopo,  Pr2lato,autParrocho?  ^"'^^  gMfi^ 
ancilia,  quxHero, quaeDomino,4 
fuperiorialii?AnMonialis,quae.^^^^,,^»^' 
tiluo ,  aut  monafterii.DircCtori 
qui-fuo  Confcflarjo?  j  mu^^' 

De  Furtis  &  MenJac.is  ^^^'  ^uin 
do  philof(^phjndum  aut  ^«^^^^^|^,n' 
cft  ;  vidcturcnim  confequcntcr^.^  ^.^ 
dum  committcre  ptccaiuni  'P^  .^,0 
ftmaum,qui  fpoliat  autdecipitl 

Moralcm.  ^y£ceP^^ 

Htncpatet  quartumWalo^jr^^^^^ 
nQnfmJfe  exammatum  bene ,  cr  ^^^^, 


FVNDAMENTALIS. 


;4t 


^«^/^«i^HONORARE  PaRENTEST//-, 

niodo  foleat  &  pofitthocprACCptum 
^H^rvm  aiit  vtolari  j  mmn  futt  i(ia  du- 


bia  proponere,aliorumamicorummt. 
iUafolvere&diluci^ 
dare.. 


FUNDAMENTUM  LV. 

Ue  Homicidwp  quod  quarto  pracepto  inter- 
dicitur.. 

MneHomicidiuminhiBcturdivinitus,necftriaiustene-/«^f;f^^^ 
riste  non  occidcre ,  qiiamproximum  :  imo  torcemmusc^rK^^^- 
ftriae,autfakemminusclare  :  namEthnici,tametli cac.»:^;/^^^  * 
cecahomicidiadamnaverinc,  putaruatifiDgulos  efle 
vitx  Dominos ,  &:  pollc  fibi  mortem  conciiccrc.    An-ne  ^^^^ 
ur  cafus  in  quo  aljquis  le  poiric.  occidere  licite  ?  Unum  dabo,  i^^^^? 
^^odexamine.maturoindigct.    Confulco  hocdubiumdeSuicidio 
P^opono ;  quoniam  multi  (unt cafus ,  in quibus  aHum  poffis  licuc  oc  • 
J^.^dere.  Milices enim in jiifto bellohcite hoftes occidunt:Car.nifices 

|;ciceexfequ,unturcapicalesfentcncias  :  &:  quicumquc  privatusvir, 
'  |^i^equcatalicerfetueri,hciteaggreiroremoccidit.  An  duellahcica^.E|^J«^J^^^' 
!^^putorar6  hcebitprovocare^acinrerdumconcingecpoireaucec.  W^^^^ 
i^mdebere  provocacum  pugnandi  duramcondicioncmadmiccere.^^^^^^ 
^^.^quid  cnfe  defendcre poflumus  ?  Vicam ,  Divitias. &:  Honorem:  ^„ 
^^j^m  Amicorum  &:innoc*encum  quorumcumque 


'  enfe}. 


^*^iU    M^^^^Pomintaddubiumrcduciin    &:  dexrrorrum  fmiftrorfum  occidunt, 


nit  ^^'^P^^ec  epto,  qas  non  funt  dcfi- 
Q^^^£cclefia,  fid  tamen  videnturab 
Pj.  '^^o^s  fupponi  &  a  nuHo  probari. 
g(|??^"am  lilafohim  ,  c]uae  difficiliora 
^  ^ ludtco :  citera  enim  dodrinje  con- 
^^^'^ntiaciabit 


1: 

DeMedicls. 


ccrtum  cft:  &:  circa  illorum  confci.n-  tia  a- 
tias  duointcrrogo.  Alterum ,  An-non  Impietas,. 
peccent  morcalicer  exercendopraxiu? 
&,  Anafgrocoruni  morsipfis  fitimpu- 
tanda?  &altcrum,  An-nontcneantur 
adrcftitutioncm?  Etfitcnentur,oritur  ^ 
tert ium  dubium,  quod in quiret,  qua i'- 
li  confcientia  ftipendium  recipiant  ■i€.:torjto,. 
Repub'ica  ,  aut  etinr.  honori^rium  a 
fingul  sob hom  cidia?  An-nciftipauci 


I^^SE  niultosignQrantcs&ftupidbs,,   &rari  ?  Cognofco  multos  igcorantcs 
tamcn  audader  segros  vifunt,    omnino  ,  qui  aliena  ignorantia  pro- 

Yyy  3  piian^ 


THE  O 


IHMnts    priamcclant,     didantur.  Joannes 
Helmoit'   Helmontius  omncs  Galcniftas  accu- 
rius  hLedi'  Gt,  &librum  ,  qiiiinfcribiturj^d^fl/rf- 
CI4S  errores  rumHumorifiarumpapvadeciptio  ,  clau- 
Medtcvru  dit^rnirabili  Epigrammate  ,  quod  vo- 
mfmuat.  lui  fubrcriberc^ut  Confcflarii  videant, 
quo  dcbcaiit  modo  poeattentcs  M.c- 
dicosexaminarc.    Elhitulus  ,  Contra 
Humortftas  Ckrtftiant  fangumU  fittbundos, 
iEttcxtus; 

Quidwultisfidif  medicis  Dux  optime} 
multum  e^l 
S( fidas  uniyCatera  turba  nocet. 
.Nonnertdci  toto  vacuaricorporeve-» 
nas? 

Htc ftcat ,  hicurtt  y  crefttt  ab  artt 
malum. 

Quuque  aitqutd  Gipfi  GaUeni  confii^ 
itf.omnes 
Oppugnant  unum  corpus  &  art€ 
necant. 

InduperMo  rem  ,  mcdtcorum  turbA 
peremit: 
An  medicos  medicam  credishabere 
manum?&c, 

II. 

MC^xxix.  pRtUS  V.  anno  Domini  MDLXVI.c- 
An£gri      *  vulgavit  Bullam,qu2inciprt ,  Super 
ante  diem gregem^  &c,  EtinillapraecepitneMe- 
tcrtium    diciultra  tcrtium  dicm  vifitcnt  iPgrum, 
vjorbi^e-  njfi  Je  iilius  confciTione  fibi  con^lct 
beantcon-  per  fidcra  Confcflarii  in  fcr-ptis  cxhi- 
fitert}An   biram,&c.    Quo tUa m4jdo obligat  Dui- 
nolentes    uzpart.ytrati.^  refol.^^,  pcrdodcex- 
.onfixeri    pcndit  .;  fed  quia  fupp.ofita  ohligatio- 
pofiint  a   ncadhuc  laxe  pronunciat,.non  erita- 
Uedico CU' nimMscxsiminaiic  An  obligct  ?  Ubi, 
&cjuaiido?  Sed  c^iiidfacercpolTitMc- 
Di^^9'  ^  dicusex  fuppodtioiic  ,  qitod  obliact. 
■ftttio.       Dianam  audiamus.    Dicit  ,<juod  u  ae- 
gcr  in  probabillmortis  pcricuio  con- 
ftituatur  ,  non  ell  deferenelus  a  Me- 
-4icjQ  ,  ctiamfipcrtiuax  fit  in  rcnucjn- 


L  O  G I A 

da  confeiTionc.  Imo  addlt  idcm  ^'^^^' 
dumforc,  quotics  Mcdici  ablcntia^'' 
fetgravitcr  segronocitura.  Subiung*^' 
cjuodquandocredicurccrto,  moniti<>' 
nem  nibil  profuturam  ob  asigii  obi*'* 
natiancm  ,  ncc  tcneri  Mcdicum  c"'^ 
dcfererc,  ncc  admonerc,  &adlcgatpfj' 
ieSanchcz,  Villalobo^,  Barbofam,  i»»' 

viumque.  nlfl^ff^i^ 

At  Ego  rationc  m  afTcrcndi  ba:c"^ 
vicieo  :  imo  puto  ha;c  omniafati^^ 
rc  ii}ijnuare  ,  hanc  opinionc  D^^^* 
Bullam  ctiam  ubi  acccptata  eft  >  v^*^ 
dicos,  nonpoflcobhgare  inconlci^^^ 
tia  ;  quod  ipfum  faififrimumeft, 
enim  in  Rcpublica,  qua  Ecc^eli^"  . 
ca,  &  qua  f:t  c;;lari  authorit. «  pr^^f' 
picndi  aliqua  fub  pcenacapttis  :  ^  '  i^^fl 
tima  condcmnantur  fentcntia  j^.'jtf^^^ 
rcticiab  Inquilitoribus  ,  &  a  PrJ'^^*^  rf^  f . 
pibu.  am  fcclcnti  •  Cur  ig«ur  «^M^^ 
potcnt  prajcipi  ^conkeffio  uhiw^  ,^ 
poena  capitis  ?  Etfi  poteiit,  Cuf 
x:tiam  fub  pcena  carcndi  Me^'^'^^^ 
medicinis  :  non  folum  in  ^o  <^^'  * 
quo  illi  &  ii\x  requirantur  ad  "^^'1^^^^' 
i"^d  in  cafu  ciiam  (  pofTibili  a"^ 
pofTibili  )  qno  prfffcirctur  certo  ,  ^ 
grum  (incMcdico  moriturum  ?  ^  p 
intali  cafu  Mcdicus  non  tcnerctur  J 

.    rx  chaf^* 
varc  3fgrum  qua  proxunus  , 

tate;nonquiMcdicus,  cxofiicio 
enim  a  Principc  ultima  condcnr^^.^^ 
fentcniia,  non  dtbct  ivatapi^^^'^^ 


IIL 

VeDeferjfioniHonorts^ 

INterconfuItationesalias,  creci 
cclcbrem,qu«bocannoMDt  ' 

ta  Europa fuit  faaa;quam  ut  jj, 
ponamP.AntonijZcrgoilliteras^ 
tas,.&  mcam  rcfpoDfioncm  lublt'^  ^^^^ 


FVNDAMENTALrS 


^cverejidi/trne  &  Amphpme  Domine. 
^hrijit,  Felic}0imum  novi  anni 
^"ipicium  Revcrendimmx  &  Amplif- 
^"isDotninatioiii  vcilrjt  prccor,  ro- 
pque  Dcum  ut  camdem  quam  diutif- 
*me.EcclcTiaj  fuae,  rcicjuclitterarixfai. 
ik  incolumem  conlervet. 

Utaudcam  acccdercf.cit  fingularis 
^imanrtas,  qpa  mc  a^ftate  praftcrita 
lennac  alloqui,&  rapientiam  fuam  diu 
^•ni  amatam  plurimum.communicare 
^gnata  fuit  Flcvercndifnma  Domina- 
^  Vcftra ,  quando  cam  in  iilofuo  fa- 
P^^^ntixreccfluruburbanocumP.Joan- 

Fries  turbarc  fucram  aufus. 
^^ft  nonncmo  amicorum  cuius  do- 
'"^^a  his  inclufa  ab  aliquibus  gravi 
^cniura  notatur ,  prohibeturquceam 
/p'scvulgarc  :  rogavitis  mc,  utad  Vi- 
leb  *  ^^^^^*^*^^^"  in  hac  difciplina  ce- 

^^^'^currcrcm  ,  corumquc  judicia 
^^aexquircreni.  annuilibcnter ami* 

"nccro  ;  &  uc primiim  annui ,  pri- 
^^ogitatiofuit  adLumcn  magniCa- 
r  "l^^^is  refuger e  ,  &  certo  mihi  per- 
J^!  >  vciamicumjllummeumhacin- 
l^niorum  facc  ita  colluftrandum,  ut 
^^^^t  fortunam  fuamfitIatuius,ficon- 

'^'^.^^ituraCaramuele;  vcl  adverfa» 
fu  \^^^^»^^P^'^fistcnebris  ruho^  e  fuf- 
doA^*^^^* .  quod  aufi  fucrint  damnare 


^dcb  "'^'^  >  pro  qua  Caramuelem  ft ai  e 

h^j.^^^^rumc|uidcm  ettam  Do<5lorum 
judiciaconquiro  ,  ut  fi  for- 


cam  do(5ii- nam  fanam  nc- 
uerint ,  fcvf- 
e  faltem  Do- 
^nnft"'  ^'"•^"^Jnetur  ,  cjui  non  potuit 
vis  ponderc  rationum.  Qiiam- 


mihi  certopcrfuadcam  alros  non  vifuT 
ros  ,  quod  iftumiatcbit.    Ita  finccrc. 
fcntip  ,  &  ita  libcrc  prasdico  coram 
mnibus ,  ubicumquc  gloriofi  cxcita- 
tur,  mcprxfcnre,  mentioCaramue- 
hs  ;  quem  Dcus  uti  initio  precatus- 
fum  >  diutifTime  Ecclcfis  fuas,  reique 
Httcrariae  faivum  fanumquc  confcr- 
vct  ,  &  tfticaciter  movcrc  dignctur, 
ut  tandem    librum  R.cfolutionum 
pricipuarum  ,  mundo  ohmpromif^ 
fum ,  feliciterabfolvat  ;  magnummo- 
lc  &ponderefuo  ,  opus  futurumnon 
dubito  ,  fcioquc  magna  magno  egc- 
retcmporc  ,  fcd  fcio  etiam  Ingenium. 
GaramueHs  noife  compcndia  fice- 
rc  temporum  finc  difpendio  dodri^ 
ns,    Eccc  qucxmodo  dcHcior  in  au- 
dacia  mea  ,  fe^i  timco  ne  non  fatis  re^ 
vcrcnter& verecunde  :  igitur  claudo: 
mequc  RcvcrcndifTuTiae  &  Ampliirim» 
Dominationi  VcftiX  ad  Satisfadio.- 
ncm  pvo  attcnta  h ac  temeritate  mei ,  fi 
quim  fufhcicntcj-n  c{fcpoftecognovc- 
rit,  hbcntcrfubmitto ,  &  lUuftrcmor- 
bi  manum  ofculor.  Grxcii.  Kal.  Jaii.. 
1^50. 

IV. 

Vtrumdignaftt  aliquAcenfurn  ,  at- 
^uepoffft  merita  frohihen  ,  ne  tm- 
primAtur  t  do^rina  Petrt  Navarrd 
lib.LJereflft.caf.y.  anum.yj^.  & 
Sayrilib  J.de  Ccnfnr. cap^i^.num^. 
Xl^  fubillis  terminii  i  fubtjuibta  tra* 
ditur  a  Erancifo  Amtco 


fuiiVej^  ^*"^^  >  fi  me  i^  Judicemnaftus 
^^^Uij)  ^^"P^^^^^'""^^^^'  conquiri  ju- 
»  nififoiius  Caramuclis,  quod 


tom.<^»  dt(p.i6,n. 

Egari  non  potcft  ,  qnin  faltcm  ^^ 
honorem  famamquc  illam  quae  cx  * 
Virtute 


T44 


JloHor  Ec- 

iUfiaflico- 

rum  ma- 

ximene- 

cqjarim 

eH. 


An  pofit 
armisdc^ 


T\cUgtofm 
ocadare 
tnvaforem 
potCii  ob 
dcfaifione 
proprtA 

Vlt£. 

An  eodem 
modo  de 
f<tcAUri& 
hcckfuifli- 
co  tn  hoc 
philofO' 
phandum 
ft? 

An  idcm 
pofit  fiert 
.Qb  difen- 


Virtute:3c  fapictrtia  nafcitur^quique  ve- 
rushonos  eft  ,  jufte  dcfcndcre  Clerici 
acKeligiofi  valcAnt,  ac  rxpedcbe mt; 
cum  hic  fit  propr.usprofcffionis  ipfo- 
rum  ,  quem  fiamittant,  niaximum  bo- 
num ac  dccus amittunt.  Nam pcr hunc 
rcdduntur  fummopcre  aftimabiies,  & 
confpicui  fascularibus,  quoslua^  irtute 
ac  fapicntia  diiigcre  &  juvare  poiTunt: 
quolublato  nec  illosdirigcrcjiccjuva- 
rcpotcrunt.  Ergoialtciri  huncliono- 
rcm  potcrunt  Clcrici  ac  Rcligioli  cum 
moderamine  inculpatae  tutcljc,  ctiam 
cum  morte  invaloris  d.fcndcrc:;  quin 
intcrdum  lcgc  faltcm  charitatis  vidcn- 
turad  illumdcfcndcndum  tcncri,  fiex 
viohtione  proprix  famsc,  iniegrarcli- 
gio  infanutur.  Unde  liccbit-Clcrico 
vel  B-tligio  o  caknnniatorcm  gravia 
crimina  dc  (e  vcldc  fuareligionc  fpar- 
gcrc  minantcmoccidcrc,quando  alius 
dcfcndcndi  modus  non  (uppctet:  uti 
fuppcterc  iJonviiicLur,  fi  caiumniator 
fit  paratusjca vcl ipfi  rciigiofo ,  vcl  cius 
rcligioni  pubHcc  ac  coram  graviiTu-nis 
Virisimpingcrc,  nlfioccidatur.  Nam, 
fiintali  cafu,  licitumcft  Rcligiofo,  nc 
ipfc  occidatur,invaforcm  prius  occide- 
rc,  fi  fuga  non  polTit,  quia  nimirum  ho- 
ftcm  jntc  {c  habct ,  mortcm  cvadcre,li- 
citum quoquc eidem crit,  aci  vitandam 
graviffmiam  fui,  fuarquc  rchgionis  in- 
tamiam  ,  fi  alius  modus  non  iuppctat, 
calumniatorcm  occidcre.  Nam  quo 
jurclicitumcft  faeculari,  intaii  cafuca- 
lumniatorem  occid^re,  codcm  jure  li- 
xitum  vidctur  Clcrico  ac  Rcligiofo, 
cum  in  hoc  Rcligioius  &:  faecuians  fmt 
omnino  pares ,  cum  non  minus  jus  in 
talcm honorcm  habcat Clcrixus  &  Rc- 
iigiofus,quam  fa:cularis  iii  fuum.  Adde 
quod  iccundum  cominuncm  fcntcn- 
tiam  liwitum  cft  Clcricis  ac  RcUgiolis 
intutelam  fuarum  fjcultatum  turcm 


THEOLOGIA 

occiderc ,  fi  alius  modus  eas  dcfcnic^^  ^^^^} 


di  non  fuperlit ,  ergo  multo  mag>s 
citum  vidctur  in  tutclam  fama:  &  « 
noris  cx  vir  tute  &  fapicntia  confurge'^' 
tis.    Vcriur»  nolumus  h^c  ita  a  '^o  i 
didafint ,  ut  communi  fentcntiac  a  ' 
vci  fcntur,  fca  folum  difputandi  gf^t^^ 
propofita,maturo  judicio rd  <5top^ 
prudcntanlcdorcm.  ItaAtnictiS' 

V. 

Severende  admodum  &  Ertiditif 
me  Pater. 

FEIicimma  jncuntls  anni  aufpjc'^>*^^^^ 
Pjtcrnitati  vcftrs  apprccor ,  ^^^^^ 
gratias  ,  quodtanti  meam  tcnuit^^ 
faciat ,  ut  qucm  poftet  &  dtbcrct  doc^- 
re.dignctur  a  tot  Lcucis  confulcrc. 
video ,  multumiiffcdus  poteft »-^^  j.^ 
nos  itacft  connaturalis  ,  titomnctn  ' 
bcrtatcm  cxciudat.  Nihilcniii^oDi^^^ 
qui  cft,  quod  poftim  &no'inip'^^'  ^^^^^ 
Scd  curplura?  adr.cmvcnio,^^^'''.^^^^ 
rius  fcrvircpofTim,  fiiuin  oratio»^*^ 
rumpo,protcftatus,&c. 


Vf. 


Vzritur  ,  utrum doarina  ?tf^[ 
varra,  Sayrir&TrancifciA^^^'^^^ 


Q 

aliegatur/ttaltqud  Cenfurd  ^'c^f '^*'' j  > 
addo  eamdcm  cftc  ctiam  Clordo 
neflit.qu^fl. 4.  cap.i.  numq.  SancJ)  |« 
citsdif^.  46.  mim.%.  .&aIiorumc|'^^^j^ 
pud  ipfus ;  &  vicifTim  intcrrogo;^  ^^.  .^^ 
allcgariiinus 

pofritTheologuS'  S 
tcrminis  Amico  contradicat  .  .  .^fi* 
go,  An  Ccnforipfc,  qui  Amicic|^^,,ali 
namcondemnat ,  audcret  int  ^^^^ 
confcirionisjubcrc(jubcTcdi<:o,.^^^p 

confulerc  ;  opinionem  ^^"^  ^^m,^ 
Dodrinam  Amici  fol  .ni  cfle  v  ^^^^^^^5 
oppolitam  improbabilcm  ^^y^^z% 


FVNDAMENTALIS. 


I4J 


^wncs  dofli:  fi  qui  enim  videntur  con- 
^fadicercmutantcafumj&circumftan- 
^*as  alterant ,  non  autcm  dircde  oppo- 
niintur.  Et  quidcm  antequamipfam- 
^etopinioncm  examincm,  harcverba 
■^niicilcgivclim.  Quomamlmjzit,  apud 
^p^nonUginm  ,  noiumusita  a  nobis  fint 
r^*\  ^^«'wwaw/  fintentidadverferaur, 
J^^felum  dijputatidigratid  propofita,  ma-. 
^'ci  jf^dtao  relicto  penes  prudentem  LeSlO' 
'^'W  £tobfervoprmi6,tameflehumi- 
^n^&modcftum  huncAuthorem ,  ut 
,^uni  judicium  quod  cxpofuit,  captivet 
"^Ledtorum  obfcquium:quofolo  no- 
•^^ne  crat  dignus  Amicus,qui  tradarc- 
^Urprudcnter  bcnignc  &  amice.  Etfe- 
^^ndo,  cius  dodrmam  vcl  hoc  foio  no- 


/['^*  i  de qud  m  termims  &  ex  profejjo  mim 
'^^^uthor^ravistratlavttietujdemMthO' 


fccodc  haceadcm  opinione  diccndum 
fit.  PorrototamEgo  quscftionemad 
iftasPofitioncsreduco. 

EsT  Prima.  Pote^i  homo  ftcularii  ucxLin 
innoccm  defendere fuam  vttam ,  etiam  oc-jyg  defen» 
cidcndo  tnvaforem ,  ?nodd  feryeturmodera- fioffc  ytt^:. 
tncntnculpatatuteU.  Agode  innocen- coh- 
te  :  quiadcreo,  &aPoiiticis  Judicibus</^;««4f«f 
damnato  alitcrphiiofophandum  cft.    non  pote^ 

S  E  c  u N  D  A ,  Pote§l  homo ficularts  tnno- proprtam 
ccns  defendere  fuaspecuntas  &  dtvttias  ,  et--^ttam  de- 
iam  occtdendo  tnvaforem^  modeferveturde-fcndere. 
l^itummoderamen.Euzm  ago  dcinvailo-  oedefen- 
iic  privaia  & injufta.  fione  dtvt^ 

T  EKTi  A.Poteii  homo  fuularis  innocem  tiarum, 
defendere fuum  honorem  ,  etiam occtdendo  Dedefefi- 

    invaforcmymodoltmttesprudentta&necef-ftQTiehono- 

^nti  f    ^'l^.^flc  certa;  puto  en:m  hanc dcbcre    fitattsnomxcedat.^i  ioquor  eodcni  fen- ru. 

admitti,  QuandooccurrttMa-    fu:  quoniam,qui  jufte  aRcpublieacon- 

fia.         ...^  V.  -..^.-r-/7   dcmnaturinfamia,  nohabet  jusjutfcr- 

ro  fuumlvonorem  dcfcndat. 

Qu  A  RT  A .    In  his  trihus  caftbus  eodem 
niodo  de  Religtofo ,  quo  defzculari  phtlofo-S^ff^^' 
phandumesL  Singuias  brcvilfnne  rcco- 
gnofcamus. 

PorroPRiMA  &  Secunda  itafunt 
ccrtae,  utad  dubium  neutrarcduciva- 
leat.  Ubiobitcrnoto  viramdivitiasquc 
3?quc  pofle  dcfcndi  contraillum  quitc 
fcrro,  accontraillumquite  iinguahoc 
cft  falfo  tcftimonio  perdcret :  Lcgi  c-  Qm  tnva- 
nim  in  Thcfibus  propugnatis  Lovanii  dtt  lingua 
fub  Patre  JoannedcJonghe,T(?miW4/  ettamoc- 
qutfptamferrOi  an  itnguayperinde  cfi:  5c  t3L-cidtpotcsK 
mcn  non  vidi  aliquem  qui  hanc  Thc  fin 
improbabilem  crcdcrct.  TERTiAhcri  • 
fortc  fucrat  minus  cxaminata  ;  atjam 
hodieadmittituradoL^tifliniis  Viris :  & 
quia  Bavarije  Dux  a  fevcritate  &pru- 
dcntialaudatur,  narrabo  quid  antc  an- 
nospaucos  ibi  acciderit.  Divenitad<^^y«^y«- 
pubiicum  hoipitium  Tibicen,(upcrvc- ^^^^'^^ 
kcT^^^^^^^^  &  indubitatam  ab  cxtrin-    nit  Parrochus,  &illum  inccpit  injarijs  Bavaria. 
^ideamusmod6,quid  abmtrin-    laceircie.   Protcftatur  miic*fc,clTedo- 

Zzz  mifua: 


M^lutto  dicenda  e^  moraliterurta  ( hoc 

*  omm  probabiLiore  ficurior  )  quotifqtic 
^^^tir  Authores  etiamgraves^qutin  termi- 
^  ^^am  imjfugnent ;  tunc  enim  remittet 
^^^^tudtnem  &  mcipiet  effe  ProbabilioryjE- 
y^y^obabilis ,  Utnus-probabtlts ,  proutad- 

vel  plures  ;  &  tunc 
fi^^^ .^^V^^f^Mis  ertt  tum  ab  umver^ 
^^^Pf^iatur.  Cum  igitur  hanc  Qux- 
01^'^^^^  in  tcrminis  tractarint  pauci, 
ncsque  {^^.j^^  ab  Amico  ;  ncmo  m 
^^"^'.*^»scon:ra  ;  [nam  Diana,utfta- 

*  "^^ndefequcrcturutplurimum 

D  no^^*^^^^^ ^^^^  probabilem ,  quod 
n3 Q.f  ^^"^'tto,  &  dcmonftrabo  inferius; 
^.f^^^Pe.^j^^^^^^micidoaringcontradicunt, 
C5jy^^.^»^ientiaPoHticaam  snant ;  ac  li 
ti^j^^^/^^^f  is  notitiii  non  oriientur  quo- 
uip^^!^  ^liis  matcrus  plurima  inconvc- 
c!«/r^*J  ^equitur  Rcfolutionem  Aini- 


J4^ 


theologia: 


mifiire  (  cuamdiu  cnim  inhofpitio  fol- 
vit,domiloaL  cft)ncctcncrincc  vellein- 
iuriastales  tolerare  ,  ridct  Parrochus, 
graviora  cfFutit& difc  o  i(ftitmmmatur: 
difco  inquam  parvo>quo  honorcm  po- 
tiiis  militisqudin  corpus  Ixdcri  t  :  illc 
impatiens  fcrrumftringit,  &Sacerdo- 
tem  infolcntcm  tr^tnsyerbcrat^Occum- 
,  bitParrochus;capitLirTibiccn,conji- 
citurintutifHinoscarccrcs^cxaminacur 
resi&iiitcgcrrimusDux,ubi  omncscir- 
cumftantias  didicir,  jus dix  t  &  hasc  vcr- 
b  a ,  Ueltmfuijfet  quod  ktbutlfet pattenttam 
nehulo  j  at fao jureftiit  Emtttarmyju' 
bcaturq^  numquam  iterum  ad  bas partes  rc  - 
dtre.  Audivta  Viris  Magnis&  hiftoriam 
ad  noftrum  intentu-m  rcduco,  Quo- 
niam  vel  ipfa  vcrc  accidir,  vcl  cfftngitiir 
ut  alia;folentr  Siprimum,  ftatpro  no- 
bisSercni/Iimus  &  PicntiirimusDux5£ 
ciufdcmThcologi  &Junspcriti;  fi  fc- 
cundum,  ftantpro riobis ,  qtiinarra- 
runt;funt  eaim  Viri  magni ,  &  id  cnar- 
rant,utfuiPrincipis2rquitatem&intc- 
l^ritcitem  commendcnt.  Grcgorius  Ca* 
rafa  Clcricorum  Rcgularium  P-  aspofi- 
tus  Gcneralis  de  Monomachia  feu  d« 
Ducilo  iihrujTi  cruditiUimum  fcripfit, 
illumquc  R.oraar  cditHt,  annoM.DC, 
XLVII.  &  EmincDtiiTimaPctro  Aloy- 
60  CardlnaliCarafafdcdicavit,  &tam- 
et(i  nFJuItafcribat  prelTiiis&{lri6tius,ta- 
mcnTrac}./^  fl'3.6  ReJpQnf  C.num.^C-pag, 
An  pr9V0--  3^7.  fic  inqi.)ir.  PrchaIjileefi,quodfiMiIe^ 
4Mttspofiit  m  exercttu ,  l  ir  Equeftris  tn  omIa  Regta ,  of- 
acicptare  ficto ,  dignttateyDucis  aus  Prtncipisfavore, 
dutllum?  Qb  ignarta  fujptctonem  exctderedebeatt 

ft  idcjnttdem  pravocantifefiflat ,  non  au- 
dere  aiiquos  Doitores  dam.nare ,  qui  mer^ 
defenfionu  gratia  parucrit.  [Bcnehomi- 
nismentcmafrcquor^&afTlqiicris  :  at 
dcficit  aliquid,  3.' (eiifus  hiat  :  lUum  e^- 
nim,qui  provocatuscomparet,  neho^ 
aoicm  pcrdat  ^  ab  aliquibus  non  da- 


mnari,  non  jarn probabilc^fcd^ertlrt''^ 

&  cvidcRs  elt;  unde  probabilitas  noP 

debet  afficcre  hanc  propolitioncm; 

hqut  damnare  non  audent  ,  quar  cft 

ta:  Scdhanc,  Provocattu  tn  tali^t^^l^^ 

eafupoteslcomparere  ;  quas  inccrtacI^O 

Scd  llibj-ungi-c ,.  idem  fcntisndtmifi^'^?'^'' 

Qnandtm  k-cefcens  altcrum  ,  crebrO'  s^^' 

Vitia  (jr  contumeltas  adjictat  qa^  '"^ 

Isftta  &  fubeundo'  dedecore  altter  li^^^'^'^ 

re  fc  noii  popt  y  nifi  armis  con^rediAtfi^ 

Ua  exprefti  L  ay m an  feit,  j .  trdt . ) « f*^^ 

j.  cap,  3.  num€r.^  qutproprimapiirt^ 

ius  Comhftmis  sitat  Navarrunt  cap'  ^  V 

Mtimer.^.&^.    Coafonat  Carara 

fio  de  luftiPia  &  lure  libr.  z.  cap.  9- 

8j. &  84.  Hurtado i/f jpe CharK-^'^^"'' 

dtft>.  ijQ.fia,\i.§.\o6.  FilUuciof'''^'  '  _ 

fra6t.2%  cap,%.f.  {kxtoquaro.numir-  ^fo^^^^j,Jflr 

Imo omnibus  : quia 

fententiara  dcfendurM:  ut  probab» 

multi ,  non  ut  ccrram  :  &  fi  iHa  cft  ?^  ^^0i>^ 

babilis,  ettam  noftra  :  vd  Diaic<^^'^^^  r^.gj^i^ 

Moralcm  ignoramus,    Secundo  >  Jjp^^^f^^ 

quotquot  AutKorcs  ncgint  ^^^.  ^^^j^^^^ 

honoris  causa  polfe  iniri  ,  aut  r^^Q^itif^*^^ 

honorcm  nonj>crdi  DiiclH  (nl^^^r 

sie,aut  aiii poI3c  via  recupcrari ;  jnt;/'^ 

fugiunt  controverfiam  ,  non  lOiS 

debcrent  enim  rcfpondctc  ,  ^^'^^ 

tunc  faftcm  gladio  honorem^  ^ 

tueri  nobilis  poiTit  ,  ciur»  ...r 

vcreic  honore  exucndum  , 

ignavus;  ncc  aliam  viam 

fuppecerc, 

cumdemdcfcnd.it  ?  Q"^'^^"  l^^nt, 
minis  QiJSEftioncm  pauci  tr^ 
&  omnes,  quos  legi ,  rcfpoJidcflt  a 

tivc..  nba^^'^^^^ 

Trcs  priorcs  Po^i^'^"^^  i,ona 
quartam  objicis ,  inquirisquc  A  ^^-^ 

confequc ruia  fit ,  quar  a ^*^"  A^;,i^a 
rum  Rehgiolum  diduciiur  ?  ^-J^^  jfo' 
prtmo,  v.tamRclig>ofos,etianii 
rumcxcidio  ,  fialita-  nequcaJit^^^^^;., 


H, 


F  VND  AM  ENT  ALIS. 


^^^c.KeJpondeofecundo,po(\cS:opcs.An- 
^^honorem  & famam  ettam?  Parvi  fejCjui 
P^fviiilumvdhancr&parviutrumquc, 
4"»  Honorcin  aut  vita:  aut  divitiispoft- 
fonit.  Pluribus  intentusminordl  ad 
•""gulafcnrus,  &  quia  rarcularcsplura 
^^endcnda  habcnt,  fingula  vidcntur 
^^^f^nfuri  remiirius.  At  lldigiorus,qiii 
^^lt  diHolvi  &  cfle  cuni  Chrifto  ;  cur 
vitam  r  cjui  nihil  habct proprii ; 
^^^,g|adioopcs?  &tamcnin  omnium 
^P»nioneiftos  &  illamgladiotucri  po- 
^€t.  Hrgo  afortiori',ric)uidemunicum 
p^norcn^  ictinuit,  cjuofcrvato  Dco  & 
*-riacinplurimispoteric  fcrvirc  ;  quo 
innullis  paucis-ve;tcncbiturin- 
^^nuushonorcm  ,  quam  fsccularis  de- 
(ic  ^^^*  Qiiam  obreminhacmatciia, 
'^>;it  dv.  loet  ulari  (iceti.imdc  llcli-ioro 
\^  l'^fopharioportet:  &  (ialiquoddi- 
II  "^l'^^"  ftatucndum  lit,  diccndum  R«- 
&*oio\um  honoicm  neccflaritim  cflc 
j^^^ReHgioniuni  &Cognatis,{cd  qui- 
.^^"^quc  proximis  ,  &:dcbcrcide6 
>    ^i?"^^  ^jligcntia  &  rigorc  dcfcnd', 
-  ^  n^'"^     Dianam  venis ,  qui  part,  7. 
^  '*^'^o.Refo{:  i^.pag.z^oAiC  ait.  Sedut 
^^^ifutcar,  cjuomodo  potefl adjmtttReU- 
fJlj    ^*-^  ''^  ^"^^^^  altcriusAefendere  >  non 
^JI^honorem  & fama.quAexvirtute  na- 
V^^"^^  ^^'^wi////^  ex  ftpientia?  FJtamen 
^/^'^ffumetiam  Amicm  admitttt :  non 
■  f^^^'^',^ ^'^lnopinro  admtttcnda.  Diioi^i- 
^c  ''T^^ *     ^'^  Diana  vcrhis  nuliam 
o  ^[^<^rc  dcm  jnftrationcm:  iUis  er- 
Pr  ?V^^^^'turcontraria  fcntentia  im- 
nu^ll  inctsdom 
^dc^^  ^"^tioncm  vidcre  prob.bilcm, 
ffobT^  ^P"^^^'^^'^  Diana:  nonrcddi 
lio  • ,  ^'^"^'^j  ^«tca  non  erat.Dico  tcr- 
%io(     ^  ^!.»"^^^  admittcrcpofle  Re^ 
^nd-^'^^  ^'tij  cum  invaforis  morJ:c  dc- 
ta,j,  ^*^^^^,"<^^^nicxvirtutcortum;  r-o 
'  *^  Poile  oruim  cx  lciencia:  quod  cft 


/47 

diccre  poflt  defcnderc  divitias  natas  cx 
virtiite,non  veionatas  ex  litcris&icic- 
ti%.E-t  quis  obfccro  in  pccunijs  aut  opi- 
bus  ladxem  &  origi  ncm  quacfivir?  EtXi 
iliamnemo,  cur  adillam  Diana  inho- 
norerecurrit  ?  Ha^c paucuIadeDiana, 
quem  fortc  legitCenfor  ;  curnnoluic 
Amici  fententiam  admittcre.  Scd  quia 
breviflimcmcntcm  fuam  cxponit  Ami- 
cus,volo  ciufdem  fcntcntiam  ad fcquc- 
tcs  Conclufioncs  rcduccrc  ,  quas  ipfc 
admittcrct  omnin6,fi  legcrct. 

P  R I M  A  fit.  Kon  femperperditur  honosy  m  c  x vi. 
cum  putatur\prdctpuhft  caliimnidL  oppetant 
Vtrosfanctos&ptQS.  VelointJligi.  Non 
dico  honorcm  non  pc  di  cum  foliim 
pcrilitur  apud  improbos,&:manct  apud 
fan6tosd:pios;lioccnrm,tamctfiaba-  ^'^^  ^^^^^» 
liqu  bus  diCtum,  cfle  evivlentcr  falfum  ^^*^- 
xii  vno  :  al  ascnim,quitibi coramim- 
probis  falfum  tcftimoniiim  iirponcretjT^'^''^''* 
non  pcccarctifed  dico  Vii  um  Sandum  ^xamin^» 
6c  pium  non  facilc  pofle  honorcm  5i  fa- 
mam  perderc  ,  licct  ccnten;  calumnia- 
torcs  oblatrcnt.  Ei  oftcndo.-nam  ut  o- 
mnibus  conftat,  prsdcripiamultorum 
aiinorum  pictas  cft inantiquii  honoris 
poflcflionc,necminuipotcft  uniiis  aut 
altcrius  improbi loquacitatc.  Solc ob- 
fcuru  dicat  Nottua:&  EgOjC^uicontra- 
rium  proprijs  oculis  vidco ,  no  habcbo 
minoris  lohsra<liosfed  Nodui  c^cuti- 
rcdica.JcfuitascflePdagianosdixcrunt 
Jii;jfcniani,&dicunt:  An-n.cidc6occi- 
rli  potcrui?minimc.  Quoaiiara  quoc  ra- 
dios  Nod  ua  fcdi>tot  JanfcniusSocicta' 
xi  detraxit: quotquot  D.prudcntc^I^eu- 
.do  Aui;uii:mumicgunt,non  dicunt  {<;-  An  kfuiti* 
fuitas  eflc  Pelagiaiiosjf. djanfchium  cf-  Unfentm 
iccalumniatorcm.  i^rjtfcnptacnim  lac-  noinerir 
£ulo»ntcgro  Societatis  pictas  ,  tanto 
Alaityrum  fanguine  condccorar.1  8i 
roborata*  non  cft  qua:  obfcurctur  tc- 
tro    anhclitu    unius   aut  altcrius 
Ziz  z  Hoi- 


j4« 


THEOLO  G I A 


Hollandi.  Suos  Benedidim&  Ciftcr- 
tienfcSjfuosDominicani,  Auguftinia- 
ni>  Francifcani ;  &  quodmirabiliu^- 
mninojfuos  ctiamCapucini  habent 
mulos,  qui  graviaeftutiunt;  ncctamen 
occidi  poflunc,quianon  noccnt.  Ven» 
tisflcditurnavis  ,  &invertcnd«fimi- 
lispromovptur  adportum  :  calumnijs 
flediturKeligionum  authoritas?  efto. 
Ergoillxfu-niles  coiiapfuris  ad  utrius- 
que  gioria:  portum  per  labores  &  tri- 
buiationes,paticntia  Sc  toierantia  con- 
ducuntur. 

Sicut  philofophatus  fum  dehonore 
orto  avirtute  ,  fic  deilloct  am  qui  na- 
fciturex  ingcnio&fcientia.  Cognofci- 
mus  Virorum  cmincntium  do^rinamj 
&cum  audimus  Ariftotelcm  ftupidum 
fuiflc,  levcm  in  rcfoivendoThomam, 
craflumq;  in  dilferedo  Scotum,non  mi- 
noris  hosfacimus,  fed  accufatcwis  i- 
gnorantiam  &  malevolemiam  percipi- 
auis.  Fruftraigiturad  ferrum  uthono- 
rem  recupcraret,  Rcligiofus  rccitrrcret 
quinec  honorismicamperdit ,  cuma 
malevolis  traducitur  &  accufatur. 
MCXLvn.  Secunda.  SApebonosingenm&innO' 
centis  VirtvenUftts-,aut  perditus.potelftKe- 
risverbis\&fiiftis  noH.fdtem  remediis  lurt- 
dtcis juxtaLeges  &  Canenes  recurari  &  re^ 
euperart.Et  addo  in  tait  cafii  nopoffehonoris 
defendendt  aut recuperandtgrattaadgUdtu 
&  fangutnem  recurri»  Confulto  dixi  SapCy 
res  enimitaimplicanturaliquando,  ut 
nec  verba  ncc  Jurisremedia  fuflicianr. 
Ut  meliu5  Conciufionem  exponam, 
cxcmpla  praecedentia  rcfuino.  Appcila- 
runt  dc  Pdagianifmo  Patres  Jcfuitas 
Janfcniani,  &inquirisprim6;  Anfue- 
rintCalumniatores  ?  &:fccund6,  An 
Unfenij  patuerintoccidi  >  Rcfpondeoad  pri- 
hberu  At-  mum,corumdem  de  libcro  arbitrio  do- 
hitnunt»  (ftrinam  Luthcrana  Calumniana, 
multo  efleduriorcm  &pernitioflorcm; 


&  in  Biyo  &:  Janfcnio  quater  damnJ'^ 
tamab  Ecclelia  ;  adcoque  Vatrcs  Uj^^' 
tas  effe PeUgianos ,  c\uod  ipfi  dicnnt,  c 
meram  calumniam  :  lanfenium  f»^ 
defmitis  a  Jridentino  Canontbtis  cUrcO' 
re^k  con  tradtcere  ,  quod  nOs  diciii^"^' 
efle  veritatem  iinccram  :  q"o^  ^^^^ 
Urbanus  VIII.  &  Innocentius  X.  ^^^^f^jnni 
nuntiarunt.    £t  rejfondeo  adfccttndu ^^^^^^^^, 
Janfenium  occidi  non  poflc ,  fl  ^^^f^^j  V^/f  jf'"* 
nec  haciie  Janfcnianospofle  >  o-p^f*'^* 
perfunt.  Cum,quiatamctflnoccrev^/' 
iucrint,  nonpotucrunt:proprium  cn 
ipfl,  cumcaJumniantur,honorenip 
digunt,Societati  nondetrahunt. 
dctraxerint,  vcrbis  fueruntfufli^i^^V^^ 
rctufi ,  cum  in  Thef  bus  pubiicisj-^ 
nii  oftenlum  &  dcfenfum  ]^^^,^ 
fuifl^c  CaIumn:atorem  &  Thrajonei^'^ 
Fidei  Articulorum  a  Tridentina 
do  contemptorem,  ciusquc doctn  ^ , 
a  multis  olim  Haireiicis  dcfenlam 


Concilijs,Pontificibus,&P^^^' 
crefi»  condemnatam.  Ut  vcrba  i^^^ 
fuffecerint,  adhuc  dcbucrunt  non^^^ 
cidi,  qui  poterant  Jiire  compcfc^  ^ 

licetaScdcApoftohca,  &  ^^^^JhocN<'^^ 
thoIico,&abalijsPiincipibus.  Se(J^^,^  ^^^^, 

u!timum  non  videbitur  omnino  c^^^^^ 
quicnim  docenttc  pofle  ^"""^/"^j^re- 
qui&vi cogcre  ut  rem  furto  ^^^^^^  0 
ftitaat,  &  hocctiamincafu,«]«°P 
eamdcm  juridicc  recupcrarc;  icie^^r^,^ 
tcrunt  de  honorc  diccrc ,  no^^  ^gi 
deo claram aliquam  ^^^^^^^^^^^^^qxc^ 
qutdyfi  ne  jurtdice  quidem  pofli'  y  ° 

aliquisrecupcrare?  ^''"''[v  hiau^"^'  rVi'^' 
TvRTrArcfpondcbir.  ^ic  «"^1^^^^, Sl-^ 

S£pe  honos  ttaperditur  «^"'^^^'^^^jpfaf}- 
ut  non pojsit  remedtU  luriSyUt  ''^'^^ Y  .-^y/^//^  l/t^^ 
gutnerecuperart  :  Addo  i^i^^-^ ' ' /  ^f.ii\  ^^^flif^' 
talt  cafu adgUdmm p^ivaturecurr -^^^  .^.^ 
dilucido.ToIcci,dumGuardian_.^^^^^ 

dcm  agerct  Qujroga  meus,  q"i  ^a 


F  VNDAMENTALIS. 


S4-9 


jj^sgnafamilia  adolcfccns  nodu  dcam- 
o^hns  incidit  in  fatcllitcs  publicos,op- 
ponitfcimprudctcr  poteftatipoliticse; 
^^pitur  tandem,  &  dic  fcquenti  per  pla- 
ordinarias  conduflus  duccaiis  Ha- 
S^llis  a Carnifice  excipitur.  Turb.intur 
^^gnati&amici-.confugiunt  ad  Juvc- 
"is infoelicis  Avunculum ,  qui fub illud 
^^"'pus  in  Aula  humanituseratomni- 
Potens^obtineturRcfcriptumRcgium, 
S^o  pra-cipitur,  ut  eidem  honor  publi- 
fcllituatur :  hoccft,  utcircuducerc- 
|ur  prsccps  &temcrariusjudcx  in  muB 
ephippio,  ut  fcrvi  ftabularii  folcnt^ 
T^^'^  equo  albo  & ditilTime  phatcrato  a- 
olcfccns.pcrcafdemplateas.prseconc 
Fioremcondemnantc  fcntentia,  &  al- 
^ramvocifcraiKc.An-nepoflcthonos 
fi^aiidius  &folcnniiis  rcftitui?  At  Qui- 
(eumdc  ctiam  iftus  vidcbatur  co  - 
^5^.^^rerationcfanguinis)&:multiPoli- 
'^^^  Scnesjudicarunthanc  ipfamho- 
0"s  rcftitutioncm  forc  alteram  infa- 
^tione,  ncc  ad  aliud  profuturam,  qua 
nobilcm  illum  fljgellatum  a  Cat  nifi. 
^^^jfccrcnt,  Ci  qui  nefciebant.  Ergo  Ju- 
Uii^^rk^^"^  confilio  prudentiflimono- 
"bi  honorem  rcftitui(nuIlo  n.  rcfti- 
ut^'^!^ P otcra t)  ad navigs vi t  Tndiam, 
qu'f    "^^^^"^  inprctiojpudc.xtemos, 
^udiT  ^^""s  nobt'itatem  fcircnr,&  il- 
ille  "r^'^^"''^^""^  ncfcircnt. An-ne intali 
cxcj*^"(vidcliccc,  poftquafljgcUis  fuit 
^^^^)  potuit  intcrficcrc  Judiccm/ 
•■enf  r^^^ ^efpodeo ;  quia  ncc  fic  hono- 
bat  ""^?^ upera!\  t :  indc  cnim  oj  ic- 
fic^"^^^."^^>^iia,4uodfla^clIatu^ 
ter^^"^  ^ ^.'^"od ipfum infcdu  non  po- 
|j.^^ddi,et;amfufo^udicisfanguinc^ 
mo  f^^^^^£cclcfiaft.cosrcdco,&affir- 
cup.      'P^os  honorcm  pcrclirum  rc- 
risjf^  ^^^non  poffc  rno;  tc  calumniato- 
ho*n^j^^,r!^'^  forc  honori ,  obfuturam 
^'aiifufpicionem  occulii ,  quam 


calumniampriorcm  :  &  intalicafii  ho- 
norcm  illos  non  rccuperare  occidcn- 
dojTed  pcrdcre.  Et Jiis  omnibus  confi- 
deratistotam  dodrinammcam  ad  ter- 
mi  nos  fcqucntes  rcduco. 

CONCLUSIONUM  CoNCLUSIO^  Si 

Tttium  Sacerdotem  Alberim  infamat ;  per^ 
fide  mmirkm  &  tmafle :  fi  verumftt  Tittj  o- 
pinionem  &  authorttatem  calumniis  his 
graviter  Udi  (  nam  leves  ja^ur<e  indign<t 
funtremedtis  gravibiu )  fi  verbis  nonfepopt 
defendere-,  fieum  Re/publicaprotegere  &  de^ 
fendere  noltt  aut  nequeat  :  &tandem,  fi 
fuum  honorem  vcre  tueripofiit  occidendoAl- 
bertcum,  &  non  aliter  :  tn  tali  inquam  cir' 
ctimftantiarum  concurrentia  ftando  luri 
naturji  potertt  Tititis  Albericumocctdere :  & 
fipofitty  etiam  aliquandodchebit eovtdeli- 
cet  cafu,  quo  &  debeat fuutn  bonorem  def  n- 
dere.  Conful:  o  dixi  ftando  Itiri  natura-y 
hoccnim  conftans  &  stcrnnmeft,  & 
Humana  mutantur  quotidic  &  altc- 
rantur. 

An-nc  cadcm  doftrina  potcrit  ad- 
mitti  ftando  Civili  aut  Canonico  >  Re- 
fpondcohanc,  quam  modo  proponis» 
cffc  quarftioncm  dc  fa(5lo,ncc  ab  fpccu- 
lationc  pcndcrc.  Addo  Amici  do<5lrina 
cftcnovam&Lcgibusvulf^atisjuniorc, 
atque  idco  nihil  dcilla  aPontificibus, 
Caefaribus,autRcgibus  fuiftc  difpofitu. 

Diccs  cx  hacdodrinamulta  fuboriri 
inconvcnientia,  &  idco  rcjicicndam  cf- 
fc.Et  rcfpondeohanc,EA:r»i//4«f  r4//4/^ 
fertione  magna  pertcula& damnafuboriun- 
turfErgoe[lfil/a,non  e(fe  bonam  confe- 
qucntiam.'  quod  dcmonftroclarilllmc. 
[  Simus,  AmiceLcdor,Ta  &Hgo  Viri 
potcntcs  acresq;  agamus  fiibRcgc  H& 
viderimus  oculis  proprijs  Kcginaman- 
cipio  proftitui ,  &  indeortum  fpurium, 
qut  Princcps  &  Kcgni  hxrcs  dicarur. 
CogregctMagnatcsinfamixfuscigna- 
rus  Kex;  comitia  celebret ,  filium  coro- 
Zzz  5  niturus. 


De  lure 
naturx^ 


De  lure 
Civili& 
Canonico* 


MCL. 

'Notanda 
pro  Morali 
Dtaletftca 


Cafufob- 

fervatione 

dtgnus. 


5JO 


THEO  LO  GIA 


maturu!;.Atinrurg*miisnos,coronatio- 
ni  contradicimi;? ,  Rcgin.im  de  adultc- 
rio appdlamus,  fobc^^m  Ipunanircji- 
cimus.O  quantar^boneDcus^in  talica- 
iUinconvcnicntia  fequcrcntui  !6  quan  - 
tadamnafLffent  Principcs  quianobis, 
efVcntqui  contraflarent.  Pottntiapo- 
tcniix  opponcrctur.  Turbaretur  R.e(- 
publica,  civiliaexcitarciiturbella,  quac 
illam  forte  dcftrucrcnt.Et  tamcn  his  o  - 
mnibus  inconvenicntibus  non  obftan- 
tibus  Adcrrio  noltra  vera  clTct.] 
^Ev  incon'     Hinccft,  quodcgojudicem  lumma 
venUnti'  inconvcnicntia  rcqmcxmultisOpinio- 
husimfrO'  nibus,.quahodiccircumfcruntur,  ncc 
hAhilitas   tamen  idco  iilas  imprbbabiles  cfle. 
fequinon  Multaenimfuboriunturcx  Rcftridio- 
poteH.      nibus  mcntarbus  ;  mnlta  ex  occiiltis 
Keftrtciio-  Compeir(ation  bus  ;  multaexlicentia 
nesmen-  occidcndiiniuriumjuvlicemai  tteftem, 
t.iles.  Oc-  quam  nonnullicoceduiu;  multactiam 
cultxcom-  ex  illa  opinione,  qux  docet,  de  occultis 
penfttiO'  nonjudicarc  Eccieli.  m;  multacxaliisj 
nts,         quibus  tamcn  non  obftamibus  incon- 
Ocitfiotn  vcn'entibus  illaf  fcntcntix'  interminis, 
iqtit judt'  quibus  hodic inSchoIis traduntur,rimt 
cis.         ut  minimum  probabiIi/rima:,&  a  ncmi- 
Aciuum    ne  damnaripoffunt. 
tnternoru      Hsec  omnino  vidercntur  fufficcre, 
immum-  fedvolo  adhucbrcviterunicaminftan- 
tas»         liamadjungeic.  Sicdifcurro.Confor- 
MCLT.     mius  rationi  videmr  honorcmdcfen- 
.>l>iy/f»;or- dercgladio,quammeiidacio  :  gcncro- 
xifcru  im-  (iu'^  &  fanfcius  famam  deff.  noci  c  occi- 
ponerefdU  dcndo  aggrcflbrcm,  quam  ci  faKum  tc- 
fum  r(/?/- ftimoniumimponcdocum  moderami- 
moniit  ob  ncturelcc,fidenimfempcrfubintclligi- 
defenfione  tur)  At  non  rflcmortaleptccatumhoc 
honoris  cu  ultimum  prob  bilc  cft-.trgo  i!lud  prius. 
moderU'    Maiorcmprobo,  Qiiiahomicidiumcx 
mtnein-   naturaii  a  nralum  noneft,  mnlti  enim 
^£ulpAt£    intcr-muntur  juftc  :  &  m.endacinm  ita 
HMnUf     malum  cft ,  ut  nrc  divinicus  dilpcnfarj 
aut  cohoiu  ftari  pofTit  in  omniumTho- 


miftarum  fcntentia;  imoetiam  inop^' 
nione Scotiftarum  plunum,  qui  putant 
poflcDcumdjfpcfarc  in  aliquihusp'^.^/ 
ccptis Dccalogi.  Probo  minorcm  ctia> 
vidtlicct  cflc  probabilc  non  pcccarc 
mortahtcr,qui  imponic  falfum  tcftimo- 
niumalicui,  ui  fuam  juftitiam  &hono- 
rem  cicfcndat;  quia 

iliudcftprobabilci 
quodaircritui  aVirisdoctis  probisq"^' 
Scharc  dodrina  habct  pro  fc  viginy^^|f'' 
pluresViiosmagnos.&do(5tos,qLiih"^ 
canturnonfuflicerc,vixuilacntopi"^? 
probabilis  in  ThcoIogia.Vixic  Gafp^^'^ 
l-^MmiiixmdiJp.j^.dereoJtfficult.i.^D^^^' 
i\\\\viV(vdelujl.itb.i.trac}.iJijp.V.-P^^^f. 
dub.z.n.^o^,  D\zm patt.^.tracl.^-^^J^ ' 
43-/;'*,?-356-&i^otaobitcr  jllumgr^^^^'^ 
Rcligioium  cucullatumgymnopodai^j»  .^4 
cuius  mcminit D  caftiliusfuinc  P-  Qii^'.  ^„19- 
rogam,P.itrum  Capucinorudccu$,q"  ^ 
mihittftatus  cft  (e  nunquamPj^^^^"  ^ 
fententiamimprobabilemcenfui'^^^^ 
dix  flc,  fed  quiain  Gynicaeolmp^^"''.^!' 
cisaComitifl^a  N.tradcbatur  Virg^'^^^ 
bus  nobiliflimis  &  audacifTimis  >  . 
in  fimilibuslocisfolct,  il^ado^aii"^^^] 
utebantur,  pronunciavithanceflc"^^ 

dtrinam  pcrniriofam  &  prffcip»»^ 
fceminas,.&  maximc  fifint  ing^"*^  "^g^ 
audaccs  :  &  hancobcaufamcuraV'  ^ 

utomnis  illius  dodriuae  "^"^(^*^*^  r^/Je. 
abiifus  )  ab  Auguftaomuibus  P'^"^ 
quisinhibcrctur.  f^>^^^  4 

Hinc  patctLogicarcformariilciJ^J^^i^^^''^ 
&  totam  illamDiakaicaE  partcm,q^  ^  r^/^^"^ 
fimili.  abcxemplo,  aminoriadm^^^'^^^;//' 
maiori  adminus,  ab  impoiTibili»  ^ 
cov.nicnti,  ab  abfurdo,.&:iniHin^<^| 
lia ,  quae  ab  Autho.  ibus ^t^. 
tur  inMoralibuscIaudicarc,  ^p^^^^b 
gi  aut  rcfcribi  clcbcre.    Hanc  ^^^^^ 
ccufamMoralcm,Graminatican'»^^.^ 

ralcmLogicjm ,  ^  Moialci^^^^^^y^ 
phiani  lcripfi,  quas  Fi"^'"^^""\'^jt]a* 


FVNDAMENTALIS. 


.   ^otins  Tkeologix  xMoralis  eoitioni, 

Sic  fentio  falvo  Taniorc  &  doftiorc 
J^^^icio:  &  nomcnmcanifubfcribo,  Vi- 
njtapud  Monccm  fcrratum,  ii.die 
K^/f  ^*'!"^''>i>  AnnoM  DC.  L. 

ikfton         «aCC  tunc  frrinfi  An  K 


^itia^  ^^^"^crenoii  peccatcontra  ju- 
hajy"!  f!  ^cii-hum  illius  crimcn  apc- 
fincp^^  '^'^"";»ciaf!ingit:(jiiia  poflum 
^ftum^"^^^^  ^"juftitiaioccidere  mcum 
tueri  ^'^^^^'^^^  contraqucmalitermc 
^^^Ui^V^^^c^^  "^^5  pcccatucrit  in- 
cotra  f  ^"fcram  altcri  famamutmc 
damd,  '"^'^"^^ '"''^^^"tcmdJcn- 
vita  Ar"^  ."^'""s  fit  aufcrre  famam  qua 
^^«^  fing'  ^'^^^  "^^?^  inftrumcn  - 
mcntcF'^^  ^^pt^obanJura  falfumcri- 
rit  crim'^"^^'"^"^^^  mvadentis  none- 
tUi>ig/^^"J^ontra  juftiriam  fcd  peccaw 
lcni^  ^'^"'"lunicontrajuftitiamlega- 
»>e  faj|:r^^'^P"^f  cuius  m  jximcinrcrcft 
tlica  '''i^"^"'*  ^cripturar  &  (igilla  pu. 
^     i^^Mic  '     t^n'mpcrirct  fidcsaaruum 

&inquiris, 

fr^ftin^;,,^'^  ^^^'Mf^-^.qutfragilitan  cedes 


.  '55  tuncfcripfi  dchacmatcriarfcd 
TK^  ,  '^'^^Viennaf  utnum.ipj-.  dixi,a 
ncologicd  Facultatcapprobantur,  & 
tiu  TT^ "^'^ i*"^  Do(5toris,fcdto- 
^^sUniverfitatis  authoritacem,  placet 
5jg^"^^^^^*it>cre,  quaf  firmare  praccc- 

"tiavidcbitur» 
fub  r"^^"^  'gitur  Amio  dic  8.  Auguftr 
Th    I*      Wermanno  Horet ,  Sacrx 

far;  ^  ^:^^®"orx  Imperatricis  Confcf- 
ecnf  '^»"'»^^»!^"^  Wacbter  Meli- 
JulH  J^o"i^  S.  Bcncdidi,  difputavit. 


feproliituijje  viro  tanto  ,  rem  enarrat  >  cir 
eumdtm  mfamatypofit  illam  occider-e? 

Quid  fcio?At  audivi  ab  eximio  Patre 
N.  S.  Theol.  Doctorc  magniingcnij  & 
dodirinx  Viio.^Potuiffet  Araicusbanc 
Rerolutlonem  omififc  :  atfemelim- 
prcHam  dcbet  iilam  tucri ,  &  nos  cam- 
dcmdefcndere  ;  doclrina  quidcm  cft 
probabilis,  fcd  qua  poffet  uti  Reiigio- 
fus,  &:PcIliccm  occiderc,nefcinfama- 
retz&c.J  Turcm  accurate  pcrpcndc. 

VIIL 

i^nlicitum  Jitfugientem  tnfeqta  xd\ 
recuperandum  honorem  fropteracce- 
j/tam  alapam  velfuftem ,  tllumque 
*vulnerare  &  repercutetel 

HAnc  qu.rftioncm  do^ftifTime &c-  j^^LW 
ruditiiTime  pcrtraflat  Diana/r/frr, 
8.fr4<f?.7.rf/tf/.48.&adducft  PatrcmDi- 
caftillum,qui^e luJI.&IurMb.  i.  rraH.  i . 
dijp.io, dub.  6.  n»  74.  aftirmativam  par- 
tcm  judicat  fpcculativc  c(3c  probabi- 
lcm.  P.  Gafparcm  Hiirtidum ,  quitra^, 
deluJi.&Tur.diJp.uJtffAi.  mordicns  eam- 
dem  propugn-ir,  &air.  [Vi6toria/?f/f- 
^tione  dejure  hellin.  5.  Navarrus  ca^,  i  f. 
77.4  Rodriquc2W/>.i5^.«,  ll.  Mercadus 
injftmm,lib.6.Lo^^ti\>part.cap.6u  Hcn- 
rk]VLC7  deirre^uLtrit  cap.  10.  &  Pctrus 
Navarra  lib.  i.  cap,  «tt;w.^8o.  doce  ir 
id  elfc  licitum  pcrcuflj  ;  quantum  fit 
ncceffarium  ,  ut  pcrcuffus  non  ma- 
ncat  ignominia  attcftus  :  quodctiam 
fcntit  Bonac  na  derejiitut.  dijjtut  i.quA- 
ftion.ultim.  fkct  i.punct.  10.  &  mcriro; 
quia  ftatim  rcpcrcutcre  fit  in  aftja»- 
li  ipfa  congrcfTionc  antcquam  inva- 
for  ad  alia  divcrtutur  ,  aut  )am  a- 
libi  quictus  exiftat  ,  quia  adhuc  Al- 
tcm  moralitcr  &c.  &  honor  nondum 
cft  faltc  moraIi:cr/;;/i<7tf  ejfeamtffmy  f«d« 
tantiunu 


THEOLO  GI A 


tintum  eft  amifTio  illius  in  fieri ,  &  in- 
choatio  amifTionis ,  &  repcrcufTione  a- 
mifTiohonorisnonpcrficitur ,  quiaca 
percufTione  impcditur  ,  nc  fitinfafko 
cfleiErgoidcftlicitumpercuiTo.jHanc 
fentcntiam  probabilcm  vocat  Diana 
fdrt.S.tra^.y.refol.^^'  nam  contrariam 
dicit  efle  fatisprobabiiem  &rcmperin 
praxiconfulcndam. 
M  c  L  V.      T<lon  volo  cxamin  are ,  Utrum  haeco- 
pinio  fit  probabilis  ?  Malo  cnim  id  fup- 
ponerc ;  quis  cnim probabilitatem  cx- 
trinfccam  negaturus  erit  fentcntiae 
tanto  Sc  tantorum  lcriptorum  nume- 
ro  ftabilita:  ?  quis  intrinfecam  tantis 
C(?»/?^«^-  rationibustirmatx  ?  Scd  infero.  JEr- 
ttAnotan- quifecertt,  quod  h^coptmoejfe  licitum 
da.         docet  ,  non  operauttur  fuadente  Dtabolo, 
nec  poterit probabtitter  dict  culpam  mor^ 
taUmcommiliffe,  Ergohac  dodriniin- 
ftrudus,  progrcdcre,  &  Cafum  fcquen- 
tem.mcditarc. 
•CaftiStUtt'     petrtis  invppidol^.  Parrochus  y  Canonif 
tiamrartis proteclm  clypeoyquodvulnerarepoffetyVul' 
nerari  non pofetjubditos  ipfos fuos,f<tpe ag- 
grediebatur  y  &ne£XcufaripoJfentjufta& 
neceffartA  defenfiontsprAtextu,ut  tmpegerat 
colapbum,  velpercujferatfufie,  velftattm 
fugtebat ,  vel  fubmtttcbat  arma  dicens:  Jam 
cgo  ab  invafionc  defifto ,  jam  defenfio- 
nisproprix  caufame  percutcrc  nequis, 
vel  alias  in  Excommunicationcm  in- 
-currcs.    Sic  fuos  rufticos  vcxavit  fdpCy 
tfui  vel  filo  Excommunicaionts  vocabulo 
perterriti ,  omnia pai  tebantur ,  &  tnt ertm 
rarrochus  grajfabattir  tmpune.    Sed  quia 
mn  ommum  tngenta  funtftmilta,accidtt  in- 
aderet  Parrochus  tn  quemdam  Procurato- 
rem,natione  Cantabrum,qui  factlttis  ageret 
pugnis,  qtiam  verbismempe  in  homtnem ,  qui 
inultumdoclrtna  &parum  haberet patm- 
tt£  ;  Huic  tpfi  Parrocbtis  apertamanuini' 
pcgit  alapam.&fugtt,    Infeqtitttir  & af 
fequtturCantabcr  ,  &tamdtu  trtvtt  cal- 


cibus ,  quamdiu  vtdit  miverfos  appUi^^J^  ^ 
ut  coeperuntaliquife  interponere ,  nedict' 
returexcefttjfe  yujfavtt.  Accufat  Procur^^^^ 
torem  Parrochus ,  Parrochum  prvcurit^'  • 
Bdrent  Confiftoriales\negare  entmnfn^^' 
dent  ejfe  probabtlem  GaJparis  Burtadt  jef^^ 
tentiam ;  quamfuitfecutt4sprocurafor> 
ait. 

Hunc  EgoCafum  Lcaoribus  po'^' 
dcrandumpropono;  &  quiapro  ^^^^^^^ 
cho  judicarc  non  fcircm ,  &  ^^^^r^oji^ 
vcllem,interrogo,  An  tokrandalJt*^^. 
fticanorum  Parrochorum  audacia,  q 

frequentimma  fuos  fubditos  ^^^^^^^ 
vulnerant  aut  pcrcutiunt  ?  An  hu»c 
^«>fatis  caveatur  Officiaiium  ^^^^^^^^-^^^ 
maximc  (i  clericus  fitpauper;  "^^^-^t, 
fxpe  clericos  <livitcs  g^^avitcr  p«"^'^ 
rcsleves,  &paupcres  committefe&g^^ 
ves  impune :  non  cnim  omnia  id^ 
pifcopi;  &  Miniftri  aliquando  co^^,^.j 
ciericos,  quifolvcrcnonpon""^» 
agunt    An  nc  deberctuici,  Iic^'"^!^^^^. 
cuffis  a  clericis  fequiHurtadi  ^^^^^^^^ 
tiam,  &  fugicntcsalfcqui&i'cpcf  .^^ 
rc.?Deusbonc/Quantacxaltero  ^^^^ 
bona,  quantaexaltcromalaexh  ^^^^ 
drina  fcquercntur!  Qua  moddt»  ^^^^ 

derati  rcddcrentur  clerici  ^J^^^-^j^tc- 
rcpcrcuffionismetu:& quantac  ^^.^^ 

mcritatc  fxculares  hacctiam  jjo. 
abutercntur  !  Haereo  fateor ,  .^^^t. 
que,  &audiam  doaiorcshbcnt 


IX. 

VeCaflratmc- 


T)Kopofuit  mihiduasqufft|'jn^'^''c< 
rdam'  Theologus 
Ordine  Carmclitarum  excaicea  .^j^ 
&quiamihinon  facisfcci  cumc 
illas,  meoLeaorircpono.  ,,:.0pi' 
Prima  cft ,  An  confentientcmP^^^^, 
ter  caftrarcpofit ,  ut  voce  &  cant 
ferviat}  Sccunda,  Anje  ^M*^^  ^it, 


FVNDAMENTALIS 


j;5 


f^PfyUt  cdmt  tentationtbus  catnisyft fe  im^ 
P^^m  reftftendo  cognofcat} 
.  Ad primam  rcfpondtt  aflcrtivc  Salo- 
*^jus«ft  i.  2,,tom,  I . qtuft. 6f,art.^, contr.z, 
'  ait.     Hiiic  fequitur liccrc  cjuidcm 
js,quosvoce  plurimum 
cclcdis  profuturos  fperant ,  amputarc 
^iri      &eHicerecunuchos  ,  feditaut 
linc  pcricul  o  vitas&dc  coru  cotifeii- 
'^-  Q^uia  licei  huiulmodicunuchi  uti- 
*  ^it.    ^^^tiam  lunt  bono  communi  Ecclefia- 
»J«/,  '^^'^  >  tamen«ccefl';uii:tumctiam, 
^l^*^^^^  ^^'^P^^^uam  lunt  cunuchi  non  ma- 
^^^£«,    !"^^*^^fjcultasadqiieiricumq;  iiatum; 
'»«c/>ot.j^  cum ex jureClericicflc non poirmt,nec 
^'^«''w    ,^5:Q^iftitutioiic  Sixti  V.coniugati:  c- 

•fco.  ^^'^.^^cicndum  eflc  cunuchum  ,  iiifi 
"^^tiat.)ConfcnatSa'onioSasqua- 
tn /uu  Dcciftombtis  Mor^v.ti^m  ,  </f«yr 
•  ^P^obat,  quiacxcellcntia 
*'^^^*^ordineadcaiitiim  ellmagnifa- 
ir^-'  '^'^^««<^o,quiafuavisvox  cilper- 
^'|j^^°S^'a^dam  corporahs,,  qua?  pluri- 
'^'^'^^^^  is  prxfcrtur  :  quiscnimin 
^'^e  K  ^^^^>4^i  ^^^g^t"s,  An  mallct.ca- 
j^^jj         voce  aut  uno  pcdis  digito, 
^^.J^t<^igitum  habcre,  quam  vocem/ 
fiia**'  ^^^^*  Prineipum  favor,  &  autho- 
nno^  ^P^^  Magnates  rcs  cft  notabilis 
^j.    ^'^^i  >  qu«  lamctfi  fit  bonitas  qua?- 
jp^"^oralis,muitiscilphyficisantcfe- 
^un   Hs^"^"*    i"  Imperio  Romano 
bc  "^^^^^«nirem&Publicam  rcm  gu- 
hoj.^^'!^^'"i"ltoscallratosfuiffe,utfibi 
Wct     ^^l^^^c  authoritatcm  conci- 
tor^  '^^''"''^^.qiiia  indc  adquiruntCan- 
^ebe  ^^^^^^  opulcnta,qui  alias  forte 
^uile  ^^^.^^^^^iminen  licare.  Ecquidc 
Vei j  J*^^onis cffc habcndam r auonem 
^Vil  ^^^^'^''"^ercolligitur,  quodiu- 
eern       ^^^nfcrvationciijdivi J  ui  con- 
<ie]    ^  ^  ^altratioconUrvationilpe- 
PPonatur ;  ubi  notaii  d.cbctliri- 


6^ifTime  tcneri  homincmcofcrvarc  in- 
cividuum,  qui  tamenvel  nontcnctur 
cofcrvare  fpeciem ,  vcl  ut  pUirimum  tc- 
Bctur  fatis  laxe.  Hanc  eamdcm  Tannc- 
rusfententiamvrram  judicat,quiacon- 
trariam  2 . i .d!jp./^.quaft.S. dub. ^,nu.ioi. 
tantummodo  vocat  vcriorcm. 

Sententiapiiecedens  tmpugnatur,  m  c  L  vit. 
Scd  contra  hanc  opinioncm  infurglt 
Diana  part.  tra£i.  5.  reft^^.  &part.  6. 
tra^.6.refi^.§  .fed^juta.  ^part.  6.tra^.  8 . 
ref^6.  &  fubfcribcns  D.  Thomx  12., 
qudft.6^.art.  i.Tancrom  zz.dtft).^  quaft. 
8.<i«/'.5'.««w.  loi.Bittcrshufio  in  Kovellas 
lufttntani  part.ii.cap.n.num.S.Qudcli'. 
no  de  lur^ novtfttmo ltb.f.<ap.\j .  S>c  \>rxtQt 
Layman.McgaHum,aliosquc  ipfo  Dia- 
na  citatoPater  ThcfauruswPr4A;/./)4rr^ 
z.verb.Membr  .muttUap.i.^.A  mplia Jectm^ 
do.  Bon^kCinsL  de ceNjurii  dijp.  j.  quaft.  2. 
pun6t.  2. «.34.  l^Qi'iM\ztn Sttmma  Qtuft» 
Regul.  tom.i.  verh.  Hoinicidiumnum.  & 
verb.  Irreguiarttas num.y if.  quibus  addo 
Bafilium  Pontium  de  LconQdeMatri^n. 
ltb.j.cap.6y.num.i.  ^Ug.^.f  adleg.Cor- 
ncl.  de ftcariu.  Et  quidcmhi  icriptorcs 
adducunt  aUquas  rationcs  ,  qua^quia 
evidenteinon  funt.,  dcbcbunt  anobis 
enodari. 

Pri m  a  eft.  Tametfi  liceat  aliquando  ^'^  Httdt 
mcmbrumahquodabfcindcrc,  id  \\czt.ahjctnderz 
ratione  ibliasncccffitatis,  ut  beneob- 
fci vat  D.  Thomas  citatus.  Et  ratio  cft,  <>"^«^«- 
quia  nemo  cll  Dominus  fuorum  mcm-^^*'* 
brorumutpatctfAr/f^f  13.  UberHomOyff.  Anhomo 
ad  A/juil.  &  omnium  Thcologorum  mem- 
Jurisperitorunvconfcnlu.  brorum 

Se  cuNO A.  Quia memhra funtpro-^^^^'"'"'*^^ 
ptcrbonum  totius  i-quando  igitur  me- 
brum  atiquod  toti  corpori  adduceret 
perniciem,ratio  naturalis,  didatillud' 
rt'fcindi,tk abjici  peHe ;  quod cf.apro- 
cedit  c.>i  caufa  cxtrinfcca  advcnicntc;& 
idcoli  quisiigatis  manibus  in  belio,  vel 


An  ahquis 
fpfitt  vd 
pcdem  vcl 
manam 
dbfdnde- 
re,  ut  eva- 


JJ4 


THEOLOGI  A 


alio  loco  injufte  detineatiir  cum  vitae 
probabilipcriculojpotcftfibimcmbru 
abfcindcrc,  li  alitcr cvadcrc  non  pofTir. 
Similiter  fi  quis  habcret  manum  tcrro 
alligatam,aut  parieti  fagitta  afeam,vi- 
'  dcret  flammam  ignis  jam  jam  invaden- 
tem,aut  hoftes  ir  ruentC5,licite  poteftyi 
brachiCi  rclidta  manu  extraher^r  fi  nul- 
lunialiudcft  rcmcdium.  'Sic  ctiamqui 
a  canibus  dctcntus  mortcm  limcret, 
necalitcrevadercpottft ,  licite  potcft 
fibi  mcmbrum  abfcindcrc.  Et  quido- 
mi  inclufus  ab  hoftibus  intcrficiendus 
dctinerctur,  licite  potcft  cummanife- 
Ito  pcricu?o  fradionis  pcdis  vcl  ma- 
nus  fe  pcr  fcneftram  dimittcrc.  Trem 
qui  manum  habct  vipcr^e  vcncno  ta- 
^am  ,  nc  vcncnum  corcomprimat  & 
moriatur,  licitc  potcft  cam  abfcindcrc. 
Igitur  cx  fentcntia  D.  Thorn»  ,  &  o- 
mnium  Thcologorum  diccndum  cft 
quod  tunc  quis  potcft  difponcre  de 
incmbrisfuis,  quando  eorum  abfciffio 
eft  nr  ceffaria  pro  falutc  totius  corporis, 
vel  alicuius  mcmbri  principalis.Et  idco 
rcftcinfcrt  Joanncs  Wigcrs  de  jnft,  & 
Jurey  traB.i.cap.i.dubio  i^.  w.iio.  quod 
cxtra  ncccfTitutem  ncminilicctfe  muti- 
lare,  fivc  mcmbro  aliquo  fc  privarc,  ne- 
que  curarc  id  ficri  peralium.  H;nv  D. 
Thotnas  ubi  fupra  in  rejponf  ad  5.  dixit 
membrum  non  clfc  prarfcindcndum 
proptcrcorporalcmfiUitcmtotius,  nifi 
quando  alitcrtoti  (ubvcniri  no  potcft. 

TeRtia  pcndetapra?ccd.'ntil)us,& 
cft  folutio  rationum  quas  propofucrat 
Pasqualigus.  Nam  abfcinditur  mem- 
brumnoncx  ncccfTitatc,  ut  corpusvcl 
aliquod  cius  membrum  principalc  in 
fuocffc  confcrvctur  ncpcreat ,  fcd  ut 
Yox  tantu  dulcis  fonora  confcrvctur. 
E  go  nullaratio  naturalisdi(ftatinifto 
calu  ,  ut  unimembro  damnum  infcra- 
tur,  iiiTino  prorfus  abfcindatur  pro  mc- 


liorandatantumvocc,  Ham  vox 
&:ronora  noncftmedium  necelUriu^^ 
pro  tucnda  falutetotuis  corporis» 
alteriusmcmbriprincipalis;  ncq;  j^",.^ 
voccalpcra&djflbnanti  corpus  veU^^^' 
quod  eius  mcmbrum  cft  in  ftatu  P 
.  cundi.  Ergonotcncturaliquodmei 
brum  ilii  fuccurrerc  cum  t^ntotiCtr- 
mento  fui,quia  non  adeft  ftatus  ncc 
fitatis,  inquocxrationc  naturalitcn^' 
rctur  abfciffionem  pati.    Ncc  fi  vox 
dulci  &  fonoracfficiatur  afpera&di^^^- 
nans,  fequitur  ex  hoc  ut  corpus  vel 
brum  aliquod  principalcpercat,  u 
aliud  tenerctur  cum  fui^ctrimcnto 


fuccurrcrc,  &  nosnonfumusinca;^^^^ 
quoquisvoccm  ,  &ioqueIam  ^'^* 
rct  nifi  abfcinderctur.  - 

QiiARTA.Nonn.  honorapud|'^^^ 
cipcs,  autamplafuftcntatiopotcj 
ccrc  ut  licita  (it alicuius  mcmbri "f^^^^ 
catio,  ut  vuhPasquiligus,  <^"'^"\jj]t 
conccdimus,  quod 

cxcellcntiavo  • 
pcrmagni  facienda,  Ivd  non  clt 
faria.  Ergo  caftratio  no  crit 
non  fumus  incafu  confervandi  ItW  ^ 
fituminfuocn'cncpcrcat ,  ff  " 
nicl-orandi,  &  pcrfcdionnndi. 

Uthis  argumcntis  rntisfaciam » P^^^^ 
ponam  Quaeftioncm  fccundam  »  .^^ 
tramquc  conneaam.  dicamque  C  ^pi 
ejfepojferecaftrareproptcr  vttam  ^tern  ^^^,,^ 
quod  legimusfeeijfeOrtgencm,  ^ 
aos  attentalfeyaut  deftderafey  ^«^^''^^/^ris 
fuavitatem  vocts.   Quam  ob  rcrn  c  ^^^^. 

paribus,  qui  dicant  pofl:-  P^^f^^"  ^aicC^  * 
proptcrvoccm,  vidcnturdcP-     ^^^^  ii 

cumdem  pofle  proptcr  vitam  ^.„^5, 
nimirum  ad  fcdadas  tentationcs 
fihacipfcviafu^crcpomr,quasc  l 

cntii teftc  d.dicit  a fc  rupcrari  no p ^ 
hoc  cft.non  folcre-.a-imus  cnim 
impotcntiaphyfica^icddcmoiai. 

nra  fentcntUfundamint^'  j 


t 


Jii  , 


F  VNDAMENTALIS. 

^  ,.^5^«quibusPrincipiisdcbebithafC 
aitticultasfolvi?  Non  cxaliiscxiftimo, 
Suamex  ipfi/Timis  quibusutuntur  Ad- 
^^rfarij^qui  vidcntur ,  aut  non  bcnc  illa 
P<^fpendinc,autDialcaicooccuItoali- 
S"omorbolaborarc.  Sitigitur. 

^"NDAMENTuM  I.  Homo  noneilVo-  ^ 
^inuiftu  v/f<.Patct:quia  quidquidEth- 
dixcrint  aut  fcccrint  ,  ccrcum  eft 
"^cidium  intcrdiciinDccalogo. 


.  ^"NDAMENTUMn.;/(?WO«0«e/?De- 

^^^»sfuQrum membrorum ;  ddeo^Domin^ 
'^^^^^^^onpoterttuttumexctdere,  etiamfi 
^tt^     l^^f^^rotUocarerepopt.lHec  ultimavcr- 


^"^"ry/^f  "^^^^idi>  quiacaput,'  etfihomo  clTet 
Ufita    ^^"^bforum  Domimis,n0n  poffct  cx- 
_|^*ci*e;fcd  hoc  cx  aliodivcrfo  capite;ni- 
^'^i^.quiavita:noncftDominus,ncc 
♦  ^^^^^  ^>ne  capitc  vivcrc.  ]  Oriturcx 
{^^«ccdentihzcArfcrtio.NafieiretDo- 
'j^us  mcmbrorum  &  non  vitse  ,  non 
Ppuetulliin^  excidcrc  cum  vitxdifpcn- 
^>atcc(rantcmortiscertitudinc  (aut 
''^^'Tipcriculo^poflct. 

^  '^"^I>AMENTUMllI.H<7W©fJ?«/«/rK- 


iTif^T^^^^P*'^'  cftbtcnimnimis 
•  r  . '^»  fi  intcr  alias  miferias  ^  .qiiibus 
4^;       r  ^*^"J*>etiamhabcrcthanc^  'qttodcf- 
UD-  ^u^mancipiiim.illiqucdebcrct 
^'^'^  eii^^^'   prxponcrc:  habct  cr.im  homo 
K      ^'^iT^  intamis  animara  ,  quam  debet 
^^*Poncrc  vitx;  &  nobilis  honorem, 
ncs^"^  P^^ctiofiorcm  vita  fitcntur  om- 
H?"*  ^xbonis  patcntibus  nati. 
T^^'  Dr^'^'^^^  Homincm  nonpofrevitam 

f^ndetc^  ^^.^tMartyrcs,taciunt&:Militcs,&:fuo 
^^^'^"jQ^ioConfcirorcs,  quivitjcan- 
Vcrf  •  ^r^*^^^  rigorcmonaflicae  c6- 
^  'onis  abbrcviant  :  corpus  eiiim 
ftij^j^"'i'Pauli,Hylarionis,&c.  Augu- 
Fra  *  ^."^®*<^i>  i!ernardi,Dominici, 
f^;^j^^^'^''Ignatij ,  &c.  non  utMcdici, 
Monachi  Rclisiofi  tradtarunt. 


FuNDAMENTUM  IIII.  HoMOe^lufU' 

fruiluariusfuicerporU,  Patct,  quiacon- 
ccffo  ufufrudu  vitsc,  ufusfrudus  cor- 
poris  ncgarinon  potcrit. 

FUNDAMENTU  M  V.  Vfufruauartm  yf^frK^^ 
debetuti  retUasafubflantta.  Utitur  illa:sa 
iibbftantia,cum  admclius.  Quamob 
rem  [NR]  quijocat  hortum,  pot  cft  pu- 
tarc  arborcs  ,  nonfolumincafu  cxtrc- 
ncccffitatis,  nimiriim,  fi  alitcrde- 
beant illar  pcrirc ;  fcd  ctiamin  cafu  qu» 
imputatae  nullumaut  malum  fruflum 
cdcrent,  &multum  A  bonumputatr. 

CoNSEQUENTiA  I.  Cumtgitur  mt^ 
Itor fit  Cantor  qui  Eunuchus ,  colltgitur pue- 
ros pvffe  ad  confirrandam  vocts  fuavttatem 
caftrari.  Patct,nam  adverfarij  ipfi  noii 
ncgantmagni  dcbcrc  ficri  vocis  cxccl- 
lentiam,vocis  fecuritatem,ft'pendijo- 
pulcntiam,  &apudRcges&  Principct 
authoritatcm.  £t  harc  confcqucntia  fa- 
tisfacitQuxftioni  primap. 

CoNSEQiiFNTiA  II.  Cumettamnon 
jam  maxtmiy  fedfttmmiy  debeatfieri  con- 
fctentix  tranqutUitas  &  fecurttas ,  coUigttur 
hominem,  qui  altternefiitcarnistentatio- 
ms  fuptrare^poffefeipfum  caftrare,  ut  velftc 
reddat fuamfalutem fecuram.  CoIIigitur 
cxpraeccvientibus. 

Diccs.  Mclius  cft  nubcrc  quam  ur\,  0^j^^^*» 
dixit  Paulus  ;  mclius  cft  caftrariquam 
uri,  nondixit :  crgoin  fcalicafu,nube- 
redcbct,  fe  autcm  caftrarc  nondebct; 
imo  ncc  poccft.  Bt  rejpondeo  Paulum  a- 
gercdchominibivs,  qui  pofliint  matri- 
monium  contrnhcre  :  non  dc  illisqui 
votofolcnni ,  autalioici^itimoimpcai- 
mcntofjntincapaccs,utidcontrnhant 
&hinc  novaoricurdiflicultas,  quse  ro- 
g a t ,/!;;  adolefcens  calebs ,  quspoteff  tnatri-  Qj^^^ft'' 
monio  le^^ttimo  mcendttim  ^oncuptfcentia^riculens. 
extmgiisrcy  pcf  tt  matr*-.}}  on:o  reltltoad  re- 
pfcdmm  caftrattonts  rcciirrere  f  Nolo 
omnii  folvcre,  &  ide^  intcrahasliajic 
Aaaa  i  ctir.iiJ 


ctiam  Quarftioncm  Ledori  drcid.n^ 
damrclinquo. 

ArgumentU  a  Diana  adduBU  rejponde- 
tur. 

jtcMX,-  Adpnmum  dico,rationcm  D.Thamae 
Angeltco  efledebilcm  i  hafc  cnim  confcqiien.ia^ 
'Do5iorirC'  Petrus  no  e^lDominm fuorum  membroiumy 
Jpondetur,  Ergo  nuUum potefi exctdereextracafum  ex^ 
trema  necejittatis,  eft  fim i ' is  h ui c  Locata- 
rius  non  esiDomtntu  hutus  horti ,  nec  harum 
arborum  :  Brgo  nullum  ramum  (  feu  arboris 
membrum  )  putare  poterit  cxtracafum  ex- 
tremdtnecefittatis,  Httamen  hanc  ultima 
eflc  malam  ncmu  ncgarcporcrit :  nam 
n  o  n  D  o  m  i  nu  s  ar  b  o  r  um  ib '  u  s  d  c  t  i  1  m 
Urufruduarius  potcft  ramos  putare  & 
cxcidcre,no  roh^mutconlervcnrur  ar- 
bores  vivae,  lcd  ctiam  ut  mehorcm  &n- 
bcriorcmfrudumfaciat:im6  &  ut  pul- 
chriores  ipfa:  (int ,  dantur  eniin  pluri- 
ms  fterilcs ,  quae  hortos  ornani,  &  pu- 
tarifolcnt  admaiorcm  corporis  vege-. 
tativiornatum.  Cumigitur  homofuo- 
rum  mcmbrorum  Ufufruduarias  fic, 
non  poterit  illa  prodigerc,  at  expcn.ie- 
rcpotcrit :  cxpcndit  non  {oirimfKxci- 
datne  totum  percat^fcdet  amficxcidat 
ut  mehus  habcatinanj  &  cautcria  nitcr- 
duminuruntur,&vcna?fccanturadme- 
iius.  Hinc  patet,  quid debeat  rcfpodcri 
Adfecundum.  Admitto  cnim  omncs 
cos  cafus  in  quibus  Homc  dicitur  poiie 
membrumcx<idere:&a  idoomncsilios 
firmafe  Fundamentum  fecundum,  non 
vero  noftram  fcntentia  oppugnare.  Af- 
fcro  igitur  praster  jllos  cafus ,  qui  in  cx- 
trema  nccefTitate  fundantur,etiam  pof- 
fe  citraextrcmam  neccfritatcm  obma- 
gnum  bonum  totius  ;  nimiriim  tale, 
quod  pr3eponderctdamno,quodrcfuU 
latcxvulnere. 

Adtertmm  refpondeo  eodcm  modo; 
aaru  admitto  vocis  fuavitatem  non  cflc 
acccflariamadfalutefimplicitcr,  aduo 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 

tamen efl^.  ncccfl'iriarn  ad  ir.cliuiili-^*^ 


confcrvandam  viiam  d-.j^niorem,  op»*' 
lcnaorem,&  honor.hccntiorcm.  . 

Adquartum  ,  n(  go  non  dcbereta 
favorcm & ^^rati  :m  jpud Principe^  >  ^ 
mcmbrum  ideocxcKli  porrit.Pctoeni 
ab  ipfo  Diana,  An  no  mallct,fi  fine  pcc- 
cato ficri pofllt ,  habcrc honores, 
delidcrat,  ctlideberet  unico dii^itop^^ 
dis,ad  nihili)eccflario,  carcrc  ?  ^^^^^"^ 
lur  favorcm  &  amicitiam  Princip^^jP^ 
eflc  ncceflariam  ad  falutem, 
vationcm propriatvitz :  & ramcn 
Hominan  illam  adfcqui  etiamfl'^'/'|^^ 
tilis  uKjmbri  difpcndio, vcl  ut mclnis  ^ 
cjuar,impendio.  Vcl  quitanti  rcmw^*^^ 
facit,  quae  caftrator  cxciuit,  dicat  o 
crojinViro  religioro&votisfolenni 

obftriao,  illa  ad  quid  in  fenfu  ♦ 
&praCticepot.ftfervirc?ErgocftI»^^' 

lisrci,qu^iij  aliis  occafiombus  pf*^ 
fepoflct,at  jamnocerepotcft  loletq*^  ' 
&  fcrvire  &  prodcflc  non  poteft. 

D\znzpart,6.  tra&.%,  refoL^^J'  fH^' 
SubCcripfit  paucas  ^'^^'^^^  (bt^f'*^^ 
tramq;  Qtiasftioncm  tolic  ent,h^^ 
tcrentur.  AddeMc\muconrrajt4p^'*'*'  ^  /^^<//<'^' 

cajhattonem,  quodEunucht  ^^^^^^^^"^^^[4.  tef^' 
btdtneinflamanturjrgofunttnmaxtrnj^^^ 
lutii pertculo:  qutaeu  matrtmomuni ^^^^^^ 
Ecclefta  efi  tnterditlum,  De  vehementtjy^^^^^ 
autemeorum  Venere  v^deBonactnant ,  ^^^^ 
gers,BaJtlitmPont4umy&ic.Vorro,i^^^^^^ 

lafciviillilunt,  errattotus  ^'^l^^^^e:, 
rum,  quiinopinionecontraria^ 

haercbitquc  :  crravit  ^^^^^^^^^{^^iliit 
gcncs,  quintcaftc  vivercr,  w^^  .^j^ 
quximped  ebant :  crrarunt  nni^|^^^^^j 
<5ti ,  qui  c<iftrari  voluerunt  :  f  -^^ 
muItireligiofipii&ci«ai,q"»'^,^^ 
tcrrogaiit,anici  poflint  ^^^^^  l^Jiot» 
cato.^Et  cur ha?c omnia nggcro.  J^.^ 
fum  didurus  audadcr  Ji  B^^^^'''  ^s, 


FVNDAMENTALIS. 


fS7 


S«rs,8c Bafilius  non  crrat,  Chriftus  er- 
^^^i  quoniam  Matth capitc  xix.  obji- 
^I,'^^'^^'»L^'f:ipnlisfuis,  Sttta  eiicMtfa 
Dflflj,^!  cum  uxorcy  mn  expedn  nubere :  rc- 

Ma,  Chriftus,  Non  omnes  captunt  ver^ 

^ud ,  fedquibm  datum  eH.  Sunt  entm 
y^ftuc ht,qm  de  matrU  utero  fic  nati funt;  & 
^^»uchi,qutfaat  funt  ab  hominibus,  & 
J^^^t£unucht,  qut  fctpfoscaftraverunt pro^ 
K       ^^^^^^i^umcoelorum.  Outpote^lcapere.ca- 
^fc.  ^/''^•E-thaEcconfideransvcrba^duocoU 
^Kf  *  ''.^""«^'  :  Nonvideri  illaaliquam 
^^^'^^^jtatcm  imbibcrc ,  fidc  caftratio- 
^  rcali  &  phyfica;aut  potius  dc  utraq; , 
dc  caftratione prxcisa arcali  &.mo- 
^  ^^xpliccntur.  Secundum :  male  Chri- 
ttc  ^^""^  ^"^^^  caftrationis mciapho- 
^  'hcaftrati  no  poffiiitmehusfacilius- 
^  ^onfecjui  vita  xternam:  nam  eadcm 
^^'■phorafumiturf4/or,prohixuria;& 
^tfU     .^^*"^^  ^^^^  qui.diceret,y««r  calt- 
j^v^"omincscomplcx!onisigne^&cho- 
r  ^^^)<]uide  matrisuteroftcnatifunt :  & 
c^lid''^''^'^^'  4^  altis  c^efaaifunt:  &funt 
f^l'^'^^^^civi,  moUcs)  qutfecaltdos  ( la- 
f        c<t/  ^^^^^^^^)ffceruntpropterregnkm 
/"^ven^  ^^''"'^^•Ergoftat  Eunuchorum  Veuc- 
"'c"cviolentam,&  ut  multispUcct 
^«''fr^.tenv  &  quidquid  ab  iDis 

^  '^'i^  tia  f  ^  ^  tentationi^  vchemen- 

'^'^  td  i^^^'^^^^^  malavoluntatecxoriri  ,  qu» 
'"'f.  «iemo^'J ^"pra vircs cxcitat:quod  ipfum 


'  arc  videntur  irrationales  ani  - 


tant  »"^^o'°^^"'**^^ipp^'t»cuexc!- 
di- i    ^P^^cnim,  fi  fcmel  caftratae,ljbi- 


^iffc  '^on  fentiuntrclarc  enim 

^^«^'^T^'^^"'  inter  Arietem  &  Verbe- 
Ws*   *'^^'"^&Bovcm,  &c.  pcrcipi- 

tioii^*^^*^'^^^  '  loquamur  cx  f^ippofi- 
rui^^^^.^^^verafitcorumdwnvAutho- 
Jjtondt  ^**k  °  '  '^'^  prtmam  Omfttonem  rf- 
morar'  "^*"  caftramion  poflc,  fi 
^^cr  ccrcum  fu  a  iibidinis  v<  hcme- 


tia  fupcrandum.-iwm  abfentccvidcnt.a 
morali ,  ratio  qur  ab  ipfts  obiedanoii 
urnc';nam  Dubium  no  cftRcgulamo- 
rumjOcl-Tobabllltasadncutrampartcm 
pvcdctcrmln^tiMfecundumreftfondeocz- 
fumtolli,  namficaftrationon  fic  utilis 
ad  fcdandas  carnis  ccnta  ioncs, fcd  ao- 
civa,  nonpoteritadhiberi  utmcdium, 
fcd  rcjici  dcbcbit  potius  ut  vcnenum 
mortitcrum  ;  quod  ipfum  hypothcfin 
dcftruit,  &  qiu  ftioncm  immutat. 

xr. 

De  Gravida^ 

QUcrunt  aliqui,  An  gravida  advin-  ,^ 
cendastentationes  carnis  teneaturje^ 
junare  ettam  cum  periculaprolis> 

Refp o nd ct  a (Tc rt. v e  F a gu n d cz; at  n e- 
gativcHomobonus&Diana/>4r.i.rr4f?. 
Sf.refol.  30.  SiobjiciasproFagiHidezio 
illadeberepcnerc  omniaremedia,quac 
fmt  ncccffana^nc  peccet:refpondebunt 
hi,prxterjejunium  aha  etiam  luppete. 
rcrcincdia,nimirumor.itioncm,Sacra- 
mentorum  frcqucntationcm ,  pia  con- 
filia,  &c.  Sedhocnoneftcontradiccrc 
illi,{ed  cafum  tollere :  t  ofdem  enim  Au- 
thorcs  inrerrogo,  Quid  dcbcat  gravida 
foemina  faccre",  quj?  adhibitishisulti- 
mis  rcmcdiisadhucftimuliscarnis  tor- 
quetur&vincitur?  An  nonintali cafu 
illatencbitur  ad  jciun:umrecurrereet- 
iam  cu>u  prolis  cvidcntcpericulo  ?  Et 
ccrte  efle  aliquaspeifonas,  qux  tota  die 
orant  in  choro  ,  qux  quotidie  yd  fcre 
communicant,  qua:  intcr  fandos  habi- 
tant, & bonis conliliis crudiuntur,  ncc 
tamen  fcmpcr  carnistcntaiioncscxfu- 
perant,cft  manifeftum;An-nciftae  non 
tenebuntur  jeiunare  ctiam  cum  proiis 
nafcitur»  periculo? 

Agimus  dc  fcemina  gravida,  &harc 
ipfa  qu.^ftiogravidacft.&p!virimaspa- 
rcicpotcft.  Unampropono.  Inquiro, 


Jj8 


mmm 


■Qudjlto    ^^„,jig  ad fedandoftentationes  carnU  tenea^ 
Juborivm.       aliquif  jeiunare  xum  vit£  propria  evi- 
dentepericulo  ?  Et,  ut inagis  rem urgcain 
&cxpGnam ,  cx^pcricuiw»  A<lcriJcin.lKui 
tranfcc&notabilcm  cafumffit  polTibi- 
lisautimpofiTibilis)  adtribunal  produ- 
Capis  ne-  co.[Scit  Joancs^fitalcsciboscomcdat, 
tandus.     fc  arfurumlibidine  &confcnfum  datu- 
rum  ,  habct  cnimcxpcrientiam  fufH- 
cientcm  ut  formet  judictummoralitcr 
ccrtum  &  cvidcns.  Scit ctiam ,  fiabfti- 
ncat,fcmoriturum:qaiiavel  mcdicina- 
lcs  illi  fu.nt ,  &  moi^bus  Joannis  nullo  a- 
Jiorcmedio  juvatur  :  vclalijs  cibisillc 
carct,  &ide6  hoscomcdcrcdcbct  vel 
mori.  Quanritur  igitur  quid  in  tali  cafu 
fafturus  fit  ?  Andcbcat  vclic  vivcre  & 
pcccarc  :  an  debcat  potiiis  vcllc  non 
pcccarc ,  &  abftincrc  c;bis  advitaexon- 
lervationcm  neccfTarjjs?] 
tefilutic  RcvcrcndilTjmusPaierDidacu^Qui- 
Qmrpg^  roga  ,  Auguftaeconfeffarius,  pientifli- 
mus  &  do(S'frimus  icncx,  Yicnnae  anno 
1649.  hocultimuratcncndum ccnfuit^ 
Cuiusopinio ,  fi  vcra  cfl:,muitostollct 
fcrupulos  ,  apcrietquc  viam  fecuri/Ti- 
niam  R.cIigioiis ,  qui  jampotcrunr,ta- 
lem  vitam  inftitiierc,  qus  tcntationi- 
bus  non  fit  obnoxia ,  ct(i  aullcritastan- 
ta (ir,qus  cito illos fitconfumpttira  :  & 
cum  tigitur  dc  mortificationc  tclia- 
bunt  omncs  cxcufationes  in  pcccatis. 
Volcbam  hcri  ut  jciunarcs,  ut  induere- 
ris  cilicio  ,  ut  difciplinam  fcvcriorcm 
cxcipcres,&tc  excubPci  valctudinis  no- 
mine,  quiafimilcsmortificationes  tus 
fanitati  noccnt.   AudioQuirogam,  & 
itcrum  illas  pr2cipio,ctfi  noccanucon- 
fcicntixcnim  lecuritasnon  fanitatc  fo- 
lum ,  fcd  ctiam vita  dignior  clh  At  dices 
Quirogx  opinioncm  improbabilcm. 
Bcne.    Ergo  da  fyllogilmum  clarum 
&  cvidcntcm,  qui  contrariam 
cvincat. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


XIL 
DeAbortft. 


U  KHditiffimedc  ^bortu  difputatDia-^ 
J-^na  part.j,  tra^.  5 .  &  fundans  Ref^' 
lutioncm  fuam  Bullis  Sixti  V.  S^^^P^^^  j^yrtuf 
Xlll.&aliorumPontificum  dcBnii,i<P-  ^^/ejr 
ortu7n  ejfefoctus  tmtnaturi  ejeaioneh:^^^'' ^^^f^tuf^C^ 
vidit  in  eicdioncm  foetus  nondum  a"^- 
mati,& fcetus  jam  animati.  Hanc  ipfan* 
diftindionema  parterci  fubfiftcrcom- 

nes  Philofophi,  ^mncsThcoIogi»  oi"- 
ntsCjnoniil2c&Jurift2e,omncsCon- 

icicntiaconfulti>omnesJudiccs&Con- 
felTarii  ab  tncuntc  Ecciefiaad  nofiruni  ^^^^ 
rcm,  " 


^    is  oo^-''!"'^ 

multis  annorum  ccnturiis  pra:f:np^j"^' 
At  quia  multa  fupponuntur  ctiatnho- 
dic ,  qua:  non  cxaminantur^  &  q"0^^^* 
•difcutiuntur  dcprchendunturcrronc3i 
idco  non  ftatim  eft  admittcnda  ^'^^.^  ^fit^^'' 
confcqucnti.1,  Haiidoartnaencomni»^^.'  ^^  off^O' 
Irgocontrarianon^iiproUitif.  ^^^'^^''1:  ^(/^  ^^^' 
igitur  difquircrc  An  debcat  admitn 
hiecclaffica&folcnnisdivifio.  imp^"^^' 

Prima  fcntentia  aiTcrit ;  &  '^J?^'  10 
nium  aut  fere  Phyficorum  ,  ^^'^  p^'  Of>^^^*' 
rum,  Thcologorum,  £thicorum,i 
iiticorum,&Juriftarum  :  nimit'^'"  ^ 
mnium  aut  fere  .Ecclcfufticon-ni 
faecularibm,  quiadhuncdicminiCi^ 
lisHcclcfixKomanaBfiorucrunt. 

Sccunda  ncgat :  &  £ft  Thon^^^^^^^^. 
ni  apud  Lovanicnfcs  Mcdicin^r  ^.^^-jjj^^ 
doris,  .&  Profcflbris  Pnmari;  \ ^^^^^i.  pgnus  ^ 
quidcm  cxpertifTnm  &  ^'^?'^^^^\ 
cuius  dodti-inam  fumr.iarn  ^"^^^^^^gn- 
vitiae  ,  quas  moricns  rcliqui^»  ifcri- 
tur.    Is  i^itur /j^ccialiltklloy  ^«^'^^ 
bttur  de  vtformatrice  fatus ,  ^^.^J^'\^^ffl  ^'^J*' 
(citcl.  II.  cdttoanno  i6zo.  ^^^^^ ^r^i^S. fi"^^^ 'Zl 
mcminit  Diana part.  7.  tra^-f'  ^  ' 


FVND  AMENTALIS. 


SS9 


^vincercconatuscft,  prima ,  fecunda, 
^uttcrtia  adfummum  dieembiyonem 
^•limarationali  informari.  Ergolhn- 
huic  fcntcntis  non  potcritfieri  aut 
procuracj  abortus  fcetus  inanimati: 
4^ia  prima  dic  abortus  procurari  non 
iolct,fortc  non  potcft ;  & fi  procuretur 
f^^Jnia  aut  fccunda  ,  fcetus  probabili- 
,  ^  .;_?-tcranimati  ;  &  d  tcrtiaaut  dcinceps, 
y       ^^«sccrtoanimatieiitcicdio.  Om- 
^rgo  abortuscft  cicaio  fcctusani- 
Susftf^^^^  :  omnis  igitur  eft  homicidium» 
%t,    ^?^fuit  igitur  divifio  abortiis ,  quam 
V     P^^^ia  fcntcntia  conftituit. 

.   Ac  diccs  Ficni  fentcntiam  impro- 
^.^Dil,  mc{f  .,     Ecridcbo :  namproba- 
oilis  fcntcntia  illa  eft  ,  qux  habct  ra- 
^^oncsfortes;  &quis  ob:ccrrj  lcvcs  au- 
judicare  illas ,  qui  Ficnum  Vii  um 
do(5^:um  conviccrimt.     Quod  fi 
pixlcvcs  funt,  potcruntdcmonftrati- 
^.^^^^di,  curcrgonon  funtdemonftra- 
^kn  ]^^^^^'^^?Scripiitcon-raExpcrtimmns 
^^^kK     duChardin,  Vir  doailTimus ;  atin 
^ufdern  libro  multas  ci^o  racioncs  pul- 
hras  &  cruditas ,  at  dcmonftrationcs 
jjon  rcperio.     Srat  igitur  opinioncm 
'cni  cffe  ab  intrinfcco,hoc  cft,d  ratio- 
'^^probabil-m.  An-non^ab  cxtrinfe- 
*?probabiIiseft  ctiam  ccnfcnda?  ma- 
^^inc.    Nam  Lovanicnfis  Univcrfitas 
^ftiffima,  cafti(runa,purifrima,crro- 
jJ^Jisopiniones  non  tolerat ,  &  tamcn 
^^^y  cjua:  Thcoloi^ijB  Mora-is  potio- 
parcemintcrturbatjprazlcojjdida- 
^  & doccri  p crmifit,  p cr m ifit  i mp r im i; 
li        j»  '^^pugnatam  pcrmifit  novo  libro 
J^J^Hi^^^^liodcfcndi. 
r**     Dn  ^.^^^^^^'^'^"^  ncgat,  fcd  cx  oppofitis 


^'^'"cipiisj&cftMai^mtici  D.^r 
^arci  •   -  ' 


.   ,  ;oannis 

%     iarci,  inUnivcrfitacc  ['nc^enu  Phi!o- 
^^P'l'2&Mcdiciiia:Doft. 


h  ^   p  '      '^ivicuicir.a;  L^uctorisj&ctiam 
pj^  P^lorisPrimarj,  Rcgni  Bohcmi^ 
y^^ci^^GrarccfltJp^^flCTfti,  HifpancPra- 


tomedici^Ym  vcrc  dodiflfimi;qncml-o- 
vanij  cxiftcns  do(5trina:gratianmavi,& 
modohrc  Pragarintcramicos  fpeciaics 
enumcro.Hk  igitiir  anno  i^^^.Librum 
fubtiliiTimum  cdidit,&infcripfic,  Idearu 
operatricium  Ideam:  quc  legcrunt  appro- 
baruntquc  P.  FrancifcusdcPadu3,.S^.. 
Thco}ogixGencrali<iLcaor,acinC6- 
vcntuB.V.MarixadNivesPrxfidensiP. 
Bonavcntura  Tantarclla  a  Caravinea 
PhilofophicE&ThcoIogiajDaaor;  & 
Ord  nis  Carmclitaru  ComifrariusGc- 
ncralis.  Etin  ipfo  iftolibro  D.  Joanncs^«  Anima 
Marcus ,  probat  non  gcri  in  utero  fcctu  tn  natm^ 
animatu  anima  rauonah,  fedtunctan-^tr^  irt- 
tiim  animadonarirationali,  cum cmit-/««^*f/«?'-^ 
titur ;  idquc  tam  gravibus  fundamcntis 
confirmat;ut  non  fit  cuiuscumq;PhiIo- 
fophi  aut  Thcologi  congrucntem  re- 
rponfioncm  darc.  At  quia  facilc  cftob-  Ither  loa- 
loqui,Liberdufudarctfubpra:lo,  mul-  nisMarct 
tas  ca!umnias,imc)  &  accufiHonem  aut  accufttur: 
traduftioncpaflus,  dcfcndi  & explicari 
dcbuit,ut  moiori  authorirate  5c  applau- 
fu  prodiret,quod  ipfum  ipfcmct  Joancs 
Marcus  fcribit  in  Pi  ocmio,  quod  vocat 
Bcfcnfionem  JdearH,adverfus adulterina^  & 
fuppoJititiasldeas:und€  unam  auc  altcram 
pcriodum  cxfcribo.  Dum  hxcprjilocudu' 
Tur,i\t^accid:tpr£tcropmionem,  ut  rumore 
ncfcio  quo  hic  mem  Tradatus  do^rtnamper. 
abfurdam  &  aFide  fan^J  altenam  continere 
yulgaretur.Qui  rumor  a  leribus initiis  eoiuq^ 
proccptytit  etiam  Vemrahile  Capitulum[(\C 
vocat  Archicpifcopale  Confiftorium) 
tn  fufpicionem  vtniret ,  Ubrumq^  a  iheologif  Secunda 
revtdcndutn  cenfcret:quodetiamfacium,\n'  cur  iexa- 
terea  velutiUdreticus  &  infamis,& qui  oleti  mmatur\ 
(jr  opcramperdidiffet,  ludibrio  habebar.Tam- 
etfiverograYipmorum  Viroru  Cenfura^  qui 
Itbrum  legerunt ,  &  cum  qutbus  pleraq^  hic  cJ^  Cenfu- 
coutroverfa  dtjprui ,  rumor  hic  notatuseva-  ra  fecunda 
nivt  :fjqwdemteflc  lleronymofalfiis  rumor  approba- 
iitoopprimttur:qutatamcn,Sic,  EcreL'-  tur, 

brum 


j6o  I  H  E  O 

iJsrum  accuratnm  Domini  Confiftoria- 
les  judicarunt  doftrinacontinerepro- 
babilem ,  &  tamen  cominct  hanc  opi- 
/nem  ,  quam  ipfe  Author  ctiam  hodic 
vei bo  & calanio ;  privatini, publice»  in 
ThcHbus ,  in  Lcdionibus,  in  Confiliis, 
^  in  Colloquio  etiam  familiari,prout  da- 

tur  occafio,  propugnat. 

Profedo,  liDodioriJoanni  Marcp 
fubfcnbamus,  dicamusqi  omnem  fcetu 
quaradiuinutero  elt,carercanimara- 
tionali,  &  tuncprimuminciperceam- 
dem  haberc  ciim  paritur,  rejicercom- 
nino  debcbimus  eamdem  Abortusdi- 
ftindionem ,  &  dicere  in  uullo  Abortu 
homicidium  committi. 
MCLXiv.         pofitis  inquiroPnw&,  AnTbomx 
QtMpo     Fieni,  &  JoannisMarci  lentcntia:  fmt 
;m:idens    probabilts?  Si  n  talcs  dicaniur  rnulta 
pnma:     luntinTradatu  deAbortu,q.uem  Parte 
Vil.ediditAntoninusDjana,quaeaIiter 
.refolvi  debent.  Qiiod  (i  cafdem  impro- 
babiles  judiccs,  vcilcmduasdcmoftra- 
tiones  (  moralcsiJut  rcaks)  a  tt  haberc: 
altcram,  qua  oftcndas,  cafdenullo  pro- 
babili  fundamcnto  fuftuitasi  altera,  qiia 
convincasnon  habcre  illas  authorita- 
tem  cxternam,  qu*  fuHiciatadextrin- 
fecanvprobabiHtatem.  ^x.Secundo,{\.zn^ 
do  primas  fentcntia',inquirD  etiai\i,  An 
qui  dicuntprimofemen  carercomnia- 
Bim^ ,  fccundo  afhci  vcgctativa ,  tcrtio 
fcnfitiva  ,  &  quartb  taadcm  rationali, 
dcbcant  uno  modo  juiiicarc  dc  omni 
abortu ,  quinon fit fcetus anima ratio- 
nali  prxuiti  :an  vero  diduri  fmt  gravius 
,cfle  peccatum  rjicerc  foEtum  vcgctan- 
.tcm,  quamcarcntcomniomninovita? 
an  addituri,  adhucgraviuseflc  emittcrc 
fcEtum  fcniicntem?  Quodfl  hxcipfa 
gravioritas  admitti  dcbcat ,  inquiram 
Qmfiio    .7crtiQ,h.n  hxc  ipfagravitatisdifi^crentia 
incidens    flt  circumftai/tia  purc  aggravans ,  an 
urhd:     .formalitas  conititutiva  nova  (pccici? 


■QUfflio 
tHCidens 


LO  GIA 

quodeftinquircrc,  An quiprocuravit 
abortum,  fatisfaciat  dicendo ,  Procuran 
4Wr«w»;andebcatdiftingucrcfoetuni* 
foetu ,  &  diccre  yfemelprccuraytabortum 
embrjfoniinulU  vttaprddttt  ;tterumpr^/'^ 
vitd  vegetattvdy  bu  pradtti  vttA/en/itivAfi' 
welpraditiariimdrattonaltyScc  ?  QH^^ 
fi  dicas  non  poffc  fciri  ,  qua-nam 
anima  iile  infarmctur ,  non  [olvis-<\^^ 
ftioncm,fcdtollis;quiaficutexPhilo^- 
phorum  &:Thcologorum  fcntentiaco- 

ftat,  qua die rnfunditur  Anima ratiooa- 
hs,  fic  etiam  conftat  qua  lcnfitivaaut 
vcgctativa,  &erro:es,  quicommitti 
poflcnt  circa  has,  ctiam  pofluntcom' 
mitti  circa  ii]am:&  in  die  conceptioni$  ^^^g^tf^ 
praecip  u  e;cft  en  i  m  c  o  mmu  ne  apud  gr^-  ^^^^fo0 
vidas  male  numcrarc fuosmcnlcs ;  ^ks. 
enim,  ficutctiam  inaliis  multisrebus,  ^^1(^0^^^ 
aftcdibus  ducuntur  fceminsB ,  & 
inipfis  defidcria  &  odia  intenfilf>i^*'^,(,fff. 
Jaspe tcmpus  vel  minima  lufpicionc-nu- 
merando  pra?vcrtunt,  faepe  tardio  mo- 
rantur,utrar6carumdcmnumcriscrc^ 

dendum  fit  :  poflunt  cnim  &  ioic^^^ 
vero  computumtcgro  mcnfcdcviaCC' 

XIIL 

DcSufcu/ta^  ^^xs 
Stquarftiogravis ,  Mdeturafih^^  fj^^ii^ 


Itctte/epo/ttocctai.'-  •  ^..,.;^f,r 


quiancunumquidcmlcgi,  q""""        /;f ' 
pofl'c  fehominemftrangulare,  'Ltcf^ff^^^^ 
gionc  confodcre  ,  volo  hic  ta«itiip 
harrcre,  &fubtiliterdialcaicari.  ,  ^fysin 

Pofle  reum  fe  accufare  in  ^^"^^/i;;^///^^'*' 
pitali,  communiflima  ^cntentia  ^^^^^///<f 
imo  funt  qui  dicant  dari  cafum ,  i" ^^^ftfiff 
fcaliquis  accufarctcneatur  :  ^sW/^'^^^'' 
temiaf  infiftentc5  antcannospa  j^^^^^/?. 
in  quapiam  nobili/Tima  Civitate  ^^^^^  ^gfrr- 
liae  doaiflimi  Theologi  „i  ^///^'^ 

<iiicjpuIos  cuiufdam  hapretici,  ut^  ^^fnr. 


FVNDAMENTALIS. 


5«i 


fua„. 


fot, 


fttll 


<itc 


^Tglflrum  ,ac  pcr  conrequenSjUtfc- 
^T^ecipfos  (erant  enim  criminis  com- 
P^iccs)  accufjrcnt ,  ut  notaTit  Dia- 
"a/>4rr.i,fr4^.4.rf/»/.8.  Cum  reusda* 
^natur  ad  fumcndum  vencnum , cura 
Poflcjjlud  fumerc&ebibcrcjfuntqui 
^ffirment ;  quia  non  al  tcc  poteft  ili- 
quisperirc  vcneno,  quamfiidebibat. 
Cur  igttur  tnn  poterit  con^emnari  ut  fi 
fi^^ngulet  ;  aut  etiant  fi  pugtone  confo- 
R.cfpondent  id  non  poffc ;  quia, 
bccrct,femetipfum  occidcret.  Bc- 
S  jd  hoc  ipfum  qucritur,  An  ne 
*^U8  fcipfum  pofTit  occidcrc  prarci- 
pientc  Hepublica  ?  Ut  mclius  inteU 
^^gas  dubium  ,  fupponc  non  dari  duo 
pfarccpta  ,  altcrum  ttamcns ,  Vt  nem» 
occidat ,  &  alterum ,  Vt  nemo  occidat 
l^^^ximunt:  fcd  dari  unicum  pr«ceptum 
^"^pliciflimum,Ni>«  occides.  Ergotam 
^^ncor  mc  non  occidcre  ,  qKam  non 
^ctidcrc  proximum  :  &  fi  difFcrcntia 
^^^iia  debcret  adm.tti,ftriaiustene- 
fc?  crga  vitam  proximi  ,  quam  erga 
^cam  r^ravius  cnim  cft  difFamavc  pro- 
^in^um  quam  fcipfum  :  gravius  dila- 
Narc  bona  aliena  ,  quam  propria, 
^''§0  -valdc  modcrate  procedcmus ,  fi 
^*<^^mus ,  codcm  mo  Jo  rcneri  homi- 
^^^"^  abltmcre  ab  homicidio  fui,  quo 
Homicidio  alterius:  At  eft  ia  Rc- 
P^^J^lica  authontas  ,  ut  pofTit  carni- 
I^^'  prafcipcre  ,  ut  occidat  altcrum 
^^mincm  rcum  :  crgo  &  crit ,  ut  ci- 
7*^^  j  fi  rcus  fu  ,  pracipiut ,  ut  occi- 
ftipfum ,  vcl  detur  cvidcns  &  cU- 


^  ^ifparitas.    Conf«It6  cvidciitcm 
^  clitam  difparitattm  poflulo  :  quo- 
j^»am  fi  rn.  re  probabiHs  datur  ,  nul- 
daiur  ;  cft  cnim  opinio  probabili« 
*^^3>contra  quam  nihiladducitur, 
quod  fit  pkisquam  pro- 
^jibilc. 


XIV. 


Slmilitudo  &  confcquentia  poftu-MCLXvi.' 
lat ,  ut  alium  cafiim  d:fficilcm  ct- 
iam   fubjungam,    Solicitat  Anto- 
niam  Pctrus ,  &  ipfa  fc  fragilem  fcn- 
tit  ;  vim  iiic  imponif  ,  &  ipfa  peri- 
culum  proximum  judicat,  c  quo  non  Tarmind,dff 
pofTit  probabilitci  cvadcrc  innoecns.^«<//r/f/4C 
Ergo  ,  ne  mortaliter  pcccct  conicn- defenjione 
tiendo  libidini  ,  cum  .?litcr  fc  a  Vc-poteSlop^ 
tri  invafionc  liberarc  non  ^tci\,prejfurum 
illum  licitc  occidit  ,  &  vi  repcUitoff/^rf, 
vim  ;  &  fc  confcicntiamque  fuam  fe- 
curam  rcddit.    Hanc  tcncnt  fcntcn- 
tiamunivcrfi:  nemoenim  condcmnat 
caftam  virginem  ,  qui  lafcivum  inva- 
lorcm  intcrimit:  ncmo  aflbritdcberc 
iilam   ftuprum   permittcrc  potius, 
quam  fc  defendere  cum  modcramine 
iiKTulpatar  tutclx.    Scd  quid  dicen- 
dumcrit,fi  non  poflit  invaforen»  oc- 
cidcrc ,  ncc  alitcr  ejus  manus  evadcrc 
quam  per  feucftram  cxiliendo  ?  AnAn&ip/k 
fc  prxcipitare  potcrit  ,  &  hoc  modo  efenefirJi 
pcriculum  peccandicfFugerc?  Htquid  exfiltref 
diccndum  tandem ,  fi  Antonia  invadat 
femaipfam?  Quid  co  cafu,quopru- 
ricntc  fcminis  abundantia  &  urgcn- 
te  confuctudinc  peccandi  ,  illa  cvi- 
denter  videat  £z  pcccaturam  cffc  ? 
An-nc  in  tali  potcrit  cafu  contra  fc- 
ipfara  proccdere  ciim  modcraminc  in- 
culpatar  tutcls?  Dcbet  poncrc  rcmc- 
dia  omnia  ,  quor  ipfjm  fccuram  rcd- 
dant.    Nempc  jcjunia  ,  difiriplinas, 
cilicia,  &  oratioiicm  :  Quid ,  fi  omnia 
harc  pofuerit,  ncc  fufficiant?  Scd  nc- 
gas  cafum  c(fe  pofiibilcm  :  quia  putas 
omnia  mortificationc  vinci  ,  omnia 
orationc  impctrari*    Sed  quid  obfe- 
cro  diccndum  erit ,  fi  cafus  pofTibilis 
Bbbb  fit? 


562 


THEOLOGIA 


fit  ?  Quid  fi  Dcus  auxilia  efficach  ci- 
dem  ncgct  ?  Quid  fi  Antonia  haec  ipfa 
ncganda  a  Dco  praevidcat  ,  aut  cfTe 
conccdenda  certo  & cvidcntc r  non  vi- 
dcat  ?  Ao  in  tali  cafu  potcrit  diccrc, 
Fottusntori,  quam peccare. ^  An  non  in  ta- 
)i  cafu  potcrit  fibi  mortcm  confcifcc- 
re ?  £t,  hoc  non,an  faltem,re  poterit 
ita  flagellis  cxcipcre  aut  ferirc,  ut  ex- 
celTii  doloris  tcncatio  fupcretur,&  hoc 
ctfi  prafvidcat  c  viilneribiis  hisfemo- 
rituram?  An  non in  tali  cafu  finisma- 
ccrationis  &  flageilationis  cffct  conti- 
ncntia ,  &  moi  bus  aut  ctiam  mors,  fi 
forte  fcc|  uerctur,e(fct  omnino  prartcr- 
intcntionalis. 
MCLXvii.  In  Monaftcrio  N.  quispiam  Reli- 
hjftoria,  giofus  Saccrdos,  qui  Sancfrus  cfic  vcl- 
iertipma  lct,&  pcccare  folcrct,tardio  fui  afFe- 
&mira-  ftus,cumfefcmcIDco  rcconciliatum 
hlii.  judicarct,nc  iterum  in  novasmifcrias 
labcrctur  ,  gcneraii  confeHione  pra:- 
mifsa)  &  Mi(sa  multis  lachrymis  rcci- 
tata,  ceibm  iniit:  facraBiblia  aperit: 
&pIicato  folio  iUud  Jobi  7.15.  Elegit 
fr^en(Uum  arumamea,  notat,laqucum 
collo  aptat,  &  fc  a  trabcfufpcndir.  In- 
trat  Praffes  rei  ncfcius ;  infortunio  pcr- 
cellitur.  Suum  confeffarium  confu- 
lit,&e;usdcm  indindu  criaesatton- 
dct,  Bc  corona  vidcatur ;  facicm  vul- 
acrat&dcformat;  cadavcrque  in  flu- 


vium,qu!  tranfit  apud  Monaftcrlum» 
prarcipitat.  Noacilludtotaaquaf fi"' 
xu  fubvchitur,  &mane  ha^rci  inlit^^' 
rcapud  pagiim,qui  diftat  ir^nisl^^^' 
cis.  Extrahunt  nudnm,&  vufncratunf^ 
corpus  ruftici  :  occifum  a  iatronibi»^ 
credunt  ,  &  fcpcliunt.  Agri  c^^^^ 
grandini  obnoxii  ,  &  annis  fcquen"* 
bus  mire  fcrvantur.  Miracukim 
clamant  ruilici  ,  &  adfcribunt  emcf- 
fo, &fcpulturam  cjus  multo  florcco- 
ronant  :  &  tamcn  ctiamnum  ^l'^*^ 
tur  pagus  a  coeli  inclemeniia  pr^^^  ' 
vari.  .Anhotu'^' 
Hic  ego  tantifpcr  tc  jfunf  ffi 

ccri  volo  ,  quid  dc  hoc  hominc  ju  '  ffun 
ccs?  An-nefibi  mortem  c^^^^'^  '  gg,r  bo^^ 
do  peccavit  ?  Si  non  :  ci\r  f^ori  [^^^'  F  J;  ^^^^ 
cavit  ?  Si  fic:  cur  illud  f"l^^^^"''"/j  IV^^ 
prodigium  ?  An-ne  decrcdcndum  ^]'^'r(^ 
rufticis  ,  &  cceli  tranquillitas  at^^J^^i 
buenda  cll  naturalibus  caufis?  A"'" 


rufticac  dcvotioni  potiiis  ,  qu^'"" 

  «  *.  .    .  s  r_«rt 


mc- 

ritis  illius  fummcrfi  ?  An  'a^''^"^ ^^"l 
tiam  invincibilcm  rccurri  potcit> 
bctque  ,  &  dici  ,  illum  mfapcr^^'^'^ 
ignorantia  excufari  ?  An-nc  in 
publicA  bcnc  gubcrnata  hujus  reJf 
tcU  inveniri  ignorantia  inculp^  *' 
lis  ?  Quid  igitur  fenticn- 
dum,autdicen- 
dum  ? 


0 


FVNDAMENTALIS. 


56J 


FUNDAMENTUM  LVI. 

peccatis  LuxurU,  quA  fexto  frAcepto 
interdi^a. 

Uxurisc  aftus  complctus  infeminisciecifioncconfiftit;  luxurU 
&  eft  duplcx  naturalis  &;  contranaturalis.  Ille  eft  femi-  compUtM, 
nis  dccifio  natura  fua  ad  generarioncm  ordinatus  [^igo  ^/^^'^^^ 
.-.^^.  dcordinc  opcris;  fcio  cnim  addiverros  imd&oppofi- ^^^^^^^ 
tos  interduxn  ordinari  fines,opus  ipfum  exintentioncopeiantis.] 
^ftus  naturalis  luxuri«  eft ,  copula  inter  marem  6l  foeminam,6<:  ^^^^/^. 
^omiiiatur  Formcatio 'yZc  m  Matrimonialem  &:  cxtramatrimonia- 
^emfubdividitur.  Prior  intcrconjuges, &:internon  conjugcsrc- 
Periturpofterior:  qu3C,fi  fit  inter  Cxlibcs  dicitut fimflex \  ii  alter 
^^tutcrqucfitconjugatus,  dicitur4i/«//m«w;  fifitcontra  votum, 
fi^rilegium :  ^(luprnm,  fi  fit  virginis :  &:  fi  fit  foemina:  invita:  &:  repu- 
g^^anus ,  opprejjto.  a  qua  non  multum  differt  Rapf;is.  Et  tandem,  Anftmplex 
4^«committitur  .a  cognatis  intra  gradus  prohibitos,  nominatur/f''»'"^'» 
^"ceflw.  [  Stando  tcxtui  Hebrseo  aut  ctiam  Latino ,  nimirum  ^*^^^^^^^^/^^ 
^ nudo,demonftrarc fimpliccm fornicationem clfe peccatum im- 
Poffibilc  eft.  Se  fubrigit  puriflTima  vcritas  fupra  Grammaticorum 
^oihurnam  ,  qui  cnim  Calcpino  duce  Thcologicas  quacftioncs 
^^iffcrunc,forticntur  fortunam Erafmi.  Obfcuracft  legisiittera, 
^ ^jusdem*  eam  auchenticc cxplicare &c proferre  i  nempe  Leeisla-  Dewle^is^ 
^orisDei.  Cum  rgiturDeus  EcclcfiseRomana:  revelaverit  forni- 
J^.^tionem  fimpliccm  eile  mortale  crimen,  quisquis  contrarium  dc- 


S 


^^^^ct,cftHxrecicus. 

J  qua  in  tota  Thcologia  matrria 
^o;^  cft  bcnc  cxaminaia ,  ifta  ctt, 
a  nobis  ,  in  praffcntiarum  illu- 
tranda :  nam  cum  omncscam  fugiunt, 
^cn»o  iHi  convcnicntcm  &  fufficicn- 
J.*^lucem  adhibct.  Plurimumdcbcnt 
^"omae  Sanchcz  Thcoiogi ,  qui  pri- 


«cxplicavic;  fcdquia  poftmagnihomi- 
nis  rcfoluciones  adhuc  muicis  in  iocis 
manenc  tencbra?,  opus  crit  ut  radicitus 
fingula  examincm* 

I. 

SEd  ctiam  occurrit ,  an  futurum  fit  An  expe^ 
hoc  jpfum  cxamcn  iaudabile  ?  Utdtatfirdcs 
Bbbb  z  CJta- 


564 


THEOLOGIA 


TAdifitus  cxadt  rcfpondeam  ,  hiftoriam  noti- 
€X4min4'  tia  dignnm  reccnfLbo.  [  Erat  olim 
rc?  Gompluti  quidam  Dodlor,cjuiTho- 

mx  Sanc  hcz  opcra  dcteftabatur,  qui  & 
pcifonam  j  aftercns  virum  rcligiofum, 
dcbuiftc  Chriftum  potiiis,  cruci  fuffi- 
xam  ,  quam  tot  lalcivicndi  fpccics  & 
modos  cogitaic  :  dcberc  cjusdcm  li- 
bros  abEcticfia  mtcrdici,  ncc  dignos 
€\u\ ab hominibus caftis lcganiur.  Ad- 
icbat  alia  mulca>qux  paftio&odium 
injcfuitas  diftabat  Et  cjuiaftmd  prx- 
fcntc  PjtrePctro  Bivcro  picnti/Timo 
&  cxccllentiiTimo  Thcologo  dcbuit 
Defendkii'  humihari&  juvari.  [PonamusTho- 
xurhercU'  mam  Sanchcz  non  fcripfiftc  ,  inquit 
kiUbores  Patct  Bivcrus,ponamus  mecfle  homi- 
TbomA  ncm  militarcm  &  ad  Vcftraf  Eximtap 
S4nchex^,  Dominationispedcsprovolvi  j  ictalia 
talia  confiicri,  &  pctcre  >  an  ftnc  pcc- 
cata  ?  &  fi  fint ,  an  vcnalia  aut  moria- 
lia?  poenitrnsin  conf.fTione  interro- 
gandi  habet  jiis :  confclTarius  obliga- 
tioncm  rcfpondendi  ;  non  qualitcr- 
cunquc,fedrcfpondcndibcne;pccca- 
lurus  fi  cx  ignorantia  crafsa  mortalc 
dicat  quod  cll  venialc,probabilc  cjMod 
cU  impr^obabilc;  autcontra.  Ergoin 
tah  cifu  dcbcbitftngulamfntcvolvc- 
rc,&accurate  cxaminarc.  Ergofum- 
niopere  gaudcbit,  fi  habeat  Thcoio- 
gum,aquopoftit  juvari.  Ergoadiret 
in  laii  cafui  honiam  Sanchcz,  fi  h.rc 
omnia  ab  ipfofcirck  accuraicdUcuira. 
ErgovaldcutiliscftlaborThomaeSan- 
chcz,&  fummc  ncccftariusThcologis, 
qui  volunt  audirc  confcffioncs  be- 
ne  :  qui  ciflm  pcenitentcs  dccipiunt. 
audiunt  malc :  &  decipiunt,qui  pccca- 
ti  mortalis  adionem  damnant,qu3m 
cxcufat  aliqua  fcntcntia  probabilis.] 
Sic Bivcrus.  Dcdit manusThcologus, 
&  Confcffariis  valdc  cftc  ilios  hbros 
utiksconfcftuscft. 


II. 

IEci  jam  primum  hpidcm,&  relpon 
di  imphcitae  objcCtioni  ;  quoni^g; 
ctiam  nonnuili  dc  Caramuelc  f®r'^ 
dicent  quod  Thcologifs  illc  Cotn-  • 
plutenfts  dcSanchcz.    Ergo  ^^^fTQudff 
progredior  ,  &  inquir.o  ,  Q^^^_  rA^m»h' 
racn?  VariantAuthorcs,&:aiii  i^^*'* 
rcm  cffe  doccnt,aliifpumam,aIi»f^' 
crcmcntum  ,  alii  lac ,  alii  fangiiinf^^» 
alii  non  clfe  fcmcn  in  hominc  antc- 
quam  formctur  in  rcnibus  ,  ahJ  r° 
nunt  ofticinam  in  tcftibus  , 
primum  Kumorcm  illum  fupcr"^'"  ^ 
converti  in  (cmcn,cum  pcrcos  ij^" 
fit.    Sed  alii  altius  dc  fcmine  phij^ 
fophantur  ,  dicuntque  illud  ^  J^^, 
tcgralcm  animalis  partcm  ,  f»^"^ 
num  &  pedcm  ,  &  in  ^(^"/^"^^giii 
non  ficri  fcd  excidi  &  cmitti  : 
ctiam  aliter  philofophantur.  - 
cft  aninnis  cxaminare  iftas 
tias  ;  non  cnim  PhyfKa  hic  » 
Theologica  trado  :  fcd ,  eas<lcn^  ^,0- 
poncrc  ,  &  quid  confcqucntcr  a       gutir  ^ 
gulasdiccrcdcbcamuscxplicar^^'  ijtaSi;^'^"'^'^^ 
tcr  fcmcn  datur  ciiam  ^'^^^^^^^^f,' 
quae  fc  habct  ad  fcmcn  , 
las  ad  carncm  ,  &  fanguino  «ta 
fanguincm ,  &  cft  humor  ^"''^^^'^jyr, 
rofus,  qui  circumit  fcmcn ,  &  ^^^^ 
ne  ab  adjaccntibus  contrafiis  ^g^^ft^i* 
rumpatur.    Ergo  I^^  ft-M'* 

cjusdcm  confidcrationis  o^^'  ^^j^ 
minis  &  dccifio  fcminalitatis» 
di^itus  cxciditur  ,  fcntitur 
ciim  dcciditur  fcmcn, 

dcleaatio.  ^^^5 
criam  dolor  fcntitur  ,  ciii"  ^^^^^ 
prcmitur  aut  torquctur  :  ^''S  . 
dcleantio  aliqua  fcntiri  fotcr  _»^^^ 
nc  u!Ia  decifionc  fcmin»s  '  j^tur. 
t^^niuii-i   piremarur   flut    ^^'^  f.% 


PVNDAMENTALIS. 


565 


fi  paritatcm  non  atlniittas  ,  da 
«icmonltiativani   rationi.m  ,  obfe- 
"o»cur  illani ,  non  dcbcas  admittcre. 
^cmonftratiVam  ,  inquam  ,  q«am- 
cnim  non  dcmonllrabitur  di- 
^paritas  ,  mancbit  probabilis  hxc 
paritas.      Hujus  humoris  ,  qucm 
«on  cflc  fcmcn  dico  ,  &  fcminali- 
*a^cm  appcUo  ,  meminit  Jacobus 
^archantius  in   Hoito  pallorum, 
^^P-  6.  Kf/  1 3.  ubi  fic  ait.  [  Notciit 
^onfcflarii,quandoquc  aliquos  con- 
"^cii ,  fc  palfos  poUutioncm  ,  cum 
•^vcra  non  fucrit  pcrfcda  poilu- 
j|o  y  fivc  fcminis  aut  fpermatis  cf- 
fufio :  Ex  gcnitalibus  cnim  ultra  uri- 
^am  &  fpcrma  fivc  fcmcn  ,  humor 
J^idam  tcrtius  exoriri  quandoque 
>  qui  aliquid  immunditiac  ge- 
'^crat  6c  cx  commotionc  partis  gc- 
nualis  in  viro  facilc  ftillat  ,  fine  im- 
P^tu  dclcaationis  ,  ut  ficri  folct  in 
^^niinis  dtcifione.    Idcoque  humor 
^^U-  flucns  non  intclligitur  hic  fub 
!|ominc  perfcdx  poUutionis  ,  nec 
*'lius  foliQs  pcriculo  fc  cxponcrc  cft 
^<;>rialc  ,  quia  cx  levi  commoiione 
^nri  poteft  in  Juvcnibus  ,  puta  cx 
^kulo  lcviter  duto  ,  vel  a  tadu  ct- 
icvi  facfci  aut  manus  pcrfonx 
*"^nus  fcxus.  Intcrim  acivcrto  quod 
co.ifcflionibus  dicant  ul;qui  fc 
P^flos  polluiioncm,  ciim  folusn  pafll 
i'it  aliquid  itvis  hjjus  unnum- 
^J^Ud»  fjy^,  humoris  finc  dJc- 

^^^tione.  ]  Dc  hoc  humore  Paulus 
^  7'^an  rheoiog.  MoraL  lihro  ^.fi^t.  4. 

^^nip,uum.\c^.  agit ,  &  iin.r  Utitilla- 
IjcneiD  &  pollutioncm  aiUNiiguii ,  & 
.^^ct  intcr  nugaSicffc  n^ortalc  ,  cau- 


B  u  P'^*^^'"^  po]lu:ioni  ,  non  tamcn 

W        ^'J^-liaiioni  ,  &  citnSanchcz//^r.p. 


•45-  *nult.  fcd  antc  num.iZ-  Idcm 
^^ymaa  docucrat  cfle  nioitulc  iiiam 


I 


diftillatiencm  pcjcrarc.       d  t  ur  Am  - 
thorcs  iftigravc  in  pcricuio  pol-i«tio- 
nis  ,  &  lcvc  in  pericuio  dift.llaiionis 
confitentur  cflc  peccatum  ?  Q^nia  in 
diftillatione  non  dcciditur  feujcn  vc- 
rum,fcdfcminalitas,inqua  non  con- 
fiftit  ratio  (cminis  vcra,  (cd  cft  humor 
folummodo  rcquifitus  ad  mchus ,  uc 
nimiriam  ftmen  confcivctur,  dauda- 
tUr,&foveatur.    Circatcrminosma- j^^f^^jgj. 
gnitudinis  &  parvitatis  duas  habcnt  ^j^^,^^;,^. 
opinioncsPhyfici;  ahicnim  cjusmodi  tudinii& 
terminos  admiitunt,ahi  ncgant.   Cwi' ^firyium 
crgo  infcminc  non  potcrimus  codcm 
modo  philofophari  ?  Cur  aon  potcri- 
mus  diccre  Dodoris  Joannis  Marci 
fentcntiam,  qua^  docct  minimam  qua- 
lcmcunquc  pjiriiculam  fcminis  ad  gc- 
nerationcm  fuflicere ,  clTc  vcrc  proba- 
bilcm :  fed  probabilitcr  etiam  poftc  tc- 
ncri  &  dcfcndi  contrariam.    hrwwh  ^n^gfituT 
ftjndo  dodrina;  Zcnenis ,  &  dictndo  fetnintf 
continnum  .  x  pundis  componi,nQn 
putarem  probabilcm  cflc  fcntcntiam 
JoannisMarci  ,  nam  animalis  coipus 
organicufn  cft,&centcnaorgara  noa 
pofl^untformariunoautaltcrofcminis 
atomo.  Ponc  igiiurMatciiaa^i  iliam, 
quz  deciditur,  requircrc  ccntum  in- 
divifibiha,  ut  fit  &  nominctur  Itmcn. 
Ergo,  qui  viginti  d^cideret  ,  ciccide-  mtahos. 
ret  matcriam  ,  qux  fcmen  non  tfltt, 
nic  poflct  ad  gcncrationem  condu-  - 
ceic. 

HI. 

Hy^comni.?  Phyfica  ,fed  &aHquod  mcLXXJ. 
Thtologicum  fundamcntum  de- 
bcbo  adjungcrc.  Suppono  cflTc  com- 
muncm &probabilcm  bpinioncSc(  li 
qiia:  docct  dccifioncm  fcminis  cxtra 
Matrimoniaitm  ideo  cfle  mortaii- 
tcr  pcceaminofiim  (NB.)  c]Uiaa  i>«^o 
Bbbb  3  mwr« 


S66  THEO 

O.mia  intcrdi<flafuitiadcoquc,fipcrimpof- 
maU,  quia Cibiic  non  intcrdixilTct  iliam  Dcus, 
frMita-j  non  fore  peccatum.    Suppono  cffc 
crnonpro-cinm  communem &probabiiem opi- 
hilntd,quia monem  contrariam,quam  Angclicus 
maU/unt.  Do(5or  &  omncs  Thomifta:  dcfcn- 
dunt  ;  videlicet  candcm  decifionem 
fcminis  pracfcindcndo  aboranidiyino 
Dccrcto  &  praccpto  cffc  malam  fe- 
cundum  fc  &:  pcccaminofjm  moitali- 
DoLlrina   tcr.  Dicohancopinionem,D.Tho- 
D-Thewa  mx  cflc  probabiliflimam  ;  quis  cnim 
eHproba"  ita  cffet  audax&temcrarius,  qui  ince- 
btlis,        gr*e  Scoix  dogmata  improbabilitatis 
condcmnaret?  Caetcrumftandonudar 
rationi  non  audcrcm  hanc,Divi  Tho- 
mx  opinionem  nommare  probabi- 
lcm ;  funt  cn.m  objcdiones  nonnuila?, 
quibus  rerpondere  non  fcio  :  &  intcr 
alias  harc,qux  fequitur. 
Hatioqua      Fornicatio  ,  inquam  ,  mortiferum 
cUramJb'  pcccatum  cft.ctiam  quarafolutiscom- 
luttonem  miifa :  at  (i  ftarcmus D.  Thomsc  prin- 
defidcrat,  cipiis,dtbcret  intcrdum  cffe  licita :  er- 
goScotodcbemus  conftarc,  &dicerc, 
fornicationcm  cx  fe  ncc  malam  ncc 
bonam  effc ,  fcd  indifFcrcntcm  ;  c(fc 
nuncmalam,  quiaaDcointcrdicitur; 
forcbonam,fiprapcipcrctur;&bonam 
fuiffcjfi  quando  aDco  prxccpta  fuit. 
Porro  D.Thomas  z.i.qudft.i^^-art.i. 
i«r<?r/>.probatfornicatioivecfl"cpcccatu 
fic :  QujaquodeH  contra  ordmem  natura 
peccatum  e^l ,  at  contra  natura  ordtnem 
qiiod  filiibcne  non  educentur  :  ergo  tta 
illos  generare ,  ut  non  bene  edticentur ,  pec- 
catum  efl  :fed  qui  extra  matrtjnomum  ge- 
nerantur,  non  bene  educantur,  ergo  ma- 
trimonium ,  eiide lure  Natura :  ergo  omnis 
ragus  concubitus  militat  contra  jus  natu- 
ra.  Rcfpondeo non  tam  conccdendo, 
quam  condonando  totum  fyllogi- 
ftnum  priorcm,&ncgando  minorem 
fubfumptam  ,  vidco  enim  nonnuilos 


L  o  G  I  A 

lcgitimos  male  educari,HonnulIo$ 
legitimos  bcne,  adcoqueaflero,  fub- 
fumptumD.ThomaruniverfalitcraC' 

ccptum  cffefalfum.  At/anausDo- 
dor  hanc  rcfponfionem  articulo  cita" 
to  prarvidit:  &  iJcirco  fubjunxit: 
objiat ,  Ji  aiiquis  fornicando  aitquam  c^" 
gnofcensfuffictenter  provtdeatprolt  detdu- 
cattone ;  quta  td  quod  cadtt  ,fub  legts 
minatione  ,  judicatur  fecundum  id  ^«^* 
in  altquo  cafu  poteft  accidere.  Et  titncn 
ego  non  video ,  quo  D.Thom^s  ^^^^^ 
fuamopinioncmdefcndat.  . 

Primo  cnim  falfum  cft  filios  iHfgJ]  ^"J  Jk 
timosmalecducaii,  quicnunabauu  '^^^  ^1 
tcra  habiti,interlcgit 

imosnutriunt"^^*'' 
cducanturque :  qu> a foiuta, cxpo"""' 
tur,  communitcr  a  Rcpublica  curan- 
tur:  danturcnim  inCivitatibusXcn^' 
dochiajinquibuscjusmodiinf-i"^'^" 
&  pucllis  dc  omnibus  ncccflariis  pro- 
videtur,  .j^ 
Sccundo  fi  h  rc  ratio  fufliccrct,  pa";  P'? 
pcrcs  &  mcndici  non  polfcnt  niatrJy^»/ 
monia  contrjhcrc,  quia  ipfiCom|""' 
nitcr  loqucndo  ,  male  cducant  nlio  » 
carcnt  cnim  mcdiis  ut  illistnagntr 
procurcnt,fcicntiautinftruant,autn 

ritate  ut  corrigant.  ..  ..^^4^"' 

Tcrtio ,  ut  demus ,  illcgitimos  nu^.^  ^^^^^^tif 
communitcr  malc  cducari ,  &  '^^^  ^ 
mos  communitcr  bcnc  :  rationtni  ^ 
rcfponfionem  D.Thomaf  rcfumOi  ^ 
contra  fuum  autbore  torquco.  Sic»^.^  r^cCtf^^'' 
quam.  Finii&ratioformaiislegifif^^f  r  Jpi^^^' 
centis  vagos  conctibitus  tepD. 'rf^^^fj^  Jiti 
fa 


fat  aliquando  per  acctdens ,  non  tn  cotntfJ^^^  £j[t' 
nt  fed tn particuiari.  Atprobabiit  ^^p^   '  *^/^f/. 
quando  ejus  fints  &  rattoformaits  ^^ji^^l^g 
acctdens  tn  cafuaiiqtOfparticuiart;  ^^^Jj 
obitgationem  iegis  pro  eodem  cafu  ' 
quando  ratto formaiis  & finislegfs ,  . 
gos  mterdictt  concubitus,  ceffat  P^^^^f^-if^ 
m  ait^uo  cafu ^arttculart,  tunctrob^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


$67 


Ut cegahit  ohHgdrio iUitu legit,  Ma jor  cft 
«vidensclljcnim  obvia,  &  qm  ciubitct, 
tclegat  tcxtumD.l  homa\  Miiiorcil 
^vidcns»  vcl  quitUibitct  lcgacDianam 
f^rt-i.trait.io.refoLiy.&zS.  [Nbto  te 
*Iiqua  £E(^uivocaiione,iaborarc:  No- 
^abenccjuxdico.  In  majori&minori 
pofitioncs  modalcsafTumo:  quidquid 
f^iim  fit  dc  didoMajorisjcilcvidcns, 
^^ud  tcncri  aD.Thoma  j&quidquid 
de  dido  minoris,  cft  cvidcns  illud 
cHe  probabilc.]  crgo  oritur  eflc  cyi- 
^ensconfcqucns  nimirum  Probabileefi 
^^nicationemji  provideatur  proli,  non  ejfe 
pfccatum  mortale.  At  fornicationem 
^fle  pcccatiim  mortalc,non  jam  pro- 
^^b^le,  fed  ccrtum  c{l,&  tamcn  hasc 
^^i*iiuido  a  D.Thoma  ncc  probatur, 
'^cc  probail  potcft ;  fcd  a  folo  Scoto  d  e- 
IJ^onllratur :  crgo  defcrcrc  Thomiftas 
*^chcmus  &  cum  Scotiilis  diccre  ,  o- 
*^ncm  fornicationcm  efTc  gravitcr 
^^Um,quia  omncm  intcrdixit  Omni- 
P^tcns i  cjus  cnim  cft  impcrarc ,  & ho- 
J?.'««m  illi  obedire.  Sic  difcurro ,  & 
* 'S^em  audire  Thomiftam  bcnc  rc- 
pondcntcm  ab  annis  plurimis  dcfi- 
«^cravi.  ^ 

IV. 


n,^""//©.  ^^«locafbm  curiofum.  Qiiidam 


.    vir  coniiigatus  mtra  vas  fcmina- 
'^uuco  mcmbrum  virilc  extraxit 


-»  "^"'ico  mcmorum  viriic  extraxit 
^itfnt^f  «ncatc  fcemioa  valde  irruataiibidi- 


ne.  Adhafcpoftcata5:ibusfeexcitan- 
do  fcminavit;  &inquirit,  an  hoc  fa- 
cens  mortalc  pcccatum  inciirrcr  t. 
Neg3tSanch(2&Bonacina:&ha?cca- 
dcm  ncgativa fententia probabilis  vc- 
catur  aLcffio ,  Filliucio ,  Homobono, 
&  Zanardo  apud  Dianam  part.  z.  tra£l. 
\j.refil.i%.  &ratio  horum  Authorum 
eft,quoniam  per  illos  tadus  adus  con- 
jugalis  quiconfirtit  inutriusquefcmi- 
natione,completur. 

CoYoUarium  1.  Ergo  quandoamafius 
fcminc  intraimmiliomcmbrum  virilc 
cxtrahitmanentepellicc  valdcirritata 
Hbidine.fi  hxc  poftcatadibusfecxci- 
tando  fccriinct,  non  committit  novum 
pcccatum  moliitici,  fcd  pcccatum  for- 
nicationis  compIct,qux  confiftit  in fe- 
minationc  utriu!^quc  Amafii. 

CoroUarium  II.  Ergo  quando  duo 
Juvcncsfc  mutuistadibusexcitanr,6c 
unus  feminc  cfFufo  difccdit  mancnte 
altcro hbidine  valde  irritat© ,  fi  ifte ta- 
dibus  propriis  profcquatur  &  fcmcn 
cmittat  non  committitnovum  pecca- 
tum  ita  ut  debcat  in  confcfrionc  diccrc 
mutuis  femel  taitibw  apud  alterum  haft, 
quousque  ipfe  in  p»Uuttonem  ttictdertt,  & 
&femel  in  moUitiem  incidi  propriU  tactt- 
bus.  Scd  priuscompIcr,&fatisfaciciin 
confcflionc  diccns  ego  &alter  nos  mu-' 
tuo  conta^u  poUtitmus.  An  &  dc  fodo- 
m!d,&c.  potcri«;  paritcr  philofo^^ha- 
ri?  Singula  Corollaria 
conlidera. 


fVN- 


6% 


THEOLOGIA 


MCLXXin 


FVNDAMENTVM  LVII 

T)e peccatis  contraNaturam. 

Aria  funt,  fed prxdpua reduci  poterunt ad quatuor  ca-  ^^^^^ 
pitai  videlicet,  Molliticm,Sodomiam,BeftiaIitatem>0"^^^^^^^,^' 
Oarmonialitatem.  Anne diftinguunturfpccie?  IHanio- ^^^^/;;/ 
Jaliter  tantum  diftingui  D.  Thomas  &:  multi  cum  ip^  ^-^tf^''»'' 
proiuiiiciant.  Si  mcam  qua^ris  iententiam.  Refpondebo,  accc-  doif^^^l^ 
dcce  (olcre  circumftantiasaliquasaccidcntales,quasdebentah'- 
xuria  prxrcindi :  at  in  luxurix  gencre  omnia  ha:c  quatuor  ndc^^t^' 
cjusdem  infimse  rpeciei,&:  folummodo  diffcrre  modaliteriqiJI^^ 
ipfum  tam  clarum  exiftmio ,  ut  putem  non  pofte  ab aliqu®  viro do- 
d:onegari.  Ca:terum,fi mordicus  vehs  ea diftingui  Tpecie, pct 


ftat,diftinguantur. 

McLXXiv.  COrdcs  fiint  immundifTimar  de- 
»3bcntcxaminari  bcnc:qui  tnim  par- 
cunt  calamo  in  hismatcrus,contcna- 
riosnonjuvant:  parcant  igitur  caft  l- 
ridii  lcdorum  oculi ,  parcant  aurcs,  di- 
gncnturcjuc  Theologi  fumma  attcn- 
tione  legcre  ,  quac  rumma  atccntione 
icribuntur. 

I. 

De  dtle^iatiomhusnjorofis, 

DfUaario  r\W^^\'''  habcri  poirunt ,  yd  co- 
»    JLv^^Pitando  focnunam  cam  dclidcno 


morofadu 


cognofccndi  cam  vel  fine  tali  dcfidc- 
rio,  aut  forte  cum  dcfidcrio  contrario, 
nimirum  cum  voluntate  cogitandi  il- 
lam  tantum  ,  &  frucndi  deleaationc 
illa  fcnfuali ,  qua?  cogitationcm  confc- 
quitur.  Dclc(aatio,cjua-procuratur 
priori  modo,cftcxconfcnfu  inforni- 
cationem ,  &eft  pcccaiu^n  mortalc,  & 


ip(amctfornicatio,  dtbcbitqucp^^^ 
tenscxponcfcltatuinfuam,tlatun' 
minar  j  ncmpe  utrum  hicrint  c^:' 
conjugati  ,  R.clig!ofi  ,  &c,  i 
lunt,  ilcc  hic  fcntiko  aliquam  d«ni^"  ' 

^*^^'^'*  •  rnr^ 

Ad  fccund.m  claflTcm  a>^^^ 
num  moiofarum  dcvenio,&i"^""^  '-^^^.^r^''' 
Cur  dclectatio  illa  morofa ,  qnar  ha^^^, 
tur  de  virginc  cogitaia,  cum  <-^^' 
voluntatc  non  acceptandi  '''-"Y*vel' 
iamfidareturlibcraoccafio.&'P*^J^^^^^(?;;/''''^ 
Jet,  lit  pcccatum  mortalc  ?  An  q^'^  ^^/^^4^'' 
ftcGaicno,  omnislafciva  dcKCt  ^w^,^,r/'' 
cft  incoeptapollutio?  Scdhocnon^^  ) 
cvidenter  vcrum ;  &  cjuiafup^-^'^!  ^-^ 
lorcin  cum  delcaationccompoi^ 
difcurro.  [Cum  cxciditurdigi^"!*^ 
gnumdoiorcmpatior,  &  b^tt  'P  ^^jj 

cifio  eft  pcccaminofa  nio''^^^'^^^ '  etn- 
cnim  hcct homini  fua prodigcrc  ^^^^ 


FVNDAMENTALIS.  569 

tr3,qi,orum  non  cftDominus  M  u-  tcrminum  non  attingat,  qucm  fcr^ci^  nufit  fe. 
r  r   i     .  .  j:     rcquirit,lcmcn  noncU;c]uidquid  au  iftenf 

tcm  femcn non efl, dccidi  finc  criminc 
poteft.  Scd ncque  pars fcminis cffc  vi- 
dctur  ille  humor,  qui vocatur Humc- 
aas ;  fcd  potius  quxdam  fcminalitas. 


'^"^'riictuarius.  At  n»anus  dcxtcfir  di- 
gitis  indicc  &  pollicc  fin.ftrx  digitum 
comprimo  ,  &  quia  fortitci  dolorcm 
'ntcnfinimum  fentio,  Anncmortah- 
pcccavi?  aflcris&aftirmasomncm 


«giti  dolorcm  cffc 


■570. 


scxamrma5oiinn.ui    v-ki»- .      |  1 

e  diciti  cxcifioncm    quam  non  vidco  cur  non  poftit  quts 
^nclioatam.    Egoridco;nimirum&   dccidcrcfincmortali.  An^rtcidcG 
rtfolut^onem  ,  &  rationcm  :  prcmcrc   fcminalitas  dccidi  non  potcft,  W^^- 
^^im  manu  aut  forcipc  digitum  pec-    cxponcret  homo  pcr.culo  fcmcn  vc  caM. 
^^tum  non  cft  ncc  dolor  illc  aut  prcf-   rum  concomitantcr  cxcidcnd.  <  Scd  ctdcjrefeme 
fio  ,  cft  digiti  cxcifio  inchoata.    Et    hoc  pcriculum  in  humcaatc  non  ap-  tndnecief 
«luid,fidcdclcaarioncmorosaco.    parct:  ^^"^ W^^^ '^^^,»^^"^^^^^^^^ 
modo  philofopharctur  aliquis?   ptum  potcft  dtrcde  cxpclli,  cth  indi- 
S^id  ,  fi  diccrec  prifrto  ;  pollutioncm    rcad  &  concomitantcr  fcmcn  vcrum 
«^^^pcccatummortalc.  Sccundo^clTe   &vivum  cxpcllatur,  ctiam  potcritdi- 
«tiam  mortalc  peccatum  pollutioncm    rcde  fcminalitas ,  ctfi  concomitantcr 
«fi  incomplctam.    Tcrcio  dclcda-   fcmcn  vivumfcquatur:Ergocumh^c 
^^oncmmorofamforc  mortalitcrpcc-    claudicct  ratio  :  alia  dcbcbit  ^!' 
^^minofam  ,  fi  tanta  fit  ut  poUutio   Anfortc  ideo  fctiitnanta.cadcm  dcc..-4«/^^^^^^^^^ 
gravitcr  inchoata  dicatur  ,  non  vcro    di  ncquit,quta  cft  ncccfTaria  adfcm.-  hra^^^^^^^^^ 
<'»onfitquxdaminchoatafcmini»dc-   nis  confcrvationcm?  ^l''^^''''^'^^^^^^ 
^ifio ,  fcd  comprcmo  altcratio  aut  la -    rcm  luccm  v  dcrc , nam  h  Pctrus habc  tnen. 
^«^tio,]  Obfcciouthuicdifficultatira.   rct  vcftcm  ,  qua  fe  a  tr:gorc  protegc- 
^isfacias.  Eeidedclcaationcmorosa;   rct  ,  qud  fuhlatd  dcbcrct  ncccflano 
Suo  nomine  intclligcre  vulo  dclcaa-   pairc  ,  idcm  cifct  illum  dcnudarc  ac 
^>onrm  illam  carnalcm  &  lafcivam,    occidcrc.  Ergo  idcm  crit  fcm.na  ita. 
^"am  quis  habct  cofiirando  focmi-    tcm  cxt.ahcrc,nc  fcmen  corrumpcrc; 

n--    ^         .   r.    fcdnondumquicfco.  Primo,quianon 

dcmonft  atur  ,  cxtracla  fcminalitatc 
fcmcn  verum  corrumpi.  Sccundo, 
quia  fumcre  pharmacuir. ,  quo  fcineni4«  1m 
corrutripatur  oonnullis  non  videtur^/wrw^fftr 
mort;Ic  :  Ergo,qui  licitc  potcft  cor-  ItctU  cer- 
rumpcrc  femen  poncndo  pharma- 
cum  ,  potcrit  feminalita^tcm  aufercn-Tir.*' 
do.  Tu  mcditerisfingula,d£  quid 
diccndum  fit,  &  quomo- 
doprobandum, 
oftcndc. 


,  quam  vult  non  taugcrc ;  quia,  fi 
^^^it  illa  abuti ,  j  ^m  t^^'^  confcnfusin 
^^^Ham  aut  in  aliud  pcccatum. 

II. 

DeHumccfAte. 

MOrofam  dclcaationcm  aut  ct- 
lam  morofos  taaus  non  fcmpcr 
p.^uitur  pollutio  ,  nam  frcquenicr 
||'llat  ccrofa  aliquj  humcaas ,  quam 
^occnt  Thcologi  pollutioncm  non 
•  &  tamcn  volunt  aliqui  fufticere 
PcccatutT»  mortaIc,fcQcur?  nam,  fi 
fit  fcminis ,  modo  mignitudinis 


570  THEOLOGIA 

An-nc  cft  dcfcnfabilis  D.  Thom» 
IIL  doarina  ?  Si  dicatur  femen  cffe  rudo- 

rem,fpiimam,lac,fanguinem,aut  aliufl 

cjualecunquc  cxcrcmcntuin  ,&  por)^' 


De  follutione. 

MCLxxvi.  '-pE  Thomifta  alloquor  &  interro- 
Cur  moUu  A  go  ,  Annc  pollutio  fit  pccGatum 
tiesfitpec-  mortale?Refpondesaffirmativc&bc- 
eatumor-  ne.  Atfubpetocurpcccatum fitj&re- 
taU?  fpondcbif malc.  Quid  cft  fcmcn?Su- 
Quidfit  cior,fpuma,Iac,finguis,  cxcrementum 
Jmenf     (fic  loquuntur  Ph:lofophi  do^ftifTimi; 

ncc  tu  dcmonftrabis  contrarium  :imo 
ficmultictiamThomilla?)  Ergoncan- 
te  omncm  Dci  prohibitioncm  cft  ma- 
lum  cx  natura  rei  fudarc  ,  fpumarc, 
minucrc  lac  ,  paucas  fanguinis  guttas 
cmittcrc  ,  dut  corporis  cxcrcmcntum 
cgercrc  ?  Non  intclligo.  Ergoadte 
convertc  oculos  Scotifta ,  &  cur  pollu- 
tiofit  pcccatum  interrogo,  &rcfpon- 
dc$  phlebotomiam  cfTe  liciiam  ,  quia 
non  fuit  intrrdidfa  a  Dco  ,  Dcus 
Curven^  Icge  lata  inhibcret  fcdionem  vcnar> 
ftilioli'  debcrc  homincm  potius  mori,quam 
iitd  ?  vcnam  fecarc.  tranfis  ad  poliutionem, 
&ais  ,  ejusmodi  dccifionem  feminis 
(fivcfeminis  nomine  intclligamus  fu- 
dorem,fivefpumain,fivcIac  jfivefan- 
guinem ,  fivc  excrementum)  ex  natui  d 
rei  &  ancc  omncDci  priccptu»»  non 
elTe  mortaliter  malam  :  A^^«is ,  quod 
cadcm  non  clTl  t  hodiepeccatum  ,n:fi 
Deusillam  intcrdixifTct.  Defac^oil- 
lamDcum  vcf^ifle  alferis,  &idcocfle 
mortalc  pe^-tatum  ,  &  deberc  potius 
homio^tii  mori,quam  pollui  (ncmpc 
ftitm  in  cafu  quo  laborarct  fcminis 
abundantia,nec  alitcr  mortcm  poffet 
cvitarc  y  quam  fi  fcmcn  cmittcrct)& 
liocego  profundi^nmc  intclligo.Stan- 
dum  igitur  abScoto  cft,&  diccndxim 
D.Thoma?  do<5lrina«i  fortilfime  arie- 
tari  cum  agimus  dematcria  ytencrea» 


tiim» 


tur  non  dari  divinum  pi^ccp 
quod  pollutioncm  interdicat,  nonici* 
rcm  defcnderc  pollutioncm  cfTc  p^'^" 
catum,ncc  tamcndicam  indcfenfab»* 
lem  elTe  Theologicam  Angcbci  Do' 
(ftoris  fcntcntiam  jpofTcmusenim  dt- 
cerc  fcmen  cffe  integralcm  homin^* 
partem,  ficut  manum,3ut  bracbiui^j'^ 
eflc  rationi  abfonum  partcs intcgrai^ 
cxcidcrc.    Si  dicas  has  pofTc  cxcidt  ot> 
confcrvantiamtotiusj&infcraspo»^" 
tioncm  inco  cafu  cflclicitam>q"*'^  ' 
fet  totius  hominis  confervationJ 
cefl^aria  >  urgcbor ;  &  ut  bcnc  rcfpo^^ 
dcam  ab  aliquoThomifta  juvabor^q" 
ergo  dodior  me  fit  dignctur  huic  oO' 
fervationi  refponderc  ,  quin  rccurr 
addoftrinamScoti. 

IV. 

THoraiftas  «que  ac  ScGtiftas  to^'^^*^^* 
quct  hac  fequens  ratio  ,  &  -c^. 
habcre  folutioncm  claram  &  ma"^  ^ 
ftam  ,  nc  dicatur  incertum  e(fe  ^1^°.^ 
fupra  omncm  quaeftionis  alcatn  J- 
verumtencmus.  Sicdifcurro.  L"^. 
tio,  ideo  cft  pcccatum,  quia  -l^^^ 
ad  prolem  ordinaii infircundadcci  '  ^ 
fed  ha?c  ratio  non  fuificit:  crgo.  ^  ^yj^/z^K 
batur  minor  proximioreftproh  r^^^j  ^^fi^^^f 
ipfequanifemen:  atfcemina,qi^^^^^^///^i/^  ' 
deberct  mori,  vei  Embryoncin  ^"^ 
tum  cmitterc,  potcft  Tbcologo'" 


confilio  contra  Embi  joncm  C' 


fan- 


faftum(imoctiamcontra  'P^"^x"^^ut 
tcm  anima  rationali  prafditum; 


contrainvaforem  proccdcre  ^"'"j^jj, 
deraminc  inculpat*  tutelap  >  ^ 
cafuc^uod-alitecncciucat  v«a  lety^J, 


FVNDAMENTALIS. 


jHius  cmiflTioncm  direac  &  pofitive 
procurare;  &  eundcm  defado  etiam 
emicterc.  Ergo  a  fordori  potcrit  di- 
reiae  &  poficive  procurarc  cminionem 
feminis  incafu,quo  iiludinvadatho- 
mincm  &  h\c  nequcat  fc  confcrvarc 
alitcr  quam  fcmcn  fupcrfluum  dcci- 
dendo.  Nec  hinc  volo  tantum fequi 
poffc  femcn  corruptum  cmitti :  quia 
^rgumentum  ,  «que  probat  dc  non 
corrupto  vivo  &  fanojnam  aliqui  fc- 
"^inis  corruptionc,  &aliilaborantin- 
«orruptiabundantia.  Ergo  ratiocinii 
PJ^opofiti  folutioncm  exfpcdo* 


^utip^^  \  yf  Ulta  de  moUitic  facrx  litcrac  fe- 
^^•Avera  &  notatu  digniffima  :  fa?pc 
^^im  molles  viros  fanguinum  dicunt, 
S^od  impcdirc  gcnerationcm  fit  quo- 
^^muiodohomincm  intcrimere.  At 
P^^ocurm  oUitiei  pcccatum  tam  cnor- 
^^fit.&tamcn  concubitus  cum  gra- 
^'^aautvetula,  in  quo  «quc  impcdi- 
gcneratio,toleictur  ?  Si  dicantur 
*J^^Urales  aftionesfecundum  fe  confi- 
^eratap,  nec  bona:  ncc  malx  circ,& tota 
**»"umdcm  malitia  ab  interdi6tionc 
^^ftdere:,  quod  S;oto  placuit,  &  hodie 
^^oai(rimisVirisdcfcnditur,ceflabit 
T^xftio :  ftante  cnim  rationis  paritate, 
etiam  idcmtitate,  dici  poterit  moU 
*^icm  a  Dco  interdici,  &  matrimonia- 
copulam  cum  gravida  aut  vctula 
J^v^^^itti:  hancforcillicitam  fi  divini- 
interdiccretur  illamquc  forc  lici- 
^^^S\  pcrmitcerctur.  At  audirc Tho- 
^»tUs  vcllem,ipfi  cnim  antc  omncm 
interdidioncm  moiliticm  cflc 
JJJalam  contcndunt  ,  &  dcbcrcnt  da- 
*^are  omnes  matrimonialcs  copu- 
>  quae  fine  probabili  gcncrationis 
^^folenthabcri:  ciin)  igiiurnonpof^ 


571 

fint  damnarc  has,  ncc  diccrc  mollitiem 
eflchcitam,vidcntnr  debcrc  dcfcrcrc 
Angclici  Dodoris  Fundamenta  ,  tc 
Scoticse  opinioni  fubfcriberc,&  diccra 
moralcm  omnem  pcccatorum  mah- 
tiam  ab  intcrdidionc  Dci  pendcrc, 
Dcoque  per  impofTibilc  nihilintcrdi- 
ccntc  nullum  pcccatum  ab  hominibus 
committi  pofle.  Confequentia do^rinx 
poflulat  ut  de  jpadonilim  ac  imfotcntibm 
MiquAfubjictamm^ 

VI. 

QUirunt  Tlieologi ,  an fifrtgtdm  mclxxix. 
aut  eunuchm  habcret  rcm  cmi  mu-  AncopuU 
IterCt  deberet  hanc  circumftantiam  in  con-  cunucht  & 
fefioneapertref  hanc  quseftioncm  mo- impotentts 
vct  Dian  a  ypart.  3.  tra^.  4.  refil.  13^.  ncc  fit  contra 
quid  fcniiat  cxponit  Filliucius  Jom.z, naturamf 
tra^.i2.part.i.cap.i.7tum.zi.  rcm  valde 
dubiamairerit,additconimuncincflc 
fcntcntiam,  qua:  docec  non  eflc  hanc 
circumllantjam  quse  fpcticm  mutct. 
At  contra  Henriqucz  libr.  'y.dc  Vocnit. 
cap.6.num.i.  in  Glojfa  lit.  M.  Lcflius //^.4. 
cap.  3.  dub.  6.  ««w.45.  &  Sanchcz  Tom.z, 
lib.j.dtjp.^.num.ia^. 

Scd  fupponamus  diflfcrrc  fpccic,in 
quacrgofpccic  erit  hajccopuiacoUo- 
canda?  [Infcrtur  (inquit  S^nchcz) 
coitum  cum  impcdimcnto  impotcn- 
tias ,  ut  fi  frigidus  vcl  cunuchus  coeat 
habcrc  circumftantiam  divcrfs  fp:cici 
neccflario  confltendam  ,  qua:  ratio 
prohibiiionis  matrimonii  intcr  hos 
ncmpc  impotcntia  gcncrandi  ,  &  fic 
frullratio  flnis  ad  qucm  natura  cOi- 
tum  dcftinavit,  militat  ctiam  in  copu- 
ia  ilhcita  :  quarc  hic  coitus  reducitur 
adpcccatum  contranaturam,]  Con- 
fonatHcnriquez,&  alii. 

Efto;  fed  inquiro  corundcm  infi-x)f  natH" 
ftcndo  fcntcntiae ,  An  fornicatio  fri-  rali&ar- 
Cccc  z  gidi 


572 


T  H  E  O 


tificialt  gidi  &  fornicatio  calidi  fi  ifte  tali 
impoten-  cautch  coeat  ut  non  polTit  fubfcqui 
tu^  gciicratio  ,  fint  cjusdcm  fpccici  ?  nam 
ficut  darc  cibos  natura  fui  venc- 
nofos  ac  darc  natura  bonos  fcd  artc 
vcncnatos  ,  perinde  eft  ;  vidcretur 
non  difFerre  fornicatio  natuia  impo- 
tcns  ab  illa  ,  quae  habct  impotcntitim 
ab  arte. 

Suppcto.  An  citcrcjue  aut  artcr,fi- 
fjuidcm  pcccavir  conira  naturam  fi  di- 
cantiirpcccara  hzc  no  diffcrrc  fpecic, 
fitifcfaciat  Axccndo  AlienistA^tbtis  psHu- 
tiisfum.  Anfcc^ninajCjuaifc  proUituit 
fri^ido, mcram  pollutionem  commr- 
fent,nccpcciavcritaliter,quam  iidi- 
gitis  amalii  in  vas  naiuralc  ycncicni 
cxplcvilfct? 

VM. 

M  c  r  XX  X »  r\     i  i  a  n  o  n  n  u  f h'  s  fo I  c  r,  A  n  p  u  cf c  n- 
Defedanda  ^^darum  partium  fricationcs,  cjuar 
prurime.  ordinantur  ad  fcdandnm  pruritum, 
fint  licrtae  ?  &  qura  muha  in  ipsamci 
fntcrrogatione  imphcantur  ,  dcbtnt 
rpfi  tcrmini  cxponi  ,  ut  fub  d.ftin- 
dionc  fjtisfaciam.    'B.ejpondeo  igitur 
Prutigo     prurigincm  cffe  dBpfiicm  ,  aham 
daplex.     fcnfualcm,  lafcivam  aliam.  Scnfua- 
iis  ta^um  afticit ,  &  eo  modo  partcs 
ilias  compungit  ^  quo  fo^ct  vel  ma- 
num  vel  cjput ,  nullo  iuxurrx  ap^u- 
mcnto  aut  indicio  ,  iafci^a  cx*  ftmi- 
nis  adlivitare  &  concupifccntia  pro- 
ccdcns,  vcnerca  cft,  &  homincni  ali- 
ter  alterat.    Priorem  fcdare  potcris, 
non  fecunjam  ;  hic  enim  ipfa  hu- 
jusmodi  fricationeadaugetui  . 

Dico  igitirr  non  efit  peccaram  par- 
tcs  interiorey  aut  fricare^aut  fcal- 
pere  m  cuin  finem  ,  ut  fenfua-lis  pru- 
rigo  fedetur  ,  prafcindendo  aut  d^f- 
fcaciendo  a  voluptatc  v«ncrca  ,  QiJa 


L  O  G  I  A 

cxcitabitur:  effc  tamen  pcccatumr »» 

in  eum  fincm  fricatio  iila  fiat  ,  ut  ic- 
dctur  luxuriofa  prurigo  ,  h^rc  cnin» 
noH  aiitcrquam  dccilionc  fcitrn^sp^' 
tcft  fedari  :  ergo  guarendum  aln 
rcmedium  cft,  vcl  formandum  in<("^ 
ferenj  didamcn  &  naturalis  iile  jO' 
pctus  Deo  &  natura?  omnino  ^  ^aBt^* 
quendus.  Ratiodifparitatisin coc*  \rstt^^^ 
tjuod  quando  unum  mcdium  ^^^^ ^gjit0^ 
aflrcaushabet,bonum&mah"Ti»P^'  ..^^. 
tcft  pientifTmie  iilud  in  ordineadbo' 
nnm  adhibcri,  pra^fcindsndoamai^» 
c]ui  fi  rtfultet  conira  tuam  ^^^^^^^^V ^eff^'^ 
ncm  evcnict.    S.ic  nobihs  &  hontl^  rutn'^'^^ 
adolcfcens  fe  poieft  hciic  ornarc  -  ^^ 
componcre  y  raoc:6  hoJicfte,  t^mc 
cfidcntcrprafvidtat  aprociscifc  ^^J^^^ 
cupifccndam  :  quoniam  ornatus  i 
dcccns  duos 

cfteaus.Habct,&'^3nu- 

tcncre  authoritatcm  ilJius  ingcf'"* 
virgi nis,  &  juvcncs  lafcivos  abrip^'^' 
&  ipfa  virgo  priorcm  cfFc6uJy^  in^^*'^ 
d it ;  &  c r ga  fc c  u ud  u m ,  li  c  o u  Tcia,       .  ^^^V 
luntariatamcncft.    SicctiamiH^'^  f^ein^f^i^ 
k  ab  invaforc  dcfenciit,  movct  enle- 
&  ejusdem  motus  duos  clfcclas 

fidcraiifccuritateai  fnfirii&  ^^P^ 

,-  V    I   ff  ij'uu^ 

moitcm,intenditquc  imocJicu  ' 

camdtnimotuminordineaci  p'*'  . 
cffcaum, & ab fccundo, aut ^^,^^'  J^^tC^^^ 
aut  dilTcntit.    Sic  ctiam  ^^^^^'^^^J.rU^i^ 
qui  medendo  partibu^  inicrn'^^  P 
luitur  ,  cognolcit  clarc  qao"^  ^^uu* 
rcndarum  partium  conta^i^* 
habctcftcaus,&:r.nitotenic|3rcafg^ 

to,  q^uod  fui  muneris  &  ofJi^»^  !r  jaft- 
cxcitare-in  fc  moius  vcnercos»  ^^^. 
dcm  cum  ininvolantariampo"^  ^ 
indr.ccrc:&tamcn  poteil  3<^^'°" 
mncs  fuaf  arti  &  a?gro  "^^^^^'^jf  (ibt 
rc ,  in  ordinc  ad  rccuranuam  jll'/^^^^^^ 
commifljm  valctudincm.prflt^" 
dX)  aut  dilTcnacndo  a  motibus  v 


FVNDAMENTALIS. 


573 


'■cls,  qui  ta(5tibus  iliius  aut  vuineium 
^xamincexcitantur. 

Hmc  fumm*  confcqucntia  ck>dri- 
*U  jd  propolitumcnium.    Scio  cxfri- 
«atiombus  polfe  fcqui  crfc(5tus  duos, 
^  fedationcm  l^nilbilis  pruriginis,& 
vcncrcac  pruriginis  txfcitationcm :ad- 
illum  qui  fwniibiH  pung  tur  pofle 
*>t>crc  panes  illas  fealpere,  in  cum  ii- 
m  utiliam  prurigincm  fcdet,  ctiam- 
f>  cvidcnter  vidcat  vcneream  dclcdta- 
^ioncm  a«t  fortc  pollutioncm  moven- 
Modoabhacillkitadeieaatio- 
praefcindat ,  aut  quod  fccurius  cft, 
pofitivc  diifentiat.  Moncndustamcn 
^^J^j^iUi  fimilia  pasitur,  ncfcipfumdc- 
^'piat ,  &  lingul  proferat  dilTcnfum^^^ 
conua  mcntem  cat,  c^ux  fortc  libcrc 
*dfcntitur,  &  illara  camdcm  adioncm 
^^'igit  in  malum  finem  :  iubrica  enira 
liixuria ,  &  qui  vcxatur  illa  vix  pcr- 
''^f  uur  bcnc  difcurrcrc  ;  dLbetquc 
«avcre  nc  fcexponat  confcntiendi  pc- 
^iculojquoniatnubifcnfusclictmatc- 
"^^^liicr  maius,  conlenliis  cli  formalitt  r 
l^^cammofus. 

Nora  l 

^•«"ibohxcinGcrmania,  quscura 
fj^joripatieiniacbrios  tolerat,quam 
V^'^P'ima&  Italia,  Inqiviro  ,  An  ad 
^^ndam  fitm  femper  luhcte  liceatf 
^041  movco  hk  dubium  hoc  ,  quod 
S"^*  luxus  ad  luxuriam  peit  ncat, 
l'^*  non  pcjtmeat,  led  quodiati'©  po- 
f'^'^^  >  ut  ficut  dc  iuxuria  ,  lie  ctiam 

iu x u  ,  r,  u r :  amus.  Re  fpoixi  eo  i gi- 
?r"n6  fi  Itcetfruare  pudeiM  adfi^ 
^*^^^n;  ptHirtttnu  ,  ettamfi  adftt  pmcu- 
^  (aut  cenitudo )  foUtittonis  rnodb  tion 
^^^P^^iciUum  (aut  ccrtttudo)  confensus 
^**"'""  ,  licebit  adfidandam  fitiM  biicre 
^^Ht  adfit  pertculum  (aui  cirpttud^) 

'^^atk  ntodo  tton  ftt  pertculum  (aut 

^^^Hdo)  cenfoiuh»    liiwitcr  pariia- 


tcm  propofui  &  dirparltatcm  b :  n?  po- 
fitam&probatara  oranino  viUeiC  dc- 
fidcro. 

R.efpondcofecirn(J6  ad  sgroruin  in  TiCdLgruan 
Hifpanra  ardcntibus  fcbrilnts  \ubo  hibere  Uii^ 
raniium  fobmen.  Batiftm  aquaautcu^  fepofntr 
juscunnue  liijttorts  crefcente  febn  ititer^ 
dum  cxittaltf  eH ,  jcmper  valfle  nacivns; 
&  tanicn  ,  fi  Itce^  frxare  puicnda  ad  fi-  ^ 
datidtitn  prurttum  ,  etfamft  adfit  pcrtcu- 
Ittm  (aut  cirttttido)poUtaionis  ..  n^odo  nGn 
fit  pertcttlum  (aut  certttudo)  confcnsus  in 
ttiam  ;  licebtt  ctiam  agroto  btbere  adfe- 
dandam  fittm  ,  etiamfi  adfit  periculum 
(aut  certttudo)  gravii  aut  etiam  Utha- 
lu  nocumentiy  modo  nonfitpertculum  (atit 
certttudo)confenfm  tntllud.    Patcr,  quia 
ficut  p.rxvila  &  tamcn  non  intcnia 
pollutio ,  dicinir  praetcr  intentioncm 
cvcnirc  ;  iia  ctiam  pracviCa  &  non  in- 
tcnia  ebrictas  ,  ita  etiam  pi  ovifum  6i 
non  intcntum  falutis  nocumcntum* 
prsterintentioncm  cvcnicr» 

I^£Ti  s  An  ad  fe  calefdctendum  ,  pojfet  Deinceru^ 
Petrtts  ignem  accendere  ,  ctfi  prxvideat  dUrm.. 
pYobabiLtcr  aut  eti.wt  cetto  totam  boc 
inde  fykam  aiietiam  combttftum  trt.fi  t^i^ 
men  abftt  periculum  asa  certttndo  ceti^ 
fensus  tn  ejusmodt fylYa  aut  ctvitatis  com^ 
bufttofiemf  An  non  cclpcndcrc  pcjikx 
aiiquisexcadcm  Do<ftrira. 

Omitto  pluiima  alia  ,  quae  occur- 
runt  ;  omnia  cnim  dcbcnt  aut  fimul 
admini,aut  fimt.1  r(  )ici  ;  nifi fo; te dc- 
tur  difparita*  ,  qi;am  diificillLme  cx»- 
pcrturu.<.  Suntc^odilhcillima,qua: 
faoilima  muiiis  vidcntur.  f^abco  fo-  Kata  tdi 
iut^onem  ad  fingula ,  lcd  quia  uolo  tc  bene^ 
pr.rdctcrmnurciuara  potiiis  folutio- 
iitmc»fpc<ito. 

:^ota  IL 

Scdebcictas  tontra quod  Dccalog;  .'./;.>./.:.  .. 
pTSEceptum  militat  ?.  undo  h^bctin ftmortaJs' 
ctiio  <U  cvidcnxcr  cife  mottalitcr^fit^/m? 
Cccc  J,  'nsi^ 


MCLXXVII 

Quaruor 
cafusprQ- 
pafitt, 
Primtis, 


SecunduS' 


Terttm. 


Ouarttts. 


'Refolutto. 


574  THEOLOGIA 

malam?  An-nectiamThomiibdocc-  mo;  nam,  fi  licet  incipcre  copul*"* 
bitclTemalam&mortalitcr  peccami-  matrimonialcm  in  vafc  ptjrpoltcroi 
nofam  ante  omncm  probibit;oncm  modo  in  naturali  concludatur,  &  ta- 
divinam  ?  Ergo  rationcm  dct  nnni-  Jis  copula  nonappclIaturSodomitif^» 
rum  dcmonftrativam&cjua:  pcr  acci-  non  mutabitur  pollutionls  i^^ci^^ 
dcnsn6cIaudicct,inaliquocafuparti-  incipiatur  in  vafe  naturali  li  tamcn 
Culari.  €xtra  vas  pcrficiatur.  &  quidquid  fi^ 

deinccptionc  prajpoflcra,  faltem  a  ne- 
VIIL  minc  potcrit  dici  eum  qui  manuum 

tadlibus  cxcitatur  in  vafe  conciudit> 

QUatuor  cafus  proponcrc  volo,  inccpi^Tehabcrc  mollitiein &info/'"*' 
qui  vidcntur divcrfi,  & torte fi  bc-  catione  conclufilfe :  fcd  tamcn  dici  de- 
ne  cxamincntur,coincrdcnt,&crunt  bcbit:  £rgo  ille,  qui  in  vafc  naturali 
iinus.  Attcnditc.  Joanncs  lafcivicns  incepit,&inmanibus  fcorti  perfecitj 
cum  Antonia  tadtibus  mutuis  dcic-  non  cft  diccndus  commiliffc  fornica- 
ftantur:  &e6  rem  produxit,ut  utcr-  tionem  inccptam  ,  &  per  mollitfc"^ 
cjuc  in  molliticm  inciderit.  Poftea  conclufifTc  ;  fcd  tantum  cominili»^ 
mcmbrum  virilc  in  vas  naturalc  pro-  molliticm ,  &  nihil  aliud.  Ad  terttUin 
duxit  cum  animo  dccidcndi  femcn  vcniunt^putantqucpcrindcclfein^^' 
^  cxtra  vas ,  quod  Antonia  confcnticnte  pula  cxtraKerc  mcmbi  um  & fcminai"^ 
fccit:dcindccommuniconfilio  copu-  cxtra  vas,  ac  non  cxtrahcrc  /ifcmifl^' 
lam  habucrc  perfcdiam  cautcla  adhi-  lur  ita  ut  gcncratio  fcqui  ncqucat- 
bita  nc  ilbm  fequcrctur  conceptus.  quoniamcxtra-fcminatiomalacltino^ 
Tandcm  co  convcnerunt  modo  quo  quacxcra-/eminatio,fcd  quafemin^^^.^ 
conccptus  vitarinonpoflct,cot.tmen  inutilis  ad  gcncrationcm ,  quaji'i"^^' 
confilio,utpoftea  abortusprocurere-  litas  arquc  in  fecundo  ac  in  tcrtio  re- 
tur;quod&fa(5kum:&quiapcenitcn-  pcritur  in  quarto  majorcm  diffi^"^^*' 
t!aducuntur,&confitcrivulunt,  Qua-  tem  non  invcniunt,  pcrindc  eni»^^^^ 
litcrpeccavcrint,interrogant.  putant  conccptum  impedirc  ,  <]^'*'*^ 

Kejpondeo  ,  iUos  fi  narrarent  rcm  ut   fcetum  perabortum  cmittcrc,  utruf^^ 
fadla,fatisra(5turosbcnc;quodomncs   quecnim^eque  impcdit  novihomi^^ 
confclTarii  laudabunt.  Atipfivolunt   generationem.  Concluduntquc 
folas  explicarc  circumftantias  ,  quas   <juatuor  fuiffc  pcccata  cjusdcm  » "  ' 
debent,&iUasfubticerc,quaspoflunt,   mx  fpccici,&folo  numero  diftm*' 
&  quia  fc  quatuor  mortaUa  peccata   omniaque  ad  fpecicm  poUutioms  rj 
commififlc  fciunt ;  intcrrogant,  An   du#i ;  quia  in  omnibus  «Jaturproi^^^. 
ipfa  dift^nguantur  puro  numero  ,  &   tcriali  cfFufio  fcminis,  &  p[0  ^"^^^j^ 
poflint  fatWfaccrc  integritati  confef-   non  conceptionis  procuratio^ 
fionis  dicendo  Quater  mutuis  taMus   omnibuscadcmcft.  Cactcrascncu^^^ 
foUutifumusf  lUis  vidcbatur  quodfic,   ftantias  accidcntarias  judicani  i  i^^^^ 
quod  probantpcr  fingula  pcccatadif-   etiamaggravantcs,non  tamcninc 
currendo.    Vrimum  enim  mcra molli-   fcflione  dcclarandas,  fi  illos  dica^ 

oo 


ties  fuit  ta(5tibus  mutuis  procurata:  gradus  afccndiffe,  propiusqu^  ^^.^^ 
fecundum  diftingui  non  yidetur  a  pri-  nerationcm  acceifiirc,  ^uam  i^p 


FVNDAMENTALIS. 


575 


«•iconcedentjred  diccnt.  M4^w &minus 
fi^^  fodemgenere  non  mutare  Jpeciem  ,  & 
^oc  cxemplo  clariffimo  dilucidabiint. 
Jiibctiir  fub  pccnis  graviffimis  nequis 
*^pcdiat  adcuntes  Romam ,  &  tamen 
f"dorusJoarincmfcxto  aburbelapide 
JJ^pedivit,pptrum  tertio,ncc  tamen 
^Jcitur  duo  pcccata  commififlc  diftin- 
rpecie :  crgo ,  fi  ad  cafum  pof^tum 
^cdcamus  ,  codcm  modo  d^bcbimus 
^  "o^opliari.  Pn;«o cnim  interdicitur 
femcn  eftundatur  cxtra  matrimo- 
"''Jiii.  Secundo  cx  hypothefi  quod  intra 

^'ext  a  eftiindatur> neeftiindaturita, 
^^^gencratio  fcqut  non  poiTit.  TerttOy 
hac  fccunda  lcge  libcrahtatc;  Dei 
^xcipitur  matrimouialis  copula  habita 
^urn  giavida,  vetulaautinHrma:  crgo> 
ita  femcn  cmittunt  ut  gcncratia- 
imp,d  ant,  fjvc  propiiis  ad  illam. 
^^celT^rijif^ fivt  rcmotius hsftrini^eo- 
^'^modo  «.juoaci  rpecicmpcccabunt. 

^'^firmatur  quia  qua?  procur.iret ab- 
^•"tum  fcEtus  nondfi  anma  vrgetativa 
^^*^lui,  &fGeius  vt  gctantis,  &l:crtus 
^.^tientis,  noncomm  ittct  tria  pcccata 
di(>''^^-^  Q>ccic :  erpo  major  aut  minor 

tantia  gravitatcm  fortc  addit  aut 

">'ut,noii  tamcn  mutabit  fpcciem. 

biti^"      examina,  &  utnim  ipfi  pro- 
^^^^rloquanturexponc. 

^^STio  Incidf.ns.. 

P^ccat.x  contra  fidturam  diftin-- 
guanturj^ccie. 

Hs 


^rat  heri  certa&facilf5;  nega- 
*vam  enim  fcntcntijm  docucrat 


^Hu^^^  Vcrfiil^"^^^»  qucm  fcqucbaniur  uni 
^}!^'   ^m,    ^^^'■^^Sjapud  qiiosnomcn  So^ 

^^ii  &  laxiiifei  fumptum  om  nix 


contra  natnralia  pcccata  ,  &  ftridius 
pr^poftcram  mafculorum  commixtio- 
ncm  fignificabaf.Athodiealiqui  intcr 
haec  peccata  ponunt  gradus  eosque 
fpecic  diftiniftos,  quos  non  intcJligo». 
Vorro Sodomi£  nomine  omnia  pccc;*ta 
contra  naturam  folerc  intclhgi  con« 
ftabit  cx  Mirchantio  eujus  veiba  da- ' 
bowtfw.iooo^ 

Contra  noftram  hoc  cft,  omniuttt 
aut  fcre  antiquorumfcntentiam  obji- 
ciunt,  quod nimium  Sodomiar  cxecra- 
bilcm  malignitatcm  diminuamus ,  ft* 
quidcm  nolumus  cam  fpccie  a  pollii* 
tione  diftingui :  &  nos  hoc  ipfum  ne- 
gamusomnmo&dcmonftramusclare 
nimium  (6  nimium)  illos  polluiionis 
propudiofamexcufaremalitiam,quani 
totgradibus  infra  fodomiam  coUocar» 
San^D.Thomx  fcntcntia  fevcrior  cft 
mulioquamipfbrum.  Dicimus  ergo 
cum  Dodorc  Angclico  Sodomiatn 
eftc  incodemgradumalitia?quo  abil- 
lis  collocatur,  &  in  hoc  dt  mirabilis. 
partium  confenfio :  in  qno  crgo  dcfc- 
rimus?  In  co,qucd  nos  nonlujftan- 
tiali  (pecie  fcd  accidcntali  aut  modali 
pollutioncm  a  /bdomia  diftjngucntes,, 
pollutioncm  horribilcm  cftc  culpain 
djcamus  teneamusque  qiioad  Dcuin 
yix  moUcs  diftingui  a Sodomitis, quos 
totus  orbis  tcrrarum  dctcftatur  :  At 
ip(i  pollutionis  nimium  malitiam  at- 
tcnuant  :  &  dcbent  homincs  ab  illi 
tcrrcri,nonaIJici.    Scd  hoc  ipfumar- 
gumcntum  moraie  clt,  ad  fcholaftica 
vc  niamus.    Si;  diJcurro  iitphyficus  de  PhyftC(e& 
rcbm  naturaibui  vaturaliter  ,  fic  Ethicuslthcdcon^ 
de  moralibiu  moraljrer  pbthfvphatur :  mo- finantia.. 
ralitatcscnim  omiics  ad  inftar  reahta- 
tum  concpiuntur  [imo llJa? multorum  Ql*i^ /^^^^ 
opinioncfuntqua-dam  rehtiones  ver«  moralitji^ 
&  rcalcs,  hoc  ell, rcalcsdcnomiiiatio-  tes?. 
jxes  extf  inlccafjnaai  alias  cffent  forroa- 

litst^ 


576 


THEOLOGIA 


Herum  tU- 
Jiuiiito. 


T)tdifiin' 
clionetn- 


Sdturaliu 
c^contra- 
naturaltu 
p.ccatoru 
difiinftio- 


FcrnicattO- 
ntsjhectes. 


li  atc;  chiinaericae ,  ncc  vcntati  inda- 
j;ind*  ftMV.rcnt.  Igitur inoralitaium 
diftinftioncm  examinaturus  ,  prafco- 
gnofcat  rcalitatum  diftindioncs ,  ne- 
ccflariumcft. 

Pono  :g'tur  cx  communi  dodrina 
rcrum  a!ias  diftmgui  fpccie  cfllntiali 
&  intrinftcajalias  accidcntali  cjctnn- 
fcca,  alias  magnitudine  &  gravitatc, 
alias modoconconiitantc  autcircum- 
llantia  aliqua  circntiali  &  intrinfcca. 
Soecie  difttnguiiur  homo  abruto,al- 
I)c  jo  a  mgrcdinc:  iccidcntali  cxtrin- 
(cca.  Homo  albiisab  Hominc  n'gro: 
nia^^nitudinc  autgravitate ,  aGigante 
Pigmj^u.jHomoparvusamagno,  una 
aurt  un^ia  abunalibra:  modoaut  cir- 
cumlhntia  Homo  fcdcns  a  jaccntc 
aut  Ibntc,  vtllitus  a  nudo.  Addunt 
juniorcs  aliqui  diftindi«9ncm  fpccifi- 
cam  mtrmiccam  inadaquatam  ,  ut 
maris  foemina:  d.ft  .rcntiam  cxpo- 
nint:  nonenim  audcnt diccrcillosdi- 
ftingui  (pecic,&  tamcn  majortm  nu- 
jncr  ca  difFercntiam  rcpcriunt  :  pius 
enim  diftcit  Pcirus  ajoanna  c|uam  a 
Francif.o.  Hac doftrina pram  lsa fa- 
cilc  erit  peccatorum  fpcciflcationcm 
&  dirtindlioncm  rcpcrirc  :  &  quia  dc 
hixuric  agitur  ,  brtviter  (non  cnim 
mundap  aurcs  longosdc  hac  imnumcil 
matcriadifcutfus  lolcrant)  fpcciescx- 
plicabimus. 

Dico  igiturrrtmhy  luxuricm  in  con- 
natiiralcm  &  conrranaturakm  dividi 
fpecificc  intrinfccc  adiquate  ,  eo  o- 
mnino  modo  cjuo  Animal  in  rationalc 
^  irrationaIc;fiibftantia  in  corporcain 
incorporcamque.  Undc  conciuditur 
peccatum  foiuicationis  &  peccatum 
contranaturalc  diftingui  fpccie  ut  Ho- 
mo  ab  Equo  diftinguitur  in  fcntcntia 
communi. 

DicoSecundo,  fornicationcm  habcre 


fuasfprcies  fubalternas,  non  quiM?^ 
intrinlccas,  fcd  extrinfcc  j^A  accitlcR- 
tales  :  non  cnim  pcrtineiu  ad  luxuriaf 
lineam  &  fextum  prafccptum  Dccalo- 
gi,fcd  ad  alias  lincas&ad  alia  prarcc- 
p:a.  Singula5ponamus&:cxpliccniU5» 
illae  funt ;  StmplexfornicatiOyAditltertum» 
Opprefio,InceJius,  i^acrilegtum.  Simpl|;^ 
fornicatiofimplcx  pcccatuni  ciXyt^ 
qua  duasmalitiasimbibunt, 
opponuntur  pra-ccpto ,  adcoquc  du 
p.ccaufuntuui&cdem 
mcrefccntia.    Adultcrcmmait^»'  o^dnf^^ 
catur  &  injuriam  infcrr  marito  ;  ^^^^^*f^f0- 
ut doftis  non  paucis  placct , li  b^p^':'''/'^ 
tus  I]t^Chnfto,Sacramcnto  &  ccclc  li^| 
adcoquc quiiitum & fextum Dccal^S  ^^^^^  q^, 

pt^ceptum  viol.ii.  ^^^'''^'''^'fl^oprf/'' 
corporealicnoinvita  foemm2c:c^  t 
fornicatur  furaturque  :  &  q^**  'aV^' ^///fl»^'' 
miam  infcrt,  moralucr  ctijm ocf*''  "' 
&pcccitcontra  quintum  ,fcxtun^ »  '^lini4^' 
ptmuim.  in.cftuofusfornicant^^»^^" 
guinis  rcverciitiam  dcfpicit  ,  Pl^  ,  ,^ 
ptum  politum  ai:t  aDco  auiab  ^ 
ha  violat;6cpcccat  con[raquai-tui''^^^^;/#'' 
fcxtum.    Sacriltgus,  &fofni»-'»^"^ 
votum  violat ,  &  pcccat  contra  1^'^  ^ 

dumfcxtumquc.  ,,M,rair' ^'^'^' 

l^/coTfrr/o,  pcccata  contra  nai^ 
non  diffcrrc  fpccic  intrinfcca;"^' 
non  contrahi  pcr  diftcrcntias 
tialcs&  incominunicabi/cs  ahidiv 
Animalenim contrahiiur pcf''^''  . 


Iitatcm  &L  irrationaliiatcm;  q"*' 
cflentiaics  dificrentiic  dicuutur  q 


uia 


nullum  aliud  genus  contrahu»^  Pj^^^ 
tcr  animal.    Sicnim  aliud  contr^ 
rcntjClll-ntialcsnoncircnr, 

Addo  ncc  omnia  diftingJ^  ^P.j^^^j 
extrinfeca  ;  quia  differcnti*  >  ^^^jt* 
contrahuntur  non  iunt  nova  P 
in  alia  Dccalogi  pra^ccpta  '"^P-^^jn 
tia.   Confuito  aai  nan  Qmnts, 


FVNDAMENTALIS; 


^17 


pcccatls  C(intra  naturam  pofTct  4ari 
^^tio  lcandali  ^  aut  ctiam  facrilcgii 
fTjiiIcorum  fcntcntiactiam  inccdus: 
hic dc  fpccicbus  intrinfccis  fpccia- 
'^cf  agimus ,  non  cnim  has  cxtcrnas 
^\fgamus  Tenco diftingui magnitu- 
^inc  &  gravitatc  intra  camdcm  fpc- 
cJcmjtjuajdjftindio  nafcitur  i  diftin- 
^'ooe  modali:  puto  enim  illa  diftin- 
8^^>aUthomo  parvus  fcdcnsabhomi- 
Jjc  niagno  jaccntc ,  in  quibus  rclucct 
^*ftin(5io  maenitudinis,gravitati$,  & 

^•fitri,,,  ^'^^ M  u  s  contra  naturjm  pcccandi 
^^tll  J?^*^"5  »  eft  mollitics  quam  umctfi 
^f«o^'  ^^"*^Hc2  (fi  crcdibilc  hoc  cft)  non  cfTe 


g^ccatum 

h; 


^  docucrit  fi  oh  fanitatcm 

>  tffc  mortalitcr  pcccaminofam 
Q<5orcs  univcrfi  tcncmu$;fcd  minus 
€j"^ivcm  rcIiquiscuJpis  contranatura- 
"ous.  Et  quia  patris  Sanchcz  mcntio- 
fccimus,  audicndus  cft  Bcyrlin- 


^^'"s  verbomoUities.  ubi  ait.  NondefHC- 
V*i  oh /kfjitatcmfieri  absq^  gravi  pec- 
^^^o  pojfc  docuerunt.  Adfiribttur  hac  fin- 
ThonjdSanchez.  tn  traclatu  de  ma- 
^^onto  inprima  tUius  edttione.  At  in po- 
^^^^^^ibus  vtdetur  Auifory  autaittu  ejm  no- 
J^finttntiam fi^am  retra^ajfe  ^  &  atm" 
'^^wm  amplexum  ejfe.  Hoc  c  ri- 
. '  "  probctur ,  Jcgc  punitur  arbi- 
j^^!*»P^aJcipue  fi  commifium  alicnis 
^^^^'DUs:  ScMadfiti  uniuspiftoris  vi- 
flao^j'i -^^ ^""os  alicjuot  ob  hoc crimcn 

|^'^»spublicccxccptacft. 
mulr^"^'^"^  eftSodomia  mollitic 
fQ^^^S^^^vioccjua:  commi(racum  pcr- 
viQj.  }^^^^^  ^cxus  videtur  adhuc  gra- 
xtixVc  ■'^b^emillacoeli-ftemSodo- 
i      "^^'■''Je  promcrita,hodicct- 
cata  p^^^^^^  pjari :  ncc  mirum  pcc- 
P^nirif^ ^?"^dcm  fpcciem  gravius 
0 '  f'^^^'^^^^  "^"^  cjusdem  fpccici 
«cmcrc  rcgcm  &  unum  patrcm 


familias  privatim  ,  &  fiirari  qT?atiTor 
impcrialcs&millci&tamcn  harc  pec- 
^ata  pro  gravitatcpunirifolent,  licet 
cjusdcm  fintinfimzfpccici, 

TERTiusett  bcftialitas,quaf  gra-  Befiialitof, 
vLoradhuc  rcliquis  cft,huic  nonnulli 
D^monialitatem  fcuconcubitum  cunx 
Dgmonc  adjungunt ,  dc  quo  non  fi- 
bentcr  tra(5labo;quia  muita  dc  Sagis 
Jcgo •  plura  audio ,  quae  non  vidcntnr 
omnino  vcra, &aIiquaqua!nccpofli- 
bilia. 

Haccrgodo<5lrinapra»mifsaaIiquas 
conclufSoncsfubfi:ribamus,inquibu5 
Q fortc  aliquid  alitcr  dicatur  quam  de- 
bcat ,  tu  um  crit  illu  d  cor  rigcrc ,  rcfor- 
marc,elimarc.  Sit  igitur  conclufio 

PRIMA.  PoUtttiota&tbmaUenisapYO'  PoUutionS 
curatdpropriudiffert.  Nam,qui  fc  tadi-  diverfitof. 
bus  polluit  propriis ,  alteri  non  cft: 
fcandaJofus:  &qui  alicnis,  facit  iil  al- 
tcr  fuo pcccato  coopcretur ,  &  ipfc  rc- 
gularitcrpollutioni  alteriusfaltem  in- 
ccptar  coopcratur^  Rcgularitcr  cnim 
loqucndo  intcriorcs  yiri  partes  tangi 
ab  altero  llne  delcft.nionc  vcnerca  im- 
pofTjbilc  cft  :  &  ubi  talis  datur  dclc- 
^laiio,  liGaleno  &  Mcdicis  crcdimus, 
initiuin  pollutioniscft. 

S  E  c  u  N  DA.PoUiaioineoconfiflitquod  Mctrnvn 
femen extravas debitum effundatur.  Harc  Qutdfit 
vidctur  cffe  ratio  formalis  ;  &  c^uii poUtmof 
multis  modis  contingir,  hi  ipfi  modi 
a  multis  curiose  cnumcrantur  :  non 
quidem  ut  formalcs  difFcrentix,  qua: 
contrahunt  gcnus,  fed  utcircumftan- 
tiaequa?damaggravanicsautcomitan- 
tcs.    Hmccftcumqui  femcl  interal- 
tcrius  ubcra ,  itcrum  in  orc ,  itci  um  in- 
tcr  focmora  pollutus  cft ,  (atisfaccrc  in 
confcflionc  diccns:  Ter  alienis  ta^ibus 
poUutus fum. 

PoRRo  hanc  ncgationcm  contrahi,  txemplis 
nonquidcmpcrdiSercntiasfpccificas,  hac  doM^ 
Dddd  fcd 


^578 

ftalUuflra*  fed  pcr  materlalcs  autmodaIc$,poteft 
fttr,        exemplisclari/fimisdilucidari.  Prafci- 
Miiftomtf-pitut  ut  audias  mi/ram,  illam  omictis 
fig,         ier;fcmeldeambulando  percampum» 
itcrum  ludendo  pila  iterumque  dor- 
micndo  ;  &  commifilb  tria  pcccata 
cjusdcm  infimjB  fpccici  ,  ncc  tcneris 
aliter  confitcri ,  quam  diccndo  Ter  mif- 
fam  praceptam  omifi.    Si  caufa  umiflfio- 
nis  fit  no vum  pcccatum  ,  debcbit  in 
confc/rione  cxplicari,  utfi  quis  omit- 
tat  i-niilam  quod  malucrit  cfle  apud 
amafiam:  at  tunc  non  committctpec- 
catumdivcrf2erpccici,rcdduopcccatJ. 
Turtum.    Prafcipitiu-  ne  furcris  ;  ne  rcm  aliam 
capias  invito  domino :  furaris  tcr,  fc- 
mcl  aurum,itcrum  argcntum,  &  de- 
mum  vclles ;  nec  tamen  tria  furu  di- 
iVin^ti  fpecic  commififti ,  fed  fatisfa- 
cics  fi  confcfTario  dhcrisyTerfumfura' 
m:  quodfi  infurio  fit  aliquacircum- 
ftantia  prarccpto  fpeciali  intcrJii^a, 
tunc  illud  non  crii furtum  altcrius  fpc- 
cici ,  fcd  crit  raoralitcr  duplcx  pecca- 
9cctjip.     tum.    Prafcipituretiam  ncoc€idas,& 
Pctruminterimi$gIande,Joanncmen- 
fc  y  Francifcum  ligno ,  Antonium  la- 
quco,  &  pracfcindendo  a  dcdccorc  in 
gcnere  homicidii  commifilli  quatuor 
peccata,  qux  numcro  tantum  diftin- 
^3.  Itcrum  occidiftijoannem  impc- 
tens  eaput  ,  Fauftum  impetcns  cor, 
Paulum  impctcnj  vcntrcm ;  &  corr?mi- 
T$But'i9»    fifti  ejusdem  fpecici  pcccata.  Ei  codem 
prorfusmodo  de  peccato  contra  natu- 
ram  philofophandum  eft;  confiftit  in 
illa  negatione,  quam  expofui ;  videli- 
cet  ,  quod  fcmen  extra  vas  dcbitum 
cffundatur.    Semel  pofita  contrana- 
tttrali  eftufionc,quod  cfFundatur  huc 
vel  illuc  pejrinde  cft.    Si  detur  in  hoc 
ScMndalu  pcccatocomplex,  dabiturnovum  pec- 
$Hn9Vum  catum rationc fcandali, & cooperatio- 
^ccAtum.  nifadpcccatumalienum.  Siiftecora- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


plcx  fit  cxcommuniGatns,fi  fit  obftr^' 
ftus  voto,  fi  Matrimonii  vinculo,  d^^' 
gnacionis  nexu ,  fi  fit  infidelis ,  fi  ^f' 
mon,  &c.  accedet  nova  circumfta»]^'^» 
quamqui  dicunt  fpccialiter  interdiotai 
dcbent  dicerc  novum  eifepcccaturn:  . 
nam  ficut  intclligimus  multos  aCtu  ^ ^^^^ 
phyficos  cfte  unicum  pcccatum  ^^'^'f^^tiP 
lA :  fic  ctiam  poffuLs  &  d.be|n«|'^;;^ 
intcrdum  intclligcre  ,  unum  aciu 


Phyficum  effc  duo  pcccata :  qu^  < 
Jcjunii  diedcvorat  carncs  ^^^^^^^^^^^ 


alicDSS 

committit  unum  pcccatum 


fpccici,  fed  duo,qua:  in  uno  a<5^"P^^y^ 
co  conjunguntur  pcr  accidcns:  ^^^^^^ 
copotcritconntcri  diccndo,^^^^^ 
viedt  carnes  die  lejuniL  Semelfuratttfr^^ 
nec  tendbituf  cxplicare  c^mdcnj^^^^ 
matcriam ,  quam  &  furatus  fuit  ^  ?  - 
medit. 

Te  RTi  A  VoBurtQ  procurata  ta(^^'^^^  ^^^jyiir- 
v/>i  non  vtdetur  differre Jpecie  a  T^^*  y |.  foHf^^^^f 
taclibusfamina.  Sed  utragrayior.^^^^.^^^;<f^ 
dcrctuc  quod  prior  ;  qui  cnim  ^"^^j^ jr^f/;//^' 
tangit  nonfolum  aftu  ,f^dT*P^/^^j^ 
tadibus  dcordinatis  utitur;  ""^^  jj, 
nonpbflunt  adfincm  naturakm^,^^ 
nari :  qui  autcm  fceminam  deor  ^.^ 
taftus ,  qui  poftent  naturali 
xtioni  fcrvirc,  fi  vellet.  Vidcrctur p^^^^ 
vior  clfe  poftcrior  ,  quif  ^^^^ 
cumviropollutio  cum  aliqu^h  1 
fitatc  nafcitur,quae  dceft,cum  q^^  ^,^^^ 
minam  tangit,  qua  ootcft  "^^"^  jjd^> 
uti :  &quia  major  hic  eft  ^"P^^^^^y 
contra  naturam  libcrtas  &  rnal  ^.^j 
alitcrpcccandumfacilitas^po 
gravius&majushocpcccaturri. 

QuARTA  Sodomlcumvir^^^'^^^^^^ 
famman»nvidenturdifferrejpecte.^^^^^ 

m  utraquc  rcjicritur  cadem  1  ^  ^^{irni^^' 
concranatufilitatis  ratio.  ..^itii' 
gravior  ?  Viderctur  P^^^^/^^&yjii? 
tior ,  quia  in  illa  utitur  vir  Kxu 


FVNDAMENTALIS. 


5  79 


Jmproprlo  :  qui  tamcn  in  poftcriorc 
•te^k.  fcxiiutiturdebito,  atnon  vafc.  Vidc 
rctur 


tur,  non  fequitur  cfrcdiVerfacrpeciei ;  llimm 
cum  magis  &  minus  non  varicnt  fpc- Jpecificdm 


poftcrior  ,  quia  faciiius  pofTct  cicm.]  Ita  tUe  :  cui  fubfcribit  T>hm  infcccdtis. 
committcre  fornicationcm ,  quam  So-  />4rf .3.  fr^f  4.  refoi  15^.  qj^J  ^it  [Si  ^u^is 


Wim7qdh7bcrm^^^^^^^^^  Verc^unaiamhabcretconfitcnd 

<^ata  fempcr  iudicantur  graviora,qua:  aaufodomiticofuifTc  paticntem ,  fuf- 

5.^.^    Poffentficiliusvitari.  £,dt  ^xi  ^xc^iroties  S<>dommm  exmui,'] 

Qu I N T  A. Komen Sodontu proprieft-  Et quidcm  ut  hxc fententia fit proba-  Impugnd^ 

l^ificat  mafculorum  in  vafe  pr^poftero  bilis,  fupponit  primovirumautfcemi- f«rLfa»ii 

^mmixtionem.    Sedcur?  quia  lic  vo-  nampaticndodcicaan,&fcdcleiaan-6-D/4>u 

'acruntNomencIatorci ,  &  voces  ab  do  initium  pollutlonis  habcre.  Sz-fententt4, 

arbitrio  depcndcnt  ,  quod  cxcmplo  cundo  pollutionem  complctam  &in- 

«Iirinimodilucidatur.    Habcs  indo-  ccptameffccjusdemfpcciei,nccdebc- 

^o  tua  duo  cubicula  cjQsdcm  figura:  rc  pcenitentcm  cxprimerc  an  tantum 

^magnitudinis,  in alteroftudes, & in  ccepcrit,an complcverit ? tcrtio poliu- 

*(terocajnas,non  diftingucnturfpe-  tioncm  tadibus  alicnis  procuratam 

^^c,&tamen  illud  non  dicetur  GcenA-  SodomiamqucnondifFcrrcfpecic,fcd 

'«ta  fcd  Mufjcum ,  &  iftud  non  M«-  tantum  materialitcr  &  modaliter ;  fic- 

-^«»»fcdCaw4c«/«w.Ergononcritmi-  ut  pollutio  habita  tadlu  manuum  aut 

'^"^ifi  cjusdcm  fit  fpcciciprafpoftera  taaufemorum.  Porr6iftatria,dcbet 

^^nu$  cum  viro  aut  cum foemina cxcr-  fupponerc  qui  nolit  aaioncm  a  paflio- 

^^^•^^  5c  nihilominus  Nomcn  ^o^oTww  neinSodomia  diftinguerc:  undeDia- 

Pfoprie  figTiificct priorcm,&  poftcrior  n am, qui  de  primo ^ fccundo  nihil di- 

carcat  .lomine,  aut Sodomia  im pro-  ci t ,  &  tettiuni  ncgat ,  aflcrerc ,  fine  in- 

^hmi  ^^^^- ^^^^ixzmSodomiaimproprU nomi'  confcqucntianonpotcft, circumftan- 

^^id^^^^}-^^*  Solent  nonnulli  vocarcSodo-  tias  agentis&paticntis  non  dcbcre  ia 


jPitas  foeminas  ,  qu3e  taaibus  mutuis  confeflionc  explicari. 
*^  polluunt ;  at  ctiam  improprie  lo-       Septim  a.  BeJlialitaseHpoUutioh4'_ 


,    ^     ^  ,  ,  MCXC. 

S^untur ;  ipfae  cnim  comm*ittunt  pcc-  bita  taMw  heftia :  &  poccft  coramitti  Quidftthi'* 

^^^umanaIogumilIi,quod  viri,qui  fe  mulcis  modis.  Nam  taaus  funt  ^^^-  ftMtasf 

P^l^uunt  taaibus  mutuis,  quos ncmo  tium  cxtcrlorum , aut  vir  rcvera mcm- 

''ciiRf^  P^opriafodomitasappcIIat.  brum  inducit  in  vas  prarpoftcrum  be- 

J^^^f^e     ^^XTA.  in  Sodomia  agere  &  pati  ftixmafcul2,aut  in  prarpofterum  bc- 

^Mjif  ^^^^^J^differunt.  An  fpccie  ?  negant  ftiae  focminaf,autiii  vasnaturaicbeftiae 

^Hjft    ?^^ti>,&  inter  ipfos fpccialiter  rcccn-  foemincz :  aut  tandcm  mulicr  profti- 

^^ki    ^^dus  eft  Alphonfus  dc  Leonc  tra6f.  tuit  fcbeftiaemafculx,  Inhisomnibus 

°ff^to^pote^i,confejfarii  part.i.decol'  fordidilTimis  criminibus  non  datur 

'^!^-5-««»/.n5.^ii8.  ubi  fic  ait[Ego  circumftantia  fcandalii  non  enimbc- 

if^^^'^  >  falvo  meliore  judicio ,  non  ftiaffcandalofcducipoflunt :  atdantur 

^flc  nccclTario  exprimendum  an  fue-  hic  multi  modi  dccidcndi  fcmcn  cxtra 

ju^M- ^^^"^     paticns ,  quia  talc  pccca-  vas ,  qui  vidcntur  effc  cjusdem  peccati  An  exh-^ 

/*''»<n.'  "^5^^»cjusdcm  fpeciei,&ide6quia  matcrialitatcs  diffcrcntcs.  [Porro, {imine& 

''^' rfjjjjj^  ^'^*yiu$  eft  pcccatum  agcntis  quam  cxcoitu  hominix&bcfti«  prolcs  oriri^r«//»^r^- 

*P*^Untis,ijlcoqucraaioripocnaPuni-  poifit,  yideretur  gravi/fimum  illud les najfcan* 

Dddd  2  pcc-r»r/ 


KCXCX, 

VtmonU- 
iiras. 


Jnjfritmen- 
tdluxuria. 


Modt  peC' 
fandtcon- 


580  THEO 

pcccatum  1  quod  cjusmodi generatio- 
ni  occafioncm  prseberct;  at  non  idco 
fbtim  di vcrfam  conftitucrct fpccicm, 
cjuicnirn  fepolluic,  non committjtdi- 
Ycrfs  fpcciciculpjm,fi  f  x  cfTufo  &  cor- 
tupto  femine  vermes  aut  alia  nafcan- 
turanimafcula.] 

O  e  T  A  V  A.  luxuriu  Danioniac^t  qua 
luxurU  t.  non  videtur  differre  a  polLutio 
ne  ;  at  qu*i  DAmoniaca  c.ompkciitur  ne- 
vum  peccatum :.  d  idi'd  non  tam  eHdiverfa 
Jfecies  peccati  contra  naiuram  ^qttamdU' 
plexpeccatum.  Eftcaim  luxuria  &  facFi- 
icgium  :  ntinc]u-:uri  cnhn  hoc  fcclus 
conHnittiiur  finc  paclo  contrawtu  & 
amicitia  hominis  D*mon.»5quc  : 
<jU2C'jnq,ued2inonisinvocaiio,advo- 
cario,  confcedcratio,  &  amicitia,  pcc- 
catum  gra vi/Timum  cl\. 

N  o  N  A .  Sunt ,  qui  venerem  expteant 
tnjfrumntii  inammti^quod  ipfttm pojfutit 
viri,  &Juientf(]emna:  qut  ettam  peccan- 
di  modus  non  videtur  Jpecie  dijhngm  a 
poUutione,  eum  tata  eontra  naturalrta- 
tis  ratio  m  hac  negatione  conjiji^at ;  niint- 
ritm,  quodfemen  extra  vas  debttum  cffun- 
datur.  Egoquidcm,filbrcm  opinio- 
nicontrarjaf ,  cjuic  pcccataconrra  natu- 
ram  vult  fpcciedjitingui,  ner.ifem  cur 
nonetiam  dcbcrem  adderc  mantmali- 
tatem  /peciedillin  Jtam  a  rcliquist]u« 
ElTct  cffufio  fcminis  inanimo  inftra- 
mento  procurata. 

De  mente  Do^orit  Angeltci. 

Pcccata  contra  naturam  cffc  c;us- 
ilcra  infimae  fpecici  ,  &  dif?errc  matc- 
riaJitcr  &  mcrc  modaliter  docuit  D. 
Thomas  i.i. quajt.i^^.art.ii.  Rogat 
cnim  ,  An  peccatum  contra  nattiram  fit 
Jpectestttxurta^  Et  poltquam  Aircriive 
refpondit,illud  fubdividit  his  vcrbis: 
Dicttur  vtttum  contra  naturam ,  quodqui- 
dem  potesi  plurtbm  modis  conttngere,  unQ 


L  o  G  I  A 

^uidem  modo.fi  alfsq^  ovini  concnbitut^»^^ 
deledattonis  venerea  poUutio  procuretur,  ' 
quod  pertinet  ad  peccatum  immundtti^f 
quam  quidem  Moiiitit  m  vocant  :alio  wf^ 
do  ,fi Jiat  per  concubttum  ad  rem  non  ej^' 
demjpecieiyquod vocatur Beftialitas.  T^^" 
ttoy  ft  Jiat  per  concubttum  /td  non  debituw 
fexum,putamafcuit  adtnajculuni,  vtij«\ 
mtna  ad  Jceminam  ,  ut  Apojloltts  duit  aO. 
Rom.  I.  quod  dicitur  Souomiticum  vi- 
ti  u  m.  Quarto  Jt  n on  fervetur  naturMi^ 
modtts  concumbendi  aut  quantti  ad' inp^' 
mentum  non  debitum  aut  quantum  ad dlto^ 
mottfiruojos  &  befttales  cocumbetidi  niod^S' 
Eccc  in  modoi  &nc>n  in  fpccies lubtli' 
vrdit  Dodor  Angciicus  contra-nat>^ 
ralepcccaium. 

VidcnturexprcfsetenerchancUn'-^" 

tcntiam  fuilTc  D.Thom*  m"^" 
rhores :  iJiam  a  D.Thoma  fatetnr 
didiciflb  Fi.Iiucius  trait.^o.in  DetaifFji0*^ 
pr<icept.Vl.cap.-j.d'^.num.\ii'  M^^^Y' 
verb,  ittxuria.  mtm.  5.  Tab i  c na  ver-^-^^^p 
num.  6. itbr. 20. tracl.^c.cor.j.  Aftc»"^ 
ttbr.zMt.^6.art.y,8iMu.  MatthiasF'^: 
hfius  tn  Decai.pr^c.  6.  cap.  Z.  Joanncs  a 
Grn  phiis  dectfionum  atirear.parf.id'^'^^' 
cap.  88. num.  i.  N.i vai  .1.^  de pracept'^^'^ 
cap.i6.  Diana  part. }.  tract.^.r^Jf^' 
iicait  [Notandum  cft  hic  ttiam  o^^^ 
ter  cum  Filliucio  &  aliis  probabil'-'  ^ 
cjuod  pcccata  omnia  contra  ''^^"[^{^ 
Irnt  unius  fpccici, infimif ,& n^''*  !^ 
tcrna',  licct  contraria  fententia  m 
gisprobabilis.]  n,ta}>iC^^^ 
i€gre  fert  P.Pctras  Ovicab  tra^^^'^,  ^^^^^0- 
ll.devittis&peccatit  eontr.ypun^^-^'^'^^^  ^if^- 
num,^^.  opmionem,  quaf 
ta  contra  naturam  cffe  ejusdcm  ^^^^r 
fpccici  :  afgre  illam  ,  qu^  docet  ' 
ipfum  fen/iffe  docuifle  & 
D.  Thomam.  &  anipiens  calain"^^ 
valdc  iratum  fic  inquit  [^^''^^  ^j^fa 
dioucs  omnium  pcccatorum  ^^^j^. 


FVNDAMENTALIS. 


5«! 


*iiuram  docuit  Filliuc.  Tm.i.  f  r^cT.jo. 
'•8.^  3.W.IJI.  probabile  cfTc  omnia  pec- 
^ata  cfic  cjusd^minfimx  rpccici,quia 
^'«dcm  fcmpcr  vidctur  malitia ,  ncmpc 
^xcrccndi  adum  vencrcum  modo,cx 
<l«o  non  pofTit  fcqui  gcncratio.  Dein- 
Suia  li  omncs  fpccics  pra?di6tx  cf- 
cntialiter  difFcrrcnt,  alix  plurcs  pof- 
^iit  aflignari ,  vcluti  fi  cxplcatur  vo- 
^iptas  vcncrea inter  mammillas ,  intcr 
^^os  brachiorum  ,  aliisvc  partibus. 
**oc  confirmat  authoriiate  D.  Tho- 
"^*»  1.1.^.154  4rf. II.  ubiponit  vitium 
^^'^ira  naturam  tanquam  determina- 
^^»1^  fpccicm  absquc  ul!a  mcntionc 
P^cifica!  diverfitatis  ,  qncm  ita  in- 
j^^^rprctatur  Armilla  verh  luxuria  «.5. 
Il'^  vcrbis  [Vitium  contra  naturam 
(ii  ^yy^  fpccics  fccimdum  San. 
^  "omamart.  ii.muhisiamcn  modis 
^crcctur]  codcm  ait  Tabicnam  ver- 
'•^«^•^^W.«.6.&Afl.cnfem  ltb.2.nr^6. 
^^'^^-  Scntentia  hxc  ei\  va'dc  fmgula- 
'^*^^^?     *      i"  praxi  intolcrabilis  omni- 

fnZl  ....  - 

dtbct  dc  fpccic  fubaltctna  :  nun- 
H^am  cnim  trahcndi  funt  Doao- 
ad  fingularcs  fcntenti.is  dilcre- 
ll^^^tesacommuniDuCiorum  confcn- 
>  ^uando  juxta  hunc  interprcta- 
.  *^tm  patiuntur,  &  nonn-fi  tcmcrc 
fal"  proptcr  vcrt>a  umvcr- 

lat^  ^^*^^"''  ,  ^  non  nimis  tlarc  pro- 
p  '^*^l^^^^<^J:oram  aurhoritatvm  ,  quis 
On"^-  ^'''^*  I"*ngcrc  au  praxim  fimilium 
j  '^ionum  tuiam  in  confcicniia  ju- 
nJlli^*^""^*  ratio  Filliucn 

bet  '^-^  ^i^omcnti ;  quia  nonquyli- 
Ven  .  '^^5  cxpicndi  voluptatan 
^'am^^^^'^  f^Hidat  Jiverfam  diflbnan- 
<Icnt*^^''  ^"f^tli  valdcdivcr/i  cam  fun- 
^pIq  '^j^'^*^^^^  fuaciciit  cxcmpla  ab 
«aadueia,   Sccundumcl.-r.hat  ho- 


!'piimis  iUi  non  fufFragatur 
|-^.  ;-»q'ui  ficut  Armilh,  &dlii  intcl- 


minum  communis  apprchcnfio ,  quis^«  ma^is 
enim  majorem  dilTonantiam  non  con-  &  minus 
cipit  in  concubitu  bcftiali,  fcu  homi-  mutcnt 
nis  cum  bcftia,quam  in  fimplici  pol  Jpectcm? 
lutione,  ctiamfi  uterquc  adhis  aque 
gcncrationi  opponuntur,  Ex  hoc 
cfiicax  argumcntum  contra  fcntcn- 
tiam  defumo.  Pcccatadiftipguumur 
in  fpccie  propter  divcrfas  d-lfonan- 
tias  :  fed  divcrla  diffonantia  cft  in 
concubitu  rationalis  cum  irratio- 
nali  ,  quam  in  fnnplici  immundi- 
tia  fcu  pollutionc:  crgoniftinda  fpc- 
cics.  Sola  minor  indiget  proba- 
tione  ,  quam  hominnm  apprehenfio 
negarc  non  pcrmittct  ,  omncscnim 
magis  horrcnt  Bcftialitatcm  &  Sodo- 
miam,quam  polluiioncm  propriisvel 
alicnis  tadibus  procuratam.  Sit  cr- 
go  firmum  cum  communiDoflorum 
fencentia  quam  defcndit  ipfc  Fil- 
liucius  ihid.  Immunditiam  Sodomiam 
B.fti^Iitatcm  Tpccic  diftingui  ,  ncc 
dc  ncccflTuate  has  fpccics  diftm^c 
in  confeiTionc  cxplicandi  piudcns 
dubium  potcft  infutgcrc  in  partc  nc- 
gativA.}  Hdc Oviedm :  (ingula  nos  confi- 
dcremus. 

P R I M  6  argnmcntabatur  quia ha:c mcxci V. 
fcntcntia  eft  vaUc  fingularis:  crgo  non  impugna» 
admittcnua.  turOvii* 

Reffiondeo  prime  ,  neganHo  ^nntecc- dm» 
dcns&conlcqucntiam.  Anteccdcns, 
quiamultorum  cft;nccdcbetfingula- 
ris  d2ci,qn2  D.Thomar ,  qusealiorum 
plurium  cxcelkntiiJimorur.)  :  Imo 
Ovicdi  fcntcntia  dodis  viiictur  (in- 
gularis  :  piucos  cnim  aut  fcrc  nullos 
vcreres  aut  Junioics  invcnict  qui  ex- 
prcf  c  doceant  Ffe  improbal/tlem  no- 
Jiram  fcntentiam.  Ergo  fingularita- 
lis  uoram  in  cumdcm  rcgcrimus.  Hfl- 
bctbonumingcnium&moncnduseft, 
ut  dignetur  vidcTe,quamipfcfcnten- 
Dddd  5  tiam 


Kota  id 
bene. 


larcsfen* 
tentU  int- 
prgbMles 
fmt? 

MCXCV. 

Anh£COpi' 
niofttinto- 
lerAbilis? 


582  THEOLOGIA 

tiam  vocct  fingularcm  ,  illa  cnim  cft      Cum  iftam  rationcm  rclego  jurarc^ 
hacc  frolahtle  esl pecattA  contratMturam  audercm  D.Thomam  non  fuifTc  Ic- 
uoHdtftingutfiecie.  Poirofi  harceftfin-   ^um  ab  Ovicdo  :  non  dico  Totuitt 
pu'aris,eioppofiunimirum.  Impreba'  D.Thomam,  fcd  ncquc  hunc  articu- 
bile eU  peccata  contra  naturam non diftin-  ium,  qucm  ailcgamus.  Putat Ovicda* 
QUtfhecie.oriwiVM^dV  Scdquotumo-  \>,T)AQmzvcidLix\({c,pe(catacontrand' 
mnium  bonc  Deus !  iliam  cnim  vix  turamnondtftin^uunturlpeciedcdid^^^'' 
pauci  defcndunt.    ScntcntiacrgoO-   bereintelligidcfpeciclubalterna.  ^^    ^^,  '0^1^' 
vicdi  eft  lingularis,&illa  eft  commu-  D.Thomas  non  tuit  locutus  fic;  "^'^  ^ilt 
nisquamiprcfingularcmappcllat.        nim  fuiffct  locutusficjfortepolfetin-^i  ^ 
Kejpottdeo  fecundo  ,  negando  confe-  telligi,ut Oviedus  vult,  non  tamcn de* «  ^^^/ 
qucntiam :  quia  multae  hodie  fingula-   bcret ,  primo ,  ^uia  gcneralitcr  dict  n^^ 
rcs  fcntcntiff  defcnduntur  ,  ncc  idco   non  dcbcnt  ^otius  ad  unam  fpccKn)»» 
vocantur  improbabilcs.    S*epe  enim   quam  ad  aliam  rcduci,  nifi  cogat  cvi-/^  • 

^  '  dcntior  authoritas  quam  cx  D.  Tn?' 
ma  non  dabit  ^fecundh  ,  quia  ncgati^^ 
univerfalis  nota  eft ,  &  omnia  nega^> 
nifiprobctur  limitatio.  praterca^O" 
ftuio  abcodcmOviedo,  quot  Autl* 


adcxtrinfccam6:authcnticAm  proba- 
bilitatcmfufficitunusDoaor. 

Secundo  trguit  Ovicdus  ,  quia 
h«c  fcntcntia  eft  omnino  intolerabilis 
in  praxi.  Scd  cur  ? fi  eft  probabilis,  cur 
crit  ipfi  intolcrabilis  ?  an  quia  poflct 
aliquis  probabilitate  abuti  ?  ergo  &  fa- 
craBibiiaintolerabiliactiamfunt,illis 
haeretici  abutuntur. 

immutat  in 


cnim  plurimi 
Praterea  hxc  opinio  nihi 


rcs  ad  probabilitatcm  rcquirantur^^^^^^/,^f 
Lege  totum  pun(5lum  I.  controvci*'  . 
fia:  s.Tradatus  V.  in  quo  qu^rit  ^"^^^^^^0^ 
dus,quali$  debeat  cflc  fentcntiaj^^^^^^;;j^r 
dicatur  probabilis ?  &  videbis 


AHCircum- 
ftantiA  ag' 
grATantes 
fintincon- 
fcfioneeX' 
pomndaf 


praxi  civili  *,  crgo  politice  cft  tolerabi-   unico  authore  eflc  contcntum  >  ' 
lis ;  nihil  in  praxi  facramentali ;  quia   cum  aliquibus  iimitayonibus  > 
ftando  illi  fcntentis  ,  qui  docet  cir-   nunquam  fuadcbunt  Armillam  > 
cumftantias  maxime  aggravantcs,de-   bienam,  Afticnfcm  (quibus addo 
berc  in  confcffionc  exponi,  (quarpro-  liucium,  ahosquc)  non fjccrc  °r 

rj  piebabilcm :  at  ipfi docent» " 


MCXCVI. 

Anbene  ci- 
temus  D. 
ihQmawf 


babilisj&aliquorumeft)  eodemmodo         ^.^^a^.xww. .  «.  ,y..^   _ 

debcbitccnfitcri,quiD.Thomam,ac  fuifie  fcntcntiamD.Thomac:|rg  ^ 

illc  qui  Ovicdum  fequatur :  fi  fcqua-  minimHm  hanc  opinioncm  lUi  ^ 

mur  contrariam  ,  fcmpcr  debebit  ex-  D.Thomaclcaam,  propHgnatamj.^. 

plicari  circumftantia  comphcis ,  &  Iic  traditam ,  crit  probabile.        '  ^^jt 

nonmultumpraaiccmutatur.  Sicx-  tcra  D.  Thorn»  cxaminctur  , 

tcr«  omittantur ,  quid  inde,  fi  poeni-  cvidens  ejus  fuifTe  fcntentiam  ,  S 

tensprobabiliopinionefundatur?  vci  eidcm  iftiAuthorcsadfcrbunt.  ^^^^ 

alias  omnes  opinioncs  benign*  pro-  cnim  ita  deprimcndus  ^^j^ter 

babilcs  ,  dicendae  erunt  intolcrabilcs  Do(5lor,utdilFcrcntiamquafC* 

i n  praxi ,  quia  illis  pofitis  modus  confi-  fpccics  &  modos  ignoralfc  dicat 

tcndimutatur.     .      ,      ^    .  ^^"T 

TERTi6arguit,quiamalecitatur  fpcciesdividit;  agcnsitatiniatr.^  |^ 

proiftalcntent!aD.Thomas,quidc-  tis  contra  naturam  ,  ca  div  ^ 
bct  ds  fp^  cic  fubalwrni  cxponi. 


tis  contra  naturam  ,  ca  ^*l^^of, 
inodos :  crgo  fenfii  Angciicus 


FVNDAMENTALIS.  583 

fpecificei&ifta  diftingui  modali-  2i6.&ii2.  cujus  jam  verbadcdinum. 
^cr.  Legaturobfccro  contcxtus  nc  ii-  ^8^.  nam  in  materia  furti  V.G.  non  Anfurtd^ 
icftum  contra  authoris  mcntcm  cla-  omnis  qui  furatur  matcriam  ^zcctlu difttngua- 
''am,&rationcmctiamcIaramobtor-  mortalis laquco fufpcnditurj&tamcnf^rjf^ff/tfi* 
S^eridicatur.  furtum  deccm  aurcorum  &  furtum 

QuAKTOjQuiacontraD.Thomae  miliiumdiftinguinonpofluntfpecic. 
I^ntenciam  clamat  hominum  commu-  ^tljomquidiftmaioncmpcifi' 
njs  apprchenfio  ;  quis  enim  majorem  camneg4nt, 
«iffonantiam  non  rep  ritinconcubi- 

beftiali,quam  .nfimplici  pollutione,      Multos  poffcm  produccrc,  fi  hbcrct  Mcxcriii 
^anisiil  uterque  adtus  sque  gencra-  Bibliothccas  alias  examinare  :  perlu- 
^^oni  opponatur?  ied  rcfpondcbit  ftrabomcam,&quidoCCurratdignum 
^•'I  homas magis &  minus non argue-  notationc  expiicabo. 

^^^ccificam  aliqua.n  diftinaioncm,  HQnric^iKzinftmm^The^lMorJm.i.HenrTqMe:!^ 
^'dco  conccffo  snuc  Jcincpotcrit  lihr.ii.cap.i6.num. 6.  ut  probct  muta-  ^«  mutare 
"^garcconfequentiam.&conrcqutns.   tionem  liius  in  copula  matrimoniali^r;/w/«a- 
Confirmat  hanc  quartam  rationcm  noncflcmortalepcccatum,debetaflu- 
9^icd-i- .t  potius  aliis  vcrbis  rcpo-   mcre  medium  certius  &  clarius  &  ta-  tumftt^ 
'^it , quae  pr or/.:; :t conlidcrare i\c enim   mcn fic argumcntatur.  [Quidam iatis 
[  Pcccacu  aifiiir.guuntur  fpccic   I>utant ,  fi  in  cowfeflione  vir  expiicet, 
^'■opter  divcrfas  ciflbnantias:  fcd  di-   fc  cum  foemina  habuifle  rem  contra 
Verfa  difibnantia  eft  in  concubitu  ra-   naturam,  aut  cxtra  vas  naturalc ,  non 
^*^nalis  cnm  irrationali,  quam  in  Gm-  dcfccndcns  ad  cxplicandum  modum 
P^^ci  polliuionc  ,  ergo  diflinguuniur   &  partem  aut  locum  corporis  ,  quali 
l^^c»f.  MinorcmputatccrtanKmajg-   hscingcncrc  moris  fintuniusfpecier, 
'"^ni  probat :  quia  omncs  magis  hor-    ncc  cauiat  tam  magnum  horrorcm  ft 
'^nt  Bcftialitatem  aut  Sodominm,    vir  &  fceniina  in  uno  Ie<5lo  ,  quamvis 
pollutioricm  propriis  velaiicnis    prxpoftere,  mifccantur,quam  i\  duo 
^'^jbuscxcitatam.]  viri  intcr  fc  vel  dux  foeminx  confpi- 

■^tPgoSodomiambcftialitatcmcfle   ciantiir  iuxuriari,  in  quocunque  cor- 
^^jora  crimina  quam  pollutioncm  porisloco,autquocunquemodo. 
rrNk..  -    .  ^  .  .  Ki\^d\isrerb,lnterrogationes»mm.i.  Angdm. 

ha?c  habet.  CoTif.tcturmulier,quodfueyit 
cognitd  extra  vas  dcbitum ,  n$n  qutcrat  po^ 
ftea  coKfefjarm,in  quo  locOyXel  quomodo,& 
httjmmodi  :ficutfacumtqutdamqui  potius 
funt  contaminatores  ,  quam  confcjfores. 
£rgo  putavi:  Angclus  totam  fpecifi- 


^^^^ari  j  ab Ovicdo  video:  ai  illos eflc 
difl^^^  ^ntcr  fe,aut  fpccie  apollutionc 
^'nflasabcodcm  vellcvitcr  fuaderi 
^j^l^  l^^deo.  Omnes  enim  maguhorretn : 
^  >  Icd  quid  irjjt  5  omncs  cnim  magij 
.*^^^ent  grayiora  ,  ctiam  in  cadcm 


Xii^^To  idcmauthornum.5(T.iit  cam malitiam  pcccaci  contranaturam 

p^'^^^'^  diftindioncs  fpccificas  ^  ad  confiftcre  in  hoc  quod  fcmcn  funda- 

^^'^^''.^'^graYitatcm  recurrit  >  ledin  -  tur  extra  debi>i:m  vas^Scc^terapcrti- 

J^^^J^^fjUt  mc  ratio docet,&:  confir-  nere  au  ma^^crialem  fufionis  modum, 

.    AJphonfu$dcLeoHc/r.2t?/?r.</ffq^f.  ncc  dcbcrc  in  confciTionc  cxprimi: 

^^^^^^*confeJ/ariip^rt.i.^coik2,^>mm>  Hsc  verba  pulchra  appcUat  ,  Diana 


5H 


THEOLOGIA 


Dtdtttt»  p4rt.!.tra^.^.refol.^cp.  crgo  cisdcm  fiib- 
icribit.  ErgoAngeii&:Djana;fcntcn- 
tia  qui  Ovidcdutn  fcqucrctur,conta- 
minator  cfffit  potius  quam  ConfLlIa- 

Tagundez.,.  rius.  Confonai  Angclo  Fagundcz pr^- 
cep.i.itbr.^  cap. z. num. 8. diccns.  StmU' 
licr  aut  vir  confitetur  habuijfe  copulam 
extra  vas  naturale ,  non  eft  exquirendum 
in  qua  parte  corpons ,  quia  fufficit  habert 
cognttwnc/n  hujus  peccati  contra  natu- 
ram,  &  non  oportet  fare  illas  ctrcumftan- 
tias,&c.  Et  hinc  cgo  Commentar.  in  re- 

Caramuel.  gu iam  D.Benedi^i.  n  u  m 8  3 .  [£/?  proba  - 
bile  quod  peccata  ojnnta  contia  naturam 
Jint  unttu  Jpeciet  tnfima,  &  non  fubalterna; 
ita  FiUiuctus  &  Dtana  itcet  contrartam 
( Jententiam ) Jenttat  probabiitorem.  Vtde 
mcam  moralcm  iheologiam  in  addttionibus 
fub  finem  ubt  vtgmti  fcx  Authores  ctto  pro 
hacfententta]  £t  in  fynthclibusniora- 
libus  dc  callitatc  fic  inquam  ;  Peccata 
contra  naturam  ( nempe  Bejfialitasy  Sodo- 
mia,  MoUities )  funt  contra  devotam  cajii- 
tatem,  non  tamen  dijfinguunturjfecie ,  etfi 
rattone  fcandalt  in  confefione  fint  expli- 
eanda.  Ita  D.Thomas  tejie  FtUiuciOiMmtUa 
(^aitis.  Et  quidem  huic  fynih  fub- 
fcripfcrc  Lovanii  P.  Andreas  a  Turri 
S.Th.Doaor  &  Profcflbr  Orcl.Pricdi- 
catorum  ,  P.Pctrus  Damafus  dc  Co- 
ninck  Ord,  S.Augurtini  S.Th.  DoCtor 
&Profeflor  ,  Hcnricus  LoycnsJ.U. 
DQd.&  decrciorum  Profeflbr  Hegius 
&  cx  Soc.Jcfu  omnes  omnino  S.Thco- 
logix  Profcffores;  vidclicct  Adrianus 
Cromiusjoanncsdcjonghcjlgnatius 
Derkcnnis ,  Ludovicus  dt  Scilderc ,  & 
Francifcus  dc  Clcyn  ,  cx  patnbus 
Scotiftis  hibcrnis,P.  Patritius  Brcna- 
nus,  P.Auguftinu$Eganus,P.Reymun- 
dusCaronus&alii. 

Prodiit  hic  commcntarius  Brugis 
fubfincmanni  itf^p.&tamctfi  amul- 
tij  cx^^mmatUJ  n^motftiiuihancprp- 


pofitjortcm  momordcrit.  Anno  i^4^^ 
cditum  fuit  melliflui  Do<3or;s  Scbo- 
lion  mcis  illullrationibc)  dilueiJatuni, 
&in  fine  ca:dcm  Thefcs  paucis  vcrbi$ 
ad  niajorcm  claritatcm  fubjun<3js: 
nam  eodem  par.ngrapho  de  caftita^^ 
didum  jpeccata  contra  naturam  (nefnpf 
Befiialitas,Sodom:a,moUtties)  ftint  contra 
devotam  caftitatem,non  tamen  difiinguun' 
tur jpecie  etfi  raitone fcandait  in  confe/'Onf 
ftnt  fA///f4«</rf,  (daturproximofcanda- 
lum  in  Sodomia&mollitiealienis  ta- 
dibusprocurata;  non  tameninmoll'- 
tic  commifsa  (iiie  altcrius  conta^"; 
ItaD.Thomasteft/busFtUiucio&c»     .  ^^f^. 

Subjungi  ctiam  poterit  Ludovicus 
Carbo  S.ThcoIogise  in  gymnafio  P'*; 
rufinoProfcfrorquicdidicCompcntli^ 
totius  fummar Theologica:  &  22.^*'" 
7?/owf  154  rfrMi.diftinguitpeccataCOi^* 
tra  naturam  non  ut  fpccicm  ab  rpcd^» 
fed  ut  gravius  a  minus  gravi ;  ^^^^f  ynitfr^^ 
c  I  u  d  i  tygravitatem  magis  attendt  exabffp^  ^titS^ 
rei,quam  exomifionedebttiusus,  ^  "'^^j^jj  -^'m^^^^' 
tb,quoniam  ratio  formahsfpccinca 
hac  omirTione  confiftit  ;  gravitas  a"-  ^ 
tcm  aut  potius  gravioritas  in      /  v)0^^ 
PatcrDominicusSoto  ,  Scgobico"  '  ^/^. 
Ordinis  prjedicatorum  in     r^^^ .{^ 
dtft.^uquaft.unicaart.^.fcptctn  iuxiii  - 


fpecics  cnumcrat,  D.Thomam 


citar> 


indnonc Aduiterit^i.quaft.J'        ' sM'^^' 


bro  de  Adultcrinis  conjugiis»^^^''^'^^ 
mnium  pe/imum,quodccntra 
ut fi  vtrmembro{i-n\x[\cris)  f^^^^^  .^^^^^. 
cejjoutatur,    Eccc  totum  malit»^ 
damentum  in  ncgatione  po"''" 
Auguftino,&cxeoaSoto  : 
ficut  inomnib 


usunaeftncgatiog^^^ 
ctiam  critfpccies.  Alcxand^*'^^j^^p^yif'' 


tiy?  Rgmanus  PhilofopHi« 


jheolo- 


FVNDAMENTALIS. 


?*$>&J.U.D.ccliditcommctariabrevia 
^nunivcrramThcologiam  D.Thomx 
^enetiisannoi6o6.&PauloV.  Ponti- 
«ciMaximodicavit.  Ati.z.qu^efl.  154. 
*f^n.  tradat  cum  D.  Thoma  dc  Luxu- 
''^*  ipecic^cumq;  D.Thomas  pcccatum 
^"ntranaturalc  inmodos  dividac,vidc- 
'«^turdcbuifTc  Commcntator  hujusvcl 
V^^joris  diftinaionismcminifrcfi  ma- 
jorcmcognorcerct;  at  quia  nihil  omni- 
J|odicitcenrcnduscft,  non  putaflc  di- 
'"gui  fpccicpcccata  contranaturalia, 
modalis  diftindionis,quf  intra  ca- 
em  fpecie  eft ,  fuiffe  foiicitum:  utpotc 
f  '^^""^^^^riaiis,  &qua?non  pcrtinctad 
^itr}  ^^""'^^acramcntalis  confcfTionis. 
'  ^  JoanncsNidcr  Ordinis  Pr«dicato- 
/^iTiThcologus  in  Tnceptmofm  Ortho- 
^^•^&accurata  decalogi  explicatione.pra- 
^^^!*^'Cap,z,tmnu€^  quid  nomincpec- 
*^'contranaturalis  intclligcndumfit, 
«^lcribit;  &  ait.  sextajpeciesluxuriaeft 
Y^^^ftm  contra  naturam,  per  quod  intcUi- 
^^'*l,°^^inisinordinata  effufiofeminis  extra 
'^J'°ide(;ttumin  ordtne  ad generationem, 
^  ocetdeindequanta  circumfpedionc 
JVi     tJcf^'^^  prudens  Concionator  procc- 
c  ^^^^^"^^'tiacarpit,  &vitJEpuritatcm 
'^C    V/V  ^^""^^^-  l'rAdtcandoM<{\yiU^choc 
f  "'^«^^'c^ .  deUt  quiltbet  cautus  ejfe ,  & 
V?^'''  iit      ^^^^^^^^  de  ipfo  loqui :  taltter  tame, 
p^Tr^^''^""^'^^  /;oc  valeantcognefcere^ui- 

Ur  '^'^  ^^^^^  cxpcdtt  coram  populo  parttcu- 
^  ^^P^^care:ue pura  aures  maculentur^ 
^^^^Ucere difcat,quodtgnorabat,  Ec- 
^j^jT^^^^i^fpccics&modos;  noncrgo 
(Jeyj/I^P^^^^^^iconira  naturam  inNi- 
fiint  "^'^  diftingiiunturfpccic ,  fcd 
^^«^•'^"^^^^^'"giHmturtantummodo. 
Ponil  ^^"^^^onatorcs  inftruxcrat,  fc  rc- 
CRi  ''^^^^^^mcrudiatConfefTariosific 
^P;.^§reditur, 

KI[^f^^tamen  dtfiinaein  Confepionefi 


J8/ 


reusefi,  fidehetaccufire;  &  confcjforpru- 
dens de  Im caute  uht opus  rimari,Ccd pofTic 
quis  ftatim  objiccre:  Pcccatum  hoc  c6- 
tra  naturaic  in  ipccics&  modos  divifum 
affcri,  ncc  tamcn  illas  autiftos  rcccnfc- 
ri; fcrupul um  rcmovct his vcrbis.  Sunt 
autem  hujus  nefandipmi  peccati  multi  mo- 
di,ficundumThoMbipriHs{l^ot3ihcnc  noii 
agit  de  fpcciebus ,  fcd  de  modis  )  Primus 
vocatur  Immundities ,  five  UoUities;  puta 
quando  fine  concubttu  voluntarie  procura- 
turpoUutio,  causa deleQationitvenered : 
fit  per  contacium  proprii  genitalis  ,five  alie» 
nij&perquofcuH^alios  modos  HlicitoSjqui' 
hushujtismodt  poUutioprocuratur  volunta^ 
ricy  &proptercxpertri  dele^ationemvene- 
ream,  Secundm  modus  &pejor fit ,  quand§ 
fion  fervatur  naturalts  modus  concumbendi; 
Et  hoc  quantum  ad  infirumentum ,  vel  quia 
fton  ad  debitum  YasfcUtcety  quod  a  natura 
adgensrandum  deputatum  eft\aut  quantum 
ad  altos  concumbendi  modos  beftiales ,  aut 
monftruofos.lertius  eRpejor ficundo ,  &pro^ 
prievocatur  Sodomittcum  peccatum  ,  quod 
fitper  concuhitumad  non  debitt/fn  fixum: 
putacum  mafiulnsconcumhitcmn  mafiuh, 
aut  fccmina  <umf(XMtna,   De  hoc  peccatt 
Uqttttur  ApoftelusRomA,  Quartus  efi ptfii^- 
mus ,  qutdtcitur  teftialis;^  fit  per  <oncubi^ 
tum  rei  non  cjusdem ft>eciet,uT  cum  quis  con^ 
cumhit  ctim  beftia.  &  concludit  Hoc pec-^^^^^^fli 
catum  fexta,  fpeciei  vtdelicet  vitiumcontra 
naturatneU gravifiimum  tntcr  oinnta  pec- 
aata  carnis  Secttndum  Auguft.  deadultertnis 
conjugiis^    Qu^ibus  vcrbispoffcclario- 
ra  rcpcriri,  non  Credo.  Scd  poftulas ,  Dantur 
qusefint  cotranaturalia^jcccatadiftin-/''^^"'^- 
flafpccic,  fiiftafolo  mododi/fideant.?  f'^'^^'*^^ 
Et  rcfpondeo  facrilegium  addcrc  no-^^^^^'*^ 
vam  circumftaniiam  pcccato,etia  con-  dtJHnffa 
tranaturali  ad  aliam  pcrtincntcm  fpc-j?^^'^JCr 
cicm  ,  Addo  poflcque  Adultcrmm  S^quatUa? 
Inceftum  Sodomiticum    ctiam  ad- 
mitti, 

E«cc  Pro- 


jZ6 


TH  E  O  L  OG I A 


M  cc.        ProJiit  Bambcrgat  apud  Augufti- 
TahlaRo.  numCrinefiumdodifrimaTabula  im- 
mana  &  prefla  ad  Excmplar  R.omanam,  anno 
IBamber^    ooDC  XXII.  Supcriorum  pcnnifl\i> 
^enjis^     cnxTitulus.  Dedefimtione  &  dipyi^ltane 
feccatt  ad  animarum  curatos  pertinens.  & 
in  ipsa  vcrb.  Luxuria.  Sic  \c'^o\U{Xuria 
eft  peccatumgenerale  ,  qimt  hahet  Jptciest 
qua funt-yVittum  contra  nat uram ,  Fornica^ 
ttQ,Stuprumy  AdulteriumylUptus,  incejhuy 
lmpudicttia,Sacrikgiuin.  &  ii j  i  im .  Vttitm 
eontranaturam,  atjuo impGfibilii  eiigtne-^ 
ratio pr  olti,fit  qiiatuar  moda  (  nota  ben  e  5 
nondicitjjr^fu^^r^rcclw^^^//* )  &  enume- 
ranrur,  Mallttiesy  Bsjltalitas,  SodQmtay  & 
concubendt  itiegitimus  wo^«^.Ergo&Pon- 
tifcx  Romanus,  &  Epifcopas  Bamber^ 
Tontijex^  geniis  ciim  talem  Tabulam  Paftoribus 
f.pijC0pits  jyjj gj^f ^ 2 pcrmittu nt  proponi, pura nt 
^5'   pecca  acorktranaturalianon  fpt  cificc, 
genlts'.&c.  Ced,nercmoaalitcr  dilHngui. 

Hujusctiam  remeniiaf  vidctur  cHc 
Marchan'  Jacobus  Marchantius,.c|ui    horta  Pa- 
ttw        Jiorum  Trad.l  vJeclione  XL  fic  inquit  Hoc 
peccatum  continet  cantafninatioms  vartaSy 
quA  commtttuntur  extra  concubitum  na.- 
turalemperfonarumdiverji fexus.  Et  infe- 
ii\iSy  licetverageneraliter  nonuneSo^o- 
Sfidomtd   ^^j^  omnta  vitia  contra  naturamaccipian- 
nomine     ^^^^  Jpectaltter  tamen  Sodomia  ftgntficat 
ititeUtgt--  pg^^^f^fffff^  quoperfondtejmdemfexuscom' 
turqua  '  rntfcentur  y  vel  perjona  diverfi  jextis  extra 
^bet  pec-  yasnaturale,  Ei  in  R.e{olutionibus  Pa- 
catucon    itoralibus  agensde  foia  poKutionc  vi- 
tranatu-  jcturhoc  nomine  omnes  fordcs  con- 
ram^  tranaturalescomprehendere» 
VoButto      Matthias  Felifius  Ordinis  S.Franci- 
^^^'^     fci,Provinci2e  Infcrioris  Gcrmani^  Mi- 
gtner^le*  ^{{{^Xy  in  caiholica  Pra^ceptorum  dcca- 
FeltJiHS*    logiclucidationcpra:cepto^.cap.8.  de 
pcccato contra naturam.  Vittum contra 
naturam,  ait,  licet  unafit  Luxurt£  [pcctes 
feeundum  D.  Tlwmam  ( Nota  bcnc  &  fcrir 
tentiam  tcnct,  &  eam  cflc  Angelici  D.Qr 


doris  aflirmat )  multis  tamen  mui*'^  -  ^^^^^ 
minalibus  acexecrabiitbusadimpletur.  r^^  j^ 
cobusdcGraffijs  aCapua  dectf  AurC*'  G^*!'  ' 
r umpart.i  .lib.uJe MoUitiecapM^^i^^^'^'  - 
fic  ait.  Oi*ia  vttitim  contra  naturatnpo^^v 
wtdtipliaier (hccciiy  mtJtis  modts)  coti' 
tingerefecundum  S.Tho.  zi.cjudji.  if^;'^* 
1 1  Yerjjcjpondco,  J  'no  quidem  niodofi  ^  ^ 
que  concubitu  causa  delectattonif  ^^^^^^^^ ^ 
pollutioproctaetury  quodquidcmpertifJ^^ 
peccatum  lmmunditt£y  qu£  Molliti^^0  ^ 
latur.  Alio  moda fi JiAt  per  concubitum 
rem  nan  ejusdem Jpecieiy..  quodBefiiali^^  ^ 
€aturJte7nynum.z.Rurfum fi fiat ^^^^^r  k 
bituuiyad  non.  dcbitum  fexum,puta  ^^^J^r^ 
admafiidumy  vel  fcemtna  ad  fc£f"'^^^^^^j{^.^  * 
cttnduitLApoftolum  Cap.iutd  r 
catur  peccatumSodomiticunh.  Vltift^^J^ 
feYvettanAttiralis.  modusy  autquantu^^ 
tnftrumentum,  aut  quantumadalio^J^^^  . 
firuofosy  &beftialesconcumbendiniO.^^^'^^ 
dehocdiximus  fupra,  capit .  ^i.num^^*^ 
Docctigitur  prtmo  pcccata  contr^ 
turalia  non  fpecie  lcd  mododift^^^S^ 
fecunda  hanc  cffe  D.  Thomat  fe^^T 
tiam. 

Navarrus  de  6.  praecf  pto  non  ivi^^^  ^^}^"" 
chabcris.capitc  16*  Sexta  ( ^P^^^^  L^ 
cojitra  naturam  ,  quandanon  felf^^^^tl^^ 
catur  contrarattonem  naturalentyUtff  Jt 
ctebtigfitpradi^isjedetiam  cotra  ^^^'^^J^ 
quam  naturaadhabendamcopuIantC^  ' 

lem  ordinavityjuxta  utrum^^  ^^^^^'f^in^ 
conttngttcumpeccat  vir  cum  vtrOiJ^ 
cumfamina,  aut  vir  cum  fxmina  .^^j^ 
naturale,  quodgravifimum  &  ^^'^  ^  ^^,  ^ 
ky  &  indignum  ur  nomtyteturpficcatuff ^^ff 
quamvif^  centtngat  inter  maritunt  ^  ^ 
rem.  Ejttsdem jpectet e^ ettatn  ^^.^^^f-^jfffr, 
cum  antmali  bruto,  quod  beftialif^ 
&  esl  omniumy  qu^  funt  contra  na^^ 
nuximumiuxtaS.Thoviam.hcQC^  j^, 
rusmulr.d.cct,  qu^dcbent  ^''^'^^^^^^^^^ 
tdumi^   ^T/waenimrationein  . 


"•i. 


F V  NDAM 

^cmcoftitutivam  pcccati  contra-natii- 
TaHsaflcric  cfTe  apponi  Ordini,  <iueni 
'^atiira  adhabedam  copulamcarnaknV 
'^'•«linavit;  c]ui  cum  iiinisfit,  oppofitio 
'^tiam  una  efl"c<lebct;  ubi  cnim  una  fola 
^•iturratio  fpccificativa,  ima  fola  dari 
potcftfpccies,  Secundo  contranaturalc 
Fccatum  Viri  cum  Viro,  fceTninse  cum 
J^Demina,  autctiam  viricum  foem  na  in 
J!^c  unica  fpccic  conftituit.  lertto\\z\\c 
J^^^tentiam  utrique  Thon«B  adtribuit, 
^cc  co  nt  r  a  m  iiit  an  t  q  u  e  Uibfcq  u  u  n  tu  r, 
^^^ertendum.  jtcm  quod  mn  dixt  prailictM 
^^J^pcciesluxurU  effe  Jpecies  Jpecialifimas , 


ENTAOS. 


5^T 


fcrant bclhiar,  unius  cft  tamcn rationis 
turpiiudo  ,  nimirum  copulam  habcrc 
cumre  altcriusfpecici.  Hk  cgo.  Si  di- 
ftindiobcftia:  Sdbcftiae  hoc  peccatum 
ncfarium  n5  diftinguit,  nec  diftinguct 
diftindiohominis&bcftiar,  viri&foe- 
ininae,manuum  aut  aijufcumq;  partis 
contadus.  Ratio  eft, quia  vel  tota  ra- 
tioformalis  conftitutivahujus  peccati 
confiftit  in  ncgationcvafisdcbiii,  vcl 
inmatcria  ctia"mpofitiva,cuiincft  talis 
ncgatio :  fiprimum,  omniacontrana- 
turalia  crimina  funt  unius  fpx.*ciei :  fi  fe- 
cundum,  bcftialitatis peccatum  muhi- 


^^JP^fiusgenerafuLlterHa  yqua  fubfealias    plicandum  eft  juxta  brutorum  diffcren- 

^^^^^Hontinent-.namfubfiecielncepuscon-   tias  ;  maximeinillorum  fcntcntia,  qui 

^^^ientur  inceftus  cognatorum  diverfonon 

^"^iUuni ,  qug.  funt  dtrerfe Jpeciefjpecialifi- 

^^:&ita  non  fuffictt  conjitm  habuiffe  rem 
^ktn--      '        -  . 


y^co^nata,  fihabuftcuin  cogmtafnmy 
hV^  ^'^'^^^ivelterttjgradus  rfed  opi»*^fxfrU 
He^  ^^^^um  quta  circumftantta  tUa  Itcet 
^%^^^^^J^^tetjpeciem^inmalem,fivegcnmln' 
V  ^^^'*^»iutats,:men Jpeciem  jpeciabpmam: 
Y^^^fnfficitadhocutftt  necejfanv  confiten- 

tradita.  Non  inquam,  c 
.     militant,nam  <icut  cxcmpl 


contta 
lum  ab 


.  *»initant,nam  iicut  cxcrmpiuni  au 
^'^^cftudefiimpfit,  fumpfi(fet  clariusa 
^^^catiscontranatiiralibus,  fi  illa  crc- 
^^^'■ctdiftmrTQi  fpccic.  Accedit  quod 
^'^pfcfs^  aicat  fe  fcqui  D.Thomam,ad- 


r'^isetUcat!elequiJL>- 1  nomam,au- 
ficubi  obfcureioquitur,dcbct  ad 
F*cedcntia&  doarinam  D,  Thomae 
^piicnri,   A<ccdit,quod  ipfc  cxprefic 
^^^^  clfc omnia  cjusdcm  fpccici,ctiam 
p^^^^peccaturcmnbruto.  Azorius  I«- 
d^l^T'  ^^oral.Tom.^.Jfart.^Jib-^yC^ip.^^' 
^^^lttalitate.  Qu3Ent  Pr/wi',  An  hoc 
H      ^j^^^^^""»fitiiniusfpcdci,  anverodi- 
k  ''^''^'  J^S^^^urfpecieprodivcrfitatcbciUia- 
C  "«1  (^i^^^^^^^S^il^usfit?  Kejpandet^d-fere^ 
''^-^'^«^^'•^^mf  citatoprofe  Cajetano 
'^tr^  ^^}''ip^'art.i.  adDubtum  3.  folum  clTc 
lus  fpcciei  j  quoniam  licct  fpccic  dif- 


ca  diftinguunt  fpccicnon  enimrcperi- 

turdifpnritatisratio, 

<^gErit  fccundo  idem  Azdrius:  An 

coituscimiDa^moncruccubo ,  vcl  in- 

cubb,  fitpeccatu  cjusdcmfpecici  cum 

beftiahtatc    &  Rcfpondet ,  cx  eodcm 

Cajctano  ubi  fupra  tffeejusdemjpeciei  fe^ 

cundum  efje  naturale ,  ««4  ta^nen  eSl  ratio^ 

nis  turpttjido,  ntmtrufn  Cottuscum  re  alte^ 

Tttis Jpeciei.  fcd  hoc  milii  vidctur  mirabi- 

lius,pluscnrm  bomoa  daemoncdiftert 

quamabaliabieftia.  crgotcnendum  eft 

matcrialcs  circumftantias  non  confi- 

dcrari,fcd  totam  malitiam  in  fola  nega- 

tionc  debiti  inftrumcnti  confiftere, 

Quxrittcrtio.  Anin  confcfrionefii 

cxprimenda  circumftantia  belluar,  vcl 

rci  cum  qua  cft  h  abita  copula?  Rejpondtt 

fitisejfe  fiin  confepone  dtcatur  quodfuertt 

coitus  cum  re  alteriut Jpeciei. 

Joanncs  GcrfonOpufeulo  de  cogmtiH'    C  C ir. 

ne  peccatorum  venialium  &  mortalium.^erfon. 

Confideratione  17.  Clarifiimcfuammcn-  . 

•  •  ^n  omtttd 

tcmcxponit,  &nonjamomnia  fccca-  ^^^^^^ 

ta  contranaturaHa,  fcd  univTrfahterlo-^^^^^^^^^^ 

quendo,  omniapcccatacarnis  ad  can- 

dcm  infimam  fpccicm  moralcm  rcdu  ^^^^^ 

la.nhdefeen contramandatttmJ^.^./^  ' 

Eccc  s, 


^tlHxma/ 


;88 


THE  O  L  O  GIA 


SUthfer- 


Confenfm 
femtple^ 


parva  tn 
genere  lu- 
xurU. 

An  dentur 
deleclatio 
nes  morO' 
fitn  ira- 
fitbUt?Zt 
an  ftnt 
peccami' 
nofi  mor- 
taliter} 


J^Periai 
titupar^ 


X^ei.  Eccevir(Io(flusinoppofitionc  0- 
peris  &  lcgis  rationem  pccvTati  coftituit. 
EtcjuiarpcciesLuxurixnoncognokir, 
ad  modales  differentias  defccndit,6cait, 
f/f  muttismodis,  &fingulosrecenfetac- 
curatc.  Aliquandoe^iLuxurtay  incjuit/« 
primo  motucogttationisy  &/k  esfpecc^itum 
vemale  qutaconfinfusnon  eflperfe^tus.Et- 
cc  admiitit  pcccata  vcniali^  etiam  in 
maceria  Luxuria?,  propter  confenfum 
incomplctum,  Sa  cukd opotejihah^ 
ri  confenfusaddelenationem,qua  efi  in  opc^ 
reLuxuru,  quod  effetpeceatum  mortale,  & 
ihi  eHpeccatum  mortale:  Noto illud,^«(?/i 
effitpeccatum  mortale,  &  infero  non  o- 
mneopus  Luxuri^  ad  Gerronis  men- 
tem  cfle  moriiftrum  ;  dcmtur  eif^ain 
hoc  genere  vcnialia  proptcr  parvitatc 
matcri^.  Et  ftmiriterAectdit  tn  alijs  pec^ 
(atisy  utt  aliquis-poffet  tantum  dele^art  tn 
cogitando ,  quomodo  fuus  tntmtctts  haberet 
magnum  dobrem  aut  iHferttmtum  ,  qttod 
peccaretmortalitery  pofuoquodh$c  malefi^ 
(ittm  non  vellet facere fua tntmieo,  Et  boc 
cftomnino  vcru;  liilladekaatiocx  o- 
dioaut  invid  a  proccderet.  Sed  funda- 
mcmumhujus  vcritatis  tft  difficilc,  & 
alibi  penitus  cxplicandum.  Similtter 
perfonapotejlcogttare  de  deletiati^ne,  quam 
babent.tUi  qutpeccantper luxttriam,  &in 
boc  haberebeneplicitumper  deliberati*nem 
perfeaamyquodpeccabit  inortaliter  ^psfito 
quhd noltt  tak  opus facere.  Ahudeffet fi  qun 
acciperet  deleclationemin  his,  qtudefe  nan 
funtntfi  veniMepeccatum,  Ecce  itcrum 
.admittitpeccata  venialia  Luxuri»,  ra- 
tionc  matcria^.  quia  confcnfiw  in  pcc- 
catum  vcnialc ,  non  tft  nifi  venialc  pce- 
catum.  Tf.  rti o  poteft  haberi  tonfen^ 
fusad  opus  naturale  extra  matrimonium,& 
ibi  efifemperpeccatutH  mortale,  Qu  arto 
altquando  nonJoIUm  tenetur  maU  voLuntas 
mcorde,  tmh  ctiam  nuti  itur  ipfa  aforistn 
YtdendOi&Ioquend9  veltangedofi  vddum 


perfonamy  &  tbi  fimper  eB  mortalepecf^^ 
tunty  ftcuti  voluntas  ex  qua  feqtvtur  opm 
peccatummortale,  Eccevidetisqt^odpecca' 
tatnortalta  fitint fipe  quando  teneturtnH' 
lavoluntas & jpecialiter choreii,  & i^'^^^^ 
jucundttatibus  ficuli,  Ai.iteR  difCij 
dum  foretyfi  nonhabeaturmalayiluntdsAff 
intiis.namyvidere  pttlchritudinsm  wuUef^ 
fieripotefifinepeccatOy  velquUnon  eritnijt 
peccatttm  Cunofttatis.  debet  ettam  (^^^^^ 
perfona,(famtnadfco)  quodnon  detcM*^^* 
peccandtalteriperyifum  aut  tranfitufau^*^' 
aut fermonem  aut  ta^tum ,  qtua ibi  efifp^^' 
catujHy  pofito  quodnon  vetlet  pcccarecarn^i' 
Iiter,  quia  etiam  debent  cavert  pericuU> 
eveniuntper  maiosmotusy  qui  inde  txtff^ 

p.  Anconinus  Archicpiicopusr^'"  ^^;^ 
rcntinus in fua  tljeologia de  S.prAcept.C^'  S'^^ 
pituii^,  fic  iiKjuit.  St  mafculus  speratuse^  m 
turpitudinem  cum  mafculo,  velfa^rfii^^  ^^j^^ 
fcemtna ,  velvtrcumf<xmtnaextravas(^elf(- 

tunty  quoddtcttuY  Sodomiticum  &e^f^^ 
vtfiimum  omnium.  St  cum  brutis  ^^^^ff^ 
nefasyquod  dicitur  befttalitas.  Si  dtebtafil^^'^ 
visaiiquodborumoperatus  fi/  ,  qu^^  ^^'^^ ^ 
grave,  Etficundum  aliquos 
cumfiantiastuter  fe  eli  canfitert  j  quta 
tantfpectempeccati.  Quodfitn  ^-^^^^^fi^^L^ 
in  locofacre altquod  horum  comtnifify  ^*^^^ 
hoc  quodfecit,  operatus  eii facrtlegtum,  ^ 
bocgravtus  peccattm,  Obfcrvo  ii^^'  '^^ 
notabo  aliqua.  Prim  o  tan;i  ccrt^ 
fuiflc  D.Antoninocontra-natura" 

'  '  :ificas^^ 


  -n^^f^i'^ 

criminumdiffcrcntias  eflc  ^^^^^y^^^ 


debereinconfcfrionc  Sacramcnti  ^^.^ 

pofti,  (^uam  circumftantiam 

&  loci  mutare  fpccicm.  cjuarum  p  ^^.^| 

remnegamus,  &  pofteriorenino^^^j 

cu  magnis  Hmitationibws  ^'^^'^^^^1  ^s, 

S£cuND6,noto  illiid  ^^jjni 
&inferacomrariamfcntcntiam,q 

halctD.Anton:nus,fuifrcfiiote«^J^j. 


FVNDAMENTALIS. 


^riberct,qiiod  ab  onvnibus ,  aut  a  plu- 
'  ibus  affirmarctur.  Tertidy  omnia  illa  ad 
«KntGm  hu  jus  Dodtoris  fola  graviori- 
^i^te  diftingui.  Hoc  fonant  illa  verba, 
omnium  ;  magis gravet^c» 
""^"^      HnfTia  in  Kegulit ad cogno- 
'  J^^ndum  dijferentiamtnter  peccatummor- 
hile      vmale  juxta  cditioncm  anni 
H85.  apud  AlbcrtuniKumcMogun- 
^inum  $, Luxuria  fub  mcdium.  Nimiw, 
^^^'^'^ttabujtts  propria  uxoris  poteft  effe  mor^ 
^alepenes  primamregulamjum  finiitnta^ 
^Htlpfg  y^^^pfate  conftttmtur  Itcet  minus  quaJHy 
^'^^^or       t^i"^'"s°'^"i"^  ri^or,  ^fedfuper 
ftpf^^^^^^^^i^  deterius  &  mortal/fttmum  eft  per 
'«i»; /  -  ^^^^iatn  regulam  contra  legem  naturA.pe:- 
^^^nd  r'^^''^ '^ontra naturam , vel cum fexu tnde- 
l^t  niof^^  ^J^^'  velcum  alta Jpecie.  Ncc  tamcn  di- 
l(}       |:'^guit  fub  hac  pcccati  contranatura- 
^Ccjy  ^^^Pccicinfcriorcsrpccies. 
^^^m  *      ^•^^'^us  Layman lthr.i,fi»-^Myem' 
Pffantia  &  oppofttis  vitiis.nttm.  9  n  u  m  e- 
^^tcx  D.Thoma  21  qu^ft,^<^^.art.i.&cex 
^•'^a;///4  j.^.^.  i.fcx  rpccics  Lu\uri.<;:ni- 
*^'»um;fimpliccm  fornicationcm,  Ad- 
^ltcriiim ,  Inccrtum,  ftupru,  pcccatum 
^ontranaturamj&illisadditfcptimam, 
^uae  cfl  Fornicatioficrilcga:  ergo  pcc- 
,   ^^ta  contra natura  non  diftinguit  fpe- 
J^^^.dcberetcnimhoc  ipfum  adnotarc, 
onfirmatur  haec  ipfa  confcqiientia. 
<iiam  rentcniia  Laym.prob..tai!. 
^JJ^'itaicD.Thoma-.;.tO.Thomns  bi 
^ '«pe alibi  docet dari non  fpccics ,fed 
*^odos  pcccandi  cotura  naturam:  crgo 
f^-^^tcniiam  Layman  tciuiit. 
^W<^j  (]  ^^i'^Jnius  VirAngcIusdcC  iavra- 
'o,  Virvcre  magnus,QidinisMino- 
Utn  Vicarius Gcnendi^  in  fnmma  An- 
luh -^-  <^i^rib.  confcientiac  $\  luxuria 
^  ^iucium.  eH peccatum  mortale.cum 
^JIfintttinoperatienem.VndefteltpollutiOy 
m  'T^^^'^^^^^^^^*^'^'^^^^^f  'tf>ne  \ficdtcittir 
^^ittes  veitmmunditia.fivirocoitwjitad 


remalteriutjpecieiyfic  dicituY  beftialit^u,  Si 
a.adremejufdemjpecieiyfed  indebiti  fexus  i 
ficdtciturSodomia.Si  qttarto  fitad  retn  ejits- 
dem Jpeciei  &  debiti fexus  \ fednon  fervatur 
Daturalismoduscoeundi:  vel  quanttm  ad 
inftrumentum  ncn  debitum  ,  vel quantum 
admonflruofos  concubedt  modos.Sic  hi qua-  },ioJi  ^ 
ttior  modidtcunturpeccatumcontra  natti-  (afjdi, 
ram.Stfum  alio  ejufdemjpecteiy&indtbito 
vafe, &  debito  modo fit pollutto ;  Atit  eft  cttm 
folutai& ftc  eftfornicatioj aut  cum  conju-' 
gata  &pcefl  adulrertum,& hujttfenodi.  Et 
ftc femper peccatum  niortale,  fi  eft  Vilunta^ 
ria  prater  matnmonttan, 

Eccc  peccata  contra  naturam  n6n 
infpccicsjfedin  modosdiftinguit.  fcd 
& paulo  fuperius  dixcrat ,  fednota  qufid 
Luxuria  habeat  inttium  in  corde  cogitando 
eaufa  delectationis:  &  iftudeft  peccatu  mor- 
talefecundum  dt/iirJitonem  pofttam  fupe- 
rtus  cogitatio  morofa.  mu/to  magisft  ultra 
cogitattencm  peccati  mortalts  addatur  fen^ 
fus;puta  qttod  vult  dde^ari  in  vtdendojo- 
quendoytangendo ,  &  hujusmodificet  nolit 
conftmareopus.  Iteni  eftpeccatum  mortale 
deltberatui  confenftis  tn  opusft  facultas  ad^ 
eJfet.Mjttth,V.Qm  viderit  muUeremfeilkct 
defiderande  corde  deliberat}  admechandu, 
ja?n  mechattisefljfciltcet  proprer  pcccattwi 
mcrtale:  &  tUius  (peciet cujus eji matetiat 
qtt.tm  appettt;  putafifolutam/ornicatioyfi 
t  on  jugata  m ,  adultertum  ;cr  hu  jufin  odi  :qu£ 
circtwiftantia  eft  c%n(itenda  ,  cum  mutet 
jpecictnffecundum  aliquos  fedegonon  credo 
[notabcnc  &vcrba&r.tioncmadjun- 
dim-\"\quta  folum  eft  contra  ttnam  prohibi- 
tionemfe.  non concupifcesproximttui uxo- 
rcm  vel contra  aliud :  non  rem  licet fit  bonti 
confitertDno.  Vidcs  Angclifundamen- 
tum  ethicum,  ut  probctcum,c]ui  t'ch'- 
bcrate  voluit  uti  ibhita  hodic^  heri 
conjugata  comififlc  duo  peccata  cjut- 
dcm  Ipecici  ncc  tcnci  ihancexponcre 
in  confcirione  circumftamia^airumit, 
Seee    3  0mni4 


THEOLO  GIA 


Vttde fii-  Omma  peccata ,  qua  funt  contra  eandem 
menda pt  prohibitionem  ,  e^e  ejufdem  infma  Jpectei. 
Jpecffica  rubfumo.  Atqui  omniapcccatacontra 
peccatGrti  nataram,runtcontracandem prohibi- 
dtlhsutio!'  tioncm,crgo  lcgaliter  loquendo  funt 
modi  diverlipeccanclifub  eade  rpecic. 

Dicesbinc  fccjui  AdultcriumiSicri- 
leginm,  (Implicem  fornicationcm,  & 
pcccata  conira  naturam  elTecjusdcm 
l'pccic!,quiaomniamilitantcontraea- 
dcmLcgcm.Etrefpondco  non  fcqui;in 
aduUcriocnlmpraEterfornicationcm, 
c|ux  eft  contra  probibitioncm  fextam, 
resalicnifumiturcontrafcptimam,  & 
infcrturconjugidedccus  contraquin- 
tam.&incopuhSacrilcgaviolanturfc- 
cunda&fcxta  ,  illavoti,barcfoTnica- 
tionis  rationc. 
M  c  c  V.      Rc  V  crcn  d  i  (T.  Dn .  Taurinu  s  D  3  n  d  u- 
rauriniL^'  \o  Arcbitpif  Crctcnlis,mCompcndio 
procatbolicsefideiinftmdione.^.  Lu- 
xuria  fub  fincm,  Item  commtttendopecca' 
tum  cartus cum  corporis poUutione.  Et  hos 
committttur  tot  mvdis^quot  modis  iniquitas 
larnis potefl fitisfacere  fua  viitwtatt  Ltbi- 
dinofa.    Quortim  modortan  tanto  efl  untiis 
gravior altero ,  quanto  unus  magis  dijpltcet 
Deo  quam  alterModi  crgo  ifti  fola  diffe- 
runt  gravioritate. 
Cbdintis,      Barthol.dc  Cbainus  dc  Mcdiolano 


Ordinis  minorumin  fuo  intcrrogato- 
rio  five  confclTionaliprajc.ij.  dc  pi  obi- 
bitionc  mecbia?.  Sexium praceptum  efty 
a i t ; non  mechaVcris:  Hoc  pracepto ,  ut  dt- 
cunt  Dotlores  noflri,prohibcturomnisccn- 
cubittis  ,  quieflprAterlegemmatrimonij, 
&quod  hoc  femper  e(i  mortale  tn  omnibus 
Jpeciebus fuis  i6.qu<sft.  r .  Ideo tAnqtiam  ne- 
ccjfario  confitendis,deiet  confejfor  de  tpfts 
emnthustnterrogare'.  non  tamen  omnesde 
ommbtiSi  ne  quisdifcatpeccattiquodnejcit, 
feda  longeyproutconvenit cuiithet  confiten- 
tiyprudenterfemper&honefte.  Etctm  ul- 
timam  peccati  Jpecim  hahcrit ,  ulterius 


non  procedat  adalioipayttcutares  ctrcuw^ 
ftantias  non  nectfarias  propter  periculunt 
ivitandum  ,  quod  Eccleftafj  ^.dicitur  Quf 
tetigeritpicem  inquinabiturab  ed. 

Idem  codcm  loco  fub fincm.  Econ* 
vcrfoyfi  peccavit  contra  jtaturamvolunt^' 
riepoUuttenem  procurando  per  femetipfuWt 
vocaturpeccatum  tmmundttia  velmoUitiet, 
ftve  hocprocuravtt proprifs  mantbm  velalifi 
modis.de  modisenim  non  eftcuranduni.  fi 
mafculus  cum  mafculo  turpitudtnetn  ope^ 
ratus  eft,  vel  foemina  cum  feemtna ,  vel  vi^ 
cum  muliereextra  vasdebttum ,  dtciturfo' 
domia,veIfodomiticum  vitium,de  quo  Apoft- 
Rom.  T .  St  cum  brutis  eperatus  eft  neph^  & 
diciturbeftialitas.  ^^^u 

Prodijt  Mon^cbijboc  AfWioMVC^^ 
XLVI.  Liber  Tbcologi-e  Moralis  r€'¥ 
fcratus  viginti  quatuor  focictatis  Jc^ 
Dodoribus  (nimirum,  Suario  ,  ^^*' 
qucz,  Molnia,  Toleto,  Valentia,  San- 
cbez,  Azorio,  Salas,  Lay  mannn,  Lni^^'' 
ne,utroqucConincb,  RebclJio,Kcgi- 
naldo,Lcmo,Caftro.PaI)Us,Sa3Pctra 
Hurtado,  Fjigundcz,  Gordono,Gra- 
nado,Turri.mo,B  Jdello,  Filliucio)cl'- 
geftus  a  P.  AntonioEfcobar,&  quadra- 
gies  imprcifus;  &  quidcm  tanto  Au- 
tborum  ftrcpitu  ,  vidctur  nibil  po"C 
tradi,quodtantis  bominibus  dign^'"^ 
non fir.&:TamcnTra<St.i.cxam.8. csp-  ^^^yttt 
i.num.77.  SciOyXn^vLXtprobahtleefiyOin' 
nes  ( pcccjndicomranaturaminod^JS 
&  diffcrentias)  e^//«r«5j(^^f:/>/bodiC  VI- 
deturintcrDoaores.quivivuntconi- 
muni/lima.lllam  effe  probabilcm;en<^[ 
Diana,8:  cjus  compcndifta,qifi  ^''^ 
habiUeftomnta  peccata  contra  naturatn  ej- 
fe  ejufdem  Jpeciet  infim£&nonfuhaltern 
EiUiuctus.ctft  contrarta fit  prohahtltor  Dt^" 
na  part.    traa.^.refol.  lou  & p^^^o' 
traCl .iA.refoU6,HucufqJUe.        .  ^.cO'^^' 

His  pofitis  contr  Jllos,  fi  qu- ft"^' 
qui  banc  opinioncm  ^^P^^^^^|j|jnt, 


^'^fiofir  '!;^^""^>  arguam.^Vosipfi  &  univer- 
hnitil  ^""'"^^  Doaores  afleritis ,  iliam  enTc 
opmioncin  probabilem  ,  qux  a  qua- 
luor  vdfcxdoftoribus  talis  eilc  ccnfc- 
Utr;  atqui  Iijec  non  jam  a  fc\ fcd  a  vigi  n- 
^ifcx  autpluribusadmittitur ;  ergo  fe- 
«^uitur  ncmincm  pofTc  dari,.  quiiliiu& 
Mod^j     P^"obabilitatcm  neget^] 

rcnteinia  feme!  admiGa  fequi- 
'tur  necclfario  poenitcmem  fatisfacere> 
'iitain  confclTtone  fuapcccata  expa- 
J^2t,ut  confcffario  fpccies  &  numerus 
^«fi^f^^P^ccatorum  innatcfcat,  eifi  nuUa  cir^ 
Ajif^    cumftantiajtametfi  notabilitcr  aggra- 
%4^w^  ^^^is>moda fpcciem ncn  mutet ,  cxpri- 
^^^'^lftat  ^^^^^^;  Hoccnimcommumorfenten- 
^^^  ^ffirmat,  nam  illa,  qu.je  jubctcir- 
**%»o^  ^"^ftantias  a^rav^jntcs-inconfcfEo- 
"  *^^exp]icari>nimis  cft  dura&difficilis, 
dicam  vidcri  impolfibilcm,& Syno- 
«ioTriJcntinascontrariamw 
^  H2ccii(5lafimepra:liquibusMoIIi- 
tieidcfcnforibus^qui  mih'  ipfifunt  aufl 
^^crc,cfle  conaturalcm.  Veteres  hanc 
^pecicrum  diftindiQnem  in  hujufce- 


FVNDAMENTALIS. 


S9^ 


peccatisnannoveruntjjuniorcs 


Jgnorant ,  &  SodofHta.  nomine  omncs 
lorJes  contranaturalcs  intelligunr.Sa- 
mifera  eft  humanas  conditionis  fra- 
^^^itas ,  non  indiget  Mollitics  advoca- 
^^Jtencndum  cft  illam  eflc  peccafum 
S^^vifTimum,  ejufdcm  cum  beftialitatc 
iborrendo  Crimine)  fpcciei,  tamcifi 
^^^catainraiaus  grave  circumfbntia- 


rum  ratione.Sic  anno  prsEterito  fentie- 
bjm,viginti  fcx  aut  plurium  autho,  ita- 
teilluftriu  virorum  mmududus;  con- 
tra  quos  fi  quis  Molli  tiem  volucrit  pro- 
pugnarc,  cjusque  malidam  iTcfandain 
diminuerc,pcr  meftat,taccboJam  ni- 
hil'  fcntio;  nihil dico :  de  fordibus  dif. 
putarcnonv6lo.fi  demonftravi  intcn- 
tum,Dco  ago  gratias ;  fin  minus ,  quid 
fcntire  debeam  fcio,qiiid  aliqui  doce- 
riveiint.ncfcio.  Controvcrnaminte- 
graminmediumpono,iiiamtotamLc- 
d:ori  pio-fudicandiim  rcIinquo.Relin- 
quo,  inquam,quia  de  fordibus  loqui 
muitanon  placct.  Interim,qui  viginti 
fex  aut  plures  pro  mca  fcntcntia  au- 
thores  dedi,  non  ero  nimius  poftula- 
tor,fltres  aut  quatuor  pro  contraria 
poft  ul  e  m  n  om  i  n  ari.  nam  h  uic  a  fll-rtio  - 
ni,  rrobdbile  (Ji omniapeccatA  contra  na- 
turam  ejjeeiusdem Jpectei, affon^rc  potcft 
hasc ,  Omnupeccata  contra  naturam  non 
funrejufdemjpectu;  unus  enim  &  idem 
Dodorpotcftutramq;defendcre.  So- 
liim  oppanitur  haec  ,  Noa  probabde 
peccata.  contra  tiaturatn  ejje  ejufdemjpe- 
rif/:fed  &haecrationibus&authoribus 
caret.  Multos&mulras  cxamiiiavi,ft~ 
tcor:  Vix  autcm  unnm  fortem,vix  m- 
nuii|gj^cl  debilem  pro  illa  legiflc  aflir- 
mo.  TuhaEComniarcIcgc&fin- 
gulorumverba  Sifcntea- 
tias  confl- 
dera. 


MCCVIII 


Multine- 
gantma- 
taia  par 
ram,&ta 
tncn  hac 
otnniacon 
cedunt, 
quos  non 
facile  tn- 
telltgere 
valeo. 

MCCIX. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 

FUND AMENTUM 
LVIII. 

De  Qi^CaUria  parva. 

Aturquantitasparva  in  materiaLuxuriaEpra^fcindenclt^ 
a  pcriculo :  quodnobis  &:  docliffimispluriniis  viris  ma"^' 
feftum  videtur.  ^ 
An  & iftud  dcficere poteri t ?  Quid dicam  ?  Puto  varias  r^ri-^r 
&:totococlodifFercntes  enehominum  complexiones  ^'^"'^/r/^' 
confticutioncs,Hirpanis,GaJlis,Italis,caIidioresruntBrafiliJ^r^*g^:f^^^^ 
diores  Gcrmani,Dani,Scythse.    Excadcm  regione  velgente  alij 
funt  continentes,  alii  exhaufti ;  laborant  illiubertatereminaliun^^^^,;^^. 
humorum,qui  vcl  minimo  taclu alcerantur ;  kngucfcunt ifti , ^ ^^' 
ta  etiam  opera  alccrari  non  poftbnt.   Et  cur  ad  regiones  6c  gentcs; 
curad  diverfosrecurro  liomines,ut  judicium  cSrmem.^unus  ^  ^ 
idem  diverfo  temporc,  diverfo  Joco,(i  diverfis  nutriatur  cibis,autw  ' 
diverfis pracoccupetur ideis,fibi folct cftc diftlmilis.  Quam ob  ^^^'^Litt^^ 
inobfcuriflimahacmatcrianihil  univerfim  aftcrcndum,aut  cv^^l^^tr^' 
ncgandumexiftimo  ;  fcddeberein  teftem  advocariexperi^ntian''^;;^, 
&perfonalcscircumftantiasfpcciahterconfiderari. 


REducunt  ad  dubium  alic 
ccrtam  &  claram;  qui,quTntum 
capio  verbis  foJum  difcrcpant  a  vcra 
femcntia. Aliud  eft  inc]uircrc,  An infor^ 
fmattone  detur  materta  parva    aliud  & 
Inforni-  omninodiverfum,  AntnrevencreafS^- 
cationenonz  in  fornicationc  materia  parva  dari 
daturma-  ncquit:  quoniam  quaecumi^;  fornica- 
terialevis.  tio,Iicetparvafit,gravis  eft;  nec  dc  hoc 
quisquam  mortalium  dubitar.  Sic  fi- 
militer dicerc poffemus, non  dari  par- 
vitatcm  materiae  in  homicidio,  quo- 
ni  m  qualccumquchomicidium  mor- 
tifcrum  peccatumcft.Nonaliterin  gc- 
ncrc  bJa/phemi»  nihil  lcvc  rcpcrire 


quis  poierit>Etut  univcrfaliuslo^*^*^' 
idcm  cft,  ac  fi  dicercmus,  non  darii"i*' 
teriam  icvem  in  gencre  pcccaii  n^^'^'' 
talis:quiiquidcn!mculpamortaIi5C  ' 

gravis  ctiam  matcria  eft. 

Quaeftio  igitureft,  Vtruminreven^^'^ 
rea  detur  matertaparva?  hoc 
genert  luxuria  fit  dabilis  aitqft^ 
dcleOatio,  qua  ita fit  levU.utexfi  tton  m 
ratpeccatumgrave?  ^  ^n^C^J 

Confulto  exfidlxi:  quialic^^L';^" 
tingerctnullam  dari  ^cJcaationemy^  ^^^t^ 
rofam  finc  culpa  mortali,  non  *"j^.^/ri*^'** 
venirct  matcriaB  parvitas  ^^^^^^j^^js* 
morofitas  enim  qua?  cxfc  ^^^^  ^(^{fct 


I 


FVNDAMENTALIS. 


S9} 


poflctcenrcrc  gravis  mionc  periculi,  c.6.q»t. fcd  &  D.Antoninus  Diana pro 
^t  alterius  circumftantia;  adjaccntis.  fua  in  mca  fcripta  bcncvolentianon- 
^onfidcrata  crgo  morofitate  vcncrcii  nullos  mihi  in  fuis  Litteris  Authorcs 
*°cundum fe : pcto.  Vtrumahqunndotaut  fuggeffit,  quosa<ldam  com  meas  char- 
J^^-^fttpopteJfelevis  ?  tas  rccognofcercpofnm.  Dabo  tamcn 

xJodiilimum  Pacrem  Bafxum ;  qui  in  Bafim* 
Flcrikverh  Impudicttia^g.yji.num.y^. 
citaverat  mc  tn  commentariihujus  difput, 
6^num,  1051.  aitquc  Intcr  hos  (non 
<:onjugatos)  etft  ( ofcula)  tto^i fint  cen^ 
/endapeccata  mortalta,t^men  increpAndi 
ivam  fcntcntiaTn  nunquara  funt.quihoc  faciunt  tanqwsmoperisargU' 


\^nthore$  yro  noflrafin 
tentU. 


»-nteJligcrcpotui,  ncc  iliamaade^ 
^€ni  contra  mcdiocritcr  dodoi  pro- 
P^^gnare,  Eam  vidi aliquotics  dcfcndi, 
""nquam  bcnc;  idco  fubfcf  ibo  Sancio 

^ftatrim.  liL^  dt^.^6.num.^.ij,& 
'  cnardG  in  4tr.££t^onfeJf,part.i,  de  Sa- 
^^*ft'njatrtm.C4p./^.i,qudfi.i^.  Salas  tn 
^•^  dijp.6.feft.ii  nutu.i^u  VilJalobu* 
^unim  tom.i^ract.  ^o^dnb.^  ^umer.Z, 
V^^^QiQ4n  \.i.qii4fi  j^utrtu.  10.  Qiii- 


K 


ti^  ^^^etiamiavcrc  vidtntm'  Seraphimus 
'^^^sinaddit,  ad  traclje  confcff.foitcit^ 
^^'^fi'7^num  i^j.Sj^nciKs  in/sledisdijp.  lu 
in  nunueliiprMatortm 
nd^  .W^rtum qti^/l.i%,art,i7^onclufu4zh\ 
^oiTjniJjys  r^ebus  -cxccpt.o  juramento 
/crtivo  rq>crit  matc-riam  lcvcm,  &: 
^^h^frtij^imunt c^l^wonwc  conftanti  a- 
^^n>o  &  jinc  aliqua  formidinis  fpcctc 
^witur)  quedin  ctiint  materia-excepti? 
"^/pric  .parvt:  as  matm^  cxcuf^it  a  pcccatn 


w 


r^o  ctiair»  in  vcncrca,  hxc 
iwm  Don  cl}.&:  ut  probu, 
^"^in:/>it.,  Hac^coticltiftoeji communis  o- 
^  ^tHv  7b£dogouimrMut;o,cum4Xniv. 
■  eti^'^'^' ''9'^t-4-&^f^'ift.<^<^art.6.  Fsi 
r^'  ^^^fihiimii  rifolutic  Linfperitc^rum 

^^^'d^  reffir.inint£grum.  PntAnt  crgo 
^  'ai  da  fuajT,  fein^ntiam  cflc  ccrum 
^^**"'^'  Citari^tiam  poteft  Mar- 
'^^^^^inQtuJl.paffardI,adx>ecalogum 


entisantmum  ntmis  moUem&Ubidinide- 
ditum.  Et  Sylvium  ii. quaJi.Y^^art.^  Sjlvmi. 
concluf  6.  etiampro  fuafcntcntia  adlc- 
gat.  Scd&verbo.  Peccatum.I.num.j* 
pag.  5  lo.ficinfit.  JI« in rebus venereisde- 
tur  materiapartittas  excufans  i  mortali? 
■affirmant  Sanchez,  de  matrtmon.  lib.^.  dif-  Sanche^ 
put.4^,nuin,^  'Navarrus^ralud.^.num.  NavarrnSu 
1  z .  C/avis  regia  ltb.Z.  caf, 6.  ntim.i.  Salas.  clavit 
{L,i.d.S,yii,nujn.\^^,  Vtfque^i.  2.  •dtj).  Regia. 
j  oZ.num. }  P  Seto de  dodr.,fal.  1 6.&  hanc  Salas. 
fententiam  probabilem  fpecuJativ£  Jocet  VafqueC 
Maldersis ,  quiafi  in  caterts  4atu/r  materia  ^sialderm^ 
,parvit/^Sy  cur  ncn  in  Ifoc  f  Quidquid ftt  dc 
Jpeculativa  prababiittotc  hstjus  fintentia^ 
'negativ.a  e^f  fijfinenda  aut  cofnvtunier  & 
ttitiorin  praxi.Sancpro  hujusqu^eflioniie- 
lucidattone  nongravahorhic  verbado^iJK 
loannisCaramueltn  Commentar.  in  Regu- 
UmBenedUltdt/putat,6c).  &  jo.  lcvis  ta- 
clusi&c.  (Vc:bamcahabcs'n  fuolo- 
co)  &'paulofuptn  ths  ^Rum.  i  of  ^ .  ^  yfa- 
^cturidcm  author  (ncmpc  Caramucl)  Caramuel 
pericu/ofum  cjfe  afferere  dari  viat^rtam 
parvamyquta  (inquit^  qui^pKtat  hanc  vel 
iliam-acitoneinfenfiMlcm  effe  leveW;  dum 
illam  ehctt^fcpcjeexponit.periculo  ultcrio^ 
r.i  &c HucuiqucBafaJcs.quic uin fu a in 
opinionem  communiorcm  &  rutio- 
rcm  nominct  ,  diccndus  omnino  cfl: 
noftram  diccrc  ^ommuncm  &  tutatr. 
Coulia: igitur  cx prarm  iHs  Authorum 
Ffff  teUimo- 


J94 

tcftimonHs  dari  lardvas  a^ronc$,qiix 
fintlevcs. 

MCCXlr  Ifti  Authores  fufficerent,  ut  aliquis 
cercum,aut  faltcmprobabile  didamcn 
formarct;  fed  qiiia  nonnuUi  numero 
Authorum  deleftantur,alios  etiam  ad- 

C4/^Ww»f  jungam;  quoniam  Cajctanus  in  Sum- 
7nulaver.luxuria.  [Potcftautcm  dupli- 
citerfupcrftuitas  venercorum  invcni- 
ri.PrimOjfccundumloIas  circumftan- 
tia.^j  ut  contingit  int©r  conjages.  Et 
fic communiter  cft  venialis  luxuria.] 

Int ra  limitcs  m  ^trimomi  copuFanr 
folerc  cfTe  venialiter  peccaminofam 
vidctur  docuifle  Auguftinus  nam  tc 
fttmonia,qu^  congerit  Corncliu?  Jan- 

S.Aufufli-  fcnius  in  fuo  Auguftino  pro  hac  polr- 

ffitf.        tiofie  fortiafunt.  Confonat  D,Tho- 

^6,art.^.S^qudftion,  1 55^^.  5.  &  in  ^.dtftr 
ll^uaft.i.art.i.& quaft.i.    De  verttat. 
quaft,i<i.art.^.ad  7.  &  Demaloquaft.iy 
4rt.i.&  ^  &  fafpc  alibi.AzoriusInftir, 
MoraUom.i  fart.y  liki.  cap, 21.    [  Se- 
cunda  eft  opinio  affercntium  noncffe 
pcccatum  mortalc,fed  vcnialc  gravif- 
fimum.  Sic  Sylvefter  verb.dehitum  con- 
jugale;  quaft  /^.    hn^cliiseodem  verko, 
num.i.^*^ok\h  &CajLtanus/»y«»«w^ 
Cajetanm  verb.matrimonium.Sotus  ^.dift.ii.  quxft. 
Sotus.      i.rfrf.4.    ^2L\2TnisinManualt  cap.  16^ 
i^avarru£,num./^z.  Hxc  opinio  eft  probabilior, 
quoniam,ut  omnes  communitcr  do- 
Alhertus,  ccnt  ex Albcrto  &  S.Thoma,  hicmo- 
Sjhomas.  dus  non  impedit  prolis gei>crationcm  : 
nam  in  fceminis  dicitur  cfle  vis  natu- 
ralisattra^livarcminis  virilis.&vis  na- 
turalis  retentiva His  vcrbis  addit  u- 
namlincam  qusthmaiii<ligct  [Omncs 
vcommuniter  docent ,  conjugatos  frc 
pcccantes  cfle  graviterobjurgandos»] 
Scd cur graviter objurgandos ?  Dixe- 
ratcffe  pcccatum  venialc,  &,utputo, 
venijHbus  grayis  objurgatio  non  rc- 


THEOLOGIA 


Ax,9r. 


Sylrefler. 
Angelus. 
KoftUa, 


fpondcc.  Scdhocmi/Tunifaciamas^S^ 
aHosproducamus  Authores.  ^^^^ 

AzorinsInftitMoraUom.i.part.^  ^^^' 
lJtemcap.i6.  [Primo  quiritur , 
chorcx  fmt  danandx  ut  pcccatamor- 
talia  ?  Rcfpondeo  cx  commum  opi- 
nioncomnium,  quo'.  jam  rctuH, 
eifc  damnandas  ut  peccata  mortalja» 
quoniamcxfeinicit^nonfunr,rccltan- 

tum  cx  mala  intcntionc,  aut  abirfu>  a'^'^ 
ex  probabiH  pcrrcuio  libidinis  ii^f 


ftantiaj 


quorautexaliquaalraeir^rumii-— ,  ^^q^ 
Hcnriqtrez  infiirnma  Theologtt^^^  ^^^^^^, 
ralis  tom.  i. Ub.  1 1 M  Uatrtm onio  c ap.i6  »  '  ^^^^, 
6.  [Quiinvcrfomodo  fcu  pr«P°"^[^ 
fnccumbcns  cognofcit  uxoreni 
vas,  qurdam  probabilitcr  damnat  p 
cait  mortalis,  &  vht  obligatur  uxor 
rccfdcre,  Atprobabiliuseft  noncxcc- 

(fcrc  vcnialcreclu  fo  fcancfalovqui^ 
foiet  impcdiri  gencratio  proH^-  ^ 
trix  cnim  foeminae  habet  ^^^^^ 
retentivamquefcminis  ,  utftomac 
rcfpcdu  cibi.  Dum  hxc  confitcntur,  ^ 
curetconfcffarrus,ncnifi  honefti^  v    p  jff^^* 
bis  cxpHccmur,  &  ^^critcr  incrcpa^^^^  ^^^^^^^ 


funt  dc  gravi  veniali 


ut  ne  gravida  a  pingui  marito 
preffaabortum  patiatur:         ^  0 
iniftisnimiam  non  ir^q"H*at,rat!S^^^^ 
in  communi  doccat,  aut  ''^P^^.  ^^.^ 
abufumjconrcntus  ncce(farijsc»i^ 
ftanti js  in  re  lubricl  quidam  laC^s^P^ 
tantfiinconfcfnoncvircxpuccu  ^^^^^ot^^' 
faeminahabuiifcrcmcontranatu^^^^^ 

autcxtravasnatiiralcnon  dcice 
adexpIicandummodt5m&  pf '^^j^gj.^ 
locum  corporis,  quafi  ha^c  m  v ^^^^ 
moris  fmt  unius  fpecieijncc  ^^^^^jji^ 
magnnm  horrorcm,(i  ^^^^v  ^ifcc-' 
unolcaioquamvis  F5P°"^^/^^ei  Ja^ 
arttur,  quam  f\  duo  viriintcr  le> 
fcemin^tconfpiciaturlnxunarims^^, 

cumque  corporisloco,  aut  ^"^^^ja 


FVNDAMENTALIS. 


S9f 


^^^odo.  Nec  tamcn  dcbctconfcfTarius 
^mittcre  ncceflariaj  intcrrogationcs 
pro  ratione  ftatus  aut  pcrf^x  coij- 
^«ctudrnis.] 

^iiftf^'"    Baf^-us  verb.  LnxmMa  numcro  24. 
{  Quinta  Jpecies  peccati  contra  tiaturam, 
conjun^to  naturalU fafta  modo  indebi- 
ut  quando  mafculus.fuccumbtt  fcemin^t 
^foemina  fupergreditur ;  vel  quando  copu- 
^  fit prApofiere  retroaccedendo,  fed  in  va  - 
fi  fiaturali :  vel  quando  copula  fit fedendo, 
'^«^flando  :  h^c  conjun^io  inter  conjuges 
^^peccatumy  quoties  tntervenit  tanta  de- 
'^tnatioyut fcqui  non  pvptgeneratio,  quia 
^men  generatio  in  pr^diitis  cafthus  raro 
^pediripoteSi^rard  etiam  conttngit  pecca^ 
mortale  in  pradi^a  coniunitione  nifi 
^^ftt  aliqua  prava  intentio ;  ordinarieta- 
non  deefi  gravtpmum  peccatum  vc- 
^^^k  nift  aliquaneceptasexcufet,  Et  ci- 
WL  ^^^libr.^.c&pA}.infin. 
%iui  ^*P*lM,^,num.%c,.  SmchciLbr.^^dtf 
hfH4ii  ^"^•«^  i^.  numer^y   Filliucium  tra^at. 
'     capX    Rcginaldum  libr.iunumer. 
^JT.    Confonat  Dhndi, part.i  traftat, 
1  ^ifolutioTui^.  Eccc  virpius  ^  dodus 
^onced  t  pcccata  venialia  in  modo: 
An-ne  ctiam  infuMantia  Luxuriae? 
^^jam ;  ait  cnim  ibidem  numer.  1  9.  juxta 
^^itioncm  primam  ,  quanuncutor. 
^^ocurare  magnam  commotionem  Jptri- 
^tium  ordtnatorum  ad  polluttcne.m  v^ldd 
^^^i^am  diftillattonem  per  mediaalutset- 
'       licita.e^ipcccatum  mortale:  quia  ta- 
^lteratio  eii  tnchoata  qmdam  poUutio, 
^  ^dpoRutmns  confitmmationem  effentia  - 
^^^crvrdinatur.  Secm  (^h)ubilevtsqu£- 
■\. ,  -    ^^^dejlillatto  &jpmtuum  commotioprO' 
^^aretur ;  excufaretur  enim  a  mortali  id 
Pj^ocurans  ratione  parvitdtis  materia  eef- 
j  ^'^.  t!^^^  Mttno/iw  periculo,    Et  citatpro 
'^ka  Jl^^^^^^cntiaSanchcz  dematrimonioli' 
'     ^^diJputattone.ij.numeroiS.  &Bo- 


nacinam  iU  mmimon^qutft.^.pjiojtU' 
mer  i^. 

Adjungi  ctiam  potcrithis  Amhori* 
bus  Jacobus  Marchantiusqui  inHm,  Marehan^ 
Pafiorum  cap.6.refolutton.  15.  intcr  de*/iitf. 
{liihtioaem  &  pollutioncm  diftin- 
guic  ,  docctquc  non  cflc  pcccatum 
mortalc fc  cxponcre  pcricuto  dcftilia- 
tionis.  Ergoomnisdcleftatioluxu- 
riofa,  quepericulumdcftillationis  non 
exccdit  adhujusAuthorismcntcmno 
eftpcccaminofa  mortalicer.  Imbncc 
ofculum  lcvitcr  datum ,  ncc  atta(5lu$ 
lcvis  facici  aut  manuspcrfonjc  alterius 
fcxus:  illud  enim  &hunc  cxprefsc  da- 
mnatdcveniali.  Vidcaturrupranum, 
9  7  o.  &  Lay  m  mJib.  ^  fi£tn/\.num.\^ .  do- 
cct  non  efle  pcccatum  mortalc  intcr 
conjugatos  prxberc  diftiliationi  cau* 
fam.  Quacfunt  valdenotanda. 

JoanncsOcrfon  opufctUoiUcognitio^  MCCX17 
ite  p^eccatorum  venialium  &  mortalium.  Qerfbn* 
Coriftderatione  XVll.  [Qinnto  cogitari 
potcft  de  pcccato  carnis  ad  confircn-. 
dumvcl  adcavcndum,  vclfolum  pcr 
condicionem,  diccn^o,  fi  non  effctcQ- 
tramandatumDeitalisres  fieret  ,  aut 
talis '  &  ibi  farpc  non  cft  peccatum,vcl 
non  eft  nifi  vcniale.  Scd  tamen  quod 
cavcaturmalusconfcnfuscontramaii^ 
datum  Dci,&  quod  talis  cogitatio  non 
inflamctfenimis.Dchoc  pcccatofcri^ 
pfi  diftufitts  alibi in uno tradatulo  no» 
minatoSpcculumanimae.]  Nocaillud 
peccatum  veniMe ;  nota  illud  nimit.  Ergo 
danturingenereLuxtiriacvcnialia;  & 
illa  morola  dclcdatio  cft  mortalis,qu« 
inflammatnimis,&  venialisqu2 
inflammatnimis. 

Dixerat  paulo  antc,  [Luxuria  ali- 
quando  cft  ifi  primo  motu  cogitatio- 
nis,  &  ibicft  pcccatum  vcnialc;  quia 
cofjfeafusnoncftpcrfcaus.  Sccundo 
Ffff   1  poteft 


\ 


THEOLOGIA 


potcfthabcriconf^nrus  ('nempccom- 
pletns) jd dcledationcm,  qua:  cft  in  o- 
pcrc  Luxuri*  ,  quod  elTct  pcccatiim 
mortale  ,  &ibi  eft  pcccatuhimortalc, 
1*1  quis  accipcrctdelcftationcm  in  his, 
qux  de  fc  non  funt  nifi  venialc,  non  eft 
mCi  vcnialc  peccatum.]  Erj^o  in^cr  la- 
fcivaopcracognorcitalia,  tjuaj  vcnia- 
lia,&  aliaquxmortaHafint. 
firf/T/rf.  Hcnricus  dc  Haflfla  tnRegulis  ad  ceg- 
hofcendamdtfferentiam  peccatt  mortalH  & 
vemalis.%.LuxuriaX\c\nc^\x\x.,  [Suntmo- 
tusaliqui  intcriorcs,  &  etiam  cxtcrio- 
rcs,ad  pcccatum  Luxuria?  pcrtincntcs, 
fcd  imperfcdi,  &  in  illa  fpccie  quspdam 
funt venialia  &quafdam  mortaliapcc- 
cata.  horum  tamcn  limitatio  non  cft 
faciliter  in  fcriptis  pontbiJis.J  Ergo  ct- 
iam  motus  cxtcriorcs  aliquando  funt 
lcvcsj&culpam  vcnialcEn  in  lucunt. 
Mccxv.  P.Pctrus  Marchanf  us  Ordinis  S. 
fcttus  Francifci  Commiflarius  Gcncralis,  in 
idArchan-  rcbusMoralibus  doftiffimus  &  expcr- 
ttftf^  tiffimus ,  in  fur  Trihunalis  Sacramentalis 
tom.i.tra^at,yatt.i.qu£ft.iJ-efoJut.2  fic 
inquit.  [Ofcula  &  amplcxus,quaf  vcl 
txaffcdu  libidinofo  proccdunt  ,  vel 
cumaffedulibidinofofnntconjunda, 
cxtraconjugium  ,  fivc  ad  concubitum 
rarnalem  ordinentur,  fivc  in  delcd-a- 
tionc  carnali  &  libidinofa  cx  ipfo  oU 
culo  orientc  fiftant  ,  naturafua  funt 
pcccata  mortaKa ,  nidlcvitas  matcriaf, 
aut  impcrfc^tus  confcnfus  cxcufet.Di- 
xi(nifilcvitasnTateria2  ,  autimperfe- 
^tus  confenfus  cxcufet)  admitto  enim 
lcvitatem  materiaein  motibuscarnis, 
cjui  facilc  fubrepuBt,&  a  quibus  homo 
vixincjufmodi  libcreflcpoteft.  Vndc 
lcvitatem  non  attcndo  in  ipfo  ofciilo,{i 
ofculum  alias  impudicum  fit,  &  ad  libi- 
dinem  tcndat ,  fcd  lcvitatcm  in  motu 
carnislcvi  &fubrcptitio,rationc  cujus 


ofculum  nontnfigltur  ,  vcl  qui  cx  o»- 
culo  alias  non  inhoncfto  confurgi?- 
Impcrfc(f^ioncm  autcm  corfcnsus  po- 
noin  inadvcrtctia&motibus  ftvepri- 
mo-primis, fivcfccundo  primis, &C'J 
Eccc  in  Luxuriar  gencrc  duas  claflcs 
Docliffimusvirvcnialiumpcccatorur» 

conftituit;  &in  alccrailla,quaf 
riaeparvitas,&inaItcra,quaJConfen^'^ 
fmiplcnus  alcthali  gravitutc  cxculat» 
Editus  fuitlibcriftc  CandavianJ^4f* 
qucm  nominc  &  commifTionc  tDJf^ 
ncntimmi  D.  D.  Cardinalis  FranciK^ 
BarbariniconfuItisViiisdodisappi^^^jy^^jfj/^a^ 
bavit  Illuftrifrimus  Dn.  Dn.  Francifc»^  ^^^^^^^ 
Vandcr  Burch  Archicpifcopus  & ^^f(f}. 
Camcraccfis,  S.P.J.Pnnccps&c.qu^.»"  ^,(oliHi  , 
ctiam  Nicolaus  Brcydcl  S.Thcolog'^  ^^^^,/. 
Liccntiatus,  librorum  Ccnfor.  P- P' ^  j^^ttf^ 
vincialis  MatthiaiHaufcus,  ^^'^^' ji^ft*^' 
ftos  Cuftodum  Laurcntius 
approbarunt.  Omncsigitur  ifti^i'^*"^' p/^Ji"*" 
nimum  judicarunt  cffe  probau"^ 
{cntentiam,.quaedocetinrcbusy^"^' 
rcis  dari  materiam  parvam  de  ^-^^^'^ 
Dico  attentc  de  fa^o,nor)  enim  M^'"' 
diantijKcfoIutioeftpurefpccuUti^^ 
fcdpradica, 

JL 


RAttonesfro  eademfi^ 


tenttA. 


PRobatur  doarina  horum  A"^^^' Jlrii''»^^ 
rum,  primo  a  pari.  In  caftcrts  F5  j^^/f/f^' 
ceptis  datur ma tcria  parva :  ergP 
incaftitatis  prsccpto..  ^^cf^ 

Das  difparitatis  ratiancm  '^J^^^^i^ful^ 
fragilitas  humana  fit  roaxima,*^  P 
culum  vidcatur  cvidens.  Scd  ^  ^^^^ 
iio,nec  eft  verajnec  fufficicos. 


FVNDAMENTALIS. 


S97 


nonvera:quoniamnonvideo,curnon 
poffitPetrtis  lcvitcrfoemin^  pcdcm  pe- 
dc  comprimere,  quin  fc  cxponat  evi- 
dcnti  pcriculo  confensus  in  ultcriorcm 
2<^um :  Quis  ci  edat  non  cfTc pofTibilc, 
quod  Paulus  ex  levi  vcl  knfuali  curio- 
"titc  afpicijt  tranfcuntcm  foeminam, 
quin  velituUcriiisprogrcdi  &Iiberius 
pvccarc  fPraetcrca.  Eltodcturtalepe- 
^^culum  concomitans  ,  quod  rcvera 
^on  fempcr  datur.  Efto non  poifis  di- 
S'tunimulieris  ftringcre  vcllevitcr  fi- 
pcriculo  evidcnti  confcnfus :  an  id- 
f  0  ncganda  cflet  materiae  parvitas  ?  mi- 
^^^'  Sancdiccndum  cflbt,Icvcmta- 
^uni  habcrc  duas  malitias  diftindas, 
'^tcramintrinfccam,  alteram  extrinfc- 
cam.intrinfecae{retmaIitiaIevis,utpo- 
S"3c  fumeretur  ab  adus  quantitate, 
%^  i^evcra  eft  lcvis :  extrinfeca  cfTct 
gravis,  quoniam  fumcrctur  apericulo, 
^"od  fupponitur  cvidens  &  gravc.  £- 
^'dm  dixi :  non  cnim  cft  proximum  fi 
pprobabile:  quoniamfi  illudproba- 
J^liter  fubfit,  probabilitcr  ctiam  non 

f4.   .  ^*robatur  fccundo.  non  potcft  cffc 
*^trinfece  matcria  gravis  moraliter, 
S^xcntitative  eft  parva:  atqui  potcft 
^jncommotioVcncrca,qiiatcntirati- 
^^fitparva:  ergo  potcft  darifcndiali- 
^^^>qu3e  fit  matcriaparvj*  Majoreft 
^^f-i ;  Lcgcs  cnim  non  poftunt  obliga- 
gravitcrjfi  matcria  fitlcvis,  utpro- 
^^^iia  Commcntario  inRegulam  D. 
^^^d\^\nuw,^\,  Minorcm  cfficaci- 
^•■probo.  Dauir  commotio  vcnerea 
p^^'s,  datur  &  inrenlibilis;  crgopo- 
^^*tdaritaiis,quae  fitinfcn-dbilimajor, 
^'■'"vi  minor.    Patct  confctjucniia; 
<Jia  d       duobus  cxtrcmis,  ctiam  mc- 
uebcnt  dtfignari,  quod  dcnturco- 
^'oncsVcncreae  infcnfibilcs  conftat 
^Aiimc.  Primo  quia  cotingit  qucm- 


piam  aliqHando  fine  advcrtentiahabc- 
rc  aliquam  humct5tat(  m:  hsec  autcm 
infcnfibilitcr  ftillat ,  qux  fine  commo- 
tioneVcncrea  ftillare  nonpotcft:  cr- 
go  datur  venerca  commotio,  quarfit 
infcnfibilis  vcrc.  Secundo.  Galcnus/« 
medtcinali  arte  ,  cui  fubiciibunt  Joan- 
ncsAr^enteriusro;w7«.i./>4^/«<«^«//''/uo. 
Nicolaus  Biefius  ibtdem  hpag.  i  Of-ad 29. 
Diftinguitinter  corpus  fanum  &ncu- 
trum:  Ncutrum  in  tertio  modo,idcm  Corpw 
cft  quod  argrotum  mcdice.   Morbum  neutrum» 
medicumdtcunthumorum  deordina  Morbtts 
tionem,Lim  lcvem,  quae  ab  xgro  pcr-  medicut^ 
cipi  nonpoffit.  .Talimorbolaborant 
,pnivcrfi  aliquibus  diebus  antcquam 
infirmenturgraviteir.  Scnfibilemmof-  Morhm 
bum  illum  appcllant  ,qui  cft  quantita-  finfibiUt^ 
tis  fcnfibus  proportionatx :  habcnt  c- 
nim  fcnfitivx  potcntia:  fi.ios  tcrmino* 
magnitudinis&  parvitatis.  Utrumq; 
morbum  pofTcmus  dcfinirc  fic.  Mor- 
busmcdicusfeu  neutrius  corporis  illc 
cft,qui  fubjacee  fpeculationi  mcdicar, 
&nonpraxi,  quoniam  abacgro,  non 
pcrcipitur,quando  eft,  fcd  innotcfcit  3 
poftcriori  graviorfadus.Morbusfn- 
fibilisillc  dicitur,qui  a  dolentcpcrciw 
pitur  quando  cft,  &  fubcft  mcdicii>x 
praxi.Exquadodrina  arguofic.  Ma<-  Ratida 
gis  fculibilis  cft  dolor,  quam  luxurio  iferttorL 
atqui  danturdoloresmcdici ,  hoccft, 
infcnfibilcsjergo  in  rc  vcncrca  dabun- 
turctiam  commetioncs  medrca?,  qu«  Comotia 
fcnfu  percipi  non  po/fint.    M.i jorcm  medif^ 
probat  Luxuriae  ipfa  morofrtas  ,  qux 
tardaeft,  &quodaminodbdoloris  an^ 
tipcs :  is  naraqjcft  vivax,  acutus  di  ce- 
kr  :.  tadtum  Inxuries  morosc  afiicit, 
qacm  dolor  acutc  &  celcritcr  puti)- 
git:    unde  vix  vidcmus  dormicntcs 
a  luxuric  cxcitari  ,  dolcntc»  c  con- 
tra  vix  quicfccre  &  dorroire.  Ve- 
rum 

Ffff    j  A4. 


THEOLOGIA 


Admitlisdari  commotionem  vcnc- 
^'rcaiT^infcnfibilem,  &  nihilominus  nc- 
g^^sdari  materiam  parvam.  quia  cor 
xtirtdg  '        ,Q„^Q^icareuinfenfibilis  nonja 
neycUctur  -  ,  .       n   _n.  -j^.. 


MCCXVII. 

AlttnLU'  .  «-irtf  im    niu^  COm- 

motiomoajtaicu  liutuiiL»      i.^.i  jam 
nercdctui  parva.  fcd  materia  nullacft,  quidqu-d 
'"tir    autcmhfcivum  &rcnfibile  fit,  erit  ma- 
tcriimagna. 

Conccdocommotionesmoaicasicii 
infcnfibilcs  non  cfleculpabilesveniali- 
ter:  illud  autem  quodrubfumitur,  gra- 
tis  aflcritur.Quia.fi dolor  modicus  au- 
gcrctur  fuccefTiveS":  continue  ,  qno- 
ufq;  cflctdolormagnusjdcbuiflct  ne- 
ceflariopriiisfaifTeparvus,  quim  ma- 
gnus:crgo  (imiliicr.  fi  commotio  venc- 
rca  modica  contintic  crcfcat,&  fiat  ma- 
gna,  prius  critparva,quam  mjgna.  er- 
jToimpoffibilccft  negarc  lcvcm  quan- 
t  i  t  atem  i  n  h  o  c  ge  n  c  r  c. 
Ohjcclio^      Rcfolutioni  noftrs  refragantur  ali- 
nes         qui,  quorum  fundament^s  eft  latisfa- 
Trtma  de  c  endum,Prn«tf  dicunt  fcntcntiam  hanc 
fnente  A-  noneffcprobabilcm:  quoniam,  fi  talis 
qu^Vtv^^'   clfet,  non  debcret  a  quopum  viro  dt)- 
mcm4te.  aoint.crdici.  AtquiClaudius  Aquavi- 
rU  parvi-  vaiufritfocietatisThcologis,aoccrcnt 
f ^  infi.   in  rc  vcnerca  quantit atcm  parvam:  fcn- 
cietate  w5'tcntia  crgo  contraria  non  cft  proba- 
defendi'  bilis. 

f^r  Kefpondconcgfindomajorcm:nam 
Mi'opimo  opinioncs  probaUIcs  intcrdici  pofsut, 
ftcs  proha-  &  folcnt  laudabilitcr.  cum  cauia  cxigit. 
bilestn^    Vn-^inem  v.g.cum  peccatoconccptnm 
terdia     fui^i'^'  probabilc  cft,  fcd  defcndi  n6  po- 
poirint,&  tcft,ob  rationcs&caufas  lcgitimas,qui- 
foleant^    busduausdecrcvitPontifcx,  utfentc"- 
tiabcnigniordoccrctur,  &  dcfcndcre- 
lur;  crgofimiliteralixopinioncs,  licct 
probabiles,profcribi  pofllmt.  Quid,  ii 
ctiam  Aquavivanon  condemnet  ma- 
teria:pavvitatemin  re  vencrea  ,  fed  in 
fornicationc?  Hoc  cxamincnt.quibus 
Aauaviva  vacat,&  quorum intcrcft.Quid  fi  ctiam 
qLus>     aliquis  dicat  cumdcm  Aquamvivam 


fuiffe  virum  in  alijs  qualitatibus 
gnum,  non  tamen  in  rc  fcholaftica 
}pecu!ativajtotus  enim  rcgimini  &  pr^' 
xi  incumbens,non  poterat  fubtili^fi''^* 
fcholafticasrciarcanapeneuare?Scd& 

hoc  alij  cxamincnt.  ^  . 

Dicesmalc  pro  mea  fententia  drarJ  mcC^^^^ 
Sancium:isenim  Authorea,  quxpf^^'* 
Ievitcrdixcrat,rcmdiusexpcnsaretra-/^<^<'^' 

aavit  tn fumm.tom.iJtb.f.cap.6.  num- 1 fff^"^ 
Rcfpondcohuju*:  fcntaiti^  probabi»'  fjf. 
tatcmnon  pcndcre  a  rcfokitionc  Safl- 
cij:  nam  ut  vidimus,  a  muliis pra^ter  Ss- 
ciumdtfcnditur.  Scdncq;Sancius  di- 
ccndus  eft  priorcm  fententiani  retra- 
a  flc: illam cnim tenuit dum libcre icri- 
pfit,  contrariamjiuicm^nonrationca- 
liquafolidiorc,  fcd  pr^rcpto  Gcner^ 
Iisioaaus/«7tt;w;w.row.2.amplc^"*^ ,' 5^' 
KctraaationcsSancij  do^i 
alio  faaas.  Bcycrlinckius  v^rU  ^f^'  ^^^iti^' 
iies.$,Quidfit.{ici\x.  [  Adfcribiturb^^^^^^,/|^ 
fententiaThomxSanchczintraaiit.^^  ? 

matrim. in prima illiuscditionc :  ^ 
poftcrioribusvidcturAuaor,  a^^^ 
cjus  nomine  fentt  ntiamfuam  bic  rc  ^ 


.IC' 

an 


aafle,&communemaiioruniComp 
xumcfl^c.jEcccdubitatanSanc»"'^^ 
aliusopinionesprima:  cditiontf*^ 
vcrit?  ,i<>*^i 

Inftas  itcrum:Diana  vi 
ediditRefolutioncsbenigni/nni**'^^^^f/j/''^ 
hilominus pArt.ytra^.^.refblut-f-  ptctf^ 
periculumcflc,aflercredarc  inrcvc 
rcaparvam  ac  levcm  qusntitatcm.  .^^ 

Daboduasfolutiones.P^'''^^^^^ 
namfexccntics  admittcrc  ^^^^^^^ ^^^. 
lcvcm  in  m.ateria  venerea,fe«"cia^^^.^ 

rum  negarcSumus  optimi  ^^^'^Ybete^* 
me  (ajpc  honor at litcris,  ik  mcas  ^^^^^ 
legit  :  atquiafcmeircripfcrat,  ^^^^^^^ 
Romanis  hanc  opinioncm  1 

fc d a fc licct contra  fc  in  ^^'^''^^r^^ipfi 
spurisdcf^nd.rcfcriP 


liquandovcibis  purisc 


cp 


FVNDAMENTALIS. 


^^rif^olam  In  qiia  Viro  dadiflimo  &  a- 
''^icifrimo  cgi  debitas  gratias ,  illamquc 
"onmcamfoliim,  fcd  &  fiiam  efTe  opi- 
^ioncm  probavi  teftimoniis  clariifimis. 
^otafubfcripfi  hoc  fyllogifmo :  [  Ubi- 
^^•nqjcliitur  vcniale,  quod  confcnsus 
icmipleni  ratione  non  excufaiur  ,  hoc 
^ft,  ubicumq;  rcpcritur  veniale  c5mif- 
•um  cum  confenfu  pIeno,poniturLevi- 
^as  objedivac  materix :  At Diana  in rc 
^enerca fcxccntics  admittit pcccata  vc- 
^ialia,  quacob  fvmipIennmalTcnfum, 
"on  excufat :  Ergo  illc  fexccntics  ad- 
J^ittitmatCiiam  parvam  in  revcncrca. 

niinorcm  cjusdem  tcftimonia  dc- 
'^onftrant.l  Hscc  dida  fint,ut  oftenda- 
^rDiana  nobifcum  confcntire ,  quem 
*tudiofus  Ledor  Icgat  &  accuratecxa- 

<^€ctindaftt^  qiiod  nonconccfTb,fcd 
^.^ndonato  nobis  DianamcYfe  contra- 
^^m.  ejus ingcnium vencror:  cfusin- 
^^ftria  mukas  opiniones  cvaflffc  pro- 
\cs,qu^  antca  non  crant  aflcro:vo- 
^^^^invidum,  qui  non  confirmct.  Ad- 
^  tamen,cum  tametfi  magnum,unum 

'*tIiorcm  cffe,ncc  ipfius  nccTann;  i  i, 
J^*ftri,Bafilij,l>onti),Lcffij.  R.cbellij  & 
•jj^^^^^viva:  auihoritatemtantam,  utob 
c  o  nt  r  a  ri  a  pa  rs  n  on  j  ud  i  c  et  u  r  pr  a- 

^'lior,&  fi  ratiaiicm  cofulamus ,  cer- 

'  ^^icalofum eft, zit  Dhn^yajferereda' 
^^^iam parvam.  ra'cor:('quia,  qui 
P^^at  hanc  vcliliam  adionem  fenfua- 
^/^^^^lcvcm,  dum  iliam  elicitftpcfe 
rep'^'^?^^^^- "Jo;undc  fi Koc  fit  altcrius 
^j^^^^^2^1cvis,crit  remotum,noncn!m 
ij^r^^^.P^oximumfimJiicriafit  parva  ,ut 
den^^*^^^  '^idcbimus:  fipcriculumfit  c .  i- 
Id»  gravis  erit  pcccatum morta- 

fD'  1^^^  doftifTimc  Maldcrus  docet, 
vam'^  ^^^^^  pofle  admitti 

p  pra6ticc  autcm  (  hoceftrat 
^^uh  frcqucatcrimmincntis  } 


S99 


materia  par- 
~  rationc 
nan 


poflernamaftiocxfuanaturalevis,  po-  i.p.fzo, 
teritcflcpcccaminofa  graviter,  fi  gra-  num.jJn 
viterfitpcriculofa,  Egoautcmloquor  Antuer- 
dcmalitiaintrinfcca  adionum  omnia-^/r»y/  edi- 
liopcricuioprxciro.   A  rarionc  argu-  t/one. 
meniaris  fic.  [  Nullacfttam  parvafor-  mccxx. 
nicatio,qu2nonfic  peccatumformalc;  otjedio 
Ergonulia  tam  parva  fornicatio ,  qux  quarta, 
non  fit  peccatum  mortalc  ;  ergonulla 
cil  tam  parva  dclcdatio  lafciva  ,  qi  ae 
non  fitculpagravis.  Probat  Filliucius 
confcqucntiam  :  Qaia  dclc(5i:atio  for- 
titurmorcm  adus,  atquiaflus  morti- 
ferepcccaminofus:crgo&qu2Cumquc 
dcledatio. 

Negata  prima confequentia  ad  Fi!- 
liucij  probationcm  refpondeo  dillin- 
gucndomajorcm. Dclcd:  tiolcvisfor- 
titurmorcm*i6iisncgo:gravi?,concc- 
do.  Vel afkcr. Dclc(5tatio Icvis  fortitur 
morcm  u(flus  lcviter,  concedo;  foi  titur 
illijm  gravitcr,ncgo.  Conccdo  fubfum- 
ptamminorcm:  &codcm  prorsusnio- 
dodiflrnguoconfequens.  Si  Filiiucius 
agatdcdeIc(f^ationcg  avi,  conccdo;  fi 
delcvi,negOr 

Arguisitcrum,Ofnnis  delc<5batiG  ve-  ohjeSlio 
ncrcafccundum  Galenum  cft  inchoa-  quintd. 
tio  quzdam  pollutiorris ;  Atqui  omnrs 
a(ftusinchoatus  pollutionis  cft  morra- 
lis:crgoqu2Cumq;  dclcdatio.  Et  ego 
Gilcnoduobusmo  'is  refpondeo.  Fm- 
mo,i  nullohucufq;PhyfKodcmonft:a- 
tttm  dcIc(5tationcm  morofim  in  dcci- 
fioncfcminis  confiftcre,  fortecnim  fc-  /.nomnii 
minisluxatiojcomprcflio,  auttiti'Utio  ^de^atiQ 
citraomncmfciijioncmautdccifioncm  fitpoUtt- 
cauratdcleflationcm,juxta  ca  quarnu.  tionUm' 
m£r.974.d;ccbamus.  Stdcondonando  clmft»  ? 
GaUno  in  omni  dtlccflatione  lafcifa 
dccidifemen,  refpondcbo  fccundo,  di- 
itrnguendo.  Omnis  dck(flatio  vcnerca 
cftpollutionisinchoatio  ?  remota  vel 
proxima,  lcyis  ycl  gra  vis ,  parva  vel  m  s- 


)00 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


gna ,  concedo  :  cft  fcmper  incboatio 
proximagravis&magnafncgo.  Simi- 
liter,  omnisafluspollutionis.qui  gra- 
vitereftinchoatus,critpcccatummor- 
t*ie:non  autem  c]uifueritinchoatuslc- 
vitcr.  Undc  fequitur  quamcumq;  de- 
Icdlationcm  gravc  efle  mortaliter  pcc- 
caminofanK  nonquamcumc|uclevem. 
Si  enim  objedio hsec  effet  efficax ,  nec 
cgcret  diftindione,  ctiam  fequcns  efTct 
dcmonftrativa  :  unus  hauftus  vini  eft 
principiumcbrictatis ,  omnisenim  c- 
brietas  incipitabuno  hauftu:  atqui  e- 
brietas  cft  pcccatum  mortaJe:  crgo& 
uuushauftus. 

III. 

^ltunAfn fint  iHiZ  a^iones  hjciv^y 
qu£ fmt  kviter pec^ami- 
nof^f 

M  c  cxxi,  A  Liqui  aflerunt  manuum  lcve  con- 
/*tadum,pcdis  appulfum,  ofculum,  - 
&:fimilia  fublato  ultcrioripcriculo  non 
cflc  gravia.  Egoa  dcledationis  quan- 
titateculpa^  magnitudmcm  mctior,  & 
cxmcisprincipiisficphilofophor.  Illa 
dclcdatio,  cjuaodies  major  fuffic.rct 
fcmcndccidcrc^cft  gravis&mortaliter 
peccaminofa^  qu«cum<j;  minor,  cft  lc- 
vis.  Patet,quiacxmeispriucip:js  quac 
alibi  probavi,  complcti  opcris  ofiava 
pars  eftmateria  miniTna  pcccati  gravis, 
Ei  go  d  clc  (fl  a  t  io,  quas  cft  m  i  no  r  o  d  a  V  a 
partcdcle(5^ationis  complcta'(ni  almd 
prriculum  fubfit  )  erit  culpa  vcnialis. 
r)clc6lationcmcompleiam  ,  camdico, 
qux  fcmcn  dcciderct,fi  rcina«erct^ 

IV. 

V^jnaterunulU  froY^litrr. 
NjfCxxli.  pFtis  Vtrum  in  rc  vcnei-cadcbeatad  - 
A  initti  ctiain  materia  nuila;  ueinpc. 


tjuf  phyficefitaliiquid,.&prudcntum«- 
pinionenihil? 

Refpondeo  affirmativc.  Quia  com* 
motio  medicaquamdiu  inlcnllbilis 
manct,  vcre  &  realitcr  commotio  yc- 
ncreacft:(cdficut  nec  lcviccr  fennbiu* 
cft,itanec  lcviterpcccaminofa. 

Praetcr  commotiones  mcdicas  aut 
infenfibilcs,  ctiam  affero  fenfibilcm» 
qu2  fit  minor  fexagefima-quartapa'''^ 
completapdcledationis,  cfle  matcriam 
nullam:  ncmpe  morofitatcm  iHam>  ^l"* 
mortalitcr  cft  infcnfihilis.  Probatur: 
quoniam  non  cft  cenrcnda  moralitc^ 
intcr<iia:a<icleaatioil!a,qu9?morahtcf 

loqucndo  ,  nec  pcrcipi  nec 
potcft.  Sedquisfcict  eamcogno'*^^'^  * 
n«mo,nemo.  At  non  idco  non  crit  q«^' 
lisdicitur,fiinrcbus  notioribus  (  p"^* 
inolficiodivino)fiatpcricuhiiTi,&*P*' 
citatc  f  ationis  argumcntum  fuinat**''' 


POm  calamum  moneus  dQ^tiw  &P^^ 
Lelioran  inefimixcr  loqmdedeUctiit'^  ^ 
ipsapuTvdapericuloincremmth  ^^^'vj^ 
sus  ulurioris prxcis^  quia  ubi  daturc^J 
dendi  mrem^ravemyptoximutn  '^^^^i^ 
utum  pcricuhm,  cennes  dixi  non  abil 
catum  morulc^ 

Itcrumiterumquclitcrarum  ^i^.^*^ 
Antoninum  Diaaam  vi'  uni  <jOC  • 
mum  ,  &  optiuic  dc  Ecclefia  mcf 
mcntioncmfcccrim,  &jurc  ^^^^^'j  :^ 


lcgcre  cupl5:i^itur  ut  tuocgo  deiit^^^^ 
latisfaciam,  iUas  lubjun^o. 

L  I  T  E  R  ^ 

^dDoUifftmtm  V.  Vi^f^^  ^  ^^^^5:1^^- 

SUnt,q  ui  amicos  ftukc  0'^^' 
ipfisn6caretfuakudcdrIcaio,^F^^X« 

giturcniaiAmor  coecus ,  ^  -^tet- 


FVNDAMENTALIS. 


6oi 


interdum  cxpcricntia  eofdcm  cfie  a- 
^"cntcs  &  amantes.Sunt .  quiprudcn 
^^^i  &in  ipfiscommcndatur  integri- 
i  mcntis  cnim {incc< itas,  quam A- 
l^ornonobnubilat ,  cximia  cft.  Ettu 
'"ter  iftosultimos,  mcdiligis;&  guia 
prudenter,nonitamc ,  utmcos  ctiam 
^frores  mecum  diligerc  aut  ctiam  ap- 
probarc  videaris.    Lcgis  fcripta  mca 
curiosc,&quiamcamas,ctiammoncs, 
^bi  inter  vorticcs  &  fcopulosdcbeam 
ela  dirigerc  moderatius  &  cautius, 
^^Jquia  prxcipua,qu3Efcriptitas,Ma- 
^iam  paruam  inLuxuria  conccrnunt, 
*"cro  mc  illam  dcfcndiffc&  dcfcndc- 
^  >  du<5i:um  rationibus&authoritati- 
^s.&  contrariam,  ni  vclim  abuti  in- 
Rcnio,  &  mcHtiri  c  onl<:icntiar,Tion  pof- 
H.ationcs  in  Commctitarioin  Rc- 
Bcncdidi  Luculcntcr  cx- 
^"^^^Maddidiauthoritatcs  ,  &quiatc 
y^g^ndo  proficio,  patcic  Do^i/Iimc 
^/!"?nt  qui^  TuisdofliffimisLibris 
^^^^iccrim,  fincerc&  diftlnac  propo- 
^am :  ^  m  clariu^ proccdain  hancEpi- 
^'am  iji  trcs  Partcs  diftinguam;  A- 
iD  V*"  ^^*"^"^^^  parvitatc  i«atcria;  in 
afubft  a    i  a  Lu  ru  ri  a?     i  n  fccuda  dc 
J/^*^^tcmatc  ix  inLuxuria:  accidcn- 
jusTHodijficanubus;&d. 


.mamintcr- 


^pciiculo. 


ly  ^^^^ 
*  \r^prol3cmvirDoa:i(Time  &Eru- 
tcr'  ^^'^""^  »  Tc  ff  c q  Li e n tiifmi€  ma- 
jj^l^^P^rvam  in  gcncic  Luxuriae  ad- 
r^.  l^LincanalogirmumprjkTnitto- 
nuH^^r^"^^'^^'^  J^^w/^/^  .  ijuod  femtple- 
^^^^^^^J^^^f^inoncMfavtt ,  materule- 
f,pl''^  nampofuooonfcn- 
catul^^  ^  gravit.itc  m.itcriae  ,  pcc- 
4r£>/^"^"e.iivcnialc  ,  fcdmortalc) 
VentT''  admttttt  peccata 

'^^mgenere  Luxurix  ,  ^tia^n  pofito 


confenfu pleno  (  quod  ipfum  clari/Timii 
teftimonijs  probabo  )  Ergo  Diana  niem 
admittit  ingenereLuxuria  parvitatem  ma- 
teriee,]  Utminorem demonftrcm,  ob- 
fccro  digncris  attcntc  lcgcre&confT- 
dcrarc  fubfcquentcs  paragraphos,  & 
Tclcgesin  iliis  ,  vidcbifquc  mc  par- 
vam  in  gcncrc  Luxuria:  matcriam  po- 
ti/fimum  a  Te  didiciffe. 

1 

Prima ,  qua:occurrunt,funtfordf-  Mccxxv. 
fima  clari/fima  ,  &  dofti/fima  vcrba. 
[Notandum  eft  pollutioncm  pracyi. 
fam,fcdnon  intcntam,  €x  a<^ionibus 
peccaminofis  tantum  vcnialiteringc- 
ncrcLuxuriaf,nonc{fe  pcccatummor- 
tale;utcxtadu  v.  gr.  levi  manus  ,  vi- 
fu  ,  vcrbis  aliquantulum  libidinofis: 
&c.  Ita  Suarez,Hcnrique2,Sanchc2, 
Villalobos,  Lc/Tius, & alij apudTan- 
ncrum inpart.2.  dtjp.^quaft.  S.  tiuB. 
««w.  izj.  quorum  fcntcntiam  ftum. 
116,  prob.bilem  putat.  ]  fictuhabes 
part.i.tra^.j.refol.  6^.  Atdicesteloqui 
adaliorum  mcntcm.  Sed  fi  hoc  rc- 
fpoiidcas  ,»  nec  diccs  vcrum>  necad 
rem,  Nonad  rctn  ;  quia  lunt  mag- 
ni  illi  AutTioncs.-quospromatcriapar- 
va  citas  ,  &  hi  mihi  fumccrcnt.  Non 
vcrum  ;  -quia  fabiungis  ,  £  Notentur 
iiaec,quia  frpiusin  praxi  occurrcre  pof- 
funt.]  Ergo  ,  utbenctDonfcfTioncs 
audiam  ,  &dcpcccatisbcncjudicem, 
jubcor  aTc  notarc  taAum  lcvcm  ma- 
ntis,  vifum  tantispcr  lafcivum  ,  vcr- 
bum  aliquantulum  Libidinofum  c(Te 
matcriam  lcvem  in  ^cncrc  luxnn ,  & 
pollutioncm praevifain  ,  •&  ex  his  lcvi- 
bus  pcccatis  -cxortam  cffe  in  codcm 
gcncrc  matcriam  parvam  ,  ac  prop- 
terca  non  nifi  ievitcr  pcccamixio- 
fam. 

At  cgo  oro  ,  ut  adnotcs  mcnun-I>««<«/-«^- 
quamtota  vita  mca  tam  abfolutc  Ic-y/«jy?«m, 
<3ggg  vcm 


THEOLOGIA 


quam  Cii- vemacfmifjflcmaterwm  in  generelibi- 
TAmueL    dinofo,  rcmpcrcmmagoprarcinden-. 

do  a  pcriculo,  quod  forte  a  partc  rei  fc- 
parari  nonpotcft. 

Eiut  quidremiam  dicam.putopol- 
kitionemnon  poflccffc  venialiterpcc- 
caminofam  ,  cjuoniam  inatcrii  gravis 
cft,&in  materia  gravi  pofica  crcikc  ch- 
rdminimequcturbata,nun(i|uam  veni- 
alitcr  pcccatur.  Eirgo  fi  peccamino- 
raillaeft,m'ortaIiscft  ;  aut  alids,  quod 
cxiftimo  ,  quia  illa  ,  dc  qua  agis, 
inortalis  non  ctt>nullo  modo  pcccami- 
nofa^ftft. 

MCCXXTI.  pj-^cvcrb.i,qusEdeJi,  &tua,&cla^ 
A  -■tafLint.  addam  xque  cxprefla,aut 
clariora.  part.z,traii.if.  refol.^iAnter- 
rogas,Anpollutiopr2vira,  &  nonin- 
tcnta,qua:  oriturexvcrbis  ,  non  qui- 
dcmturpibus,  fcd  amatorijs,  Scafie- 
^luofis,di<5iis  ab  iUis,  q,ui  volum  con- 
jungi raatrinFvonio  ,.  fit  mortalis  F  Kc 
rpondcsncgatjvc j  &fiic  probas.  [Pol- 
btiolicctpraevifa,  non  tameainten- 
ta,  cxcausa  vcnialitcr  pcccaminosa 
non  cftpcccatum  mortalc  :  Sed  illa 
vcrba  ,  cx  quibus  provcnit  pollutio, 
funttantum  peccata  vcnialia  (HB.) 
Ergo  talis  pollutio,  non  crit  pcccatum 
mortalc.  ]  Sic  dtalcfticaris  Vir  Exi- 
mie  ,  &  inhoc  Egofynogifmomulta 
invcnro  qux  Majorem  impugncnt, 
muItaqu«cxMinorefcq,uantur  ;  da- 
boaliqua  :  intcrim  vidcamus  quoTu 
modonobis  fuadeas  fingulas  propofi- 
tioncs. 

Majorcm  hac  rationc  confir- 
mas[Quia,  cum  polhitionon  fitinfc 
yoIita,fcd  in  causa  ,  in  quapr«vidctur, 
intantummalacrit,  in  quantummala 
cftcaufa  :  in  tantum  cnim  culpa  cft, 
in  quantum  cft  voluntaria  :  fi  cr^o 


caufa  cft  vcnialitcr  mala,  taliscrijS^ 
pollutio.]    Progrcdcns, &hancrcn- 
tcntiamfic  dcfcndi  a  VaCi]Ucz part.  i' 
tom.  i.  dtjp.  115.  cap.T;.  Humerocf.  &i'^ 
9pufi.  de  reftit,  cap,i    z  .dub  6.numro  14- 
Salas fw part.  i.tom.i.  quitft.  74.  tra^. 
dtjp.  6.  ntim.  18.    Henriqucz  in 
iib  neap,  U  num.  6.  Ledlo  de  lufttf'^ 
libr,^,cap.  5.  dub.\^.numer.  100. 
vi/Timea  Bonacina  tra^.  de  Matrtmon^ 
quaft^^.punil,  ro.  num.  9.  qui  docet, 
PoUutionem  nojt  ejje  peccatum  wortalc» 
quando  provenit  ex  causa  vmaliter  ln^^" 
rtofa  ,  &ltvner  tnpoUutioneminflti^^^^' 
Ettandcm  a  Filliucio  tn  quAft  , 
tom.jL.traii.^o.cai^.S.num.  15?.  «^^^*' 
Ttwc  foliim  reperiri  culpam  mortaU^^^^ 
causi  ratione  poUutiinis  pravifi  & 
intentdtyquando  abfqite  nm  urpfttifff^^J" 
fitate  exereetur  amo  ex  natura  fu^^^^' 
pis ,  & ptrfttendemadanmvenereoif^' 
eitandos  &  confumandam  poUution^^* 
qualistafitum  eft  in  aHiontbus  mortdo^ 
pertinentibm  ad  fextum  praceptnin  »^ 
cogitationihm  morofis ,  ajpedibus ,  &  ^^^' 
hmmortaltbm:  fienimfint  tantumveni^^ 
Us  ,  ex  defeduplen^adverrenttA  r  ^^^^^ 
fuogemre  ,  ut  quia  ob  curiofitatem  t^^"^ 
tumytunctantum  eritvenialispoUutiOi 
de  feqjiuta.]    Sic  conaris  f^^^^-L 
majorem.    Nolo  judicarc  ,       '  ^ 
poUutio  fit  mortalis  ,  naxn  in 


Thcologia  prjctcrintcntionah 


cxamino ,  ubraffirm©  illam  auti^  ^ 
pra!ter  intcntioncm  aut  cx  intcntJ<>' 
nc ;  fi  nullo  intcnta  modo ,  nec  vcni*' 
litcr  cfTc  pcccaminofam  ;  fi  intcnta.J^ 
causa,  non  folum  Icvitcrpcccami«^ 
sa  ,  fcd  ctiam  indifFcrcntc  i«t  cna  ^ 
materialitcr  bona  ,  cflfc  malammorta- 
litcr  :  Scdhxc  fubtilia  funt,  &  5"^^^ 
nos  ab  Icopo  amovcrcnt :  Ibi  vfu^ 
potcrunt,namvoloftareintcnto 

&  ex  tm  vcrbis  bane  brcvem  com  - 
qucnuai» 


FVNDAMENTALIS. 


^«entlam  diducerc.  Tu  ,  &  tecuni 
^'^fquez.i  Salas,  Henriqucz.,  lefiitts,  Bo- 
^cina  cjr  Ftllucius  affcrum ,  poUutimem 
pf^vifam  non  tAmen  tntcntam  ,  tunc  cjje 
^^ntaitter  peccaminofam  ,  quando  praye- 
a^tionc  Lafitva  ,  qua  vel  ex  imd- 
^^^tentiavelex  fuogeneyc  ftt  peccatum  ve- 
»iale  :  irgo  Te  judtce  ,  &  horum  fex  Au- 
^^orum  fententia  dantur  iafciva  aifiones 
non  foLitm  «b  tnadvertentiam  ,  fup- 
f^^mtur  cnim  pravifa  ,  fed  etiam  exfua 
^^^^eobparvitAtcm  mjtcrid ,  Jint  peaa^ 
^^^enialta. 

Tranfis  ad  Mrnorcm ,  &:  qu«in- 
conccdis&admittiscxprcfse.  ais 
cnim  ;  j-  Kcftat  modb  probarc  Mi- 
^^^cm  ,  &  ollcndcrcvcrbailla  CafFc- 
^^•ofa &a,iia.oria)  diccrc  ,  cflctan- 
pcccatum  vcnialc  ,  quod  docct 
^  probat  loann.  Salas  inpart.  i.tom, 
Y^^i^-^  difp.e.  fefi.  z^.  numer, 
"^^anchez  nume^'.  ^j.  ubi  ait.  Uqui 
^^ha  amatma  ,  qti£  vtdgo  requicbros 
^P^Uanms,  ut  vidcltcet  Coi:  tinemw,  Bo- 
*^ummeum  ,  Animamca,  o^^yo/rfw  V4- 
**it4tem  ,  c^T^  jtd  conciita*idMm  va»nm  ^c- 
^orewj,  tiofi  exccdunt  culpam  venialcm. 
V^iJ*  «juidcm  dodrina  intclligenda-cA 

^'•lufo  fcandalo  &  pcriculo  proprio 

.^'slieno  ,  vidclicetilla  vcrbaaudicn- 
^'S)  utfucccdebatin  noftrocafu,  Er- 
^^concludcndum  c fl  pollutioncm  cx 

^''bus  vcrb.s  rcqiicntcm  ,  non  cflc 
P^^^atum  mortaie  ;  quia ,  ut  diximus» 
pfovcnit  causa  xantiun  vcnialiter 
P^^cjminosa,  &nonade(l  pcriculum 
^^^ensu,  &  dclcctationis.  Undc 
^nricjuc7.,///>iy^^r^,ai-,  Noncffepc?- 
^^"mmortalc  ,  fi  quis  poliutioncm 

P^^iaturcx  vifio  fcemina?  curiosa, 
^^^'«fucibicalidi  ,  aut  lcaioncetiam 
^/^''^"iahaEc  nonfunt,  aitillc,  cau- 
moralis  ,  quae  provocent 
^^^iutioncm.]    Ecce  admittis  adio- 


ncs  lafcivas  parvas  &  vcnialcs  ,  noii 
quidem  advcrtentiaj  dcfcdu  ,  po- 
nis  cnim  non  folum  cfle  vifas  ,  fcd 
in  ipfis  futuram  poHutioncm  pre- 
vi/am  ,  fed  ob  parvitatcjm  matc- 
riar. 

Cartcrum  ,  quia  nonnulla  imtnid  ^^^^^ 
cuifti^quaslimaindigcnt,  volo  paucu- 
ia  rccognofccrc  ,  ^  vider c  quomodo 
confentiam  condufioni.  Hxccrat: 

peccAt  tnortaitter  fixmina  ,  quA  pf  O' 
fcrt  vcrba  amatorta  &affe€tuofa ,  etft  pr£- 
videat  pollutioncm  indc  fcquuturam, 
modb  illam  «on  intmdat.  PrQba- 
bas,  quia  tametfi  prarvifa ,  non  cratvo- 
liia in fe ,  fed  in causa  vcnialitcr pccca- 
minosa  jPorrb,  fl  habctcaufam  vcni- 
alitcr  pcccaminofam,  fallitur  Hcnri- 
qucxcumait,  cjufmodi  poUutioncm 
nonhabcrecaufam  phyficam  aut  mora« 
Icm;&fancris  tu,cum  Henriquczij  ver- 
ba  contratuam  condufioncm  radid- 
tusmilitantia  ,  ad cjufdcm  probatio- 
ncm  aflumis.  Prarterca,  fi  verba  San- 
chczij  intclligi  dcbcnt  fccl  ufo  pcriculo 
iudientis,curponisiKa  vcrba«ry//ff^- 
debatinnoftrocafu  ?  n©n  enim  in  cafu 
ponitur  aftuiffe  pcricnlum  audicntis, 
ieddicentis-  Ergo  dcbebat  non  ab- 
folviilla  fcemina,  Quoniam  ,  fi  ipfa 
cxpcricbatur  fc  incidcrc  in  pollutio- 
ncm  cx illo  amatoriocollocjuio,  debc- 
batprajfumcre  aut  iupponcrcin  catn- 
dcm  incidcrc  amafium  ,  cjucm  ipfain- 
duccbat  in  maximiim  confcniicndi 
pcriculu,<.]uiccnfcripoflitconfcnfurus 
omninb,ni  darcniur  rationcs  gravif. 
fima:  i  nam  ccrtitudo  hicphyficahabc- 
rinonpoflctjnon  cnim  honcftavir- 
go  audcret  fupcrhoc  amafium  fuum 
intcrrogarc.  Tandem  incidcrc  inpol- 
lutionemha^cmuiierdicitur ,  &inca- 
sus  propofitionc  carerc  dcIc(Sationc, 
&  in  folutionc  carcrc  pcriciilo  dckda- 
Gggg  z  tionis, 


6o4 


THEOLOGIA 


tionis ;  quxrumme  diverfa  videntur, 
Porro  daripolliutioncm  in  corporc 
medio  ritcrranodncdelcdationcim- 
po/Hbilc  eft  :  utlcffet  hoc  pofTibife, 
adhuc    impofTibile  cflet  i  lam  da- 
ri  fine  dclcdationis  pcricula  r  quse 
omnia  cbudo  Refolutioncm  alterius 
casiisrercrcndo.  [Eram  olim  Bruxcl- 
lis,  &mevexabairuiscoutcmplationi- 
bus  &  icvclationibusquxdamvirago, 
alidsiimorat^e  confcicntia?^  quse^intcr 
alios  favores  frbi  divinitris  conctflbs 
iltumfc  experiridiccbat  ^  nimirum,in 
conjugali  copula  nuHam  deleaatio- 
nem  autrenfualkatcm  femire  ,  &  ta- 
mcn  fana & r^ bufta  crat,  & filiolos  ha- 
bcbat  fpcciofos.    Pctij  ,  An  f  ntiret 
dolorcs  in  partu/'&  affirmatlve  refpon- 
denti,  Dclc<ftatio,aio,dolorquemife- 
rijffuntcorrclativap ,  &  tunc  primum 


IV. 


DEle^aationcm  voluntariam ,  quam  Vef^^J  ' 
habet conjuv ,  cttam  /i commovc-^uvidt^' 
aturfenfitivein  abfentiaaltcrius  con- ^**''"''*' 
jirgis  ,  e3^cufasapcccatomorraN,tum 
alibi.tum  ctia part.^.tra^.^.refoLioo^ 
E.  oo  ctiam  hiic  admittis  parvitatcrn 


V.. 


QAnchczdeMatrim.tomni;.  9  #-44-  a,^/^ 
^num.  16.  admittit  poHc  conjugatum  P'^  ^ 
fc  tan£»erc  voJuptatis  causa,&hoc  cum  ('^^^  ^ 
pcccitovcniali.    Cit^tur  iTcparf-^- 
fraii.^.re/ol.zi^  Rcfumis  hanc  qiiafft'' 
oncmpart.  ^.tra^.  4,  rcfi/.i^  7.&  addis 
Garparem  Hurtado-  tra^.  de  Matrini' 
dijf.to.dtffio.num..  47.  Pctrum  Ocha- 
ga VI  a  m  defacra,traa:    de Matrim.qff^fi' 
num.  9.docefquchanceamdcm  opi"'- 
oncm tanquam  probabiliorcm  defcfl' 


locipiam  credcrc  tefinede]c<aatione  j  nt        -  - 

concipcrc,  cumtc  fincdolorecmti.l  ^^oanncPra^pofitom^^^r^PT*''»'' 

Curplura?  Pollutiofme  dclcaatione  W<^-^«^-2<^««w.i88. 
fiondatur. 


IIL 


X^icrvoo2ipart.'^.traa.^,r€foM'^^''  Jc^ 
inelicitumh'tafpicere  coitumbclf'2- 
rnm  ,  feu  vtrcnda  turpitcr comjsotai^  ^^^^^ 
An ctiam  vcrcnda  &  coitus  hominumi* Cf^ 
Et  ais  P.  lacobumGranadum  in  z.p^^^*' 
D.Tl}omacontr.6.tra^.4,(!iJp,  7.  numer-S' 
approbare  dodrinam  Sanchcz  &  r^' 
fponderchis  verbis.  [Non.  damnatuf 
de  mortali  infpiccre  vercnda  bcftjS' 

rum,etiamturpitcr  commota,  Qj^^ 
vero  atiinet  adcoitum,Iicct  (inc  nccel- 
pcris;at^4rr  9.  tram.ref.7,1.^,  Qturt^  fitatcfitmortaleftudiosaafpiccrccon' 
r«r/(?f««^.    Stas  a  contrarii  fentcn^  cuBitum  licitum ,  velillicitiim  homi- 

mimr  co  quod  nimirum  fenfualitatcm 
commcvcat,  &  fit  pcriculo  ni»^^^ 
obnoxium  ,  dc  coitu  vcrobeftiaf""' 
vidctur  id  de  fe  non  cffe  morta- 
quia  non  multum  provocat  a 


>'<cix-  TLIum,  quiconfrrcatvcrendabruto- 
Ti  1 1.  rum,  communitcrpeccarc  veniabtcr 

Anrt  enda  ^ocuiiSznchcz de Matrim.tom,  3.  libr.cf. 
hrutoium  dtjp,  46.  num.  15.  quiarndcnon  cxci- 
ionfruare  tatur  vehemcns  delcaatio.  Er^o  de- 
vnortale  leftatio ,  qua:  non  vehemens  teftc 
/f?         Sanchez  eft  nfvateria  parva.  Hujus 

qua:ftionismcminifti/>^yr.2.frrf(?i».  jy. 

rf/37.&propriam  fentcntiamnona- 


Scd&Sanchcz/<>rtff/>4r(7  ,  dtfp.  44. 
num.i6.  aliavcnialia  ctiam  pcccata  in 
gcncre  Luxuri»  admitiit  propterpar- 
▼itatcm  matcriap. 


lc 


FVNDAMENTALIS. 


6os 


^•xiiriam.  Deniquc  advcrtonoRefTc 
^Oftale  afpicercullumcoitum  itabrc- 
^  tcr,&quafi  pcrtranfcimam  ,  utnon 
^ufEciatad  notahilem  commotioncm, 
^ i^Iem dicendum  eft,(i  i 'lc ,  qui  afpicit 
~  J^tcnta  propria  complexionc  non  fu- 
bit  pcricuium  prjediAac  commotio- 
'^s.  Ita  G r a  n ad  o,qui  cti  am  ad  di t  {>cc - 
^^tiim  mortale  eflc  ex.  propofito,&  fine 
Jj9ccfr,tate  afpiccre  pcrfonam  altcrius 
^^xusnuda,at  fi  vir  fosminam&fcemina 
^'rum  intucatur,  iino>&fifolum  videat 
J^^rcnda  illiusjquiaid  valdcpugnatcu 
*^oneftatc  naturaii,&  quia  eflnotabilis 
5^uramagna5ComotionisfenfuaIitatis. 
^^fattamcn  hoc  no  cfll-  mortalein  co, 
S^ob  curiofitatem  adco  lcviter,  &  per 
^anfitum  afpicir,ut  non  fit  occafio  di 
'^^commotionis  ;  fimilitcrfi  attcnta 
compjcxione ,  quis  prudcntcr  nbi  per- 
iiiadcrct ,  nuilumeflrcpericufwmmag- 
'^*com4r»otionis,  non  danxurcturad 
*»ortale,  ctiamfi  cxpropofito  infpicc- 
^^^O^^a  ilIc.MoncsLe6torem,utin  his 
'^^^^njs  caute  procedat  &  fugiat.ereo 
P^nculumobiicis^;  nam  ficxnaturakia 
^  ^«aftioncsfuntmla?,  nonjam  inhac 
''^^tcriacaute,  fcd.nullomodu  eftpro- 
^^^cndum. 

VIL 

\^x\'\sparf,^.trait.^.  re/ol  15^.  An 
^oftulafint  pccc..t<»  mortalif.^citas 
^^"^"egativa  Sylvi«m,Sdas,&c.Anbc- 
^^^^'^^"Jicxamino  :  hic  tamcn  dico  iilos 
'^ec^n-^      allegatis  mihi  nonfavere, 
c  Itarc  pio  parvitate  matcrix,  quam 
P  opugno.    Jvcd  voio  addere  vcrba^ 
ic^  ^"^^ciibis  ,  ha?c  cnim  noftrse 
c^l^^^^^c   favtnt.     Notandum  cft 
obiter  ,    inquis  ,  aliquos. 
ft^jjj    "^*^^  affcrcre  in  fupradiftis  o- 
^Usv  ^  ^?<^fit>us&  univerfim  in  rc- 
^^ncrcis  dari  pai^itatcm  matcre»; 


&itatenct  cx  focicatatc  IcAi  cum  a- 
liquaformidinc  Lcon  rdus  Leffms//^. 
^.cap  yJub.%.num.^%,  &^9'  &cxDo- 
minicanoriim  matci  ia  Samucl  Lubli- 
nus ;»  fummttU  eafuum  cofc. verb. Ofiulu, 
num  iMhiiic  ait  [Inter  folutoSjqu  nn- 
visejuficm  fmt  fexus  mortalc  crimen 
cft  orculari&tangcrcobfol.imvcne- 
reamdelc(5tationc  cx  hujufmoditadiri- 
bus  conGirgcntcm ,  nifi  parviias raate- 
riajcxcufctJtaillc^&  ahj.] 

VII L 

INfinc  refolutionis  1^6.  qwam  habe&j^^^^x^jj^ 
part.^.tra^^  4-  cit  is  refolutionem pn^ 
mamtra^atur.  f.  partis  5.  iu  qua  in- 
tcrrogas  ,  Aninrcbus  vcncrcis  dntnr 
matcriapparvitas  ?  &  refpondcsaffc- 
rentem  fcntcntiam ; uifTc  1  homat:  San- 
QhcideM.atrm.l  br.  9  di^.  ^G.numer.^. 
27. &  40.Zcnardi/M  dire^.Confcjfar  par. 
iJefacram.matrim.cap.  qudij}.z2.  & 
Ssihsinpart.  i.dijput.  e.fecl.  zunumer. 
I49.quia,ait  ilk  ,  Cur  in  CdHrii pr&ceptis 
deturparvitas  matcfu  ,  &  non  m  hoc} 
Hancctiam  fententiam  doccre  inquis 
V 1 1 1  alob  os  t«.  Sum  a  tom  0  z.trait.^  c  .dub. 
9,num  8.ubificafferit.  [Tanbienfcha 
dc advci tir,  quc fe  pucdc hallar en  cfte 
pccadoparvidad dematcria,  comocn 
ctros  ,  qualcs  fon  'os  tocamientos  lc- 
\res,comodclamanodeuna  mugcr,  y 
dcl  pi.^con torcerlc  los  dedos ,  o  pi(ai- 
lcelp!e,como.dizcnNav3rro  ,  yCajc- 
M no,no  obftante  >  que  al gu no s  admi- 
noten  aqui  parvida<l  de  maceria.]  Ita 
ille.  UbijUtvideo,  Vilialobostanj^e- 
rcmulieris  manum  ,  premcrc  pcdem,  • 
ftringcredig  toSj&c.iudicavitetfcma- 
teriamparvam  ,  &  citavitNavarrum, 
Cajetaiiumque,Doc^orcsfcrupulorif- 
fimos ,  (^ui  vcritatispondcrehancha- 
bueruntlcntcntiain.  lubes  prxtcrea 
legi  Scraphinum  Frcitam  in  addtt,  ai 


Go6 


THEOLOGIA 


HI. 


rraCl.deConfeJf.foWutt.q,  j.nMtner.  ^j.S^ 
Sancium  m  sele^isJiJpAi  num.  iz.  obc- 
diam ,  cum  dctur  occafio ;  recognovi 
tc  iubcntc  Maldcrum.qui  hanc  fentcn- 
tiam  fpcculativc  clVc  probabilem, 
do cu it  r« part. i  qtuft.j^.Art.io.'] 
IX. 

SUccc^Vutemporisplures  lcgiftiAu- 
thores,  &darimateriamparvamin 
rebus  venereis  invcnifti  apud  plures, 
&  illos  nobis  libcrc  communicafti.P^^r- 
enim  qutnta  tra^latu  V.  qui  totus  cft 
dcparvitatemateriar,  habes  refolutio- 
ncmV.  qus  noftrae  controvcrfi.T  rc- 
fpondct.  Ibi  citas  lacobumMarcIian- 
tium  in  qtuftiombus  Paftoralihus  ad  De- 
cahgutnyiap.6.qu<eft.z.ubnnq\.m.  [ Of- 
culacti-.mjud  canturmortaha  ,  licet 
quisnonintendatcopulam,  ncc  in  ea 
dcIcdcturJcd  folumiilam  voluptatcm 
carnak m & fcnfibilcm ,  qux ex ofculo 
oritur  quxrat,  non intcndcndo uheri- 
orem.  Hasc  cft  communior  ,  &  tutior 
fentcntia.  Altera tamcn,qux dicit fo- 
lumclTc  vcnialia  ,  fi  abfit  periculum 
confcnsus  ulterioris,&  periculum  pol- 
lutionis  ,  non  videtur  improbabilis. 
hanc  tcnet  Martinus  de  Magiftris,  &  a- 
liquiRccentiores,  in  eamqueinclinat 
N  ay3in.de pxnitetit,  diftinct.i.  captt.fi  cui 
jw^nf.Atqucrationcs  hujus  kntciuiae 
profcquiturfuscLcirms//^.4.r^;>.3.^«^. 
8.  Ccrtc difficilc  plane cftGonfeCfariis 
pcccati  mortaiismox  condcmnare  ju- 
vcncsnubiles ,  &procos,  qaos  pafTim 
rcperits  aliquibus ofculis  uti  crga  pro- 
•  cas,autpuclias,quas  vilitant  ,  nccfibi 
hivcl  hae  formant  confcicntiam  gravis 
pcccati,licctaliquaincie  voluptatcpcr- 
cCfJcrint,  vei  qua:ficrint ,  modo  fi  nul- 
la intcrvcnerint  voluntas alicujus  atta- 
fius  impudici,  vclpcriculumactusaut 


confcnsiisultcrioris.    DifficHc  ctiam 
cft  dcncgarc  cis  abfolutioitcm  facra- 
mentalcm,fi  afimilibus  ofculisabstin^' 
rc  nolucrint,  cum  affcrant  impofnijij^ 
moralitcreffe,  utno  intcrcurrantqua- 
doqucofculacum  3liquaroluptatc,c<> 
quoddcceatipfos  convcrfari  interp^' 
ellas  adambicndamatrimonia  ,  &Ij°' 
ncftas  rccreationcs,&  familiariacoH^'- 
quiaciscxhiberc.    Ratio  igitur,  ^^u** 
non  vidcantur  ftatim  peccatimorW''* 
condcmnandijcft,  quiavoluptasill^^'^ 
ofculocaptavidctur  fpedtarc  adpa^^I' 
tatcm  matcrisB  in  hoc  gcncrc  pcccati» 
&  foiyin  rcmotcdifponcrc  ad  volupt^' 
tcmmortalcm  ,  qua:in  concubitu  car- 
nalieft;ficut  etgo  voluptas  illa  ^'^'^^' 
liscenfcripoicft,ficut  qus  rcmotcai  - 
ponuntadaha  pcccata  ntortalia,ioiu'^ 
ingcnerc  pccciti  vcnialis  ccnfenjur- 
Vt  rbigratia  litigium  difponit 
micidium,hauftus  immodcratus  afl  ^ 
brictatcm,  non  tamcn  mox.fu^^^P'^^ 
catamortalia.  Quapropter  ctiamv^J' 
luptas  illaintcrfponlos  &  ^ponfas 
ccnfeiur  peccatum  ,  fifitfine  p^^^f^  ^ 
pollutionis,  quianimirum  reinotc 
lum  difponit  ad  adum  prinf^^P  .^^ 
conjugii  .-rationc  vero  fr<^"^*^'!:*'^^jf. 
cisadillacompetit,qua:  funt/olum 
pofitio  ,  &  prsBparatioadmatrim^^ 
um.    Itaque  in  aliis,quam  fponns»  J 
dicabitur  voluptas  illa  cxigua  , .  .  ^^^.^ 
venialis  ,  nifi  cummagnolibidir»'^ 
dore  fit  conjunda.    Unde  ^''^? 
muhos,  qui  peccati  «^ortaliscon  J^^^ 
nant,fic  loqiWyqutoftulis  \^\\^, 
sk    ItaloquiturCajctanus,  ^"^^^ 
&ahi:  idcoque  vidcntur  H^^  ^^^c 
plicatisofculis,  &  cummora&^'^ 
hbidinisdatis.]  Huc  K^q"^*^^'"^^" 
tius.    Qiii  ctiam  infra  tn  f^^^V^^. 
/^^.S.fic  aficrit.  [  Oaavus  ^^^^^^^^y^S 


FVNDAMENTALIS. 


^firuHs  Intcr  )uvcncuIos,&  juvcnculas, 
quib.  aliquafcnfualis  dclcctaMo  im- 
Pura  orttur.  Atque  dc  his  jam  diduin 

»^^Uifiantcum  ardorc,&mora,putare- 
plicatis  diu  in  ore  ofculis  ob  pericu- 
morale,  mortalem  ordinaric  cul- 
pamafFerrc.  Stveroin  tranfitu  fiatof- 
^wlum,cuivix  inhxret,  licct  vohiptas, 
k[x  dcleftatio  aliqua  captetur,  poffe  fc- 
^undum  opimoncm  muhorum  vcnia- 
^^ht  ,  ^^Mcari  ob  parvitaicm  matcriar. 
^^'^^^"'«lamhasc  ncgant  vocari  libi- 
w«o/Qi  ofiuia  qyx  paiTim  a  Summi- 
«is  condcmnantur  pcccati  morrahs: 
''l^  cnim  folum  inter  hbidinofa  re- 
qux  fiunt  cxintcntionede- 
^^tationis  concubitus  ,  fivc  pollu- 
{Jonis,  auifimilisaflusluxuriofi.l  Ita 


p  P^oorcdcri$,&  S.  Auguflini  fortrHl- 
^  '^ampefiodumadducis,  cxquaco- 
^tfan^jffjjy^yrn  Ecclcfrae  Hipponcn- 
^Pontificemmatcriamparvam  in  gc- 
J^^fcluxuriac  admififc  Agcns  coritra 
^^hanu/i^^.i.^^^.io.ficir^quit.  [  Quan- 
enim  ad  nos  attinct  fincpcccato 
ttnpcrcffcmus,  donec  fanarctur  hoc 
j^lttm,fici  nuncjuam  confcntiremus 
^akim ;  fcd  quibus  ab  »Ilo  rLbcllan- 
>  ^tfi  noniethaHtcrjfedvcnralitcr, 
^njcavincimur,  in  his  contrahimus, 
^^*]^»quotidie  dicamus ,  Dimittenchis 
*  '^^nojha.    Sicut  con^uges  quando 
,»r      gCBeratiomsncceffartum  cau- 
ohus  voluptatis  cxcedunt,ficut  con- 
nib  ^^^^  >  quando  in  taHbus  cogitatio- 
fin^^  ^"^^  ahqua  dclcflarionc  remo- 
tiii     o^^P  quidcm  deccrncntcs  flagi- 
ciit^*  '^^if^tcntioncmmcntis,  non fi- 
vJ.??"^'^^^ '     iJ^o  incidat,  indc  a- 
tes^aut  fiinciderim,inde  rapien- 


^07 

tcs.]  H«c  adduxifti  ex  Auguftino. 
Etintcrroga,  Anpuies  cfleD.  Augu- 
ftinifcntentiam  ,  quam  impu^nas  ?  Si 
non  putas  :  dcbcrcs  huic  icftimouio 
rcfpondcrc.  Si  putas  ;  dcberes  ob  o- 
culosponere  demonftrativas  illas  r^- 
tioncs,qu^  te  cogunt  alfcrere  omni  ca- 
rere  probabilitate  Divini  Auguftini 
doa.inam.  Contcmnat  Auguainum, 
quivehtihoc  tamcn  unicum  fciat,  m 
qujeftionibus  phiribus  multb  gravio- 
ribus  Pontificcs  &  Ecclcfiam  Roma- 
nam,ut  invcnircntveritatcm  ,  adAu- 
guftini  doftrinam  confugilfe. 
XI. 

STatim  addacis  Caictanum  &  alios  ^^cxxxv. 
dodosnegantes  delcdationcm  vc- 
nereamcxfolovifucaptam  cffc  fnorta- 
liter  pcccaminofam.  Et  fubfcribis  con- 
trarationcs  ,-qu«  tamctfi  non  fint  ilc- 
monftrativx,  nunquam  tamcn  habi- 
turaefuntdemonftrativamfolutioDcm. 

XII. 

Cltas pratterea  BaWclIumftw?.  mccxxxvi 
3  dilp  ^.num,  4.  &  Lopcz  dc  Tcxe- 
dsLtQut.iMbr,!,  trait.i. contr.  i^.num.yi, 
affercntes  Clementcm  viii.  dcfin.viifc 
inOfhcioS.  Inquifnionis  non  diiri  ia 
rtbus  Venerets  parvitatcm  matcris. 
PciooftcndiClcmcntis  VIII.  authen^ 
ticam  dcfinitioncm  y  confiderarivcr. 
ba  jnamcum  ipicmct  Authoresexam»- 
no,quicontradicuniurfvntirc,anobis  ^ 
ftantj&fcmperad  periculum  confugi- 
unt,qiiodetiamaccufamusomnes,qui 
materiam  parvam  cxcufamus  :  erga 
forteCIcmcnsvi  1  i.nihil  pronuncia- 
vit  dehac  re :  forte  loquutus  cft,utDo- 
dor ;  & fi  ut  Pontifcx,  forte ad pericu- 
Ucircumftantiam  recurrit,  quam  not 
femperdamnamus. 

y  Tvidea  quaUter  h^lucmcmiirm  ^^"^' 


6o8 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


hac  materia  multi  Authorcs ,  prbderit 
ex  tuis  libris  cxfcribcre  Decrctum 
Claudij  Aquavivas  picntiffimi  Viri, 
qiiod  cdtcnoris  fcqucntis. 

Quta  nontiuliorwn  OpiniOi  qui  docent 
etiam  inrevenerea  exi^uam  aliquam  de- 
leddtionetn  deltberate quajitam , propter  le- 
Not a  bene.  p^^^^ ^ materici  excufare  a peccato  morta- 
Ncctvam    n^piurhmim  obeffe  pojfet  non  folitm  bona  /o- 
ait,  &nin  ^^^^^^^^  cxiftinuitioni ,  fed  etiam  puritatt 
tmpro-      ujontm.qtiam  tum  in  nofiris ,  tum  tn  exter- 
babilcm'  tanttfemperfacit foctetas ,  &  quia  prop- 
ter perictdum  in  quodtnducit ,  ac  moralem 
T'ceadpe'  ijfipopbilttatem  dijltnguendt  pra£tice  tnre 
rtcuhm  lubuca  matertam  levem  a  gravi,a  do- 

i  i L ht  rtt,  admodum^ravtbufque /octetatu  Patri- 
bm  ,cum  quibus  negotium  hoc  €omniuntca- 
vimusjn  praxi  omntnh  falfa,maxime  peri- 
culofayac  puritati  valde  contraria  judtca- 
tur  ,  re  matureionfderata /latuendum  in 
Domino  duxmusy  ue  quts  tn foctetate  tnpo- 
/ierumvelpublice,  velprivattm  ,  nonmodo 
ut  veram  velprobabtlem  /ed  ne  ut  tolerabi  - 
lemquidemy  ullarationeeamdoceat  y  aut 
placere fibi Jigntficet  ,  aut /ecundum  tUam 
con/tltum  cuiquam  det,quoiomnihm  tn  vir- 
tuteftndxObedunttaprdc/pimtis  ,  &/ub 
poena  excommunicattomsacprtvattonislec- 
turxyVocis  acliv£,&pafiva,nec  noettam  in- 
habiittatisadquMetofficta,  ac  al^speenu 
arbitrio  no/iro  infitgendU,  &  ad  pro/efio- 
nem  tales  intdltgant/e  mtmmeejjc  admit- 
tcndos,& ubt  derefatu  conjlitent ,  prortn- 
cidles/iatim  exequi  dehebunt,  nv/que prtmo 
quoquetemporemonere  ,  ut  reexamtnata 
Jlatuerc po^nmts.  an  qni  rem  tantt  memen- 
tt ,  atque,t*tiobistam/erio  commcndatam 
ncglexerit^retinert  tnjocietate  expediat,at  - 
quc,dum(quod/uturum /pcramus )  gravius 
aliqtitdin  hanc  doctrinam  a  fuprema  Roma- 
na/ede  /latuatur  ,  volumtts  etiam  ut  po/l 
7nan:/eftationem  huttu  decrett  ,/t  quis  tn  p9 
/tei  umaltqHem  exno/lris  contra  /upradi^a 
dcltqi"/fc  noverit,  teneatur  tnyirtutefan^ta 


9hedienti<eSupertori  aperire.Rontd 

lis  1 6ii.Claudtus  Aquaviva.  .  <^cc^^ 

Agotibiimmortales  gratias ,  ^^^j 
illius  magni  Viri  Decretum  cdiJc^is, 
apcrianturcorum  oculi ,   q^^ii  Cuudi) 
authoritatc   indudli  contradixerunt 
Caramueli.    Vbi  obfecro  ClaudiuJ 
Aquavivadcclarat  tangerc  fjemmaev^ 
digitum  fcclufo  uiteriore  pcriculo  ellc 
culpammortalejniTorro  ConcluliJ^- 
ni  non  dcbemus  majorcm  ccititu  - 
nem  darc.qua  n  pramifTis :  nec  i"  "^j!' 
vcrralespoiitionestrahere,qu«cuui  ' 
mitationc  dicuntur.  Dicitprimo^' 
qjaviva  quamcumque  a^ionem  Ufe^^^ 
ej/c  malam  mortalittr  prspter  pericuitt^^l^ 
quodtndiictt.ErgOyCi  pcr impoifibil^ ^ 
cU^ttalc  p<:riculum,  noiicfletmor^*'' 
litennjla  j  Ergo  ftat  mca  doclr^^-^^ 
qujin  Claudius  Aqunviva  pr*f=-^''"' 
Dicit  fcc  und6,teneHdum  effe  non  dart^^^'^ 
teriamparvam  ob  moralem  tmpopi^^^J^\^ 
tem  dtjiinguendi pr^cltce  in  re  taw  iubr 
materiamievemagravi'  Ergo  ncjrct  ^ 
mflcm  coiifcnfuiu  fcmiplemunjj&P 
raqucpcccatavcniai  a,  ncgctoninc^^ 
ha:rcfinmatcrialcm,omneai  ^g"^'?^^, 
iam  invincibiicm,  <juia  fepi^^*P\^ 
CjLiimodi  matcrijs  &  aliis  fcxccot'^ 
milibus  i  npolTibilc  cll  pra^icc 
ftingucTC  pcccatum  vcnialc  ^  ^ 
tali.  r 
Scdaddo  qncmpiamDo^flofcm^i^^' 

cictatis  Virumma^nc  pictatis  r 
ditionis  coram  mj  vitupcraHc 
dam  lunioris  fcntjntiam,  . 
bat ,  Icfuitas  non  poffc  tcnere  Aug^^ 
ft  ni  opinioncm  ,  materiam 
conccdentis  in  re  Vencrca 
bat  cnim  Patrcs  Socictatis  nonp^ 
illam  doccrc  aut  confulcrc  ,  p^ 
mchabcre&juxtaiilam  ^"^f  ^^^i^^ju-' 
tias  dirigerc :  quod  m  hi  vifum  clt 
tiinmc&dQai/rimc  dictum. 


di^C' 
pollc  ta- 


I 


FVNDAM 

f''*^»^  r  ^^^°"<^^"«JoClaudiumAquavivam, 
"^^"tra  nos aliquid pronuntiafle dica- 
^''P^rru  ^I^^^^^uiHcunum  Dodorem  :  &incau- 
^*^'»"»^.^*^"^^"^^^^^^"^^"^^^  nullum  Patris 
^ttti?     ^ocictatiscontrafcpofTc  habcrcvidc 
^^"r-    Quaenim  finccritatc  citarc  po- 
^•^opro  una  fcjitcntia  homincs  picn- 
^'"iinos,fubditimmos,  &  obedientim- 
^^Qs  ,  qiii  yQVnn  nolintdebentloqui 
P^outipfisindiciturafupcrioribus.-cr- 
^ocictatis  Authores  fcntcntia!  A- 
?1  «vivf  probabilitatcm  non  addunt ; 
l^^odo     "^c  cni m  matcria  fupcriorum  impe- 
'■^^tre  ^'.^^^f^guntur.  At  vdlcm  audirequiil 
' %/o.  V^^'^^  itfuita  pofTct  Pctro,  ^ui  fic  con- 
JJV^Cf,  ^ereiur.    [  Mc  accufo,quod  manum 
^^'Me^  tctigcrim  cum  altcratione  ali- 

"^t}     ^«a  lcvi  &  fufficienti  ad  pcccatum 
^^«^nialc.  ]    Dicetne  Patcr  Icfuita  Pc- 
jll^^peccavifTc  mortalitcr  /  Nc^abit 
~    ^;,^ * ^  p-iitabitfe  facrilcgam  confe/Tlo- 
^     fafturu^n,fi fe  accufct  dc  mortife- 
°»3uodTioncommifit.    An  iiedicct 
^  j  P^'iionem  Pctri  non  cffe  probabi- 
^*^||^-^lov^uctur  contra  didainca  Patcr, 
jj  :  &  rcponciPctrus  porius 

fcntcntiam  non  cffe  probabi- 
f  •  ^onfcffjriiim  fcqui  pmiitcntis 
^^'^tias,&  juxtapxnitentium  dida- 
fj^i^^^'carc.  Lrgo  Confcffarius  Ic- 
l^^j  ^audi.ns  Pctrum,tacebit  ,  &ab- 
^^ict^  ^"■'"^"o-       «iicito  ,  quidfa- 

XIV. 


ENTALIS. 


60^ 


as  itcrum  camdem  contro- 
y^^Ciampart. y.traa, II,  rf/ol,  zS.8c 
^Q^^^]^ *  ^  producis quae fcripd in 
fco^^  BciKdifti  num.  1052.  & 

fcrib^'^^^^^^'^*.  multacx- 
cur  ^'^^"^^'^^isiTico  judicio  prxcipua  : 
'    ^^^m  non  etiam  cxfcribi  curnfti 


attDiarta  y  aferere  dari  materiam  par- 
vam.    Fateor  :  quia  qui  putat  hanc  vel 
iSam  a6tionem  fenfualem  effe  levem  dum 
illam  elicit ,  fape  fe  exponit  periculo  ulte- 
rtori.  Vndeftbocfitalternisrei  etiamlevii^ 
eritremotum  ;  non  entmdaturproximum 
ft  materiafitparva)ft pertculum  fttevidens 
&reigravis  ,  erit  peccatum  mortale:  ideh 
doSlifimeMalderus  docet  jpecutatfvepojfe 
admitti  materiam  parvam,pra6licedutem 
(  &  hoc  ratione  pericult  frequenter  immi  - 
nentis)nonpojfe:  nama&h  ex  fua  naturl 
leviSipoterit  ejfe  peccamino/agravtter  ,fi 
ffravtterfttpertcutofa.    Tgo  autem  toquor 
dematttiatntrtnfica  adionis  omni  attope^ 
ricuhpracifo. ]    Ha;c  ibi  Ego ,  ^uac  lc- 
gifti,&:ctiamIegitBafius ,  qiiimcali- 
tercitat  &  cxponit.    Nam  infloribus 
vertf.  Peccatum.  i.nu.j.pa^.^zo.juxtaedi- 
tionemAntuerpienfem  ficiv.quit.  [  Sanc 
promajorchiijus  quarftionis  clucida- 
tionc,non  gra  vabor  hic  apponcre  vcr- 
ba  dodi  D.  loannis  Caramucl,&c.  Fa- 
tcturidcm  Author  (  Caramucl  )  peri- 
culofum  cffc  affcrerc  dari  matcriara 
parvam  ,  quiaqui  patat  hancvchllam 
a(ftionem  fcnfualcm  c^fclcv^,  dum  il- 
lam  ehcit  fe  exponit  pcriculoulterio- 
ri.]  HaJcBafeus  ,  &  vere  admcntcm 
Caramuelis:<jui  in  codcm  Commcn- 
tario  difptitationcm  illam  lxix.  clau- 
dithis  clari/lim's  vcrbis  [  Pono  ca- 
lamum  ,  monens  do^um  6' pium  Le^orer» 
snefimpertoqut  de  deiedatione  ipsaparvd,a 
pertculotncrementi  &  confinsus  utterioris 
pracisa ;  quia  ubi  daturconfinttendi  in  rem 
gravem proxtmum  &  indutntatum  pericu^ 
ium,  centies dixinofi abejfepecc4tum  mor^ 
tale.] 

XV. 


*^ancpe.'-  T^'  '--"^•n  cxicriDi  curi.in  TNeadcmRcfolutlonc  xx  vi  1 1.  cltas  mccxlt. 
'^iniU       •  "^'  ''""^^^"^"^^-  •*^^giitru'^  Francifcum  Arauxum ^^4«;^/« 

loi  iiQ  Ego.  [  Pertcutofumefi,   [  Quantum  Virnm    Eum  audivi  prae-  quantus? 

Hhhh  fidentcm 


6io 


THEOLOGIA 


ndcntcm  &  difputantcni  Salmanticat, 

&:fiillimundus  paiicos  fimilcs  habet, 
nmltumUabtt.  EratThcologiaf  Tho- 
milHc«  Primarius  Cathedratkus  ;  feu 
didUrctjfcu  loqucrctur  ,  admirabilis^ 
c^uemamavi&  fufpexi  ;&  omncs  cjui 
yciejusvirtutcs  ,  vcKiodrin.im  vidc- 
lunc,  eum  amarunt,  j  Is  igitur  con- 
ira  tc  nominatim  infurgit,  &  parvita- 
temmatcrijf  d  fcnditTin  fuis  cruditis 
Coinmcntariisin  iz.D.Thoma-. 

Addis  fapicntifTimo  Arauso  Lau- 
rcntium  Landmctcr  in  Rcgulam  D. 
Bcncdidi.  EuminRcgulam  D.  Au- 
gufliini  fcripfine  fcio :  at  cjus  commcn- 
tarium  in  Rcgulam  D.  Benedi(fli  non- 
du  mvidi^ 

xvr. 

MCOiLn.  OgoEximlc  &  SapicntiflrimcDo- 
mine  m: :  Cur  non  aflcntins  Arau- 
xo  ,  tjucmtantumeflrcmcritofarcris/' 
Curnonalijs  ctiam  Viris  do<5tis.^  Cur 
noBCaramucIi  ,  cjuem  tantoaffedu 
hot  oras.^CurnonD.Auguftino,  cu- 
;u$  cflT.  rcntentiam  Caramuclis  fatcrisf 
K€ fpondcs par t.j jra^.ii.re/: i2,  §.  rr» 
rww^diccns  lE^o^his  Authcribns  uonpof 
fumadharere  ;  qutanondefitntyqutcen/e- 
antdiilam  dolirnum  efecen/uradtgnam.J 
Scd  quid in<Ic ,fi  doiftiorcs  difTcntiiint: 
&hanc  ipfam  ccnfurara  cenfiira  ri^o- 
rosacondcmnant? 

XVU. 

MccxLiii  TOannts  Antonius  S^\irzmvot9?lato^ 
^niide  examine  Propofitionum.  cap.  i  j . 
ftc  ait.  [  Propo(itio  pci  iculofa  in  mo- 
ribusillaefl:,  quaefpcculative  confidc- 
rataahquam  habct  vcrifiniilitudincm 
&  apparcmcm  colorcm  probabilita- 
lis :  verumin  praximorahterloqucfl- 
dofinegravis  culpae  reatu  non  potcft 
cxccutioni  mandari,  Hot  pcuculum 


in  causa  eft,ut  fimifes  propofitioncs  ju- 
lUifime  poilint  contlcmnari  :  qual^^ 
funt  nonnullz  opinioncs  ciica  matc* 
riam  ievcm  in  rcbus  vcncrcis.] 
Saura,  cuiconfonarc ais Tranfmieran^ 
trjci.de  cllig.revei(/u<:jf.^.cap.4»  nuW-4*^ 
Ic-anMcni  Machadum  de  perfcB.  co^M' 
t<y.!i.\.tibr.z.traii.i().  doattm.  i.numer.^ 
Eij^iibes  vidcri  Texcdam  m  controV- 
rheoL  MoraUom.  i .  Itbr.  i.tra^.  ^.nurner- 
ii.fo«rr.i.quicontraSanchcz  ,  &  P^^ 
confequcns  contra  Arauxum  ii'^^' 
hitur, 

Sedurrcm  fatcar  Saura  ncnpla^^^^'' 
&  nihilominus  amc  cft.  Nonpla^^^f 
quiaftridcntomnia  quxdc  pcriculoSf 
propofitione  dicit ,  noncniminpraxf 
committiturpcccatum  mortale, 
deturdidaminis  fpcculativi  dircf^i^»^ 
Dixi  a  mc  ftarcSauram ,  quia  matcri' 
am  parvam  in  gencrc  luxuriaf  illc  P^^^' 
cuJi  rationc  condcmnat  ;  cui  cgo  JJ' 
mninoconfcntio ,  funt  cnimmortau' 
ter peccaminofap a<ftianes lafcivs  >  ^j!^ 
vidcanturparvacfccundumfc  ,  ^*^.*^ 
iethalis  pcccati  periculum.  ^*.' 
fumeftiftud  fcmperabiftc  in  a^^^o"'" 
bus  natura  fiia  parvis  ;  tamctli  t\o^ 
dcamaftcrcrc  nullam  omninaactiun^ 
cukm  rcpcriri  in  individuo  poifc » J^* 
careat  evidenti  pcriculo*.  Jinoboc 
i|ifumdocct  apcne  Saura  ;  nonnulii 
enim  opinioncs  circa  materiaiTip^^ 
vam  iarcbus  vcnereis  condcmnat :  ^ 
cgoctiam  nonnullas.  >k)n  ergo  Sa^' 
ra  univerfas  condcmnat.    Erg.^  f 
quasnoncondcmnar.  Adniit^^ 
turnonnullas  occafioncs  in  ^," 
pcccatisluxuria:  detur  matcriafp*'^ 
tasv 


T 


Pars    It  ^^^if. 
l^artfco  ad  Lu3furia:accidcnti«/j^ 
liuibus  etiam  reperio  ^iatcr'^^ 


fvndamentalis. 


6n 


f^iquando  parf im.  Rcpcrio  inquam 
^»1  tuis  Rcfolutionibiis ,  quas  fummo 
^^n^u  &  ftiidio  pcrtinaci  divolvo. 
Qij Ro  Pr  I M  6.  ejtiittere  mo- 
communemin  copuU,&aito  extracr- 
^^n^rtoAbutt/ummAlt} 

^^x.\xpartA  trA6t,j.rcfeL^^.  dii!t>'vis 
^anc  quyftion  m  his  vcrbis.  Rf  s- 
fONDEs  PRiMO^quidquid  ahqui  af- 
^^rant,  ncgativc*  Etita  non  peccat 
'^ortalitcrVir,qui  vult  habcre  copu- 
cum  uxore  vcl  a  latcrc,  vclfcdendo, 
^^^PfJpoftcrc,autfuccumbeatc  ;  tiifi 
«^iit  pcricuknii  cftundcndi  {'cmcn  ex- 
^^  vas,  Quia  cll  abufus  acna,turaUs 
^^<linis  pcrvcrfio  in  folis  accidenti- 
.  ^^s»dumvas  lcgitimum  fcrvatur.  Et 

tiocet  S a !i cl>cz de  Matrtm. tom,  3.  Itbr. 
^^{^.16.  imner.i.  &:aJij  pencs  ipfum. 
^  I s  S  r  c  11 N  D 6, q u o d  i n t c r d«ni  hoc 
^•"cipofTirv^rolcat  fincculpa  veniali, 
Jjoi  non  captanda:  voluptatis  gratii 
"^caccid  t  ,  fcd  aliqua  juftacausain- 
^^/venicntc  ,  puta  fi  nimiumobcrnsfit 
'''^autfit  pcriculum  nc  fufl-occturfce- 
SuBiuNGis  TERT16 , quoduxor 
J^^  turrcd<!crcdcbttum,ctfi  illud  pc- 
^^^^ircum  culpa  vctiiali  :  putafivclit 
<3inato  frtu  habcrc  copuJam.  Ita 
'^^^hQZnbffHpra^jum  8  licct  contrari- 
^f^tibi,  &Hvnnqucz//^r.  11.  cap.  i^. 
y^^^r.^.htGloJfa  liti.  0.&:  aliisjudice- 
'^^^Probr.bilc. 

^.^^ihscitafmtEximic&Eru^itiffime 
>conccdis  in  Luxu.ria  matcriampar- 
accidentilvrm  ;  quod  probarc  vo- 

"^^  ^luidem  hanc  ipfam  Refolutio- 
,^^'^^^^^o^no{co,&:!3a$pofitianespro- 

fion^^^^        Mtitans  Jttum  m  topula 
^  /'^ffrff  mortaltter.    Ccrtam  putas, 
^_^Puto  :nccalioruvonferationcs  cu- 
''^uiaputastcratioaccfticacifuff-ul- 


tum,&idc6  n6n  arroganterfcdgcnc- 
rose  (l\c\s.Kejponii;oy  quidqmd  altqut  affe- 
rant.negattve,  Patcre  igitur,  utqnan- 
domcpiito  rationc  manifcfta  muniri, 
inmcaabund:mfententia  ,  quidquii 
aliqui  affcrant,  vclcontradicant. 

Sccunda.  Mutans  fitum  in  ccpuUnon  Andetia 
jfeccatvenialtter.  Oflfendo.  Omne  pec-  Ux  de 
catum  ctiam  veniale  cft  contra  aliquam  do  coful^  ? 
tcgctn;  x^t  nulla  eft  qua?  prarfcribat  mo- 
dum  copulr;  Ergo  quisquis  ita  utitur 
uxorcntrtullumfit  fcminis  efFundendi 
pcriculum,  non  pcccat  vciiaHtcr.  Vel 
qui  contrariumfomniet,  talcm  lcgcn 
oftcndat. 

Tcnin.Sidaretur  lex  exponensmodum 
fervandum  tn coniugait  coptiUyqui fitum fi- 
ne  catifa  m utaret.peccaret  ventaltter.  Pa^ 
tct-;quia  violarc  Icgcmin aliquacir- 
cumAantiaaccidentali  cft  venialc. 

Quarta.  Quodfecundo  loco  dicis  ,  fi 
ftcpponatur  td  quod  dixeras  primo ,  indtget 
magiio  examire.  In  legibus  iiumanis 
valct  difcurfus  tuus,quo  E|»o  cti  jmin- 
tcrdtamuior:  at  in  !cgc  divina  vidwtur 
non  habcce  Iocum,aut faltem  non  fcm- 
perhabcrc.  In Commcntarioin  Rcg. 
D.Bcncdidi  Mtm,  1391^  Sic  difcttrro. 
[  Sicivt  caufa  gi  avis  ( talis  eft  morbus 
aut  ftwnma  occupatio  nata  ex  obIij;a- 
tioncnatui  ali ,  quarfcmpcr  cftmajor 
pofitiva  )  effictt  ut  poffis  finc  culpa 
mortali  Divinum  officium  quoad  fub- 
ftantiamomittcrc:  fic  fimiliter  caufa 
mcdiocritcrgravis  (hanc  vocant  non 
urgentcm  fcd  rationabi'cm  )  cfticict, 
ut  finc  pcccato  V(.ni.ili  poffis  omitterc 
aliqiiid,quod  in  Divino  ofticio  cft  leve: 
vel  in  quantitate ,  ut  unum  aut  altc  rum 
Pfdlmumverbigratiu,  vel  inqualitatc, 
utPfalmorumordincm  aut  difpofitio- 
nemrubricarum.]  At  Tu  inlcgcDi- 
vina  (quoniam, ficopula!  moduslcgc 
prxfcriptuscft  ,  non  nifilcgeniturali 
Hhhh  2  &divi- 


THEOLOGIA 


Licita  fitnt 
aliquando 
homtcidta : 
nunquam 
verb  men- 
dasta. 


MCCXLV. 


6ll 

&diyina  pracfcnptus  cft  )  hacDialc- 
^lica  abutcris  :  &  ut  putononbene: 
quia  fi  h  c  modus  difcurronii  habct 
locum  in  lcgcnaturah',curnonpo(rem 
fic  philofophari  [Pcccatum  mortale 
cftoccidcre,  vcnialcmentiri ;  Eigo fi- 
cutgravifiiina  &  urgentiiTima  ncccfTi- 
tasconceditPetro  ,  ut  po/Titoccidcre 
invaforcm  cum  modcramine  inculpa- 
taetutcla:  ,  kvis  &  rationabilis  caufa 
conccdct  ut  pofTit  mcntiri.  ]  Tu 
rcra  confidcra  :  &  mc  moncrc  &: 
rcfolutionc  cio(5tifiima  adjuvarc  dig- 
neris. 

Quarta.  Quodtertio loco  affirmas,fi 
fupponantur  qua  dicu  prtmo  &  ficundo» 
certumeft.  Namfifitusin  copula  ma- 
tari  finc  causanon  potcft,& cum ratio- 
nabili  potcft  ,  cum  maritus  vult  fibi 
rcddi  debitu  laiimodo  ctCiipCe  carcat 
rationabili  causa,uxor  rationabilcm 
habet,& fic  pcccanti  venialiter  in  mo- 
docxigcndi  folvit  illa  finc  culpa  ve- 
niali. 

Huic  cafui  cft  fimillimus  alter  in 
matcriatotocoelodiversa,  cjuempro- 
pono&refo!voi»  Comment.in  Regulam 
S).Beuedi£fi  y  num.j^^i.  Quafroibi, 
quidcbcatfocius  cu  fuo  feniorchoras 
Divinasrccitare  ?  &<juidfacerc  pof- 
(5t,fi  fcnior  mutctrubricas, & modum 
ofScii  /  Et  refpondi  pofle  fociumo- 
pinari  id  ficri  cx  causa.  Scd  quid  fi  c- 
vidcntcrfciat  focius  feniorcm  uullam 
habcrecaufam  r  Rcfpondi  in  talica- 
fu  fcniorcm  peccaturum  vcnialiter, 
fupponiturcnim  rationabili  causa  ca- 
rerc;  at  juniorcm  non  item  nam  ifte 
caufam  rationabilem  habct  j  dcbctc- 
nimfc  accommodarc  voluntati  &dif- 
pofitiorii  fenioris.  Hxc  ita  vera& 
clara funt ,  ut  o!im  in  Sicilia intcrroga- 
tus,codcm  modo  rcIpondcris,etfi  tunc 


ncc  mc  Icgcris,nec  alium  qui  iftum  Ca- 
fum  tradaverit.Sic  narras  part,  7.  trac-^ 
ii.refolAo. 

Scd  quia  hoc  dubiolum  fubcurrit, 
nonvoload  aliim  qua^ftioncm  tranfi- 
re  ,  quoufquc  ilkidctiam  diluclHctur. 

Pctitur  ,  A\\  volentc  juniorc  mutar^ 
modum  officii  Divinifinc  rationabili 
cansa ,  pofiit  illi  fenior morcm  gcrci:^'» 
&diccre  fc  habcre  rationabilem  cau- 
fam  ^  Subpctitur.  An  volentc  uxo- 
remutare  modum  copulx  finc  cjufay 
pofito  quod  hacc  alteratioin  ipsali^ 
pcccatum  vcnialc  ,  po/fit  illi  maritus 
condcfcenderc,  ita  utnonfitpcccatu- 
rus  vcnialiter, 

In  primo  cafu  rcgularitcrrcfponde'' 
rcm.nonpefte  :  namfenioris  noncw 
obedire,  fed  jubere.  Confulto  dic<> 
regHUriter,nzmCi  per  accidens  daren- 
tur  rationcs  ob  quas  non  cxpedirc^ 
difplicere,  jamfenior  habcrctrationa' 
bilem  caufam»  In  fecu ndo  bcnign;' 
us  refponderem  ;  puto  cnim  in 
Matrimonii  petentem  fuperiorcm  ^ 
majorem  c(re,  nam  petcre  quodam' 
modo  eftprajciperCi&rcddcrc  obcd*' 
rccft. 

Sed  &  aliquid  ctiam  fiibnotaturu^ 
fum  ,  ut  paritas  rationis  obfcrvctuf' 
Uxorem,qna?marito  petcnti  dcbitu»^ 
cumfitusmutatione  obedit  ,  pccc^*^^ 
vcnialitcr  affcriscfle  probabilc  ' 
cium  ,  qui  cum  feniorc  mutantc»"^ 
caufa  rubricaslcgit  ,  peccarcvcniali' 
tcrobedicndo,nonafrcris  cffc 
bile;  &  tamen  non  cft  ovum  ovo fi'"  ' 

Iius,quamcafuscafui:  "^^^f^uC 
biqie  eft  admittcndum  cfle  proPaP^J 
Ic  peccarc  vcnraliter,qui  obcdit  .* 
utrobiquc  crit  ncgaridum.  }*^^ 
tamcn  ?  A  doaioribus  fokt^o^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


6ij 


Pars  ni. 

Utiil  V^^^^^^s  ,  Eruditiflimc  &  Eximic 
.  I^ominc  ,  inLuxuri^  gencreaci- 
niitti  a  Fe  materiam  pamm  extrinfe- 
intrinfccamquc.    Vidcamus  cr- 
>  quo  modo  dc  periculo  philofo- 
pHerij, 

j  ^go  cjuidcm  periculi  caufa  intcr- 
Qum  adioncs  leves  cfTe  mortalitcr 
P^ccaminofas  dixi,  5cdico  :  &  prohac 
Tcntcntia  citor  a  Bafso  /«  Flori^ 
^  verl;,  Impudicitta  pag.  ijz.numer, 
^•^-  juxta  fecundam  cditionem  nec 
puto  cflehomincm  ,  quialionominc 
'^^gct  matcriam.parvam  in  hocgene- 
j:*  Anneabcfle  poterit  confenticn- 
^^PcricuIum? 


^Uaflcrtivercrponclc!;  part,  z.traff. 

^J-refol.^i.  VbihuncCafumcx- 
p^^i^  [  Qiiafdjm  mulicr  intcr  con- 
^  ^'|ationcmcum  Viro  fibiin  matri- 
y.^j^^^"^  conjungcndo  ,  diccbat  illi 
^  >  nonquidcmturpia  ,  fcd  afte- 
lut"^   ^'^matoria ,  unde  poftca  in  pol- 

^oncm  aut  difl  llationcm  incurrc- 

.>  ^inculla  tamcn  deledationc  vcl 
^  '5^Ioalicujusconfensus,  imo  cum 

iiinadifpHcentia  ,  quia  crat  timo- 
»  ^confcicnti^.]    Pofitocafu  ,  fub 


,  -'x^iijtio  dencganda  ?  Et  refpon- 
Kis  illi  confulcndum  cffeab 

gQj.^^.'''^^Bibus  ai  ftinere  3  fcd  in  ri- 
alif^i  °T^cndo  non  cfle  dcnccandam 
^^'"^ionem.  ^ 

fpoJ^^^^^™  tuamque  adillumre- 
^Cnd  ^'^^*^P^"^o  antc  produxi,  ut  o- 
"^^^em  ,  tibi  effe  familiarrfrimam 


illa  fententia,qux  docct  dari  in  gcncrc 
Luxuriaeparvitatemmatcriae  :  fcd&il- 
lumrepo.:crenunc  volui,  ut  oftcniie- 
rem  cjualitcr  dc  pcriculo  philofophc- 
ris. 

Non  cflc  huic  fcffminae  ncgnndam 
abfoiutionemais  ,  &  tamcnillamfci- 
cntcrin  pollutioncmlabi  ponis.  An 
non  dcicdationis  vchementia  potc- 
ritcamraperc,utin  eamdcm  poliutio- 
ncm  confcntiat  ?  Ergo  vcldaturpc- 
riculum,  vclnondatur.  Si  daturpc- 
riculum  proximum  confenticndi  ,  n.*- 
gandacrit  illi  ablolutio  ,  &in  rigore 
jubcndum  ut  abftincat  a  confabula- 
tionibus  pcriculods,  ctiam  cum  dam- 
no  pcrdendi  fponIum,im6  cum  damno 
pcrdendi  vitam  ;  non  cnimlicctfc^x- 
poncrc  proximo  pcriculo  peccandi. 
Si non daturpcricuium  (c]Uod  Cafus 
fupponit  ,  &  mcjudicc  intcrdumcrit 
verum  ,  &:univcrfaIitLr  fafum)  E\^o 
formabo  argumentum  a  fortiori,  &:  in- 
fcram,  NuUum  dari  pcriculumfufHci- 
cnsad  pcccatummortaleineo,  quidi- 
g  tum  fceminx  lafcivx  ftrini»it ,  finc 
pollutionis  pcriculo.  nam  vehcmcn- 
tiusilhcit  ip/a  pollutio  ,  quam  quae- 
cumquc  levisdclcflatio  ,  &tamcniti 
ipfa  pollutionc  ,  A  icntcr  pcrmilfa^tu 
ta!e  periculum  non  cognofcis.  Et 
quidquiddehac  illationcfit,  legeob- 
fecro  totam  illam  refolutionem  ,  & 
invcnicsteadmittcre  unum  peccatum 
vcnialeinluxurisEgencre  ,  quodcom- 
mittitur  cum  clara  &  libcra  notitia, 
quodiamenobpcriculumnon  dicitur 
cfTem©rtalc. 

11 

QUafrunt  aliqui,  An  ad  cxpellcn- wccvt.v!1 
dumfemen  corruptum,  vcl  adfe- Dejnfa- 
Hhhh  5  dan.''^«'^«- 


T  H  E  O 


6i4- 

dandiimpnintwm,  liccat  tricarc  vcrcn- 
da,  cum  pcriculo  pollutionis ,  non  ta- 
mcnconfcnsiKin  cam?  Eccc  omncs, 
«^ui  proponunthunc  cafum,  &  omncs 
cjuircfolvunt,  fnpponuntpollc  homi- 
ncm  rtientcrpatipollutioncm  Ime  c5- 
fcnticndi  periculo.  Hunc  tu  cafum 
producis  part.i  tracl.  1 6.refol.%6.  &  pio 
aflcrcntcpartc  adducisFi  liucium,San- 
chcz.Rcginaldum,  Ronacinam,  Joan- 
ncmS  ncium,  VilUlobos,  ^  multos 
ThcologoscxSocictatc.  Hictu  tencs 
alTcrcntcm  fcntcntijm;nam,  fi  liam  hic 
judicas  imp''obnhilcm,cjuomodo  fcri- 
bis,H/>'f  dcduchtirdecijio  multoni  cafuum. 
noncnim  r  x  dodriniimprobabili  ca- 
fuum  rcfolutio  dcfumitur.  At  quiadi- 
cis  fub  hujus  rcfoluiionisfinem  tc  te- 
ncrc  opinionem  contrariam.dicamus, 
tcpriu^Rcfolutioncmfcr-pfifll-j&lon- 
go  poft  tcmporc  (ubfcripliflc  illa  vcr- 
ba,  Sedancmiiiafupradiita.d<.c.  opponu- 
tm-  enim  illis,qUcT  citavi.  Scd quia/>rfrr. 
^.tra^.%^refol.ii.$.  Qturitur  qttarto.  itc- 
ram  tc  habcrc  contrariam  opinioncm 
tcfi:ans,tecfleinopinioncTcxcdaPco- 
fcntiamus ;  at  faltcm  cafum  adinittis. 
Ergopoteftquis  fricarc  vercnda  ccrto 
fcicnsdAripoliution=spcricuium,quin 
dcturpericulumconfcnticndi  inillam. 


L  O  G  I  A 

fifciatfccxtali/Itu  in  pollutioncmlirt^ 
pcriculo  tamcn  confcnsus  dcvcntu- 
rum,  teneatur  vcllcftumdcfcrcrc,  ve 
aliomododecumbcrc?  Quibus  omp'' 
busdubiis  feu  affirmativc  fcu  ncgit'^^ 
rcfpodcas,  modo  cafus  admittas,qu° 
facis,  tcnebcrisconccdcrc,  poflc  *  j' 


qucmadvcrtcnter  &  plcna  mcntc  ^ 
lutioncm  a^ualcm  pati  fine  conien- 
tiendipcriculo^ 


IIL 


AGis  dc  Comcediarum  auditionc  ^cc^^ 
pan.z^traa.ij.refoLiS-^^^^^Z^^^^ 
remcfl".'  periculofam  &  pcccatum  »  »f 

thalc  judicavcrit  Comitolus  ///  W^^^' 
HorJilr.^  quAji,i\.  tubcnignc  rclp«^' 
dcs,nccputaspcriculum  cfll*  infc^'^ 
blc. 


IV. 


QUsro,Anfoemina  qua: viole"^^. P^/'' 
cognofcitur,  pcccec  mortaUtt^S;^ 
£t  tnpart.yraa.6.r€foL  ji.  poJ^^''*|^,T 
ruditiflimc  Authorcspro  utraqu^  „ 
icatiaattulifti,fkais.  [  Dicenduiv; 


igitur  cum  Curiclc  ,  if^P^^^'^.'^\^Qti 
m<tqtufl  6.  art.<^.  quodii  ^o^'"^'" j^mr 
timcatpcriculumconrcnticndijV^^^^^^  ^^^^ 

Hocadmittisigitur;nam  finonadmit-  probabihsfentcntia  corum,  q"|  quo^^''^ 
tcres,  nondcbcresrcfpond-rcncg.ui-  quod  folum  tcnctur  ^■ac-jc»  }  cTfC-^^^^f 
ve,  fcd  dicerc  cafum  cfl'^  impoflibi-    commodc potuerit, habitaratioR  r^ 

l.m.  riculi,in  quo  vcrfatur:ita,q«o^'^"^^  j^,. 

cifcrationc,autaliarcflflcntiapo  ^P^^ 
quigraveincommodum,utmors>  ^^^^ 


Conrom  funt  ali  j  cafus,quos  ibidem 
proponis.Nam  fiqu.-uris^An  poflitclii- 
rur<^us  contre  darc  vcrenda  intirni  cu- 
rationi«;caasa,  ciiam  cum  poiiutionu 
pcriculo,  modo  non  fit  pcriculum  con- 
lcntlcndi  ?  Anciirfor  equitarc  qucat, 
tamctfl  cxperiatur  fe  invokuuario  & 
flne  conlcnsus  pcriculo  in  moU  ticm 
incidcrc'  An  qiutalimoviodccumbit, 


tenehitur  ca  (  rcnftcntia)  uti:  q^J 
opprcffioiniftocafu  non  habc  ^.^^. 
ncmaaionis  libcrx  fc^P*^^"  j^:/f,nif» 
&c.  ]  Ergo  fcntis,  Pater  ^'''f^^fiiiC 
poflb  foEminam  pati  oppr^J"^  fcci^^^' 
confcnticndi  pcriculo.  1«^^"  ^ijin 


FVNDAMENTALIS. 


6is 


^»am  Ego  admiror,quia  in  hoc  cafu  fin- 
E**  mulicrcs  fcrrcas  aut  adamantinas, 
**^m  alijs  mollcs  &  racluraccas  :  cum 
^amcndcberesmcdi  am  fcmpcr  tencrc 
^»am,  cjuam  expericntia  docuitillos, 
^^Jvariasconfcmoncs  audium» 


4 


'«^f^fe.  J)j.^ciria  funt  &obfcura,  qnx  Je  o- 
^cuhsintcrfponfos  de  futuro,tra- 
^^^P^n.^.tr4a.^.refol,  1 3  t.  nolo  exami- 
.  '"^i  Anficut  ofculum  cll'  qiirJjmin- 
I^J^^^^copuIarconjugalis^ita  &rporr- 
q  u^da  Cm t  i rtch o  a t i o  m  atr imo  ni j  ? 
^      hic  cxanitnarc  diflin^lioncm  in- 
jnponfalia  abfoluta  &  cond itionata  j 
i  , 'l^Jimodo GondoHo;aIibicxamino; 
'oiuminquiro,  A n in  olculis  dctur 
um  &cvidcns;aututgcncra!iusIo- 
^       an  dctur  pfogrcdiendi  ultcr;u$ 
P^f'cnKim  incvirabile  &  fuflicicns  ad 
^^^tum  morialc:  vcl  non  dctur  ?  fi 
j^^^jHabco  intt  ntum  jhoccnim  Iilc o- 
"  aflumpfi.    Si  detwr ;  ouod 
j^^^'^^^^if-/^.refol.J^6.  tueriv,  ofculac- 
«lof  ^"^.^"^^pott^os  mortalitcrpcccami- 
t^^/^^^i^^one  periculi.  Ergo  velpccca- 
*"«rc,vcl  periculum  ncga» 


VI. 


'Tl^^^-^-f^aaat.^.refoL  137.  reperio 
^^^^amSanchez,  Garparem  Hiuta- 
i(f^j.^^^^^»^Ochagaviam,&Prfpo(itum 
uj-j^^^^^mpofrciincculpa  mortalico- 
te,(;  ^  ''bidinosc  fua  membratangc- 
cre^jj  ^P°'^utioni«pericuIum.  Ergo 
«rum  hiAuihofcs  non  fciiapcr  ia 


tadibus  libidiuofis  cffc  ultcrius  pro- 
gredicndi  pcricuruin. 

HitC  rLACVIT 

DOa^nimc  Vir,  cx  tuis  Rc.^olutio- 
n  buscxccrpere,  «t  oftcndamco- 
muncmic&vCTan)  fcntcntiamtcncrc, 
quam  ho  -icnon  debes  dcfcrerc  ,  niC 
v^lis  dc  inconfcquentia  ab  Orbe  litcra- 
rio  accufuri.  I<it^,inquis,  deferendacom'^ 
niHhis  eli,  qnU  nonnulh  dicunt  ejfe  cenfura 
di<nyamopinionciih  qu&levcmmateriam  in 
genere  Luxurii  ^^w^r  rif  .Scd  pacc  tuii  h  9C 
ipfa  ratio(u.pponitl-al!um,  &  nihil  o- 
mnino  conc\u.dir..Supponttfalfum :  illi  c- 
nim,  qui  fcvcrius  loquuntur,rccurrunt 
adpericulum,&a  nobis  ilant,a(5ti.oncm 
cnim  levifTimamqi;amcumq;,fihabcat 
pcccati  morcalis  pcricwlum  manifc-- 
ftuvi-j  adnexuii»,  noD  folima  iu  matcria 
luxruria',  fedinalia  q.uacunq;,  gravitcr 
condcmnamus.  N//  concludit  omntno^ 
quia  fi  idco  noftra  efltt  opi  nio  defcrcn- 
da,  quiaccnfuradignadtciturajunio- 
ribuspaucul  s ;  idco  ctiam  corumdcm 
opinio  erit  non  admittcnda ,  quia  con- 
demnatur  ab  omnibus:  omnes  enim. 
oui.  utccrtam  aui  probabikm  poftram 
opinioncm  admiitunt,  omncsipfi  ccn- 
furam  adverfariorum  damnant,  &  ccn- 
fura  gravifTimainurcrc  debcnt. 

Meumfuithxc  fmccrc  ad  TcfcrU 
bere;  Tuum  crit,  celeberrime  Vir ,  ca- 
dem  rccognofccre,  &  fecundo  calamo 
dilucidare,  ut  mundus  vidcat  intcger» 
cuidebeatin  haccorvtrovcrfia(mcju- 
dice,  clariffima&  certiffima  Ja£. 
iciitii4  vcl  crcdcrc» 


EVN- 


6i6 


THEOLOGIA 


FVNDAMENTVM 
LIX. 

T)efurto,quodinhibet  Septimum  FrAce^tum 
Decalogi. 


VCCLTII. 

Voluntas 
virtualif. 


Vrtumcftaeccptio  rci  alienae  invito  domino.  QB^  JJ^? 
merito invitus eft ,  virtualiter cft non invitus.  Qu^  ^ 
retinct  invitodomino,  ramerfiillam  a  voJente  fuiccpe- 
rit,virtualitcrJoquendofurcft.  Qui  remprctiojuftove-^^,.^^rr 


dit,liccclummo;quamcmeratjufto,Iicct  imo,non furatur.  Scdq^^-tia-  ^.^^ 
tainfurtoquantitasrcquirituradpcccatum  moitalef  in  furtisnlio-^^^J^ 
rum  videtur  rcquiri  duplo  major,quam  in  furtis  pcregrinoruni:jnr<^^''^'*^ 
filios&:peregrinosvidenturdcbereponiamiciacfamuli:&fi  ca^^^^f 
tam  parvi  aurum  facerent,  quam  ego,  non  fufficerent  aurci  tni^^^^. 
peccatummortaie:  atquiaaliisipfi  funt  apprehcniionibus  infti"^^' 
paucifi-ifficiunt*  Scdquot?  Vellemhicaliquidab  aliquo  dod:o<^^' 
ymcs  uU  nionftrari.  [  Mercesultronex  viiefcunt  promedia  partc:  an^P^^.^ 
tio}ie£.     ctiam  interdum:  pretia  enim  a  venditorum  &  emptorum  multjt" 
ne  pendcnt.  ]  Idemneceflariodicendumdc  pccunia  ukronca> 
confequencianonfervatLir.  frgofi  cquusvalcatccntum  aur^^^' 
tu  rogcs  empcorcm  alias  non  empturuni ,  debebis  venderc  quinq 
ginta:ergo  fi  rogaris,alias  non  venditurus,poteris  vendere  du<^c^^ 
vcl  difparitatcmaffigna. 


^^Usrunt  aliqui ,  An  Princeps popt  in 


MCCLTV  r  - 

Dc  Vnn-  ^^^fnrto  difpenfaref  Rclpondeo  aliud 
ctpn^n  pO'  cfll-facere,  neablatioreialiena:  fitfur- 
refiate.     tum;aliudc|uetoto  coelodiverfum,uti. 

pia  mancat  furtum,  &  tamcn  pcccatum 
non  fit.  A^do  prius  poflc  Principcm, 
non  poftcrms.  Pf ius  quidcm  facerc  il- 
lepoLcft,  &  primodlegca  populo  ac- 
ccptacafanciatur,  utrapn7a:&  iatroci- 


tali  cafu  nihll  fur  rctinerct  invjt^'^^^ 
mino,  quia qui  acceptwit ill^^^  ^^\o 
non  eft  invitus.  llluitratiir 
Dccem  amici  rccrcationis  ^^^^^^I^q^., 
los  aurcos contribuunt,qui fij^J"  . 
paai  abfcondantur  a  Pctro,  "Yinvc 
ut  omncs  quairant,  &illcq"i  , 
niar,pomdcar.  Invcnifti  tu:  q"^.^^^  -j,, 
•llisdccem:retine:quia  nihil»"^'^' 


nianonliceant ,  fubrcpfioncs  &:  furta  vitisdominis:  qui^tamctfivo^^'  ^.^^jjj 
lictant.&patetquialexacccptatatran-  &occlamcnt,  cx  pado  ^y^^^^  gjla- 
ficincontra(5lum&  concordiam  ,&  in    tcncntur.  Progrcdiunturin  ludt^j^^^^^ 


F  V  NDAMENTALIS. 


.  *u«nt,  ut  quicun^;  ab  alio  fubripiat  pc- 
^"uniacxfaccoqainicntiatur  ,r€tin«at, 
^ubripuifti  tu  ccntum  aurr osijoanne; 
'^ilc  non  rnfrtytui  funr.  Ergoficut  con- 
'^cniunt  deccm,  pofTcnt  ccntum,  poflct 
^JtaRcfpublica. 

Secundb  lcge  non  acccptata,(i  dcntur 
«"ationcs  infuperabilcsjqu^  nccc/litent, 
^  cjufmodi  lcx  profcratur:  qu  t  fuppe- 
^cnt  nunquam,  vcl  raro.  Hijic  aliquid 
f^^^cipotcritpromilitibus.  Aliquiil' 
knf^  "  ^^sfalvant  nominc  cxtrcmac  ncce/Tita- 
^'S;  &  ncfcio  cur  omnes&  fempcr  illara 
P-ti  dicantur?  Muki  funt  divites,&  ab- 
^''^dant  fupcrfluis.  Rcfpiiblica  mili- 
Jj^ni  iatroci-nia  ,  furta  ,  &:c2t.  dctc- 
^^iri  vidctufj  at  cxtorfioncsvidualium 
,  ^no  aut  altcro  adu  confumenJorum 
^^^lerarc.  Scdhocipfum  loca&tcm- 
f<*ra  r.fpicic&jpudHollandos&alias 
"^^iioncs  limitatur. 


D  Hfolvi  raro  aut  nunqtiam  militcs 
^cxtrcma  ncccffitate  laborarc  ;  at 
<^uia  |»ravi  i!los  f^pciaborarcnegaturus 
.inquiris,  an  pauper  no  foliuTi 
*p.neccfiruatccxcr<:ma,  fcJ  ct'amingra- 
poflit  ab  opulcntis  ncccfla^i  \  fubri  • 
f  R.cfpoJidv.t  afHrmativc  Diana 
f''^^^  i.triici^^y.rejbl.i^.  &  cit.K  Bomci- 
'^^'Ti,  M3 1^^,  j.  u  m ,  Lc{l\ -j  m  ,Pct  r  u  m  i  N  o  - 
^•^' f^jAn^el  .m.Emanuclcm Sa, Mcdi- 
2^'n,\' jv-j,  P^.j-n^  Syivoflrum.  Infcic 
*"6oniulti  Europx  patibula  onerant, 
^cuntiir  furcs,  &  hal>cntur  infames, 
2^ '  f^i  n  t  i  nn  o .  c  u  t  c  s  om  nin  o,  po  fl€  n  t  q ; 
^dcbcr.nt  cxcufari&ulvari.  Ergoin 
^"^1'bus  au  JicnJuscflct  rcu;,  qui 
l^^^^jl^aflcvcrct,  fcgravi  ncccflitatcla- 

F^j^^grcdior.  Sacerdos  paupcr,  qui  cx 
^  *oio  midarum  fli  0  .ndio  viclitat,latis 


cflmifcrabilis;&  in  gravi  cft  neccffitatc 
conflitutus,finonhabeat  quantum  fit 
ncccflarium  ad  fuflentationem  diurna. 
ErgcftandodocffrinxDianac,  u  nemo 
illi  oftcrat  ft;pendium  pro  mifsa,  fubri- 
pcre  a  divitibus  potcrit,  quantsm  fit 
ncceflarium  utex  ncccflitaic  illa  gravt 
cgrcdiatur.    Ergopotcrit  recipcre  ab 
ultro  offcrcntibus  &  miflas  poftulanti- 
bus.  Ergopotcritpro  unica  mifsa  ac- 
cipcrc  totftipcndia,  quot  fuificiant  ad 
cjus  diurnam  fuftcntationem.  &quid 
ad  hoc  ukimum  Diana  ?  Hacopinio,  ait 
part.2.trad:,i4,ref  8.  medhcorrnit-y  nam 
S4cra  C(mgreg4ti4f  mdecr€tis,&ic,dc  mc  ju- 
diccinconicqucntcr,  nam  vclcorrruit 
rc/blutioillaXXIX,  traaatus  XVIL  aut 
corruit  hzc  Cardinalinm  decJaratio. 
Adhucprogrcdior  &inquiro,quid  in- 
tclligat  Diana  nomiiic  gravis  neccfli- 
tJitis  ?  Per  grdveftt  necefiitatcm  intelltgOy  fi^ 
ait  Diana  ,  tiQn  qtwvis  nwdo  gravem ,  fed^^"*^"  "^" 
valdcgravewy  etfi  tjomxtremam;  futa  fi^^f^^^  ^ 
fucrit  neceptas  morhi  .famis,nuditatif,  Scc: 
crgo  fi  a:ger  potcft  fubripcre  a  divitc 
quantuni  iitopu$,uthabcatmcdicos  & 
mc<li.iaas;famelicus  ut  cxpleatappcti- 
tum;  nudijsuth;»bcapdcccntcr  vcftes; 
potcritdci>itor,utcrcditorifat:sfaciat; 
milcs,  ut  habcar  arma  ;  captivus  ut  li- 
trum;reus,  utadvocatum:&c.  &  apc- 
rictur  latifTimuscamp  js,  &vix  manc- 
bunt  furta  in  nnmdo, 

IL 

T/Iuetur  aliquibiis  locis  Dianafum-  MccLVi. 

'  mitinconlcqu  ntialaborarc.  Ego  De  taxa 
hocdubium  propono.  Sunt,  quidi-  mijjarum* 
cant  ficerdotcmpaupcrcm ,  modo  fm- 
gulisdicbuscclcbrvt,  poflc  a  quibus- 
cunq;  miflas  offcrcntibus,elccmofynas 
aut  ftipcndia  acciperc ,  ctiam  fupra  ta- 
xam  dctcrminatam  ab  E  pifcopo,  ut  ha- 
I:ii  bcat 


4ii 


THEOLOGIA 


bfatpro  vi^ii  modcrato,  veftcdcccn- 
ti,&domo  congruajpro  cmendrslibris 
convcnicntibiis  profc/rioni  fua:,vidcli- 
cct,  fpiritua}ibus>  moraHbiis,  canoni- 
cis,  Theolcg's-ur;  qucd  ipfum  nonul- 
li  ad  aiios  eorum  cafus  extcnJunt.  Vidc 
Dianam  pArt.  i.tra^.  i  ^.rcfil.d, 
MtfiriptH'  Sunt  quidicant  Notarios,  Commif- 
rarHm,  /arios,  &  cafteros  JufticiseMiniftros,  i\ 
ftipcndia  iplis  a  lege  Ihtuta  non  fuffi- 
ciant ad honeftc  yivendum,poflc fupra 
taxamaccipcre,  quancum  moJcftia  & 
prudentiarcquirat.  VidcDunam^4;r. 

At  Diana  cx  his  daabns  fentcntiis 
priorcm  ncgat,  pofteriorcmadmittit; 
cumtamcn  vidcatur  confccjuentiado- 
^lrinacpoftulare,  irtadmitiatur  utraq;, 
velrcjiciaturutraq;:  nam  difparitatcm 
Bonpercipio. 

Porro,  fijuftitiac  admininripofTunt 
fuprataxatum  a  Rcpublica  ftipcndium 
accipcrc:nulla  crii  taxa,  quac  non  fublit 
cidemcxccptioni;  nam  fiagaturdctri- 
tico  &  vino  &c.poterit  rcnditor  ufura- 
rius  dicerc,mutatistemporibus,  &  an- 
ni  tcmpcftatibus  dcbcrc  taxas  ctiam 
jicccflariomutari. 

Et  conrcquentcr  famuli^fi  ftipcndia 
fibi  afrignata,nimis  fint  parva,  potcrunt 
clanculo fubripcrc,  quantum judicent 
fibi  dcbcri. 

Ettandem  fartores  &  alij  Mcchanici 
poterunt  fibi  rcliquias  materiae  rcferva- 
rcconomine,  quodnimisparum  rcci- 
piant  pro  manu  fadura. 

Omniahxcvidcnturfequi,  &tamcn 
falfanonoriunturcxvcris:  igitur,  Lc- 
dor  candide,  praemifTas  attcn- 
tc  confidcra. 


oi 


III. 

,Lim  Diana  ruftici  confc/nonem  MfCt^'' 
audiy  t;ruftiGi,inquam,  quifubri- 
pucrat  cujusda  Viri  nobilifnmi&  pf^-  ^^^^hf 
d.v  tis  miilum ,  cundcmq;pcr  [p3.cwt^fHf¥"' 
multorumannorum  locavcrat:  dubita- //^/^- 
batq;,  an  adfolius  mufi,  an  ctiamadlo-  lit0^ 
cationis  rcftitutionem  tcncretur.^  MMHffi 
Dianaadlocationis  pretiumreft'tucn- 
dumilium  non  obligavit;  utconftat 
part.z.  trasi.iy.refol.^o.-SQd boncDcu*»' 
reftrruicncillerufticus,  quaoturn  f"^' 
rat  furatusPfubripuerat  mulum  juvcnc» 
fortem  &utilcm;poft  annos  muUo^^^ 
ft:tuitdecrcpitum,cxhauftumr&i"""' 
lcm :  fubripucrat  mulum  >  qux  valebat ^ 
aurciscctum,  rcftituit  quivix  valetdc^ 
ccm:  ergoin  rcftitutionc  ille  a:qu^»^^ 
tcmnonfervavit,&  quidcmDia»?"*''* 
favcntNavarrus,  &Ludovif«s  Lopc* 
quatcnus  doccnt,cum  qui  torqucm  aU'  ^^^<f# 
rcuni  furto  a  ccepit,fi  illum  locavit,no'» 
obligari  ad  rcftitutionem  pr^^'ij°^':' 
tionis:  eft  cnim  fumma  &  nota  diip^f  / 
tas:quoniam  aurum  nccIocarioneterJj 

tur,necdcperit  antiquitate:  &  i^'* 
dixcruntdctorqucaurco,  """^'^.^^^y,  c^/"/^' 
dc  vcftc  fcr  ica:qui  enim  prctiosa  claJ^^r 
dc,quam fuffuratus  fucrat,mulcis ann 
abufus  fuiflct,  &  poftquam  clfet tnta^?] 
vilis,ad  pedcs  Navarri  vcl  Lopezji  ve 
rcr,jubcrcturprocuIdubiorcftiti^J^^^ 
non  clamydis  attritae  rcliquias ,  l^ 
lorcm,  quemhabebatilla  cui"^"^^^^^^ 
pta,  confidcratis  etiam  damni  cn 
geniis  &  lucri  ceflantis  circumfta"  ' 
fi  quac  fucrant.  Dcbuit  igitur  ru»»^^^ 
reftituere  iili  nobili  unum  «""^""^'^jjfc 
lcm  fuit  furatus;deberctquc -jj^ 
Confeifirius,  an  rationeillius  tatz 
nobilisaliqifodlucrumlcgitimuniP 
4idcrit,aut  novumincurrcritdam  ^.^ 


Su 


FVNDAMEN  TAL  IS. 


SIcputo.ScdfiDianaiadhacconfta-  crumenamfartam  magna  pccuniarum 

vcIis,Scrviam  tibi a Dialcdica &  ali-  quantitatc,&  facr a debita diligcntia  n« 

quaCorollariadiducam  :  quoniamcx  rcpcrit  dominum,  tcneaturillasrcfli- 

^ti^    ^iana:dodrinaScquitur  tuercpaupcribus,  anpofiitfibtretinc- 

f «iKj^  «     Primd ,  cum  qui  furatus  cft  ccrcum  rc?Ponitauthorcs  pro  utraquc  fcntca- 

ccntum  libris  pcndcntem,&illofuit  u-  tia&concludit.  JUfpoJttisp^teratPetm 

^ws  multis  annis,  ita  ut  jam  vix  pcndcat  Jibi  retinere  illafpecuniaf fequend^hancpo^ 

^cccm  libris  ,  (atisfaccrc,  fircftituat  fleriorem  opinionem  &c:qu£  efiprohabilis 

S^^o^lrcmanet,  necad  ampliustcneri,  d^ftff^f«^r4a:/.Etcgo,fih2cprobabiIia 

'      Sccund6,eu  qui  prctiofas  vcftcsfura-  funt,  peto  mihi  aDianarcfpondcriri- 

^usjcoslocavit  autinduitmultisaunis,  gorcconfcqucntiar  fcrvato.  loanncfi 

^poftquamillc  funt  attrita:  &parui  nodu gra{fatur  pcr  platcas  ,  fpoIiavi& 

^aloris  ,  adtribunal  acccditpoemtcn-  nonndlos,quos  nocognovit,  nccco- 

^i3f»fati$faccrc  omni«6fiilIas ,  qualcs  gnofcit.-nuncpoenitcatiaduftusadpc- 
Sualcs,rcftituat;  nccobligari  poflTcad 

Tcrtio  ,  eum  qui  fcrvumjuvencm 
fufatus  fuit,  &  poftquaia  multis  a«ni$ 
•''o  eftufusimpcndendo  aut  locando, 
PofTc  eundem  jaminutilcm& feptua- 
S^narium  atitiquo  dotnino  rcftituc- 
*'c,nccadrcftitutioticm  ukcriorcm  tc- 
Ueri. 

^arti  ,  cum  quihortutnaltcrum 
*nvafit ,  &  arboribus  frudiferis multis 
^nnisfuit  ufu$,utvidethj€  clfc  cxhan. 


dcs  mci  Dianac  pcrvolvitur,  &  inquirit, 
an  tcncatur  ad  rcftitutionc  ?Fortc  fub- 


dubitarcp^fTctjan  tencrcturcxamina- 
rcquinam  fucrintdamnura  pcrpcffi? 
quia,cum  hoc  ipfum  examcn  cfllct  ob- 
noxium  probabi^i  vcl  certo  periculop 
forta/fis  non  dcbcrctinftitui.  Scdnon 
movcthocdubium,  ncimplicctquc- 
ftiones  qua? ftionibus ,  fcd  aff.  rit  fc  dc- 
bitam  diligentiam  adliibuiirc,nccpof- 
fcfcire  qutbus  dcbeat  faccrc  icftitutio- 
ncm.Siillumpaupcribus  faduram  rc- 


^^a$&  cffGctas^,  pofTchortum  vcro  do-  ftitutioncmDianadicat,Ioanncsrcpo. 
**^iiio  rcftitucrcnccad  fru^^uumpcfti- 
^^^ionem&damnorum  compcnfirtio- 
«icm  obligari, 

Qiunto  ,cum  qui  vas  vinonobilini- 
plcnum  infcio  vcl  invito  domirro 
^cccpi^^g^  cbibit,  autvcndidit ,  fatisfa- 
damnHpcrpc{lo,fi  vacuum  vasrc- 
^"tuat.puto  eniFTs  paritatcm  fubfiftere, 
^.^'dcnim  aliud  cftmulus^uvcnis,  qua 
^^iibus  plcflus  &  qtii  fcrvirc  po/fit  :& 
^''^^muluscxhauftus  &fcncx  ,  quam 
^inbusvacuus,ct  quiai  athilum  fervi 

IV, 

p^oponitDiana/^rfrM.frrfiS.i^.^vr/J/L 
.5»hanc  quseftioncm  ;  vidclicet,an 
^***  dcambulando  civitaicm  invcnitt 


netDianam  inconfequentia  faborare 
&ficdifcurfct.  In  Jure  teftcDiana& 
Sarmiento  eadcrcputantur/^«(7r<c'/(/tf- 
minumr>ci^&rem  nulium  hahere  dominumi 
Scdquando  rcs  non  habct  dominum, 
cfficiturprimboccupantis:crgon5ro- 
lijm  ille  qui  invcnit,fc J  qui  rapuit;fi  ig- 
norctdeminum ,  nontcncbi;uradrc- 
ftitutioncm.ErgOjfitcnctur  raptor,tc- 
ncbiturctiaminvento:,  quod  vuItSa- 
lonius,  Navar.Sa)  rAis,RcbcIliu$,Rcgi- 
nal(5ius,A2or~,MaIJcrQ5,Svlv:ftcf;Ca- 
varruvias,MoIina,Fcrnandc2  alijquc; 
aut  nuHaconrequentiafervatur.SiDia- 
nacflTcdifparcm  rationcm  dicat,reiicc- 
rcdcbebit  ratiocinium  Sarmienti&a- 
liud  fttbftituerc,  quod  libenter  videbo. 

iiii  2  Dico 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


MCCI.Y. 

Aninven- 
t4  dekant 
ddrtpaU' 
fmbiis? 


ftnnca. 


AnaUqm 

fibtpdupcri 
po/areflf' 
tutionem 


Dico  intcrim  ,  utriquc  {  inrentori 
&  raptori)cfl"e  certum,rem  illam  habe^ 
rcaliqucm  damimim  :  eundcmqucin- 
vitum(  Si!a  cnim  rcciipcraredcfidcrat 
tam  qui  rpol!atusfuit,quamqui  perdi- 
<lit )  utnimqiic ignorari,utrumque  fibi 
vdle  rcflitui^mciiori  ncmpc  mod^>  qui 
litpolTib:lis;nImiiiifnrejli'cr&mat.cri- 
aIiter,{lhoc  po^Tit  ficri,n  ut  alias  fpiritu- 
aliter.H^c  omnia  ccrtafunt  anne,eum 
utrohiquc  omnia  pari  pafili  fuccur- 
rsnt  ,  dcinucntorc  &  rnp^>rc  codcm 
moJo  critphiJufophandum  ^  qiii  nc- 
ges,paritateni  cDcrii& 

Antequam  ponam calamumjintcl- 
I'gcrcvolb illorjm  Dodorum  dcdri- 
nam,quaE  docet  erumsnam.iilamrcfti- 
tuidcbcre  pauperibus^  Htquojurfi 
paiipcribus,qusE  nunqucmfitit  paupc- 
rum  ?  Annc  respcrdita?adi!io«fpcrti- 
ncnt?Oftendant  humanam.  lcgcm  ali- 
q*iam,quia  hoc  divina  no  pr^cipit.for- 
tcrccurrcnt  ad.Hifpaniam,.  inquarcs 
cjufmodi  ,  quarum  dominusignora^ 
tur.  lcge  publica  Pr^monftratcnfibus 
conccduntur,undc&corruptaiIIav.occ 
nominanturM^m/riS,  An  &  hxc  lcx 
ctiam  hodie  obfervatur.^an  ad  gcntcs. 
aliascxtcnditur  ?  an  iliaftantc  rcsiila 
non  quibuscunquc  pauperibuspote- 
runt  dari,  fed  folummodo  paupcribus 
relrgiofis  ord  nis  Prajmonftratenlis  ? 
Scd  quiaincjufmodi  ordine  Rcligioll 
nihilfibi  adquiierepofrunt ,  &funto- 
puIentaMonafteria,qua  finccritatedi- 
ccnturdatapauperi,qu2e  Prarmonftra- 
tcnfi  Monafterio  ?  nam  tamctfi'/inguli 
pauperes  fjnt.VIonaftcrium  tamcn  noa 
cft  paupcr.Pf  xtcrt  3,jus  paupcr  habcat 
f  fit  qualecunque illud)  fi  invcntor,4iut 
latrofitpauper,  cur  non  potcrit fibi 
crumenam  appropriarc,cujus  ignorat 
domini  m  ;maxime cum  Bcnchciarius,. 
quiCanonicioffic  j  rctitationcrr-  u^- 


glcxit,&tcneturad  rcftItutIoncm,.nBt 
poflfitillam  rcftitutionem  farerc,fi  pa"" 
pcr  llt ?Poftrcm6>  fi idco  danda  paupc- 
ribus  crumcaeft,quodille  qui  pci  didic 
aut  cxfpoliatus  fuit,  vclit  libi  faitemSpi- 
r:ti;alitcrrcftitui,  fiquide matcrialitcr 
ncquit ;  G.olligitu?cum..qui  rcs  inft-rio»- 
ris ordinis injufte  perdidit ,  haberc  1015- 
ad  rcs  altiorisordinis^ :  quod  forie  no» 
omncsadmittcnt.  Vt  uif!t,ficrumcna^ 
elar^icnda  eft  paupcribus  ;jiomin€  rc- 
ridom-ni  ,.  quiignoru5,elargisndaeft>  - 
m  clcimofyncB  merito  ftuatur ,  ^ 
mcndicorum  qui  f^-pe  nebulonss  funty 
orationcs  illum  juvent  jcrgo ,  fi  invcn* 
tor  aut  raptor illius  crumcnae  divcs  "^5- 
&tamcnadDcua[i  conycrfuspro  yero- 
Domino  oret, jciunet ,  communicctV 
aut  alias  virtutcs  cxceUentes  cxercca^ 
fatisfacict  fpiriiualitcr  ,  ncc  tcncbit^^»^' 
paupcribus  faccrc  rcftitutioncm.  f 
(acutc  &  eruditc.Iedor)  fingulasj»^' 
ftantias  perpcnde,j8£  omafs  has  quacJti  - 
onesfoUx*. 

CiEpe  confuItus  fui  dcEcclcflaftico-^^^^^^i/- 
»^rnmaliquorum  sxorbitantibus  .^tf^ 
penfis:&  quod  fentio  proponam.  P^^^  ^^^//^r 
diftinguenda  cfle  bona  hsrcditnria  i>  V^^^ 
laboreadquifita  a  bonis  clecmofyn^^'-' 


r^mi.Puto.Pctrum  Prcsbytcrum/i 
is  Parcntibus  h^reditarcmadqairat»^  * 
fc  ill:us  donjinum  ,  &  adquircrc  tale  » 
tantuml 


ale 


iDominium,  quantum-&9^i 
habeat  ,  qui  hsrcditatcm  tranfmi»'^ 

Puto  etiam  pofTc  Presby^tcrum  h^"*"^^^ 
aHquaartcaut  induftna  1«<-'^^^*P^^q^ 
nias,&  ipfis  \  erum  &  abfolutumd^^ 
minum verumquc  t^ominij' adquJi"^^^ 
diiitiilum  reperioin  Rcgu!aD.I>^  ' 
diai ;  nam  juxtacaputr  ix.P^^V^^^^ 
liH  velpauperum  quomodo fifpP'^^^^^*^^ 
teftMonafterium  adire  haercditaw 
&  adquirerc  bona,  qw«  ^^^^^j^}orum 


FVNDAMENTALIS. 


6x1 


.gJorofum  poiridcbant :  &juxtacaput 
^yui.Deopcrc  tnanumquotidianc.Si  eapi 
vii.  Dtartifiahus  Honafterij*  Poflunt 
^anibus  propriis  Rcligiofi  opcrari ,  & 
*rccfa(Saprctio  wwdaocriveacrc  (mc- 
*'Jocri  inc|uam  quifummo  non  pof- 
unt) 

5c  juUicoMonaftcriam  clTcabfo- 
jl^tumdominum,  &fi  aliimdcnonob- 
ptj  poflc  rationeproprietatis  in  qiia?- 
'Clcunquc  ufus  has  pccunias  impcndc- 
'e.Monaftcriumdico ,  non  Abbatem, 
non  Pr;elatum ;  nam  liic  non  cft  caruir- 
«lem  rcrum  domir?us,  ScdMiniftcr,Su- 
^'■cmustaraen  >  habcns  q«idcm  bcnc 
^niiniftrandi  Siipremam  authoriia- 
^^r^j&malc  adminiftrandi  nuUam.  Et 
^cjudice  beA-cadminiftrat,  quamdiu 
^onosmorcs  &:ufus  fitiCcMnmunitatis 
«^uitur,  non  quando  malos  i  &  (ut  ni- 
^''  «Jicamdepellicibus,  qius  rarbha- 
Jwiflc  Rcgularc  s  au-dimusrqijastamcn 
^^uites  ordinum  miUtarium&Parochi 
*^nimagno  Sa-cukrium  fcandalonon 
*5^ro  pofiidf  nt )  cxiftimo  omncm  pro- 
**^itatcm,omncebrietatem,&orancin 
^ionempcccaminoiam  ,  n.oii  ufum 
^«labufuxncffe. 

^tanfco  ad  bona  cx  efeemofynis  ad- 
^^ifita.  Antonius  Rcligiofus  mcndi^ 

(  Prior,Guardianus  &c.)  &ex  pc- 
^^^^is,  quas  dcditmonaftcrio  Saeciila- 
^'umpictas  &  devotioiprctiofiffima  vi- 
^&  cibosdchcatiiTmiosprocurat,  & 
S^J^-o  indu' get ,  &  tamcn  ad rcft  fit  o- 

non teucri  dicitur,&  ego  non  cre- 

^omedit  panein  aquamquc  bibit 
*ctuia  pauper&vidua  ,  utnummuios 
J^^uculos  corradat  ,  quos  erargi^itur 
*'^n.'^fi£no     Aatonius  ej.ufdem  miO- 


naiterijSuperior  ,  eifJem  emit  ultra 
marinavina,cxqui(iLOsque  cibos,utfc 
faginct :  &  tamen  au  rcftitutioncm  non 
tcncturfnon  adquicfco.  Eodem  cgo 
modo  de  Abbatibus  &  Mon3ch.iU'^us 
Prsclatis  philofophor,  nam  ctiamno- 
ftramonafteria  Principum  liberalitatc 
fundata&populidevotioncau(5^a,idc- 
ohodicelecmjfynis  novis  non  indi- 
gcnt,  quiafuHiciunt  elcemoiynae  anti- 
qu«,uthonefte  nutriantur.  Audivife- 
mci  Angcium  M anriquc ,  Ordinis Ci- 
ftertienlisGencralem,poftcainSaln)a- 
ticcnfjUniverfitatcTheologixPrafcf- 
fbrem  Primarium,5f  non  hahereanmum 
ut  velunicam  gaUinam  mkret  emt  ad  pro  - 
priosuftu  y  &  tamencratnobilifTimus, 
dodiiTnnus ,  &  iibcralinimus  ;  fcd  Cic 
loquchatiir  ,  quia  vidcbat  pecunias,. 
quas  jciunando  Sjccularcs  congcfTc- 
runt,  utMonafteriodarcnt,  noncfle  a 
Praf^ato  prodigendas  aut  decoqu  n^ 
das ,  fcd  ad  ordhiarium  modcftumque 
Religioforumufum  &pauperumleva- 
mcn  fcrvandas.  SciocuQdem,  cunt 
Monafl^rium.  N.  Vilitarct,&in  men- 
saSalmoncm  rcccntemvidcrct  magno 
prctiojUt  in  Hifpania  i«  folct,  procurai- 
tum,  noluiffetangcre,&  poftca  gravi- 
tcr  pun>it  Ccllcrarium.Scio  alia  quc  cf- 
fetpcrlongum  reccnfcrc.  Et  tamcn 
cognofco  etiam  Abbates,qi.ibus  iivu- 
riuscftceconomus  ,  Si  a'iquidiii  pro- 
vincia  cxquifitum  fummoemiprctio 
poirit,&  in  menfa  abfit.  Omitio  maio- 
r»&pcjora  ,  quia  fi  baec  non  concc- 
do,q,uidfimdidurus  dcgravio- 
ribus,  Scitur. 


liii  3  FYN- 


Inmutuo 
debetcre- 
dttor  fer^ 
vart  tft' 
demnk. 


MCC- 


Mutui 
formula, 

prxfins 
Ifartis, 


6zz  THEOLOGIA 

FVNDAMENTVM  LX. 

T>e  Invidiay^Htuo,VfHraque. 

I  prxtcr  Dccalogum  pofuit  novum  a!i<juod  Prajceptum 
Dcus,quoindixit,nccreditorespeterent  aut  reciperenfj  prw^'^*'' 
qux  aJias  eis  dcbebancur,potuit  facere,&:  hoc  ipfum  pr^' 

 ^ccptunicrit  obfcrvandum  omnin6,&:  qui  vioJaverir,<ion 

folum  procedct  ilJicitc ,  fcd  &: invaJidc , adcoquc  non  adquiretdo- 
minumvaJidc,fcdtcncbitur  adreftitntioncm.  Porrd(i  cjufmodi 
rcpcricurprarccptum,ftandum  cft  juniorum  Thcologorum  do^f^' 
nx :  Scd  nos  nihiJ  crcdimus  cemcrc,&:  idcd iJIam  novam  Icgem ne- 
gamus:&:prxfcncemdo<3:rinamhis  prarccpcis fubftruimus.  l^^^^^^^ 
froximum ficut teipfum,  II.  Noj^furaheris,  Noncr go  ccn ebitur credi-  P^^^^^ 
toramarc  debicores  plusquam  fcipfum,ncc  iJiis  ccdcrcquodeo- 
rundcmnoneft.Quipctitmutuum,debctrcddcrein<lcmnein  crc- 
ditoremrcrcdiror^quipoftulatucindemni-s  rcddatur,nihiJinjuft*^^ 
poftuIar.Quii indcmnis redditur,  &:  tamcn non  vult  mutuum  dar^» 
invidus  cft ;  quia  in  tali  cafti  ipfi  eft  pcrindc  fa  vcre  &:  non  favere,ad- 
coqucnonidc6proximofavoremncgat,quiafeamat,fcdqui3iJJ^*'^ 
nonamat,quiaiIliiisbonotorquecur,mifcrijs&:damnssdcJe<3:^^"^* 

RAtio puri mutui  non  bcnr cogno-  Jonia,  Dania,  Succia,item  Gr  afcia :  ^ 

fcitur a raultis  Thco!ogis,qui  fup-  nulla  cft in  tota  rcoionc provincia»  ^ 

ponuntmutuatarioaliquadivinitusin-  quamulti  noniveimtcubitumdivitcf» 

viio  &  xfo  rautuatorc  conccdi :  quod  oui  manc  furrcxcrint  paupercs. 

nunqu  m  probant.  At  cgo  puto  pri-  dcntur  urbcs :  intcrcipiuntur  ctw'" '  ^ 

mo,  hoc  clTc  purc  mutuum, nimirum;  accicfunt cafus inopinati.  Excellc^^f*.^ Qilii^^' 

UutuotihimilUvirt&s.qml^Ks  eges ,  &eg9  /imus  Dominus  de  Colubrat 

mn egeo ;  hac  lege,  ut  me  reddas  fecurum,  fccuritatis  gratia  t liefaurum  fu^if"  . 

quod  tUos  mihi teddes cum indiguerCyVelpe.  cio Pragam  invcxit:  nempc  .id ^"f^^'|?^ 

tier«.  Puto  fccundo,  cxuiccrato  lioc  rcm,adparvam,aidarm3tam,i^i^"^^^^ 

temporcin  Europa  vix  poflc  dari  pu-  ptuag  nt  mJoratormcnta^'fO'^'^.^ 

rummutuum,ncmoenimpra:flarepo-  bilitascrat.  Ingrcfliiscftpcrcqu^* 

icftfccuritatcm.  itftuatbcliis  Hibcr-  tos  vigcnma  quinta  die  J"^^)'^"'!  jt - 

tlia,  Scotia,  Angtia  :  xttuit  BcJgium,  Iiorauna  vcl  altcrapoftoccfu»" 

Hifpania,ltalia:  ardctCcrmania.Po-  &vix  fucratfcxhorisdoini  fu*»^*\jr 


FVNDAMENTALIS. 


P*t!cu!is  ^iiccis  ditiiTimi  intcrcipitur 
civitas,  &  cum  reliquis  ille  capitur  & 
cxfpoliatur.  PcrdiJitthefauros  omnes 
*'lcluos;  antiquo$,novos;  &  poftca 
^cbuit  amicorum  &cognatorum  pe- 
*^"niacmercvitam;  Secundo  domum; 
^trtio  hbertatem ;  nempe  fcorfim,  nam 
"iveiTis  tcmporibus  fingula  a  Suceis 
vcndebantur  fub  hafta.  Si  hoc  ita  fub 
^5"'os  noftros  cvenit,  &  fimilia  quoti- 
accidunt,quisita erit  dchru$,ut  rc- 
'umterren  jrum  fccuritatem  cxfpcdct 
"ellitemporc?  ncmo  cnim  crcditor 
H  in  civitate,  qwx  munitior  fit  Praga, 
^ditiorcs  Colubratioerutpjuci.  Scd, 
^Wia  pacis  tempore  vidctur  h abcrc  lo- 
^^ni  ifta quaeftio, tunc cnim  magna eft 
'crum  fccuritas,  illam  accurate  propo^ 
"^*^:  &inquiran^ 


^^n^iirum.  Jnyqui  deMtpecunkm 
^utuam^pro  duohm annisvet' 
hgrafia  ,  pQfit  aliquid pra- 
tcr  ffrtem  reciptre  ? 

^JOnpofTc  rutionc  Mutui  ccrtum 
».  ^ft.At  vcro  cotnradui  Mutui  ad- 
ifolentcircumftantiic  prctio  ardima- 
^s,ratione  quarum  pofTii  ,  qui  d  t 
P^cunias,prctium  petcrc.  Prime cnim 
r^telt  recipcre  raripncpciiculi:  ncm- 
r  J^^tantasvc,  quantas  vidcaturpo- 
^^^^rei-najus  periculu  vcl  minus.  nam 
da  ^  ^^^^  probabiic  omnes  pcrdcn- 
.  ^  ^utrccupcrandas,poirerccipiccn- 
^^procanonc  ,  quandoin  capita^i 
ali'  ^^*}^^*"^  >  vidctur  ccrtum;  nam 
^/^s.qyi  y^jjgj  cxponcrc  aequali  fo^r- 
^*^*  probabili  lucrandi  dcccm  ,  & 
tun  ^>  ^^^^  probabili  pcrdcndi  cen- 
ter-  f "  ^^^^^  »  nullum 
^  fit  ?  fi  cjufmodi  cafus  non 


61^ 

datur,in  omni  Mutuo  potcrit  aliquid 
reeipi,non  jamrationc  Mutui,  fed  ra- 
tione  pcriculi.  Etquidemrarum  cffe 
cafum  ,  in  quo  omne  abfit  pcriculum 
praccipue  in  Germanii  bcliorum  tur- 
bine  atftiAiiTima,  cxpcricntia  quoti- 
diana  dcmonftrat.  Vidco  homincs, 
qui  hcri  crant  ditilTimi  ,  hodic  nih  i 
habcre  :  aliquos  qui  crcduntur  divi- 
tcs,  paupertatem  fimularc ,  &  crcdito- 
ribus  dare  bona  verba  ;  video  6c  dli- 
quos  vix  bono  vcrbo  crcditores  dig«» 
niri."ideodivitcs,  qui  autriegantde- 
bitum,&fcm  jeftatc  nobilitate  tu- 
cntur;  aut  fibcnigiiiusagunt,  qui  alia 
debita  rccuperatu  impoffibilia  cflfc- 
runt,  imo&htcsint-ntant,  &vo!unt 
fic  fatisFccifJc.  Vidi  optimosan^cos 
proptcr  pecunias  mutuas  ad  inimici- 
tia«  devcnirc.  Vidco  hoc  cxulccrato 
ajvo  Rempublicam  rcmed  um  poncrc 
non  fcmpcr  poffe  ;  vidco  Mmiftros 
publicos  non  fcmpervelle.  Ergo  cro 
tcmcrariusjudex,ficummutiiaspecu-  PentHlu» 
nias  dcdcro,  dicam,  nullum  cfic  per- 
dendi  illas  pcriculum,  etiam  tcmpore 
pacis.  Si  fcmpcr  fit  aliquod  pcp  cu- 
lum,  &:rationc  pcricuh  Ijcct  fccipcfc 
prctium  in  omnium  Thcologor.  fea- 
tcni  i.i,  fcmpcr  aliquid  hoc  nominc  rc- 
cipcrepottft. 

Sccunio  potcrk  recipere  "tione  j^f;.^^, 
hicri  ccfianris;  fcd  quantum?  ^^^'^^i^' cejfans» 
tumcftilluvi  lucrum,quod  cefiut.  Cur 
cnim  dcbcrct  Antunius  mihi  d  .rc  gra- 
tiscentum  aurcos,  quibus  pollit  hciic 
hicra  i  alios  vigimiin  tahaut  talihci- 
to  &  fccuro  contra<5iu  >  Ubi  obitcr 
notarivolOihicrumccfTansjfiinccrtum 
fit,minoris  dcbcretaxari  jiixta  quanti- 
tatcmpcriculi. 

Tertio  potcrit  etiam  aliquod  reci-  jyu^nfium 
pcre  ratione  damni  emcrgeniis.   Sed  emtrgms* 
quantum  quantum  damnum  fit  quod 
ccito 


THEOLO  GI A 


cc.tocmergat.  Qiiidfidamnumnon 
certofedprobabi  iter  fit  emerfurumf 
T.  xari  majoris  vel  minoris  dcbebit, 
jiF/ ra  probabilitatis  quantitatem. 
Quartonon  poteritaliquid  rccipc- 
Tmptis,  rc  temporis  pra?cise,ctfi  longum  id  fir, 
\\\\\  fc  obligctadnon  rcpetcndum.  Et 
in  lioc  cafu,fiquidpoflulct,non  idra- 
tioncfol  us  tcmporis,  ftdrationc  pe- 
riculiaurperdcndi  capitalis,autincur- 
rendi  damnum  inopinaium  aut  carcn- 
di  lucro  aliquo,  quodpoffet  h^cri  li- 
citc.fiadcfletnumcrarapccunia.quod 
quidcni  pci  iculum  quia  plcrumquc  le- 
vccft,aliquid  Icvcfolctrecipi,  polTctq; 
aliquidgravcficfTetgrave.  Sicfcntio; 
&:  non  poflc  rati(jnc  folius  temporis 
rcc  pi  canoncs  aflcro  &  alTcrui  m  iheo- 
logia  vwralt  tjuni,y6z.  juxta  tdidonem 
Lovanicnicm. 
Mccixv  Qui  dchocdubitant vidcnturMu- 
7ff//f;4^//// tuinaturam  non  cjllcrc,  Ibicgonum. 
jutmuU,  7<j3.pofui  tres  formulas.  Prima  e- 
R  AT,  Do  ttbi  quingentos  aureos  wutuos, 
cum  prtmum  indigtmo  aut  ettam  voluero 
recipiendos.  Secunda,D(? eofdem ttbt 
pro  uno  auno,recipiendos  tamen  aJiteprafi^ 
xum  tevipusyft  ante  indigeam.  T  e  r  t  i  a 
eosdemttbi  confignopro  annotntegro,  non 
repetendos  ante  anni  finttn  etfi  gravtfiitue 
mdtgeam ,  etfi  debeam  altunde pecuntas  qua - 
rere ,  & grarifiitnos  canones,aut  etiatii  u- 
fura^ folvere,  InprimaMutuipuricflcn- 
tiam  cognolco^non  infecundj,  non 
in  tertia.  Qui  juxta  primam  aliquiJ 
dcdcritjinibitcontradtumpuriMutui, 
&  nihil  poteritrcciperc  prartcicapita 
lc.  Qui  juxta  fccundam contrahct.non 
parum  Mutuum  contrahct,  fcd  con- 
irad:um  compofitum:  Sed  potcrit  ne 
aliquidfuprafortcm  admitrcrc.^'  nego 
fgo,ncgatDiana,atipfumdcbcrccon- 
ccdereclariffime  dcmonftraturus  fum, 


mus  :  Vcnio  ad  tertiam  &  &C6  ean» 
non  contincrc  purum  Mutuum  ,  f^d 
contradumcompofitumex  Mutuo 
DonationCjfi  illud  gravamen  admJtt»' 
turgratis;  ex  Mutuo  vcro  &vcnditio- 
ncjli  prctio.Hanc  fentcntiam  tenct  cx* 
prefsc  Pctrus  dcLedcfma  publicusS. 
Thcologia:Dodl.iH  UniverfitatcSal- 
manticcnfi/«ytt»z;;/i«  fuapart,  i.  tra^-^* 
f4/>.3^.fo«f/.4/o/.4^7.qaificait.  [  Laic- 
gundadifficultadcs,  quandounopr^f- 
fta  mil  ducados  con  obiigacion  dc 
losbolucra  pcdircn  tanto  ticmpo»  * 
poralgun  efpacio  dc  tiempo,  fi  fera 
fura  licuarprccio.   LaraKon  dc  duaar 
cs,porqucfi  clllcvafre  masqucclpr"?'" 
cipalloilevcraporra2ondciemp'V^" 
to  lucgoufui  afcriarcuarlo.  Coi\n'*' 
mjfcporque  ficmpre,que  ay  cmp-  / 
fti:o,  ay  porIomcn<9sobligici^" 
fjaldc  no  pcdircl  cinprcftito, pO'/  ' 
gunos  diosluego  fi  por  ia  oblig^*^*^^'^ 
dc  no  bovcrla  a  pcdn-,fc  pucJ.c  1'c^.^ 
prcc  o,ficmpre  fe  pucdc  llcvar  prcc^ 
porcl  cmpreft:to]hoc  eft  abfT^"'"' 
Ergo.  A  c(U  d  ifticultad  fc  ha  de  rcfp^^j' 
d.  r,  c]uc  fila  obligacion  dc  no  ^"^^^^^ 
vcr  e  pcdir,cs  por  mucho  ticmpo  » 
puedc  muybcn  tftimar  con  P^^^'^  Jj^ 
porrazon  deagucl  aobligacion  J^  F^.^ 
cdemuybicn  ilevartl  iuftoprccio,^,^^ 
ufura  nmguna.  Eftocnfcnnanlos 
cipuIosdcSanaoThomas;porq".^ 
talobligacion  e  s  eftimable  con  pic^ 
A 1  a  ra  ^on  de dudar  fo rcfpondc  que 
cltalcafo ,  nofc  llevacldiflCio.P^'^^ 
cmpreftito,  fi  noporla  oblig^^'^  ^  -j 
no  lo  bolvcra  pcdir  mucho  f^^^^P 
Hacc  &  dodc  Ledcrma,  qucm  pef^S^ . 
niaudijntLatinccadcmrerin^^"  • 
fi  enim  latinc  fcripfiiret,fi<:  ^^.^^J^^^ 
nionemcxplicaret.  [Altcra  <^*"I'^^iijc 
occurrit,quandoquisdat  "^"^"^^jm 


Dw  hac  fccunda  formula  ftatim  agc-   Scuta^oblig^nsfcad  non  rcpctcfl 


FVNDAMENTALIS. 


ilUtanto  tempbre :  &  quacrunt,  an  fit 
^'Wa  petere  prctium  pro  hoc  grava- 
i^inc?  natiodub:tandieft,<]uiafi  ftc 
^vcipcrct  aliquid  fupra  rortcm,rccipe- 
^ctrationcMutui,  ncc  poftctab  ufura 
cxcufari.  Ce«j?mrffwr :  quia  quando- 
cunqucdatur  Mutuum,  daturnonre- 
P"icndi  obligatio  ,  faltcm  quacrefpi- 
Ciat a!iquot  dics.  Ergo,n  proptcr  ob- 
"gAuoncm  non  repetcndi  ,  prctium 
^^Uanon  cxigitur,  pretium  exigctur 
pro  Mutuo  :  Hoc  cll:  abfurdum:  Er- 
^^••VcrHm  adhocpotcrit  refpondcri 
otligationemnon  repetendi  cfleprc- 
^ii.  ^'oafftimabiIcm,ri  fit  pro  longo  tcm- 
P^'"^'  Et  pcr  confequcns  poflcaccipi 
pretimn  pro  illa,  quin  committatur  u- 
f%b  "l^a.  HocdoccntSandiThomxdif- 
*^'*}n  ^*P"li ;  qu'a  talis  obligatio  eft  «fti- 
^^"'»'4,  nubilis  prctio.  Ecad  rationcm  dubi- 
j«    tandi  rcfpondetur ,  il  hoc  cafu  non  rc- 
cipipccuniasp  oMutuo,  fcd  pro  ob- 
%    "gationc  non  repctcndi  datas  pecu- 
^%H^  'Jiasmiiltotcmporc]  Sicdifcurrit  Lc- 
%f4f  ^     m  a  &  q  ui  d  cm  do  61  ifli  m  c ;  q  u  0  n  i  am 
,,*f<«/o§^*yamcnnon  rcpctendi  pcciinias  ct(i 
*"^igcjm,cft  cxtracharitatis  Icgcm  Sc 
C^^'^*'  ^  .'igatioacm  Mutui,  qua:  incharitatc 
'       ^'nvidiae  negationcfundatur. 
Jc,    ^  Haecdodtrinavcraeft,fednonbenc 
^^l.    ^^tcHcaa  a nonnullis,  qui  duo  illa  Mu- 
^•J^i  fundamcnta,qua!porui  (vidclicet 
rr        '^itatc&:Invidi^ncgationcm)  rriC- 
'tari  non  volunt.  Han.  ob  rcm  nd  Jo 
•  ^^^^^^liores.   A)o  candcm  fcntcn- 
^iam  doccri  aCxIcft.  in  Compend.Theol. 
^^'^'^listra^, II  cap.fj,  c[U£pon,z,  qui  fic 
[Qn^ercs  Vtriim  rationc carcntir 
u  obligationcm  non  rcpc- 
i^Qiantc  ccrtum  tcmpus,  poffit  ali- 
S^'d  cx  gi,ut  fi  rrutucm  tibi  millcau- 
r     ^^unumannuin,privansme  non 
J^Ium  pecunia,  fed  ctiam faculcatcre- 
P^tcndipcr  tantumtcmpus?  Ad  hoc 


6zy 


refpondet  Mcdina  cod.d.reflitut .  qudfi, 
3  2.  Inde  refertur  quod  fit  licitum.tura, 
quia  quarlibct  obligatio  ci vilis  eft  prc- 
tio  arftimabilis ;  hic  autcm  intcrvcnit 
obligatio  non  repetcndi  ante  tantura 
tcmpus.crgo,  &c.  Tum,quia harc  obli- 
gatio  cft  onus  quoddam  indebitum. 
Ergo  non  tcncor  illud  fubirc  gratis, 
fcdpoflum  aliquid  pctere  pro  illo.  Sc- 
cundo,  tum  quia ficut  privarc fe inftru- 
mento  fux  artis  eft  quidpecunia  acfti- 
mabile,ita  etiam  onus  carcndi  fua  pe- 
cunia  tantotemporc,  cum  pecunia  fit 
inftrumentum  mcrcatorum :  tum  dc- 
niquc,quia  id  poftulat communc bo- 
numRcipub,  nam  cum  multi  pecunia 
cgcant,nec  facile  inveniri  qucant ,  qui 
velint  mutuari  gratis,  partim  rationc 
pericuH  forris  ,  partim  nc  fe  privent 
commoditatc  varijs  modis  ncgotian- 
di  ,  &  maxime  pcr  cambia,  qua?  hoc 
tcmpore  vigcnt,  xquum  eft  ut  mcrca- 
toresfpcd^tis  omnibus  circumftantijs 
communi  confcnfu  conftituant  certa 
prctia  carentixpecuni^ ,  cxquibusca 
carentift  poflet  pro  tcmporc  pluris,  vel 
minoris  acftimari:  &  hic  vidctur  cfle 
ufus  platear  Lugdunenfis ,  quo  merca- 
torcs  ijuotidie  conveniunr,  &.  habita 
rationc  copi^  vel  inopisf  pecunlar,mul- 
titudinis  cambiorum  ,  mercimonio- 
rum,  &omniumlucr3ndirationum,iii 
quibus  opuscftprafcntipecunia,  fta- 
tuuntprctium  fcx,  aut  fcptcm,  ofto, 
aut  novcm,  vci  ctiam  decem  in  cen- 
tum,  pro  co  quod  tanto  temporcfiia 
pecuniacarcant  ,  ncc  antetcrniinum 
conftitutum  liceat  repctcre.  Hac  funt 
rationcs  fpcculativc  confideratar,qui- 
bus  nitiiur  harc  opinio,  proptcr  quas 
fpcculativc  confiderata  probabihs  vi- 
detur.  Lcflius/ofo  citato  dub.\6.  &  ct- 
iam  Rcginaldus//^y.29.c.i  2.  num.1^6, 
ncc  damnarc  audcnt  mcrcatorcs,  qui 
Kkkk  ita 


6i6 


THEOLOGIA 


itafegcrerc  confucverunt,im6  excufa- 
biks cfle  ajunt,  quainvis  eam  non cfic 
inpraxiadmittcndam  tutius  judiccnt, 
■  nc  apcriatur  oftium  ufuris  pra^tcxtu 
pcriculi  palliandis.  Et  ut  cgo  refcram 
t|uid  fcntiani  dc  hac  rc  dicam  paucis, 
Ceelefiini  Hanc  opmonem  viibt  vidert  tutam  mcon- 
Ttjolutio,  fiientia  &  in  praxi  hoc  tewpore  athplecli 
^fo»/«///»Ojy^tumquianonaullmdam- 
mre tot  mcrcatorcs  moratx confcicn  - 
tijf^quiiJ aguiu,  pr.-efcninKxi.onrilio 
virorum  dodorum.quos ipfi  qnotidie 
coniuluut,  quicjuc  dicunt hoclic.rc; 
tum  quia  huic  carcijtiae  pccunisordi- 
narieioquendo,  folcnt  adinifccri,  & 
Titulm     conjungt  varij  tituli,  cx  quibusfupra 
periculi.    oftendimus,pofle  in  mntuo  accipi  ali- 
Nota  htc  quiduItrafortem,&pnm6ilIicreperi- 
ratione    turpcriculumforcis  admittcndx,  pcri- 
feticuit  ci5lum,inquam,nonquidcmin.ertum, 
non  folum  fcd  probab  le,vcl  quaficcrtum;  multi 
^uin^m  enim  mercatores,qui  fccundum  vulgi 
centum,   opinioncm  txiftimanturditi/Timi,  te- 
ftdplura  lonio  ced unt,cx  qu®  crcditcrcs  cxpo- 
pojierecipt  nuntur  periculo  admittcndi  intcgram 
proproba-  fortcm,vcI  tcrtiam  aut  dimidiam  par- 
bilttatis    tcm,  &  hoc  fatis  conflatcxpcricmia, 
^uatttate.  prserertim  a  dcccm  annis.  Sccundo  re- 
T/tuIus  la-  pcriturIabor,di.'igcntia,  &moleftiacin 
hris,       parancTis  pecunijs  mutuo  dandis,  qui 
titulus,  utdocaimusfupra  exValcntia, 
cft  juftus,  iicctquc  ca  rationc  aliquid 
Titulus     ultrarortemaccipere.   Tcrtio  rcperi- 
iucrt  cef  cur  etiam  non  raro  lucrum  cciram, 
Jantis.      quia  pecunia  mercatorcs  negotiaren- 
tttulusfo^  tur.  His  titulis  accedit,  &  titulus  So- 
iietatis.    cietatis  ,  quam  ineuntmercatoresin 
Tttuiusdo-  ncgotiando.  Hicetiam  intervenitdo- 
fiatiotiis;  natiolibei  alisjmercatores  enim  fpon- 
quitamen  te  donarc  malunt  mutuatori  aliquid 
non  pla-   ultra  fortem,  ut fic  &  confulant  hono  - 
ctt:  »4;»ri,  &crcditum  fcrvent  ,  qua^cedendo 
tolieret     icIonioamittunt,ac  in  hoc  pcrindere 
habentj  ac  qui,  ut  cvitent  naufragium, 


velonjinesr 
partcmc 


les  mcrccs,  vel  aliqu^m  ilfarum 
dimittuntin  mare,nnmctfi  h?c  ^^^^^ 
projcdio  vidcatur  involuntaria  ,  ^^  ,  r^t. 
mcn  abfolutc  cftlibcra:  i"^^'^'^!^'^^ /  L^<;. 
donatio  lucri  fupra  fortcm  abioluteclt 
l  bcra,noncoad:a.1  HjcomniaCoe- 
leftinus.  L',defmae  (jcproptcrcaCce-  w^^,^^. 
leftini  &  alioram)  fcntcntiam  non pu- 
tat  improbabiJem  Trullench  ttfDccalo- 
gurntom.i  iib.j.cap.i.%dtib.\z.  fuyfintf^'  , 
Scdquid  fcntitDiana?  Kc^cn p^rr.yDff^ 
tra^.^.refoi^o.  Ccelcftini fentcDtiam 
vcrbaqwcj&fubjungit :  [Hxcotn^'^ 
docec  Coeleftinus  loco  citato ;  Scd^^ 
probabiliter,)udicant  alij:j  ScdDi*- 
nam parr,  i . trailat. Z.refolutione  48". 
nuiflc  Ledefmac  opinionemnovi/nn^^ 
putat  Hurtadus  de  luji  dijp.  ^JeMutuif' 
diff.ii.  idcm|iidicavitTru!lench.  ci^^' 
tus:  idemego.    Cardinalis  dc  Log^ 
Dianamhincamdifet,  &tom.i  d^jP*^^' 
i^fefi.^.Mumer,j6.  Cic  inquit  [Pian^ 
relatis  hinc  inde  fcntentiis  &  authorJ- 
tatibus,  r>ihil  definit],  Quam  oh 
ipfc part.S^aa,y,refol.6i.  contrarian^ 
abfolute  tenet,&fentcntiamLcdef^^ 
aic  non  folum  improbabilcm  putaf^  ^ 
Do^oribus,fcdctiam  acriter  ccnfura- 
ri.   Quidhicego?  Latcre  ali<^i^3"^^' 
quivocationem,  nam  puto  me  haberc^ 
cvidentiam  ,  &  contra  Lcdelniam  fo- 
lummodo  aliquam  hallucinatioiJf^^^^r^^^ 

militare.  Porro  Di«iam;v^r/^.i-^^^"  /rVi'^^* 
rf/5/.48.habuifreLcdcfm3EopinionCJ^  ^^^^ 

ncgatLugo,ncgat  Diana,afl"cruitH"^  ^^^; /r 
tadus ,  afleruit  Trullench :  afferuit  ^^^^,^^;»;- 
totus  refolutionis  contcxtus  > 
Icgatur.nam  primo  ponit  opinionc  ^ 
Molina?  ncgantis  pofle  aliquid  rcCp 
pro  obligationc  non  rcpetcndi  tant 
temporc;  &ait:  [fcd  hoc  aflumptui" 


Molinscmihi difplicct,  6fc.]  ^^^^j^^^^ 
plicct  ctiam  opinio :  nam  in  bona 
lcdica  placcre  non  potcft  rcntc^tia^^ 


FVNDAMENTALIS. 


€^jus  fundamenta  non  placcnt.Secun  - 
ponit  opinionem  LciTij ,  qui  Moli- 
quoad fubftantiam confcntic.  Tcr- 
iio  ponit  opinioncm  Lcdcsmr ,  quem 
J|t  co  m  m  c  n  d  c  t  no  ta  t  f u  i^Tc  S  al  m  a  nti  caf 
ThcoiogijB  Thomiflicx  pubiicum 
^^'"otcirorcm  :  &c  tandem  quarto  rc- 
fpondot  argumentis  Leffij,  quem  ait 
forte  fubfcrjpturum  Lcdefmae  fui(fe,{i 
«umlcgilTct:  &  probnbilibusrationi- 
•»5u«hanccorum  Jentcntiamroboraffc, 
^fgo  fitjuidcm  fundamenta  Molins 
yhnx  d  fpliceiTt,  &Lcffij  argumenta 
lub  eo  folvunmr  :  &  Ledcfms  argu- 
**^nt4  non  folvuntur ;  &  noftrae  ratio- 
^Csfcntentiar,  quac  apud  LcfTmm^pro- 
^abilcs  efle  ccnfentur ;  aut  car cusium, 
jHtfubillud  tempusDiauafententiam 
^-cd  (inae  praliabuit ,  quam  tamcn  ho  • 
i^cfcio  ob  quam  caufam  condem- 
^^^-  E-rgo  utoftcndamnunamclTcjdif- 
^Q'VamomnesiIIas,quajfoIcntcircum- 
*^*"**iaJiinioribuj;.  Audiatur  primolo- 

,  ^nrtcniofus  &  dodns  Yk  fuit:  & 

^^[m r  o^inioncm  impugnar.  Prnnot 
^.^U  videtur  nova.  Secundoi^uxzQ^  pe- 
^'culofa in  fidcrtTrw.quiafundairicn- 
UiQ^^  cui  innititur>£:ontrariafi.ntei5tia, 
*^cmpe,mittuarcad  annum,  v^crbigra- 
?*  cflcinduccrc  f  pcr  fe  obliguionem 
''J'futurum,f.i!fun^dt;  nam  hoc  non 
Mi>d\ic.  rc  fupc-r  fc  oMigationcni  ali- 
^^'^^■'1,  fid  fua  libcralitatc  conccderc 
^'lefici^jmMutuiiatorum  iJ  tempus. 
J^Hnje  co.T.ntlt  Lnym^n  m  Theohg. 
^^-^tl,^.tract.^  tAp,\6.numM,  Turia- 
tom.d^jp.^ydub  l  nHm.6 ^^Z' 

1^^'''^^^/^^^'^'""^  c;.««w.i3.  Videct- 
MaUefytn    zi.tr  a^iit.  C  cap.zJu- 

^  ?^dhjerationc$Icvcsfunr.  Pri;«4 
^^'^  do(aum  urgcrc  ncquit ,  mult« 


cnim  opinioncs  heri  fucrunt  novxynovAftnt 
quajhodicfunt  cert».  Olim  dari  An-/^^/» 
tipodes  improbabile  fuit :  fub  Fcrdi. 
nando  & If?ibella  Catholicis  Hifpanijc 
Rcgibus,  novum,vef um  tamen ;  quod 
ipfum  jam  hodie  cft  antiquum  &cer- 
tum.  Quod (ih<EC opinio nova  (it,quid 
indc?  modofitvcra:  olim  erit  anti- 
qua.    Nam  fi  abfit  invidia  & prjpjudi- 
cium ,  tota  Moralis  Theologia  nova 
cft,  quis  enimncgarc  audcbit  effeho- 
dicinDiana  centenas  opinioncs  pro- 
babiles,quje  Auguftmo  &  antiquis  Pa-^«  nojlra. 
tribus  EccIefiKignotar.  Sednonputo novafit^ 
hanc  opinioncm novam  efle,  nam  non 
djbitur  antiquus  qui  in  tcrminis  ha- 
beat  contrariam :  nam  pro  folo  tcm- 
porc  non  poflc  pretium  recipi,  quod 
vetercsdiiccruntjCtiam  nos  dicimus,& 
proljamiis.-  Secunda  quanta  faciiitatc  An  contra 
ponitur,rantanccenitatcrcjicitur;dc  /ii^wy^f  ? 
tur  cnim  articulus  fidei,cuiclare  &  c- 
videnter  fcntentia  LedefnsB  oppona- 
tur.    Njm  fi  rctorfioncs  admittimus, 
Gcax,  ipfi  tipinionem  Lcdcrmaeobtor- 
quere  conantur/rc  etiam  alij  contra- 
riam  inflciftcrc  porcrunt,  &  crit  tota 
Theologia ccrca,qucE  poiHt  non  j'uxta 
rationcs  ,  fcd  juxtaafl:c(5tus  hominuni 
transfigiirari,  Tertia:  Aflumptum  fibi  An  inmu- 
difplicerc,ait  Diana ;  nam  utnotat Sa-  tuadetur 
hs  ub\ (upra,negari  non  potcft  ex  vi il-  liberalis 
lius  contraftus  mutaantc  mancrc  oh-donati9? 
ligatum  ,  ad  non  repctendam  pecu- 
n  amtoto  cotcmporc.  Vndc  iniert,ut 
quis  non  poflit  mutuatam  pccuniam 
repcterc  ante  rale  tempus  non  cifc  li- 
beralem  donationcm,  ut volult  Moli- 
na  ;  fedctiam  aliquam  oSligationcm. 
S^c  Diana.   At  cgo  adhuc  vch:  mcn- 
tius.  Sit  libcralisdon.nio.  Ergodatur 
rcs  Cphyfica  vel  moralis,  pofitiva  \c\N0tah4nc 
ncgativa)qu3enon  debctur;  crgo  po-fequelam, 
tcft  vcndi.  Ergo,fi  dcm  gratis  uncias 
Kkick  2  ccntum 


ccntumcum  oncrc  non  repctcndi  duo- 
bus  annisjinibo  juxta  Molinamcon- 
tradum  compofitum  cx  Mutuationc 
&  DonXtionc  :  &  Ci  inivcro  altcrum 
contra<5tum,  in  quo  grav.  mcn,  qucd 
in  priorc  gratis  fumprcram  ,  vtndcre 
placcat,inibo  aIiiimcontra<ftum  com- 
politum  ex  Mutuatione  &  Vcnditio- 
nc.  N  mpetercaut  nonpcterctanto 
tcmporcelirupran.ituramMutuicon- 


THEOLOGIA 

cft  contradus  ,  qui  poteft  contr.bi 
hic  &  nunc;  &  tamcn  hic  &  nu"^ 
dari  non  poteft  obligat-o  ad  tcni' 
pus  ,  qua?  non  fit  ad  tantum  dc- 
tcrminatum  tcmpus. 
ingcnium  Mutui  non  bcnc  eflc  p^^' 
pcnfum  &  cGnridcratum.  Con(»dc- r/i^/f''^' 
rcntur  trcs  illx  formulx  ,  qu«  i^^io6^^ 


initium  pofitac  ,  quarum  pruna 


fola  io6i' 


refpondct  mcro  Mutuo:  cujus  natu-  , 
ra  tota  &  adsquatc  l.lvatur  lincob-^^^  '" 


iporc.    tt  quia 
citur  alias  Mutuum  non  iri  diuii''t/ 


MCC- 
LXIX, 

HAtmes 
Ufij. 


tur. 


qu^fulct- 
fur  rattO' 
ne  proba- 
btlieftpro- 
babtlif. 
De  obltga- 
etone  non 
repetendt. 


ftitutiinfuocfle.'  ut  Mol  na  conccdit    la  tum  o.  auitquaic-  i  .ivuiui  ^ 
&  nos  probavimus.     [Rclcgc  obfe-    ligatione  non  repetendi  tinto  dijlf^ 
croaitcntchanc  folutioium  uitimam  j    tcrminato  temporc.    Et  quia  ^V^^ 

qu2c,utputo,dilucidattotam  difficul-   '^^  -  '  *  '^•^'i'' '''^  ^ 

tatcm. 

Saiisfccimus  PatriMoIinse:  audia- 
turctiamLefrius,qui  fevcram  opinio- 
ncm  tuctur,  Pn;;;o,  quiacontrana  fcn- 
tcntiavideturnova,ncc  jpud  Autho- 
res  rcperitur.  SesumCoy  quia  carcntia 
pccuni«  &  obligatio  non  rcpetendi 
ante  aJiquod  tempus ,  cft  Mutuo  in- 
trinfcca :  nam  alias  Mutuum  non  dif- 
feret  aPrccario.  ScdDiana  nosdocct> 
qui  pofHmus  his  argumcntis  refpon- 
^cre, Adproximum  enim  rcfpondehanc 
opinionem  exftare  apud  Authores, 
nam  ut  didumcft  illam  tencntLcdef- 
ma&a!ij,&Lef?iusfortafIis,aitDiana, 
fi  eum  vidifTct,  hanc  eflct  opinionem 
amplexus.  Acccdit  quod  hanc  can- 
dcmopinionc  tcftc  Diana  prcbabili- 
bus  rationibus  Lcffuis  fuffulciat;  &  bc- 
ne  fJmus  majoris  cflc  faciendcim  vel 
unicam  rationem  probabilem  muito- 
rum  Authorum  cenfuris.  Ad  fecun- 
^«wrcrpondt  ripotcft,  ait  Dian^,  vc- 
rum  cflc,  quod  obhgatio  non  repcten- 
di  pccun-amantc  aliquod  icmpus  ,  fit 
de  intrinfcca  rationc  Mutui  ,  fcd 
non  ante  talc  vcl  talc  tcmpus.  Scd 
bocmihinon  placet  ,  quiaMutuum 


dum  a  Prccario  ,  aliquid  dcbcbo  r/^<^:  ^ 
fubfcribere.     Cmmuta?io  dc  Ve^^^'^' ^'''^^ 
duo  funt  nomina  ejufdcm  ^^';f;|>. 
ptus  Jormahs  ,  quae  tamen  m-^t^'*  ' 
litcr  diff.runt  :    ^u.ndo  cnim /^* 
■commutatur  pro   pecunia  dicituf 
vcndi;  &  quando  una  vendituf  p-^ 
alia  ,  dicirur  commutari.  ^^' 
iam :  quando  prccario  datur  p^^"' 
nia  ,  dicitur  mutuari  ;  &  q"^'' 
aliar  rcs  mutuo  dantur  ,  dicunti^^ 
concedi  precario.     Hinc  fuborit[|^ 
lux  ,  quaf  nos  pofTit  illumin^rc 
quaeftlonc  praffcnti.     Sic  dif<-i^^^^ 
Una  domus  mihi  tripliciicr  P^^^^  ^^^^nU 
conccdi.    P  R I  Mo  ,  fi  Pctrus  dic  '  ^^^^^^^ 
Cencedo  ttbt  hane  domum  ,      ^^^^^  ^^^00^ 
fub  conditione  quod  debeas 
deoccupare  cum  prihum  indigft^^^ 
c  u  N  D  6  ,  concedo  t/bt  eandem 
mum  pro  uno  anno  ,  dcoccup^nd^H^ ^^^^ 
men  ptius  fi  indiguero.  '^^^^^^'^^y 
cedo  ttbi  eandem  domum  pro  ^^'^ ^ ^^y^. 
ita  ut  non  tenearis  eam  ^'^' 
pare  &  telmquere  ,  etfi  gravttej  ^i^^^ 
ro,  etfi  mea  arferit ,  etfi  fu^ 


IV,  tiji  mea  arjertt ,  ctj*  j"- 
mtrt  debeamy  etfi  cogar  ^^'^^/J^^xXi 
pretto  locare.     Primusmodus do  ^^^pfd^r^' 
conccdendi,nominaturrPr^^^'''^  ^j^j 


FVNDAMENTALIS. 


6^1 


^nduscarctnominc.  &  tertius  voca- 
<f»f.   ^y^iUcAtio,  Histribusmodisnnuuandi 
^fsipfas^utficloquar)  refpondent  alij 
^'"^^conccdendipccunia^  Pnmusvo- 
'  ^^^^x}.iututtm,  quodmaterialitcraprc- 
cariodiftiiiguiturjnam  (icut  in  Pxeca- 
datur  domus  mutuo,  lic  ctiam  in 
Mutuo  conceditur  pccunia  precaiio. 
^ecundusTertiufq;  compIe(ftuntur  a- 
"Oscontraftus  diverfosa  Mutuo,  qui 
/o,^^!'^"ominibuscarcnt,  'tmproprijs  no- 
^:n=bus  indigitantur.     Vulgus  dicit 
J^utuaripccuniamper  duos  annos,  a- 
'iiislocari  aut  conduci  eam  dicerct,&: 
kcc^  .  ^^'""simpropricfortaflris. 
^''«r   ,  ^^^trienttJf.Cardinalis de LugeyUtoiien- 
^itiiJl.  .^^  robuftifrimiingenijfuivircs,opi- 
h%   f^^^^^  MoIinx&  LeUij.defcndcndam 
^uiccpit^^iationibus  non  paucis  robo- 
•*'jvit,  quasomncs  fundari  aequivoco, 
J'^Pfu  ^  .'■^imcdcmonftraturus  fum.  Arguit 
*     '  pfimo,  quia,  air,illc,  (i  vera  efTct,  nullus 
^^niradus  efTct  rc  ipfa  ufurarius  ,  fcd 
^plumpcraccidcns  ,  proptcrignoran- 
|J?nicont"ahcntium,quircfcicruntdi- 
Ijinguerctitulumlucri:  na  icipfaidcm 
^''ud  lucrumjquoc"  proptcr  lucrum  illi- 
^'^eexigunr,  potuiUcnt  licite  exigcrc, 
proptcr  mutuum,  fcd  proptcr  ob- 
'g^iuoncm  novam  fupcr  additam  non 
^^petcnJimutuumintra  tantum  lepus: 
2^^rcomncsIcgcs&  prohibitioncs  in 
^^lHi^  ^^'^ateriainutile^efllnt,  cumid  to- 
Ss(i^       fcmpcr  alio  titulo licite fieri  poflcr, 
/"^«Tjj^^    ''^^i^icerctur  uno  vcrbo  tota  contro- 
ufuris  ad  quxftioncm  dc  no- 
?)'^^'  inutilem  omnino  ad forum  con- 
^'^uiiar,  in  quoomncsiidcm  contra- 
us,  c|uircprobantur,Iiciti  cffenr,  ad- 
^oiliofolovcibo.  Egonololucrum  pro 
V        J^^^^^yfedpro  obligatwne,qua  ultra  mutuH 
^"'A.  /  ^    '^** '""^  repetendum  tUud intra  tan- 
^^^mptis,    Sedhxcrationon  urgct; 


affumitcnimquodnoncft  vcrum,  ncc 
adrem.  Nonadremy  quia  idcm  poiTcmus 
diccred^  limonia,  &  lamcn  ccrtum  cft 
multoshodieiniricontradusSimonia- 
coscxmera  ignorantia  contrahctium; 
nam  (i  quis  Saccrdos  Milfam  vendci er, 
efletSimoniacus,Qui  tamenlicitc  vcn- 
ditnon  ipfamMiflam,  fcJ  laborcm  di- 
ccndiMin^m:  &quis  nonvidcthunc 
laborcm  cfle  infcparabilem  ab  ipsaMii- 
sa.  Nonverum-,  quia negamus  omniiJo 
cx  Lcdcfmae  fentcntia  fcqui  non  pofle 
dari  coi.traClumMutui,quic(fctufura- 
rius:  nam  eflet  ufurarius  illc  qui  cfTt 
purumMutuum,  &:  tamcn  aliquid  fupra 
Ibrtcm  exigeret:  nimirum,  quiinirctuc 
his  verbis.  Configno  tibimille  aureos,qui- 
btisnonegeoy  quorum  carentia  nonertt  in 
causautvelperdam  altquodlucrum,  velin- 
curramin  aliquod  damnuWy  Configno  bos 
inqua  aureos,repetendos  &  recipiendos  qua^ 
cunq^horanonjolum  tndiguero,fed  volueroi 
fecurus  quod  nuUa  erit  tn  felutione  mori$ 
contrameamvoluntatem :  &  tamcn  fidpra 
fertem  volo  adhuc  habere  tot  aureos ,  ciim 
repetiero,  Ecccunum  contradum  puri 
Mutuiufurarium.  Scd&  potcft  cflc  u- 
t<anus  contracftusmixtuscompofltus 
cxMutuo  &  Vcnditione,  in  cafu  quo 
pro  Mutuo  etiam  aliquid  cxigcretur, 
vclpiogravaminc  plus  quam  dcberct: 
nam  conJcmno  dcufu;  a  hunccontra- 
€tuvnyConftgno  tibi  milie  aureos  &acsept9 
obligationem  non  repetendi  toto  hoc  anno ; 
haclege,  utpr<tter  fortimdes  mibicentunt 
aureospre  Mutuo,  &  alioscentum  pro  hac 
ipsa  obHgatione,  in  quo  cgo  conrrada 
duas  ufuns  incxcu^abiles  rcpcrio :  altc- 
ram,  cjuia  centum  accipiuntur  pro  ipfo 
Mutuo.altcram,  quia  centnm  pro  obli- 
gationeillanonrcp.  tcndi:  ciimdefidc 
fit  nihil  accipi poflc pi  o Mutuo;  &cer- 
tum  opinione  communi  illam  obliga- 
Kkkk    }  lio- 


6}o 


THE  O  L  OGIA 


tioncm  comparari  ad  capitalc,ut  quin- 
quc  ad  ccntum:&ad  fummum  ut  fcx  aut 
fcptemad  ccntum.  Quamobremhoc 
modocontraher.tcm  judicarcm  pr«ter 
fcx  (  aut  fcptcm  ad  fummum  )  rcftitucrc 
dcbcre  quidquid  extor/it  fupra  for- 
tem. 

Mcci  XXI       Arguit  fccundo  idcm  eminenti/H- 
R.iiiOje-   mus  Lugo;quia Ci  mutuans.  V.g.  dando 
iunda-.  &  loo.privavit  fcfacultatcncootiandi  & 
f}:t  judtce,  lucradicum  illapccunia,  pofieareddi- 
taato  vtronw  illi  ajqualis  pccunia  cum  facultatc 
nondiriia.  ncgotiandi  &  lucrandicumilla^qu^fa- 
cultas  aequivalei  facultati  illi  ,  qua  fe 
prius  privavit  adtempus ,  (icut pccunia 
rcddita  a:quivalet  pecunisedata^itotum 
crgo  illud  onusfolvitur,  &compenfa- 
tur  reddcndo  ci  tantumdem ,  ncc  reftat 
aliquid,proquoampIiusfoIvcndumfit. 

Jiidico  hancrationem  nuliius  c/fe 
momcnti,  &  haberefolutiojicm  clarif. 
limam  &:  cvidcntiflimam  :  quodipfum 
non  gnoravitLugo,hanccontraratio- 
ncm  obijciens.  Si  Petrus,ait,pccuniam 
mutuo  non  dedifTet,necfc  obligaffet  ad 
non  rcpwtcndamhoc  anno  ,  habuidct 
boc  anno  potcftatcm  Jucradi&'  habuif- 
fctctiam  anno  fequenti :  nunc  aiucm, 
quia  mutuo  dcdit  cum  tali  obligatione, 
habebit  quidcmillaju  facultatcm  anno 
fcquenti  ,  qu.^ndo  mutuum  redditur, 
nontamenhoc  anno  :  ergo  obligatio 
carend»  hoc  anno  non  compefatur,  fe-d 
manct  finc  ullafjtisfadionc,  nifi  pro  ea 
aliquidamp'iusdctur.   S  cLugoobjc- 
ttionempropofuit,  &  bene ;  cft  enim 
finccrus  TbeoIogus&:  opinioncscon- 
traria<;omnibHS  viribus,  quib.poffum, 
armatns  &:munitasproponit.  Vidca- 
iTJusigitUi-,an  ipfc  hiiic  objcdioni  fa- 
tisfaciat  >  Rcfpondctnonminus  vale- 
rc  pccuniam  reddiram  anno  f.qucnti 
cum  potcftateutendi  illatoto  tcmpore 
fcqucti,  quam  valcatpecuniad^a,  hoc 


Eejponjio. 


Ob,eclio. 


Anlugo 
c:at  ? 


Jlnno  cum  fimilipotcHate,  fed  utramq; 
facultatcm  apud  homincs  reputari  c- 
jusdcm  omnino  aeftimabilitatis  &  prc- 
tij.  Hanc  rcfponfionem  efle  bonam  co- 
naturprobare  argumeto  a  rationis  pa- 
ritatc  dcfumpto ;  fi  cnim  vcdas  fundum 
velagriimtuum  hodie,  das  illum  cum 
facultatecolcndiillum,  &  pcrcipicntli 
frudlus  hoc  anno  &  toto  tcmpore  k- 
quenti:  fiautcmnonveiadas  agrum  hoc 
anno,  /cd  anno  fequcnti; cinnfacultatc 
colcndi  ilium  temporc  fcqiicntii  «on 
idco  debcs  tollere  a'iquid  dcprctio/cd 
taniipotes  agru  vendcreanno  fcquen- 
ti,  qi;anti  hoc  snno  cum  vcndidiHcs 
non  crgo  niinus  valct  facultas  utcndiJi- 
gro  toto  tcmporcf.qucntl,quim  val^' 
ret  ca£cm  facukasanno  pr^tcrito,lic'^ 
non  dctur  modo  cum  Facultatc  'M^' 
tc  n  u  i  a  n  n  o  p  rs  tcr  i  t  o,  c  u  m  q  u  a r  ^f* 
tus  fuifllt  anno  pr^Eicdcnti :  alioquiiJ 
omniabona  immebilia,  quantuinvis  m 
fe  invariaca  &  .rquc  bona  mancrcnt» 
dcbcrcnt  decrcfccrc  quotidi^  i"  f 
tio,  quia  icmper  vcndctitur<:um  min^'^* 
fa-cnkatc,nempc  finc facul:  -ic  ad uxcri- 
dumtemporc  prscedcnti:  quodtamcrt 
conftateffc  falfum,  cum  pr^Ediumfe^'^' 
perretincat^qualem  valorcm,  quo»^^ 
datur  cum  facultate  utendi  toto  tcm- 
pore  fcquenti.  Ratio  autcm  vidcty^ 
cffc,  quiaquandoexpartctcmpor*^ 
quctis,  daturufus  finetennino,  P'''^."  ' 
h  iorcputatur,  quod  prsecc  ntrint 
a  1  i j  anni,  q u i b  ii  s  em  p  t  or  u  ti  n  on  P'^.  j 
cum  adhuc rcftent  tot  alij  anni  ?  ^"^^^ 
ipfe^cjus  fucccfibrespo/Tjntinpc^^F  ' 
tuumutirciila.    Et  Ecohis"C>n o^^ 

ftantibiispronuncio  ,  »'^^'^*^^.*"^!,af] 
remillam  GuafproCardinalcmilit*'*'^  ' 
fuiflcclart  foluta;  &ipfani  folutionC"^ 
riOn  folv'.  Nam  tantum  diftat 
vcradoariniutnonfolinnproobl^g., 

tionenonrcpetendiMutuum,  ^^"^j.^ 


FVNDAMENTALIS. 


FoipromctMimiopoflrc&debcreda- 
^  prctium  conaii  probare  vidcatur. 
^am.fide  pecuniaficut  dc  fundo&a^ 
gro  philofophandumcft^quod  vuItLu- 
go;  ftabit  quodpro  pccunia pofTit  reci- 
prctium,  nam  qui  agrum  aut  fundum 
Pi^oanno  amico  conccdit,  poteilprc- 
|iwmexigerc,&ripretium  exigat,  con- 
'*^<^usdicctur  Locatio.  Pr.£terea, 
S^ifundum  invafit  ,  &  invito  domino 
|2^xtorfit,cum.juiiclice  vincitur, non fo- 
^mjubcturreftitucre  agrum  fondum- 
fcd&  fruflusannorum  prsterito- 
crgo ,  fi  dc  pccunid  codcm  modo 
P^^ilorophandum  eft  prarcipiente  Lu- 
^°j"^»5tiam  pccunia  dabit  fruaus&:  fur 
^bebit  fupra  fortem  etiam  canoncs 
DErNDE;Tantum  valctfund 


6}i 


"ohoc,cjuantumctiamfcquenti:  cr- 
o^"depecxiniacodcmmodo  plulofo- 
J.  ^fidcbcamus,ut  confentiamus  Car- 
^^^1 d  c  b  c  b  i  m  us  p  ari  tat  c  m  ad  m  i  1 1  crc, 
^^^ioncmqu^rerc:Dicamigiturfun- 
qui  hoc anno  mille  aurcis  vende- 
Qu"^  '  ^^^^  vendcndum  forc  annofc- 
iVf  ^^"^'''^ '  aurcis,  quia  quatum 
toi  JJ^^^^^^^^^-fi^iseiatliocanno,  tan- 
^^^tructifi^abitpccDnia,  &  ideofcm- 
^j£^^^"tparcs.  Igiturhtc  ratio  Domi- 
^  '^^menti/Tmiinon  impugnat  Lcdc- 
^olr"^ '(^^  c u ct u r ;  &  i p fa iTi m ct  V fu '  a m 
fj,^*  Y^'3^c^q;  pccuniam  ipfjm  pi seci- 
cuni  ^^^'.^^"^"^  "on  rcpctcnui,  pe- 
ab  Paiere:  nam  &  fundus  pra:c:fus 
nojj  S  '^ioncnonrcpctcndi,  nnoan- 
^taf'  Et  hj£C  omnia  di- 

ta^jj""^^"P?onendo  fundum  hoc  anno 
(jUQj^^^^^quantidapfoaut  fcqiicnti, 

■  ^^ntjl?'^''^  fairum ;  omitto  cnim  acci- 
hes  ^  publicasrcrum  immutatio- 
aIter^"*^""^orum  agrorumq;  pretia 

*  ri  folum  intrinfcca  confjdcra- 

fUftica*^"*^^^^cnequcunt.  Si  fundi 
'^^confiderantur^dificia^Iabafeat; 


fiarborcs&plantje,  fenefcunt;  Sc  cer- iapfo  fie- 
tum  cft  majoris  fieri  domum  novam 
antiqu3;&  arbores  juniores decrcpiti':. 
Stat  ergo  EminentilTimi  Domini  Lu- 
gonis  fundamcntum  cffc  falfum :  ilat  il- 
lud,  nrcrumcflet,nontamoppugnare 
Lcdcfmam,  quam  omncm  ufuram  pro- 
tegcrc.  Quicarcntration.bus,quas  c6-  '^^"^^'^'^ 
tra  Lcdcfiiiam  pronunciant,c6  demum 
tendunt  utrationescncrvcnt,  quxpro 
Lcdcfmxopinionc  formantur.  Pi  odu- 
cunt  hanc.(  Qui  inftrumento,quopo- 
teratuti,  feprivat  ad  aliquod  tcmpus,. 
potcrit  pccuniam  accipere  :  quia  ha^c 
privatioeflprerio^flimabilis.  Sed  qui  Aripecu- 
mutuo  dat  pecuniam,  privat  fc  illa,  quar  nta  ftt  ge- 
cft  inftrumentum  generale  ad  multa.  neraU  tn^ 
Ergo  rat"onc  hujus  gravaminis  &  ^xi^firumen' 
vationispoterit  aliquid  ndmittcre.j     turn  ? 

i?f^^>Wn;f  Lugo,DicaftilIus,Diana, 
difparemeffcrationem;quia,  qui  fepri- 
VJt  fuo  inftrumcnto  per  aliquod  tepus, 
locat  illud  rttento  Dominio  apud  fe; 
qui  vcro  mutuando  fe  privatpccnnia, 
cum  per  mutuum  transfcrntur  dorai- 
niumin  mmuatarium,  nonpoteft  ali- 
quidexigcrcprocarcntia  &pro  ufurci 
alienaeprajcise  alio  juftotitufo;  Undc 
cx  his,  utajunt,  mancntfoluta  argume- 
tacujusdamrcccntioris,  qui  nixus  au- 
thoritatcMedine  cxcufat  hujufmodi  lu- 
crum  ab  ufura  rcddi  juftum;  nempe  fi  lit 
intuitu  translationis  dominij  &  priva- 
tionisejusdcmnon  autem  intuitu  mu- 
tui;omnecnimdominiurei  uiiiis,  qua- 
lis  pra?fertim  cft  pccimia,cft  pretio  arfti- 
mabilc.ficutetiamprivatiocjufdemrci 
utilis.  Etfiftitcft  pecunia  xftimabilc, 
quodartifcxprivctfe  inftrumcnto  fux 
artis;  non  aliararionc,  ni(iquia  privat 
fealic^uo,  quo  utiturin  ordine  ad  ali- 
quampropriamutiIitatem;iraetiamcft 
prctio  sftimabile,  quod  aiiquisprivet 
fcpccunia;  cumeaquifq,  utatur  in  or- 

dine 


Theologia 


turlucfv- 
lut:o. 


An  mu- 
tuatarius 
^dqtarat 
rnum  do- 
vimium} 


('inc  adomncm  utllitatcm.  At  ego 
relcgolianc  folutioncm,  &  affirmo  il- 
lam  ncc  cfle  omn'n6  vcram,ncc  ad  rcm. 
'Non  veramj  quia mutuatarius manct  dc- 
bitor,  crgoalicujusrei,  quaecft  mutua- 
toris: mutuatorigiturnontranftulit  in 
iTiutu-Uarium  morale  dominium,  fcd  u- 
fum,&:hiclatam&claram  ^quivocatio- 
ncmeflc,a'ibid-monftrabo:  Ha^cfub- 
tiliafunt,  &  quar  nosnon  tangunt,  qui, 
diximuslolutioncm  (veravd  falfapo- 
nat)non  efle  ad  rcm:idc6  nolo  multum 
hk  inhxrcre,oftendam  tamcn  confun- 
dcrephyfica  moralibus,  quotquot  di- 
cr.nt  in  mutuo  transfcrri doininium. 
Quoniam  valor,moralis  formalitas  cft, 
irc  mutata  pecunia  illc  mutatur  fi  da- 
tiiralia  p:cuniaa:quebona.  Igitur  mu- 
tuararius,  cumrccipii  pccuniair»,  leci- 
pitinftrume.iuim  moralc  adadquircn- 
duomnia,  rcfpedu  cujusmatciiaphy- 
ficaargcnti  autauri  materialiter  fcha- 
bct.  Cumfolvit,{olvit  candcmnume- 
romorali,  quamreccpit,  tamctfialiam 
I  hyficc  numcro,  aut  ctiam  fpccic;  nam 
dcbitacontradaargento,  loLnt  auro 
cxtingui:vcl  contra  Ergo  fi  mutuaia- 
rius  {emper  d.bet  rcddere  pecuniam 
moralcm,quam  recepit ,  nunquam  ad- 
quifivit  dominium  pccunia:  moraiis; 
nam  nemotcnetur  reddcre  tibi,  quod 
iuumcft,  fed  quodtuum.  Ei  goTumu- 
luando  non  perdidifti  aut  dcd  fti  mo- 
ralc  dominium  moralis  pccunia:,fcd  u- 
fum  tantum.ScdhasrcThcologisSi:  Piii- 
lofophisfcripiafint,  nonCanoniftis  & 
Legiftis,fuperant  cnim  litcre  ftrepitum 
fubtilcs  iftae  &  ingeniof^v«ritates.  Con- 
cedamigttur  argumccationis  gratiamu- 
tuaridominium  in  Mutuo;  infcrota- 
men  aut  folutioncm  illorum  non  cflc 
adrcm,  vclillamcontra  Authorcs  fuos 
cflTc  licitas  omnes  ufuras  propugnarc. 
lntcrrugo,lItrum  fitjeftimabilc  majori 


prctio;ufus  foIu«,  an  ufus  &  domlnluW 
fimul?  Rcfpodcbunt  hoc  ultimum.Er- 
goplusrccipcrepotcrit,  quipro  ann<> 
dat  dominium  &ufum(imul,quam  qai 
iifum  tantum.  AtMcchanicus,quif^" 
ftrumcntaaccommodar,  c5ccdit  uuim 
tantum;&  Mcrcator,qui  mutuatpccu- 
nias  &  ufum  &  dominium  fimui.  (  u^ 
vultis:)Ergo  plus  poterit  Mcrcator  ca;- 
tcris  paribus  pro  pccunia  mutuata  fc- 
cipcre  ,  quam  Fabcr  pro  inftrumento 

Sat'sfcci,ut  exiftimo  Emincntifiiii/O  '^^^^^ 
Cardindi dc  Lugo,im6  ctiam  ^^^^  Qpint» 
lo,  qui ei confcntit ;  putaxam  ^'^^^^^.f 
mc  cflc;redquia  ipfe  part.Z.tra^-l^J^r^'  ^^^i^  ^ 
d^.ad  contrariam  opinionem  fecorer ,  ^^^^^ 
quo  philofophctur  modo  vicJcaiTii^/' .^^;^ 
Ejusverbaproduco.  Dicitigitur,qiJ<j>.  > 
mcra  carcniia  pccuniae ,  feu  mei'  »*^'^ 
gatio  non  rcpctcndi  cft  intrinfcca  'p^ 
Mutuo(utdiftin(5loaprccario  ) 
dcbetgratisficrijquiaeifufliciwUtcr 

tis  fit  folutioncfortis;  ergo  pro 
rcntia,  fcuobhgationcnihilpof^^*'' 
gifjprafortt  m,  ficut  ncc  p.  o  ^^^^'^^*^ 
quamvis  dida  obligatio  fit  ad  "^'^^jj^ 
petendumintra  multum  tcmpus  J  . 
obhgationon  repetendi  i^^^^'*^  '^^fj, 
tcmpus  cx  convcntione  aflig''!'^^"."^!^^^ 
vc  multum,fivc  parum  Jcft  dc  ^"^^"^^^c 
rationc  Mutui  •  aliaspro  obl^g^^' 
nonrcpctendiintra  unam  horai^VP 
fetahquidfuprafortcmaccipi  » 
rationem  intrinrccam  mutui 
obligari  ad  non  rcpctendum  in^'" 
midijmhoram.  Ergo:&c.      .ir^  „oa 

Ategoncgo  obligationcm ^ 
rcpctcndialiquo  detcrminato  i 
rccflbdcintrinrccarationcMutu^^^^.^ 
goenim  iflc  contradum  puri     .  j^, 
qui tale  gravamcn  complc<^titur.  ; 
ccnticsMutuipuri  formulam  ^^J^^^gio 
Scitcrum  proponcrc  placet.  ^^^; 


FVNDAMENTALTS. 


^  w/fle  4mffSy quos  reddes . miln ,  cuw pe- 

^»ntt^ft<:ro'y  cft  formiila,  quaMutuum,  fiiit 
^     >purum,  fundj«ur:  &in  il!a  nullumcft 
•v<-'rbum,  quo  tempusautaliudgrava  - 
^en  dcnotctur.  iQuamobrcm,  prse- 
Mutuuctiam  noya  gravamina  im- 
poncrc  velitMatuatarius,  quiaiila  ad 
^*utui  conccptumTion  rpc6lant,debc- 
^«ntnovo  admitti  contradui  nimiru 
'^oniationis ,  fi  acccptentur  gratis  j  & 
^nditionis,  fiacccptentur  ob  pretiu. 
■^IU  pofitio,  Aliaspro  obligatioHencnrepe^ 
'^^dt  intra  unatfi  hoiam ,  pojfet^tliquidfU' 
^^'ifortem  accipf:not\  cft  ad  rcm:  non  di- 
ptTpctu6fal(am,rcd  laborarein 
-ogica,  c|uoniam  noncft  uniycrfa^itcr 
a.  cum certum fit  propofitionihus, 
^lJTf  aliqiiando  futit  verts^  aliquando 
:.^'^a^,nil  probarL   Non  cflc perpetuo 
■^^^im  probo:  nam  {i  dcntur  quiiiq;  in 
■^ntum  ,qui  rcccpit  200,000.  Aureos.. 
'^^«cbiturdj  rc  pro  finguiis  annis  1  o, 
erg(>fingulis.horis  plus  quamu- 
^^«maurcum,  nam  annusSy.^o.  horas 
compicaitur.  Noncffc  pcrpetuo  vC' 
'^ni  monftro ;  nair.  qurrcccperii  100, 
*^.[?*lcs,  tcncl>iturdare  annis  fmgulis 
'S^inos.Scd  quot  fingiilis  dicbus?quot 
' '^^ulis  boris?  convautus  atithmeticus 
'Hut. 

'^ontr.vKefolutioncmDianc  aDia- 
*^  Urgunictum  dcfumo:ip(ccnim;'4rf. 
y^^^^^^^refol.  49.  vocat  probabilcfen- 
'^^'am,  qvas  docctpccuiTiam  prjcfeu- 
^Jnmajori&  arftiman,quam  futuram. 
.^'•^3m  f.Uitentiam  lanquam  vcram  dc- 
^^*ditCajetanus,Armilla  EmanuclSa, 
/^^^arrus,Fabcr,Bcll  anwinuSjPanor- 
1  ^^nus,  Innocentius;  quamprobabi- 
putat  AzGrius,PctruJ  dc  Lcdcfma, 
_^alderus,  &  Phiiiarchus;quam  deni- 
^§0  tam  claram    evidentem  jud'- 
»  utintcrillas,  quxcxperientiade- 
^wantur,  caadcaiponidebere  ju- 


dicavcrim.  Etfiippofrtal.ac  dodrlna 
fic  arguo.  Plus  cft  tcftc  Diaaa  jus  ia 
ccntum  aurcis,  quam  jus  in  cetum  au- 
rcos;pIiisfuntccntuin  aiirciprxfcntcs, 
quam  chirographo  firmata  obligatio, 
vi  cujusrccepturus  lis  centum  aureos 
poftannum.  £rgo  cum  do  tibi  cc»- 
tumaurcos,  .&tii  dasmihi  cautioncm 
tuo  nominc&  figillo  firmatam,  quatc  j^etetw 
obligae  mihi  folvcrc  centum  aureos  obfecr§ 
poftannum,  plusdo  quam  rccipio,er-  ratic^ 
go  in  contradtu  non  fcrvatur  srquali- 
tas,adc6ncc  acqnitas.  Ergo  videndum 
erit,qua  proporiionc  numcrata&nu- 
meranda  pecunia  comparctur.  Atco- 
ftat  CKpraxi  &morii?usrotius  Europjc 
fchabcre  pccuniam  pricfenteai  ad  ru- 
turam,numcrat?m4\dnumerandam  ut 
100.  adio^.  (vel  ctiam  ad  106.  ad  107.) 
ergo,ut  fcrvctur  squalitas,  qui  nuc  vts 
recipcre  jus  in  ccntum  aurcis,  dcbcs 
mihidarc  jusin  ccntum  &c^uinq;  au- 
reosanno  fcquenti  numerandos.  Di- 
^nabiturDianaifta  lc  gerc ;  &  vidcrc 
An  non  cx  dodriua  ipfius  ifta  omnia 
fcquantur.  Volo  iiibjun^crc  ,  quac 
uGjcet. 

.T^etrus  Marcltafnitts  Ordinis  S.Frafi-  m  e 
cilfi  obfcrvantiiJE  rcgularis  per  Gcr-  Lxxif» 
maniam&  Bclgium  CommiffariusGc- 
neralis ;  ne  quis  cum  fortc  contra  no- 
ftram  fcnicntiam  citarc  audcat.  Is 
igttur  in  aureo  ilio  volumine,quod  in- 
fc  ipfit,  Trtbunal Sacramentale  &  vtfibile 
animarumtnhacvita  mertalt;  multaha- 
bct  do(5tifrimc&  folidi/fimc  fcripta,qu£ 
propriis  locis  in  mei  Thcologia  dilu- 
cidabo.  Et  in  omnibus  R.efoIutioni- 
b^is,  idmihifummopcrcplacct,  qnod 
pauculosaut  nullos  Autborcs  citans, 
facramPaginam,  CociHa,&  PatrcsEc- 
clcfise  fecutus  graviirimas  difficultates 
e.vpediat.  Is  igitur  tom.z.tra£f.  1 8.  tit^ 
^,fe^'4L,dub.^.  matcriam  dc  ulurisex- 
LIIJ  poncas 


£}4 

poncns  hanc  regulam  gcncralcm  pr«. 
fupponit :  Omneonus  ex  debito  juftitU, 
ytl  coa£tione  quacun^  a  mutuante  Hutua- 
tario  impofitum  ultra fortemjtve  pracifam 
exigentiam  fortii  correjpondentis  mutuo,u~ 
fiiram  inductt.  Regulam  iftam  cflc  cla- 
ram  affirmat  &  colligit ,  multa  onera 
(m.)pop  a  Uutuante  Mutuatarto  impo- 
niab  extrinfecoextra  prAafamexigetiam 

titulire^  -Warwi,  quaabufura  peccato  excLudunt, 
qualiaf  cur?  Frimum 

iiquid  /^"^^"<^"c^2mni  emergenris.  Secundtm 

pr4M?"""°"^-^"*^"^'^^^""^-  rationc 
^      'pcriculi  foi  tis  ,  !^  moleftiarum  inilla 
rccupcranda.  Quartum  cx  aliorum  fcn- 
tcntia,  qiiam  rejictr ,ratione  carentisc 
pccunix.  Quintum  rationepoBnzjutfi 
aliquid  rationabilc  coftituaturin  pce- 
namjCafu,  quo  Mutuatarius  pccuniam 
tcmporc  condido  non  refundat.  Hjcc 
Marchantiusdodi/Time.  Ergo  firatio- 
nedamni  cmergenris  potcft  Pctrusa- 
liquid  recpcre,  poterit  pro  damno  ce- 
tum  aureorum  certo  rccipere  ccntum: 
pro  probabih,fi  utrinquc  probabilitas 
xqualisfit,  poccftquinquaginta:  pro 
probabiIiore&  minus  probabili.quot 
ruadeatmajorvcl  miiior  probabilitas, 
&produbio,  quod  raro  contingenti- 
b«s exemplis  fundcntur  nonnihil. 

Eodcm  modo  philofophari  Pctrus 
potcritdelucro  celTantc.  Cum  igitur 
unusquifq^pofiTit  pccuniam  fuamMer- 
catoribus  dare,&  rationc  focictatis  tot 
auttot  fupra  ccntum  recipcre;  fi  tibi 
mutuem ,  cenrcborperderclucru  hoc, 
quod  ccrto  habere  poffcm,  fi  vellem,& 
«jnodpleriq;  certo  vellent,  fi  poffent; 
crgo  confiderata  lucri  ccffantis  quan- 
titate,  ccrtitudine,  probabilitatc,  aut 
dubio,  potero  nonnihilfupra  fortcm 
adquirercRefpubiica  quinq;fcx  vcl  fc- 
ptem  aliquando  determinai:ergo  huic 
taxa:  licitc  poterimus  ftarc.  Eodeni 


THEOLOGIA 


modo  dc  pcriculo  pcrJcrvdi  c^pitale, 
&  incidcndi  in  litcs,inimicitias,&dif?i- 
cukatcs,qua5  hoc  cxulcerato  afvo  abcl- 
fc,nec  folcrjt,necpoftunt.  Quacomnia 
tamclaramihividcntur,  ut  cxiftimem 
nullum  forc  Do<ftarc,  qui  hapc  Icgat,  & 
po/Tit  neg.ire  confcn/um.  CoiJcl\i<^<^ 
is:,itur, Nihtlpoffefupra fortem  reciptratif 
neMutut:  nihil  ratione  temporis  etfilong^- 
nthtl rationegravamtms  non repetendtfor^ 
maltter  fumpti\nempe  rattone  moliftt^  non 
repetendi.  Atpoffe  aliquidrattonectrcuni' 
ftanttarum  iucrtceffant/s,  damniemergen' 
tii/ortis pericult,  qua  aliquando  certo.fip^ 
probabiltter.gravamen  iliud obfident  i 
nunquam  endenter  ontntnh  abfunt. 

Vci  ut  omnia  brevius  coIligam& 
fumam,condemnodcufura  illum,  f*^ 
indemnis  rcddttur,  (jr tamen aliquididlntf 
adqiiirit,  A bfol v o  eum,y«/  vult  indernnK 
reddiiqui fibt  vult  tantum  reftitui,  quAtun^ 
mutuat;  qui  cenfideratis  omnibus  dubiii  fi' 
iutionis  &damni  &  lucri,  tantapecuntdt^ 
prafentem^  dat,  quanta  nuM  vfndipop"' 
lafutura. 

Notanda.         ^       n  M  ^ 
Hicc  diximus  ingcnium  &di<^tam^"  ^^^y, 
fecuti.  &  adhuc  tria  notanda  occurr»'» 
quaedcfidcrobonisoculis  Icgi.  . 

Pri  M  uM  eft  PotutfeDeumietiam  nui-^ 
la  nova  intervemente  causa,eft  enim  Dofftt' 
nus)&  Rempublicam  ( fi  detur  catifa ,  no 
entm  habet  dominium/ed  juridi^tonentt 
fubditos )  inhibere,  ne  rattone  obltgattontfj^ 
non  repetendipecunias  tanto  tempore>P^^^ 
ttumpetatur.    Atnos  confidcravjm^^ 
prxccpta  Decalogi,  & in ipfis c^i 
gem  habcri  no*i  pcrcepimus  J  icd  n  M» 
in  toto Jure  Divino,  Canonico,  ' 
rco,autRcgio.    Nam  fi  talis  ^^^P^,^ 
nunciarctur  ,  jubcremur  non 
mutuare,  fcd  aliquid  fupra  mutuU  p 

ximodarci  hoccftcum  no»)^'"^^^^ 
rc  ficut  nofmctipfos,  fcdplw^^^^^^ 


FVNDAMEN  TAL  IS. 


«ofoetipfos.VcIvidcto.  Petitdte  Pc- 
trtts  pccumas.refpondcs,  Ddbo  modb  in- 
^mrtis  reddari  hoc  eft,  Uo4o  fit  mihi  Itbe- 
^^*^&  certum  recuperare  iUas ,  cum  indi- 
Z^tro  vel  voluen.  Qui  tali  modo  favo- 
fCRioiat,  juftcorat;qui  taiimodo  con- 
<^cdir,  ncceffario  couccJit;  nam  tcnc- 
^"rhvcrc  proximo  ,  &  eum  ficut  fci- 
prumamarcjciTctqucinvidus,  quifinc 
^amnoproprio  favcrc  pofTct.noIlcta;: 
^nancob  rcm  invidiamcgocumulLi- 
■^^'ntitulocontrovcrfias^&inThcoIo- 
€'«Moralis//*.2.<//j^.  i  ^.wttw.^ij,  juxta 
^ditione  Lovaiiicnfcm  conjunxi,  quid 
'  ^^ftet  Pctrus,  Concede  tllas,etft  mdemnis 
^neas^etiam  cumgravamine^  Cvnce^ 
j &accepta  l^cgravavten,  ^itod  eas- 
'ffi  toti)  anno  nonfis  r^etitunts,  etfiego  H- 
^^^^i^^  &  ^«  f^f^  g^AVtttr  egeas,  ut 
y^^utUarum  debeas  vclgravtf^ima  damna 
^^cuptere,  velaludais  aquivalentesrecipc- 
"^.^'^-intclerabtUs  tifurAspender^S  EHccs 
*')  tali  Pctrum  cafu  petcrc,  ut  illu  ames 
P'^^quam  tc  ipfLim,  fi  hoc  fibi  conccdi 
l^^^is  pollulet  :  quod  fi  vclit  hoc  fibi 
^i^di,  tevdlciioc  intolcrabilc  grava- 
admittc  rc,  modo  qain-que  in  ccn- 


^^c-ontribuat,  vcl  quantumprudcn. 
^^iudicio  dicaturvalcrc  hocgravamc. 


i^^^^fDuM  eft,  Opinionem  Ledefti 

^^^tttart  praClice  ,  (ed  manert  intra 
^l^*s  terminos  ^eculdtwms  fi:holafiiC£. 
f^nditur:quia  admifitRcrpubHca,ut 
^^Si  ^olvantur  iii  ceiuum  (  alicubi  & 
S^adofcx,velfcptcn:i)&mod6quz- 
LpU^'  ^uriftifupiafortcmfolvantur  ? 
j^pcfma  non  corrigit  praxin  Rcipu- 
Hq^**  '^cc  vultplure*;  aureof  dari  aut 
t^l'*        fei  folummodo  explicat  ti- 
'^Us*^'  ^ucm  proponcrc  nobis  vdi- 
p*  ^t  praxin  communcm  (alvemus. 
P^flc  tutaconfcicntiaquinq; 
p^^V^^^fc^um^  fortc  etiam  fex  aut  fc. 
^in\Q  fub  annum  i6 }  6.  ia  Montc 


Pietatis  Bruxellae  rccipiebantur  duo- 
decim)omnc$dicunt.-fcdcurtot?  Au- 
thorcs  communiter  ad  tres  contrafluc 
differcntcs  rccurrunt:  Lcdefma  td ob- 
ligationem  aut  ncce/Titatcm  non  repc- 
tendi.  At  hodiemorcs  publiciftant  a 
Lcdefma  6c  non  ab  alijs;  Ergo.  Probt- 
tufminor. 

Frandfcus  morofus  folutor,  millc 
aurcos,  qiros  debcbat  folvifTc  an.K^^o, 
condemnatus  pcr  fententiam  Judicis 
jubctur  folvcrc  hoc  anno  i  ^  5  o.  C&  ca- 
nonibus  dcccm  annoruminam  fcmpcr 
video  morofos  folutorcs  ad  canoncs 
pr^terfortcm<iamnari:An  quiaillitrcs 
contradlus  fuerunt  initi  ?  Minitne. 
quoniam  illorum  nuKa  mcntio.  Scd 
<juia  malitia  folutoris  fuit  irapofitum 
crcditori  gravamcn  Sc  non  rccuperan- 
di  neccflttas.  Ergo  pri^xis  totius  Euro- 
p«  fundaturin  lententia  Lcdefm«» 

Te  KTiUM  yAKtiquosnecpaucos,  necU 
gnobiles,  tredtdijje  prettum  ,  quodnomint 
Jucri  ce/antis  aut  damnt  emergentis  oltm 
recipiebaiur.ejje  ufitrartum. 

Cumtamcn  jamhodie  licitum  ceii- 
featurabomnibus,  qui  ingeniofidicu- 
tur.  Ergo  hodie  melius  eft  examinatt  ^ 
hasc  controverfia,  quam  olim  erat. 

Scdquorfumhoc?  utmoncantur 
Lcdorcs,  cflcpo{re,utinc6muniho- 
dic  fcntentia  aliqua  xquivocatio  aut 
obfcuritaslatcat:  quae  tortc  cvanefcct 
omnino,fi  Le(5torcs  eadignentur  per- 
peadere,  qua:in  Theologiar Moralis 
num.yz  jfcripfi,  &  modo  fecundo  cala- 
mo  tradavi;:Vt  enim  verum  fatcor  mi- 
hicftomnino  mirum  negari  vulgo  rc, 
qujemihividiturtam  clara.  Oro  legi 
rationcs,  &  fine  praejudicio  cxaminari; 
qui  cnim  AuthoritatHm  praroccupati 
numcro,  hucaccedunt,noIuntvcrita- 
tcm  cognofccrc,fedh«rercinpraffcri- 
pta  fcmcntiiu 

LIII   i  Itc 


6}6 


T  H  E  O  H  O  G  I  A 


wcc- 

LXXVI. 


riaenimj  qiii^Jqutd  dc  Auth^orititc 
^quiv<»cationcfit(his  eniiniulctis  ru&- 
collaturj  ftandoDco&rationi,- 
vidctur  omnino  impro- 
bah»iis. 


Itcram  dlco.mihitam  cvidcns  vidc- 
tur.hxc  fcntcniia,  utfidarci  D  e  u  m, 
Angclum,  aut  qpcmcunquc  infailibi». 
lcm  Judiccm,  c  tiam  capitalcm  fcntcn- 
tiam  finculla  foi  midincprodcfcnfio'. 
nc  hiijus  vcritatis  appcllarem,  contra»- 

FUNDAMENTUM  LXL 

2)^  Mendacioy  Quodmterdicit  octavum  Trd- 
ce^tum  Tiecalogi., 

'  Efpicarunr  non  pauci  in  intcUigcntia  hujus  Pr^^ceptj'^*^*/' 
[  De  Mendacionocivanullum  fuit  oJim  dubium  :  ^^^^^. Jififff  ' 
|  e{repeccatum;^mortal'e,  figravitcrnocivumy.univcni^^r^^r 
i affirmarunc,  ArofficJorumynaluTncflccrcdere  nonpO" 
An  wddd^  tuerunt.  Si  rationibusagamus  forrcpofretofficiofum  dtfcndi;  ^^ 
fiumoffi-  jam  iodii  ab  Ecclefia  etiam  iilud  efle  peccaminofum  pronund^" 
€iofum  fit  nwis^  fn mendacionocivQ  confiderandaeftquantitasnocunic"" 
mAlHtn?  D,utvenialeamortalidiftinguas.  In  utroqucperronjr,  cuimcnti' 
tur  prxftantia;;  mentiricnim  pcrfons&cui  ex  juft^tia  diccre  v^^*** 
tarcmrencrissin4:e.notabiJi,vidctur  efle  gravepeccaajm. 


gna,  quas-tantodolbre  fci*vari  Jebf^  ^ 
&po(jcctiamjurarc  ?quivocan<fo> 

  j  .^j,-  ,    ccr.rDo<5lorcs^cominunitcr  c^u^ 

«t  odtavurn  Decdogi  prapccptum  aU    v^n^itLz.capi.^,  num.zu  imo  "^J^^" 

care  venialiteraitSancius^{/^'4^* 


MUita  folent  occurrere  dubia  in 
hac  matcria ,  fed  quia  breWtatem 
afFe<5io,  unum  nut  alterum  proponam , 


tiiisiutcilig<uur.. 


i: 


MCC- 


cenfra  fe 
menttrt} 


Ua?ris,  an  innoccnsad  vitandoff 
Lxxviii.     -^cruciatuspOflTitfibi  imponere  fal- 
Anliceat  ^""^  crimcn,etfi  ob  illudfit  poftcd  ulti- 
mafcntcntiacondemnandos,. 

Aufonius  N o dinot  infamma  Dj4' 
ndty  Verh,  Reus,  numer,  !^.  Sic  inquit 
[Rcus  ad  vitanda  gravia  tormenta,po- 
tcft  fincmortaIi,crimen  etiamcapita- 
lc  fibiimponcrc;  quia  vitanoneft  di- 


Diana part. 3  Jra^  57''V-7-^jj 
iz.ait  [nonteneri    retradare?  ^^^. 
hocdamnumtcrtio  fcquuturum  ^  ^ 
ItaDiana  part.^ara^i.  y.refil*  ^^^'^ 

Arcgoputoeirc  mortalcpecc  ^^^ 
mcntiri  Reipublice  legitime,  Y  ^^on 
roganti;&  quod  mendacium  ci 
poffcjuramcnto  firmarii  Si  ^^^^^"^^^o 
cium  illud  Icve,.  &  tamen  i^^^'^^^^^^ 
firmctur,  pcrjurium  erit  gravc  P 
tum.  Si  darent4jrrcftridtionc$^i^^ 


FVNDAMENTALIS. 


falcs  &ar€juivocatio  pi  od^nctjfimp^cx 
criminis  impofitio  non  cflT  tmcnda- 
*ium,&juramentum,quoiIIafirmarc- 
^u«,non  cflfltpcrjurium.  Atillasnos 
miJti  nobifcum  dctcftantur^ 

QUaeris  fecundo,  an/innoccnsma- 
luiose&ini^ue  tradufi*us,utfenu 
^ntiri   ^^'^^^^"^  cvadat,  pofTit  falfum  crimcn 

^"^ponerctcftibus,Tudici,aut  aliis? 
ifff^  '  l^aboitcrumAuloniumNodinor/» 
^efl^^^-f^^fnaDianaverh.Retis.  num.^.  ubific 
^f.  [R.euscalumniatus>  fcupcrfaUos 

teftcs  indiciatusdc  criminc  ,  cisdem 
^alfis  teftibus  crimcn  objjcicns,  non 
?cccat  contra  juftitiam ;  fed  tam  tcftcs 
3b  ipfo  indiidi  id  perjuriumj  quam 

3>^c  pcccarenrcontr^  F.  v  !igioncm.Le- 
^fm a  tom.z.trai^at.  S.  c,  5  f.  concl.  1 1  & 
^ruz/^r.g^r.^.  dub.ij.eoncU.  pi  oba- 
^ilc  putat  i)unc  modum  dcfcnfionis^ 
Jioneflrcmortalit^rjfcd  foliim  veniali- 
maJum,  fecUiro  pcr.jurio.  ScdMal- 
^crus  i  i.tra^.6.cap.iJub.i,-  &  Do<5Vo- 
communiccr  dicuntvcff:  mortifc- 
^y^^^ :  cjnia>  cumimcndacium  firintr  n- 
^""'^  •      umlum,  rcus  non  potcft  haberc 
C^%i'^^  pcr  .lludfcdcfcndcndi(Dianj/>rfrr. 

*%f?  ^'■^^bat  cffemoita'c.]  Sedcurnon? 
'^^"tiri  Piincipii&  Reipublica:  juftc 
'^gantimortalccft.Scd  curnonctiam 
"'c  ad  a^quivocationem  Aufonius,aut 
sliquam  mcntalcm  rcftritfVioncm 
^cuprii  ?-  &  Eiio ,  ur  quid  Sentio ,  dii- 
^      JJ^*  aliquasxon.lufionesproponam. 

^^X)t^       P^^iM  A...  intKkC^insfMso  accufatus^non 
f^^jflmmefi  iwponerefulsottfts,  fitale  tl- 
fi^i^uodtefiimomum  non  infirmet : po- 
J^^autem  imponere  tale ,  quodfalfum  te- 
^^onmm  mj[m^..Potcftinquam,i]iiia 


pcccet  contra  juftitiam,&  tcncatur  ad 
alicjuam  rcftitutioncm:  c^uia  fortc  pcc- 
cabitcontra  vcracitatem ;  de  qua  fta- 
tim  agemus.  Ut  hanc  conclufioncm 
bcneintelligas.pone  venaiionem  pcc- 
Viz  capitis-,a\it alia  fimiiiinhibcri,  &  ta.- 
men  citra  infamiam  vcnatores  puniri, 
poiTC  adultcros,  pcrjuros,  ebrios,&:c. 
eflc  infamcs  &  incapaccs  utt.ftimo-. 
nium  feraiu.  Si  Pctrus  Paulum  inno- 
ccntcm  accufat,cumque  falsis  tcftimo- 
nijs  convincit,Paulus  fc  poterit  defen- 
derc  cum  moderaminc  inculpata^  tu- 
telx.  Potcrit  ergocxcipere  contraPc- 
trum  diccndo  illum  cflcpcrjurum  aut 
adultcrum ,  quia  fi  id  probct ,  fe  defen* 
dit  ,  &  Pctro  nocct  tantum  per  acci- 
dcns;  at  non  potcrit  illi  crimenvcna- 
tionis  imponcrc  ,'qwia  noceretPetro 
dire(5tev  nec  fibi  confiileret,  «cc  pro- 
dcfibt ;  &  Ideo  harc ipfa  criminis impo- 
fitio  cflct  porius  vindi(5la,quam  defen- 
fio.  Probatur  h3EcConclufioi  Quia 
quandoaliquisgladio  mcinvadit,  ncc 
p  o  flu m  ali  tc r  m c  d cfc  n d e r e,  q u  am  i  n  - 
v-aforem  occid'endo,Sandc  &  picpof- 
fum  illii  m  o  ccidcrc,li  c  et  i  pfe  fi t  val  ctu- 
dinc  robufta&  fannpraeditus,  ncc  ul^ 
lum  morbum  habcat  aut  habuerit.  I- 
dcmdico  deiIlo,qui  c;iIamoaut  lingua- 
mc  invadit,  habco  enim  jusmeam  de^ 
fcndcndivitam;  feu  gIadio,fcu  ligno, 
fcu  laqueo,  fcu  funda,  fcu  hafta,  fcu 
fclopojfcu  caiamo,  feu  linguainvaJ  ar.. 
Si  ergo  poffum  me  dcfendcre  rumpen- 
do  arma,  quibusmc  invadit,  illa?foho- 
mine,dcbeo  illa  potius  rumpcre,quam 
cumoccidcrc :  &  hoctametlj  ilia  fint 
pu»  a,  pulchra  &  elegantia..  Hincad 
noftrum  cafum  j.Pctrus  Paulum  iiijufte 
aggrcditur  in  tribunaii,  ut  cum  occi- 
dat  jut  fpoli.t.  Poteft  fe  dcFcndcrc 
Paulus  cum  modcraminea  njtura  con* 
ecftb,  Si  Pctrus  honore  fuo  abutitur,. 


MCC- 


6^)%  THEOLOGIA 

intcgro^^  magno;  potcft  hunc  ipfum  qucautalterutrumfaciat,  dcbct  cauti 

Paulus  labefadare  ,  tale  imponcndo  proccderc,quoniam,{ire(ciatur,  ciini 
crimen,quodPctrum  rcddat  infamem,         nonpoiTit  fuam  innoccnttam 
autcjufdcm  potcllatemencrvct:  quod  probarc,  dabit 

fi  hoc  non  pofTit  commode facerc;  po-  poenas, 
teric  occidcrcPctrum.  Vcriimutrum-  * 

FVNDAMENTVM  LXII. 

T>e  Refiriaiombm  MENTAL IB  V  S. 

Egis  &:  audis  difputan tcs  Theologos ,  &:  ubi  cos toto  cof-  ^^^t^^ 


Lxxxi.  ®r||fi3^^^^^^^^^  cxiftimas,quoadremconvcniunt:  qui  enitii^^^^, 
Andentur  SJ^RS^^^^  &  confignifican-^ 

rcpultO'  invencrc  particulas  nomcn  merum  Reftridionu^^ 

nes:^'  admutunt;  nam  tunclarioris  fignificationis  voccsnon  a  mentis 
W^'^'/5/*conccptu,fcdafignificantibusparticulis  &:circuiTiftanciisreftn^^' 
M-^      guntur*  Pronunciodari  rcftri(iioncsdi<aionum,  ncgotamcn  h^* 

a  fola  mcntc  oriri  poflc,  fed  exiftimo  ilias  pcndere  a  circumftantii*    ,  ^ 
fenfilibus.  AddoCivilcLexiconabScholaftico  toto  coclodif^^''^!^ 
rc.Vtabhocultimoincipiam,pccis  ut  tc  comitcr,&:  vadam  cxfp^i  * 
tiacum  pcr  urbcm.  Irc  nolo :  &:  volo,quod  fentio,tibi  dicere,DicP^ 
nonfofum,  Arguismedcmendacio^ namnullumimpcdimentui^ 
fubeirecIareconftat,jam,utmcexcufes  admcntalcmnefcioq^^^ 
reftridioncmrccurris;  ego  neucram  admicto.&:dico,me  tibil^^' 
cutum  fuillc  non  Hcbraiccnon  Grxce  ;  fed  Lacinc,  &  non  in  qu^'  ^  ^^^o- 
cunquedialcdoIatinaXedincivili  &:  Vrbana,  a  qua  vcrbum  N^^^^^!^ 
eftcxpundum^&cjuslocovcrbuni  Nonfojf/?4nt[ubrogatuw.  ^^^'  oflui^. 
mcn  o^r/>/  asquivocum  cft,  Sc  rcftringitur  ad  detcrminata  aliq^^^lut^M^^ 
fignificationcm ;  non  mentaliter,  fed  vi alicujus  circumftanti^^';^ V^^^ 
particulx  excrinfecar.  Dico,  jiries  ej}  frimum  fignum  Zodfdei:  ^^^^^^^^^^^0. 
eU  inftrumentum  miiiure  :  &c  adjaccncibus  vcrbis  nomen  jsq«j^^'f*^ 
cum  ad  diverfasacccptioncs reftringo.  Sicu t a  vocibus adjacenti- ^^^^^j 
bus,  fic  etiam flequivoca rcftringuncur a loco  j  aliud  cnirn  fignificat ^^^j,, 
voxZ^/V/.^wtf^i^^^^inpenuario,  aliud  in  pharmacopcca :  &  cor  L^^^Co^  . 
aliud  fonat  in  coclo,aliud  in  tcrra,&:c.  Conficcncur  ti  bi  Saccrdos  ^  ico^^^* 
Vxoracus  (corum  ftatum  diftinguis  eorundem  confefilonc  vcl  ha-  ^^, 

voces  yrf;cbitu)&:utcrqi(eaccufacdcfornicationc;  &:  tamcn,  tamctfiut*.^' 

turcis- 


titut 


FVNDAMENTALIS. 


6}9 


J9?fjre,  ^^^cisdcm vocibus,  veftcs  vocum  fignificationem  reftringunt,  & 
^^^t^m  intclligis  Prc$byterum,facri!cgium,  &  Vxoratum,adulte. 


I^Jumcommiiiflc.  Sicin  aliis;  Noncrgofuntncceflaria:,necuti- 
^cs  reftriaioncsmentalcs. 


^^^K  H«^^^^^  innata  avcrfio  contra  Kc-   humanam  focictatcm  &  fc<;uritatcm,&:  ^ft/^  «r^fr 


^^ieiu,  ^^'*<^ioncsmcntalcs,  namficonti 
^ntur  intra  tcrminos  pietatis  &  fincc- 

^^^^isjnccefTaria:  non  liintjnam  omnia 
^'^tn^  S^afipfafpraEftarcpofTunt,  prxftabunt 
^onngnihcantes  circumftantia?  :quod 
talcs  dicantur,ut  ctiam  ibi  admittcii- 
f"^  «J».  defunt  circumftantia?  figni- 

ncantcs  (  ignofcant  mihi  carumdcm 
authorcs  &  propugnatorcs)  tollunt 


tanqua  pcftifcr^  damnande  funt.Quo  -  nittosx. 
niam  fcmel  admiffg  apcriunt  omni  mc- 
dacio,omni  pcrjurio  viam ;  &  tota  dif- 
fcrcntia  incocrit,  ut  quodent  voca- 
batur  Mcndacium  naturam  &  mali-  Mitony" 
tiara  nonmutct,fcdnomcn;  itautho-  mia  not4' 
dk }uhc nuvRefhtitiometitalis  nomina-  hilts, 
ri.cjuod  virus  condire  faccharo ,  &  fcc- 
lus  /pccic  virtutis  colorare. 


FVNDAMENTVM  LXIII. 

internis  aiiibt4^s  ^  fcandalo^  de  cjuibus  ^unt 

duoultimA  PrAcepta  Decahgt. 


Eccata,0(3opriorib.DccaI.pr?ceptrs  cxpreffa,copIcn-^''f^"'^/'*'' 
turopere;  etiammendaciu,in  quohomocogitatione, 
^erbo  &:  operc  peccare  poterit :  cogitatione,'cum  con-  ^^*^'^''^^» 
fcnfu.mprarbet&fcmentirurumflatuit.-opercciimde^^^^'^'* 
^-F^H  m    ,^^."c*f"r-verbo,ciim  ahos  ad  mcntiendum  inducit,autdc 
•V          ^^^^  perpetrato  gloriatur.   Cxterum ,  quia  futuri  erant,qui 
'^'''''ce?^^^'^*^^^^^"^^^^  voluncatepeceaii,additumfu:tnonumprx- 
''♦'i  '!"  Cf^l^^.^^>S"odconcupifcentias  interdiceret.  Etquiaaliquiin  du- 
•    ^cndo  al-  '  •    ^      r  .  1.       M     .  _ 


Nam 
:)bfcrvari 
iLatine  non 


N  tam  V  ^""^  peccant,fubjundum fuit praeceptum  decimum. 
/"'^'    deb^  *  utrobiq;  Noncomufifiesm  Bibliis  lacinis  legan^us,  obf 

pofT  ^       ^"^^         apudHcbr«os,qua$  exprimercLatin  

li/ccy  f^^^^^^^^^^^  hxc4//m/«^  adfaciendumin-  ^^P^^' 

no^J*^f  ^'g^f"^*P"oribus  prasceptis  mtcrdicuncur  mala  opera : 

^ttit^^  "^^^^^^^"^^^^'^^^^^^^^^ 

^atu^^^^^^^''^^'^^^"^^'^""^^^^^^^  &:quxproximuminpcc- 


Pcccatur 


^4° 


THEOLO  GI A 


MCc-  "pHccattncoguationc,  eumconrcnfu 
Lx\xiv.  A  nimiiiim, aiin  homo  pofitive  fug- 
gcfl:ioni&  mala:  tcntationi  aflcntitur. 
An  licitc  potcrit  quis  voluntatcm  fuf' 
pcudere,  &  in  bivio  ha?rens  ncc con- 
icnfumprabcrc  ncc  ncgarc/ 


MAgnaolimfuitDiansB  altercatio 
cum  qiiodam  Viro  Rcligiofo  in- 
quircntc  ,  An  in  (ogitatwmf^tis  Venereis 
pcfcati  fttreusy  qiii  non  confentit  pojitive, 
fiecpfitive  dijfentit  ,fidtantuin  proniifive 
fi  hahet?  Etipfc/»4rM.fr4if?.  17  rejblut, 
33.ncgativap  fentcntia^  ut  probabili  & 
bcn:gna?  fubfcribit.  Et  itcrum  inqui- 
rit :  An  teneatur  quis  imj>edirepollutionem 
cutn  potejly  an  verl  pofit  fe  hahere  pafii  vt  & 
permifive^  &c  debctrefponderceodem 
niodo. 

Hinc  poteft  dodrina  gencralisde- 
dnci, qna;  ad cstcraprarccpta a  fortio- 
ri fc  cxtendat;  funtcnim  miniis lubri- 
'BifolutiO'  j.gi  ncc  indigenttanta  cautcla.  Ergo  in 
quacunque  materta  libererita  peccato ,  qiu 
fufpendat  judtcium,  &  negative  fihabms 
necprabcat  nec  neget  confenfum, 

II. 

Mcc-  ^^Uaeris,  An  fummafintdiligcntia 
Lxxxv.  Vcvitanda  omnia  pcccata  vcniali 
Refpodenc  non  pauci,quod  fic,-  quod- 
cumquc  enim  eft  culpa  &  offcnfa  in 
Dcum,&  quidquid  in  Deum  cft,fum- 
madiligenriaeft  vitandum.  Nihilomi- 
nusnonmulrumdifpiJtandum  3c  con- 
tcndcndum  cfle  dc  obligationc  pecca- 
ti  vcnialis  ait  Hacphtenus  in  Benedtlio 
illuJ}ratobb.z.  Difqutfttiomm  Monaji,  itb. 
z,tra^l,ZJtJp.J.pagAS$fx'mm  Suariiun. 


III. 


HJEc  dc  nono  Dccalogi  pr^ccpto mCC- 
fufficiant,  tranfco  ad  dccimum,  ^  lx**^  ' 
qualcs  futit  Verborum  HebraeorWTi 
voccs,vcrboexpcdio.EftH/;^i/verbo-^^ 
rum  Hebraicorum  vox  vehcmenti»J- 
mjB  fignificationis  ,  quac  n-on  potelt 
commodc  Latine vcrti.  Significat^g^ 
tur  prasmotionem  &  pra:dctcrmin^ 
tioncm,qua  cxprcfsa  fignificantiiTini^ 
funt  multxphrafes,qu3e  alias  ohfcntX» ^^^^^ 
JubctDominus  Abralis  ut  filiufu""^ 
facrificct.  Obedft.  Et  ait  Dominus, 
Nunc  cognovi  quod ttmeas  Deum :  An  non 
Dcus'id  ipfum  ab  a?tcrno  cognovcrati^ 
curcrgodicit,  Nunccognovi?  Rcfpoj^' 
det  Marcus  Marinus  Brixianus  initJa 
Arca  Nohsc;  illud  vcrbum  icgenduo» 
eflein  Hiphil.  mnc  tognofii  fccry  nurti: 
notificavi,quod  ttmeas  Deumi  Sicctiao* 
in  Cantico  trium  puerorum^^^*^'''^^^'^ 
Sol&LunaDmino,  benedicite  Stell^  C«J 
Domino.Et  in  Pfalmo Uudate eufH  ^^^^ 
Lunajaudat^eum  onwetftell^  6  iu^^^^^'  ^ 
interrogas ,  quo  inanimacatnodo  p^^  " 
fint  Dcum  bcncdiccre  &  diJaudarCj^'*^' 
c-urro  ad  Hiphil,  &  fie  cxpono , 
na, &  Stella  univerfie  excitate  howintji .  ^ 
vos admiretur,&vcftrim  Authoreni  v^^^ 
dicant&laudent.  Hinc  manuducor»^^ 
nonumDccalogipraeceptum^nc^o 
cidercdicantur,  a  dccimo  ^^^'"""^1:5 
valeam.  nonum Icgo  in  Cal aut ^  "^^^^ 
inP/k/,  decimum  vcro  in  Utphtl-J^  ^  ^i^^ 
hocuberiiis  ubi cxprofcflodi'^' 
cido  Dccalogi  tcxtum 
Hcbraicum. 


i 


FVNDAMENTALIS. 

CAPUT  VII. 

Comple^ens  Fundamenta  Moraliayquihm  "vera 
SacramntoruminteUigentia  Jkbfrmtur 
dr  frmAtur* 


& 
rit 


X     ^^'^'f^^.t-iticxprefcflb  dcliocdi.  ba,  qul-noiiftuducTitGramaticaffpe 

100'^^  '         argumcnto  traflatu-  -culitivx  aut  ctiam  Logicac  mcmaii,  3 

^/r*-4\^'ru$liaecpaucula  prarmittc-  vocali:  i>emo  figna,  qui  non  dederi 

^^p^rcvoiui,  ut  aliquapraevi-  operam  Thcologiss  Hieroglyphicae; 

deatmcusLe<flor,4icinvira  <:anftatSacramentorumdo6rinamul- 

«^emum  illum  rctardcnt.    Sacramcnta  tarupponercpraecognita,quje  in  mul- 

potuerunt al  terlnflitui;caiamen,qu5  tisfcriproribusderiderantur:  &inillis 

"ova:  lcgis  funtjUtnihilde  antiquiori-  pra^cipue  ,  qui  aflerunt  ad  Moralia 

^us  clicam.conft  nt  rcbus  &  vcrbis ,  &  (Dcus  bone judicium  naturale  fuffi- 

^iintrionafcnribilia  inrenfibilis  gratix,  <:crc,nc<:  uliasfcientiaspra:rcquiri. 
^uamproducuni  rcalitcr,  autmorali-       Dico igiturbrcviter,inomniSa<ra- 

^•'■:crgoutbcncinceHig2inur,dcbent  Kicnto dari Materiam,Formam,  S«b- 

pra:cogiiofcires,vcrba,&  figna.  Cum  jcdum  &  Miniftrum:  quaf  infingulis 
^fiitur  rcs  ncn^o  intelligar,  c]ui  nonfit  ^ecialitercxplicabuntuc 
^hilofophus  hi  Thcologus:  ncmo  vcr- 

FVNDAMENTVM  LXIV, 

De  Sacramento  BaptifmL 

\  Atcria  Baptifmi  duplex  eftjTcmota,  &  proxima :  illa  eft  Oualu  tfft. 
^ • '  ^  aqiia ,  ha^c  ablutio :  fcd  quas  aqua  f  Elementaris,  Annc  ^quade^ 
od<)race<i,  plAivia,arcificialisve  fufficiet.?  anne  baptizari  ^^^^'^ 
"^-i^^^i^  quis  poteric  julculojfucco  herbarum  .^annc  nive,  glacie, 
'^^^^  c  fale  refol  uta.^Rclpondeo  hanc  quxftionem  exerccre  Theo* 
^^gos,&:  tamcn  Thcologicam  non  ciTc  \  fed  partim  Grammaticam, 

Mmmm  &:par- 


MCC- 
LXXXIX. 


<r4r  THEOLOGIA 

&:partimPliiIofbpFiiticam,  Prim6enim.refci3:e  iGraminaticis  dc- 
bet,qiiidfkBaptii'are,&ablucre  :namputo,rem  eflc  dcbcre  liqui» 
dam,,qud  quisabluatur.  An  ad  ablutionem  qua:ci>nquc  iJquid^ 
Matcriafufficiat?  Vidcrctut  enim  iufculo,auc  atramcnco  rcspo- 
tiusmaGuYnjquamLivari*  Sccundoccrcirc  a  Philofophis,  annc* 
aqua  odoracea,pIu viaj&c.nivcdis.glacialis ,  Sic.  fpccic  diH-crat  a* 
naturaJi  ?  fi.  diffcrunt,  rcjici  debcnt  i  fi  non  diftcrunt,  admiif*' 
poflunc. 

Forma  cfl:.  Egoteha^tiT^  innomine  PatriSidrFilij.d^Spiriti^sSanfif' 
Anncomniahascverba  funteflcntiilf^i?Minime.Potcftenimrcjici 


iiiud  £^z7,quiackudkur  in  vocQ  Baptiz.o,  Vocem  T^rdcbcbic  aGCi- 
dcntalemedamdiccrc  Pialudanus,  &  qwocquoccum  ipfo  docent 
in  Pocniccnciae  Sacramcnto  fufficcrc,  fi  dicas ,  ^hfilvoy  pro  £gP^^ 
dbfilvM.  Illud7/?rcdundarc  vidccur,&  pofleapudLacinoscxpungJ' 
finc dccrimentofcnccnti^.  Confulto apud  La£inos  dico,nam apud 
Hcbrajos,Hifpanos,Icalos,Gallos,&:c>non  pofletjcarcnt  cnimdC' 
clinacionibusr&indigcncpraspofitionibusjuccafusconfticuant,^ 
diftinguanc.Puto  cciam  ncucrum  dr  ad  formaj  cflcnciam  pcrtincrc. 
Subicd^umcft^HomononBiipcizacusi  nam  hoc  Sacramcntum  rc-- 
itcrarinonpoteft:  Cum  neccfliraspoftuIatjpoflcntBaptizarimi^i'" 
ti  fim u  I  fu  b  ha  c  form a .  JEgo  vos  Saptiz,Ot (j^^c, 

MiniftcrcftHomo  rationiscompoSj&aBaptiaando  diftinflii^»' 
qjLiamobremincafuncceflitatisquicunquc  (nimirumpucr,  ^^^*" 
na,vir,ha2rcticus,  ludaEus,  Paganus)  poccrit  hoc  facramcnrum 
miniftrarcmodo  habeatfinGcramimencionem  faciendi ,  quodiJi^ 
citEccIciia. 


OCcumint  dbbiaaliqua,  quxdt- 
bcntomnino  decidi.  Brcvitcrca 
proponam,  Leftoris  erii  eadem  ubc- 
rius  tradarc,  &illuftrare. 


DeKeceJfttateBdptiJkk 

PEtis,  AnneinfanttSy  quifintBapttfmar' 
moriunturycondmnmtur?  ^ 
Rcfpondeo  ,  duram  vidcri  corum 
fcmcntiam  cjuilimbumnegant  af- 


firmantinfiintes-  ante  Bjptifmi  Tuff^^ 
ptionem  fublatos,xondcmnari  ad  10*^ 
fcrnum..  Scio  ipfos  ut  molleftat  baf<^ 
opinio,  Auguftinum  citare, 
rcmi/Tijflimam  pcenam  adftruere,a^t"^'' 
lcm  tamen  ,  igncamque,  cum  ta»'  , 
ccrtum  fit  Auguftinum  habuiffe  oP  ' 
nioncmcontrariam,& videaturcru  J 

Ifc  a(5luali  condcmnari  cruciatu  > 

culpsm  adlualcm  nonhabct. 

gitur  illosa  CceloexcJudi,atveroig"^  ^^ir^^ 

torqucdos  crediturus  non  f""^'     V  -pt^ 
non:vidi,&  quia  humanoillummo 


FVNDAMENTALIS.  64} 

cencipio ,  qui  divino  non  pofTum,  ut  nc  ab  originali  Iibcraretur,nccindigc- 

<?um  intcHigam.Rcgcm  mihi  prudcn-  ret  Baptilin®:  crg^  fi  modo  iidc  pa- 

tiflimum ,  JuftiiTimum,  &  clcmcntiffi-  rcntum,-&  Baptifmo  etiam  i«digct,pe- 

n>umobocuIo\pono.  Huncaudiodi-  prisconditionfscftjquamcrat.  Ergo 

<^entcm  lApud me tn meopalatio & Came^  Baptifmus  gravamcn  eft,  privilcginm 

•^ahospauculos  haberevolo:  omnesreos  ul-  non  cft.]    Hac  rationc  Campanella 

'^^ma  fentejitiacjfndcmm:  dec£teris  neu-  tradu(5lushancproporitioncm,  Infan- 

^um flatuo  :  Eundem  a  Prudcntia  &  tes  filifCatholicorum.qut  moriuntur finc 

pietatc  dilaudo.    Sed  quid  fi  dicerct,  ^aptimo,in  fide parefttu falvantur,  muU 

pauculos inAulam,& Cameram meam  tis  viris dodis propofuit.  At nonnuUi, 

*lFmo,  ctcteres  aClu  c^rint  malupt  ,  vel  quorum  exhibct  nomina,  illam  tcmc- 

^on.fintentia-capitali  condemne  f  \l\\im  rariara^  crroneam  contra  tQrrcntctn 

judicarcm  imprudcnti(Bmum,^cru-  Thcologoruminrcmaximi  momcnti 

^^cIifTimum.  Ergoekfmt,quotquotaf-  cfTcdicunt;  fcd  non  hsrcticam.  An- 

^^^gunt  Deo,  quod  cadcrc  in  Rcgcm  nc  fubfcripfitbmcCcnfura:  etiam  Lu- 

F^dentcm&clemcntcm  aonpotcft.  go?  Non  iiabeo  ad  manum  illumLi- 

brum :  at  puto  intcr  alias,Lu^onis  rac 

IL  {ubicdpi  i  oncm  lcgi  flc. 

lil^^ogrcdior&ifnquir.o,  Anemnesrn'  Ilf. 

fantes  non  Bapttfi^p^excludantur  aCoe- 

^o  i*  Chriftianorum  filios  nanRLilli,  a  p     prafceJcntc  dofl-rina  rcqirtrc- mcqj.^^ 

^lijslnfideliimidiftinguunt,  &ducun-  -t--^ur  noneflTc  neceflTariam  intentio- j;,^^;^^' 

<Hy.^   ^wrrationc,  quz  bonafolurionc  indi-  ncm  winiftri,  quo  cnim  jorce(fct  illa^f;;^^.;.^ 

•^tiff  ^^''Scrct.  Sicarguunt.  [Privilcgia  ncmi-  requifita,ul>i  ipfum  Miniftcriumtan-^^^^yj^^ 

?f^ri,^^* "^m  gravant,  nam gravaminaprivilc-  tum  rcquiritur  ad  mclius.    Scio  cflc 

*'/»»,f;j^w'gianonfunt :  at^jui  Baptifmus  cfi:  pri-  Thcologos  ,  qui  intcntioncm  Mini- 

'vilcgiuni:  ergo ncmincm  gravat.Er-  ftrorunoncurant;  fed &ipfialij$fuii- 

Chriftiani  filius,  quiaParcntcfuo  daraentis  infiftunt,  qua:  nonput» 

^ftDcooblatus,  juvari  potcrit  Bapcrs-  probabiliter  dcfcndd 

^o:  atconon  indigct.ProbaturCon-  poflc. 

fcqucntia  :  Quia  ftando  lcgi  naturali  j,^^^, 
*QfAu^,p4^rcrtMg  oiationc,  aut  oblati©- 


^44  THEOLOGIA 

FUND AMENTUM 

LXV' 

^eConfirmationu  Sacramenfct. 

Mccxci  ^^S^Oc  SacraniGntttm  ncceflarium  non  eft,  &c(cc\Mfi>^^^'^^ 
^temptu,  &  ScandaJo  poflet  omitti  fina  culpamorrali-  ^'^ 
mismatcriaeft  Chrifma:  hoc  cftjUnguentumcxoleoo-^^J^^j;.? 
jhvaram  & bairamo.VideturbalfamumneccflariuniBon^^^^^^. 
cflc :  prcrbabile cnim eft,illud j*am  periiftc,necin  orbc rcrrarum  ^^'(gf^rt^' 
pcririjutnonperierir,  probabile iHud ad nos nonafferri, fcd illt^^ 
unguentum,q^uod  bahamum  vulgo  vocatur  cflc  confe^ioncm 
liam  artifiGialcm.Quam  ob  rem.fi  balfamum  ncceflarium  dicaf^^j 
aon  datur  )ara  in  mando  Cjnfirmatiouis  SacEamentum  ,fi  ^^^^ 
p€riitiautfa!temnondaturconfirmatio  apud  noSjfiillocareanii*^»' 
ied  in  PFrilofophia  ubcriu5rum  a6lurus  dc  bairamo.  p0 
Sacramcnti  hujus  forma  eft,  Signotefigno  Cmct$,(ir confrrno^^&j^ii^ 
Chrismatefalutts,  in  mmine  PatrtSy^  Vtlti,  dr  Sprim  Saneii.  ParticU- 
lam£gtf  noareperio  :  /;!?pertinecad  Hebra^um  idiotismum.E^<^'^''^ 
la  partictila  T^riam  diximusyubr  de  B.iptismatis  forma.  ^^^^ 
Quidftg'  CAw/W4/^nova  vidcretur  oriridifficultasi  Chrisma  enim  eft 
»i/^r/if^^t>/rgucntum  eonfcdiim  c  baUamo     olco  ;  qua  crgo  probabiht^^^ 
nomen     balfam«m  diccretupefIeaccldentaJc,cadcm  debereillud  verN^ 
ChrtsnM,  gxpungi  &:  verb^Jim  Oleo  poni.  Qjii  enim  purooleo  ungeret,ii  d^- 

ce r e t confirmo te Chrismate ymcn ti r e c ur ♦  Fortc  nomine  chris^nat ^  V^^ ^tif^ 
les  ratiirsabuti,&  iiKclJigercquodcimque  unguentum.  ^^^y  -m' 
cft  falus-fipifcopus.  An  Extraordinaria  authoritas  potcft  fin^P^' 
Saccrdoticonferrii' utrutiqucvicJcturprobabilc,-  ^  i 

QuTp9pnt    Coafirmari  poflunt  psrpctud  amcnres,&  a  torciori  iiafantes-^^^^ 
afirourtHcrv^ti  debentmorcs,  &:ftatuta>nc  aliq^uacu-Ipainobedienti^sii^ 
indecentiae  cooimitcacur.. 


FVNDAMENTALIS. 


'  p\tlbitavi,  Anhodic  cfletinmun- 
■*^do  bairamum  propter  Plinium, 
^jui  iib,  I  z,  cap.i^,  fic  ait.  Balfamum  uni 
^^frtlud(£A  concejfum  ypridm  pinijfe  cre^ 
^^itr,  FuitPhniusrcrum  naturalium 
|ndagator  exccllentifrimus ;  &  Roma, 
*n  <jua  habitavit,  crat  fuo  jcvo  tiorcn- 
^ifirinaa:  ergo,ri  in  mundo  ba'£imum 
^'■^tjR.omaj  erat;  crgo  fiquidcm  Ro- 
J?a?nonerat  (nam  fieflct^-ionrcripfir- 
ifta  PliniusJ  in  rerum  natura  non 
^at.  FIoruitPliniusNaturalis  Hifto- 
Auflor  tcmporc  Vcfpafiani ,  ut 
y®^Jitcrranus//^.i8.afIirmat.CtVvfpa- 


64S 


fiai 
dm 


^«s  ab  anno Chrifti L X XX I.Mun- 
'ni  rcxit.  Ergo  Lino  lummo  Ponti- 
J^^baifarnum  pcriit,  Ergo  ultraDivi 
J^^fi  tcmpora  non  habuit  Ecclcfia 
^nrmatfonisSacrainentum,  Hbal- 
/^njum  adcius  conFciftioricm  Chrift^is 
JnmtutoF  rcquirat.   atcjui  cflct  ^bftir- 
Sacramcntum  hoc  tollere  (incrc- 
*^jJe  enim  eft ,  Chriftum  clcgiflc  Ma- 
^^riain,  quam  fcicbat  poft  pauculos 
Jnnospcritnram  .&inci'edibilius  cun- 
^ni  pcrniittcrc  tatam  Ecclcfijm  er- 
'arc  inrctanti  momcnti)  crgo  dicc  n- 
<*um  cft  ,  balfannim  aut  nonpcniflc> 
*«»tnonrcquiri. 

^  At  diccs  hodjcma*»no  quajftu  bal- 
!^»imab  indiisexportari  ,  adcoquc 
^^n^num  balfamum  invcniri  in  Eu- 
_  pa.  Hcrpondcormcnonaircrcrctflc 
^^ftum,  pcnilTc  balfanwra  ,  fcd  efTc 
rfpbabile  propter  authoritatcm  Pli- 
'^Sui  ncfcirc  non  goterat,an  Ro- 
inudadporra;  ctLir.  Scio  cffc  qui 

'll'udit>  T..  5.'.         v,r_        TL-   r  J 


quatuordccim  annorum  pcrcgrinatio- 
neobijt,m  fuis  Cmnmeutartis  lulicis  li" 
bre  i.cap,i6.  balfami  memmit,illudc)uc 
inNicaragua  rcpcnri  ait.  Et  Oi  banus 
Calveto  >  cjvii  Commcncarios  hos  in 
IinguamLaiinam  tranftulit,cxpiicans 
rlludcaputfic  inquit.  [Nuncfbalfa- 
mum)  c^uod  cxlndiaoccidentah affcr- 
tur,  primum  in  Hifpaniola  invcntum 
cftjlndicse  mulieris  indicio.Arbor  un- 
dehiclic]uordicitur  G&aconux  ab  indi-  Goactnux 
j^cnis  vocatnr.Ov  icdur«4r«r.  HtjKlnd» 
Libr,ioxap.^.  thcirur quoc^uc  hodiein 
novaHifpania  cxaibore  punica,M»Io 
majore,cujus  folia  urticae  limiha^fcr- 
rata,&:  tcnuia  lunt.  Indi  X//avocant.  ^^1$, 
Elicitur  autem  cluobus  modis.  Primo 
muftis  incifuris  vulncrato  arboris  cor- 
tice. altero.rjmis  & truncis  cjus  arbo- 
horisafTuIatim,  &minntimconci/is,  6c 
in  lcbctc  ampIifTimofervefadtis :  mox 
olco  fupernarantecolIc(5to.  Idpriorc 
ignobilius  eft.  Monar.//e  fimpl.  medtc, 
Indtc.^hnnon  Goaconux  Xilusc|;  funt 
arbores  divcrfae  fpcciei an  non  &  fpe- 
cic  ctiamdilfcrcnt  ,  quz  ab  illis/unt 
exutabalfama?  an  id  balfamwm  eft  c- 
jurdcmfpecicicumiilo,  c)uck1  pcriitin 
Judia  Pliniitcmpore?  fifit^undc  illo 
intcrmcdio  tcmpore  Mundus  habnit 
vcrum  ,  &  lcgitimum  balfamumi'  o- 
mnia  funt  difticiha  >  &  quac  po» 
ftulent,n€  illudefteomm-. 
no  ncccffarium 
dicamus. 


Judra  pcriiilc  ex"ftiment,  fed 
ccntum  annos  in  India  inven^ 


Nam  Hieronymus  Bcnzo  MeJio^ 
^^nCiSy  qui  occiJcntalis  Iadi«  tcrra^ 


Ummm    5  T>€ 


646         T  H  E  O  L  O  G  I  A 

Be  UMtniJlrd»  bercnt  omncs  commifTionis  exainifl J"* 

ri  circumftanti^^qaia  cum  fumnius  P»- 

Mccxciv.  y      probcRt  Autbores  nonulli  poC-  tlfcxpofTit dcnominare,  &  cusnfecra-rc 

Wf  fe  fimplici  Sacerdoti  committi  hu-  Epifcopos,  nec  omncs  foknnitatcs* 

jus  Sacramcnti  miniftcriLim,  ad  hifto-  quae  in  Ccremoniali ponuntur,fintEl' 

rias  recurrunt, probantq; olim  fimpli-  lentiales,  pofTct  dici  cutidcm,  cui  cao- 

cibus  Prcsbytcris  commiflfum  fuiffe,  &  firmandi  minrftcrium  ^rommittit  fii*^ 

hodiein  Regicnibusultramarinisco-  folcnnitate  confecrare,  &Epifcopu^ 

mitti  dc  fado.  Et  quidem  hxc  ratio  faccre,iiempemanuumrmpofitioflC,ft 

probabilitatem  fcntentia? ,  non  vcro  liocfufficerc;alicjuandGdicatur,vcjf**' 

ccrtitudincmprobat ;  quiamuUapru-  tcmeoraodo,  cjuo  cottlc^rari 

denter  Supcriores  cxpcdiunt  fccjuctes  Epifcopidobcnt. 
■opinionciai  pr^>babilem.Pra!terca,  dc- 

FUNDAMENTUM  LXVI. 

De  P(rmtenti£  Sacr^mmto^ 

^jccxciii  ^^^i^^""^^  cft.poft  baptifmum  tabula,  ^  confert  P^^^^^.^jf^ 
^^^^^^gratiam.    Remoca  Poenitenti^  Matcria  funt  P^^^^^^' 

^proxima  eorundemConf^frio  cum  attritione,.&:  no  pcC' 2^^^ 

  Jcandipropofico.    Minifterhujus  Sacramenti  cdf^^^^' 

dos,nonquilibet,fedapprobatus.  Subjcdsm  Homo  baptizatii^» 
Andehe^t  f  cccati,  vcnialis  faiccm  reus.  Pa?nitentia  prsefervativa  a^^^P^tj, 
fcenitctia'  dcbct;de  (ktisfadoria  aJiqui  dubitant.  Commutari  in  melaor^J^^  ^ 
/ttvf/^f^/i*  jpfopcenitentepoteft.  .  , 

unpopt         An-nealiquiscogipoteritjUtbisexdcm  pcccata  coniitc^^"^ 
comrnK'       ut  venialiacxponatianneannaa  ConfelEoin  Chriftianirnro? 
'  mcnftruainahquibusordinibus  eriam  eosobhgat,qui  c3LTcnt  p^ 

caro  mortali  ?  Kcrpondcolegemacceptatamincontraitunir>j^^ 
irc&qui  profiretur  in  ordinc,inquo  talc  cftftatutum;!!!"^^"^ 
fcifione  acccptarc;.-etiam  quiParochiam  admittit  in 
menftruaConfeffiopr<a?cipitiir.  Ca:teriim  prasfcindcndoalp^^ 
gariohevoluntaria,  quam  (ibiunusquifq;poteftimponerc,»^^^^' 
qui  poiritfuperior  invitosfubditos  cogere,  ut  eadem  peccata 
rumcoafiteantur,autvcnialiacxplicent,non  video.  ^ 
De  nefer^        Pofluntrefervaripeccaca,ita  tamen^utmancatilla^^ii^y^^^. 
tatione.  fcffionisfigilium :  nam  cumfecreti  facramcntalis  ja<flura  tcic 

tionemnQntencrcccrtumcft.  Nouh^ulumumhiffc^  ^^^ct» 


V 


FVNDAMENTALIS. 


pAccm  publicamconccdat  D  e  u  s; 

tanta  cnim  mala  belbm  infcrt,  ut 
^^^lciam,  andiuturnum  adaliquidcfle 
onum  poflfit  ?  dedcrunt  exulccrata 
*£^^"^PO^^i  oppidis  ignorantcs  ,  dc 
PcirimemoratosParochos,  qiiiab 
f'^cc>pis  tolcrari  dcbcbant,  quod  prx- 
^^fctcoshabcrcquamnullos.  An  ali- 
HUidde  Prxlatis  dixero?  fcio  elTc  ali- 
r?^M"inihiireiunr,&tamcii.audiunc 
^^onfefTioncs,  Cafus  rcfervant,  fubdi- 
jj°^*orquct,q'iia  dcxtrorfum  finiftror- 
S^ibcrnant:  qui-  tamcn  hac  rcrum 
^^•^pcftatetolerantur ,  ncnaufragan- 
^^^^nomiaomaia^perdantur.  Dabit 
^  **^f«<?^jf»e;w:nosh^cilIi  commit- 
^hSc  aliq.ua  dilucidamus- 

r. 

Nf/:  Jp^inmus  ,  An fit  prohabilis^  fenten^ 
^h,  ^**<^  contrttionem  cum  Sacramento 
{[^^^^^^['^^^qtiirtt  ?  fi  ftamus  midara- 
^Uia'*^^^^  nonvideturprobabilis:  lcd 
pote  ^^*^^^  omnino  authoritatcv 
^i^^  ^i^bfcribcreP.Joanni  Jonghe, 
f,*;^  ?^*^bco.Profeflbri  Lovanij,  qiii: 
fbxn^^^  prxfcntc  in  Theologica  di^ 
"^«ic/r^'^^  prarfidcns  dix  vhanc  opinio- 

\     ictyj^l^^^^^^^^^probabilany  hoceilfcrc 

Vj.'^' [Sacrr^"^'"'*^"^  "^^ ^"«^itP^opono. 
cft..  ^^'^^^fJmPoenitcti?  Privilegium' 
/go  ^^jqucm  favorem  concedit. 
nc^  ^*  "^ontritionem,  &  confelTio- 
gravali^-^P^^'  g^^^c^  no  n  effct  favo  r ,  f ^d 
inte  p  ^  SG-  Probatur  minor.  Qaia 
contriJ^"*^^ntiar  inftitutioncm  fola 
bat.  Jtiftificationcm  fufficic- 

feCQ^^^oJic  ciim  tenemur  habc- 
^Ur  p  '^"^»"  inre,velin  voto,gra. 
^go  aicendumcftgrivilegium 


^47 

hoc  ad  hanc  formuliam  pofTe  rcduci.. 
VidcIicetfiChriftiisdicat :  Debat  mthi 
ptccator  contrititncm,  &  quia  hic  ac^ns  esl: 
fumme  dlfficiHs eroattrittsne,  &  Confcpa^ 
necontentus^, 

II. 

'BtCircumjlnntiis  a^Avm^  v 
tilm* 

Q^<B mutantfpccicm,€tiamag gra-  Qu£  hoc 
yant ,  at  pcr  antonomafiam  no-  nomtne 
minc  aggravanuum  casintclligimus  ta-  intelligen- 
tumyquasaggravanrintracand-.m  fyc- daifint? 
cicm^  Deillismukadice  cpoiTcm,fcd 
quia  hxG  occurric  Epillola ,  dodrind 
notabiIiplcna,iIIam  fubjicio. 

Gircumftantias  aggravantes  non  ^^^''^^^^' 
pcrrincre  ad  Matcriam  neccffariam 
CGnf^fTionis  doftilfnne  mi  Leander 
ailirmas,  quia  conrrarium  vix  proba- 
Uilc  ciKPicccati  fpecics;&  gravitas  funt 
omninocxponendx,  addcdiiscflpcc- 
catorum  numcrus;  &nihilaliud.  Non 
fufficcrct  fpccicm  pro  fpecie aut  Icrc 
pro  gravi  confitcri:  fed  ncmotenctur  - 
diccrc,  an  pcccatum  intra  candem  cri- 
minis  mortalis  fpeciem  fuerit  magis, 
autminusgrave.  Hinccft,  quod  ncmo  P^^^ 
tcncatur  cxponerc,  an  peccati  matc.  &totOi. 
ria  fit  totum  ;  autgravis  totius  pars^; 
quia  pcccatum,  quo  d  rcfpicit  tota  ma- 
tcriam  ,  &  illudquod  gravcm  partemi 
non  d.ffcrunt  fpccic,fed  folumgravita- 
te.  Qiiaproptcr  latro,  quithecam  plc- 
nam  aurocfFringens,  notabilem  ftim- 
mamacccpit,  non  tcnetur  exponcre,, 
antotumilludaurum,  an  folummodo.- 
partem  afTumpfcnr^lcd  fitisfacict  Qo^ 
fc/fionisobligationi,  fi  dicac:  Furatm 
fummateriaTngravenK  Nonalit£r,qui; 
omifit  ofScium  divinun?,  non  tcnctur 
conliteri,  fetotiim  omrfiflc,  fcd  fatis- 
facict  diccns.-Omifihorarumgravm  par^ 
tm.  Si  CiQ  in  rcliquis» 

Ikigi.. 


^48 


YHEOLOGIA 


m 


Veccdta       tltij^itnr haec  do<flr5na  altius  pcrci- 
fuur  vel  piatiir,quamcunq;pcccjtorurpcciem 
ievitcrtn-  intriapcccatafubdivido  :  nimirumiii 
:r.tayXel  pcccatum  lcvitcr  inccptum  ,  gravitcr 
grcvner   inceptum,?<:  confumatum.  Peccata 
iriu  i  ta  ,  lcvitcr  inccpra  refpiciunt  levem  mate- 
Vd  con-   riam,atqi  proptercavcnialiafunttgra- 
fumata,   vitcrincept3,aut  cofumata,  funtmor- 
tifcra:iunt  enim  gravia.  Opoi  tct  qui- 
dcm  in  ConfefTione  exponcre,an  pec- 
catum  leviter,  autgravitcr  inccptum 
fit,rive  quod  idcm  eft,  an  fit  veniale,  an 
mortnle  :  cjuia  hxc  circumftantia  mu- 
tatfpecicm,  non  quidcm  intrinfccam 
pcc(  nti,fc()  fori;  c^uia  mot t.i!ia  folaCo- 
fc/rionc,quc;  fit  in  rc.veHn  voto.fi  prior 
ncc]ucat  haberi,&adfit  competens  do- 
lor,dclcntur;vcnialia  vero  ctiam  pur- 
gantur  alijs  modis.   Catcrum  utrum 
pcccatum  fucrit  graviter  inccptii,  aut 
confumatum,five  quod  idcm  cft  ,  an 
fucrit  grave  autgravius  intra  candtm 
fpecicm,nemotenctur  explicare. 

Hincigiturad  cafum  propofitum, 
cnm fornicatio,  &: pollutio  confiitant 
in  indivifibili; &  illa  requirat ,  quod  fc- 
mcn,  quoddecitlitnr,  in  vafcnaturali 
dccidatur,  quscunq;(cminis  dccifio, 
quaenon  fitinnaturalivafc;  cftpecca- 
tumcontranaturalc.Errat  igiturTur- 
rinnus  aflirmans  cfie  probabilc  forni- 
catorem  ftifticicnter  conlitcii  diccn- 
Isot^  hac  f\o:Commifigrave peccatum  m  materia  ca- 
confcfiio-  jlttatUcnm foluta, c^ui^i  cx  his vcrbis  fpc- 
nisformU'       pcccati  nocognofcitur,  quianon 
lam,       folum  fornicatio,  fcdiSc;  mollitiLS,  quac 
cum foluta committitur ,  grave p:cca- 
tum  cft  in  matcria  Caftitatis:  fatisfacc- 
rct  vcrojfi  (.iiccrct;  Ccmmifi grave pecca- 
tum  tn  materia  fmpltcisformcationis. 

Sihaecopin  o,  quas  Turrianoadtri- 
buitur, cffetvcrcprobabilis,  afortiori 
dcbcrctcl^c  tua  Kcfolutioiquam  judi- 
co  foi  c  probabilcm,  fcdcxillo  funda- 


mento,quod  expofui,& tu  ipfc  rub  ini- 
tiuratua:  B.cfoluiionis  tctigifti» 
Uicn  Titij  crat,paflum  fuilTc molHticm 
taaibuifocminaE  fokitar,  &dum  idi- 
pfifTimum  confitcrctur,  aflcritur dixil- 
fe:  Tangens aliamperfonam  peccaviin  vio-^ 
rofitate  dele^iationis  gravis  ,  H^^f^l^^^ff^ 
hat  ad  mollitiei  jpeciem,  Non  dcbuiUe 
confitcri  feni\;mbrocIauftrafccmifl^* 
pcnctrafl^c,  inepiftola  ultima  aftirniai- 
fe,  &  probafll  mc  mcmini,  acpropt^J^ 
ca  cxiftimo  dc  hac  circumftantia  ja^ 
non  agi.  Ca:terum  cum  is  f^""*!".*^^^ 
tctigerit,  &  fc  aliam  pcrfonanitctJgJ^^^ 
aftirmttfexum  non  cxponendo,  vi^^^ 
rctur  alicui  diminutc  procedcrc; 

perpcram ,  quia  P^^^^^^^^/^^^^^ecum 
ralia,  fivefiantcum  fcemina,  .^^^ 
viro,funt  cjusdcm  fpccici.  Sc  cx 
moditaaibus  procuraflc,  ^ 

dclcvflationem  morofam  ,  ^'?'^\,iri 
aflcruit;&bcnc-,quiaut  cxMedicor 

^o^vurxtnmetCommentarij  «'('^f', 
probavi,dclcaatio  morof»  '^^^^^^  ^j^, 
lutionis  cft;  ergocum  gravis  dc 
tiodicitur  ;  pollutio  gravitcr  ^"^^'Jj^ 
cfle  aflcritur;  umic  illa  vcrba ^rq^' 
his ,  Tangens  *ltam  Verfonam  ^^^^^jfjj, 
ttum  grave  pollution{s.c\^^^^  ^^'S^  folui^ 
tur?  quod  fucrit  pollutio  , 
<;ravitcr  inccpt a,  fed  &  conipl<^"' 
Lcutfub  initiumoftcfldebamu^^^^^ 
gravans ci, cumftantia eftjq"'^  ^liftj"' 
miiTio  mecjiae  partis  ol^icij  non  ^^j^-, 
guiturfpccic  ab  omiffionctomi^^^^^^^ 
niofficii;  &  ficutfurtumniilic^  ^^^^^^ 
ruminon  diftinguitur  coti- 
quingcntorum;ficetiampoI 
iumata,  &gravirerinccpta,tp 

pofluntdutingui.  ^,v,ittcrc  iH* 

Addo  adhucpotuifle  ^'""'^^^^.j^^^r 

ultimavcrba,  nimirum,  ^^J^  ^^,jacU'^ 

admoUttieiJpeciem ,  ^^"^^"ViHoguit' 
morofitatcmaformcationcdilti  b..-^ 


F  VNDAMENTAUS. 


^49 


^icitTc  no  commirifTc  fornicationetn, 
^umq;quicunc];larciva  dcIc(5latio,qu^ 
peccaminofa  cft ,  &  ad  fornicationcm 
nonpcrtincr,  fitcontranaturalis,  non 
potcft  non  pcrtinci  ead  mollitiei  fpc- 
^icm,  acprofndefatiscxponitur,  cum 
^wofitiulafdya  vocatur. 

Sed  diccsjhis  verbis  non  bcne  diftin- 
gui  illam  molliticm  a  Sodomia  ;  quia 
Suicopulancfandafitvelfcemina,  vcl 
viroufus;ctiampo{rctdicerc,fcpa{rum 
fuiffe  gravcm  dclcftationem  conudi- 
^uspcrfonialtcrius.  Concedohaeco- 
"^niajquia  mollitics,  fodomia,  &bc- 
ftialitas  ,  fi  Angclicum  Dodorcm  fc- 
^uamur ,  funt  pcccata  ejufdcm  fpe- 
<:ici.  Valc, 

mta. 

Dixmms  Circumftantias  mutantcs 
^pccic  dchcrcin  Confeilione  cxplica- 
^i|at  vcroaggravantcs.ctfiminimcag- 
g^^avcntciilpam^non  debcrc.  At  vidc- 
^rnoanuUis  Junioribus  Philofophis 
"^^Ic  cjiK-cdam  intcrmcdia  diftindio  ; 
■^uicftmajornumcrica,  &minor  fpc- 
^ifica,&  qu^ritur,an  hfcdcbcatin  Co 
^cfrioncncccflariocxpTicari  ?  Hac  ipsa 
<Jiftin(aioncmOviedus,&alijnonnul- 
^i  Philofophi  vocant Jpeaficam  htad£^ 
9tt<irrfm.voIuntq;invcniri  ii.tcr  marcm, 
^foein4nam;Antoniacnimdrcuntnon 
^^iffcf  t  fp<  cic  a Francifco,&  tamc n  pkis 
co  ditf c rt,  c[ u am  a J o anna:  a qua  d i - 
^^'"iguitur  nuincro.  Ethis  pofitisdif- 
'^uriuntfic.  Antonia  a  Francifco  di- 
IHngu  tnrplus,  qnamnumcro,  minus 
^uamfpccie:erg6ahadi(lindioncin- 
^erniedia,  cjuocunq;  iiia  nominc  (igni- 
"cctur. 

Si  femel  h«c  dodrina  admittatur  in 
.  "yficis,duo  inquii  o.  V i  imum^ Anhac 
*Pfit  diflintUo  in  moralihnsy  &  in  peccatis 
habeat  ^fiecundinn,  an  de- 
^^.^t  intrtbunalt  Cofiepoms^xponu  Quod 


cftqua?rerc,AndenturpCCcata,qnedi- 
ftinguatur,  plus  quam  numero,  minus 
quam  fpccic,&  diftingui  fpccic inadx- 
quatad!cantur?&  fl  cjufmodi  commit- 
tanturpcccata,Anh2ecipfainada:qua- 
ta  pcccatorum  diftin<5lio  dcbcat  iii 
Conftffione  explicari? 

Quaeftio  cft  hsc  nova*&  quaf  matu- 
ro  examinc  indiget:tu  fingula  conftdc- 
ra,mihiquc  viam,  &  alijs  minus  dodis 
apcfi. 

IIL 

Ve  Kefcrvatione, 

NOn  dcfcndam  Cafuum  rcfcrra- M  c  cxc- 
tioncm,  quxficut  aliquando  erit  viii. 
utilis  aut  ncccflraria.fi  nimia  fit,&  nimis 
dura,poccft  eflenociva.  Magni  in  hac  '^cfierya- 
inatcriacommittuniur  abufus ,  prxci-^'^"*"* 
pueinparvis  communit:itibus,&  ma-*^^^y^ 
xime fi  fucrint  Rcligioii  indocli.  Scio 
Praflatuin,qui  utliccntiam  abfolvendi 
abaliquo  rcfcrvato  concederct,voIc- 
batfcirc,  anr^us  dfctlaicus ,  Junior, 
autfaccrdos,itcmquc  qualc  pcccatum 
commififlei:&inMonafterioRcligio- 
forumfcdccim,vcWiginti  his  circum- 
ftantiisnotrs,  non  poflct  pcccatorcm 
ncfcire.  ScioR  jtlaium  ,  qui  ta!cs  cir- 
cumftantiasrcicivabat,  qua?ignoran- 
les  fubinitiumfc  jndalizarcnr,  &rcle-< 
daj  ciocerenfnovos  &varios  modos 
lafcivicndi.Scio  Capitulaetiam  pccca- 
tarcfervarc,  quae  ;i  agant  de  fccrctis, 
quomodo  polTint  cxcufari  non  vidco. 
Hancobrcmmuhi  Summi  Poniificcs 
refcrvandi  authoritatcm,  quam  habc- 
bant inferiorcs  Praslati,  limitarunt ,  & 
Clemens  VIII.fuprauTidecim,  quos  i- 
ple reccnfet, plura rcfcrvari  interdicic; 
&muhi  Antiftitesnulla  rcfcrvant.  In 
Hifpania  in  tota  Congrcgationc  Ci- 
ftcrticnfi,iion  vidi,non  audivi  aliqucm 
cafum  refervari;  nullum  cgo  in  mcis 
"Nnnn  Mona- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


II 


Monaftrrijsrerervo  ,  cum  quia  apud 
tinfios,  &  probos  gravia  fcelcra  com- 
mitti  nonfufpicorjtum  quiafuppetunt 
aliarcmcdiabcnigniora,  &  mcjiiclice 
dcberet  Rcfervatio  refervari  in  eum 
cafum  in  quo  non  fuflicerct  cura,  &  vi- 
gilamiafiipcriorum.  Atfuntmuld,c|ui 
iitdormiant  tranqiiillc,  Praccepta  ,  & 
Ccnfuras  muhiplicant ,  Sc  cum  debc- 
rent  Chrifti  nominc  fubd  cos  regcre, 
eosdcm  Chrifto  gubernandos  remit- 
tunt; 

^uode-       Sed  hafc  milTd  faciamu -Jnquiramus 
heannoda  tamvimmbdoduo,  quzvaidc  ncccfla- 
^nfiterii  riavidcntur.    p;-/;7/«w,  An  illc,  qui in 
(jutinpec-  pcccatarcfcrvata  fuiilapfuspoffitcon- 
cnta  re-    fitcri  (puta,  vcl  fubticcndo  rcfervata , 
fefvatafit  &  non  rcfervata  cxpHcando;  vcl  et^ 
lapfus.      iam  confitendi  utraquc  cum  oncrc 
oomparcndi  coram  fupcriorc)cuiciin- 
queahj  faccrdoti ,.  quando  non  adeft, 
qui  pofTit  audirc  refjrvata,ncc  nifi  poft 
longum  tcmpus  venturus  C\i>'Secukum\ 
An  una  fola  nox  debeat  cenferi  idn- 
gum  tcmpus 
MCCXCix.       Primum  videtur  facife ;  &  affirma- 
tive  dodiiTimi  viri  rcfpondcnt.  Ita 
Suarcz  tonj.4..diJp.i^,fccJ.z.num.y.]aco- 
bus  Granadus  ^.parr.de Sacram»  Contr, 
7.f  rrf(7.5).i'//j^.5.y?c7.  j  .K//;;7.22.quos  citat, 
&rcquitnrl)iana  part.f.tract.i^.  ref,S. 
&  probatur/>m;;^  :  quia  Ecclcfiaftica 
refervandicafus  authoritas  adadifica- 
tionem,  &nonaddeftruclioncmcon- 
ccfla,  fi  Jongo  abef?ct  tcmporc,  qui  au- 
direrefervatapoffet  ,  rco  nullomodo 
proueffct,  fcd  noceret;  nam  cogerctur 
mift.rrimus  pCi:cator  in  mortalifordc- 
fcere,  &i  tamcn  omnium  fentcntia  cft 
periculummaximum  hscrerein  pecca- 
to  moFtali:  nam  abyffusabyffum  invo- 
cat,  &qui  longatempore  jacet  durc- 
Jtit,  &  difcit  priusnon  itaf  niirefaa 
Uiilncra,  &  goftmodumgaiiiatimcoa- 


tcmnere,itaut  ad  Atheifmum  nulla  yl- 
dcaturvia  pronior,  &  certior,  qua'^ 
longo  tcmporc  mancre  in  peccato 
mortali.  Secundo  quia  flagitiofis  ^ 
fccleratis  viris  contritio  eft  ardua, 
fempcrdifhcilis ,  &  impoffibihs  non- 
nunquamob  circumftantias  intercur- 
rcntus,  cumquibus  non  poteft  com- 
poni.  Imoejufmodihominibusnon 
fcmperattritiojudicabiturfaciHs;nam' 

Mcchiiniar(ut  fpcculativa  cxcmplo^" 

liquo  exornem)  dum  Lovanij  cflciH; 

damnatusfuit  (id  rotam  latro  quidai^ 

multis  homicidijs,  &  rapinis  infamis , 

qui  tamcn  audita  Capitah  /cntcnti-'^ 

gratiasegitjudicibus,  oravitque» 

acccrfcrctur  quidam  Exccllenti/Timu^ 

Concionator,  quiforte  adcrat,ut  ve 

iicpoffet  duriticm  cordis,  quam  fc^eJ^.' 

rata  multorum  annorum  contumaci^' 

adquifierat,  tollere,  vel  remittcrctan- 

tamquc  ajcbat  fc  duritiem' fcntire, 

indigeret  magna  Dciope,  magna  no- 

minis  fuadd,  ut  verum  propofitum 

peccandiformaret.  Ti^nfco  y^c 

Ad  fccundum.    Hurtndas  22-  ^^' 

Jpkt.d-^  feclto  j.^.i^o.ficak.  [Optar^^*'" 
cg  o ,  u  tPa  t  er  S  u  ar  ez,  &  u  I  i  j  c  xp  o  n  cr  e  n  tj 

an  interjcdaunanox  ciletbrcve  tem- 
pu3,an  longum?  &  utrum  eflct  ^-^^ 
fa  fuflicicns  ad  indirea.>m  abfol»"^^' 
ncm,  pcccatorem  irc  cubituJr»_^  ^ 
rcconciliatum  ?  qui  enim  fc  ^f^^'^. 
d.fhcilem,  in  exerccnda  contriiio""' 
&cog5iofcerct  fefat  s  clfeparatum 
ConfcfTioncm ,  haberctquepraefto  ' 
cerdotcm,  an  infclixhic  bomojr^^^ 
eftad  fomnum  inpcccato  .^j^ 
forte  cx  iilofomno  rapiatur  ad  ta 
ra  I  Author  libri  dc  Spiriuialjbus  a 
cumcntis  C4^;/(?55.  tome  quarto  ^P^.  ■ 
AuguJimcxphnznstQfiimonium^ 
fti  apud  Lucam  capite  ^"^^^^' 
Stuite  hac  node  repetent  amm 


'^uam,re<^eha?c  ait  Jleu  quare  non  ti- 
'^emusj  quod  HvangeUum  tembtliter  m- 
/onatdicentes:  Stulte  hac  m^e  expofient 
'^nimamtuam  :  &Auguftinus  ipfe  to- 
•ino  decimo  libr.  homiiia  x^uadragefi- 
-ma  odava.  No«  &yttamfugtihat »  &  de 
^^afthio  cogitabati  quodin  aiijs  expe^abat, 
■'^,fi  non  Jperabat.  Uncie  concludo  vo- 
^'diilc  C  H  R I  s  T  u  M  omncs  monitos 
'*^on  difFcrendam  Poenitenttam  a  no- 
:^eindiem  fcquentem;  quu  tortc  d- 
'^uni  non  afpiciemus,  ut  innumeris 
'<[ontingir,  Ad  rationem  Suarcz  rc- 
^pondcri  pofict  cflbrationabilem  cau- 
fam  cxemplum  tot  hominnm  rapto- 
fum  adtumulum  dercpcntc  ,  &  nul- 
^J*ni  nifi  perinfanum  pofTe  in  morta- 
'^idormire  pcccato,  At  nihil  audco 
^ccernerc  ,  quia  quiftioncm  hanc 
nullibi ,  ncc  volo  alicui  in  alter- 
^•tiam  partem  prxirc.  J    Ita  Hur- 

Contianihilominus  rcfoIvitDia- 
JJ^j  dicitquc fpatium unius nodis  non 
»bi  \  id(.ri  longiim  tcmpus,  ut  quis  pof- 
|itabfoIvi  a  rcfcrvatis, aut  mcdo,  qui 
*"pra  cor.fitcri.  Rationcm  Hurtadi 
■criervareconatur ,  nam  (i  fpatio  unius 
^^cVis  potcft  quis  rcpcntina  mortc 
P^irc,  ctiam  fpatio  unius  horje;  aut 
5^>am  unius  momcnti  poteft  :  Ergo 
,^^^"ioc  cr.pitcf  mpcr  quis  poflct  con- 
"^^n  cum  quolibct  Coiifcflario  ,  fi 
^l^n  habcrer  copij-m  aitcrius  habcn- 

^uihoriuicm  abfolvciTdi  a  refcr- 
Vatis. 

-^tcgoinqliiroprimo.  In  qramlc- 
|cm  cvidcntem  cvidcntcr  impingcret 
.'^^^uidiccret,  dc bere  fcmpcr  S-ipc- 
^^^icsdarc  Cofcflarios  pcccatoribus, 
'^^^^dDcumconvcrtwtur,  quosnc  u- 


aliquis  Confeflarium  nonhaheat?  JU' 
bemurdicerc  cumDaridc  Plaim.ior. 
D^mineexatidi  orationeni  msamy  &  cla^ 
mor meus  ad tc  vemat.  ^on  avertasfaciem 
tuam  ame,tnquacunqu€  die  tribulor,  tn- 
cltnaadmeaurem  tuam:  in  quacunquedic 
tnvocaver»  te,  veloctter  exaudt  me.  £rgo 
non  vult  Deuj,  ut  cogatur  hxrerc  m 
craftinum,  quivulc  hodic  refipifccre, 
&mifcricordiam  implorare.Ergo  ftan- 
dumeftpro  Hurtadi  fententia  concra 
Dianam  :  Ergoficxuna  diead  unam 
horam  argumentum  forte  dcducitur, 
codcm  modo  dc  una  hora  dcbemus 
philofophari. 

Inqulroctiamfccundo,  an  fit  bona 
confcqucntia  morali';,  quse  ab  una  ho- 
raadunumdicm  traducitur.  quonianr 
teftc  ipfo  Diana  a  brevi  tempore  ad 
longumnon  valct  argumcntatio  ,  aut 
conira:  &  fi  Hurtadus  dicercthoram 
cffcbrevc  tcmpus,  &  diem  longum, 
nondcbcrct  Dianad  dicad  horam  ar- 
guerc;  fcd  oftendcre  unum  dicm  cfTc 
tcmpiis  brcvc. 

Inguiro  ctiam  tcrtio,  an  non  tcm- 
pHS  no(5iurnum  fit  hoftile  ,  & /lilpc- 
dum,  &  multos  ctiamfinos  &  robu- 
ftosabftulerit  ?  Unde  (i  datur  /pccia- 
lis  ratio  in  no(5le ,  qux  non  datur  in 
die,  non  jam  a  nodc  intcgra  ad  ho- 
ram  dcbcret  argumcntari  Diana;  fcd 
potius  diccr<:  ,  |  criculofius  cfle  una 
ho'a  dorm^rc  ,  quam  undcviccni$ 
vigihrc,  rarocjiim  humorcs  vigilan- 
tcs  fuftocant,  at  frcqiicntcr  dormicn- 
tes,  quod  poftcmus  ceiitcms  excmplif 
comprobare. 


T  H  E  O 


1 


qui  hahet  Quid  pofitfacere pcenitens ,  qui  habet  re^ 
refirvata,  fervatat  &non  refervata  ,  irdebetcom* 
&nonre'fftunicare,  aut  celebrarey  &tanHncA'- 
fervata.  ret  Confejfarto ,  qui  eum  a  refervatis  ah-- 
folvat  ? 

Unum  e  tribus  ilfi  confulit  Dla- 
na:  nimiriim,  utvcl  confttcatur  o- 
tnnia  fua  peccata  tam.  reiervata ; 
quamnan  rcfervata:  vcl  ut  confitea- 
tur  non  refcrvata  tantiim  t  vel  ut  cli- 
eiat  adum  contiitionis,  &  fmc  Con- 
fc/Tionead  Euchariftiae  Sacramentum 
acccdar^  Mon  cxamin«,anhjc  omnia 
fint  vcra;,fedDialc(5ticum  ago,  &  hunc 
ealumpropono.» 
DcclrcU'  Pctrus  kahct  peccata,  q^uas  po- 
fiantiaco'  tcftCaisconfc(Iarijs  exponcrc  ;  habct 
pUcif'  alia raortalia ,  qua:  poteft ,  aut  tenctur 
tacerc;  puta  ratione  complicis,  co 
nimirum  cafu  ,,  qiio.  pofTit  illud  pec- 
catum  fubticere  cx  quo  coanpJi- 
ccm  ConfefTarius  cognofcerct  :  cfle 
cnim  probafeikm  {entcntiam,  quae 
docet  non  tcncrl  pocnitcntcm  confi- 
tcri  fua  pcccata  cum  Infamia  com- 
pUcis,  certum  eft  &  inquiro.,  An 
intali  cafu  habcat  locum  ctiam  Dia- 
na:  confilium,  nimiriun ,  utvel  confi- 
tcatur  omnia  peccata  ;  vcl  canfitca- 
tur  tantum  iUa,  quaepoteft  fme  infa- 
sniacomplicis,  vcleiiciat  a<^um  con- 
tritionis,  &|ad  Euchariftiam  incon^ 
fcffus  accedat.  Vidctur  cnim  inter 
rcfervationem,&huncca{um  ultimum 
paritas ;  non  enim  iUa  murat  efTen- 
daropoenitentia?,  &  vidcrc  rcl- 
lem  daram  difpari- 
tatcn». 


L  O  G  I  A 


SCripfit  cruditifTimum  tfaAatum^ 
Dianade  Conf.flionis  fig^llo  L 
partis.  quitttaf  undecimus  j  &  in  ^^^^ 
fcvcrilTimc  philofophatur ,  &merito; 
injuriaE  enim  funt  Chrifto,  &  Sacra- 
mento  omnes  iaxa:  fcntcntiaf ;  ^^" 
hac  matcria  circumfcruntur.  Uf^' 
namciira  agiturdeSacramcntali  ug*  '  ^^fjfi^'^ 
lo  cftctbona  confequentia  ha:c »  ^f^^^^^^noti^ 
nio  laxa  condcmnatur  a  Diana  ,  iA* 
improbabilis :  cgo  cnim  nihil  fcribcrCj 
aut  vocifcrari  dcbcrem:  atquidqu^ 
Diana,&alij  clament,  opinioncs  coD^ 
trarias  dicuntur  martcrc  probabil^^,. 
&  pctram  offcnfionis  non  toUi:  & 
covunam  aut  altcram  quaeftioacm 
jungc. 

Quaro  primh  y  an-non  fitnccc»** 
rium,  ut  Ecdefiaomncs 
ncs  condemnct,  quae  rcddunt  odiO' 
fumSacramcntum?  &  dubitoanq"*^ 
lifcunquecondcmnatio  fufiiciat?  n^ 
intcrdiftionon  cft  difhnitio  , 
tra  definitionem  Ecclefiae  non  datu 
cxceptio  apud  Catholicos,  &coni 
Ecdefi^praeccptamuhas:  dantur^ 

Quaro  fecundo  y.  an  non  fit  P**^^^l 
bilidimum  ncmincm  tcncri  con 
ri  homini ,  a  quo  graviter  tunc^ 
notitia  confcfllonis  abutatur  . 
in  tali  cafli  Chriftianus  non  ha»  ^ 
copiam  Confcflarij  dicitur  ,  &  P 
faccre  confeflionem  formalitcr  la 
gram ,  licct  non  fu  intcgra  ma^^ 

Qu£ro  tertio  ,  an-non  dicendi 
Catholici  aut  omncs,  aut  ^^^^^^^ 
lerecopiiConfcffariihocaevo, 


FVNDAMEN  TAL  IS. 


65i 


fJturospoflmodum,  quoufquc  Eccle- 
fiadcfiniat  eflfecrroncas  fentcntias,& 
periculofas  j  quas  Diana  dodifTimc,  & 
iuftiffimercprobatf 

Porrome  Jtidice  aiidiri  non  de» 
^crent  fentcntis  ,  qnx  loquaci  lin- 
guaehabciias,  &  copiam  in  hacmatc- 
J^ia  difficiilima  mimittunt.  Mulcum 
^onuniconccdit  Chriftus  in  tribuna- 
^ipcenitciitia:,  &idc6tamctri  multum 
petat,  parum  pcttt :  at  ivomin.c&  noa 
«icbcmusillud  gravius  rcddcre  noftris 
<)pinationibus»  quidquidfacramcnta- 
^iter  auditum  ,  ignoratur  hununitus,, 
^refcrri  cxtra-facramcDtaliter  iicquk.. 
^«  fnentem  adducOiitrquitDJanapart.quin- 
^^tra^4t,iu  antere/al.  i.factum  Ucob- 
^''^^gonu  Kegis  qui  Gerundenft  Epifiopo 
^^guam  a  tergo  extrahi  impcravit  ,  ^uod 
^''nfefionem  Regt4  detcxtjfet,  ut  reftrt  Al- 
^fda  de  difctpl.tuendAltbraz.captte  ip.  ntt- 
^M.&C. 

Quod  (i  homines  aHquando  con- 
^^flari<is  authoritate,  &  imperio  op- 
pntnant.cogantquc,  uc  fccrctafacra-^ 
mcntaiis  confediojiis  revclcnt ,  quia 
in  ^'■3g3E:  fcribo  Joannis  Silcntiarij  mc- 
^iaero  ,  qui  jacet  in  LiLclefia  majori 
^^b  lapidc  cratibus  circumcindto,  ne 
^uKpcdibus  jaceat,  &digniirima  ho- 
^tatutEpigrapha.. 


7>f  ExcommunicAtione, 


\4 Erito peccatis  adjungamus  cen- 
■*  furas,quia  councxe  iHis  funt;non 
^^n^deunivcrfis;  fedfolum  de  cxc5- 
*^"i^icatione,  de  qua  fcripfiteruditifTi-- 
^^^tra(5latuml>iana,  quem  in  Part.. 

•^cpcrics,  atinipfo,  quantus  cft,  non 
V  P^iiunturduas  Qua:ltiones>quas  de- 
neccflario  proponcre» 


Petoprimoy  anpoflit  excomunicari, 
qui  fequituropinionem  probabiiem? 
£r  fecundoy  an-non  (It  peccatum  mor- 
taleinnocentcm  excommunicarc?  ne- 
peiflum,  qui  excommunicarinonpo- 
teft? 

Adprimnm  videtur  rcfpondenduni 
non  polTc  cxcommunicari ,  qui  non 
peccavit  mortahter;  cum  igitur  non 
pcccct  mortalircr;.  imo ncque  vcniah*- 
ter,  qui£cquitur  fcntentiam  probabt- 
lem  ,  colligiiur  cum,  qui  opcratur  cx 
c  o  nfc  ic  nt .  a  pr  ob  abili  ,c  x  c  o  m  n\u  uj  ca. 
riuonpoilc.. 

Adfccundum  cft  rcfpondo  facilior. 
nam  oranis  cxcomnnicatio  infamiam 
infcrt,&ninjuft:aiIlafitinfcrtignomi-^ 
nianii,  &  infamiam  injuftc:,  &Lmc  ob 
rcm  dicendum  abfoJutc  cft  ,  pcccarc 
n-u>rtalitcr  itkan.^  qui  injufte  aliquern 
cxcoramuuicat.  Accedit  quod  abuti 
Deo  fit  peccatum  mortalc,  &  qui  in- 
no^cntem  excommunicat,  divina  ab- 
uti  potcftatcccrtum  eft. 

Sane  fi hac  duae  Kcfolutiones  fubfi-  omuis  ex-^ 
ftunt,  Omnis  Lxcommumcatto  (  jnfiafit^  communi* 
4J4t  injujfa  )  eR  ttmenda  :  fi  juftava:  cx.  catto  eSt 
communicatoifi  inj,ufta  \x  excommu-  ttmemU :; 
nicanti..  fidcui? 

Et  quid  crgo  diccmus  deindoftifli- 
mis  noftri aevi  Prxlatis  ,.  dextrorfum  fi- 
niftrorfum  excommunicationcs  ful* 
ininamibus,&  pra:cipucinlitib.quan- 
db(ut  videmus  diebus  finguHs)^  xcom- 
m.unicanTur,qui  fuiuxi  jus  manutckct, 
q;uiforteriiU)n  manutcncrcnt,  pccca- 
rent..  An-non.dcbcret  dici  inlite  antc 
fententiam  definitivam,.femper  efie  u- 
tramq; ca:ufara  dubiam  nec poiTcaii- 
q^uemcxcommunicari  l 

H^cc  dida  fint  dc  cxcoinmunjca- 
tionis  modo,,  &forma:aHquid  dc  ma- 
teria  etiam  dico.    Yidi  mirabilcs  ex- 
commmiicationes  publicari :.  contra 
Nnna   i  tctcii- 


^J4 


THEO 


Tctciitorcm  CaniculiT  :interccptorcm 
•floris,fcd  hoc  ipfum  a  Viris  indodis, 
&  prsecipitibus.  Volo  adhucmirabi- 
liora  adderc,  vidiin  ahquallnivcrfita- 
te»  aRetf^otc  Magnifico  declarariex- 
cominunicatos  ,  qui  in  muro  fcribc- 
rcnt,  quod  pueri  folent ,  aiit  angulos 
fordibiis  macularcnt,  c[ux  mihi  omni.i 
puero  difplicucrunt ,  &  fcni  ctiam  o- 
mnino  d  Iphccnt  ,  vidcturenim  cx- 
communicatio  graviffimum  potcfta- 
tis  EcclcfiafticsE fulmcn expiodi cb le- 
viffimasres  non  dcbere;  maxime  cum 
pctulan  ix  adokrccntum,autflagcliis, 
aut  ialtcm  pcenapccuniariaelui,  &ca- 
vcri  poiTmt ;  &  folcant  facilius,  &  pru- 
dcntms. 

VL 

De  f^hfilutionemorihundL 
Qu itsTio  Gravissima. 

Mcccv.  T  TLtimarcrumlinca  mors  ,  &:  idco 
wivolo  has  notas  claudcre  cxaminan- 
^OyAn  abfolvt  nioubumlw popty  ^jui  dejii- 
tutns Jenjibns  eff,crnuUo fipio,  quodcon- 
Jiet,  conjcfionem  petihf  Propofita  fu.t 
haec  controvcrfia  Prag^  in  Univcrfita- 
tc  Fci  nandinain  Thcologica  Promo- 
tiunc  ab  Hx.  D.  M,N.  Patrc  Carolo  dc 
Grobcndonk  Sacro-Sandar  Th:olo- 
gia:  Do(ftore  ,  &  Spc6tabili  ejusdcm 
FacuhatisDccano, Viro  Do£H(Iimo, 
Ar.fitfen-^  rcfoluta  ab  ExccI.D.  M.N.PatrcJo- 
rtwfw  ^^- anncMolitorc  S.ThcoI.Dodorc,  & 
w^naprO'  ProfcllbrCjCtiamViro  Dodiifimo.Scd 
babilii  ?    quomodo  ?  pronunciavitelfc  impro- 
babilcm  ^artcm  aliirmativam.  Et  q-ia 
cjuidam  e  mcis  hacdodirina  pra?ven- 
tus  diccbatur,  fcripfi  contra^  videli- 
cct  litcrasjqua-re^uuntur. 

AiiflitipromotioniThcoIogic^,dic 


LOGIA 

tcrtiaSeptembrisT^47.  cclcbrat;e, 
qua  Domini  Cafparus  ,  &  Carolus 
Monachimei,  aliique  adolcfccntcs  ix-^ 
culares  Baccalaiireaius  Theologic| 
honoribus  dccorati  funt.  Meiita  ibi 
eruiiiteproponi,  ingenioseoppug^^* 
ri,  foIide&  prudcntcr  diflblvi  audic- 
runtViri  magni;  h^c  cft  enim  fo^c- 
tatis  foelicitas ,  ut  jnon  Plcbi  Acadcmi- 
caetantum,  fcJ  dodiffimis  etiam  Ho- 
minibus  illuminandis  divinitus  cort- 
cefla  fit.  Intcr  alia  qua^fitum,  Anpopt 
abfolvi  mvribundus.ciut  nec  JkcerdQtemp^'^ 
ttertty  nec  uUum  fignum  doloris  dederit^ 
Q«am  Quaeft  oncm,  quoniam  Problt^ 
mit  inicribLbatur^putabatomnespro- 
blcmatice  folvendam,  &  dccidendan» 
c(f«. :  at  contra  fpcm  in  rc  fummi  mo- 
iricnti,ncgantcmpartem  volucruntci- 

feccrtam,anrcrcntcmfairam,Scimp'^' 
babilcm  :  &  quiain  moralibas  mag^* 
probabilitatis  pars  ab  authoritatc  o^- 
pcndct,hujus  rcntcntiic  dcfcnforcs  t'^^' 
flaftis,rationes  nullas  tctigifti^»^^'^' 
cilijTridcntiniiittcramcbram,^"^^^* 
non  debcatlimitariaut  torqucri  op|' 
nantcs.Patcreigitur;  utego  Patein^" 
tatisiureutar,  &:utfilium  tcmontan^^ 
ne  in  rc  tanti  momcnti  fevcram  ^P.^ 
nioncm  fcquaris,cs  (imul  iilins  &  ^'^^^ 
cus,crgopatcrc,ut  Tc  confidcntcrac- 
ccdam,&  fcrupulos  mcos  in  f  uum 
numc^^onerem:  funt cninvamico''^ 
coinmuniaomnia,adtoq; ^^^^^^,  • 
tur  mei  fcrupuli,  tuaf  picntiamM|^^ 
tandcmideirumcommunioncvci^^^^^ 
Hquidius  cognorcatur.  Quxl^io  ig>  ^ * 
Te  lic  pcrmittcntc,  rcpofiitur?  ^^'^^^ 
folvt  pofiit ,  qut  nec  facerdotem  petfP*  ^^ii 
uUum  fignum  doforti  dedit  ?  &:  i'^      mo  cr^^^^^^^* 
ccrta ab inci n\sk^diXCtr\,fupponop^^^^^^ 
facramenta  omnia  conftarcuia  ^"^j-,^^^;^r/i^ 
materia,fuaquafifoima,  ideltmo 

bu.  matcri*  V'  h^r^^/mom  ficudj^:  ^  ^ 


non 


FVNDAMENTALIS. 


tkitQ^^'  ^?^^ cujiifcunqiicTheoIogi  Jeter- 
fm.^     '■'"'jn^rcSacramcntoi  um  matcrias,  for- 
Huit  r*'  I^^^^i^j  dcbcmiis  ci>im  omncs  ftare 
iltf,^^     ij^itiitioni  ClTrifli,&:  Eccleiia  Roma- 
^Kritni^  "^cxpofnioni.  Suppono  tertuh  Sacra- 
fip^^-  '  "icnd  PcEnitcntiic  materiacfll'  ijifi us- 
»eji/^"         pcenitcntis  ac^ns  Attritioncm, 
^ttfi    ^^ni^t^Tionem ,  &  Satisfidioncm,  ut 
K/'  ^'fSeirionisXIV.CapitcIILcolligituri 
.       ^^''tTiam  vcro,  Ego  te  ahfolvo;  brcviiis ; 
^bfolvoPt:  breviffimG ,  fi  admittitur  Pa- 
^rrsPaludaniLovanicnfis  Do(5loris,  & 
^rcmitarum  S.  Auguflini  Provincialis, 
^cntcntia  »  quam  mc  pra^rcntc,  &:  nullo 
^Ccvj  -^o^rtorc  condcmnantc,-  Lovanij  dc- 
^"^^dcbat:  Abfolvo.HiipodthCiz 
P  R !  M  A  C  o  X  c  L  u  f:  ro   r  '^r^rf  Cm- 
^^^?  ^^^T^^idcnttm  ehfcina  funt  adi^o^uedcbent 
"  ^^fioijibus,  &  Vocohgoruju  pUcitis  dtlucu- 
^^^h&in  omnt  dulftofavorabdiuSy&  he- 
'^^gmhs  expoJii.      i  cxfcribo  ;  Suntau- 
*^^iqnafi matertabujfis^Satramtntt,  ipfitu 
ff^mtentvsa^iis.conmtio.c^nf^fio.fatt^fa*^ 
■jl    ^'0.  Scd  qiioc  Conuit"'©?  quseCon- 
%et^  fcirio>  c]u£Satisiaclio  ?  Primo  qui- 


M\Contritionis  vocabulum  commu- 


^^tHij^  [^^^rententia impropric ,  & iniperfc<5ce 
V  ^^^^'^^clligit:  vix  cnim  audcmus  allcrcrc 
^^coti^  ^^cpr^babiltm  camicatcntiam,  qux 
''«rft^^^^^ntrTrioncm  etiam  cum  confcHionc 
^e^j^^^^cranientali  ncccfTa  iamcifcaffirmat. 
)^ktr^^  ~  c  u  N  D  6  Confif  ionis  vocabulum  x- 
^^^"•'ocumetian)  c  ft,&amukisd.  con- 
refrionc  inrcgra  matcrialiter  intcliigi- 
y  faltem  in  mulas  cafibus, in  qui- 
^^Sa.  ^unt  contcnti  integritate  for- 

^^<5io>  E  R  T I  b  Satisfaclto  aiam  varie 

■  ^^^'ipitur:  funtcnim  ^ui  excitent  ho- 
*^;'c  fcpultam  vctcrum  opinioncm  fa- 
^^sfa6tionem  ad  Pargatorium  remit- 
'^"tium,pra;tcr  quos  cxteri fitisfa^lio^ 
*^^nomine,nonadurn,fed  votum  in- 
^^•'igimus;  ftabit  enim  facramentum 
^amnonpofnafarisfadHonc,  modo 


adflt  fatisfaciendi  animus  in  eo,qni  po- 
teft  aiitfikcm  condit'onatum  deGdc- 
riumin  co.quinon  poteft.. 

Ubi  noto  aliud  cflc,  Egofttisfacerem 
fi  poffem:dc^\h\d;  Defidero  poffe.fed  non 
poffum;  fone  enim  tftcadus  fccundus 
iiourcquiritur. 

His  igitur  pofitis  doccri  vcllem,  cur  Argimen^ 
tcmcre  Pctrus  difcurrcrct,  fi  diccrct:  f«w  a  pa.- 
Eodem  modo  Conctiium  loquitur  de  Confef-  ritate. 
ft&ni ,  quo  de  Cohtritione ,  quo  de  fatisfa- 
^ione ;  atqtii  fufficit  Contritio  impropriay 
&impei^fe3a  (nampc  Attritio)  fttficit  er- 
iam  Satisfacfioiwpeifefta  {nempe yvolita) 
aJverifatenLSacramentt ;  ergo  etiam fuf- 
ficiet  Canfefiio  improprta  ^  &  imperfecia^ 
qualis  tUaforte  eU,  qu<e  iio-i  ex  affcveratto- 
neteftis  alictijus^fedcx  vit£  tcftjmonio  coJ- 
ligitur.  Quidfi  AttrkioefTc  contritio- 
nisdcfidcrium  dic  itur.  An-nc  tcincre 
Peirus  inftaret,i4r^«i  Contritionis  tu>^ 
minc  Concilium  Tridentinum-  intflligit, 
Cor^ritionis  defidcrium  :  &  fatisfaciionis 
nomine  idem  Cojiciiium  intdligtt,  propofi- 
t-um fatisfaciendt ,  Hrgo  Confcfirionis  no  - 
nune  idem  Conciliinn  tntelUget  Confcpenis 
d:ftderium :  non  ergo  Confeftomm  acitia- 
lem-fficttt  nec  Contritioiiemaitualein^nec 
Satisfa^iionemactuatem, 

Puto,  Dominc  mi,  cxp  dircbic  M'  Ueherad^ 
parititcmdcfignari,  bancqucdemon-  mittiyvel 
liraridcbere  fyllogismo  Icgitimo  ,cu-  dari  dif- 
ius  prajmifTas  fmt  piusquam  probabi-pjr/f^.. 
liorcs ,  vclalias  diccndum  cfle  proba- 
bilcm,  aut  certamift.im  paritatcm. 

Secunda  Co-scLusio.Bencfiat, 
rwn  poffe  ahjolviy  qiii  nec  facerdctem  verhis 
pttijt ,  nec  uUtm fignum  afiuaie  doloris  de- 
dit,&  tamen  dehere  ahfolvt  mor.hundunh 
qui  lapidi  ftmtlis  dcn  ttutus  finfurcpcrta- 
tur»  Videohicomnes  Audiorcs,acit 
pii^rosq;  fiitem,confunderc  duas  pofi- 
tiones.toto  Cjclodivcrfas.- 

Fatcor  enim  prlmo ,  moribiiniJum,  xi  c  c  viji 
qu:. 


6j6 


THEOLOGIA 


qninon  raciatConfefTlonem,  qualem 
'rridcntinum  rcquirit,  non  pofle  ab- 
folvi  ,  tunc  cnim  non  datur  matcria, 
&:  finc  illa  confici  Sacramcntum  non 
pot  Jh 

Fatcor  ftcundo,  mc  non  fcirccvi- 
dentcr  (hoc  elt  ccrtitudinc  omni  pro- 
babilioritarcmajore)  qualcm  Confef- 
fionem  Tridcntiniim  rcquirat:  ncc  fci- 
rc;  cur  non  ita  polfiiT;  bcnigneintcr- 
prctari  Confefioriis  vocabulum  ,  ficut 
intcrprctor  vocabulum  contruienis  & 
firisfadionis  ,  quz  ponuntur  in  co- 
demcontcxtu.  Imo  quiah^cduo vo- 
cabiila  henignc,&improprieaccipiut 
univei  l\  Thcologi ,  indc  paritas  ratio- 
nis  oritur,  qujB  poftulat  eodem  fenfu 
Co»/^//(>«i^  vocabulum  dcberc  fumi. 

Sedponamusid,quodnondummi- 
lii  dcmonftratum  eft;  nimiriimctiam 
in  c  fucxtrcma:  nccefritatis,(quem  o- 
mncs  legcs  HumanaECXcipiunt,&  di- 
vinx  benignius  quim  humanx  diri- 
gunt)  pcenitentiac  facramcntalis  infti- 
tutioncm  confcfiionis  dcfidcrium  ,  & 
pctitioncm,figno  cxtcrnocxpreffa,  & 
Confe{fariomanifeftata  cx'gcre;  & 
nonobftantc  hachypothcfi  fic  fubfu- 
mo.  Atqui  f«pe  contingit  moribun- 
dumommbus  fenfibus  deftitutum  ta- 
l.tcr  confitcri:  Frgointalibuscafibus 
dtbcbit  abfolvi.Ut  minorcm  probcm, 
ponoSacerdotem  pium,&  Rcligiofum 
in  morbum  rcpentinum incidcrc,  illi- 
coque  autdcHnrc;  autfcnfuomnica- 
rcrc;  &illumintalicafu  poffc  abfolvi 
pcrfu  «deo.  Tibt,inquam,non  cftpro- 
bab.Ichunc  S  ccrdotcm  pium,  &  bo- 
num,non  lcgcrc  fuas  horas  quotidie; 
imo  cfTcs  Judex  icmcrarius  ,  fi  illum 
aonrccitafllofficium  diccres,aut  fcn- 


tires ;  ergo  cjus  vlta  ccrto  ccrtlus  cut» 
illud  Icgiffc  perfuadet.  Ergo  ncmini 
cris  injurius,  fi  eum  illud  lcgi(fe  fnp' 
pona?.  Tunc  fic.  Supponitur  lc- 
girfc  fuas  horas  ?  Ergo  recltaffc  ora- 
tioncm  Dominicam,  &  in  ipfa  oraflc 
lin2ua,Dcum,ut  fibipcccatadimittc- 
ret:  Cum  igitur  illa  D  E  U  S  non  txpon^'' 
alitcr,quain  pcr 

Confefnoncmdimit-  ff^""r. 
tat,n>  c  praefumcndus  illc  afgcr  fit  P^'  ^^^^-  ^ 
ftulaflc  miracula,  cenfendus  cft  i^}^^  ^^^^^ 
orationcm  intcllexiffc  morc  ordina-X?*''' 
rio,  &communr,adcoque  haec  ycrba: 
Dtmittenobis  debitanojha.  cum  omni- 
bus  circumftantiis  confign  ficantibus 
confidcrata  ,  moralitcr  &  cxtrinfecc 
a?quipoIIere  iftis  :  DomineDtV^^ 
mitte  miht  fer  Sacrameyitalem  Confifi^' 
nem  meapcccata,  Volo  ad  tuamanitci^f'^^ 
rcdireyadeoquevtio ponereomnia  msdi^^ 
ijlum  jinem  necejfaria :      qui^  co  nfcfi^ 
nem  effe  untcum  fcto  :  etiam 
volo.  An-noniftcConfcffioncmp^'- 
ftulat  fingulis  horis /  Hac  antc  an"^^ 
aliquot  r^tionc  armatus  qncmpj^'^ 
UodiflimumThcologum  (qucm '^'^' 
noris  causacito;  &ut  fuisvcrbis^'^^* 
honorcm,  ctiam  in  libris  cditis  citarc 
foIeo)urfi;  &  rcfpondit  mihi,mf«'T^ 
rationem  tenerc,  fi  certum  eflct  illum ^^^/^r 
attcnte  rccitafTe  fuum  Pater  :  at  cl  c 
plurimos  ,  qui  diftradi  horas  legant-   '  ^,? 
Mihi  tamcn  hacc  rcfponfio  vifa."*^'^^' 
fufticicns,  ^^^^ 

Primb,  quia  probabilis  cftiHa  ^^^^^ll-^h^ 
tcntia ,  Qux  attentioncm  rcquirit,  [(, 
fidicatur  fatisfccifl-e  iHc  Saccrdos,u^- m 
ccndus  eft,omnia  ncccff.ria  P^'''^"^^  L/r'^^^ 
adcoque  attcntioncm  ^tiam.qu^ 
ncccfl^aria  ab  hujus  fcntcnti*  dcrc  - 
/oribusponitur.  ,^ 


•cvin, 


FVND  AMENTALIS. 


€s7 


Sccundo  quia  ctiam  rrvulti  vcniunt   vcrfationcm  orthodoxam ,  &  piam  di-  De  Jtgttdru 
n^aledilpofitiadpcdcs  Confe(rarn,&   ccrctnonfignificarc  cxtrinfccus  ^ini-certttHdim 
amen  prxfumunturcx  animoloqui,   mum  pctcntcm  ultimam  abfolutio- 
^uamdiu  non  Conflet  Conirarium  :   ncm  ;dcbcrctncgareomnia  (ignajccr- 
^iLjltidicuntur  Confcfrarium  vocafTc,   tius  cftenimvivcntcm  Chriitianc  vel- 
Suiiilumnon  curarunt  ^  &  tamcn  la-  le  moriChriftiane  ,  quam  Confc/Tio- 
crdostcnctur  teftibus  credcre,  &  il-   nempctiabeo  ,  (]ui  pcausmanupcr- 
osbonifidcabfolvcre.-muluetiam  fi-  cutit^autCxlumafpicit. 
gnaammaliaedunt,  &indubio  abfol-      Probo  Secundo  mcam  fenten-MccciJf: 
untur, fi forte  fucrintrationalia:ergo   tiam,  rationc  ,  quamLaurcandus  in^/iw///>/r, 
S«icunquerccitatfuumP^ffr,crcdcH-  Gymnafio  propofuit.  Sic  arguo.  Edetftfyna 
'  a\lcoque  praxisrcccptaapudinilitcs,utabfolva- 
'  tur,etiamfinulIumfignudoloristicdc-^/»f, 4/^/5/- 

rint.  Rejpondit  okte^iom  tUcy  id  i  n  acic  li-   Jfojint  ? 
ccrc,  quoniam  jubentur  omncs  mili- 
tcs  pctcre  abfoIutionem,fiilIoscon- 
tingat  ita  vulnerari,  ut  fcnfibus  uti  non 


Pctcre  Confcfrionem  raitem  cxtre- 
*^am,  cjuamdiunoprobaturcontrari- 
Hancrationcm  ad  omncsOrtho- 
«oxos  extendo  j  Ego  cnim  ,  qui  certc 
^oraliter  fcio  ,  faccrdotcs  legcrc  fu- 


ni/^f^T-probabiliter,  autfortcpro-  poffmt. Sedh^reamts.  Putarcincgopo-NcMi^^C, 

abUius  fcio  (^culares  pios,  8c  mode-  tiuscffc  quoddam  cxtrinfccum  impce- 

os  audire  fuaminiflam ,  orarc  dcum,  nitcmiac  teftimorauxn  nollc  antc  con- 

^gercfuumrofariumi&ut  egopo/Tim  fliaum  confitcri :  Scd  forte  militcs 

S^mpiam  abfoIvercprobabilisCon-  voluiflTc,  necpotuiffc  praEfumcrc  jubct 

^{fiolufiicit.  Impios,  &nefariosho-  urbanitas  :  rcmnon  cxamino;  fiqui- 

|||'ncsvixcxcIudo,quia&ipfiorant,&  dcmficpIacet,efto  vcra.Sedadhuc  du- 

optime  dicit  Hifpanus.  Nonajla^  bitare,anitainftruanturiIIiamilitaribJ> 

oyue  notengafudevocttnomnQs  vo-  faccrdotibus,quifxpius  aut  abfunr,aut 

ntadireC^^ium^omnes  anteinoTtcm  fugiunt ,  cum  dcbcrcnt  adfiftcrc  fibi 

onhtcri,&<:onvcrti;&fiquisaliter,  commiffis  animabus.  Scd  condonc- 

omtrum  hominis  cft.ncc  proptcr  ip-  mus  Laurcando  hanc  ctiam  cffc  refpo- 

jj!^^^^emusRcgulasgcneralcs  Con-  fioncmlcgitimam;iIIa  cgomcam  lcn- 

jJ*.'^*  tcntiamprobabo  ,  ficdilcurram.  Idcd 

ciib    r  ^*^"*^  Calamofeveriorcrcf-  miles  fcnfibus  deftitutus  abfolui  po- 

«ercr    p       diccndus^xtrmfecc  pe-  tcft.quiavult fic abfolvi,  fifine  fcnfibus 

V-onfcmoncm,qui  cxtrinfecefacit  moricontingat.-atquiomnes  volumus 

Co      '.quo^^i^^n^n^nonontaccret^fi  codcmmodo  abfolvi  ;  ergo  &  abfolvi 

imn*  •  poffumus  ,  autdebemus.  Probaturj 

panitens,&adinfcrnum  ire  nona-  quia  cum  volumus  rcddercfccuram 

^«vi^^rjT'-^-^^^^^^"^"^  •  ^^S^  ^"g"-  noftramfaIutem,vo!mnusomniamc- 

y  ^^^^'^"^  adioncs  funttoti-  dia  poncrc,  quajfiintneccfraria  ad  fa- 
prot  A^"*'  ^"^^"^^^^'^^^^^""^^^^  &inialicaruilIudomnin6ne- 

C    fi"'      vdlcantcquammoria-  ccfTariumcft :  Ergo.Rfwwrgfo.  Illepo- 

^^^%s^"i  ^^'^^^^>""l'"»^^'gn"m  tcftabfolvi,  etiamficareatfcnfu  ,  qui 

ittn/^  "'^^^"^*^^'*^'''^  (^^^cniJieoveneroyUtcareamrenfu,  volo 
^«rcperin  -  ^        i       m   .  ... 


n  :  Quam  ob  remljui  Con-  abfolui. 


At  omnes  id  cxtrinfece  di- 
Oooo  cunt, 


theologia 


cuntjCr^o.Probaturminor.  Quoniam 
omnes  aflion^s  con vcrfationis  ortKo- 
doxar,  quaecunqux  illa:  (Int,  fum  extrin- 
lcca;  protcftation-es,  quibushomo  af- 
fevcr5.t,rc  velle  fangvinc  Chrifti  frui,& 
falvari.  Erg.o  quibus  proteflatur  ex- 
trinfece  y  fc  vclle  medium  pcmcrc  uni- 
cum,quodeftconfeffio  :  Er^o  ncmo 
€ft,qur  noH  fignificct  cxtrinfcccjre  vel- 
kConfitcri ,  &  abfoliii  aMtcnK)rtcm. 
Rem  urgeo amplius.  Ponamur  duomorl. 
bnndi^PcrruSjPaulus  :  IIIc  hjercticus 
formalisj.ifte  Cathol  cus  utcrqucta- 
mciicaEcns  rcnfu.  Titius,  Petrr  filius 
Catholicus  tc  voeat,.dicitquepatrc  fu- 
um  petiiiTe.  con  fclTari  ura.  A  n  -nc  ab  !oU 
vesPctrum/abfoIvcs;  &  tamcnperi- 
culorcspicna  cft  ;  namfilius  cfttefti» 
fiispc(ftus,  &  qui  racntiri  po/Iit,ncPatrc 
inloco  prohno  fepulto  ignominiam 
incurrati&tamcnvcra  loqui  prajfumi. 
tur.  Hrgo  &  potcrit  abfolvi  Paulus. 
Certius  elt  cnimPauIum  virumCatho- 
licum  ( &c  probum  fi  vclis  )  noAufiTe fine 
ConfefTioncmori  ,  quamPetrumfor- 
malcm  harreticum  fuiflc  in  agonc  con- 
vcrfum ;  fortius  Pauli  bonam  volunta^ 
tcm  probat,&pubI'cai  vita  ante  ada, 
cujus  fingui»  aaioncs  CaiholicjB ,  to- 
tidcm  cxternae  Confc/Tioni?  cxtrcma 
pctitioncsvidcntur,quam  roluntatcm 
Pctritcftimonium  Titij,Iiabcntis  ,cur 
mentiatur  ;.crg6  fi  abfolui  Petrus  po- 
tcft  ,  etiam  poteritPauIus.^o^//^fr,fi- 
quidcmdeHjercticoformah  egi,&iftc 
non  ita frcqucns  fit,aliquid  dc matcria- 
lidubitando  fubiungo  ;  quia  Ha:rcti- 
corum matcriaiium  in  Gcrmania  fcgcs 
mnxima  cft  y  Vcnitad  mcos  pcdcs 
Francifcus  vir  probu$,Cathohcufquc: 
&  ficait.  Nihil  nnhi  c^nfcm  fum,atquja 
mh^cnoniupficatusfum  y  fi poft uttmani 
€onfef!onempeccaviyegame  accufo.  Qu^- 
Jutur.An-nQn pofiim  dic^re ,ft£cccafti^ 


tgo  teahfolvQ.  Hoc  cafu^x  pofito  ad  An- ^^^'^J', 
tonium  Harrcticum  matcrialem  tnn-'^'^ 
ico.&cum  audio  diccntem  :  Confepo^  co^ 
onem  aurtcularem  ejfe  netefariam,  aut  uti- 
lem  inrincibiltter  ignoro ;  fi fcirem  eam  cjfc 
neccffariam,  eam  peterem ;  &  fidefa^o  tft  i-^ 
neceffartajefacioconfitcrivolo.hi^tu^^^'^^ 
ro,AniIIumetiam  cond:tionateabfo|-^'^    -^^^  ? 
vcrepoffim^Conditiocnim  in  ambi'j(*'^'^ 
gua  rc  pofita  nemini  vidrtur  injuiiar  -^, 
nam  fiB.Virgo contra  omnium  fcntcn-  ^^^^^^^ 
tiamvotum  Caftitatiscmifit,  fiibcon-  ^^^^^^ 
dhionCyfrDeopUcerer  ^  uthabctHugo^^^^ 
Carmclitantis/w fuaconcordiaEvang-lf^'  ^f^ift^ 
capA.verfy^.  Cur  nonpotero  ^".^'T 
contra  omncs  aliqiicm  abfolvcre 
cadem  conditionc,)?/>/rfffrfrD^<^-         ^  0r/^^^ 
pofTim,  an-non  omncs  Hxrcticosm^- 
tcrialcsccnfcbocflrcfimilcshominihu^^^j^^^^^/. 
moiibundis,&fenfucarcntibus;omi^^^^j^rtf' 
cnim  ,  qui vultficri  falvus^vuItomnJ^*  ^tt' 
mcdia  ncccffaria  popcrc  ;  ^^^^^^' ^^^ytf^^^ 
pofTibilccftillosponcre  mcdium  > 
mcduim  ,  cum  illud  vircs  fuasfupe^^^' 
quam  eum  iilud  invincibilitcr  ig"^' 
rant.  ..  .^ccf^' 

Ha?cdc  intrinfcca  hujus  rcntemi*^^  ^^^^^. 
probabilitarcfintdida,ad  probabilifa- 
tcmcxrrinfecam  ,  &qua?  ab  Autfiori-  ^^^^^^ 
bus  pcndct,  tranfeamus.  Piobabile"^  ifnnsf^^'^ 
hanc  opinioncm  bcnigniorcm  voca-  ^^^^^;^. 
vit Dianaiatcomra-cxim  usD.M.N*  - 
loanncs  Molitor  Thcfcs  Antucrpi^.^'  > 
pudPatrespropuOTarasoftcndit,S2ii^p?PJ^ 
ipfis :  mtpt  tUo^,  quMc4ntprobM^>^0th(!f^ 
qutdquid  Diana-vocat  prohabile.  ^^^^^^ 
nonhabcomultum ,  quod  oppona 
Dianamamicum  meumamo, 
ror  5  iHumqucmaiecitarcAutho^c^ 

non  tam  dici  debcrct ,.  q^iam 
fed  hujus  fentcntias  a"^^^^*^^?,".^,^ 
pendetabunico  Diana  :  iil^m  ^^^eli^ 
baberc  P^trum  Francifcanorum  i^^.^.^ 
g.io;,audivicnim  a  viris  ^^^^^f^l 


^6 


y^^rcti-  ■^^tuci-p^SBMaldcroEpifcopo  jubcnti, 

'•^•"Oi  ibiindiis  rcnfibusdcftitutns,  dc 
S"oaginius,abrolvcrctur,piiblicaillos 
^^putation^  rcftitiflTc  ,  &iiitali  cafu 
^^oribundum  non  folxim  abfolviponc, 
&  dcbcre  jrriblicc  propugnaifc: 
%      MaWcrum  invitatum  vcni/Tc  ;  fc  con- 
Variii  jufTificinclamafle;  nuquam  tame 
froba(re,fcfaJiae,  &bcn]gne juiTiflfc. 
^'difemel  Lovanii  ciim  dcfcnderctur 
contraria,  Pfofcfforcm  quenda  Frjn- 
^iicanum  frigidearguTnentari,  &  Pra:- 
^^dem  ipsa  argumcntatoris  tcnuirate 
Tfrifl^g  auiniatumdiccrc:  Vidtmtu  peftras  rath- 
/  &  t47Jjenomnes  flocctfacimus  :  non 

yij^*"'r4,}5^^onus argumcntatoris  ,  fedtotius 
^f^ff*.  '^^ol^^rationcscontcmncndoircd  quia 
^kf  op  nioncs,  frcntomnia  humanafuos 
^^fus,  &  occafus  habct,quid  hodic  fen- 
^antfcotift^non  fcio.Scd  quiax\utho- 
^fsmcrito  poftulabis  prxter  Dianam, 
^'^'^.ancfcntcntiara  probabiLem  judi- 
^^part.^jra^.-^ref^  §,  imd2 £go.\{hm 
^^bentaliqui  Patrcs  focictatis  quo- 
^umni.minitidcm  Diana;  illam  a^iqui 
u  fd e  m  fo  c  i  et at'  s  Pr  o  f cilb r c  s ,  <j u  i  il- 
utprobabile  in  univcrfitatc  Vicii- 
l^cnfi publi.e didariint, & tuentur,  II- 
^^plcriqucFrancifcani;  illam  pluri- 
^*  cicricifsEcuiares,&miIirares  pr«ci- 
f*^^ •  illam  aliqui  C anonici R.cgularcs, 
^uoruni  mcntioncmDiana  facit,«^/ytf- 
Henriquez//^r.3  de^Attit.  cap.io. 
*'«»i.<S.&  Pctrus  Fay.  dePanit.  m  additi- 
6,art.z.di^.i.  IHam  olim 
^buitQeraens viu.  qui  defadota- 
inonbundum  abfoiuit.  Illam  Grc- 
^'^nusKv.namciim  cfict  Archiepifco- 
^^js  Bo„Qj^j^j.jj'j^      Memoriali  Gon- 

^  ^cap.iM forma facram.  ?anit.numA6. 

^^^.edtto Bononia,  apud loannem  Bapti- 
■^^^^f^tdellumanno  161^.  non  foliunaf- 
kAk  ^^'^  monbundos  poffc  abfolvi} 
'^«dtbcrc;  a)ceHim:£Licctabfoi. 


ENTALIS. 

vcre  moribundum  ,  ctiamfi  nullum 
(ignum  Paenitentisc  det  in  prjtfcntia 
Confcffariijtamcn  aiiquistcftetiir,eura 
oftcndiffe  confitcndi  defidcrium.  Ita 
do cet  R it  u  al e  Pa  uli  \Mm 6  a d  d i t  fac cr- 
dotale  Romanumpag.624.  exdo(5tri- 
na  D.  Antonini  poftc  etiam  abfolvi 
moribundum  affactum  frequcntarc 
ConfcfTioncm,quamvis  rcpcntino  ca- 
fuopprcflTus  facramcntum  non  pctie- 
rit.  N«quefolum  potcft  Confcffarius 
inhisduobus  Canbus  abfolvcrc  ;fcd 
ctiamdcbct  ;  quia  contingercpoteft 
moribundum  cftctantuin  attritum,un- 
de  damnctur,mfi  abfolvatur.]  Ita  illc  :  c 
cujiis  vcrbis  colligc  noftram  fentcnti- 
amctiamfuiffcD.  Antonini,  illorum 
omnium  Theoiogorum  ,  qiiiSaccrdo- 
taIcRomaniicompofucrunt;Cenfor{i, 
quiapprobavcrunr,&pontificu,quiccfi 
permifcrunt,&permittuiit.Habet  ctia 
n-oft  1  a  fc nt c nti  i  Ho mo b o n  u s  /«  Exam.  . 
Eccl.pjirt.i.t.n.c.  ig.  qu4.%^  Ubi  (ic  air, 
Cprudcntcr  agctParochus,  fi  favorabi- 
iionilli  opinioni  adhareat,quaefcntit 
abfoiuiionis  bcneScium  moribundo 
impendi  poffe,ctiamfi  nulium  Confef. 
ftis fit pcccatum,  nec  Confeffarium  pc- 
ticrit.nec  indicia  exhibucrit,  cx  <juibws 
adus  contritionis  ,  vel  attritionis  ar- 
guipofTit :  movlo  talis  in  mortis  arti- 
culo  conftitutus  Chriftiano  more  vi- 
vcrefolerct,&bonus ,  acfidclishomo 
cxiftimarctur.  Quod  quidem  placitii 
in  praxi  r<;fcrunt  amplcxum  fuiffc 
Clemcntcm  viir.  Pontificcm  Maxi- 
m  u  m ;  &  p  r u  de  n t  ilTi  m  u  m  V i  r  um ;  ciim 
cnimquidamcx  fjbrica  D.  Petri  prae- 
ccpsruiftet,&illum  cadcntcm  vidilTet, 
abfolutioncm  cideditdiccns ,  Siesca-^ 
pax  abfitvo  teapeccatistuis^c^nxkntzn-' 
tia  illa  fanc  ratione  confirmatur  , quod 
inncccflariis  a<ifalutcm  tutiorparscft 
amplcftcnda  &certiori  pcriculo  occur- 
Oooo  2  rcnduin. 


THEOLOGIA 


^rcnJum,&irrevcrcntiafacramcnti,vcl 
facrilcgii  pcriculum  tum  conditione 
proporita,.tum  authoritatc  Dodorum 
hancopinionem  tucntium  cefl^rcdi- 
citur^]  ficHomobonus&benciC|uie- 
tdm  moribundisprobabiiem  abfoluti- 
oncminvidet,mihi  videtur  homo  ma- 
lus.  Sequiturhic  authorMolfefiumm 
fumma  tom.ijra^.y.cap.  num.  48.  & 
4p.qui  citatD.  GabrieieniLottherium 
Canonicum  Rcgularcm,  P.  Saimcro- 
ncm  e  focictate,  &  P.  Luppum  Capu- 
cimi  m,  V  iros  q  ui-dcm  pi  en  tiilunas^Do- 
c5i:iflniorq.ue:.  Docet  ctiam  candcm 
fentcntiami  Antonkis  de  Jitcratis 
/umma  ejditaRomttatm  approbattone  Ma^ 
^flrifacriPaldtij  Annoi6ii^part^.Capi  3  5. 
num,7\  Eandcm.  fentcntiam  habctP. 
Carolus  Mufart:  e  focictatc  Icfu..  S. 
Thcologix  Do<5lor  &  Profcflbr 
Vicnna:,  Eaiidcm  tresExccIIcmiflimi. 
Thcologi  Societatis,.&  duo  Francifca- 
ni  ab  eoViennsBConfuIti.  Eandcm  ha- 
bcnt  aliqui  Patrcs  R.oma*,  &  adpraxim 
diriguntPatrcs  in-Caftris  Bclgicis^,.  ut 
tcftatur  Pi  loanncsSallarts  in  literis  dar- 
tisK.oni«;  5.  Novembr,  Anno  1^45.. 
quod  ultimumtcftisoculatus  affirmo. 
Ciim  cnim  Lovanil  apud  meam  Do- 
mum  quidam  Hifpanus  fignifcr  letha- 
litcrvulncratus,  utlapis  in  tcrra  iacc- 
rct,ad  primumi ,  non  doloris  i  fed  vitjc 
fignum  mc  fupcrvenicntc ,  &  viden- 
tc  a  quopiam  Patrc  focietatis:  abfolutus 
cft  BarihoIomaius  a  S,  Faufto  Bfo/tf^. 
quafl.io,  Pctrus,Marchantius  in  Trtbu- 
nahtom.itrail.^..  tit.  ^,quafl.  3  M.j, 
ri^.^.Eadcm  lLttrioq^cf,fupplementia. 
2.^.j./«j?».tribuiturknflbnib,&:eadcm 
Ccrduba;  ab  codem  Leflio7«  Refi/utio^ 
mbtisvariorum  Cafuum ,  verb,.  Abfolutio.. 
C4/«.i.  Eandcm  Cenfet  probabileSte- 
phanusBaiinq</e  facramentis  in  genere 
q^uafl.ij.Contr,^,  licet  oppofitam  dicat 
jf  obabiliorera.Eandcm  ab  extrinfcca* 


ccnfct  probabilcm  P.  Adrianus  Crom- 
mius.  S.  Thcologij?  Profcflbr Lovanit 
Canfultus  aP.  Mufart.Tandem  Anno 
1^49.  in  Univcrfitate  Viennenfi  ff^ 
fimuI  Lilveldenfes  R.€ligiofi ,  orancs 
Viri  Do^aiflimi  ad  SuprcmamThco- 
logici  Do^aoratus  Laurca  cvcifti  funt, 
equibusduo  {cntcntiamhanc^utpro-  .^^ 
babilcm,publicc propugnarunt. Cum- 5^»^^^  ' 

qucin  Thcfconprima  pagina 
logicaffacuItati$approbatioIegcrctur,^rff^^^J^ 
interroga.vi  l>r33fidcm,Kcaorcm,Can.  T/J^^V' 
ccllarium,  &c:  AnrcvcraillamThefin  tas^tfP  . 
Thcologica  approbirit  facultas;&rc-  ^/«^J^^^ 
fpondcruntaflertivc.Igiturcvidcnselti^rf*^ 

cflVprobabilcm  noftram  [ciiKnii^^- h^^fU 
Igitur  ctiam  cvidens  cft,  cos  P[jjig 
qui cam  improijabilfem  iudicant.  .^-^ 

Scd  curtam  nruitaHomooccupat»^ 
fimus  Thcologo  valdc  occupato  ?  Ut 
caufamDciagam,  fuccurram  pro^^^"!^ 
pcriclitamij  utTe  inftruam,  autfalt^^ 
Te  inftruar..  Tuum  ig" tur  crit  fing"'^^| 
quae  a  mc  dida^tua  hojiorare  Ccnruraj 
putoenimplurcscflc,  quihancbcnJg^ 
nam  fcntcntiam  dicant  cfle  probab"^ 
illis.qni  candem  improbabiltmdlci»^» 
&  tamcn  quidquid  fit  dc  tcftimon'*^' 
fi^^ttinoiidasfingulis  inftantiis  cvid<^^|' 
tcs,  fidblc  meridiano  clariorcs  fc/h|^^' 
oncs,reorbcnigniorcmGontradi^^.' 
nispartcm,  adhuc  probabilcme^^^" 
cendam  .Valc. 

vm 

ESt  P.  Pctri  MarchantiiTribunai:^- ^*' 
cramcntale,  cujus  mcminiinp^  " 
ccdcntLEpiftoIa,!iber  maxim^  a"^"^^ 
ritatis  cditus  Gandavi:  anno  i^4j;' 
Thcologorum  Co''lio,abllliiftf'";? 
D  D.  Francifco  VandcrBurch,  J-^^ 
mcracenfiArchicpifcopOi&iducC;>^'^ 
Imp.  Principe  &:c.  nominc  Emin 
tiflimi  Cardinalis  Fr^^ifci' ba^^^^^^^^ 
recognitusj.&comndidatus 
ko  Breydcl  S:f  h.Liccnt.Iibror^n^^[^ 


FVNDAMENTALIS: 


66i 


dinarlo  CcnforejaP.Matthia  Hauzcur 
S.  Thcol.  ProfeflbrcemcritOjProvin- 
Flandrias  Provincialc  ;  &  a  P. 
LaurentioDingconS.  Th.LeflorcIu- 
oilato  CuftoduCuftodc  &c  .qui  omncs 
debuerunt  judicarc  probabflcm  opini- 
onem,c]ua:docctpoflcracramcntaIker 
o^oribundiim  abfolvi,  ctfi  fcnfibus  dc- 
^itutusfit,  ncc  abfolutione  cxpofcat* 
Quod  ut  innotcfcat  clarius  dabo  Mar- 
cbantii  verba,qua:iIliapprobant,  ficc- 
*iimaitf<7W.  r.  traB.  4.  titui  /^^^quaft^ 
5-/>^^.i40.^.[Ad  primam  partcm  htijus 
^^(h^  *luartarrcfpon(ionis,  in  favorc  anima- 
^'"^»/0^  *^"niTcvertamur,in  £juadixi:^«ai^ttrf«- 
^opeecator  Cathalim  ita  opprtmitur  ut 
*^ttilum  appareat  fignum  Fdimtentia,  aut 
^^fideratayfivepoftulataConfefiovifynihila- 
^mus  po((it fiib  Condiiione  abfdvi ,  fmab- 
fo^vendiim  effe.  Cui  rcfpoivfioni  quamvis 
^onnullafupcrius  dida,  vidcantur  ad- 
^frfarijilianitamenficdccbro.Htfina- 
*l^e  in  tali  pcccatore  fic  oppre(ro,nullia 
^ihifignumapparcat,  qiiodmateriam 
ConfclTionis  fac^at  ,  m.ihi  fcnfibiliter 
P^«fentc  in  ordincad  ablolutionc,  nec 
'^ihi proindc  ccrto  conftt t ,  pcccatore 
obmutcfcentcm  d c  pcc catis,  a ut  fa- 
cogitare;imo  ncc  apparcat  cp  rati- 
^^U  imf^j^^^     .potcft  tamcn  ficri,uc  non  tantu 
^^^«Jeret,fcdetia  fignaaliquacdat,per 
Va^^^  !-^^^^^>t>ilia,etfimihiincognita,utf.int 
^f^/j/ij^*  ^Tii*ia,g  oculo- 
^^^'^iintuitus,  autaliiin  corporc  mo- 
^"^jfiui  etfi  doloris  Corporarts,.aut  Nav- 
l^^^patientis  fmtordinaric  figQ3;nihi-^ 
Vr,^^  "^"^'nnsabipfopeccatore  quandoque 
^^f%rio  Pi^^^^^atur^utintcrng  poenicctix  nutus.. 
y<iQ  abfolvendo  cum  fub  coditionc,, 

^h...         &rr..  '.  1 


^maneri ,  accharitati  inhaccxtrcma: 
.^^celTitate  fatisfacio,  &c6ditio  omne' 
»rrcvcrentiam,&dcfcdum,  quifubcife 
P^flct,  tolIit,& anxietate  tanta  animam. 

50  commcndo  „  intentione  comuni 
^iftrisEcclcfi«,qu£  utfupra  dicAat 


S.  Auguftinus.N«/^«wfit^4r vttafine  ar- 
rha fua  pacis  exire  velle  debet.  Co  fi  r  m  o  r  i  n  p;.^^^  t ;  ^ 
hacignotorufignorudcclarationc,  g^^x^r^i, 
c^uodmihi  fcmclcxtrcmopcruiilopoft^„^,J  ^,,, 
cxtrGmamun<ftionelnboranti,&'ptro-y^^^i.. 
mniafcnfuumopcrationedcftitutc  co- 
tigit.Scnfibusomnibusdcftituruscram» 
cxceptoauditu,Rationeautcm,&Iudi- 
cio  firmo,&  redointi^isutebar^itacum 
mcdeficcrc&cxMedicoforisIoc^ucn- 
te,&ipnusnaturaedcbilitatc,percipcre, 
firmiter  mcDcrmifcricordia:  comraen- 
dabaOT,&  pium  aifeaum  aliqucm  foris 
conabarprafftarciUndemirucftjfifur- 
tegcmitualiquo,  vclrefpiratione, vel 
dolori^nuiu  illud  n5oftenaerim,qua- 
vis  adftantcs  illa  non,  nifi  fortc,ut  crat, 
figna  naturx  paricntis.Ab  lilo  tempore 
in  animu  induxi ,  quodfi  quovis  modo 
aliqueCathoJicumfieopprcflum  rcpc- 
riTcm,nccfignum  aHquOd  mihiincclli- 
gibilePapnitctia:  darc  polfet,  nihilomi - 
nus  fub  conditionc  abfolvcre,  c6  quod 
forte  aliud  fignum  paenitcntiaE  cdat,c  ifi  • 
mihi incognitum:.Cum(ut  dixi j  ho  c  t 
charitatis&conditioomnedcfvduau- 
.  f€rar,qulinadminiftrationcSacramcn- 
ricontingcrcpoirct.HarGlatius  deduxi 
ob  fcrupulos ,  quos  nonnulli  movcnt, 
&-  utfundamcntamodorum  aliquoru, 
qui  in  praxiinter  Doaos,&  prudcntcs 
ufurptintur,mcliusintclligantur.Porrc>. 
fimilcs  praxcs anriquitus  in  Ecclcfia  u- 
furpatas  fuifle  conftat  cx  ConfilioCar- 
thagincnfi,&cHaec  Marchantius. 
YIII.. 

ESt  Vienns  P.  Carolus  Mufart,  Sa- j^.^ccxin. 
cr^Theologif  dodorj&ProfclTor, 
pauperufinguIoru  Patcr,  argrotorufo- 
lame  n,&m  orib  u  n  d  or  ii  Ad  i  u  tor.  Lo  n  gat 
cxpcrienria didicit,multa  ab  inexpe.  t^s 
Theolog  sfcribi  in  libris,qu?  ad  praxin^ 
reduci  no  debet :&quia  ptf fens  quf^i' 
o  a  viris  pradicis  ignorari  na  poterar.- 
Ideamuitos  ille.  confuluit,  &  exaravit: 
Oooo  5,  haiic 


THEOLOGIA 


hanc  f^oJ^iirimamRcfolutionem,qua 
rubfcnbo. 

LimitattO'  Q^\^r\tuT,Anabfilvipopty&del;eatJal- 
fi€s,quas  te extflenttb  his dualf.condittonib.\Vnv(\^y 
V.MtiCart  utprudenter  exffltmctur  effe  Cathoitcus  & 
proponit.    Catholicevixtffe ,  idejt  ut nonfiiatur  efein 
ftatu  peccatt  tnortaltt.V.G.hareticus^utad' 
htic  ufurartusj  concubinanus ,  & p)<cfirttm 
fifilttusftitttempla  adtre  ,  &  frequentare 
Sacramenta  ,  {QC\^nAkut  abfilutto  detur 
fubcondittone.  S'  capaxeSj^jrc. 

Suppofitisijscluabusconciitionibus 
liccreincafu  poftpofito  abfolutionem 
facram.ntDlc  affirmaHt&  doccntPRi- 
Moapud  Dianam.P.^  I.t.^.fol.^  graves 
Authores.  PrimoMolfefius /Hy«ww4  to. 
i.fr4.7.f-5-«-48.d^49.ubi  tradit  lccum 
fenfifle,  eCanonicisRegularibus  Ga- 
briclcmLotthcrium  virumDoctifTimu, 
e  noft'  3  focictatcSalmcroncm,cP.I\ 
Capucinis  Luppu. Se cun d6 idcm  tc- 
nct  Homo-bonus  in  exam.EccIefp.\,tra. 
7.C.18.7.84.  &profe  adfcrt  faduCle- 
men.vrii.c]uifcrturc|ucndaetabricaS. 
Petripraecipiticafurucntcm  ita  abfol» 
xiffc.Sies  capaxabfiluote  a  peccatis  tuis, 
Tertio  hanc  fcntcnna  Archiepifco^ 
pusHonon:qui  polt  fa dusPontifcx.di- 
d:us  cft  Grcgoriusxv.m  hiemoriali  CoH- 
feponisedttOy  Bonont<tadt\  n.  16z3.no  folu 
approbatf.i.  rfe/oywrf/>rfW/ft'fi«e«.i^.Sed 
cti^vult  dedvici  in  praxim  juvta  faccr- 
dotale  Romanu, 3:  cx  Dodrina  D. An- 
tonini.Qu AP  t6  idcm  docctAntonius 
dcLtttcratisin  fummaRom^'cdita  cum 
approbationc  Magifti  i  S.Palati  j/>  i.  ca. 
35-«-7-  QuiNi  6  Diana  ipfc  ja  cclcb  is 
Doctortotics,3(:  tot  in  locis  rcciifus  /o- 
^Of/f4foccnfctcamfcntcntiamcflcpro- 
babilcmproptcrauthoritatcD.  D.  ad- 
dit^;  ita  etiaicntire,&  tcncrc  aliquosP. 
P.fui  ordinis,&  focictatis  nofti  a?,  qua- 
visipfcfpcculative  loqucdo  Contrariu 
tencarmamquoadpraximincocafuno 
modo  p  L  Ifc,  icd  etu  impcdi  dcberc  do- 


cctin  fcqucnti  refolut.utconflatcxlittJ 
&totoc6tcxtu  iftius  rcfolutionis :Ego 
Vero  Cofului  in  hac  provincia  pra^tcr 
ahos  trcs,e  noftris  D.D.Thcologis  cc- 
lcbrioribus,&duosS.Thcologi?Pi'^- 
fcffores pra:claros cx ordinc S. F  ' 
ci,quictiamfententiamprobabil^''^' 
tutamcenfuerunt,  inter  quos  coniu  ' 
tos  unus  eftTheologus,  non  mmusin 
fpcculativa.quamin  pradica  1  cOiOg 
vcrfatus,&  hanc  illc  fcntcntia  fubii^^^^ 
prxlo  parat.  Mcam  vcro  Scntenriaia- 
vismelioribus  ludicii*  contormitcr  a 
Authoru  jam  Citatorum  mcntcm  t-g 
quidem  ficcxplico.  Mf^^'^' 
Dico  liccrc  in  Cafu  propofito  diiao^  ^^^^^.^ 
fuppofuii  conditionibus  ^^V^  ^^fim*'^^ 
moribundo  facramcntalcmAbfoluti^  .Aof'^^' 


tat 

VIII. 


qui  poftca  Grcgorius  xv.in  McnK'''* 

Confcfs :  edito  pro  toto  Archicpi*^^' 

patu,exraccrdotahRomano,&ji^''^^  ' 
Antoninifcntentia:AntoniiclcLitte 


oba- 
,lii»s- 


tis  in  fumaMagiftro  S.Palatii  app 

ta,&quidcRomi'  cdita :  ^^"''l^t^^^^^^ri 
mctpian^.quiinfupcrtraditidcdo 

&icncri  aTheoIogisfui  ,&  "^^^^^j^o! 
nisideniq;  reccntcride  docuit  ^?^^ 
lomxus  aS.Fauft.l1E»fo/(?^.f.  ^o. 
illos  quos  ipfc confului.  cdtrahancp  ^^^^,0 

battoneobtjctesi^owz  cft  hf  c  oP^'^^^J  ^  foni^^' 
maMmi  mom6nt',&  paucorCicon  ^^^^^ 

lioru  torrente,  qui  fortitcr  rcpn^  ^^^^ 
cumiftiauthorcs  novi nuHamc-onH 
cntcm  profcrant  rationcm  fu* ^P'^^^^,,  £r^#^' 
n'\s.  ReJpondeOj 

muliosdoccread  le^^ 
tias  alicujus,qua:  no 

prcbibilitatcm.fufficcrcuiiius.v.  .^^^«'> 

rms  Doftoriscclcbris  ,  Lo-""'/"*!, 
authoritatcm. Nepari  profcflo  ^ '  K  ,  ^/«fd''*' 
tcft prudentcr, fulficcretot, '^1='" 
ni»n lctiptoru qui  eruuiuone,  ^^^^I>aI/i"' 


».(4 


ncm.ET  ProboPrtmo  tottamq»PT^'Li^<ir^' 

ftantium  D.D.Molferi,&rriri,qi'OS  i 

;Homoboni,  qu'  fadum  Clcm^"/^'  i 

[.adfert,  Archicpiscopi i3ononie»J  1 

;   •  -  :^  xyt^monall  I 


V 


ll 


'«4 


FV  ND  AMENTALIS. 


s 

'X. 


^iUtenoucamfcntentia:n  cx  piof.f- 
;Oj&finguli  t  xdia  mciitc  ciocucrut,  & 
impreffcri  nt  libriscdhii  ciim  gravium 
Cenforu  m  ap  p  rob  a  ti  o  nc  di  v  c  rtis  loc  is, 
5«:r±j  ias.  Quoari  Anllotciivirumea 
prol>ai)iIe,c|uoa  vidctur  uni,aut  f-utcm 
pluribus  rapiei.itibHs,&  inicr  lo  os  to- 
ricos  ad  facientlam riJcm  tanus  cll pro- 
pf^Uis  ab  authoritatc :  cur  non  crit  ^  ro- 
l^^bilisiitarentcntia.^^^t/i/qucnda  I  be- 
^ogum,romine,&  rc  illi.ftrcmfcnbcrc, 
<]uod  Romae  d.lrgcnccrafidcdij^nis  in- 
Suifivcritdcfac^lo.IloCIciiva.vni.t^vni- 
^ildcprchcdcrit  i  dindc  i>on  fecjuitur 
*2ctumi!lua  nonrcmsiKrc  pp.  baMle, 
^uodaliircrulc  uri.:  ru!7>t|u;  Ponv*dc- 
^i»r  caufa,curidfinscrim  ;tuc]«iamttl- 
^'privuta  ,  &CX  privatafcntcntiafiut, 
^'Hci  ntura  fummia  Pontiftcibus  co- 
famp,iticis;t;)mc)i;iai-d  potuit  cadcrc 
'^mcn;cm  optinii  Pcmiificis  piocx 
mo  iIloCafu,c]iiod  ceciJicin  aIio«  Au 
^^^rcs,qui  id  li..cre cenfcnt,&  quorum 
2«thc?ritas  falvatA,  c^uidquidfit  Jcfa- 
^^or  lcmcmis, 

hi  l)oinincsinqnisruni  novi.Qiwd 
^Uni>niulta  ctiam  inmateria  Saci  am^- 
[^''um^imofid.ijquoti^iiecyaduHt  pro- 
"abilia  ,  &  tuta  in  doctrina,  bc  praxi 
proptcrD.  D.novorum  excultiora  in 
^'«[singcnijj&ftudia  ,  quae  ant.d  nc- 
^^udemprobjbilia  cranty  quod magni 
^cs  momcnci  fit  inncccffitatc  falutis  co 
'^*8'sampb  (5i:i  cam  fcmentiam  dcbc- 
^Squae  pro-dcftc  poflTic ,  &  nibil  obei^ 
^jj^rafcrtimcivmipfa  necc/Titas,  pro 
^Uamaxime  infticucum  cft  facr^imcn- 
^.''^P^nitcntia!  ,  &  con^idoappofira 
'^'C^p.fv.  tollanc  perictilum  irrsvc- 
^ntiaj  erga  facramcntum,  Nec^ue 
j.. ^ s T,  cjaodrcpagncnt  fcriptar.s  »- 
*n-umcrap!urcs.  Namquein  plerif. 
^^'^'homift.vfcoriftis  V.G.  Scotifta: 
"Omiftis  fortker  rcpugnant,  Ergonc 


nulla  Thomiftarum,  nulla Scotiftarum 
authoritasapiid  opinionum  P^o^^^^- /^^ 
litatem.AT  Huius  probabilitatis.quod^^^^^^ 
maxl4Ticargct,iftifcriptoresnuHam  ra-  ^^^^^^^g^ 
tioncm  affci  unt  congrucntcm,in  con- 
trarium  vci o  cft  fortilifunum  argumLU- 
tum,in  iftocafu  nullam  repcriri  Con- 
fciTioncm ;  atqueita  nullammatcriam, 
pro  abfoiutione  facramental! ,  Credat- 
ne  atiquis  Vir  pru  Jcns,  to:  &  tantos  vi- 
rosqui  id  cx  animoknfcrunt,  orc  pio- 
fcfls(iim,inlucem  cdideruatfuis  fcrip- 
tis,idfmcmcBtc  ,  finerationefenfifte, 
A  xiftc ,  kripfinb  ?  quamijuam  falsum 
cft,  quodnulUsfux  opiuionis  ratio- 
ncaffcraMt,  r^ut  quod  nullam  matcri- ^^c^^'^^''* 
am  abfolut  onis  lutHcicntem  alTig  Probatur 
nenr.    fgitur  eorum  fententiam  ulterm  f^tntgn^ 
Kuwprohjationtht»  per  tUosalUtis.  jentent.x* 

Prtw4/itM»lftfn.ln  isiViCAfih^nquit^o-'  Prtmv^ 
teft€(fe(proHt  in  dubio  prxfumitnr) 
utquisfitmemorfalutis  atcrnae,  &:in- 
tcnus  habeat  aliquam  attritioncm, 
quare^le  difpofitus  fit  recipcre  facra- 
fncntalcKiabfokitionem,  6^de  attrito 
fi  ricontritus ,  nam  expcricntiadocet 
frcqueotiiis  accidcre  ,  ut itafiat,  ctft 
contrarium  aliquando  accidat  :  lcgcs 
autcm  3ci.iptantur3dea,  q«aj  freqv  en- 
tius,  nonquaeraroaccidunt.  Qiixra- 
ratiofaltem  probatinmoribundo,  cjiri 
Cathohccvixit,prsfertim  ubiConcio- 
ncSj&Catcchifmi  vigent  ,  pofTc  pru- 
dentcr  pracfumi  haberc  dirpoficionem 
fufficicntcmcx  partc  recipientis,talem 
abfolutioBcra  y  atqueiu  exKac  partc 
nihilobftare. 

yltmuf  jam  profieunda  Tatione  tta  Ho- 
w<^-^#««*.lnneceffariis  adfalutem ,  ait,  ^^^^^j^^g^ 
tuticH- pars cft  amplcdtenda ,  5: ccrtiori 
pcriculo  ©ccurrendumeft>  &irrevc- 
rcnriamfacramcmi,  vel  facrilcgiipcri- 
calum  tum  conditione  appofita,.  uwn 
autboriutcD.Dr  hanc  opinioncm  tc- 
ncntiiuxn 


6^4 


THEOLOGIA 


Probdtur 
tertio, 

Ddtur  ttU' 
terrapra- 
fins. 

Sinoncon- 
tritionis, 
faltetn  at- 
tr  tionis, 
MCC  cxv. 
Conf.rma- 
tioprtma. 


/ 


ncntium  ccflarc  dicitur.  Quxratio  fal- 
tem|)robat ,  nullum  hic  efle  periculum 
facrikgij  ,  autirreverentiar,  ex  partc 
impcndentis  talem  abfolutionem. 

Deniq;  oftcnditur  cfle  fufficicns  ma- 
teria,  &  confcfTio  in  talicafualiqua- 
lisjin  qua  poffit  cadcrctalis  abfolutio, 
pro quojit tertiaratio exDtana.  Dici  ,in- 
,  quit,poteft,quod  in  hoc  cafu  adcftali- 
^uomodomatcria^quappcrteftificati- 
oncm,&famam  probitatis  moribundi 
didi  cificitur  praslens:  probus  enim  vir 
fupponitur  omnidie  adum  contritio- 
nis,&dolorischcere*,HancRationcm, 
.  quia  in  ca  tota  vis  eft,  partim  magis  de- 
claro,  parr  m  confirmonovaratione. 
Igiturftc  argumentor.  Licitemoribundo 
incafuneceflitatisfacramentalis  abfo- 
lutioimpendi  potefti  cum  is  prudcn- 
tcr  pra:lumiturhencdifpofitus,&pra:- 
bctperaliqualemConfenioncmmate- 
riam  ad  abiblvcndum  :  Atqui  in  cafu 
propofito,&explicato,ita  fe  reshabet, 
Ergoetc^t.ConfequentiaeftcIara^ma- 
joriatiscerta  cxprincipijs  Theologiae 
moralis  ;  miiior  in  quacft  difficultas, 
probaturper  partes  fingulas.  Pr<w;^ta- 
lis  maribundus  in  cafu  fupponiturvi- 
xiffemoreCathofico  ,  &  extraftatum 
peccat'  mortalis,haerefco5,  ufur3C,con- 
cubinat\Js,foIcreadiretempla,concio- 
ncs,facramenta,  Cujufmodienimho- 
minespoft  lapfum  in  grave  peccatum 
urgcntc  deindcConfcicniia/olcntdo- 
lcrc,antcfaltcm  nodurnum  fomnum, 
autcum  vchcmcntius  pulfat  rccorda- 
tio,timulqueproponcre  confitcri  ma- 
xime  ante  fujm  mortcm  :  crgo  taHs 
inoribundusprudcntcr  cen  ctiir  ritc 
difpofitus  :  aliacnimdifpofitiohicno 
rcqairitur,quam  dolordcpc^  catis,  & 
dcfiderium  fuo  tcmpore  confitendi. 
Viterius. Do\or  illc,  &defidcriumin  ta- 
libuscommunitcrfoletcxprimi,aIiquo 


aauexternoj&fcnfiblfivocc  orando, 
vcl,  fignotunfionispedoris  ,  &con- 
jundione  manuum,g<:nu  flcdione '  cr- 
goctiam  prudcnter  hoc  praefiin^i  PJ'' 
teft  in  cafu  talis  moribundi.Trrr/^-^^ 
dolor  fcnfibifis ,  &  extcrnum  defi^leri- 
umconfitcndifuotemporcpraefertim 
in  mortc,  eft  velIeconfiteri:hocautem 
vellc,  cft  pctere  afiquo  modo  ^^^^^^^*' 
onem,&fateri  faltcmingenerc,  fc"^" 
bere  aliquod  pcccatum,  ficut  qui  dcii-- 
deratMedicum,aut  Mcdicinam,  con- 
fitetur  de  fe  aliquam  argritudincm:  cr- 
go  ctiam  hic  reperitur  aliqualis^^' 
feflio,  &  matcria  abfolutionis  fu"!^^^ 
cicnsincafii  nccefTitatis,  quandoma- 
jor  notitiahabcri  non  potcft :  nan»  . 
modo  communiter  docetur,  cum  q 
in  cafu  neccffiutis  dat  figna  dolo'''^' 
aut  dcfidcriumconfitcndi,  fufficifi'^^^ 
confiteri  fe  pccc^torcmMdec{\iod  pjt^ 
fente  facerdotc,  ipfa  vita  Cathoh^^' 
probeadain  circumftantiis  P^^^.^L, 
primit,&  loquitur  talis  moribundi  ' 
Iorcm,&  defiderium,ncq;  "^"^^^Lvj' 
nusmihiinnotercitcxiUisngnis  \ 

ftianje  pictaiis  iftiushominis, 
puer  V.G.venies  ad  mcmihi  fig"^ 
parentem,velDominum  fuum  ^P^^-j^ 
cotnfiteri ,  «bi  abfolutio 
fignificationcm ,  fedin  Confcm^^^^^ 
fignificatajita  hic,  nam  vitaf  ^^^^^  P 
feifio  mihifig  nificat  talc  falte  no  i^^^.^^ 
temporcante  exercuifrc  aftu 
&dcfidcriiconfitendi  a"^^"l?,^,^'^^f„ii. 
q;  ita  manet  probata  minor  ¥^^f  ^^^.  rAcc^^"^ . 

Confirmanturhxc  omnia      \^^qc  Co4^^\, 
mcnto  extrcm^  undionis.  Nam  ^^'^^^  ^■^ffcufi'^' 
facramcntum  fufcipicndum  f^- 
quiritur,utrecipiensprudcntcrp  ^^^^ 

matur difpofiius  per aliqucm doio 
fi  fit  in  peccato,&  ut  aliquo  moa  ^^^.  ^^^^. 
fidcrct,  &  petat  hoc  ^^^^''^"''"'""•bus.L//' 
confcrri  ;  nam  adultis  peccator|bu 


^  ^  FVNDAMENTALIS. 

^*P^*-^n«  (iirpoficus,&  pctat fibi  facra- 
t*t.  JJ5"^"*"  ^PP^^cari,  Atqiii  cxcrcmaun- 
«iodaiur,  &  dari  dcbcc  ctiam  afcnfi- 
bus  alicno,  qi.i Catholicc  vixcrit  ♦  quia 
^alis  prudcntcr  praefumitur  dolcrc  de 
Pcccntis,&vcIIcribiadhiberiantcmor- 
^cmomniaremcdiaa  Chnfto  inflituta 
procoarticulo  :  Ergohic  fimihccr  in 
^oftiocafu  ,  quicathohce  vixit ,  pru- 
**^ntcr  confcbitur  ritc  difpofous  pcr 
^  »<jucm  Dodorcm  ,  &petcrcpro  eo 
Praffcrtim  Cafu  fibi  impciwli  Sacra- 
^ciitumpocnitcntix :  quod  (acramcn- 
^^mcftmagisinlHtutum  ,  protahre- 
Hkt'to  ^^^'^^  adfalutcnj  neccflarict^uamcx- 
^remj  undio.  Maneatigttur  in  eo  Cafu 
^citeimpcndi  poflb  abfoiution^em  Sa- 
^jitt^  ^'"^"^cntalem  Uib  conditione  in  ani- 
Sy^^*  ^^^altcm  rctcnta.  ft  es  Capax.  Confir- 
naaturitcrtim  cx  SacramcntoBaptifmi, 
S*Jiin  nccclHtateconfwrri  dcbet  »  (ub 
*^9^ditionccummatcriae(tdubia.'  pas- 
J^itentia:  autcm  racramcntum  ctiam  re- 
*?pfiscftnccc{farium;crg6  xque  con- 
*.^^^iifub  conditionc  dcbcbit,fiinateria 
Svii/^^^ubia. 


E>i  c  E  s,ncquc  has  rationcs  cffc  pro- 
babilcs ;  quia  nonprobant  ijs,qui  con- 
ttafcntiunt.  J^tfj^otf<i<f<?,  fatis  cfle  vidcri 
P^obabilcs  ijs,  qui  casfcrio  adfcrunt, 
^  fortc  alijs,  qui  nccdum  funt  imbuti 
^ntraria  opin;onc,  Nam  xatio  cft 
probabilis^  quar  fipicntinon  uni  mo- 
j|0)fedpluribus  prcbabilis  videtur;a- 
"^quin  plurims  rationcs  Thomifta- 


lio, 


66s 

tentia  tantum  probabilis  ;  fcddcnion-  Refilutit 
ftrativa ;  &iicct  hi  non  probentcas  ra-  Mura, 
tiones,  fatiscftaliosprobare  vcrifimi- 
Ii«tcrfibi,&alijs  cotrariojudicionoprf- 
occupatis  .^<iit/#pra?tcrea,liccrcin  cafu 
didamabfolutioncm,  ut  quidcmmihi 
vidct«r,ctiamfi  antc  Gafum  fiifccptum 
fuiiT.t  pacnitcntiaj  facramcntum  ,  d 
tantum  temporis  intcrvallum  intcfc. 
ccficritfUttalis  moribundus  confidc^ 
ratis  prudentcr  omnibus  Circumftan- 
tijs  putcturincidiffcinaliquod  novum 
pcccatum  .  nequc  fciatur  cffc  in  ftatu 
iftius  pcccati  ;fed  prsfumipolTit ,  hxc 
cnim  difpofitio  cft  matcria  fufficiens 
juxta  fupradida  j  imd  id  vcrum  cft ;  ct- 
jamfi  dandacfletcxtrcma  undio  ,  ut 
daridcbctintaliCafu,  tjmcn  adhucli-  AtwmnU 
ccatpermittcrc  fupradiiSam  abfoluti-y^'^'''*'»^*- 
oncm,  quia  cxtrcma  un(fliocftfacra-^^^»w/5r- 
mentumvivorum,&Iicct  magtspie,^:''^»/^^»'/- 
probabilius  Thcologi  doccant  facra-^'^w  grd^ 
menta  ctiam  vivorum  conferre  pri-^^^Jw^^r 
mam  gratiam  non  ponentibus  ohi-^cctdem^ 
ccm,  tamen  hoc  multi  probabilitcrne- 
gant ;  idcoquc  rcmanct  talis  moribun- 
dus  in  aliqua  nccc/fitate  rcfpcdu  la- 
cramenti  pafnitentiar. 

N«»f  W(/<?nonmodo  licerc  in  di^^o  Mcccx-. 
Cafu  facramcntalcm  abfoIutionem;vi  ii. 
fcddebcredari  ,  &  quidem  fub§ravii?^/^/ttfif 
peccato  ,  (altem  ex  charitate,&  VsLVo-rertid^ 
chis  ctiamex  luftitia.  Ratto  faciliseftAcfrfi^ 
cx  principiis  Communiter  recepiis, 
quod  in  cxtrcma  neccifitaic  falutis 
pioximiomniarcmediaadhibcda  fint. 


V.  G.non  cflent  probabiles ,  quia  eua:  fecundum  probabilcm aiiquor um 

^"e  non  vidcnturtales  Scot  ftis,  nequc  fcntcntiam,fine  peccato  conferri  pof- 

^'^t  ftat:umThomiftis:nequcrequiri-  funt,omirsactiampropriafenientia,ct. 

J^utfenteatiaThomiftarum  ficpro-  fifoiteprobabihor^  :  Charitas  cnim 

*^>«^llis.utScot!ftae  non  noflfinrrnlvpr/  *        "~  - 


'is.utScotiftaenon  poffintfolvcre 
^^£iimcma  ;  fic  enimnojieflctcafea- 


hoc  didat ,  &  li^ftitia  rcfpcdu  corum» 
qui  ad  hoc  ex  ofticio  tciicntur. 

Pppp  Vcriim 


€66 


OljsBio     .  Verum  hic  tandem  exclamas  &qua?- 
/>nwrf.      risPnw^,cur  ioiturid  non  pradicatur? 
Stcunda,   ^^f^tindo cur non  prxfcribitur  in  Ritua- 
IiR.omanoPauli  V.aut  faltcm  in  alijs 
Tmia,      ritualibus  dioccefanis^rmw  cur  popu- 
lus  non  docctiir  deca  re  in  concioni- 
Occurritur      »  &  Catechirmis  ?  Rejpondco  adpri- 
Prima,      ^^*^  pradicari  ab  i  js ,  qui  id  docent : 
&ab  alijs  nonnullisin  locis  ,  quiita 
doftij&peifuafi  funt  hoc  rcmediii  pro- 
Secunda,    babilc  eflfe.  AdSecundHm,Q({c^Tai(<:n^ 
tuminSaccrdotali  Romano  ,  ut  opi- 
Quafunt   nor,pro particulari  illa  Ecclefia;  nam 
infacerdO'  dceoracerdotaliidteftatur  Archiepif- 
taltRoma-  copus  Bononicnfis,qui  pofteaGrego- 
no^nonob-  riu9XV;Pau!us  V.,  infuo  Rituali  pro 
liganttO'  orbc  toto  ChiilUano  prudcmcr  omi- 
tam  BccU'  rit,quodiummi  Pontifices  totiEccIc- 
fram,       /i^pricrci-ibere  nonfolcant ,  qua:ad- 
huc  dubia  runt,nec  fatis  conftant,  con- 
tenci  hoc  rclinquerc  Do(5lorum  fcn- 
tcntijs.&  fortc  expcdirct  in  Ritualibus 
diafccfanis,  impofterum  aliquidinfi- 
nuari  exmcmoriaii  Confe/fion.  Bo- 
non:&  quorundam  D.  D.fcntcntiain 
cafu  propofito&  benccxplicatoiicc- 
jSon  eftne-  rc  abfolutionem  conccderc  fub  Con- 
gitgeda  Ex  (litione  ;  ita  tamcnutnullomodonc- 
trema  rw-gjjgatur,  fed omnino  ctiam  procurc- 
ilio.        tav  cxtr  cmzun6i\oAdTerttumreJpondeo, 
Occurttur  populum  necdum  cfle  moncndum  nc- 
trnia.      ccffaridpublice,  quodadhuc  resnon 
fititaccrta ,  &  caetcroquin  facilc  inde 
capcrcnt  occa/ionem  non  vocandi  fa- 
ccrdotcs ,  nifiquando  moribundi  ef- 
fcntincxtremis  ,  &  finefcnfibusjex- 
pcdirct  tamen  ,  valde  moneripopu- 
lum.utintalibus  Cafibus  rccurrantad 
laccrdotcm,proextrcmaunflione ,  & 
ahjs  modis ,  &  remcdiis  (alutis  quae  fa- 
ccrdotcs  melius  norunr ,  quam  ipfi  ; 
dcprchcnduniur  cnim  grayc»  inhoc 


THEOLO  GIA 


gencre  errorcs  quorufidam  ^  qmpo* 
tantfruftra  vocari  laccrdo:cm  admo- 
ribundos  fcnfibus  dcftitutos  ,  Atquc 
haechactenuscx  Zclo  animarum  re- 
ftrarum ;  an  vero  fccundum  fcicntiamt 
fapicntiorcsjudiccnt  .Hucu/quedoiHfi^ 
me&pienti^imeP.  Carolus  Mufart ,  cuji» 
fententtam  univerjis  commendo, 

IX. 

HAbuitmco  temporcLovanlj  Vi- 
rosdoaimmosfocietas,  &interMCCCXi  ' 
ipfosP.AdrianumCrommium,Thco- 
logici  ftudij  Rcgcntem ;  floridiiTimo»  „uu$(j!^ 
&  clariirimo  ingcnio  pr^ditum,-  ^^^'  lis- 
cumhbcntilTimc  diffcrebam  ;  fcmpcf 
cnim  revertebar  dodior ,  femper  mc- 
lior.    Hicigitur  cximius  Vir  cot^^^^' 
tus  a  P.Carolo  Mufart ,  fic  rcfpondlt: 
[  Sententiaifta  dc  moribundo, 
conditionc  abfolvcndo  ob  audof*^** 
Dianaproduftos  (  quos  vidcrctanicn 
nonhcuit)  probabilis  videtur  utrin- 
que  ab  audoritate ,  &  fic  probabilit^^' 
tcduntaxat  cxtrinfcca.  Namintri^' 
fecamco  ,  &  fcrcaliorum  hicjnd«ci^ 
cxiguaeft  ,  namvita  pic &Chriftia"^ 


ada  ,  quamvis  pra?fumptioncmd2 
po(Iit,forc,  ut  confiteri ,  &  abfojvi  vc  - 
let,fip9flct  ;  iftatamcnfoimalisp^"^ 
tio  aut  accufaiio  non  cft:talcm  vcro  r^- 
quiri  cxprcfse  patct  cx  Arauficano  cap» 
12.  Chartagincnfilll. &IV.  ciwtis, 
qua:adabfolutioncm  moribundi,  r^' 
quirunt  ,  ut  voluntatis  pra?tcrit3f  J.^' jrrf/i^  J 
ftimonium  habeat  aliorum  ver^^J?^  ^//^//«'r 
aut  praff.ntcs  in  fuo  nutu  :  ^^^^antH^ 
patet  hanc  qu^ftioncm  non 
mod6;f-d&oIim  in Ecclcfi£ fuJ«fj*^ 
citatam :  ncc  ramcn  admiffa  ttmc 
tuit,nificumdiaareftr:dionc,necp  - 

fteahafcvideturpraaicata,  quo»^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


^ra  prafallegatamfentcntiam  magnum 
Vidctur  adrerrc  praejudicium.  Itafcn- 
^o.falvo  ludiciomeliorc.]  SicilJe. 
^anc  quaeftioncm  cffc  antiquam,  ait 
Crommius:c(to  :  KamnonfuifTe  pra- 
«icatam  in  Ecclcfia  aflcrit ,  &  undc  il- 
^ud  fciat  ,  interrogo.    Quid  fcripfe- 
^intfcribant-vc,  vetcres  ,  &  abfcntes 
Ah  }j^^jq"i<ifeccrint,autfaciantncfcioli. 
"o/""^^'*  A  °  jgnorariomnino,  Anfueritpra- 
fe»,   .    ^'^^^^^      non?Concilia  ab  co  cita- 


^^7 


non  aguntdc  cafu  prxfenti^nam  fi 
Co^ .:.  Jg^rcnt^ccifarctquasftioi&opiniohxc 
^^'■ctica  dici  dcbcrct,probabilis  vero 
^m^*^' ^^^cret.^  Ettunc noftra condem- 
Of.  narinonpoflet,  quia  fentiendum no- 
*^is  cft  cum  Concilijs  ,  &  opinio,qu3B 
^ontraillainftituitur ,  noncftnoftra. 
jE-*terum  quiaCrommius&coiitraris 
jententia:Aflcrtorcs  concilia,&Theo- 
^ogosiiiuftrcscitant  ,  &  allcgant,co- 
fundemvcrba  accuratc  expcndamus. 

X. 


am ;  at  mancntc  tcxtu  protit  nunc ,  hac 
nunquamibituriUaiMxc  confequcntia, 
Homoefl  ammal  :  Ergo  cqutts  non  effant- 
malj  mala  cft :  bona  harc  ,  SolusJiomoeft 
rationalis:  Ergoequusnon  eH  rationalisz 
Igitur,  utctiam  argumcntcris  ,  benc 
fic  textum  Concilij  corruperis,  [  fubi- 
to  cbmutefccns  baptifari,autparniten- 
tiam  accipcre  poteft  ,  in  eo  tantum 
caufu,  quovoluntatis  prxteritaetefti- 
monium  aliorum  verbis  habet  ,  aut 
prsfentis  in  fuo  nutu.  Atmoribun- 
dusillCjdequoIoquimur,  ncutrumfa- 
cit :  ergo  abfolvi  non  poteft.]  In 
hocenim  cafu  ,  omnia  conccdercm. 
At  illud  tantitm  nonreperiturin  con- 
cilij  contextu  :  crgo  nihil  advcrfarij 
concludunt. 

Imo  vidctura  nobis  ftarcillud  con- 
cilium  ,  quoniam  Baptifmum  cum  Pse- 
nitentiaconjungit,  &  ftaute  paritatc 
ficarguo.  [  Sicut  dcBaptifmo  ,  fic  dc  Retorque- 
pcenitentia  difcurrcrc  poirumus,&  dc-  tur  adver^ 
bcmus  :  Scd  catcchumenus  ,  c^minfariorum 


^ltcTl^^'^^^^^^  ^^P^"^  ^^"^'^^"5  deftituitur,;r^«;«f«. 

baptifari  potcft  ♦*  quiaipfa  ftatus  ca-f //;//. 


nafynodus,  quodnoftram  opinio- 
ncmcnervet  ?  Hajcpaucula  cap.xir. 

Subito  obtnutefcens  baptifari ,  aut  P^tni'- 
^^nttam  accipere  poteft ,  fi  voluntatis pra- 
^^jun-f;    ^^^^'^  tefltmomum  altortm  verbis  habet, 
\tp    ^**'  P^^flfttts  tn  fuo  nutu.   Scd  quid  hic 
h^^^  j?°"franoftram  fcntentiam  ?  lufitficari 
^^^iinemper fidem.dick  facra  pagina  di- 
l^iis  locis ;  infcrcbat  Lutherus ,  Ergo 
fP^r  charitatem  ,&qu!a  vidcbat  cautus 
confequcntiam  iftam  claudicarc, 
J-orrupit  tcxtum  ,  &  addita  particula 
'^^/«f^  maluitin  Thcologiam  pccca- 


V'?*.  '^f^uaminLoPicam, 


ctia        •  — ^   Etquidcm,  fi 

p  ^  quis  particulam  tanttht  addat 
^^^noniAraufican^  fynodi  ;  ,lIo  po- 
»t  oppofitam  confirmare  fententi- 


tcchumcni  profcfTio  fitBaptifmi  ante^«f4/^- 
mortcm  fufcipicndi  pctitio  :  Ergo  Ca-  chumenus 
thoIicus,quiinmorbum  fimilitcr  hp-fenflbusde^ 
fus,fcnfibusdcftituitur,  abfolvi  ^otc- flitutus fit 
rit :  quia  ipfa  ftatiis  Catholici  ^rokL  baptizan- 
fiofitabfolutionis  facramcntalis  ante^w? 
mortcmfurcipiendxpctitio,] 

Confirmatur,    Qiiia  profclTio  eft 
alterBaptifmus  :  &  Novitij  funt  Rc- 
ligiofi  ordinis  Catechumeni :  at  ipfi, 
fimlimilcmmorbum  incidant,  &fcn- 
fibus  (int  dcftituti,  admitti  ad  profcf- vl««or///-r 
fioncm  fimplicem  pofl^unt  cx  nMrz mfetfibus 
rci :  &  adfolennem  ,  nifi  alitcr  ablnfti-  dcfitttittts 
tutorcfoIennitatis(Pontifice  )  difpo-fitadpro- ^ 
natur;(  modo  tamen  afiter  no  difponi-fe/tonepro 
P  p  p  p  2         tur)  movcndm^ 


Qmdfit 


Jtnvha 
ChriftianA 


Cmciliis^ 


tur  )  Ergo  CatlioHci.funtenim  ritar  a?- 
ternarNovitij  &  Ca^cchumeni  ,  act. 
micti  ad  ultin^am  abfolntioncm  pof- 
fu»t ,  Ri(i  aliter  Inftitator  ( Chriftu*) 
ordinav^rit :  At  illc  non  ordmavit^ 
liter.ErgofK^fTunt. 

Ac':edit,q\jbo^  etiam  pofrtaiFla  parti- 
€M\ztantkm,  (i|uam  bonusLogicusin 
Con<:ili^  icxtucfc  fideraret ,  iHe  ftarct 
anobis:  namnutus  cft  oculorum,  ca»- 
pitis,aut  man»uum  vo^{;  Htvita  ortho- 
doju  noti  eft  alicpuid  purc  rpirituaic,& 
aiathcmaticum  ,  fed  aliqiiid  ,  quod 
oculis  ,  cjuodcapite  ,  quodmanibus, 
kno  &  intcrdura.  voce  fxprimitur, 
jMx«j  ea,x]uaE  (uperiiis  notavimus* 

Hinccft,alia.c  tiftm  Concilioramtc- 
ftimcMiia,  quotrnon  vacavit  recagnoC 
cerc  f  a  nobis  ftarc..  Sic  enim  arguo 
[Sicut  Araulicanum  concilium  cap. 
12^  Sic  Carthagiacnfc  III.  cap.  ^4,  & 
IV.CJp.7<;.cumdccretaIiLconij  I.  Ad 
Thcodorum  Forioleniem ,  quac  eft  E- 
jHft.9i-Loi|uitur  ;  AtArauficanum, 
nihilhabetcontranoftramdodrinam, 
HUiIta  pro  i.  Ergo  idcm  xlc  utroquc 
Carthaginenfi  cft  dicendum.Et  nota 
obiterP.Pctrum  Marchamiunin  Trr- 
bunalis  SacramcntL  tr^.  4,  tttuL  4. 
^.i/i^.3.;^4g.i4T.4.harccadem  ConciJio- 
rmn  teftimonia  pro  noftra  fcntentia 
citare..  Moa  ergo  eftevidens,  quod 
cx  illis  cjbjicitur  eontra  noftram  do- 
^rinam,  quamnon  volumus  cftc cci- 
«am&cvidcntcm,  fcdprobabikm; 

XT. 

TnrveriA  TT^  ^^iJ'<>rnn> litcram* intcHexc- 
Altthorumy  rccognofcamus  vcrba  Au- 

fui  tenem^^^^^"^*^^^^.^^^^^  habcre opinio». 
wpmionem  ^^^Cotttrarwnir 
tmtrartJt, 


T  H  E  O  L  D  G  I  A 


ixfvnnn^ 


Henri  cfuez  .lih,)  Jeptenk.caf.  ioMJff' 
^Sxc         infirmtts  am'(lb  1  atioiiisi"' 
dicfo  nullum  pracbet  ,  nec  paulo  antc 
c}cdera't  pcccari.&Poen.tcnnasfi^fntt"^' 
nuHa  modocft  abfolvencius  a  pccca- 
ris  ;inquoquidjm  rud  orcs  faccrcio- 
tcs  crranr.  }  Cbnfon^  ilh  Layma« 
H)eoLM9raiMr.^.traa,6  cap  iz.numer. 
4.  aitenim.  [Patres,&I>o6lor6s  non 
aJiter  pcrmittniit  Pajnircntiaf  facr*^ 
mcnturn   moribnndo  obmutcfcentt 
miiTiftrarr,  nifi  anrca  fac-34TTcntaiein 
abfalxjtionem  vcrbis  aiTt  fis^flispef-^^' 
rit  ]    eonfen-fr Pctrrus  Fay  di:p<£>fff' 
addition  ad  ^.(jUicft.  6.art,  1  dtjf.  2. 
ffcaflcrit.  [Ncutfquafn  abfolvi 
rit,qui  fubito  infirpremum  vitseincidit 
dtfcrimen,  neque  coram  raccrdotec*- 
primcrc  pcccatum  ullum  potcft» 
f/gnis  aliquibus  dolorem  peccatorotn, 
&volitioncm  Confitendf  psLtch^^^f^  > 
licet  Contrarium  indifcrctc .  &  '^P^^ 
ranterfati$,acfinculio  prorfus  vd  ^p* 
parcntcfundamcmo  a  varijsSacerdo*' 
tibusprj<aicetur.]  Et  coden»  mode^:^ 
autferc  roquuntur  Rcginaldu*''^'''  !' 
libr.%^cap,  ^.numer.  i^.Turrianus*^ 
panit,qttdfl.cf,arr.i.di^.  ifo.  duk'  ^ 
Bellochius  de  Cafib.  referva.    1.^*'/*  ^ 
numer.  i\6,  Pit!gianns#»4.y^'»^'  '^^' 
2.  dtft.  I  y.quafl.umcd.airr.^.Conci:.  ^^ii^ 
baone/»4.  rom.  z.difl.  18.  qtf^l^-^^  UfHi^ 
difl?.  1  ^.7^/5.  Vaf<iuc2/«.3.p.  tot»A'i'^ 
drr.i,dub.i^  ^  cert^, 

Exquorumvcrbistria  ego  ^^-^rM- 
Frimum  cifc  multos,qui  in  praxi  / 
tur  opinioncm  ,  qnara  no»  ^^^' 
musj&ifti  rcjiciunt  Authorcs.  Secu  - 
d&iw/nfficcrcad  abfolutr 'ncni  rccip^ 
cnd  im,  quodarger  antcilhjir»  «nf 
aut  accidcns  illam  ^g""  P^^'"'^;  ^^, 
mmhos Authorcs liborarc p,j. 


FVNDAMENTALIS. 


^nmiim,Secunc1umque  concedis ;  tcr- 
tiumprobo.    Quoniam  illorumver- 

mihividcntiirlimiliaiilis  [  Qi"  Hi^- 
gwapetit  abfolutioncm,  impctrarc  il- 
lam  potcrit :  ergo  dcbebit  n-  m  abfolvi, 
juieampetat  latinc.]  pukhraCon- 
«equentia^quafi  lingua  latina  non  fit 
l^ngua.Progredior.  [  Qui  antequam 
incidcritin  vitat dircrimen  voluntntem 
'^cipicndi  uhimam  abfolutioncmfig- 
'^is  cxprcflrcritjabfolvi  potcrit  i&  dcbe- 
^^t:  at  Catholicus  fenfibus  dcftitutus, 
*mcq»am  in  ciusmodi  vitar  difcrimcn, 
'ncidit.figniscxternis  cxprcfTit  volun- 
^atem  rccipiendi  ultimam  abfolutio- 
»cm  :  crgo  abfolvi  potcrit ;  &  debcbit. 
Probaturminor. 

Quoniam  vita  Catholica  confiftit 
^n  adibus  cxtcrnis,  quorum  linguli 
fnntfigna,  funtvocis,  funt  hngux, 
<luac  poftulant  ultimam  gratiam  i 
>ion  quidcm  miraculosc  confeicn- 
dam,fedpcr  mcdiaa  Chrifto  Domino 
ordinata  :  hoc  eft  pcr  Sacramentum 
^oenitentix.  ]  Fallitur  igitur  Pctrus 
^ay,cum  benignam  fentemiam  cru- 
^eli  Cenfura  condemnat :  non  cnim 
^^lam,titait  ,  indifcretc,ignoranier, 
^cfmeillo  prorfus  vcl  apparenti  fun- 
^mento  varij  facerdotcs  pradi- 
«am  :  Sed  illam  diicrctiffime  ,  fapi- 
^ntiflimc  &  fundamcnto  tam  proba- 
^jli ,  ut  Tota  vita  fua  ille  ilKid  non 
f't  cvidenti  aliqua  folutionc  debclla- 

xn. 


\^^}'^-  A  ^^^*"  rationcm,  quam  cx 

W       f^^^aldero    AntutTpienfium  do- 
•»     ^jfTimo  Epifcopo  tra^,  de  figtUo  Con^ 


de  offim  &  potefl.Ccnfepom.  x .  refil,  6- 
rjumer.i^MiAdo  in fummA  verb.  confeflo, 
numer.^i.  £t  alijs  colligit  Ant  ^ninus 
Diana  ^,part.  tract,^.  re/o/.  8.§-Nrf  V4- 
let.  qiia  cxillimo  noftram  potius  fen- 
tentiam  confitmari.     Sic  arguunt. 
fAbfolutiocft  adus  iudicialis  :  Sed 
adjudicium  non  proceditur  ,  ubinul- 
laeftaccufaiio  :  Ergo.]  Hacipfi ra- ^«4 
tione  movcntur.  utmoribundo,  ^cturutr  -if- 
quo  agimus  ,  abfolutionem  ncgcnxiquefenten* 
hac  PetiusMarchan  ius  mfuo  Trtbunu-  ti^dcjtn^ 
//,utconccdat  :  &me  ludice  hiculti->rw, 
mus  juxta  Rcgulas,  &  fundamenta  bo- 
nir  Logicap.Huic  igitur  rationi  rcfpon- 
dcoConccdendo  majorLm  ,  eft  cnim 
clara,ccrta,  &exTiidcntinoytf/7:i4. 
cap.  9.  dcfumptJ.    Progredior  didin- 
gucndominorem,  cft  cnim  falfa,fia- 
gatur  dcaccufationc  vcra,&rcali  :  vc- 
rj,fi  de  virtuali,  &  praprurnptione.  Sx- 
paecnim  ex  indicijs,  &  circumftantijs 
concurrentibusad  judicium  procedi- 
tur  ;  &fxpeipfumn\ct  delidumaccu- 
{at. 

Vtrcm  mcliusinielligas,  himc  ca- C;fyftw /»rff- 
fum  a  te  dccidcndum  propono.  [Ba-/>o»//«r. 
cher  captus  Bruxe  lis  ,  dum  ardc  cu- 
ftoditur  in  fccrctiiTimo  Carccre,  la- 
quco  invcnitur  fufpcnfus  :  &  dam- 
natur  ftatim  :  &  quiafuit  dcfpcrario- 
nisrcus  ,  per  pcdcs  patibulo  infaufto 
fuffigitur.  ]  Annclanaedamnatur.? 
In  iirbe  ilia  fui,  cum  cafu«  accidit ,  nec 
audivi,vclunum,  quicontrafcntcnti- 
am mufGtarct.  Sed  quis  cum  accufa- 
vit  obfecro  ?  quis  convicit  ?  Accufa- 
vit  eum,&  convicit  vita  ameafta ,  pro- 
ditiones  &fcelcra,  de  quibus  videba- 
turconvidus  ,  ita  utomnibus  confi- 
deratis  non  alitcr  vidcretur  occifus, 
quam a  fe»  Ergo  in  tribunalibus  in- 
Ppppj  dicia. 


THEOLOGIA 


In  tribuna 
liticis  fuffi' 

Clt  ACCUfX' 
tio  XntUA' 
lis  &  tii- 
terpretA' 
tiva. 


Ergointri- 
bunali  fa- 
cratfienta- 
it  eodemo^ 
dopro- 
cedttur. 


670 

-dicij  ,  qiisp  vehcmentia  dicunturlo- 
co  accufationis,  &probationis  habcr 
rirolent  :  &  indicia  ,  qux  elidi  non 
pofltint  ,  a:quivalcnt  informationi 
plena?.  Errantigitur  Diana  ,  j&alij, 
fifcmpcr  accufationcm  veram,  &rc- 
alcminludicio  rcquirunt  :  Et  ipfi  ve- 
lintnolint,  dcbcntftare  a  nobis,fifint 
contenti  accufationc  virtuaii ,  &int?r- 
prctativa. 

Hinc  cgo,  quta  praftatahhojle  doceri, 
jam  audcntior,& dodior ,  candem  ra- 
tionem  fumo  ,  ut  mcam  opinionem 
ftabiliam.  Sic  difcurro.  [  Abfolutio 
eftadusludicialis.  Ergo  ficut  inlu- 
dicijs  Cirilibus  ,  proportione  fcrva- 
ta,fic  ctiam  in  Parnitentiae  facramcnto 
proccditur. 

At  in  Civilibus  Tribunalibus  non 
folum  accufaiio  vera,&  rcalis  ,  fed  et- 
iamvirtualismoralis  ,  &interprctati- 
valocumhabet  :  crgoctiamintribu- 
nali  Sacramcntalis confc/Tionis.]  Rc- 
cognofcatobfccro  ,  fincerus  Lcdor 
confcqucntiam  utramque  ,  videatquc 
anex  Concilio  Tridentino  illimelius 
fuam  ,  quam  nosnoftram,dcducant. 
Quod  fi  cvidcns  fit  nos  melius  dia- 
lcdicari ;  crit  cvidcns  ctiam  noftram 
fcntcntiam  cfTc  probabihorcm. 


cuiprabent  anfam:multa  cnlmpro* 
babiliterfiuHt ,  qua:  ob  circumftanti' 
um  ignorantiam  melius  omittcrcntur. 
An-ne  abfolutio  moribundi  cft  eju»" 
modi?  Forte  id  fentirepotuit  aliqu'S, 
ante  annos  viginti  vel  triginta  ,  j^^ 
non  potcft.  Remcdifrcro,  &diluci- 
do  exemplo.  [  lacebat  Prag«  Excel- 
lentifTimus  Dominus  Balthafar  0« 
Marradas,  fenfibus  dcftitiitus  ,  accc- 
dunt  faccrdotes  rfonnulli ,  ncc  ullu^ 
cum  audet  abfolverc.  Supcrvcni^^ 
P.  N.  fhodic  vivit  hicPragaeinfocic* 
tatis  collcgio,&pientiirimus,&  do<ftu- 
fimuseft  )  &  nc  acgrotum  defcreret, 
aut  ignorantcs  fcandalizaret  ,  j^^^^ 
omnescgredi  ,  &pauI6poft  rcvocat 
dicens  ,  Mihi ftgna  doloris fufficientis exPf"^ 
buity&eum  ahfolui,  &intcrimmif<^f 
nexjaccbat  moribundus  utantea.  Ao' 
fuit  P.  Bernardinus  Caboco  , 
bernusMinorita,  aquohochabco,  ^ 

cenfuit  illum  doaimmum  P.  Icfuita"i^ 
nccogorctur  fuifadli  rationcm 
rantibus  darc,  noluiflc  coram  ^^^^^ 
dum  moribuncium  abfolvcrc. 
hac  hodie  dodrina  pubhcc  uti  P 
tcrimus,  quia  jam  vidcturmagnal^' 
dlorum  authoritatc  fulta  non 
condcmnari,aut  notari. 


An  omnes 
opiniones 
probabiles 
ftnt  tole- 
rahiles  f 


xin. 


ROgds  y  Anha?cdo£lrinafit ,  quac 
pradicctur  non  coram  homini- 
bus  ,  fed  coram  Dco  ?  Rejpondeo mi\\- 
taseflc  opiniones  verc  probabiles, 
qua?coramhominibus  locum  nonha- 
bcntrvel  propter  inconvcnientia  ,qux 
parturiunt  ,  vcl  proptcr  fcandalum. 


XIV. 

Veahfolutione  mortui» 

£Gimusdcmoribundb,  vcnUm^^^^^ 

J^nuncad  mortuos  ,  ^  .^,„32 
UtrumabfolvipoflintfAcenfuris>q^.^ 

cadavcrafliciunt  ,  «H"^^^^  J^cft: 
ctiam  cxanime  clarum  &  certu^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


*tipfaapeccatis  anima  fcmcl  fcparata 
nonpoteft.  Scdquid  requiritur ,  ut 
^'iquis  mortuus  cffc  dicatur  ?  Qiise- 
"lo  ha?c  potius eft  phy lica,  quam  ethi- 
^a,&intcrim  uno  aut  altcro  cafuillu- 
ftrabitur. 

Primus  jam  olim  mihi  fuit  propo- 
htus  ,  &reponi  poteft  pcrhicvcrba. 
L  Confitcbatur  Petrus,  &dumlachry- 
''^ss  fundcrct  &  adus  doloris  clice- 
'^t  >  aut  morbo  aut  contritionevi- 
^us  inciditin  deliquium  animi.  Eam 
^^ij  ccnfent  mortuum,  alij  vivum  ,  & 
dumomncsdubitant,  hafrct  faccrdos, 
J^abfolverc  pccnitentcm  non  audct, 
"J^5^tamcn  Pctrus  beneficio  ad  fc  rc- 
^^^t  >  &  facramentalitcr  fuit  abfolu- 
^^s.  ]  Sic  cafus  accidit.  Et  nunc 
^acerdos,nc  iterumin  cjufmodianxi- 
^jitem  incidat  ,  doccrivulc,  Anho- 
J!^incm,aliasbene  difpofitum  ,  cxhoc 
*^^o  capite  ,  quod  dubitetur ,  anfit 
^Qrtuus  tencaturnon  abfolverc:  aut 
PQtiiis  teneaturabfolvcrcf 
^  Sccundusantc  paucos  dics  propo- 
Jj^usmihi  fuit  a  P.  Moreto  ,  S.  Th- 
^rofcflforcquific  rcm  narrat.  [Vo- 
^^'^i  juflit  Confeffarium  Aufonius 
lj|orbo  repentino  Liborans  ,  &  dum 
^^le  qua:ritur  humorum  violcmia  fufto- 
^atur.    Condolcnt  omnes,  quodan- 

advcntum  Confeflarii  dcvixcrit. 
^fupcrvenicns  ifte  nil  moratur  :  ad 
*«aver  acccdit  ,  &  mortuum  facra- 
^^pntalitcr  abfolvit,  &infummamad- 
^irationcm  omncs  circumftantcs  in- 
^cit.  ]  j^ej  fj^  tranfijt.  At  jam  hodic 
^«*ritur,  Anlicite  ,  anvalide  potu- 
Vcrc*?^^^"""^  jam  defundum  abfol- 

^^oponc  ,  Amice  Lcdor  ,  cafus 


hds  cuicwmquc  juniorl  Thcolo- 
•go  ,  &  audioK  c{fc  faciles  ,  &  folu- 
tionc  non  cgcrc.  At  ipfi  difhcillimi 
funt.  Eos  fequcntcs  Conclotiones 
diflblvcnt. 

P  Ri  M  A.    Anima  fiparata  a  corpo^  An  fiparA-^ 
rt nen potesl apeccatU  abfilvt.    Eft ccr-  taan.ma 
taapjLid  Gaiholicos  ;  nam  pcenitcn-;>o/f/r^^, 
tiae  Sacramcntum  cft  privilcgium  ,yi/vi? 
quod  ncc  fcparatjc  Animac ,  ncc  Ca- 
davcri ,  fed  Homini  vivoiiti  concedi- 
tur. 

S  E  c  u  N  D  A.    ImpopbilU  efi  ca-Andetur 

fiii  ,  in  quo  dubttatur ,  utrum  homo  aduU  vit a  dubia  ? 

tusfit  vivus  vcl  mortutis.    Et  non  jam 

fuadcturf  d  dcmonftratur  ha:cCon- 

clufio  :  quia  ubi  (uccurrit  ratio  ali- 

qua  gravis ,  non  dari  dubium  cvidcns 

cft  namlive  iliud  fit  ncgativum  ,  five 

pofitivum  omncm  gravcm  rationcm 

cxclud't  ;  Atqui  inmortehominisra- 

tiogravis  fuccurrit  :  Ergo.  Proba- 

tur  minor.  Quia  poffGirio  fundat  rati- 

onemgravcm,&omniprobabiIi  (imo, 

omni  probabiliorc )  certiorcm  :  &in 

hominis  morte  poflclTio  provitaeft. 

Debct  crgo  ccnierivivus  ,  quousquc 

ccrtofitmortuus. 

T  E  11 T I  A.    Sieffet  popbile  elnsmo-  An  bahens 

didubium  ,  &de  failo  daretur  ,  dcbmt  dubiam 

homo  habens  dubiam  vitam  ahfilvt.    Pa-  vitam  ab^ 

tct  ;  quiain  omni  dubioft^ndun\  eft  folvtpof^ 

pro  pofreffionc,  quxprasccfrit  hocdu-T^^-^ 

bium.    At  antemoncm  dubiamcrat 

in  poffeffionc  vita  ccrta  :  Ergo  crit 

ftandum  provita.  j  -  ^ 

Qu  A  R  T  A.    Si  fuget  vere  mortu-  f^^^ 

us  ,  &  miraculo  dubwad  vitam  dubiam'  II^^J^^^^^ 

rerMfcitatus,  deberetcenfennon  vivus.  Ni-J"-'^  f  '^' 
■  y     1        j        •  r^.,^  neauutaf 

mirum  ob  camdcm  rationcm.  Quo- 

niam 


6-7^ 


THEOLOGIA 


ter  mor- 
tum  : 


uft. 


num  in  omni  dubio  ftandum  eft 
pro  pofTcfTjonc  quac  prafcciTic  hoc 
dubium.  At  ante  rcfufcitationem 
dubiam  crat  .in  pofftiBonc  ccrta 
mors.  Ergo  efTet  ftandum  promor- 
tc. 

Qji  I  N  T  A.  Cafiu  eft  pitptbtlU  in 
quo  aiiquis  probabtltter  dtcatur  tnortuus, 
Etoftenditur;  quia  contra  poflcfTio- 
ncmpoflunt  &  rolcnt  formari  proba- 
biliaargumcn:a. 

S  E  X  T  A.  iiomo  probabiltter  vi- 
vus  ,  (fi  altuvde  non  obfit  ,  dtjpofitio- 
tiis  dife^lu  )  abfi>lvi  poteii.  Patct ; 
quia  in  lebus  pradicis  pofTumus  fe- 
cjui  opinioncm  piobaUilem.  £t 
quia  poflumus  minus  probabilem , 
homo  m:nus  probabiliter  vivus  ,  & 
probabilius  mortuus  ,  abfolvi  po- 
teft. 

S  E  P  T  I  M  A.  Homo  minus  pro- 
babiliter  vivus  abfolvi  debet,  Ntmtriim, 
ex  luftitta  a fuo  Parrocho ,  & ex  charitate a 
quocumque  fimpltci  Sacerdote.  Dcmon- 
ftratur.  Quoniam  ego  tcncor  cx 
charitatc  juvarc  proximum  in  cxtrc- 
ma ucceflltatc  conftitutum,fi  poflum; 
&CX  juftitia  tcncor  juvarc  filium  in 
cadcmneccflitateconftitutum,  fi  pof- 
fum.  At,  qui  inconfcfl^us  eft  in  ar- 
ticu'omortis  ,  cft  in  cxtrcma  nccefli- 
tatc. 

Ergo  juvare  cum  debeo  ,  fl  pof- 
fum.  At  poflum  fcqui  opinioncm 
minusprobabilcm  &  cum  ccnfcrcvi- 
vum;  &pofitohoc  didaminc  cumab- 
folvcrc  ;  Ergo  &  tcneor  ;  vidclicct, 
excbaritatc,  fi  fimproximus ;  &cxju- 
ftitia,fillmParochus. 
De  abfolu^     Scd  quantum  vaicbit  illa  abfolutio  / 


',no  etiam 
probabtlt' 
iis  u  or- 
tuus. 


Charitatis] 
praccptH, 


Anmtnus 
probabtle 
JenteH' 
tiam  fequi 
pofom} 


Sunt  multa,  qujp  fiunt  probabilitcP 
&ccrt6  valcnt ;  nam  confeflio  fa^^^^'^ 
cum  opinionc  probabili  (  fivcifti^'^ 
tencat  cx  partc  intcgritatis  ,  fivc  cx 
partc  jurisdidionis  )  ccri^  vahda 
eft.  Cxieriim  ,  fl  prob.bilitasfctc- 
ncat  cx  partc  alicujus  circumftanj.^^ 
cflcntialis,crit  abfoIutio,non  ccrta,  ico 
mercprobabilis. 

Hinc  cft,  quod ,  fi  pcsnitcns  pro- 
babilitcr  putct  fcattritum  ,  &  tamcn 
attritus  non  fit  ,  probabilitcr  ctiam 
putabitfc  abfolvendum  ,  non  tamcn 
abfolvetur  dc  fado.    Hinc  ctiamclj 
(  &:  modo  refpondcmus  quiftio"* ) 
quod,  11  poenitcntemprobabilitcrpi^- 
tcmus  vivum ,  &  tamcn rcvcra moi^^"^ 
us  fit  .  probabiliter  ctiam  putai'^' 
miis  cumdcmabfolvi  poflc  ,  &tanie^* 
abfoivi  de  fadto  non  poterit  : 
ad  abfolationcm  rcquiritur  ur  viv  ^ 
pcenitens  ,  &  opinionum  probap^ 
tas  non  dat  vcram  &  phyficam  vit*^ 
defun(5lo.  ^^is 

O  c  T  A  V  A.    Non  eft  evidens  tunc^  Q^^^^^f^ 
mort  hominem  ,  cum  ultimo  fenfi^  \^0\f^^' 
tur.  Rcm  cdifl^ero.  Solcnt  af gri  in  ^e^J 
quiaprofundiflimaincidcrc,&i^^ 
putari ,  quoufquc  paulatimfc*^^"* 
rant  &  ad  fc  rodeunt. 

Sed  quid  ficret  illi ,  qui  diccret  n^- 
xumanimi&corporiscflefubft^"  ^^^ti^ 
lcm.fortiflimum  ,  &  hdelifllmun» ;  ^^^^ ^^^^^r/. 

rumpi  tam  cito  quam  r"^^"^?^*or,  ni*^^^^ 
mncs  ad  unum  moribundos  a  ^^^^ 

tem  pe         '  '  ^ 


gradus  tranfirc 
ludine  venire  ad  morbum 


addeliquium  ,  &  c  dcIiquioi»dm 
tcm  /  An-noninnumcriuiu*^^'" 


FVNDAMENTALIS, 


Hifto 


67} 


Hjs,  qu 


I  pcrfua 


,  .  ^  cveritatem 

«fbunt?  Legimus  faBpc  argrosin  cor- 
'«is  dciicjuium  lapfos ,  &  mortnos  cre- 
^itos,mircrrime  fuifrefcpultos.  Lcgi- 
ji^iis  cxiftis  nonnullos  fpcciali  Dci  mu 
*ericordia  ab  ipfis  fcpulchris  creptos. 
^^idcrgo  vetatdiccre,  Omnes  prius 
^^enfibus  &  pollea  ab  ipsa  anima  dc- 
^^}^  }   Quid  vctat  adderc  ,  ex  defcr- 
a  fenfibus  alios  ad  fc  rediifTc  ,  & 
^"^«ftn.^^^^  ad  fe  non  rcdirfrc  ?    an  non 
^^^^Um  publicae  in  communita- 

hltti    ^'^Qs  multis  ,   quibus  cft  cautum, 
^*^<«f  ?  f  ^  ^^^^  vicefimam-  quartam  a  inorte 
"Oram  rcpeliantur  cadavera  ,  fi  forte 
fercdirepofTint?  an-non  cadcmr  - 
^io,cju2Eiirgct  ne  fcptliantur,  urgcbit 
abfolvi  poffint  ,  nam  iic  difcurro. 
funt  viva,  vcl  non.   Si  non,terrae 
^•^ndarl  poffum:  &fi  non  poffunt,  vi- 
^^  funt  ;  &:  livivunt  ,  etiam  abfolvi 
?ofluat. 


DISPVTATIO 
J  N  C 1  D  E  N  S, 

^nne  jrcccaia  dubia  fintin  Sa- 
crAmcmdi  confefione 


^"Gi  dcmoritundo,  quinul'o  figno 
pra:fcnte  con'eiTionem  poflulave- 
^^t,&  eumpolfcimo  &  dcbcrc  abfol- 
^^tiixi,  &  ut  puto  fatis  cfirc  probavi, 
^am  pofitis  conditionibus  &  limita- 
"^'Qnibns,  qua:  a nobis  &  a  Dofloribus 
"^poni  folent ,  nofbra  fententia  ccrta 
Egi  tamcn  dc  abfolutionc  mor- 
J^^i  ubiollendi ,  nonomnesilloscffe 
I  {[^''^«'■tuos^qoi  talcsvidcntur.  Vo- 
^  n  ^^.^^i'i^ittei€  calamum,  fed  nova  & 

*£S'd''^^"^"^"?^"^'^'. 

i^utat  dc  pcccaus  dubiw ,  ^  mqai- 


rit,  an  exponi  illa  dcheant  in  confe/ionefa- 
crainentaii  f   Eft  tjuidem  difficultas, 
quam  omifere  Vctcres ,  Juniorcs  vix 
audent  refolvere ,  nc  a  communi  do- 
dlrina  in gravi(fima  mjteria  cxccdant, 
Ut  autem  cam  intelligas ,  rcvocanda 
in  memoriam  vcnrt  Confcientiac  divi- 
Cio ;   docnimus  enim  fextuplicem  a-  Xlonfiien' 
pudEthicos  confcicntiamcffe,  mnn- tiafixtU" 
rum,  Fidclem,  Evidcntcm,  Probabi-p/fAf. 
lem,Dubiam,ScrupuIofam,Hypocon« 
driacam.    ConfcicntiamFidcIcm  vo- 
camas  rcvclationi  innixam:  Eviden- 
tem ,  quac  certa  &  clara     qualem  ha- 
bct,  qui  certo  fut  fc  pcccaviffe  ,  aut 
ccrto  fcit  non  pcccaviffe  :  vidclicct, 
illanvj  quse  nafcitur  a  fcicntia  experi- 
mentali  ciara,  contta  qnam  vel  nulla 
ratio  militat,vcl  nuila  gravis.  Proba- 
bilem  dicimaseam,qua:  gravibusfun- 
■damentis  fubftruitur ;  qualcm  liabc- 
TCt,  qui  ob  rationcs  fortcs  fe  peccaffc, 
^  propter  alias etia  fortcs  fc  non  pcc- 
caflb cxiftimaret.  Confulto utrobique l^otaJjoc 
/tfrrwpofui;  ilIecnim,quihibcTCt,vcI^e«f 
fortcscontra  lcvcs,  vclcontra  nulhsyforte  ca- 
non  eifet  dicendus  babcre  conCcicB> fw  eft  im^ 
tiam  probabi1cm;  fed  ccrtam  ;  proha^poJiibUtf^ 
bilitas  cnim  inmoi  aJ^m  certitudinem 
cvadit  per  accidcns,  quandorationcs 
contrariae  ignorantur,  Dubiam  con- 
fcicntiam  dico,  qux  non  innititur  ra- 
tioni  gravi.  ScrupuIofam,qua;  nafci- 
tur  c"x  ignorantia  &  fupcrlDia-,  Scfolet 
inviris  piis  nonnunquam  reperiri,  qui 
carcnt  dodrina  fumcicnte  ut  verita- 
tcm  cxamincnt,  &impcdiuntur  fubla- 
tcntc  fupcrbia,  ne  dodiorcsinterro- 
gent.  Hypocondriacam tandc dicrmus 
•confcicntiam  hoininis  humorc  melan- 
cholicoafflicli,  qucm  tardet  adronura 
fuaram,  hafc  cnim  dcfpcdu  ncfcio  quo 
praBvcnta,  omncs  &  fingulas  adioncs 
^uas  elicit ,  rcprehcndit.  Ha:c  omniji 
<^qqq  didiS 


^74 


THEOLOGIA 


Confefio 
nU  m4te- 
Tta, 


Anpeccet 

mortalei 

qui  non 

comtmjfa 

confite- 

tur^ 


Anltceat 
fequt  opi' 
nionem 
tninmpro. 
babilem, 
etiam  in 
confefiiO' 
nis  mate- 
ria? 


di<5tiscoha?rcnt,  fcd  debuerunt  brcvi- 
tcr  rcfumi,  ut  clarius  difputatio  alias 
difficilis  &  obfcura  procederet.  His 
poiitisfit 

Prothcorema  I.  Veccatacertocom- 
^iijfa  y  ft gravia  fintydebentnecejfario  fubdi 
tribunali  facramentalis  Confe/ionif ;  &Ji 
levta  pojfunf.  Ita  omne  Aiithoi  cs. 

Prothcorcma  II.  Peccata  certo  non 
tommtffaylevtavelgravia fint  .nonpoffunt 
fubdi  eidem  trtbunali  Confeponis.  Ita 
omnes. 

Utrumque  prohatur  cvidcntcr;nam 
contrainflitutionem  Saciamcnti  Pce- 
nitentiae,  tam  mihtat  pcccjti  pcrpctra- 
tinegaiio,  cjuam  non  pcrpetrati  con- 
fc/Tio.  Scdpoftulas.  An  confltcri  pec- 
catum  venialc  ,  quod  ccrto  fcis  non 
commifinejpofris  fine  culpa  mortah?  Si 
fitpars  co'nfcflionis,bcnignior  rcfohi- 
tio  cft  ,  forma  cn-m  habet  matcriam 
fupra  quam  po/Tit  caderc :  fi  autcm  fit 
totaconfcfTionismateria,  vidcturclfe 
pcccatum  veniale  Phihppo  Fabro,  in 
Academia  Patavina  publico  S.Thco- 
logi.^?  Profclfori  tradlatJe  poenttent,  in 
/^.fentJifi.ij  quafl.unic. dijput.  14.  cap. 3. 
nu7n.  ^i.  &rcliquisomnibus,quOsvi- 
dcrim.mortalc. 

Protheorcma  W.QuiJtibfcribens  com- 
muni  T^jeologorum  fententia,ajferuerit  ejfe 
tutum  Jequi  opinionem  etiam  7ntnhs  proba- 
'  bilem,autinconJequentidlaboraturtis,  aut 
dielurus  peccata  ,  qua  commijfafuijfe aut 
non  futjfe probabtle  e^i.non  effe  in  confepo. 
ne  necejfarioexpltcanda  jfedpojfepoeniten- 
tem  alterutriparti  fubjcnbere  ,  &  fequi 
fuum  arbitrtum  ;  nimirhn,  vel  judtcando 
ejfe  commiJfa  &  confttendo^  vel  judtcando 
non  cjfe commijf^  & non  conjitendo,  Pa - 
tet ;  quia  ahas  falfum  c-nit  qiiidquid 
de  probabilitatc  aviris  fan<5li(f;i. iis  & 
dodiffiniis  bcnigne  fcribitur.  Unue 
Author  Compcndij  Diana:  imprc/fi 


Antyerpijc  anno  1^41.  vcrb.  Confe/Tio 
num.^i.  Aliud  e$%zk,ft  probabiliter  ju- 
dicaret  fe  vel non  com  miftjfe peccatiim,  vel 
non  effemortale,  velfe  efe  confcffum,ttinc 
entm  ad  nthtl  teneretur  quamvis  coKtra" 
rtum  judicet  probabtlitts  Marat.  &  ^^^-  ^ 
citat  Dianam part.^.  tra^at.4,  refolut- 
60,  e<  part^, trailat.i.  refolution-^-^  jindul"^ 
part,^.tra£tat.i^,refolut.  11?.  Ubi  ^^^'  ^pygtal^i' 
tcr  notandumcftbcnedubium  a  pro'  il^^ffdt- 
babilitatcdiftingui  aSznchcz libr.  i.  a^ji^u^'' 
Prdcept.cap.io.  malcautcm  iLiigO"^''  > 
panitent.dijptttat.i6.fea.i.^.^,  dubium 
pofitivum cum  probabilitatc  conrun- 
di.  Seci& JoannesPraspofitus 
de  integritate  Confeff.  dubitat.  5.  v  idctur 
omnc  dubium  cum  probabilitate  con" 
fundcrc.ait  cnim.  Notandum  hontinctn 
propriedubitare,quandofluttuatynecpot(»^ 
inalterutram  pa;rtem  determinatuntjudff 
ciumformare :  quod interdum  acctdit,^^^ 
in  neutram  partcm  fuppetit  ratio,  intt^" 
dum  ver^b  conttngit  quia  utrim^  app^^^^^ 
rationesprobabiles.  Difplicct  illu<^  ^"^^' 
bum  iiltimum,quiafi  utrimque  p^^^?^ 
bilesrationes  fijppetant  ,  iTon  eu  ' 
cendus  habrrc  confcicntiam  dubi3«^' 
fcdprobabilcm.  hicautcmnonin<l.^^ 
rimus  ,  An  pcccata,  ciim  non  ili' 
commiffa  probabilc  eft  ,  dcbeant  i ^ 
confefllonecxpHcari;  ha?cenimq"^' 
ftioomninodivcrfaeft:  fcd  examin^^ 
mus,  An  dcbcas  confitcri  peccata» 
dubites  te  commififfe.  -  >  cot^f^^ 

ProtheorcmalV.  Scrupulofn opti^  ^^^rn 
confuittur.ut  omtttant  tnconfepont  ^^^^Jcr«F''' 
nia  tUa  ,  quA  non  funt  e'^'^^^^^^^  ^^^^^yjts» 
mortalta.  ItsiLzymoinlfjeolog-i^or^  _ 

i.tra6tat.i.cap.^.  ^^.numer.$7' 
laudat  &  fequitur  Diana;^^rr.3-^^^^^' 
4,refolut.  60.   Scrupulofis  ^J^P^^^f. 
driacos  adnumera,nullacnim  c 

paritatisratio.  j  j 

Pondus  igitur  difficultatis  ad  du^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


ppccatadcvolvitur,  &  quia  haec  muhis 
^nbiisnovis  implicantur,  expliccntur 
Cflh/-  ^"^^ofiusneccfTariumeft. 
fj^^  ,       pabiam  confcientiam  dcfinivimus, 
'^Ht%  giavi  deftitutam :  &  in  dubiam 

fi^jfj^  ■  ^  P^''tive  &  dubiam  negative  diftingui- 
}  '^^is.Conrcietia  pofitive  dubia  iiia  eft, 
S"*  caret  gravi,  habct  tamcn  unam 
velaheramrationemlcvem  :  at  dubia 
"<^gativc,  illajqua^nonfolijimcaret  ra- 
^ionc  gravifcd  &  icvi.  Hjcc  divifip  ab 
^pfamet  confcientia  dcfumitur;  fcd  /i 
^bjeftutn  aut  confcientias  contemple- 
'^urmateriam,  dicendum  eft  quatuor 
^jf^   J^^dis  poffe  confcientiam  dubiam  efle. 

^^imo  depeccaticommifTionejfecun- 
'•^'tea        quantitatc;  tertio  de qualitate, 
^'^M^^ari<)  dcabfolutionc. 

Pubitat  de  pcccati  commKTioiie, 
^"liUitrumfccerit  vci  non  feccrit,  ne- 
icitiputajfir^rus  adhibico  dc  bito  con- 
^^ienti2examinedubitet,an  fuerit  fu- 
^^tus  vcl  non.  vcl  fi  talc  dubium  fub 
Ij^nc  matcriam  cadcre  non  poffe  crc- 
*^^deris,ad  adus  piirc  intcrnos  non  be- 
nobiscognitas  tranfi,  &  cxpcricris 
^flcplurimos,  qui  dubiis  torqucntur, 
^  ^Uriim  aflcnfum  praebucrint  vel  ne- 
^*vcrint,ncfciunt. 

^^ubitat  dc  pcccati  quantitatc,  qui 
^^rto  fcitfcrcmfeci{fc,anvcro  pecca- 
J^^ntg(avitcrvellevitcr,ignorat.  Puta 
'^ctrusfcirct  ccrto  &evidcnter  fe  fu- 
\*tumfui{fe.  ncfcirettamcn  anmate- 
^^iam  gravcmvclicvcm. 

-^ubitatdepcccati  qualitarc  ,  qui 
^erto  fcit  fo  pcccatum  commififte,  il- 
^^)^que  quantitatem  nonignorat, ne- 
^utanicnan  ad  talcm  vcl  talem  infi- 
J!^amfpcciem  pcrtincat.  v.  g.fiPctrus 
CTet  ccrto  fe  pcccafle  mortalitcr  in 
^'■'^icaiionc,  dubitarct  tamen  an  foe- 
.  ^'^ajcjua fuerai ufus, cflct foiuiacon- 
J^gataautmonialis. 


6-7  s 

Tandcmdepeccatiabfolutionedu- 
bitSt ,  qui  fcit  fc  illud  commififlb  ,  U 
&  quantitatem  &  qualitatcm  peccati 
nonignorat.ncfcit  tamcn  an  fueritil- 
lud  lcgitimc  confefliis.?  autccrte,aii 
fuerit  lcgitime  abfolutus } 

Irixc  dubiorum  gcnera  Authores 
nonnulli  confundunt,  nonnulli  pMR^ 
diftinguunt  quam  ratio  &  tribunalis 
inftitutio  requirit.  Ut  ergo  folide  & 
clare  quxftionem  dccidamus,contro- 
Ycrfia  in  trcs  Articulos  fubdividcmus. 
Trtmus  vcras  conclufioncs  ftatuet  & 
probabit:  adlegabit  Autho- 

rcs  veras  fententia:  confonos  :  Tertm 
fatisfaciet  rationibus  objedis  pro 
contraria  parte. 

ARTICULIIS  I. 

tionefrobatur* 

T^ncoY^vimb eum,qttUubttatde^U4'  m 
ittatefeu  Jpecie  peccati  xertus  de  gra-  x> 
yitate  materU  ,  teneri  confiteri.  Hoc 
cft,  Pctrum  debcreabfokiteconfiteri 
pcccatumfurtiv.g.fi  certo  fciatfefuif- 
ic  furatum  materiamgravcm,  ^iubitec 
tamcn  an  profanam  vclfacram;fi  ccrto 
fciat  fc  abufuni  fuiflc  fimina,  dubitet 
tamen  an  fscuiari  an  moniali :  ratio 
cft;  quiapeccata  ccrtafuntin  confef- 
fione  apcrienda,  &  Petrus  tametfi  di- 
catur  de  qualitate  &  fpecic  infimaaut 
forte  de  circumftantia  aliqua  fpcciem 
mutantedubitarcjfcirccertofemorta- 
hter  pcccivifle  fupponitur  :  nemo 
autem  unquam  credidit  poflefubtiiC- 
ri  in  confcflionc  mortaHa  crimina, 
quaf  fc  commififlTe  Petrus  cvidentcr 
cognofcit.  Cum  Authorcsinter  du- 
biumdepeccatifubftantia,  &dubium 
Q^qqq    z  dequa- 


tHEOLO  GIA 


dcquaritatediftinguunt,  facpe  nomi- 
ne  qiulitatis  (  labil  error  cft).  ipfam- 
met  quantitatcm  intclligunt  ^  fjEpe 
non.  fi  qualitatem  pcccati  ab  cjus 
quantitate  diftinguunt,bcae  potcrun.t 
CDbligationes  cx  illis  dubiis  fubortas 
diftingucrc  affereijdo  pcccata  dubia 
cffein  confc/Tionc  apericnda  fi  dubiu 
frdc  eorunukm  qualitatc  ,  fi  fit 
de  fubftjntia  aut  quantitatc  non  clTe.. 
Unde 

Tcnco  (ccundo  crim ,  qui  duhttat  de 
T^ib'ufHtlU  fteccatiCQmmifioncquantitateAut  abfolu- 
Civilis  &tione  non  teneri  canfiteri,  Et  vidctur 
Sacrafne-  probari  manif.  fte.  Nam  confclTionis 
tAlisprO'  tribunal  cfti  analogum  tribunali  fo- 
^ortioi      r c  nfi  &  f:  t  i  gi  o fo  ;  u  t r u  n  I  q  u e  c  n  i m  c  o  n.. 

ftituitur  A<5tore,Reo,  Teftibus  &  lu- 
dice.  la  confciTionistribLinaliludtx. 
qui  ConfcfTariu*.  Rcus  p^icnitens  m 
quaniam  pcccavit :  A  f^or  ipfcmct  poe- 
nitcns  in  quantum  Dcum  amans  &: 
pcccata  fragilitcr  commifTa  dctcft.ms, 
Tcftimoniafunt  rationes  «^ravcs  &:in- 
fallibilcs  quibus  adio  fundatur.  At- 
quiin  tribunaliMechlinienii ,  Hse  ac^ 
cufationcs ,  Appellode  latrccinio/brtem,. 
quta  dubttojitriim furatusfuerit  i  Awbro- 
Jtum,  quta  tametfi  nuUtts  teftis  id  aferar, 
forte furatus  esl :  Anfelmumyqwa  eft  unum 
indictum  levtybi  hujufmodi  aiiieadmitti 
nondcbcni  :erg6  ncc  intrjbunali  con- 
fbifionis; 

Confirm o primk  Pcjcn i t  en t  i  1  cg i tim  e 
K ottnfUP  ■confkcnii  dcbetGonfclfarius  abfolu- 
benehd     tioncmimpcndcrc :  stqui abfolvi non 
confitendi  poteft  abfoUue,qui  adtuos-pcdcspro- 
formuU,  volvitur  &ait  ,.<Do;w«f,  Vtr-um  furatus 
fuerimdubttOifiverefur^tm  ftm-y  me  accu- 
fo^ahas  nen,  Vcl  forte,  Sao  quidemme 
furatum  fuijfsy  at  quantttatem  nefcto,fi 
fuerit  levis  non  weaccufo,  non  mtm  leviA 
un^or  confiteri  y  fi  autem  fucrtt  gravisy 


ifieaccufo^  Vcltandcm.  SchcerterHf 
peccavijjemortaliter,  dubito  anfuerim  ta^ 
lecrimen  confeffiiSyCmnque  non  tenear  b)S 
eadem  confirert  peccata ,  nen  me  accufode 
tUoJiUudconftJfusfum,  finottfumconfef 

fttsmeaccufo:  crgo.  [Qiiod nonpoij''^ 
abfolvi  abfolutcdcmonftro..  Q."j'\^'^' 
folutio  abfoluta.  requirit  materiain! 
ccrtam  &  abfoIutam,c{ua:  in  huj,ufmo«- 
di  confcilionibus  noii  rcpcrituT» 

Huic  argumcnto  bifariam  Uc^^SoU^ 
Authorcs  rcfpondcre;aIi)  cnim  voIunc^K-f^ 

certam  aliquam  matcriam  dubio  p^^* 
catoadjungi  ,  alij  nullam  ccrtani  a 
jungi,  fcd  abfolutioncm  darirubcon- 
ditionc;  fcdutramque  refponfioncn^ 
effc  abfQlutc  infufticientem  dari/iic^^ 
probabo* 

PrimafoIutiodifpiicct.Ncmoeniifl//»/^^ 
tencturpeceato  dubio  ccrtumvcnia^^W 
adjungcre,quia  vcnialianonpcrtii^^, 
ad  matcriam  nccdfariam  conK/?i^"^^** 
fcd  ad  libcram :  nec  tenctur  adjung^  ^ 
mort.ilc  jam  confeffum,quia  ncmo 
nctur  unum  &  idem  pcccatun»  ^  ^ 
confcffum  iterum  confitcri  :  ^^^. 
matei  ia:  dubiae  non  tcnctur,  fi  ^ 
fero  non  confc(rocareat,cci  tama  J^.^ 

adjungcrc.  T>ices  tunc  tcneri  per  2 
c^cns  vcl  confitcri  vcniale  ^'\^"^^|,iti; 
terminatum  ,  vel  mort.:le  lic^^  • 
confcflum.  ^e^Woblicatiopcr^^. 
dcns  „  lcviter  protruditur  5  ^^^^ 
potitioncs,  Kemotetieturconpteri 
iia,  Nemo  mortaltajam  confep> 
falitcrvcj  ar  creduntur:  ncc  det»  ^^^^ 
ccptio  admitti,  qua:  non  P^^^^^^lJyiaiii' 
tcm  aliqr.a  ratione  gravi.-     .f^  ^^^l 
effe  gencralcm  conftat     'Trif ^ 
Seffione  XlV.incujus  cap.V. 
Vcntaiia^quibusairatta  Dei  non  ^^r^^^ 
Mur,  quamquam  reHe  ^"^!^^^^^'f^0n^ 
^ue  omnm  prafumptmem  in  ^^^^, 


FVNDAMENTALIS.  ^jj 

^caiJtur,  qtwdptornm  bominum  ufm  de-  nas  cxccptioncs  &Iimitationcs  dclira^ 

^ionftrat  ytuceri  tamencitra  cuipam,  mul-  res.ftandumigitur  verboruin  commu- 

^ifj^aliis  remediis  exptaripojjunt.    Ecce  ni  acceptioni  in  Canontim  CathoJi- 

iTiiiverfalrter  ConciItunWoquitur :  cc-  corummatcria,  ubi  non  docemur  ab 

^enandocctvenialiaa'iquando debc-  Ecclcfia  vcrba  cfle  alitcr  intcrprc- 

'ccxponi,  &:  aliquando  non  ck-bcrc,  tanda. 

abfolute  affirma.!:  fcmpcr  taceii         Prjftcrcdhanc  confitcndi  Tcnialia| 

pofTc.  Non  cflrcrgo,  cirr  contra  uni-  aut  mortalia  jam  eontefla  rcpctcndi^^^  p^/i-* 

^er£ilcCouci.Iij  Tridentini  do(^riuam  obligaiion  m,qiif  dicitur  (uboriripcr 

•xccptioncs  &  limitationcs  invcnias.  acctdens,  elTcomninofidam  oftcndo.  acctd^tis. 

^biobitcrvelicmfcirc,  Ancredasiila  Habeat  Petrws  unum  &folumpccca- 

^crba  Cojicil  j  co  fcnfii  quo  ab  ipfb  mm  dubium,  nulliim  vcnialc,  nulluin 

^'^nttradira,  cflefidctcncnda    fiboc  aTiudmortalc:  &  incjuiro,  an  &  iftete- 

^iasjlcics  fiibind.  cflc  h*rcticum ,  qui  n. atur  materiam  uliuuanj  ccrtam  ad- 

P^rtinaciter  aliquoddogma  dcFcnac-  jnngcrc.    Si  casiis  pofTibilintcm  nc» 

'itcorttra  canonicam  propofi  ioncm.  ga3,rcin  clarilTunam  negas,quiaPetrus: 

^umaurem  h^c  univerlVisfitjomncm  poteft  donari  privilcgio  impeccabili- 

•^ce^tionem  cxcIudiCjfutun  aliasfa'!-  tatis,  vcHaltem  pra:fervari  nc  peccct^ 

*'*iff\re£'iTunacafu  faiIat.   Dices;  Ipfa  &:  prafterprivilcgium,i!lis  primis  horis  ^ 

■^Cra!  ScriptuTSB  teftimoJiia,t:^metf»  u-  qiiibus  uti  rationc  incipit,  potuit  ha- 

fiiverfalitcr  di-<?i;.i,fol. nt  fa?pc  rcfti  ingi  bcre  mortale dubium  ante  certu  mor- 

^  ^Jic|uas  exccpt;Gn«s  pati ;  omiies  c-  taic  autvcrriarc:  itc  adultus  potcft  obli- 

^iii^lrabc  rc  pcGcatum  originalemul  x  \'vom  mandaflcomniaccrta  tam  gravia 

«arionica?  periodi infinuant ,  &  tamcii  quam  Icvia,&fohim  dubium  mc morii 

P;J^&1  udabiliter  DeiGcnitricem  cx-  retim.-re,  crgovd  jvcccata  dubia  noa 

*'p:mu^;  ergo  finiiiitcr  tamctfi  verba  pcrtincnt  ad  materiam  pGenitcnti^^vel 

^oncilij  vid^antur  aflcrcrc  poffv  {em-  arlia  via  dcbcnt  dclcri ,  quam  pcr  addi- 

P^r  omitti  pcccara  vcnialia  ,  potcrit  tioncmccrta:  Sscdcterminara:  materiar. 

*[^intclligi  ahqna  cxcepuo,  nim  rum,.  Att  ai^folutionc  <ottdttionatA  ?  minime> 

adjunda  fmtmortahbus  dub  js,  nam& 
^^ioTic  quorum  debcbunt  explicari        Solutio  aFtcra  difp^icct.  Abfolutio  7/«;>«^K^- 

pcr accidcn,';,  Et  refpondco.  ncminipii-  enim  conditionata  non-eftcerta  abfo-  f«r  fecun' 

^^to  homini  concclTum,  ur  univerfaies  liitio,  fcd  tortaflis  crit.  &  qiii  fic  ablol- dafolutio». 

-Pofitiones  d  flatas&  revclatasabSpi-  vit  non  confixit  Sacramentum  con  Ji— 

^tu  faiK^iro  rcftringat ,  illjB  enim  y  quaf  tionatum,fcd  fbrtecorrficitabToIutumi 

*odic rcftringuntur,fummo  toti-usEc-  & forte  non.ExjiHco mc. AKud  cft,  .iarii 

^'cfiaf  confciifu  &  coniilioreftringun-  S-acramcntHm  ccrtum  y  quod  abliut 

&  hoc  propter  racioncs  fortifli-  pcccata  dubia;  aiiud,  &  omniiK) divcr- 

?^^>  quar  in  praifcnti  locum  non  ba-  fum,  dari  formam  quc  fortelit  facra- 

•  ficnim  quxcumque  ratiuncula  mentahs,fortenon..  Cumdici^, 

^ftcerct,  ut  univerfai.tcr  latas  legcs-  £^bapttzjtttiSyCgote  baptiz,o  erc-  Stvcrk 

^^itterct,  &:.ad  a^iquos  fingulares  ca-  peccafti.egote aifolvo^no^  conficitur  Sa- 

^  reduccret ,  periditarctur  decalo-  cramcntum  ccrtum,qtio  J  dclcat  pcc^ 

SMs,  abblandireris  cuim  tibi,  &mille-  catum(originaie  veU(5luale )  dubium^ 


67^ 


THEOLOGIA 


fed  proferunturverba ,  quae  forte  Sa- 
cramentum  conftitucnt,forten6con- 
ftituent.  Ergo  non  eft  certum  dari  ob- 
ligaiioncm  confitendi  peccata  dubia. 
Probatur  confequentia  ,  qiiia  in  tali 
11;!  agitur  cafu  facramentalis  abfolutio  fortc  eft 
de  o/'//^4-pofribilis  &:  fortc  impofTibilis  ,  atqui 
ttenedu    impofTibilianon  obligant,  crgo  forte 
bra,flan'  obligat & forte non  obligat ; ergo non 
dueftpro  daturobligatiocerta:  ergo  ncc dubia. 
libertate.  probaturquia  cumdubitaturandetur 
talisobligatio,  ftandumcftpro  liber- 
tatcutoftendaminferiusGumBaldcili 
mcntem  examinabo. 

Confirmo fecundb,  In  nullo  Forenfi 
tribunalipotcftquiscondemnare  pce- 
na  aliqua  dctcrminata  reum  antcquam 
fit  convidusifentcntia  cnim  quas  vi- 
rumcondemnat,  qucm  tucri  &  abfol- 
verc polletjiniqua eft.  ergo ncc in  Co- 
feffionis  tribunali.Ergo  confitcnti  cri- 
men  dubium,imponinequitpaenitcn- 
tiaccrta,  nccdarifinc  conditionc  ab- 
folutio.  Igitur  cijm  ais,  Sifuratus fum, 
7«^4ff«/tf ,  Confefiarius,  Sivere  furatus 
es,  ego  tibi  talem  impono  poemtentiam ,  ab~ 
folvoy  &c,  Sed  qiiidquid  alij  clamcnt, 
Hoc  cft  non  fcrrc  fcntentiam,hoc  non 
cft  rcum  muldare  ,  hoc  non  cft  cum 
abfolvere. 

Cow^nwomrw.Scrupulofisfuadetur 
neconfitcanturdubia,  &ncmoaude- 
rct  fuadcrc  ne  cofiteantur  pcccata  cer- 
taicrgo noneft a:qualisobiigatio.  C6- 
fequent^a  videtur  cvidens.Sccunda  an- 
tcccdcntis  pars  ab  omn  bus  admilTa, 
prima  a  quampUirimis;  ncmpeaLay- 
man  iheolMoralMb.  i  Araci.  i  .cap.^.^.  4. 
;;«;;;.  5  7.  Diana  />4rr.j.  traci,  ^.refol.  60. 
fttb finem.  Pra?pofivO  7.  f.  deConfepone 
dub.  ^,num. ii^.Timcdc.  Omi^Iio  pcc  - 
caticcrtiin  nullocafu  confuicnda  eft , 
&  omilTio  dubii  fcrupulofo  pcenitcnti 
confalitur.ergo  haecomiirio  non  mili- 


tat  contra  inftitutionem  &  Integrrta- 
tcm  Sacramenti;  crgo  fi  contrahanc 
non  militat,  etiam  non  fcrupulofis co' 
fuIipotcft;bcneenim 

Confciriofacra- 
mentalis  fit,fi  ita  fiat,ut  inftitutio& 
tegritas  inviolata  fervctur. 

AR.TICUL.  IL 

Badem  ueritof  probatur  cUriJp- 
mis  verbis  T ridentini- 


ERant  multa  dubia in  Fcclcfia,  ^^^1,1, 
non  foliim  Hajretici  fcd  &  Catho-  ^^^^j/- 
lici  nonnunquam  Iiberius,quam  fas  ftit^- 
rat,(entientes,perturbabant.  Indig^-  fttho^^'^' 
bamus  Spiritus  fandimagifterio,  ^0ifi- 
pfc  inTridctinaeSynodi  Sc/fioneXlV. 
Cap.V.fic inqtiit.  Conflat enim Sacerdo- 
tes  Judictum  hoc  incogntta  causa  exerar^^ 
nonpotmffey  nequeAquitatem  tUos  inp^^^f^ 
injungendis fervarepotmffe  ,fttngenere-du^ 
taxat  &  non  pottus  in  Jpecie  ac  ftg^^^^!^ 
fua  tpfipeccata  declaraflent.  Ex  bts  colitS^^ 
tur  oportere  a  poenitentibus  omnia  peccat^ 
mortaliayquorum  pofl  diligentem fut  dife^^r 
ftonctn  confcientt4m  habent,  in  Cotjfifi^^^ 
recenftri,  etiamfioccultipma  tUafint 
Quibus  verbis  fic  utor. 

CenfendumcftTridcntinum  Con- 
cilium  fuffiaenter  docu 

irrcfidcles^^/^' 

fione  iftaXIV.  in  qu 

adcpoenitcntiac^ 
profeffo  aflum.    At  ibi  aperte  ^occ 
pcenitcntem  d.bere  confiteri  oui"^^ 
peccata  mortalia,  quorumpoftd»  S^' 
temfuidifcurfionem,  cofcientiam  na^ 
bet;  ergo&docuitnon  debcrc  ^^^■f^pntdn''' 
tcri  il)a,  quorum  poft  diligcntem  ^^f^^f„con' 
cu(7ionem  confcicntiam  non  ^^'^^-^^  fciint^^l^' 
atqui  illorum,  dequibusquis 
confcicntiam  non  habct;ergo.  Vto  ^^J> 
tur minor ; quia  confcicntia eft no"  . 
fcientifica,  &  dubiumfcicntificanot 

tianoncft.  -  r  lum 

Diccs  Confitentia  nomineno  ioi^^.^ 


FVNDAMENTALIS. 


^^otitiamevidcntem,fed&  dubiamin- 
telligijdaturenimConfcicntiaEvides, 
I^robabiIis,Dubia,Scrupulofa,&Hy- 
pocondriaca.  Refpondcotamen hoc 
clTc  verum  in ali js  Auihoribus  & locis, 
nontamcn  in  praefenti.  Ratiocft,  quia 
Concilij  verba  Ex  biscoUtgitury  fua- 
pentconfequentii  ex  anteccdeniibus 
l^ferri ;  atqui  cx  antecedentibusnon 
^nferturconfcicntia  dubia  ,  fed  ccrta: 
f^go  in  loco  Confitentia  nominc  non 
|j^telligiturdubia,fcdcerta.  Majorvi- 
Qeturccrta  ,  minorcm  probo.  Ideo 
^^^'^cmus  fingulorum  peccatorum  (pe- 
^icm  &  numerum  c5titeri,  (^uia  Saccr- 
ptcs  judicium  hoc  (  vcrba  Concilij 
)  incogniia  causa  cxcrcci  c  non 
PoflTunt,  ncc  iquitatemin  pcenisin- 
'^^gcndisfervaie:  crgodubia  peccata 
'^oiiiitbcmus  cxponcrc.  Patetconfe- 
^^icntia;  ^uia  caufa  dubianon  cft  co- 
§'^Jta,&causa  incognita  judicium  hoc 
<^xerceri  non  poteltConrmatur.  Qu^ia 
^fferentc  Concilio  dcbct  sc^uitas  in 
Poenis  injungcndis  fervari,crg6  debc^t 
^^rtoconftaredcdcHdi  exiftcntia,  a- 
^senim  cjuaa?quitatc  poens  ccrta?  & 
^^tprminatx  pro  peccato  incerto  & 

^^icrmi  nato  injungcrcntur. 
Ccnfirmanthanc  liodiinam  aliae 

wtac  cju  dem  Tridentini  periodi; 
^^^'^ahjsomiiris^quaein  illaXIV.Sef- 
^^^c  occurruni,  rcfLimcmus  fequen- 

'  ^^cejjum  eHomnium  etiam  yeniam 
^pm a  (jr  vemunda  confe/ione,  a  Deo 
J^^^^^^^^^&fane  confe/Tio  dubia  non  vi- 
liu  ^^^^^*^  aperta  vocari.  Sed  Conci- 
aj^  progrcditur.  Itaque  dum  smniay 
(l^l  ^^^^on^  occurrunty peccata  Chrtjlt fi. 
(Uy,-^°"fi^^^^fi^^^nty  procul  dubto  omma 
qnjr^^^f^^^(^^^di£  agnofienda  exponunf, 
ntku  ■^**^'""^  ^ fcienter  aiiqut  retinct, 
tf^j  '^"^*  bonitatt per  Saccrdotem  remit- 
^^poponuntjienmerubefcat  a^ro^ 


^79 


tus  [Hieronym.  exponens  il/ud  Ecclcil 
10,  Simordeat  ferpens  infilentio]  v«/- 
nus  Medico  detegere,  quodtgnorat  medicina 
noncurat.  Ergo ccnctur  quis conficcri 
pcccata  qux  occurrunt ,  ncmpepoft 
diligentcmfu.difcu/Iioncm;  dubiaau- 
temcriminapofluifcufTionemnonoc- 
currunt :  Ergo  male  conficetur,  qui 
fcientcrpeccata  rctinct ;  atqui  dubia 
non  rctincntur  fcicntcr,  noncnim  in 
dubijs  datur  fcientiarergo. 

Univcrfa,qu3e  diximus,illuftrat  hacc  l^ota  hene 
periodus,  Confiat  nihtlaiiud  (nota  be-  ifia  \erba» 
ne,quia  dum  N//;i/.<r//«^dicir,cKui{rime 
&  univcrialifTimcConcilium  loquitui:) 
in  Ecclefia  a  panitentibus  exigi ,  quhn  ut 
pofiquam  quist^  diiigenttus  fefe  excufierit, 
&  confcientia  ftu  ftnus  omnes  &  latebras 
exploraventyea  peccata  confiteatur^  quthns 
feDominum  &  Deum  fuum  mortaiiter  of- 
fendifiememinertt:  reitquaautem  peccatay 
qudL  diligentercogitauti  non  occurrunt,  in 
untverfum  eddem  confefiione  iriclusa  mel- 
//^««r«r.Attcntclegar,obfccro.Co»7?4f 
nibtl  aliudin  Ecclcfia  a  pttnitentibus  exigti 
inquit  S.  Con.  ilium :  illi  igitur  contra- 
dicit,  qui  aliquidaliud  rcquiri  cxjfti- 
mat.  hae  cnim  aflertiones,  Nihilaitud  a 
pcenttentibiuexigttuTy  &  Altqutdaltud^xi' 
gitur,  contradidorisefunt;  cumautem 
priorfit  cxpicfTa  Concilij  ,  alterafmc 
crrore  clarifTnno  tcncri  no  potcft.  Suf- 
ficitig'tur  ut  confiteatur  eapcccata, 
quib.fc  Dominum&  Deumfuum  mor- 
taliter  offcndifle  meminerir ;  ergo  nc-  , 
motcnctur confitcri  venialia;crgo  nec 
dubialicctgravia,  dubitarccnim  no« 
cft  meminifle.  Sctre  efi  quoddam  memi- 
nifiey  diccbat  Plato,  nullum  tamcn 
audivimus  dubitare&  mc- 
min.fleconfunden- 
tcm« 


Sadcm 


6So 


THEOLOGIA 


Materix 
infonfef 
fione  dU" 
flex-.ne- 
ceffarta.et 
fu§aens. 


Afi  cendi^ 
tio  m  fa- 
(Tdmerfto. 
ru  ufu  ftt 
vocaliter 
femperjfO' 
nenda,} 


Eadeniveritas  ofienditur  Authc- 
Yum  teftimoniis. 

FAtcorefTe  valdc  communem  opi- 
nioncm  quae  affinnat  mortaiia  du- 
bia  dcbcrc  in  ConfcfTionc  explicari, 
qnamohicm  fupcrfluum  omnino  vi- 
dcrctur,  cicare  Authorcsprohac  fcn- 
tcntia,  prodcrittamcn  inquivere,  An 
practcr  rationcs  praemilfas  contraria 
fundcturauthoritatcgravi? 

loamjes  Sanchez 

SOIet  pro  hac  citari  fentcntia  ,  ipfc 
cnim  tn  (jUAft.fele^.diJput.unumer.  1 1 , 
peccaium  dubium  poflfe  quidcm  cffe 
matcriam  confc^riunis  affei  itjfcd  an  fit 
matcria ncceffaria, non exponic.  Da- 
bovcrbaformaIia;£f  fune  licetmateria 
dubta  pofit  fubjtct  confefioni ,  non  tamen 
condttionata  &c,  Et  paulo  infra.  Notan- 
dum  tamen^quodquando  materia  dubiaji 
la fubjiceretur  confefiont,  ertt  tmpertienda 
abfoiutio fub  con4tttorie,ftltem  mentaltter 
concepta,fi  forte  peccaftt,velcapaxes  abfo- 
lutionis :  communtter tamencerta  materta 
adjungttur  dubta^ut  abjolutio  pofit  tmpen- 
dt  abfolute,  &non  fub  condttwne:Jimper  ta 
nten  Itberum  erit  peenttenti  folam  mate- 
ftam  dubiam  coufefioni  fuljicere ,  quando 
certam  mertalem  non  lubet,  vel  tn  fhlam 
ventalemfuertt  lapfu, 

Scd  in  his  vcrbisaliqua  obfcrvo  qu^ 
difpliccnt,& nonnulla quaj placcnt.  II- 
la  vQihZyfitbconditione  faltem  mentaluer 
conceptay  miHtant  contra  facramcntalc 
forum  poEnitentiae,quod  pcr  figna  fcn- 
fibiliadcbentadminiftraii.  Non  fuiH- 
citquodpoenitcns  pcccata  mcnte  co- 
cipiat, fcd rcquiritur  abfohite  quod il- 
lacxtcrnoaliquo  fignoita  cxphcct,  ut 
Confeffariusnumcrum&fpccic,quan- 
tum ficripoint,  agnofcat,  Fatcor  Sa- 


cerdotem  CofcfTario  notum  fl  In  ps^* 
catum  aliquod  fragi  itatis  ,  exempii 
gratia,fueiitlapfus,ful?icientcrconn- 

teri  fuam  culpam,  dices,  Mcechatusfurttf 
ncc  requiri,  quod  facrilegij  circuiTi- 
ftantiam  ,  tamctfi  mutantcm  fpcfiein 
verbisconfiteatur;iI!amenim  conhtc- 
turtamclarc,utConf(.ffarius  ncHip^J' 
{itillnm  non  intclligerc:  quod  f»  ^^^^ 
Confeflario  ignotus,debcrethanc  cir- 
cumftantiarn  itaexpiicare,utfacrilcgM 
malitiaConfcffario  innotefccrct,  pu- 
ta  diccndo,  Votoobftrttlmfum,  Sum  K^^^j 
giofus,Suni Subdtacomu  Sum Diaconfth'^^^ 
Sum  Sacerdos,(\un  in  omnibus  iftis g 
dibus  unam  &  eamdcm  fpecificain  Ifi*' 
vand^  caftitatis  obligntionem  reperi^; 
Ergo  a fortiori  Confcftarius  dcbei 
mcntem  cxtrinfece  manifcftarc  >  ^ 
foliam  nutis  &  fignis,  fcd  cx  inftit»-'^^^' 
nc  Chrifti,vcrbis.  Ergo  quando  datu 
abfolutio  abfoluta,  dcbet  ficri  pcr  ' 
baabfoluta;  &  qunndo  condicionaU  » 
pcr  vcrba  conditionalia ;  ^"^^^^^^^^ 
fqfticit conditio  puramentc ^^"^^^ 
Conjirmatur:  Quiaforma  Sacramc 
poenitcntia?  confiftitin  vcrbis,  ^^^"^^^ 
intcntionc,  hxc  cnim  nonfunt 
fcddifpofitio  ,  aut  conditio  hnc  q  ^ 
non,  cx  partc  agcntis  ^^^"^''^^i^^^ivi- 
qualiafuerintvcrba,  talis  ^'['  '^-^1^ 
tio;crit  crgo  conditionalis,ii  ^ 
nalia;abfoIuta,  fiabfoluta.  Ct'"-^'!^ 
iterum.  Poenitenshabcns  P^^^w^iycc 
bianonbcncconfiterctur,  fi^^  ^^j, 
diccrctfecommififle  ilia  pe^^''j;  ^r^ 
conditione  mental  tcr  ^^"^^Fr^iVer. 
aoncc  Confeffarius  ^cnc  abi° 
li  verbisabfoluti^  fub  conditin" 

talitcrconcepti  C(?«/^»^f  'er- 
tentio  dcbet  verbis  corrcfponuc^  ^:^.^ 
Go  i\  illafit  conditionaHs,hf  c  r^t^ 
naliadebcntcffei&fiha^cabfalu^^ 
Uladcbeteifcabioluu.AliasenJ  ^-^ 


FVND  AMENTALIS. 


6Si 


^flet  verl)Orum&:  mcntis  confioimitas, 
*^vcibaillaplus  mcndacij  quamabfb- 
^i8tion;s  habercnt.  Scd  fi  C!! cumftan- 
^*5coniignificantcstakscflent,  utc5- 
^'^^'ojiem  mentc  conccptam  expone- 
^cat,  tuncnon  vicicretur  necefFarium 
^iininojutiila  verbis  cxprimerctun 

risEc  cadem  vcrba  cum  antcccdcn- 
^'^"s  componinonpofVunt.  Pcccata 
^}tcc4^  ^^"^icionatapofle  fubjiciconfeinoni 
^  "^gaverat.  &:fcircvclim  cjuid  aliud  fit 
^Htfg^  ^onfiteripeccata  dubia,  quam  confi- 
^^it,'  ^^*^^ondLtionat3.  Q^uod  adhomincm, 
^"^«48,  ^,^  ^^citur, pcrfuadeo  fic.   Qualia  fuc- 
^fit}     'intpc^  caca,  t  .Iis  dcbetefTcabrolutio: 
Ci  fuerlnt  abroUita ,  dabitur  abfo- 
*^ta:conditiona1is,ficonditionata.At- 
^^iafl(.  rcntc  JoanncSadiezin  pccca- 
^^^dubiis  daturabfolutio  conditiona- 
^^i^r^o  fuit  analoga  matcria  propofi- 
alias  mateiia  6:  forma  non  conc- 
*Pondv.rcnt.  Ergoftando  analogi^ri- 
prijhnic  c  nf  filoni,£^e»(?a/<//,  corrc- 
jp^dcthxc  abfolutio ,  Ego  te  dlfilvo: 
Auufi  me  fiforte  occidt ,  rcfpondct 
^*<^  >  Sioocidip,  ttabfolvo  :  huic  autera 
^nbit^  utfhm  tcctdenm^  quae  potcrit  rc- 
PondcrcjnraEtci  hanc,  V>ubtto  ,  utrunt 
M^^fntf  abfolvere?  Dubiaigitur,utpof- 
•J^»t  fubjici  abfolutioni  conditionata?, 
^^hcntin  conditionata  tranfu-e,  utfi 
Pcx^njtcnsdicat,  Dubtto^anocctderm;  ft 
***^^»  occidLrim  me accufo :  Tunc  cnim 
*^im  Co  n  fcifari  u5,D/^^//fl  .utritm 
abfslvereji  tamen  poffum  (  vel  ut 
J^annis  Sanchcz  vcrbis  utar  ,ftforte 
^^^^^fiiyvelcapaxes  abfolutionis)  te^bfoU 
E-xcjuibus  formofyllogifmummei 
j^^tcntiafortiffimum.  Pcccatadubia, 
/^nfunt  capicia  abfolutionis  ncqui- 
5^*^conditionat9,nifitranfcantinc6- 
tic c^*^^^^*    conditionata  teftc Joan- 
j^^^^^^'ic'2nonfuminateMafufticien$ 
acramcntalcmconfefTioiicm:  ergo 


Pr«tcrca  difpltcct ,  quod  pcccata 
conditionatadift  nguntadiihiis,  quia 
cum  Pen*us  Sck.Stforte occidiyme accu- 
foy  vcl  fcit  ccrto  &evidcntcrfenoaoc- 
cidi{fc, vel dubitat;  fi  dicatur  hoc fecu- 
4um,fiat  meafcntcntia,  ncmpepccca- 
ta-dubia.&conditionata non d  Itingui 
in  re,fed in  modo  figuificandi.  Si  au- 
temdicatur  illud  prunum  ;  confitetur 
quod  fcit  fe  nontccifle  ,  lingua  enim 
ponit  illud/orrf,  aut  illu.1  fi  (  particular 
luntdubitantis  )  ciimtamen  ipfc  evi- 
dcnterfciat,ut  ponitur,fc  non  commi- 
fifrchomicidium:igiturnon  conditio- 
nate  confcicntiam  fuam  exponit,  fcd 
contra  confcientiam  conditionc  illa 
abutitur,ac  (ubinde  mcntitur. 

Placintiamcnilla  verba,  Semperta-  DemAte^ 
men  hberum  errt  poenitenti  folam  mate-  ria  libera, 
riam  duhiamconfejfhni  fubjicere  ^  innae^.Noufin" 
rccnim  vident-ur ,  pcccata  dubia  non^«/4  bene^ 
cflc  matcriaiT»  neccirariam  confcfTio- 
nis,fcdJiberam,Sed  adhuc  non  audcbo 
pro  noft^ra  fentcntia  ciiarc  hunc  Au- 
thorem,  quia  innuitqt-.od  verum  judi- 
co,  nontamcnrcfoJvit  expi^c,  nam 
cadcm  vcrba  alitcr  poffunt  cxponi, 
Abud  enim  ell  eflc  Jiberum  poenitenti 
fubjiccre  confc^ioni  {olam  niatcri.ani 
dubiam,  vclfubjicere  non  folam,  fed 
ccrtam  matcriam  adjungcndo:  aliud^ 
omninodiverfum,  elTe  libcrummatc- 
riamdubiam  fubjiccre  confcffioni  vcl 
non  fubjicere,  prima  enim  iibertas 
benc  componitur  cum  hac  propofi- 
tione  Materia  dubu  neceffarts  e^con- 
feponis  trtbunaii  fubjicienda.  tu  autem 
utram  libcrtatcm  hic  Author  adftruat, 

<xafliina;namfi(ccundam,nobiA 
cum  omnino  con- 
feiKit. 


Rrrr 


£82. 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


SatMtt^  A  Uthof  cil  Baldcllus.  fubtilis  &  cu- 
^uaUs}  riofus,qucm  Iibenterlcpo,8dtam~ 

ctfi  h  a  n  c  m  atei  iani  cxprc  fs  e  n  o  n:  tra- 
d:ct,agitdc  confcicutia  dubia  T}j£olog. 
MoralM.^JiJp.2.mmJ8,  &.ftatait  The-^ 
fes,  q^u3t  cum  falfkate  mea:  fcntcutiaE 
cmTtponi  non  poffunt :  Baldello  igituc 
An  meafcntcmiacftvcra.. 
Thefisab^     ThcfTs  Baldclli »  qua  praccipucindl- 
falMtl  &  geo, cfi:,z«  dubtis  tjcmo  debeipt^ajwmobii- 
untvtrfit^gatHs.  Etprobat,  nam  habctGloffaiu 
hrervera?  cap.  Cura.fiintdercg.jur.in  6.  quod  reo 
Non  puto.fitfiivendum.,quaftdapartium piroifiint  ob- 
Kam  ubn  ficura,  cap.Cum  funt  cir.  &  quodmpari 
debiticon'  caufa  meltoxfiit  condttto  pofitdentts.c^^.  In 
tra{im  ^Z?  paiide  reg.jur.in  6-  quanditentm  duJiita^ 
dubta,pro^  tttr,  utrum  abqttisfiit  obligam ,  anftberab 
Bbertate  obltgaTtone  &fiuijuruy  tUe  esi  quafi  reusy 
ftandum:  conna  qtiem-y  vel  pro.  quo  eiifierenda  fien^ 
ubi  autemfentiay  &quieliprivandus  vclnon  prtvan^ 
certidebt'  dus  fiua  Itbertatey  &tdeoefi  iUt  fiavtndum 
tt fiolutto  quando  partiui/ijjira  fitinr  obficura  &  dh- 
eH  dubia  y  bia, &  ipfiedipoffefifor fiua  libertatis'y&  ideo 
ftandu  pro  inpari  caufit  melior  eStcanditio  ipfitus,  ut 
debtto  eS^nojiJpolteturfualtbertate,  &  imnrediatc 
quontam  poft docctcum  S.alas  hanx:  regula  non 
^w^^r/^ra  foliunhabcrclocum  in  foro  cxierno, 
foJfepone^M  ctiam  imcrno,  quiaettaminforo  tn- 
ternoexercerurjudictum,  &  idem  fietpfium 
eonftttuit,non  modo  quafitreumi&  accufix- 
toremy  &defienfioremfiii-ipfim\  fied  ettam 
tfuafijudfcem,  &tdeotn  ferendk  fiententia 
ettam  ipfie  ut judex.potefl fiavere fiibt^  ut  rto, 
fijura  pattium fintohfcura,idehy  accufia- 
toris&rei, 

Qu  ib  us  vcrbisvidctur  dj  rifTim  e  fe- 
qui  noftram  fcmciuiam.Sicnim  info- 
«o  confcicntias  ftandum  cfl;  prorco ,  fi 
materiafitdubia,  ccrtumell  ftandum 
cffe  pro  poenit^-ntCjCum  dubium  (ir^n 
pcccaverit:  potcft  igitur  unurquifcpac 
&inaoceatem  cciifere>>  q^uouiq^ue  fc 


peccaviffc  certd  &  evidcnter  cogno-^ 
fcat. 

Confirmanthancfentetiam  omnei 
illrDo6:orcs,quifupponunctanquants 

ratum  principiumin  oipniclubioft^^* 
dum  eflV  pro  poifclTionc;  itcnv&  il'^ 
mncs  ,  qurcxift  mant  omniapoffc  bc- 
nigne  intLrpretaci* 

Aezidim  Canmck. 

SCripfit  dcS-acramentis,  &  hanc  ma-  ^^^^^^^, 
tcriamnon 
obitcr.fcdadvertcnt^r^^r^^^ 

difputat,  &ctrad.z.diJp^7.dubS.concl.7'  ^^-^^^^tl 
fic  uuc^mtyAdhoc  utpeccatumtenear  coti' 
fiieri  requiritur  utfialtem  probahtliter  p^' 
fitm  judtcare  me  peccavtfe.    Atqui  dubi- 
taas  ,.  non  judicat  pfababilitei":  ^^S 
quidLibitat  an  pcccatum  aliquod 
tale  commifcrit  „  noix  tenetur  i"" 
confitcri». 


Ititt^ 


rdcturhancfcntentiamhmitar^^  y^^f/f 


docerc,  ncmincmtcncriintic^"^- 


V  _  ,  „,  

fu  vit£E peccata-dubia  confitcri ''^^^-^^^.off^ ' 

tamen.!n  articulo  mortis>  Thiol  r^^q»i 

Moral.ltb,  I  .traa.i  cap.^^.^.^.num-^'^'^^  dfC^r 

ait,5/ tn  decurfu  vttaalta  f^ccatafitM^^^.^  ^^ttlf^ 

rum  confitentiam  habet,  confiteatttf^     .  ^^^r, 

totaopeccatojequopoft  dtltgentem  cxtj^^ 

fitonem  dubitat,  an  contmtfiertt,  vel^I 

m  ortalcy  tunc  probabtle  apparet  '^*'^'^^^ 

btre  ejmconfitendiobligattonem .  '["^ 

exlegepofittiva  Ghrtftt  &  Ecclefiia  ^'^^^^ 

quta  ejfet  ntmts  Jevera  obUgatto  ^^^^^  ^ 

fie  de^s  qu£  commjftffe  fie  ignorat^  . 

ex  ifge  naturali  charttatts  propt^^  P  .^^^ 

Umanmayqttandoquidem  confiten  ^^^^^ 

fidtpeccatareliqua.per  accidens 

turea^qud  ignorantur.  Verum  /»  ^^j^f^ 
htldetermtnoyfiedaliorumjudwocor^ 

fff.Ultimapcriodus  vidctur  cont|^_^^.^ 

tes  iav idoi  um  pofita,>  <iuw  m  p 


FVND  AMENTAL  I S. 


68} 


^us  fatls  clarc  fnam  fcnteiitiam-cxpo- 
^uit. 

In vcrbisTiujire  Authoris  notoPRi- 
^OjVoccm  Confaentta  ipli  notitiam  o- 
'^nidubio  liberam  fignificare,  dubio 
'^nim  confcicntiam  opponit ;  quod  fi 
^emel  admittas,ncgai  e  non  potcris  no- 
ftram  fententiam  cflb  dcfinitam  a  Tri- 
'^entina S)rnodo  loco  allcgato.  S  e- 
'^UNDo,  bcne  intcrmortisartictilum 
^  decurlum  vitae  diltingui,  qui  enim 

dccurfu  dubitat,an  morcalecom- 
"^i^crit,  fi  alijs  ccrtis,  ijsq;  mortilibus, 
pcccatis  carcat,  -nontcnctur  confitcri, 
^cdpofTctad  vencrabile  SacTJOTi  ntum 
^ccdcrc  confelHoni  racramentali  o- 
^^si-at  in  articuloinorris  rcfultat  no- 
"^^  «j  u  a?d  a  ino  b  1  i  ga  ti  o , iubo  rt  a  c  x  ft  an  ti 
^'^i^icuio  ;  quia  moribundus ,  tametfi 
"non  tcneaturconfitcri  pcccatadubia, 
non  debet  egrcdi  exhac  vitaiub  dubio. 
'^cnctnr  jgnur  rcdderc  certam  faamla- 
^'^t^cm  ilii^d  dubium  peccatum  dclido; 
^'nUrum,TWdircdc,  conditionate  co- 
^^cndoillud  fiibconditionc,^  condi- 
3'^nalem  abfolutioncm  rccipiens  vel 
^ndirc<5le  per  pcenitcntiam  /acramai- 
^3'cm,alia  pcccata,tacito  dubio  pccca- 
^^^jjconfitcndo  :  vei  aiiiid'Sacramen- 
^iim recipiens , ut pcr  accidcns  confc- 
"^^t  primam  gratiam :  vel  faltcm;  fi  ali- 
non  obftarer,  cliciendo  adum 
'^^ntritiociis.  Coafnkbyft  aliunde  nou 
^MUret^  dixi^pofTctenim  adhuc  difpu- 

anilledcbcretconfiteri ,  ut  obc- 
^^irctEcclcfiaeconfelfioncmin  articu- 
°  n^ortis  pr^cipicnti.&crcdo  hocprg- 
^cpto  non  obftringi  pec  cato  cer- 
to ,  illoquemoitali 
carcMtcs, 


Stephanus  Baunyl 

EStMo{omenfis,cSocietatcjE  so» 
ann.i^^o.ThcoIogiam  Moralem 
cdiditPariliis,&:rr4c7.5.^^/)fl?ttzr.^«<8^,j, 
hanc  alTertioncm  flatuit.  Non ^utlibet 
adultU6,fed  dumtaxat  qui  reus  eFiJibi^ve- 
re  peccati  alicujusjt£laaiu  confctusquodfcit 
■effe  mertalei  vel  de  quo  probabiliterdubttaT, 
an  fittalCy  obligatur  hoc  (  confe/fio  nis) 
pracepto.Ergo  ad  mentcmbujusTheo- 
iogi  non  tcnetur  hoc  pr^ccpto,qui  vci 
fcit  cflcpeccatnm  mortale,vel  non  du- 
bitat  probabilitcr,an  fit  mortale.  At« 
qui  nosagimus  dc  puro  dubio,  quod 
profcribit  utriufque  partisprobabili- 
tatcm.*crg6quipure  dubitatboc  Au- 
thorcairerentc  nonconfitetur. 

Subjungitduas  rationcs,aiteramCTc 
Tridentino,alccramcxLatcranenfidc- 
funTptam,^uarmTi  ntraq;  probat  debc- 
rc  cxponi  in  confc/fiQnc  crninia  pcoca- 
taccr|a,  neurra  ycl  apparenter  fuadct 
eflccxponcndaprobabilia;  fed  &iit5C 
dobcbatpcrfuadcrijUttotaThefisfub- 
fiilcnet. 

loannes  de  Lugo^,  Toannes  TrApfitm^ 
Ireontrdti^  Lejpus^ 

AMsx  Lugo  dodrinae  conncxio^ 
ncmyd>c  diJpdC  dePoenit.  Sacrafn.fiil^ 
2.1^, 1.  bona  ratione arguitcos 
inconfcqticntije, qui  ciim doccntpec- 
catumdubiumquoad  fubftantiam  fa- 
di  non  cffc  neceffario  confitendam, 
doccnt  tamcn  dubi-um  quoad  quaiita-  ^omen 
tcm  fadi  (  nomincsqnalitatis  non  nifi  ^f^^^f^^ 
'qaantitatem  intclligit )  efic  confiten-  interdum 
dum,  ideoqueillisrcfutatis  progredi-  qf^^^^^^^' 
tur & ««?;/.6i.  Sic  ait, Alij vtdtnturuni^ ■f'^'^ 
verfaltterfenttre,  mn  efe  ohligationem  co-fi'^^' 
fitendt  iUud  peccatujn  ,  quod  poji  debitum 
txamen  duhium  manet ,  an  fuerit  vel  non 
ilrrr    z  fuerit 


THEOLOGIA 


fuerit  commiffum;  vdetiamft  confietfuijfe 
fommijfum  ,  dubitatur  an  fuerit  mortale 
4tut  ventdlf.  Ita  videtur  tanquam  ftbi pro^ 
babileproponerePaulm  hayman  tom,prtmo 
Theol MoraUtb.i.tra^.t  cap,^.^.^. nu.ij. 
hcet  infine  concludat fe  nthil  in  hoc  pun3o 
velk  decernere,  &  foltmt  aliucogttandum 
froponere.  Et  poflea  lo^anncs  Prapofitas  tn 
prafenttq.^.deinte^  Confejf dub.ynu.uj. 
^iteffejpetulattveprobahle,  licet  in praxi 
non fit  Acontraria  recedendUm. 

[•  Et  verc  ita  eft.iram  exaniinavi  Pr^- 
pofitumv  (cdtaiKummodolt^quitur  dc 
pcvcatodubi-oqiiaad  fa-^firi  rublhintia', 
noiTvcrGdc  co,.  quod  cfl  dubium  fc- 
€undum  quancita- cnv  fafti  ;  hoceft  , 
fuppofito,  quod  fit  comm'rtiHTi  ^  d^bi^- 
taturan  litmorTa-iejan  vcmsilcjnjim  low 
cofupra  citato  n  jm.  ii6^abiolUtc  do- 
«ct,  peccatum  dubium  quojd  quanti- 
tatcmfa(5liGfl'econfitcndun);,dcdubio 
autcm  quoad  fa(5li  fub{laiiam  problc- 
matice  ciifptitat,  &  randcm  nut^.  i  ip, 
dieit  hcc  formaliavcrba;H<ef/?4ri(nemw 
pc  ncgans  quempiam  tcncri  ad  confi^ 
ccnduni  peccatuUi  morfalc  dubiu  quo- 
ad  fu  h  fta  n  ti  a  m  fa  i  )femper  mihi  vifa  e  S 
^eculatyveprobabilii  .fimihtcr  LepOt  & 
quibmdamaltisameconfultis.  &  nu.  <  20. 
Dixipuflertorem  paftem  videri ^eculattve 
probabtlem  ,  qutanon judiO)  tn praxt  rece- 
dcndttm  aprtortoptmone,  j 

Progreditur  uiterius  Patcr  Lugo  & 
Ibco  fupra  citito  num.  ^  3  .fcmcnti*jc  af- 
firmanti,  peccatum dubiiim  tamquo- 
ad  (ubft-antiam  fadi,quam  fa<5^i  quan'- 
titarcm,  eflfc  ncccfTaT  o  confitendum, 
a..'ha:rci;indc  ab  illonuin'  ufqiicad^^. 
eflficacirer  ccrte  mihi  vidctur  rcfutare 
rafioncs,quibuj^a  hAuihorcscjrndim 
(cntcnt  a  t  n  .  nt  s  nituntur,  &  ip/ct5- 
dcm  fuani:  ationcm  affert:  rottfimum 
ergbfunlimentum  htijiisdoitrint  dvfitme- 
du/neiiexuju&praxitotius  Eeckfta,cujn$ 


intttumnon  agnofcitur ,  ^uare  creden^f^ 

eSabipfisApofloItspramanafe,  qui  Vtm^, 
obligattonem  imlufamtn  hnjus  Sacrawentf 
mptuttone  meltus  potuerunt  tntelligere, 

Vcrum  ad  banc  rationcm  refpon<l<^' 
ripoflet,  primono  conftarc  illam  pra* 
xim  dc  uium  cffc  in  Ecckfu  tanquai^ 
t)bl!garorium.  Sccundo^hceti-icon- 
ftarct,  id  ortuna  hjbcrc>ex  eo  quod 
mnes  hucufque  Authores  ita  docuC' 
riitt,  &  pauci  a  parvotcrapare  incepc- 
rintidreduccrcad  dubium  :  prout  f^- 
p-ius  comigit,&  nimc  &  olim  in  fcnten- 
tiis  aotiquaiiincipicntibus.  Vidctur 
itaq;;  mihi  boc  argumenium  tantum- 
dcmvalcrccontra  fcntcntiam  contra^ 
rtam,atque  CGntrafcftumlmmaculatf 

CGnc:pcionisvaIerethoc-F«/>;"''^*^^ 
uftuEccUftAnonceiebratefeftum  Intntacu- 
Lat<t  ConceptioniSr  &  ejm praxis  non  ^S^f 
fetturtnttiumy  ergacredendum  e^U^¥*^ 
Apoflolts promanajfe,  qutd/fficultate  dei^'^ 
maculataconcejpttonemelm  potuerunfff^ 
telligere. 

Poftca  confirmat  rationcm'  P''*^ 
(ftam  argumento  dcfumpro  ab 
SxTcramciv  i  inftitutione  ,  &  potcft  a^- 
hancformam  reduci;Hoc  vi/ibi^^ \'^' 
nitcntiae  tr.bunal  fuccciJjt  in  loi  uinw»-^ 

Vifibilis tribunalia divini,. a^^ ^«^^ 
tcatcncbantur  homircsrccurrcrcp 
«ont4  itionem :  fed  ad  illud  tcncbantu^ 
non  fohim  rccurrcrc  pro  pcccatis  f * 
tis,fcd ctiam dubiis;crg6 ctiam P*.^.  ^ 
biis  modo  tcucntur  rccurrefc  ad  U 
tribunaJvifibilc^  . .  ^ 

Scd  mojor  Hofj  vidctor  ^'^"^ 
ta/imilirercmmdicipofrc.:<^PP''"^^' 
q;ucd  fi  ahqui  in  vcfcriTtjft''»""^**  P  r 
catorum  vcniaiium  fibi      ^^^^^  jj^^ 
ftntin  hac  vira  eorum  obtincic  vc 
debuilJliK      illud  invifibilc  ^ 
bun'a!rccu.rerc  ^■"«^^''^'^^^"'^^vi^ 
goliLugon  s  ai  gumcntiint  '■"'^^'^yj 


FVNDAMENTALIS.  68s 

PAter\^micti4, 


<Jeturfcquiapari,quod  fi  in  novoTc-. 
ft^mcntoveni  iliuin  fibi  confcij  vcHnt 
iii  hac  vita  corum  obtinere  vcniam, 
^cbeantrccurrcrc  ad  hoc  pcrnitcntiaf 
vifibiletribunal,  quod  tamcn  conllat 
cflVfalfum. 

Poftcafibi  objicit.-Prscceptum  fcr- 
vandi  afqualitatcm  cum  proximis  in 
"^atcria  juftitix  non  obligat  nos  adfa- 
^isfacicndumillis  aut  adpetcndamvc- 
^'a,qu3ndo  dubitamus  dc  injuria  aut 
^ffenfa  iilis  illatajcrgo  ncc  praeceptum 
^''ocurandi  paccm  &  amicitiam  cum 
^coobligat  nosad  pctcndam  veniam 
^  offcrcndain  pocnitcntiam  quando 
^ubitamus  dc  otfcnfa  divina  a  nobis 
Pofita. 

Scd  rcfpondct  ncgando  confcqucn- 
^»am.  Rationcmdifpantatis  uicit  eflb, 
<|iiod  prafccptum  procurandi  amici- 
*^Jm&  fcrvjndi  cum  iliis  xqual.tarcm, 
**tncg3tivwm  :  prapccpuim  vcro  pro- 
^wrandi  amici  iamcutn  Deo,&zqua- 
^'tatcm  cum  eo  fervandi,fit  affirmati- 
Vum;  adcoquenun  fufltciat,fincfcias 
^^^Humofftndiffc;  fcd  oportctprocu- 
'"^rcpoficiveilliusgratiam  &  amicitia; 
*^S**c  adco  facerc,ut  fcirc  poffis  aliquo 
J^c^do  tc  in  cjus  pacc  &  amicitiacon- 
"<:rvari. 

^cfpondcripotcftad  id,quodFicet 
^^rum  fit  ,  indc  tamcn  non  fcqua'ur 
Sttod  ficri  d.bcat  illa  divin*  amicitix 
K^^curatio  pcrconfcirtonem,cum  fie- 
pcr  lolamcomritioncm.  Nc- 
"^obft  .t,que>d  in  vcteri  Tcftamcnto 
^<  lorumpcccatorum  fibi  confcijte- 
'^^'■cmurad  .nvifibilc  Dei  tribunalFC- 
^J*'^'"^''^»  idenimficbat  ,quianon  crat 
^^ud  rcmcdium  ,  fccun<liimnoftram 
y^}  c  m  fc-  n  tc  nt  i  a  m  jam  pr  o  pec  c  at  is  d  u- 
^*duo  funt  remcdia  ,  ncmpccontri- 
I  <^oii;enio,un<lc  aJterutrum  pro 
"•"^J^uadiiiminotcft. 


l 


PRodiit  apaiicis  menfibus  &tcritur 
do6li(fimotumhominum  manibus, 
&  agcns  de  intcgritatc  Confeffionis 
d/Jp.ii.fecl.ynum.^y-y.  ficait:  qujerituf, 
An  tcneamui  dubium  pcccatumcon- 
fiteri  ?  ncgant  aliqui  apucl  Dianam  tra- 

{fat.deSacr.  refoUo  affirmnnt  vcro 

alij :  pofteafubjungit fuam fcntentiam 
dicens:  utraquc  fcntcntia  probabilis 
eft,  fcd  poftcrior  probabilior,  faltcm 
authoritatcDoclorum.  Legatur  Sua- 
rczdilp.iz.fea.^.num.j.  &loquiturfic 
abfoluie  nullam  tadcns  diftindvonem 
intcr  pcccatum  dubium  quoad  fadi 
fubftantiam  ,  &  dubium  quoad  h6ii 
qualitatcm  vcl  quantitatcm. 

Dtana :  Lajman :  T homas 
Sanchez, 

ANtoninus  Diana  non  cft  aiifus 
hanc  opinioncmtradcre;  fed  ne- 
quc  audetahqucm  dubij  peccati  reum 
fincconditionc  abfolverc.  Confcntit 
Layman  &  Thomas  Sanchcz. 

loannes  Antonm  CeloJUsy  ^ 
Vecm  Cyrtllfti, 

Dllingacanno  K741.  hjbuimustcr- 
tiamcditioncmlibri.quiinicr  bi- 
t  ur,  Brevis  notitia  eorum  <iua  fcitu funt  ne* 
eejfaria  Confeffariis  ad  audtendas  confef  io^ 
nes  in  lueem  edtta  jujfu  Keverendtf  imi  Dt  - 
minTDomtniJ«annfs  Antonii  Gelofiy  Abbatif 
S.lMC£  Metropol.  EccUf.Decani  &  Vtcarj/ 
Generalts  Emttientiftmi  Dn.CarditialisDO' 
ria  Archtepijcopt  Panormttani  ,per  Deiium 
CyriUum,^  Magnam  igitur  Authorita- ^«/'f^''*- 
tcm  libcrKabct,fiquidcm  inRcgubm 
&Lcgcm,  Paftoribusuniverfispropo-/«/'  con* 
Rkiw^roagnam  etiain  Lucratus  i»  Gcr-/f/J/o«» 
iLrrr    |  mim^matert^^ 


686 


mmm' 


mania  fuit ,  ubl  Ecclcfix  Primorcs  il- 
lum  ab  omiiibus  pafto:  ibus  cmi  cura- 
Tunt.  '  lilum  crgo  Icgamus  dc  Sacra- 
mentoConfcfIioni5.Tium  i  ^.mibipa- 
^ina  ii.hancp^riodum  lego  [  Pecca- 
tum  dub  um  non  dcbeat  eiTe  integra 
matcriaconfcfrionis.rcd  addanturaiia 
peccata  qaamvis  alias  confena  ,  aut 
Anquis  ab  peccatavcnialia,  utpofTitdari  abfolu- 
illufine    tio^inccouditionc.    Et  ne  quis  dicat 
condittone  t c n  eri  c o n (1 1  e r i  v  c  n  i  a I ia  au t  p e cca  ta  a- 
alf/blvi     his  confena]  agens  de  tertio  Ecclefi^ 
ffftt?      prafcepto  nu.19.pag.63  ficinquitidem 
author^Trnctur  cpiilibet  Clinfttanus, 
cxquopcccavJtTnortaliterfemelin  an- 
4»  ff«w-  nocoufitcTi.  Si  aliquis  nullum  habcrct 
tur  confi'  mcrt-.le  quod  confitcretur  non  obli- 
tert,qui    gareturhocprafceptOjfed  adlummtiTn 
non  habet  lufTicerct,fi  fc  pracfcntarrt  Coiifcffario 
mwtale}  dicen  fe  non  habercneccfTitatcm  co- 
felTioni*,  ciim  non  tcncatur  confttcri 
veniaIia,imo  a  fortiorinecpeccata  a- 
Itasbcnc  confclTa.]  Ergo  fiquidcm 
ftibus  Antonio  Gclofo  &  DccioCj- 
rillopcccata  dubia  fimt  matcriainfuf- 
ficicns  minorem  ordincm  dicent  ad 
Confeirionem  quam  fufficicns  ,  hoc 
cft  ,  qudm  vcnialia  .aut  mortalia  con- 
feffa,qu3Ematcria  vcre  fufficiens,non 
tamcjineceifaria  feint. 

Crena.di4^ :  Sylvitis:  tJiierantis^BU' 
na :  i^ufimui  No^iinot :  Att- 
thores  cafuum  Benonienfum: 
&  alij* 

fOndum  Grenadum  vidi :  at  cum 
^hujus  fuirfc  fcntcntia:  conftat  ex 
ci  qui  illnm  impugnant.  Aufonius 
N  o  <5t  i  n  ot  in  Di  a  n  ae  S  u  m  m  a  rerh)  Ccm- 
niunlo,mmu  \  iS\c  ait.  [Eft  autcin  pec- 
CommU"  ^atum  mortale  adcommunioneni  ac- 
mcArc  cu  ccdcrcuon  fo!iimcumconfcientia,fed 
fQccdto     ttiam  cum  dubio  pcccati  mortalis, 


n; 


THEOLOGIA 

qmdquid  novimmc  fentiat  Grenado^^»^^^ 
in  i.partem contr.6.tr.jo  dijp.y^num.i^*^^^ 
&  cita  t  Di  an  impart.^.  tra^*  14-  refi^^*} 
Ejufdcm  funt  cumGrcna  Jo  fentcnu» 
M.irchinus  f.i.num,  i  y.dc  Authorcsf^- 
fuum  BoTjo.novifTimc  tradentcs  non  eflc 
cxponeda  in  coafe/Tionc  pec4:atamor- 
tnlia,fi  dubiumfuerit  ncgativum. 
feruntur  ab  Aufonio  eodcm  infun^^ 
rerb.Sacerdos  num.g.  Sed audieJi*^ us  clt 
ipfe  Nodinot.  verb.  confefito  ,7?«w.  5°» 
ubih^c  habet.  [Adintegritatemcon- 
fcffionis  pcrtinct  ut  cxplicentnr  P^^^^^^/^p 
cata  etiamdubia.   Porro  dubius,  ^.f^  ^g^^ti^i- 
aliquotl peccatumcomifcrit, velan  u- 
hid  confcffus  fit,  vcl  ita  dubitat,ut  j^^^u  ^^^^ 
cium  pro  neutra  pjrtc  fcrrcpoffit»  ^^,;^^ 
maneat  fufpcnfus  acnegativus, vcJha-  ^ 
bct  aflenfumprobabilcm  in  utramq«^ 
partem.   Et  quidem,  qui  dubitat 
mo  modo,  tcnetur  tale  dubium  confi- 
teri.Ita  Sanchcz/71  fumm.tom  i  Itb.i^^^P' 
1  o.num.66.Sc Dodores  communitcr' 
ac  ctiamfndicatTridcntinum(fc^^^®* 
probamus  contrarium  a  Concil  p-^^ 
finuari.-ScfTr^.cap.-.^putatnenii^if^ 
tcncriadcxplicandum  «jfiquod  pecc^- 
tum,nifilahemprobabiIitcr  judicatj 
peccafle.  Namdeliaumpr^fuitii 
debet.  QuodctiamlateprobtPr^ 
fofnusin^.p.q.  ^  dub,^.num.nj- 

Et  fpcculativc  probabikfa^**^^'^^^?/^-' 
fwriTtetiamLayman  libr.i  tra^,  ^'^^^''^■^^^^m 
quafl.^.numcr.^j.  faltem  cxtra  n'»^'^'  f 
articulum.  Qu-a  nulJum  ^^^^P^^\^{^t^ 
ptum  confitcndi  pcccatadubia«  ^^^^^? 
tcne  primam  fcnientiam  cum  ^^^^ 
part.  1 3 .tr. ^.refol.6o.  nam fccuiida  1 
probabilis  e(l  telte  Diana^^^f.  4*  71:1 
l,refoLy.  Si  vcro  quis  fc  pccc-^nc du^^^ 
tat  fccuiido  modo ,  fcilicct cum aiJc^^^ 
prob  biliin  utramqucpartem &3  . 
fus  fit  xquc  probabilis/atis 
eftnonteneriicaccufarcdcillo. 


FVNDAMENTALIS. 


6%j 


citmprobabilciitlcnon  pcGcaflo,  vcl  re  probabiliontatcm  ,  fithaberegra- 
"'fud  confcfTum  efTc,  potcft  banc  opi-  viorem  majorcm  &  clariorcm  notuia: 
oioncm  fcqui :  itaSuarcz/w ypartAQm.  Quis  nonvideat  Aufonium  Kodinot  /i  Y.^owr/fJ 
4-fi^{^.2Z.yf(J.^.«tt;«.6.(]uamvis  coatra  hanc  coimovcrfiam  non  refol  iflc. /  «^//-^/^/^- 
«cntiatNugnus/W4i/i.rf<^3  part,quafi.^.  Rcm  vcrbo  demonftraturus  fum.  Njm  m, 
*''^.2.t/«^.4.Videatur Diana parte^.  tr,  f.ntcntia ip^ius  Outprababilitcr autpro^ 
^'^efil,  I  oj.&part.^,tracl.^.refol.^.No'  babiliwfatjepecca^non  temturcoJifiteri: 
^  j  fcd  quid  fi  probabUius  judicct  fc  tenetur  tamenqui dubttat.tta  ut  probabi- 
peccaffe,velnonefleconfeflum.>  R.c-  //r^/^w  Ko/^/^^rW.ytquivalcthuic.  Oui 
tpondetConink.  de  Sacr,diJJr.  j.  dub.S.  habet  rationes  fortes  aut  etiamfortiores, 
*«»i.^8.conflteri  illud  dcbcre  cum  dti^  rion  tenetur  credere /epeccavijfe  :  adsoque 
"^o  &  gradu  probabilitatis,  nc  fc  expo-  necconjitert:  at qm hAet  dcbifesvelnulLuy 
poiiatpncriculo  q^ndi  circa  intcgrita-  tenetur  credere JepeccavJfeaciHuddubium 
^niconfcifionis :  &:ita  nxxvilfimedo-  peccatumcanfiferi.  Quid  hoc  non  te- 
Quual!iiis/w  uz.  tra^tat.de  hum^aM,  nror  fubfcribc;  crationi  forti ;  imo  ne- 
^^•«''f.  1 2,S€d  cgo  ctia  in  Ixoc  cafu  pu-  cfue  fortrori :  & tcncbor  debih,vci nuU 
^i^ontciicricumSylvio//;4i/.rf^3./>.7.  h?  fnnt  nugae.  V.-rum  tamcn  norari 
•«m4.^.3.&  Mcranorm  j./;;  ^.protr,    oponcr,i]la«n.ab  Aulonio  imp-robabi- 

Icm  fentntiam  dicr,t]u^  necclfario  in- 
fcrturab  ii/a,  quam  lccuram  tutam  dc 
probabilemnominant. 


^  ^^cram.poenit.dijp.  1 6  fc^  3 . «  4-  «jnia 

Potcft  qui  s  fcqui  opiiiionem  probabi- 

*^5^rclii3:aprobal)diorc,  ncc  ulli  peri- 

^lio  fc  exponit  ,  ciun  omnis  opinia 

^'■obabilis  tutc  &  absquc  formidine 

^Si^i poflit.  Diana;>4rf .j./r^^l 4.  refol, 

^^y'^part,i.tra^,i^.refo!,i^,  hxKs 

' jgc  h an c  pr o p ofition em . Qui proba - 

J^ter  iinh  probabdius  putat fe  pcccajj^,  non 

^f^rconfiteri  iliud peccatum ,  cflc  pro- 

^Joikin  judicc  Syivio,  Merano,  Dia- 

»  Aufonio  Noftiiiot;  quibus  cgo 
lubfc-  '      -  .  .     .  * 


f^ttjonitis  No^tnot :  Fafen- 

SEd  quia  cxpi  cnm  Aufoniodiflcrc- 
rc  alicjardadditurusfum;  ipfcenim 
inDianxfumma  verb.confcientia  numer.  2. 
in  margine  fic  ait :[Probab/ie  eji  folum  ejfe 
veniale  operari  cuin  confcientia  dubia,  an 


»lcribo.  CoJlige  hanc,  Ouidfibitat    aitusfitvemaluanmortaHsy^SLincotpo-  .^^fj^  ffj^j, 
pure  negativo,aut  ob  ratiffnes  leveSy    r-^   \  nhpr^ri  /•»/»«  r/»n/rt/»ttti^  ,luhi^  av> 


non  fujfieiantad  probabtlttatcm,  non 
^^^^  ^«^/«^»  peccatum  confiteri, 
^  veram  Coninchio  Grcnado  Mar- 
*no  Authoribus  caiiiumBononicnC 
£^^oabilem  Spejuiative  Prsepofi  o  & 
^  yniano.  Cumicitur  Jubiumhabcre 


Tc,  [  Opcrart  cum  confaentia  dubiay  an  t^leope- 
aclus  Jitpcccatum  nmrtale  rel  ven':^.!e  j&  j.^^j.f  ^fi^ 
proponenteiUum  ut  mahim  tn  confufoy  fe-  iinlmni 
cundum Vazque^ in  i.2.d.'Jp.^<^.cap.  5  .num.  ^^^q 
10.  eU  peccatutn  mortaU,  ^ftamfi  pofica  ^^^^i^^f^ 
comperiatur futffe veniale,  Quia  rolunt^u ^^^p 
dum  non  examtnaty  vultilludco7nmittere  ^^/^  j> 


j^^^^^^^n^  l't  neurrius  contradidtio-  qualecunque  fit^&finedtibiofeexpomtpe- 

l^j^j^P^^^*^  haberc  vcl  iL-vcm  notiriam:  r/cuhpeccandtmortaliter.   Scd  contraria 

^f^nT^  P°^fi vum  flt  habcrc altcriiis  u-  fenttntia  Valenti^  tom,  1  .d,Jp,i.qu<tft.\^, 

tj^j^  P^^^-sieviufcujamaliqii  im^noti-  Punih^.  ej^ probabilis.    Quia  vcUs  mali- 

•"abvrcprobabihtatcmflthaberc  tiamin genere,  eSlvellejnaUtiamquanon 

&  magiiam  notitiam ;  5chabc-  extedtt  veniaU;  fienim  extederet,  non  ef- 


^88 


THEOLOGIA 


immm 


fit  veniali  &  mertalt  cwmunis,  Viana 
part.i.tra^.y.refil.i^,  & part.ytra^at, 
^.refilut.i6i.&  part»yrefilut.^  i  .fiidif^ 
ficultas^ 

Ex  his  igitur  fic  argumentor,  ftri- 
^iusteneornon  committcre  pcccata, 
quamcommilTaconfitcri:  nam  vcnia- 
lia  pcflum  non  confiteri,&tamenea 
non  pofliim  committere  ,  &  moi talia 
poflemin  aliquibus  cafibusnon  confi- 
teri,  nec  tamen  dabitu  r  cafuSjin  quo  li- 
citcpoflrimiiia  committere.  Atindu- 
bio  pofl^um  pcccatum  committerc,ncc 
pcccabo  mortalitercommiitendo.Er- 
go  in  dubiopotero  illud non  confitc- 
ri,nec  peccabo  mortaliter  non  conH- 
tendo. 

T  hefes  Lovanienfes. 

REcenfends  etiam  funtThefes  pu- 
blica?  innoilraUniverfitatcciefcn- 
f:p,quibus  majorem  authoritatem  at- 
tribuimus,  quam  placitis  privatorum 
Dodorum,cum  enim  fine  contradi- 
(ftione  dcfcndi  pcrmittuntur  diccndas 
funt  judicari  probabiles  aSuperioribus 
&rehquisDodoiibu$,  qui  poflunt& 
debent  curare  ,  ne  improbabilesfen- 
tentiae  in  publico  Gymnafio  defcn- 
dantur. 

Dico  igitur  benigniorcm  frntcntiam 
faepc  Lovanij  in  dodiflimoPP.Jcfuita- 
rumGymnafiomcpr^fente  derenram. 

T  hefes  Viennenfes. 

EGi  farpe  de  hac  controverfia  Vicn- 
nXjfcd  pricipue  cum  Eximio  Pa- 
Aliqutru  trc  Caro'o  Mufcrat  S.  J.  facrae  Theo- 
jheolcgor.  logiaeDodtore qui  tcftaiurfc  Romam 
RomAHor.  fcripfifle,ibique  Rcfolutioncni  benig- 
fintentia,  nam  ,  quam  dcfen  iimus  muhis  Viris 
dottis  vifam  fuifTcprobabilcm,  Mul- 


tos  etiam alios  confuiuijqui  fubfcribtf' 
rc  vifi,  quorum  omnium  fententian^ 
jam  fecuriorem  reddidit  publica  Dii- 
putatio,qu«  fummo  Plaufuhabitain- 
fcribitur,5^fr4  Theologia  FerdmandolU'^ 
Cafitrt,  FtOy  lujlo,  Fortty  in  celeberriwa  & 
anttquiftma  Vniverfitate  Vienenfi,attthort' 
tate  incltta  Facultatis  Jheologtca ,  pro  con- 
fequendoDo^oratudte  ^.Febr.  Annii^^°' 
defenfaabadm,Rever.D.  Gregorto  Helnt^" 
ger.nobilt  Styro  ,  Protonotario  Apoftoitco» 
Parrocho  tn  Battoffen  in  Jayam  Prdfidt^' 
P.Marttno  PalkoYtckjkM,  leftt  S  S.rf^eolo- 
giA  Doaore,  ac  tn  ea^cnt  VntverfitatePr^' 
feffore  ordinarto ,  &  e  titulo  fuppo"^ 
multa.  Pnwf^has  Thefcs  prodii»^^^' 
tlioritatc  Facultatis  Thcologicaf  i 
cundo  fuifle  propofitas  a  duobusyir*^ 
dot^tiflimis,  Jertto,  fuifle  pacificc  d^' 
fcnfasjadcoque  ab  Univcifitatc  talc^ 
ut  miiiimum  judicatas,qut  nihil  con- 
traFidcm  ,  nihil  contra  bonos  ^'^^r  ^ 
haberent.  Pofito  ig'tur  omncs  efl^ 
curiflimas,  &  probabili/Hmas, 
qui g  fimam  recognofcamus Pagi*^^ i  ' 
ficlego  [Controvcrtitur,  Anfiq^^^^^^J 
tus ,  quod  peccavcrit  morialitcrj ' 
tct  ncgativc  fc  talc  peccatum  cflc  - 
fefllim^coipfohbcr  fitab  ejus  contc|- 
fionc  ?  Ncgativa  piacct  fentcniia  C^^^ 
mirumquaedocet  non  tcncritaleP 
catumconfiteri)  citant  Cararnu^ 
hoc  traa.  dc  confc.  dub- &  P^^^p^j' 
quiaratiomultiplexrcddipoteft' 
mum  quidem,  quiade  rcrupuIon$  P.^^ 
rimi  tencnt  non  obligari eos  ad  J-^^^^ji; 
tendum  nifi  jurare  po/fint  "^^^^  r  ^jjm. 
(e  pcccatum  &  nunquam  conrc  ^ 
Slv.dubtum  PaIao/>.i  ^ ^  P-^  "^^^c%(y 
alij.  Deindcfi  quis  vcniatadcontc^ 

ncm  cum  peccato,dc  quo  ?  5^ 

vincibihtcrdubitatanfitconteiiu 

dicat,  Accufo  me  de  hapeccat 0 «  .rr^ 
fum  confeffmji  autem  forte  fim  coi^  m^^ 


FVNDAMENTALIS. 


non  accufo :  tali  inquam,  (5  de  nuilo 
^lio  fc  ^.bfolutc  accur.t  peccato,  abfo- 
^utio  impcndi  non  pote-ft;  quia  harc 
certam  requirit  materiam  propter  pe- 
riculum committcndi fjcrilcgium :  er- 
pcccntum  talitcr  confeflum  ,  non 
KifHcicns  materia,multo  minus  ne- 
^eifaria  confefTionis:  talis  autcm  non 
^cnctur  ahterconfiteri  ,  imo  fiforte 
^''lus  cftconfcflus,nullo  tcnetur  prx- 
^A^^^  ^^^^"^  pcccatum confiicrifecun- 
^^^^^iit  ^'^''^t^rea,  fi  dubium  fit  pofitivum, 
^'^^uni  ^  ^^^"^  utraquc  contradidionis  pars 
N4i^/,'^PP^fcatprobabilis  ,  poflet  cligcre, 
^4^e,     ^"^'^''cunquevoiet;  adcoq;noncon- 
uc  cximij  tradunt  DD.  SmivJ. 22. 
/•S).«.5.(jr  e.Comn^.d.-j.depoemt,  crgo  a 
ortion  non  tcncbitur  confiteri,fi  nul- 
^fatio  occurrat.    Ratio  a  priori  eft, 
S^ia  non  potcft  cfle  certior  obiigatio 
^^'^nfitcndi  qujm  fit  fundamentum  & 
^•^^ixbujusobligationis,  atqui  totum 
^^^igationisconfitendi  fundamcntum 
^'^pcccalfcmortaliter  &  nec  dum  cflc 
^•OnKflunj.idcoquc  altcrucro  dcficien* 
^^non  cftobljgatioconfitcndi,  ut  pa- 
^^.crgo, fi  non fit certum  obligationis 
?ndaTn<ijiitiim  confitendi,  boc  ipfo  o- 
dubiumdc  obiigationc,  fcddu- 
obligatio  nulla  eft  obligatiojin  du- 
litT^"'^"  de  obligatione  ft^mdum  pro 
^>^^j'^^^cpAlao  t:/f.i/.5  /jrf^.y.cummul- 
f  *^^"^um  cx  Tridcntin,  cit  ;ca  foliim 
'g^turmortalia  pocnitcns  confite- 
^»<]yorum  confcicntiam  habct.  con- 
^'entia  autcni  cx  communi,  DD.cft 
Jl^^jcium     rebus  agcndis  aut  dc  ho- 
^  ^"ate  jut  turpitudinc  adionis:  dubi- 
^ans  ncgativc  hoc  non  habct:  ergo  ncc 
^^^^icicnciam:  crgonon  tcncturcon- 
^fi>de  ciuibus  ncgative  dii'jitat,an  ca 
^^^*^onfefl\is  ?  Hincfatmultidoeent, 
>L^?  dubio  dubitantem,  an  habet  le- 


6^ 


cccatum,poirc  accedereEucha- 


rlftiam  fine  confciTionc.  Grin.de Euclr 
rr.io  d.j.n,\i.  apud  qiicmHcnriquez, 
Paluilanus,  Antoninus,  Tabicna,  fed 
qui  dubitat  ncgative  an  commiflum 
pcccatum  mortale  fitconfeflfus ,  habct 
vcrumdubiumdepcccato  mortali,  cr- 
go  finc  ultcriori  confclfione  potcrit 
communicare. 

Diccs,  ccrto  dcbito  non  fatisfit  in- 
ccrtafolutionc,fcdquimortaIitcrpcc- 
cavit  &  dubitac  negative,  an  fit  confcf- 
rus,inccrtus  cft  dc  folutione,ccrtus  dc 
dcbito :  ergo  ncc  dum  debito  fatisfecit 
confcflionis^Pccfpondco  argumcntum 
fi  urget  urgcrc  in  dubio  pofitivo  ,  &: 
conti  a  communem  de  fcrnpulofis  do- 
drinam;  dcinuc  foriafle  indcbitis  ex 
contra(5iu  oncrofo  mutua  contrahen- 
tiumvolutatc  obligatio  viget  folutio- 
nis,quividentur  ita  contrahcrc,  ut  fit 
obligatio  folvcndi,  doncccerto  con- 
ftctfa<flam  cflc  folutionem.  Undc  in 
cxterno  foro  fic  dubitans  ad  folutio- 
nem  compellcrctur,  quia  judcxin  co 
foroprajfumit  Jubicantcm  nonfolvit 
fcjCum  non  probet  folvifle  :  alias  da- 
retur  occafio  dcbitoribus  aflcrcndi  n6 
fc foIvifl'c,& pra?judicaretur  creciitori- 
bus,cumquo  ftat  cum  fortc  folverint 
&quod  forteinrcnildebeant.  QuarC 
in  confcientia?  foro,  efto  conftet  debi- 
tumcxconiraduonerofocontradum 
cfle,  fi  dcindc  dcbiror  dubitct,  an  illud 
folvcrit,excufatura  folvendo ,  doncc 
conftet  ccrto  folutum  non  cfle.  cui  do- 
«ftrinx  Hiultum favctMcdina  C.dcReft, 
q.io.  Sccundum,quia  praefupponunt, 
dum  docct,  cum  qui  malafide  incipit 
rcra  alicn:m  po/Tidcrc,fipoftca  dubi- 
tet  an  fua  lit  vel  altcrius,  non  obligari 
adreft  itutionem,  quiatalis  nontenc- 
lur  aliennm  fuae  idemnitati  pr^fcrrc. 
crgo  a  fortiori  non  tencbitur  folvere 
quiabonafidepercontra*5lum  vcrb.g, 
S$si  mutui 


T  H  E  O  L  O  G  lA 


mntuirem  alienam  ccepit  poflTidcrc,  Ct 
poftea  dabitct  invincib!liter,an  muta- 
tori  debeatnecnci'  cft  cnim  paritasra- 
tionis.Dcmumincafu  noftrQhoc  ipfo 
<luod  tnvincibilrter  ruboriatur  dubiu 
ncgativiim  cefTatcertumclebitumja 
coque  ccrtaobligatiojfoluir  enim  Mm 
diumanctccrtumconfitendi  tlebitum, 
«juam  diu  certum  eft  non  f:i6:am  efte 
confeflTionem.  Si  ergo  dubitcs  dc  fa<5la 
confeirionc, boc  ipfo  d^bitum  c]uod 
anteccrtum  fuit  hbefadas,  Necinde 
fcqiitturccrtum  dcbitum  inceita  fclvi 
folationchocipfum  cnim  quodinvin- 
cibilcdubium  defokicione  incidit  vn- 
eertum incipit  cfle  dcbrtum.  Atq;  jam 
difta  a  paritatc  rationis,  in  dubio  ne- 
gatiro,  an  mortale  Cn  commifli  m  pec- 
catumHocum  liabvnt.5iccphianuir  & 
g/^wT?»/"  humanic  confiTlimus  fragilitati,  qua* 
utilti^  opi-  opinionum  ufq;  adeo  roboiMtur  pro- 
ntones  babiiitatc,  ut  linc  \js  cum  ordmarip 
frobabi'  prarveuientis  gratiae  auxilijs  videatur 
moralitr  fubfiftcre  nonpoflrc.]H«<rtt/^ 
2-    que  ex  Ti)efibm  Vtenncnfibus^ 

ARTICULIIS  IIL 

Satufit  ohjeEiionlbus. 

M'G€C-  CObjicinmrationcjnonnullas,  quas 
jj^^y^      Ocontcxuiujuniorcs  contra  noftram 
doftrinani,  equarum  folutione  con- 
ftabit,  opinifrncm  contrariam  krup..:- 
lispotiusinfiftcre  quam  fundamcniis. 

OBJEGTIO  L 

QtTandb  canftat  dc  C^Qlq  ,  cjusqiie 
qual  tatc  &  qiiantit^itc ;  vcrbi  gr. 
qnando  aiiqu  is  ccrtus  cft  fe  commiliftc 
pcccatumdctra<5l;ionis,idqucmorta!c, 
dub  i  tat  au  tcm  n  um  i !  1  u  d  i  n  C  o  n  f c  fll  o  - 
ncaperucrit,  neceflTario  lebet  iiUid  in 
ConfclTtone  apcrirc,  ais ,  &  ppobas i 
^uia.iii  iilo  calu  conftat  de  obligatione 


prxcepti,  fcu  conftat  qiio  J  illud  pf 
tum  dcbucrit  in  confcfllone  aperin,  & 
non  conft  t  dc  cxecutione  prjccpt!  ; 
igiturremanetobligatio  ilUidclavibus 
fubjicicndi.cumccrteobligationiiion 
fatisfiat,  neqi.c  ccnfeatur  fatisfaaum 
pcr  folutionem  fcu  adimplctioncm  du- 
biam.  V.  g.  dub  tisnumlcgcrithoras, 
adquasccrto  obligatur,  tcnctiir  cas- 
dem  Lgere  ,  nec]itc  pcr  diibiam  iH'''"^ 
cxecutionem  ccnfctur  fatisfecifl^  ot>- 
ligatinnrccrtaf :  Faniocft,qiu)dprACC- 
ptum  fit  in  roOVflionc,  ut  omnia  mor-. 
talia  in  confcfTione  p.pcrisrntur  i  ^ 
non  dcbetdcturb:jripro}  cer  fupcrvc- 
nicnsdubium  dcadimplctione. 

Rcfpondct  Pr^rpofitus  ?f«  "f'  "^^^ 
quidcm  vcra  cflc  per  fc  loqucncIo,p^ 
accidens  tamen  ratronc  fcrupul'^^''.^ 
poflc  aliquem  excufari,  nc  ^'^P^|.^y|, 
confcflrione  pcccata,clc  qu  bus  ^ 
tat  Mum  illa  fucrit  aliquando  con 
fus,  prsefcrtim  fi  idfaciat  cx  judici 
prudentis  Confeffari j;  &  a-'dit cxcuw^ 
ri  eiiam  pofTc,  fi  dubium 
diu  poft  pcrpctratum  peccatum,^  P^^^ 
fonaprarmifTocxaminc  loicat  bo'  ^ 
dc  confcfTionesinftituerc;  q"^^ 
ralitereft  impoflTibilc  poft  '^'"'^''"jV 
aliouodtempus  pofltivc  recorcJar 
mnium, quaequis confcflus  cu.  «-^j^  ^ 
itidc  cffct  onus  intolciabilcj   ^  '^^^^ 
ea  circumftantia  tenerctur  in  ton 


dubita^ 


iionc  reccnfere  ea,  de  quibus 
num  aliquando  confcflus 
fcrtim  quando  dubium  eft  nc^  j^jbct 
in  quo  homo  pro  ncutra  P^^^^^.yjjt- 
ra:  loncs.Undc  concludit  ^'.^^"^*^  * 
tiircrgo,  quo<i  quandoqn'S^°  ^d^xxk' 
^roccdu  in  confcflTionibuSi  n 
turnum  tempus  de  aliquo  Pj*^^  fu^ 
him  dubitet,num  illud  contt««^^^^^ 
rit,non  tcncatur  il.ud  m  '■^"j-^ari»> 
cxplicarc  propter  rationcm  ^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


6^1 


addit  mulro  minus  tencri  poenitcn- 
tcmpcccatu  clavibus  fubjicerc,  quan- 
format  prcbabilc  judiciutn  quod 
illud  in  confeiTionc  cxplicuerit,  iicec 
non  fine  aliqua  formidine  de  oppofito: 
quia  ad  hoc  ut  aliquis  cenfeatur  lcgi  fa- 
tisfeciffc  ,  fuificit  /udicium  prob  ibilc 
dc  ejus  adimplctione  ,  &  contrarium 
cflct  nimis  grave ;  nam  cum  nicns  non 
pofTit  fcmper  formarc  ccnu  judicium 
adimplctionc  lcgis,  cflet  gravilfi- 
tnum onusjfi  quandocunque  occurrit 
aIiq«aformido,  homo  tcncrctur  rur- 
fum  leg>  fatisfaccrc,  quantumvis  judi- 
caretprobabiiitcrfclatisfecifre.  Hxc 
autcm  intelliguntur  quando  perfona 
juxti  fuam  conditionein  prjcmilit  dili- 
gens  cxamcn  ad  rci  vcritatem  cogno- 
fcendain.  Ita  PrsEpofitus  benignc qui- 
dcm&doftc,  dcbco  tamcn  eidcm  ra- 
tionicx  propiijs  principijs  refpoderc. 

RcfponJco  igiiur  diccndo  vix  effc 
poflibiicm  cafum  propofitum,  adcoq; 
^uppofitum  ncga:  i  poflc;  nam  qui  ccr- 
to fc:t  fc  pccc  atum  iUud  commiri(fc,dc- 
bctnctc(rari6  fcireccrto  aut  probabi- 
l'tcr,anfitillud  confcffus.  Ratio  efl; 
S^iia  dubia  confcicntia  definitur  am- 
,  ^igua  &  .uiccps,qn2C  pro  neutra  con- 
^radiiftionispartc  habetratioHem,aut 
^^iltcm  pro  ncuti  a  h  abct  gravem.  atqui 
^lis  confcicntia  non  cft  in  pra^fcnti 
^^fortir  PQl^ibiii' :  crgo  impolTibilis  calvis  obji- 
citur.  Probatur  minor,  nam  vcl  ille 

"^fii-riu^^'  ^^"^'^^'■^  ^"'''^*  culpam 
['^^el]  ^onfeflusalTcr  tur,eft  pcrfonaqu^fo- 
^^atbonasconfcfrionesfempcrracerc, 
^«t  qu3E  non  foleat;  fi  primu^n  dicatur, 
<^cnrendus  cft  piobab.litcr  ctiam  tiinc 
^dhibuiflc  diligcntcmanimidifcuflio- 
^^n^>  cumque  pod  diligcntem  excuf- 
fionemvix  unquam  pcccata  grivia  no 
«^ccurrant  (  fua  cnim  molc  fefe  pro- 
^^«t ,  ni  alft^tatu  aliquii  ncgligcntid 


^^^^ 


impcdiantur)cenfcndum  cftceitocum 
hujufmodi  peccatum  fuifle  confcflum; 
vita  cnim  prsccdcns  gr  .vemrationem 
fuppcditat  ,  &  ubigriviseft  ratio  o- 
mnc  dubium  tam  negativum  quam 
pofitivum  cxulat.  Siautem  foleat  ma- 
lasconkflion;s  faccrcautdcfcdii  cx- 
amin!s,autafl?^cclat3  aHquaignorantia, 
jam  ctiam  habes  rationem  gravcm  crc- 
dendi  illud  pcccatum  non  fuifle  con- 
fefl'um;vita  cnim  pr^cedcns  rationcm 
gravcm  miniftrat,  quac  quia  nulla  ra- 
tionc  forti  impeiitur,  non  tam  proba- 
bilitatem  quam  mor.ilcm  certitudi- 
ncm  infert.  Tandem  fi  non  habcat  cx- 
perientiam  [puta  {i  (It  puer,  &  incipit 
confcflionis  Sacramcntum  frequcnta- 
rc,  tunc  enim  quia  non  cft  fajpecon- 
fcflus,  videiur  non  poffc  ex  vita  prartc- 
rita  judicium  fcrrc]  (1  habucrit propo- 
fltum  bcne  contitcndi,  ccnfendus  eft 
fccifle  diligentias  fufliccntcs  ut  con- 
fcientiam  difcutcret,  atq;  idco  &:fuif- 
fc  illud  etiam  pcccatum  Lonfcfllis;non 
n.cft  veroflmile  qiiod  no  cxaminavcrit 
confcientiam,  ncc  cft  vcrofimilcquod 
illud  pcccatum  poft  debitum  cxamcn 
occurrcrit ,  ciim  &:  alia  comunitcr  non 
occurrant;ncc  eftycronmilcquodipfc 
fcicns  &  volcns  pcccatum  occurrcns 
fubticucrit :  crgo  vcroflmilc  non  eft 
quod  dcbcat  itcrum  confitcri. 

Scd  objicis  rcmancreidcmdubiiim 
matcria  ip  aaltcrati.  Nam  potc  ftquis  ^^pf^i^fur 
ccrto  kirc  f.  pcc  av iflc,  &:  certo  eiiam  ^{/- 
kirefc  fuiflcconfefliim,  &  tamen  du-^^''^'^^ 
bitare  an  Confcflarius  habucrit  \c(^'\-  '««^^'^ 
timam  authoritatcm  abfolvendi?  ^n-^^^^^^ 
tajfi  dubitct  an  ille  fit  Sacerdos  ?  an  ba- 
ptizatus  ?  an  approbatus?  an  volun- 
taicm  folvcndihabuerit? 

Refpondco  hac  inftantianihil  om- 
nino  convinci ;  quia  vcl  pocnitcns  ha- 
bct  rationcmgravcm.ut  credat  Con- 
Ssss   i  fcfli- 


fcnarium  nonhabuiffc  abrolvcndi  po- 
teftatem  autvoluntatcm,velnon.  Si 
liabct,nondubitat  ,  fed  probabiiiter 
plulorophatur:{lnonKabcat,nondu- 
bitatyfed  crrat  &  judicij  temerarij  cft 
rcus,improbabiliter  contra  rationcm 
gravcm  ,  finc  rattonc  procedcndo; 
ConfefTarius  cnim  eft  in  pofrc(IionCr&. 
crcdcndus  cftcfll*  in  lcgit:m  ,quamdia 
no  n  fu  adcatur  contr  ar  i  u  m- 

Scdquidfi  perimpofribilealiquis  in 
Kac  matcria  dubitaverit  ?  Objcfkio 
VlI,hocrcfumet,&  ibiGtisfaciam.. 

OBJECTIO  IL 

•  /^Bligatur  confitcri  is,  qui  poft  di- 
Veg  -  V-/li2ens  cxameu  dubius  eft  dc  qua- 
^^^{"^'^titatc  fui  pcccati,  num  videlicetfit  ve  • 
nialc  an  mortalc :  quia  Chriftus,  infti- 
tucndo  hoc  Sacramcntum,  &  praeci- 
piend-o  ut  oninia  mortalia  fubjiccrcn- 
tur  clavibus,vidctur  voluiffc  ut  pccca- 
tor  omnia  fubjiccrct  dc  quibus  non 
non  poflct  formarc  probabile  judi- 
cium,  quod  folum  cflcntvcnia'ia,idq; 
fuitconicntancum,cumenim  non  fit 
cujunrunqiJC  nolfc  quantitatcm  pcc- 
cari;  fuit  congruum,  ut  faltcm  quando 
eftiubium,  pcccata  judicibus  de£cr- 
rentur* 

Rcfpondco  mecontrarium  cxChri- 
fti  inftitutioncabEccIcftainvariis  C6- 
ciliis cxpofira inferrc.  Nam fi Chriftus 
juflic  quod  omnia  mortalia  fubjicc- 
rcntor  clavibus  Eccicfiae ,  fatisfaciet 
qui  fccerit  quodipfcju/TitjCumqictr- 
tumnonfitpeccatadubia  cife  morta- 
fta  ,ncc  ccrtum  erit  contmcn  m  Chrifti 
prajccpto;  ciim  autemfimusnaturaH- 
bcri,i<c  onmuim  Dodorum  jndicio  li- 
bcitas  certa  Icge  dubia  limitari  non 
pofllt ,  rcQian«t  ut  dubia  aonfint nc^ 


THEOLOGIA 


ccflario  in  facramcntali  confcfllonc 

exponenda..  ^  - 

Dcprimaecncrcdubijvidcturpol- 

fc  cfll-  uliqua  diflicuhas,quando  f^ .  ho- 

mopraemiflo  ex  minc  remanetdubius 

num  aliquod  peccatum  comrrjferitjcx 

una  en'm  partc  videtur  obligari  iUua 

confitcri;&idcQ  ais: 

ORJECTIO  III' 

IN  dubio  tutiorpars  cftc  tigcnda,  at-^^  ^^y^ 
quitutiuscft  confitcri :  crgo  in  du-  ^^i. 
bio  ad  confeflionemrecurrcudum  clt  ^^^^^igji 
RefpondetPra:pofitus»«.n5>-<l"^"'  ^^uin  ^ 
do  dubiumeftomnino  praaicum,  tu--/' 
tiorem pirtemcfle  eligcndam :  fi  ^ero 
ex  dubio  fpeculativo.  jun<5l:is  aliisp^/"' 
cipiis  elici  poflit  conclnfio  praaica^ 
qua  condudamus  nos  non  tcncri  a 
c^uodonus  fubire ,  non  fempcr  ^^^^?' 
rem  partcm  cflc  cligendam ,  ut  vaf^^ 
cxcmplisoftcndipoteft.  ^jitt^^^^^ 
Ego  autgm  nego<  abfolute  illani  ^^^op^^^^^^ 
jorcm  ,  non  cnim  tcncmur  tutiorc^ ,  j^^^^^^j 


partcm ,  fedfufficittutamcHgcre;  ^  ^^iut^i»^ 
autempcccatadubiafubticcttutuscijy  ^^^y^^r 

nam  probabilcm  (  etfiratianu  ^"^f!^'^';^;/ 
fcca  momenta  rcfpiciam,.  non  lo  s^qu^t*^^' 
probabiliorcm,  fcd  ccrtam  J^^o''*. 
fcntcntiam  eIigit.omnes  cnim  °P^"^ 
nes  probabilcs  fiint  tutx :.  iino  ctia 
3c  q^uctuta:- 

OBjECTio  rv. 

TNtalicafuhomo  potcft  dici  Ijabcrc 
lconfcientiara  pcccati:  '^"'^  ^  • 
catum  tft  m  confcicntia  fal^em^duD  ^ 
atqui  Tridcntina  Synodus  ^""^^^^^ 
bere  confiteri  cum  ,  qui  habct 
fcicnt*am  pcccati:crgo.  . 
Kcfpondco  «^iftingucndomajorein. 

illumpofled-cihabcrc  P"^^^'^',,^ 
fcicntiam  dubiam,  conccda ;  ^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


&cvidentcm,nego.  Minorcm  codein 
niododiftinguo,  quia  definit  Sjcro- 
fan da  Sy n od us  c xp o  11  i  d V  b  c  i  c  i n  con- 
fcffioncomniapcccata  c]iix  Fucrint  in 
confcientia,  noqiiidcm  dubii,  fcdcer- 
ta&cvidcnti,  wtoftendi  fupcrius  ciim 
vcrbaConcilij  cxpendi,&  modo  aptif- 
Cmisexcmpiis  confirmo.  Nam  tefte 
Pra:pofito,&  alijs  plurimis,qui  dubirat 
de  voto,noneft  dicendus  haberc  con- 
^cicntiam  votiin  ordinc  ad  obligrtio- 
Jicm  ,  &  ut  tcncaturaliquid  cx  vi  voti 
cJifequi;  fimiliter  qui  dubitat  mimco- 
Riiferitcontra  lcgcm  habcntcm  annc- 
i^am  cxcommunicationcm,  fipoftdili- 
gcnsexamcn  nonpoffit  rei  vcritncm 
^gnofccrcv  nontcneturf.  habcre  cx- 
communicatum.ergofimilitervidctur 
diccndum  ,  quod  is  qui  poft  diligens 
€xamcnnonpotcftjudicaic  fe  peccai^ 
^c,  nontcneatur  CLcdcrc  fe  peccafle,f  d 
poflefe  cflc  innocentem  putarc  &  ad- 
ftrucre;  non  ergotcncbitur  ccnfcrc  fe 
<>hligatumadiIiudinconfcflione  ape- 
ficndum. 

O  B  I  E  C  T  I  O  V. 

HOmotencturcontcridc  tali  pec- 
cato;  crgo  tcnetur illud confiteri; 
t)uiaiiiKomine  baptizatoillud ,  quod 
^ft  neceflTarium  contritior.is  objedii, 
^cjiam  neccflarium  objedum  con- 
^cfllonis,  cumilludneqaeat  remittifi- 
^eordineadclaves.  &itatenct  aliquj, 
^«oj  ciut  &  fequiturSuarcz  dtj}ut.ii, 

Refpondct  Prffpofitus»«  iip.con- 
jcdendo  antcccdens  &.  ncgando  con- 
*^cjucmia,  ad  cujus  probationcmdicit 
P^^fc  loquedo  obje(3:umnccefl*arium 
^^tritionis  in  baptizato  ciTc  objc- 
^^^ni  confcflionis,  quando  fcilicct  c  5- 
peccato  j  per  a^ccidcns  autem 


non  cflre;naminter{yraeccptttm  contri- 
tioniscxunaparte,  &  confeffionis  ex 
fikera  cft  difcrimen,  quod  de  legc  ordi- 
naria-rontri-.io  formalis,  vclvirtualis 
dc  peccato  mortali,ita  fir  nccefiaria  cx- 
traSacramcntum,utnullusfinceapof- 
fit  confequn  cnr.flioncm  pcccati;con- 
feflioauteminrenonitafitncccflaria. 
Undclicct  homopropterncccflitatem 
mcdijcontricioiiistencaturcontcride 
psccatoetiamdubio,  nonidcirco  tc- 
ncturilludfub  laliftatu  confideratum 
confi.tcri;  cjuia  in  coftatu  potcft  cen- 
f  ri  non  obligare  jus  divinum  pofiti- 
vumi&:  licctdicatur,  quod  nuHumor- 
talc  comrr.iftum  poft  baptifmum  re- 
mittatur  finc  ordinc  adclavcs ,  potcft 
iniclligi  quod  prar.cptum  k)!um  ur- 
gcatprotcmporCjCjuo nioraliter  (hoc 
cftccrto  &  Jarejconilatdcpeccato. 

Scd  cgo  illudanteccdens  ,  quia  uni-  An  deheat 
verfalitcrponitur  fcmpcr  nego ;  rauo  quUcoren 
cft,  quiauanturmulticafus  m(\\x\\SSxsfroptet 
non  debcat  homo  contcri  i^x o^iqv p^ccutnm 
pcccatum  dubium.    Pn/wo  enim  non  duhium}. 
icnctur  contcridc  illo  peccato,  utad 
Poenitentiae  Sacramentum  afia  confcf- 
farus acccdat.  Sectindo,nQC poft  con- 
fcflloremfiEurhariftiam  aut  illud  Sa- 
crarr.cntumrccipiat.  Tertio,  nccfiim- 
mcdiAte  Sacramentum  aliud  accedat,, 
modo  aliud  mortal.  non  h  ibeat:  undc 
tota  d  tficultas  mo  tem  folam  refpi- 
cict;  nam  cum  qui  confcientia  dubia 
repcntc  moritur,  confequi  coelum  du- 
biumeft;vereeaimpeccauitaut  n0n;fi 
vcrc,  damnabitur;.  fi  non,  filvabitur. 
Cumautcmin  mortis  articulo  debcat  '^^o*'^" 
homo tutamrcddcre fuam  fahitcm,  vl^^tuOlio» 
detur  quodtunc  filtcm  dcbcat  illui 
peccator  confciTionc  aut  contritione 
expiare..  Scd  rcfpondeo  illud  pra:ce- 
ptum,  qno iamortis  pcriculo  obftrin- 
gitur,  elfcjuriiDatur^&nafci  expcii- 
Ss  ss    5  culoj. 


THEOLOGIA 


culo,  quo  fublato  illuci  ceffarc nccc{fa- 
rium  cftjaufertur  tamcn  omne  pericu- 
lum  ,  fi  Petrus  pcctati  dubio  anccps 
confitcatur  facramcntalitcr aliud  pec- 
catum  ,  tuncenimnidiredlc  ab  omni- 
bus  dubiis  ctiam  non  confefTis  abfol- 
vitur;item,fialiquod  aliud  Sacramcn- 
tumrccipiat,  omnia  cnim  confcrunt 
gratiam&  pcr  accidcns  primam:aut  ct- 
iam,  fi  clicat  contritioncm,  nam  ad  a- 
liquid  cx  his  facicndum  non  tencj,ur 
cxpraeccptoC  hrifii,  fcd  rationcpcri- 
culimortisaeternaeincurrcndas  quod 
jus  iplum  natcirae  p'  xcipit  cvitarc.  ubi 
not.mdumcft  in  illo  contritionis  adu 
fufficcrcdctcftationem  ctiam  coc-Utio- 
natam,putafi  diccrct,  Doko  deiUopeC' 
cato/tfiif^dcommifi. 


O  B  f  E  C  T  1  O  VI. 


Dc  diihlo  "pvIceshocdubium,quo  aliquisdu- 
fj'e(uUti'  l^bitat  num  pcccaverit,  efle  folum 
vo,  fpccuUtivum,  cucjuo  ftarcpotcftmo- 

ralis  ccititudode  obiigatione  illudco- 
fitcndi.  Etcxplicas.  Jtfuita  quip:  o- 
mittit  obedicntiam  in  omni  niaicria 
Oualcoh-        ^^j^    evidentcr  pcccatum,  bene 
cdfenttam        n  componerc  diaamcn  quo  ju- 
promittat  ^|^-^^^aicm  adioncm  eflc  probabihter 
le/utta.     j.yj^,j.a  Dcum,  &  didamcn  cjuo  ceito 
fciatfe  dcberc  fiib  pcccato  n^oitali  il- 
lam,fiimpcrctur,chccre:crg6  in  dubio 
confeffionis  eodcm  prorlus  modo 
philofophabimur. 

Rtfpondcopotuifle  quidcm  itain- 
ftitui  SacrJmcntum  PcenitcntiXjUt  ct- 
iam  imponci  e;tur  obhgatio  rcccnfcndi 
peccatadubia;  tunc  autcm  ccrtum  o- 
mnino  cflet  dcbcrc  pcccata  dubia  in 
confcffionecxponi.  Nuncau-cmilKid 
fit  fuiffcinftitutum  non  conftat;  imo 
videtur  cx  Tridcntina  Synodo  aperte 
conlhre  contrarium;c^uamobrcm  cxi- 


ftimo  nos  prudcnter  procedere  ,  cutn 

de  hac  obligationc,  ficut  de  ahjs  or-^^^? 

tis  expraeccptis[in  quib.  cx dubio  (pe- /^y',;/;^^^^ 

culativoquod  rem  ipfam  i£c:t,  jn^'  tndubtn- 

do  hoc  principio  pradico ,  M^//*'^^.^^ 

condtttopopdentts ,  hbcrtatemdefcndi- 

musjph.lofophamur. 

O  B  I  E  C  T  I  O  VII. 

CUmrcfpondcrem  prim^,  '"PP^' ^!^'^^/ 
finvixcflc  poffibilc,  quodhomo/.  /^^^ 
prudcns  fcirct  fc  mortaliter  peccavii-/.r^r 
fv,&  utrum  fuiflet  confeflus  dubitarct,  r«r. 

quiamcojudiciohxc  vcritas  debeU 
cflc  evidcnter  aut  faltem  probabmtc^ 
nota;  namubidatur  aliqua  gr^^*^  ^^"^ 
tio.cxulat  dubium  illud  de  quo  imp''^^- 
fcntiarum  difputamus;  &  argumctut'^» 
quod  ex  T  ta  pra:tcrita  dcfumitur  g« 
vc  cft.  Nuncigiuir  vis  cafiim  urgcrc, 
&  fcirc,  An  quis  teneaturcofitcn  p^*^^ 
catum,  fi  pcriinpofTibile  dubitct  li^^ 
fuifl^eclavibus  Ecclefije  fubjcaum-  ^ 
utprobcsquod  flc,argumcntaris- 

Prtmh.  Solutionc  dubia  "^"^f  1^^^, 
obligationi  ccrt«:ergo  nccconre  i 
ne  diibiapro  peccato  ccrto  fatisnf' 

Secundh,  Inoninidubio  ft''"^"'^^^^ 
pro  ccriitudtnc  &  pof^'^»o"^/|."f  j^.m 
ante  diib.um;  atqui  antcilluddu^  j-^, 
ftatpcccatumfuiffecommifl"'!^»  .^^^^ 
abfolutumnonftat;  ergo  tcnctui 
rumconfitcri.  r-n'^ 
Rcfpondco  mc  fcmper  «^PP^^^^^ij. 
noncfljinhac  materia  dubniir»  p^^ 
bilc,&ctiamnuncfupponcrc,crc^^^^.^ 

nim  nos  fempcr  aut  habc^e  ^^^^^^^.  J^ot^ 
ncm  aut  faltcm  p 

robabiiitarciTi-  ^^^^^^^^/^. 
riim  hypothcfi  admifsa  oblig^^^^^  ^^^^ 
confiiendiftatimnon  admitio. 
ceitofcisterccepiflrca  P^tro  mU» 
rcos mutuos,  & dubitas  an  lolve  ^^^^ 
tcncrisftatimfolverc,  fcd  tenc^ 


FVKD  AMENTALIS 


6^S 


minarc  &  potes  in  mortis  articulum 
difFcrrc  rolutioncm  ;  nam  qnidubitat 
fedeberc&folvit,  cxponitfe  pcriculo 
folvcndiquodnondebct,  &  fi  faciat, 
^uipoftcarccupcrabitrein  folutam?  li 
diffcrat,  potcrit tandcm  aut  non  folvc- 
re,  fi  rcpcrit  fe  niliil  dcberc ;  aut  folvc- 
f  c,fi  fc  dcbitorcm  rcperiar,aut  dubium 
^dhuc  mancat.  Qnamobrcm  durum 
'Tiihividercturdubitantcm  deconfef- 
fioncadcjusdcm  pcccni  ccrtam  con- 
ft^/Tionem  ftatim  facie.Iam  obftringc- 
^■c;  citcriim  fi  dcbeat  alia  Sacramcnta 
^'ccipercjvidcrctur  duriusilli  accdUim 
conccdcrc,  tu  hoccxamina,  quia  ram- 
^tfi  rationcs  oblii^ationcm  confi'endi 
pftfuadeant,  non  oftend  intantc  arti- 
^"'ummortistcncri.  [  Scdhicobitcr 
^iccdum  cft fupponi  cxcmplum  quod 
'lypoth^fin  aiimi(]am  dcftruir.IIIa  crar, 
^ari  vcrum  &  purum  dubium  circa 
*^onfcff:onempeccati  ccrto  commifTi; 
^afiumitiir  dcbicum  dubium  ,  at  ubi 
^oc?fi  tu  dubites  &  crcditor  pctar,nul- 
^-'mdub  um  eft,  q-  ia  iliius  pcticio  eft 
^'gumcntum grave,  quod tuaipnora- 
'  non  el  dit.  Et  tunc  iolum  cfict  dc- 
^itumpuredubium  cumdebitor,  cre- 
^•lor,  tcftcs,  &libri  eftcncita  ambigui, 
nullnm  rationcm  aut  nullam  t;ra- 
^^'^habei  cntaffirmandi  aut  ncgandi. 
ubiitcrum  notandum  cft  apudhomi- 
f 'r^^n^  non  rationcm aftirmandi e(^ 
^Ut,  ^^'^■gandi  forffrtmaiTi  raTioncm,undc 
^^iT^  foleamus  vcl  dare  chirographa, 
^^'inlibris  f..nbere,  velcoram  .iliquo 
|f  ftecontrahere,  quidquidaliquocxi- 
^^Heftinionijs  carcat,idus  fingularif- 
^^'seft,  nec  credenJustam  facilc  po- 
^Oiflrcex.idcreexmcmoria,  quaefirmi- 
tcr  rctinct  at^iioncs  iniolitas  & 
cxiraordinariasj 


O  B  I  E  C  T  I  O  VIII. 

COnfclTio  probabilis  non  fufficit  Df  ro;?/tvC 
propcccaro  cerio  :  crgo  nec  du-Jj9nepre^ 
hh,  Probaturantcccdcns;  quia  foiu- ^^^///. 
tio  in  cafu  tantum  cft  probabilis,adco- 
qucincerta;contraver6dcbitumcon- 
fitcnai  cft  ccrtum,  cui  non/ati  fitfolu-  - 
tioneincert  ^quiarcvcra  tunc  nonfcr- 
vatur  asqualitas,  utpatctinmateriaju- 
ftitiar;  n»m  mcrcibus  certo  datis  no  re- 
fpondei  cx  asquo  folutio  mcre  proba- 
biHsjUt  fatcturLugo.f.dncgaihicrc- 
pcririparitatcm;  vcrumcum  Dcus  ex 
dominio  proprietatis  exigatafta  pra:- 
ceptum,aeqiialc  habct  jus  cum  eo  qui 
traditi",  mercibus  cxigitfc^lutioncm. 

Kcfpondco  me  tcncrc,cx  hypothc- 
fiquoddcturconfcfTiodubia,  non  efic 
fufficientcm,  fcd  ftandum  propofief- 
fionequa!  erat  antc  dubium  ,  prucien- 
tertnmcn,indiclacnimpotcrunt  dici, 
dida  autcmindidareddi  nunquapo- 
terunt;undc  tametfi  certumfitdcbcrc 
peccata  vcrccommiffa  &  dubic  abfo- 
lutaclavibus  Ecclcfio:  fubjici,  non  ta- 
mcn  fci6,  an  fubjici  debcant  ft.itim; 
fcioenim  dcbirorem  dubium  non  te- 
ncr  ftatim  dcbitum  illud  dubium  fol- 
vcre,  maximc  fi  dcfit  fpes  recuperand: , 
fifortepofteajam  fuilVc  alias  folutum 
c6ftitcrit;&in  confclTioneomnis  fpcs 
recuperandi  dceft,  quia  d  daindida 
rcddincqucilnr,  fcd  t|uiaprobabilitas  ^"^'^^ ''^- 
afiumiiurut  dubiuiTf  dc.bclIetur,'"dico  «/'^^^^'•^- 
eflc  ccrtf/Timum  non  tcncri  c]uempiam/'^^'^'  P^^' 
confireri pcccacum ccrto commiflum, 
fi probabi!itcrputG»-iIlud  fu-fie  cofcf-^*^^''* 
fum.  ItaSuarius  3  partCtom,4..dtJput4t, 
ii.fe^.^*tiumer.6.  Pitigi.inus/« :^.fent, 
toni.i.difttnclione  ly.qiufttoH.  ufiic  artic, 
1 1.  Diana  partei.  tractatu  4.  deSacr^" 
mentii  refoUitions  107.  llnde  ad  argu^ 
mert* 


696 


THEOLOGIA 


mciniim  propofitum  acimitto  in  tali 
carufolutioncm  clTc  probabilem;  in- 
fers  crgb  &  inccrta,&ciiIHnr;iio,incer. 
tamprobabilitcrconcedo;atin'wertam 
cflj  cvidentcr,  hoceft  evidcntcr  non- 
ccrtam,rivc  cvidcntcr  non-vcram,  ne- 
Conjidera  go.-  Admiito  debitum  confitendieflc 
hacdtpn-  ccrtum ,  illi  aut.  m  non|  fatisficri  folu- 
itiom  be'  tioncincertadifl  nguo ;  evidcntcr  in- 
rjr.  cHe-   ccrta  ad  fuifum  prioris  diftindionis, 
mmtpfd  .conccdo;p  obabilitcrinccrtJ,  fubdi- 
bond.aut  ftinguo;non  faiisfiericvidcnter,  con- 
omvia,      cedo,  non  fatisfieri  probabilitcr.nego. 
Ul  'fu,qu£         c]uodexjuftiti£materia  fubfumi- 
deproba-  tur,  clidi  potcfhcodcm  modo;  folutio- 
h  btateah      pvobabilitcr  inccita  non  fatisfieri 
i  vAh  do-  evidentei  obligationiccrca^.con.cdo; 
7"  djcun  "^"  fatisfieri  probabilitcr  ncgo;  &  cc- 
*fc(]uenter  addo  mc  Dco  habenti  jus 
^^^'        ccrtum  &:  cvidens  petcndi  confeiTio- 
nem  ,  fati^fccilfe  probabilitcr  ,  cum 
probabihtcr  exiftimo  nic  dc  fado 
confeirioncmpofuilfe.^ 

Hanc  dodrinjm  omnino  vcram  cf- 
fe  perfuadeo;nam  [\ probabilc  cft  c  on- 
fcirioncnULincclfc  pofitam;  etiapro- 
babilcclt  omncm  obligationcm  effc 
fublatam.adcoquchocjudicium  licitc 
pradiccfcquimur,- 

Refpondcnt  ahqui  ncgando  con  fc  • 
qucntiam;  nam  cxprobabifitatccadc- 
D '  l>apti'     fuper folutioncm  pofitam  no  (cqui- 
-atn  tquri       probabilitas  pradica  dc  immuni- 
atcabomniobligationejutpatetcum 
probabili  tantum  matcria  cft  ba- 
ptizatus ;  fiiniLtcr  e,x  probabilitate  cx- 
trinlccaDodorum  non  fcquiturpro- 
b.ibilitasintrinfeca  quam  hic  indaga 
mus. 

SedhocnontJim  rcfpondcrc,  quam 
repctcrccft;  omnem  cnim  probabili- 
tatcm  in  cofcicntia  fufticerc  putamiis, 
ncc  cxempl.is  urgebimur,ubique  cnim 
codc  omnino  modo  philofopbamur, 


quiaficutdicimusnontcnericonfiten  ^«r^^- 
qui  probabilitcr  confcffus  &  abfoUi- ;f;z><r» 
tuseft,  ficctiam  dicerc  poflemus  non  tcne^tur^^  ' 
teneii  baptizari'qui  probab;liter  ba- 
pt'zatus  eft.  Sedadhucdifcrimen  vai- 
denotandum  fubLtet;  quia  confcflio 
requiritur  ratione  pr2ccpti,baptdini 
ratione  m  edij :  undc  luet  diceremus 
nonfufliccrc  baptifmum  probabileni» 
nonteneremur  iUtim  ncgarc  contc  - 
fionem  probabilcm  fufficerc:  fed  1^^' 
pcr  de  utroquc  codem  prorfus  m^ 
philofophor.  Scntio  cnimin  vitame- 
ram  probabilitatem  fufficere  , 
mortis  articu!o  majore  cercitudme 
cxpoftulat  em  ,  agiturenimdc  ^^^^"I^ 
tatc,  &  non  vidctur  adio  prudcns 
laudabilis  fc  cxpontrc  damnatio" 
probabili.  fccjdchoc  vide  num.]Oi' 

Mcam  iterumfcntcntiam,  nim'''^^'^^ 
nontcncriitcrum  confiteri,  qu' P'^^ 
babiUtcrjudicat  fc  fuifl^e  confcihi"^^ 


jurisdictio  pri   •  •  n- 

confciTioncm  tantiim probabihtef '  ^^^x/' 
forrne.  lertw  Icgi  &  voco  pcrjcjuf»^^^^ 

probabilc.crgo  ctiam  in  cafu.  ^^^'^'^j^  ^ro^*^^''' 
dcntRcccniiorcsaliquincgandoco^^^^^^^fj/r 

icquentiam;  inprimo  cnim  calu    ^,^      '  '^ 
feffio  eft  certa  pcrhoc  q"^^  ,     j^j.  ^ 
tunc  fuppleat  dctcauin,  fi  foi ^^' 
bcatur  jurisdiaio ,  .llam  pfo  co  ^9^^ 
conccdcndo.  Scd  hoc  folummotio 


probabilc;non  enim  cft  cviJcnS'^"? 

dc  tenendum,  S^o^E^^^f^^^^^Sci  ns 
pleat;  unJcfitalis  confc/fip  fuft^j^^^^ 

cft,  jam  cvidcntcr  ^^^^^"^"^^"^^^gbjlem 


fitcndi  obHgationi  pcr  P  .  ^j^jjja- 
confcfTioncm  fatisficri.  ^^^^^?  ^\otiC 
lios  a<5tus,  &  inquiunt  idco  ^^^^  t^^^ 
purc  probabili  fatisficri,  quoup 
bifitcr  tatum  fit  obligatio  ad  eos^a^^^^^ 
quos  conftat cifc  pofitos;  kx  "C 


FVNDAMENTALIS. 


^5>7 


fefnonis  prsfcipit  confefTioncm  corre- 
fpondentemdcbitoccrio,  qualisnon 
cft  tantmn  prQbabilis.    Hinc  patet 
tunc  pcr  a<^um  p.-obabUcm  fatisficri 
^  buspofniTis  quan  Jo  probabilccft 
pcrlegcmtantum  praecipi  cum  adum 
<|ucm  conftat  poni.  Scd  ncq;  hjec  folu- 
^io  placet,  undc  enim  rcitiir  alias  lcgcs 
folum  obl  garead  aftus  ponedospro- 
tabilitcr,&  legem  confeffioms  ad  po- 
Jiendos  ccrt6;maxlme  cum  admifcrint 
confcffionc  faaa  Saccrdoti  habcnti 
jurisdictioncm  probabilem  fatisfieri 
pr«ccpto,ha:c  enlm  ut  vidimusfolum- 
modoprobabiliscft:  &  fi  a  )Ecclcfiae 
benignitatcm  rccurritur,  aditur  via 
niereprobabilis ,  quia  Ecclcfiam  (iip- 
plerekujufmodidcfcdus  non  evidcns 
^'ccrium/edfoliim  probabilecft.  Scd 
^uiadeprobabiliiatcagimus,  dodri- 
nac  prxccdcnti  aliam vcritatcm  adjun- 
gam,utomnia,  quaehancmatcriacon- 
ccrnunt  fimul habcas,  dico  igitur,  Pro- 
^<ihlner jHdicantem  fenon  peccaffe  morta- 
^^ter,  etfioppofttum  putet  probabtiius,  non 
^^ntriconfiteri^    Ita  cum  aiijs  Sanchez 
y«^««w.76.coTitraSalas.Ratioeft,quia 
dicamus  contcflioncm  probab:Iera 
^oafufhccrc,  adhacdiccndumcflft  in 
cafu  pracfcnti  ncmincm  ad  confcffio- 
^em  obligari,  namprobabile  eft  dcfi- 
<^crcconJi:ioncm  abfoUitc,  dcpendc- 
a  qua  lcx  obliga*,ac  proindc  talis  li- 
c^tcjudicarct  fc  non  comprchcndi  lc- 
gc,ncc  ea  obhgari;erg6  ex  quo  fcqui- 
^^rcum  non  tcncri  praeccpto  contef- 
f»onis,  qui  amplcxuscft  malum,omni- 
prxkindcndo  an  id  cifet  mort  jlitcr 
^cltantum  venialitcr  malum;quia  pro- 
tabile  cft  tunc  no  pcccari  mortaliter, 
^tcum  Valentia  &  Salas  docct  Diana 
^^^arefolut.iGz.  Si autcm  dicamus,ut 
^cbemus ,  confclTionem  probabilcm 


icerc  ut  pro  pcccato  ccrto  ita  fati«- 


faciamus,  ut  non  tcn? amur  ilhid  itc-. 
rum  confiteri,  afortioridicendum  eft 
c{fe  liberum  a  confitendi  obhgationc 
illum  qucm  probabilitas  confcicntia 
falvat,  nemo  enim  tcncturfcrcum  c--^ 
dercquoufquc  cvidenterfcpcccavii:^ 
cognofcat. 

Ex  hacigitur  probabihtatis  dodri- 
naaddubiarcdicns,  nonciredeefrcn- 
tia  confcflionis  rationc  elticacifTimi 
confirmo. 

Qui  miiius  probabllitcr  judicat 
non  pcccaffc  mortalitcr,licct  probabi- 
lius  judicet  fe  pcccaflc  ,  non  tcnetur 
confitcri  ut  oftcndi:  crgo  afortiori  qui 
itadubitatutncquidcmminusproba- 
bilitcrcrcdatfc  pcccavilfc  gravitcr.  Ici 
Coninck,  Layman,  Lcflius  &  alij  qui 
putantfakem  ^pcculative  hacpoflcte-' 
ncri  fcntentiam.  Probatur  primi.  Ob- 
ligatio  confitcttdioritur  cxkge  pra?ci- 
picnte  accufationcm  dc  admilfo  pcc- 
cato,hoc  autem  incafu  ncquidcm  pro- 
babilitcr  eft  admiifum.imo  ctfi  conftet 
commilfumelfcvcnialc,  non  tcnemur 
id  confitcri,  quomodo  crgo  tcnemur 
in  cafu  ciim  ncquidem  conftct  de  vc- 
niali ;  nififortc dicamusliberari  a  con- 
fitcndiobligatione,quipcrfediu$  co-  R//w2 
gnofcitfe  peccaflc,  &  tamcn  dcbQieforttore* 
confitcri,  qui  minuspcrfc(jle,autnuU 
lomodocognofcitt  quod,  mcjudicc, 
diflbnum  &<^uod  abfurdum  cft.  Co- 
gnirioncmautcmprobabilcme{fc  du- 
bia  multo  pcrfcdiorcm  cft  certum. 
Secundo.  inomniforoquandodubium 
cft  an  dcbitum  fit contradum,nihil cft 
folvcndum:crg6<:jui  dubitat,an  incur- 
rcrit  obligationcm  confitendi,  nihil 
debcbit  faccrc.    Tertto.  dubius  de  ac- 
tatean  explevcrit  vigcrimum-primum  bta-.&vo-^ 
annum,  dubiusdecmiifo  voto,an  in-  ^umdtibiu 
currerit  cxcommunicationcm,  ad  ni-**^"  ^ 
hvlobligatur,ut<iocet  Sachc^yi^ quia^*«^ 
Tt  1 1  mehor 


THEOLOGIA 


mclior  cfl  canditto  poiJIdcntis  fliam  fl- 
bcrtatcm,  qua:  rcgola  locum  kabct  i  it 
©mnj  matccia  virtutum  i  ergo  qui  du- 
bitat,  anpcccaverit,  poteftprudentcc 
ftarc  pro  puritatispaflcfnonc,  qu^icrat 
liintc  diibium,,&  crcderc  fc  nonpccca^ 
▼iflc,&  confcqucmcr  non  tencri  l&^ 
fcfTioms  praeccpto^  QuaVto.  quianon 
vidctur  dari  obligatio  cc nfitcndi  eanv 
matcriam  cunvqua  &pe  nequidcm  co- 
fiftctSacramcntuiri,talis  autem  eftpce- 
catHm  dubiiim  in  noflro  cafu  ,  utvidi- 
mus  :  crgo  non  daxur  abligatio  conw 
ficendi.. 

©  B  I  E  c  T  r  G  rx. 

liota  htnt  O  n  cll probab ilis  fcn ten ti qii ar 
hatic  74^  militat  sontra.  omnium  Dofto-^ 
tionm*  rum:conronrum;xitqui  aflcrcns  certum: 
lc  pcccaviflcjdubium  an  mortalitcr,ita 
ut  ne  probabilc  quidcm  jiidicium  dc 
co  qucat  eliccrc,  non  teneri  confitcri,. 
Dbdrorumtorrenti,  utaiunt,  opponi- 
tiir,erg6.Minorcm  probas  cx  omnium 
Dofrorum  fentcntia,  qpos  citat  San- 
«hcz  fupra  num.66.- 

Sedhasc  rationon  urget,  cotrarium 
onim  ex  Do^orum  conrcnfii  dcduci» 
optimeLaymaninnuit/i^ii.fr^if?.  i  ,c.f, 
pro  quofacithaecratio :  Subftjntiarei 
ncccflario  confltend^cftculpa  morta- 
Us,  ut  paict  cx  Concilijs  &  PP.  atqui  in 
cafu  fubftantia  rci  ncccflario  confitcn-- 
dx  cft dubia,  quia nc  probabilirer  qui^ 
dcmconftat  admiflumcflcmortalcjer- 
go  dubium  eft  antalc  morralc  Icgc  c6- 
prchcndatur,  &  confequentcr  an  lcx 
fitlata  dccamatcria  confitcnda  ;  crgo 
«um  in  dubio  legis  Ja?x  prafvalcac 
poflciTio  hBcrtati$,noncft^obT 
ligatio  confiiciidi.- 


H 


o  B  I  E  c  T  I  o  x: 

Anc  nonnuHi  prxtcnfam  obHgjy' 
tioncmconfitcnd^  pcccata  di-bi* 
pfobant  cx  Tridcntina  Synodo»  q"f 
Sefmtisi^.capite  ydocct prifuh,  Omni* 
mortalia  cflc  confitenda  qiiaf  ^^"^ 
confcicntia<  pGcnitentis ;  atqni  ^^^^ 
peccatum  dubium,<rrgo;    Detn((^  wn- 
tum  cxcipi  ab  hac  intcntionc  conn'* 
tendi  fola  vcmulia;  V  &  r  u  m  nihil 
dc  concUidi  patctcx  rationc  ,  q"2i^ 
fiibjungit  Corjcilium  ,  qiiiauniverlst 
mortalia,  incfuit,  homincm  irae  fih"'" 
&  Dei  inimicum  conftituunt,  quas ja- 
tio  non.compctit  diibio  moftaliy 
cnim,quiadubium  eft.cumprorcora'^ 
ciatpDfrefTioIibcrtatiSjpotius^fti»'^*"' 
dum  cft  vciiialc  quam  mortale,  &con' 
fequcnter  non  vidctur  confitcnduni>' 
praBfcrtim  cumConcilium  non  magis- 
mcmincrit  dubii  morialis,  qu^,  ^'^' 
Gumftantiarum  aggravantium  i"^'* 
candcm  fpccicm ;,  ac  proindc  ficutaf- 
guitur  ex  Concilio  has  non  c/fe  con^ 
fitenda» ,  ita  ncc  dubium  pfccatuni^ 
vd  difcam  ubi  daudicet  hic  iy^H'' ^fi^r 
fmus  [Ecdcfia  docuit  nos  bcneinat«-  f^fj^ 
riam  confcffionis;  fcd  quia  nondiJ^it 
cif cumftantias  aggravantcs  dcbcrc 
confcffionccxponijprobabili^s  po' 
omitti  dicuntur;  crgoctiam  preba  t- 
lius  omitti  potc runt  pcccata,qu*  r^ni'^ 

ctficcrto  fint  pcccata  ,.  funt  "^^^^jj^ 
minusquam  probabiIitcr,hoccfr, 

bic.  Patct  confcqucntia^qiiia 

xitConcilium  talia  peccau  debcre 

confeflionc  cxponi,  |; 

O  B  1  E  C  T  I  O  ^ 
TOt:.ratio  cxeufandi  p«nitentem^^,^^ 


iadubio^cftncgravcturin 


dubi<>> 


FVND  AMENTAL  I  S. 


^99 


^«^n-eiw^^^ivcranoneft:  crgo.probatur  mi- 
^ii}    noi:,  quianonmdicituripfi,  ut  confi- 
tcatur  peccata  dubia  ut  certa,  tuc  cnim 
vei-e  gravaretur;  fcd  cji^od  confitcatur 
dubiajadcoquc  certumcftnongra- 
Variultrailubiuni. 

Sed  h^cratiomcrito  infirmavifatft 
^•T-ugo;na  eifircus  non  tcncaturcon- 
fitcri  utccrtum,tcncturtamen  abfolu- 
corrfiteri ,  quod  cft  ccrtum  onus  li- 
*^ites  dubij  cxccdens ,  hoc  cnim  non 
^ctpraejudicarclibcrtatL 


O  B  I  E  C  T  I  O  XIL 


'<t<j^  ^Ertus  deemiiTo  voto,  dubius  an 
*i<,  ^^adfueritfufficiens  libcrtas,  tcnc- 
turvoro;  crgoobfiimiJeiTi  caufam  lex 
^onfitcndi  in  cafu  eft  iu  poftcflionc. 
^^<7^A^t'r«rI.negando  antcccdcnscum 
^oto.  Mald.Sa.&c.  quia  dubitatur  de 
^^bftantia  voti  utid-eft  aptum  obliga- 
^eSc  confcqucntcr  etiamdevoto  fim- 
P|icitcr.II.  ncgatur  confccjucntia;  cjuia 
"Jct6ftatdcvoto,idq;eft  in  pofteflio- 
*^5>  '0  rafu  vero  dubitatur  dc  lcgc  Jata 
^'fcahancmateriam. 


C  0  R  0  N  I  S. 

HUcufq;utputo,  certifllmeoftcn- 
di  pcccata  qu alitcrcumc|ue  dubia 
iion  dcbcrc  ncccftai  io  objici  clavibus 
^cclefi^jnr.nc  autcm<\dfcdanda$coa- 
^<^jentias&:omncs  abolcnJos  f:rupu- 
^^^saliqiiasConclufioncsa.ldcmus. 

Prima.  O^/  dubitAtyOM^iomniifertt ta- 
^^P^ccatum  ttofi  tencturtUudcmfitm  C6- 
^^^^tcxd.fputatis  3cin  toti  controvcr- 
*^^tiifcu0i^.  . 

Sec  r.  n  d  a .  Nf  c  fxftefi  iUttd  dubikm  pec- 
ut certum ccnfiten,  Patct,quia<jui 
"^•citquae  dubit  at,  mcntltur;  afferite- 
«iun  efle  ccrta,  ^uae  vfTe  certa  no  fcntit. 


Tcrtia.  ?otefipeccatmi  dubtum  ut  eft^ 
nempe  utdubium  cUvtbus  Ecclefi^e  fitbfice- 
re-y  &  Conftjfarius  nt  adjungatur  aita  wm- 
teria  certa,  debebit  conditionatam  abfolu^ 
tipnemdare.  Conftatcxpraxicommu- 
ni  omnium,  qui  nos  poftunt  dici  ita  cr- 
rarc  ut  nequidem  probabilitatcm  tc» 
neant. 

Quarta.  Confefiks peccatum  dubtum  ut 
dubium,fidepreheridatdetndecertu}n ,  non 
tenetur  id  uti:ertum  cenfiten,  Pri  m  o, 
quiacumcxpofucrit  illud,  proutcrat 
$n  cotifcientia,quod  tantum  exigitTri- 
<lcnt.fc(f.  XIV.  capite  ^.cft  abeodiredc 
tamctficonditionateabfolutus,pcrin- 
dc ac  is  cujus  peccatum  a  Saccrdotc c- 
xiftimaturvcnialc,cumfrtmortale;fic- 
utcmmSacerdostunc  vult  abfolverc 
a  peccatoproutcft  apartc  rci,itaetiani 
in  cafu  noftro;  atqui  pcccatum,  a  quo 
quis  diredc  abfolutuscft,nontenetux 
cx  jure  divino  itcrato  confitcri;  ergo. 

Se  cuNDO.Ex  communi  fententiai 
confeffus  fc  morose  dcledatum  dccics 
circitcr,  ficcrto  dcinde  dcprchcndat  k 
<liiod-ccics peccaffc  non  tenetur  eas  vi- 
cespoftca confitcri,  &  tamencas  non 
cofcflus  cil  utccrtas,  icd  modo  dubio  ; 
atquifimilisratiourgeiin  cafu;ergo. 

TERTio.Dubius  dcvoto,cxcora- 
municatione  &c.  fi  petatdifpenfatio- 
ncm,  foWitur  omni  obligationc,  et(i 
dcinde  dcprchcndat  certo  cmiffum  cf- 
fc  &c.cTgo  idem  eft  in  cafu,  Ex  com- 
munitamenfcntentia&praxitale.pcc- 
catum  cft  confittndum  deinde  ut  ccr- 
tum^fcdanpraxis  cx  fcrupulo an cxra- 
tioncortancMi  difputo.  Vidcturcnira 
liomo  pcenitens  non  vellc  ditputare  « 
ncc  librare  rationesjfed  ftxjui  fecuri/Ii- 
mampartcm. 

Nota  interim  CoTJclufionem  piTmam 
mihi  vifam  fuiffc  folidiffimisargumeji- 
tisprobari^a  contrari^tamen  authori- 
Tttt    z  utc 


700  THEOLOGIA 

tatcCfort^,timore)vincL  Si  fuUfcribis,  gnamp  obabilcm  eflc  cognorca<; ;  co- 

tiiOHicum  fiiffragiuro  adnumera;{i  dif-  fefrionis  enim maceria  magm  moM^«^»- 

fcntio,multumdifputavi,  mhildoceo»  tieft,inquarcgium  iter  dclcnbitiir» 

aixiiitiodfenfi,  &quia  multorum  do-  tutius  fpeculative  ,  pcricu- 

6:rioa:  contrarium  >  fuadeo  tibi,  ne  ab  iofius  pradice» 
cisdemdifcedas,  nili  fcntc  ntiam  bcni- 

FUNDAMENTUM  LXVII. 

De  SacramentQ  Eucharifii^. 

Trcaeffemiam  Eucfiarifti2t,nonmurtum  differunt, 
^dremTheoIogiilicct  vaiieloquantur.  Placeth«ca 
finiticautdefcriptio.  EuchariftiaeH  Sacramentum  CoffO' 
rls  &  Sanguinis  ChrifiifubJ^eciehm  fA»i6^&  viniyad^^^^^^' 
km  AnimA  refeciionem  divinttus  injfitutum. 

Materia  eft  paais,&:  vinummempe  panis  cxfblo  frumentOj__^ 
pudLatiiiosazimuSj&apudGrsecoSofermentatus.  An-neexa^i_^ 
granispoffetconficipanisadconfecrationemfufficiens!  ancxa  ^ 
liquoribasconveniensvinumf  An-nc  Hippocraticum  ^ff^^^P^ 
teritf  Refi:onclcocffcquacfl:ioncsPhyficas,nonTIicologicasrna^_^ 

fidafcturgranum,  quodafrumcntonondifferat  ^P®c^^^^^"^'jq'^ 
poflet  Euchariftiasminifteriofcrvire,idem  devino  dico,**^  ^  ^ 
affuminonpoffepaHem,Tinumve>quoddifferat  fpccica  ftuo^^ 

lo,&  vino  communi.  .  Tor^^}^ 

Forma  Panis  eft :  HoceHenim  Corfusmeum,^  Caficis.  ^^^j^.  ihi^rf^ 
inim  Calhc  Sanguinis  mei^    ParticuJa  illa  emm  non  cft  dc  cnc 
5irrnf»rf.Suntquidiftinguant  Eyichzx^&xzn^inf^rir&cwfa^toejfi^^^^y^,^^^^ 
tiiinfim  (oyvmzinfieri  ftnt  vcrba  proutponunt  fub  fpecies  illas  ^^.^^1?/ 
&tnfa^(t^xisS)C(^ng\xmcm:  &c  tnfa^oeje  formafit  corpus,&fanguisC^^|^^.^ 
proutviverborumfubfpccicbuscontincntur:  fed  ipfi  ^^^^^^•^^(t 
lius  eloquuntur/cd  nihil  altcrant  in  rc*  Miniftcr  in  Eucharilti»^^^^,^;/f^- 
triplcxiquiconficit,quidiftribuit,quifufcipit.    Prini"^^^  ^uc 
Saccrdos:  Secunduspoteft  eflcnon  Sacerdos :  Temus  q"^^  j^^jji 
Catholicus,,  qui  ingratia.  ago  de  fufccptione  Sacramcriraii ' 
phyficecomedcrc,<5c  bibcrcCorpus,&:  SanguinemChrifti^f»^^ 
liim  infidelis^  Athcusifedetiambcfliia  (^uxcunciipoteft* 


FVNDAMENTALIS. 


701 


MUIta  de  Saeramcntis  alibi  >  &  dc 
hoc  praecipue,olim  cnim  Eiiwha- 
rifticam  Philo*ophiam  projHignavi, 
^uam,nepereat,in  Curfu  Philulophi- 
codabimus.  Nuac  paucula  quaedam 
propoao» 


Ua»  .       Inquiro,  An  popt  cenfecrm  vtnum 
^'^^^^coHgeUtHtn? 

REfpondet  Auionius  Noainot  m 
fumma  Diam.  verb,  Emhaupx  Ma^ 
feria.num.i.  his vcrb\s.[VJiumfifttcon~ 
S^latum,  ut  fxpe  contingit  iii  Gcr- 
mama,  Ctmo  ctiam  in  Mediterranea 
Hifpoma :  i>cra*pc  in  Caftella,  Legio- 
&c.)  valide  confecratur ,  non  tamen  /i- 
^ite,']  & prob at, qu i a  v in iim  pcr  c o n ge- 
^ationcm  non  corrumpitur  ,  quoad 
^wbftantiam ;  potaJ>iIeenimadhucmi- 
rict  potcniia,  qua  lio,ucfieri  poteft,  Sc 
^iami.  Scd  vidctur  haec  potentia  rc- 
Kiota. 


IL 

Ante  ciies  paucos  quidamPaterCar- 
^clitamis  cxcalceatus  ;  Vir  vere  do- 
<^ttshunc  Carumdccidendum  propo- 
^uit ;  quem,quia  novus ,  curiolusc^ue, 
T^beologis  baec  ledu;  is  repono-. 

Vicnnse  tn  Auftria  dum  rcveriiriina 
Hycms  omnia  iiquidaconcerneret^8c 
^Gngelarct  ,  mirfam  eekbrat:  ubi  ad 
*<immunioncm  pcrvenit,  reperit  fa- 
^'"umlaticem  congdatumjuxti  conv- 
''luncm  Dofloriup  fcntcntiam  igncm 
*tlhibct,  glaciemque itcrum  invinum 
^onvcrtit.  At  quia  dum  calix  calefic- 
^^t  ,  fumum  Gxhallantem  pcrcepit, 
*ubciuhitarc  incepit ,  Auvini  fumus, 
vapor-vcfit  verevini  pars,&  ^uianul- 
^eltiaconfccratacalice,  q,ux  nQixQx 


confccrata>  dubitabat  an  illaj  vini  par- 
ticuIa:,quaeignisvioIentiaexhallaban- 
tur,  aon  fuerint  canfecrata? ,  &  inopi- 
nato  GcrilcgiofanguisChrifti  per  ac- 
rcmdiffunderetur  i  Kem      non  ^ifc 
omnino  ficilem,  fed  meditationv,  & 
rerum  notitia  indigcro.  Scnteiniam 
meampratuli^  eamqae  modo  adiftas 
pofitiones  reduc  o.  Pri  m  AJn  conficra-  Refoluth^ 
to  laticenuUaeJl liquoris parst  qu£  nonfit 
confecrata.  Ei  banc  veram  exift  mo,  (i- 
vedicamus  aquaminvinu  prius&:  po- 
fteainfanguincm,  fivcctiaminfang:;i- 
nemimmcdiateconvcrti.  Guttacnim 
aqux  vino  immixta non  f  cit,  quod  il- 
ludtotum,non  fitvinum  ufualcjadeo- 
quc  totum  cSlccratiu::  &  fanguisChri- 
ftiprouteft  fubfpcciebus  iHiusGuttac 
eft  iub  fpccicbus  aqua:  naturalis,  &  ut 
eft  fub  ip.cicbus  rcliqui  vini,  eft  fub 
fpccicbus  viui  rLarurafis:  &  proutcft 
fub  aggrcgato,quod  cxvino  &  illa  gut- 
tirelultat ,  eftfub  fpccicbu-s  vini  ufua- 
lis.  Parrofiilla  guttaarciiqaisfepare-  Notaboc. 
retur,£btimdefineret  cfTe  fub  illius  (pe- 
cicbus fanguis  Cbriftix  illacnimfic  fc- 
paratacilct  puraaqua,  non  tamenvi- 
nuraiiaturalc,autufuare.  Ergofinvli'- 
terdcaliisvinipartibus  Phiiofophabi-  An  vin*4trf 
mur.  Si  componiturvinum  epartibus  howo^e^ 
heterogencts,  quodcont(  ndunt  pro-  ne^uaut 
barcChymicijfingukfcorfim  non  funt  hcteroge* 
vinumf  &  qui  vmum  coniccratumin  neaspar» 
haspartes  bcterogcncas dividerct,  in  tes  ^rf- 
cas  divideret  quae  noii  mancrent  con-  Leat ? 
fecrat^.Igitur  fi  vapor,aut  fum  us  cx  ca- 
licecaLfa&oexhallanscomiueat  par- 
ticulas  atiquas^quae  non  fint  vinum,  iUe 
vapor  non  crit  confccratus.  Cjctcruin 
cumJoanrK:sHclmontius,Mccijcusin- 
jtcniofi/IImus,  &:  expcrtiCrimusiii  fo* 
Medicinae  inauditis  principiis  hctero- 
gencas  has  Corporum  partes  ,  qna* 
Chymici  piotrudunt,  irridcat,  adhuc 
Tttt   j  urg,c. 


1 


MCCC- 
XXVII. 

Dc  V.cde- 
ft/x.  legibti< 


muntone. 


rum. 


7oi  THEO 

nrgcbit  diTb!i*tJi  &:  gwrrcmus,  An  me- 
ta  cxhaiai^nc  fubftajitiavinicorrum- 
patur,an  altcrctur  potius,nam  fi  primu 
3icatur,ccj(rat  quxlHo ;  3d  (i  fccuJiduin, 
affirmaridebcbit  fumos  ilios  vapores. 
yc,qui  c  calicc  cmiffijfuiffe  rcvcra  con- 
fccratos.Sic  dubium  proponcre  libuit; 
tuLcdorquaftioncmrcfolvcs. 
III. 

Sacramcntoru  ufum  divinitus  con- 
ccflum  hominibus  non  pofTe  abEccIc- 
fia  interdici  /ine  causa  lcgitima,  clarius 
.  cft,quamutin  controvcrfiam  rcvoce- 
tur.Ciim  igtur  materia  gravis  fit,vidc- 
returrccjuircrc  non  folum  caulam  le- 
gitimam,fcdgravcm.Hinc  fcquiturno 
efTc  facilcm  aliquas  Ecclefiae  conftitu- 
tioncs  dcfcndcrc  conira  hf  reticosmc- 
iliocritcr  dodos :  rrimo  enim  rarum  cft 
apud  Catboiicos  ncmincm  poffe  plu- 
rics  eadem  dicmiflam  celcbrare ,  aut 
vencrabile  faci  amentu  fufcipcrc;quod 
etiam  nonfolum  adfanos;fcdctiamad 
ultimo  morbo  laborantcs  ext«nditur- 
Secundo  debcrc  miffam  celcbrari  ,  aut 
vcncrabilc  facramcntu  rccipi  a  jcjuno : 
vidcntur  cnim nullx  cflc caufae  vcl  for ■ 
ic  Icvcs  ,  ob  qua?  rcs  graviflima,  qu5 
gravifrimeegcmus,interdicatur.N47W,7/ 
Agamus  de  Viris  Religiefis ,  & ben£  woratis, 
cju^nam  cauf.i  gravis  iuppctere  poteft, 
q,u^rcddatabftincntiam  aSai  ramcnto 
Euchanftico  mcliorcm  communionc? 
Cur  non  cffet  mclius,&:  u-iliuscomii- 
nicarcdccicsindie,  quamfemtl?  fiad 
indcccntiam  rccurritur,ratio  valdc  le- 
vis proponitur,  quoniam  non  cft  inde- 
ccnscomnumicarc  quoticiic,crg6  ncc 
crit  iivticccns  co<nunicarcfingulisho- 
ris.Pr«tcrca;Sacramcnium  Poenitcn- 
tix  pluries  frcqucntari  potcft  &c  folct 
niiot  dicfiTicirrcvcrentia;Ergo&:  Eu- 
chjrifticum ;  vcl  dctur  difparitatis  ra- 
tio.  Si  agmm  de  «egy<?rij ,  vellcm  vidcrc 


LdGIA 

unum  fummum  PontiT.recfptoviati-^^^-^^p^ 
co  pcccaviife  mortalitcr  &  poft  unam 
vel  akcram boram moriturum ;  vcl  ni- 
mirum,qui  in  ca  eflct  fcn  ictia,  q^i^ 
cet  eflc  probabile  communionemrc- 
quirineceflitatcmc<lijadfalutcmftcr-  ^ 

nam.  In ta'i cafu vclkm  fcire ,  qu'^^ "Jf 
Pontifex  cfl^ct  faanrus:  nam  vcl  polt 
confeflioncm  fumeret  fecundum  viatt; 
cum,  vel  diccret,fevLlIc  condcmnari 
probabiIitcr,ac  proptereacflc  impce- 
nirciis;  non  enim  finccra  Poenitcntia 
cft,vcIlcprobbilitcrdamnari.PiOC"/^J^^,^> 

dubio  aut  piasccps  cflet ,  aut  ^^^^^'^^^  ljHttfif^ 
viaticum  fumcret. 

Tuncric.-nonpoiift^^^^y"^, 
tutaconfcicntiaille  Pontifcx  non  reci-  ^^^jlt^ 
pcrc  lccundo  viaticum in  tali  cafu ; 
go  nec  poflct  intcrdiccre  Pctro  fccun- 
damfumptioncmviaticiintalicafU'  j^cC^' 
Dicunt  aliqui  intcrdidioncm  ^"^  ^^^iji* 
lcgitima,  quij  illa  lcxfundaturinf"?!'  Q^curf^'. 
ma  probabilitatc,  &  fufficcre  ad  Ju^"  fnref^i'* 
ficationcm  lcgis  authoritatcm  y^^!^'  pfi0» 
fasprobabilcs.Sancfinihilaliudobliy 

ctiameademprobabilitas  fu/Sccrct  a^ 
hoc,quod  Pctrus  non  obcdirct ;  p<'"J* 
cnim  authoritJtc  probabili  »  &  ^^^' 
probabili  potcft  fupenor  prudcn 
crcd^rc,  Ic  cflTc  fupcriorcm  lcgitim"^^ 
&  habcrecaufamruflicicntcm^ac  p|0- 

ptcreaprudcntcrlcgcmfcrrc. 
Pctruspoflctprudcntcicrcdcrciup^^ 
riorcm  non  ( flc  lcgitimum ,  vxl  cau 
non  cflefuflicicntcs  acproptcrcap 
fct  pr  udentcr  nonobcd'ic.crgo  ^^''^^^^ 
dum  cflct ,  poflc  Pctrum  in  tali  ^ 
prudcnter  proccdenJo  rcdp^^^ 
cuudum  viaticum-  m*  0C(^^^^ 

Si  dicatur  difparem  cfl"c  ^^^l^^.^^Zlfurtff'^ 
quia  Pont  f.  x non  dcbct  ncceflario 
gcmiIljmfcrvarc,illacJiim,utpotc  y 

gislator,  vcl non  obftringitur ;  vcl  o  - 
ftringitur  volcns ;  potcftcnimdilpc 
Lre  cum  voluerii:  fcc us  autc m  Vct  j 


FVNDAMENTALIS. 


70J 


^ul  rubditiis  c[l,&: tcnctur obcifirc:ar- 
gno  (lc.Iii  tali  cafii  vA  poteft  Poiitifcx 
illamlcgefervarcjvel nonpotcft.  Pri- 
mum  non  poteft  dici,  nt  fupcrius  vidi- 
mus,  ergo  dcbetcfllri  fecundum :  fub- 
fumo>Idc6  nonpoteftPontifcxferva- 
'e  illamlcgcm,  quiaintali  cafa  miJitat 
comra  legcmfacramentaleinftitutani 
aChrifto  j  ergo  ncc  poteft  jubere  Pc- 
tro  ,  ut  contrafegcm  facramcntalcm 
obfervct  lcgcmPontificianuC*»j?r«w<t- 
'«♦r.Si  Petro  in  codcm  agonc  conftitu- 
tojubcrctPontifcx,neconfitcretur>&: 
prajccptumcftcttj^rannicu>  &  Parum 
«onobftringerctycrgo  fi  a^cjuc  neccf- 
fcriacftEucKari'ftia,ac  Peenitctia^non 
potcrit  intcrdi<:cre  fumptioncm  Eu- 
cKariftia:  pKw  ^  cfuam  Con.fe(rioncm. 
Confirmatur  trerutnSK:([{:i  ccrtum  cer- 
^itudinc  fidei  Euchariftiamcftc  de  nc- 
«cfTitatc  racdij,.  eftet  ccrtum  cci  titudi- 
fidei,  n-on  poftc  intcrdici  a  Pontift- 
cffct  cnim  hairetieusy  quidiceret 
''o  rrt  ifi  Gc  m  p  o  fle  i  n  t  cr  di  c  ere  fidc  m  a  u  t 
c^"»aritatcm,aiquicftprobabilcEucKa- 
'am  cflc  dc  nccefritatc  mcdij  crgo 
probabile  Euchanftiam  ncnpoife 
^ctro  incafu  propofito  interdici.  Lirgo 
^^iccndum  Euchaiiftiam  non  efle  dc 
"^cccffitatc  mcdi)  y  &  contrariam  fcn 
^^ntiam  improbabilcm.  cfte  ,  nc  huic 
«>bjc<ftioiurcfpond  recogamur. 

2^  Ad  jcjunium  natuTalc,qiiodEG<rlcfu 
J^ju},i^  ^^S^irit  in  communicaturo  vcnicnti- 
°us  occurrit  ratio ,  qu«  indiget  {blu- 
^^oncNon  KabctB.omana  Ecclcfia  au- 
^horitatem,  utpofTit  intcrdicere  unam 
JJ*^ciamcibifub  pe^cato  mon  Ji;  non 
*^^bet  jutKoritate,  utintcrdicat unum 
S^^^^Himtritici  fub  peccato  vcniali.R.a- 
eft  clari/fima qui^i  &  unauncia  pa^ 
^sfuppouitur  clTc  matcria  parva,  &  u- 
*^^ijranum  triiici  matetia  moraUtcr 


nulla,  tllud  enimnctnacmerct,ncmo 
venderctj&nemofervarcr;  igitur  non 
pcccatmortalitcr  ^  icd  vcilialiicr ,  qui 
fumpta  uncia  panis  recipit  EucKariftia, 
crgonecvcniaHtcrquidcmpcccat,c]ui 
poft  quatuor  granoriimfaccari  comc- 
iHoncmcommunicat 

Refpondcnta'iquiIevem  comcftio-^;,  levi 
ncm  poftc  cffc  gravcm  irrcvercntiam  jco;;;^/^,;,^ 
fed  Koc  fa!s6  (upponiturjcomcdcrc  n^grarisir' 
poft  Euchariftiara  noa  cft  irrcvcrcn-y^i:;'^;/r/<j 
tia;  ergoncccomcdtrcantcEucKari-^ po/n> 
ftiam.  PraricrcaEcclcfiapotcftconce- 
dere,  utEucKarilliafumaturpoft jcn- 
tacurum  j  imoiUimfumpfcrunt  Apo  - 
^oK  poft  Ccenam;iplomctCKrifto  dif- 
trrbucnte ;  attjui  ncc  CKriftus  ipfe,  &  i 
fortiori  ncquc  Pontifcx  potcftdifpcn- 
fkrCrUtEucKariftia  irrcveren.tcr  fuma- 
tur;  crgo  quandofumiiur  poftcibum, 
nulLac6raittiturirrcvcrentia.  Statigi- 
tur  poflc  Koc  Sacramcntum  intcrdiei 
poft  crapulam,&  ebrictatcm;;non  vero 
poft  comcftionc  fobriam ,  &  prudcnic. 

Sidicaturoportcreomncm  cibu  in- 
tcrdici,.neaHquando  poftcrapulam  aut 
ebrictatcjn  Euchariftiain  fumicontin- 
gat;  Dicamus  firailitcromnc  juramcn- 
tum  debcrciincrdiei  gravitcr,  nc  ali- 
quadb  conTmittatur  perjurium,  omne 
mcndaciumctiam  oiaciofum  intcrdi- 
cendum  cflc  gravitcr,  nedcturoccario 
calumnix;crg6  fimilircr  omnia  pccca- 
ta  vcnialia  dcbcrent  gravitcr  intcrdiciy. 
ne  committcrcntur  mortalia, 

Ha:c  funt  fapicmiilrme  Lc(5loryqujB: 
communiter dcfcnduntur,  &  raro  be- 
ncvclfoftenunquam:KjEC  quibusCai' 
tKolici  ab  hayeticis  iJnpeti  lolcnt,>Karc 
<)us  velim  a  tuo  fublimi  ingenio  c  onlii- 
dcrari;  atua  famtnadoifkf  inartfoU  i  ••• 
autborum  tcftimoniis  non  cgco  ,  fcd; 
«clim  legerc  tuam  de  fingulis  pcriodii» 
Cenfuranib. 


.04  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

FUND AMENTUM 
LXVIIL 


MCCC- 
XXX. 


MCCC- 
XXXI. 


MCCC- 
XXXIH» 


n)c  Extrema  VnBione. 

^  On  eft  de  neceffitatc  medii,nec  prapccptijquam  ob  rem, 
Iquiillam  fmc  contcmptu  omitteret,nonpcccarctnnior- 
^caliter.MateriaciuseftdupIex,proxima,&rcmota:hiCCAirf^^^^^ 

fl,s^-:^«^eftoIeum,illaunaio.  Forma  eft.  V^ripmfan^am  un'  ' 
Bionem,& fitamfHJftmam  mifencoCiiam  indulgeat  tihi  Deu^^quidquidde' 
liqmfii  fer  vifum  rrepctitur  tota  ad  (ingulos rcnius,&:  illi  nominatim  ^^^^^^p 
cxprimuntur)  In  nomine  Patrts,  &  Ftliii&  Spiritns  San^i.  e  q"jP"  r^^tu^li^ 
vcrbis  non  omnia  funt  effentialia  multorum  Theologorum  ic"' 
tcntia:  namprxtcr  iWz^  Per  ifiamuncfionemindulgeat  tibiDeu^  ^^^^'^ 
quid deli^uifihqux  omncs  cffc  effentialia  dicunt ,  cxtcra  a  muici  ^^^^^^ 
crcduntur  effc  accidcntalia.  Minifter  cxtremse  undlionisclt    '  ^^^^^^^. 
ccrdos :  fubiecaumquc  homo  cx  infirmitate  probabilitcr  mori- 
turus. 


PAuca  occiirruntdiibiajcircaExtrc- 
mx  UnflioHisSacramentummnum 
aut  allerum  dilucidabimus. 


L 


Pcto  primojAn  pcccct,qui  in  admi- 
niftrationc  hujus  Sacramcnti  utarur 
formacflcntiali  ,  omi/Tis  verbisomni- 
bus  accidcntalibus?  puta,guitantum 
diccrct :  Per  iftam  urictionem  indulgeat 
tibi  Deiis,  quidqiaddeliqutfti?  Affirmati- 
ve  rcfpondct  Diana part.-^.tra^.j^,  re- 
fil.  1 7  i^.  Jsiotandum,  &  refol.  180.  &  cx 
co  Aufonius  Nodinot  in  famma  verb, 
lxtr,Vn^ho.num.ix,  fcd  cur/  An  quia 


utitur  forma  probabill?  anvcro,^^  ^ 
omittit  vcrba  prxccpta?  fir^^'^*^^^ 
leat  ratio,  fcirc  vellem ;  cur  non 
uti  opini6ncprobabjii  in  admini 
tioncfacramcnti?  &fi  fccunda  ,aO 
mortale?  (imo  an  fit  vcnialeO  o'"^  ' 
tcre  pauca  verbapraeccpta/ 

n. 


Pctorecundo,An  hxc  forma  m  ^^^ui. 
fcntialiter  dcprccativa  ?  an  non  P^^^^^ 
dicativum 

conferrihocSacramem 
poHct  i  nempe  ab  illo  qui  diccrct, 
Vn^o^sd  mdulgeo,  pcccanus 


FVKDAMENTALIS. 


705 


Beccanus  aifrcrcnteiTj  npinionem 
ctur,&argumcntum  abaliis  facramc- 
tis  dcducit,at  mcludicc  incfficacifirimc, 
quia  racramcntorum  omnium  formx 
alibcraChriflivolunratc,&:inftttutio- 
ncdcpcndcnt,nccvidco  ,  efTe  bonam 
Confcquentiam  ,  Cteterorumfacramen- 
^rum  forma  fimt  tndicattva  :  ergoettam 
&forma  extretttdi  undtonis,  Pcterema 
Beccano  ,  An  cxtrcmaeundionis  for- 
^  dcbcat  efTe  indicativa  tantum  ,  an 
indicativa,veldcprecativa?  Si  primum 
dicat,nefcio,  an  unushocfueritfacra- 
iJientum  Confcquutus ;  quia  nefcio,an 
vcl uni  fucrit indicative  collatum  :errat 
^§itur  tota  EcclcfiainEurQpa  ,  quod 


dcbetnondici,fifecundum:  crgoetiara 
iflae  f-ormas  crunt  vaHda?.  Deus  te  Bapti  - 
z. et:Detis  ti  tmgat  &c,  BtiZonfirmet :  &  c 
Bettsteabfolvat  :  Demteconvertatin  Cor- 
ptis8)Cc,Sangvmem  Ncgabit  Bcca- 
nus  confequcntiam.  Et  cgo  contra  di- 
co.  Si  valetargumcntuma  cajteris  fa- 
cramcntis  ad  Extremam  undioncm 
dcfumptum,valebitetiam, fiab  Extre- 
maun^lionead  alia  tranfeamus  facra- 
menta  .-nihilominuspcto,  an  efictvc- 
rus  Baptifmus  collatus  deprccatives 
nempea  dicente  Bapttzjcturfervus  Chri- 
^i.&c.^Anconfirmatiopoiret  confcrri 
\cth\s,ftgnetury  confirmetur ,  &c  .«*  Vide- 
tor  D  ian  a  part.^ .  f  r .  4.  refz  7  .^,  NetandtL 


FVNDAMENTVM  LXIX. 

De  Sacramento  Ordink. 

Acramentum  eil  nov^  Legis,vi-cujus  aliqui  ad  minifteri-'^rflfofwj<i? 
um  divinum  fpirituali  poceftace  cradita  dcputancur.Sep-  ^  quotur- 
temordines  a  Thealogis  cnumerantur  :  naminEocle-P^'*'^ 
fiafunt  Ofl:iarii,Exorcifl:iE,Lcdore$,  Acolyti,  Subdiaeo- 
ni,Diaconi,&:Presbytcri.  TonrKranoneilotdo,  fcdja- 
^ua&difpofuioadordmes.  Pfalmiilse,  & Cantores  non fufcipi- 
Untfpccialemordmcm,cumadboc  Miniftcriumdepucancur. 


TKcs  ultimi  Saai  dicuntur  non 
qubd  priores  nonfintfacri  ,  fed 
TJod  hi  tres  fint  facrati/Iimi ,  maximi 
(ideo  ctiam  Matores  vocantur)  &  Mi- 
^iftcrio  proximL 

^ultac  occiuriTnt  quaeftioncs  fpecu- 
'^^ivx,multajpra(5rrcasmuIt^politica2: 
poflem  cnim  inquircrc,  An  Cardtnala- 
tus,aut ftiam  Epifcopatus  O.t  ordo?  An 
^^pcdiattoi  eflc  facer  iotes,  &totMo- 
'^chos^AnpraettafCt^umerum  utro- 


nimqtre  diminui  poffcm  etiam  dc  fin- 
gulisordinum  gradibus  fpccialitcr  a- 
gcrc;fed  ha?comniaalium  locum  ,  & 
tempus  poflulant,  &idcirco  haccpau- 
ca  fufficiat  praclibaflc.  Intcrim,  ne 
nihilhicdicar  fpecialepofuiffc  ,  hunc 
Cafum  ,  qui  Ingolftadiiaccidit,&dif- j^^^^j^^^' 
formitcr  a  Theologis ,  &  Canoniftis 
fuit  decifus  ,  Lcdoribus  dodispro- 
pono. 


VTvy 


IPug- 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


'I» 


L 


Pirgnabantacritcr  duo  Ctcrici,&  at- 
tcrlcthalivulncrcperfoffuscecidit* 
fupcrvcttitFrancircus,  &:in  collapfum 
trruit>  cumquc  tranfvcrbcrat  fccunda 
Tulncrc,  Sunt  qui  dicantFrancifcum; 
Clicricum  ad  h u c  vt v c n  t u  m  v ol  rn: ra(Tc : 
fiim  qui  dicant>i(5liim  datumcjKiavcrt : 
funt,qutdubitcnt.  Et  idco  indigcmus 
Thcolog  s>  qui  has  trcs  Comrov-crfias. 
dccidant- 

Prima-  fi  Trana/cu^  clerlam  vivum 
tranfverberaveret ,  tncurrtjfe  exct>mnium- 
cationem  certum  eft :  Sed  quid  de  irrcgu- 
laritatccflrd  i  cc  nd  um,Lethali  ter  vuln  c- 
ttcratusjacebat,&erataL;asmoriturus; 
crgonon  fuit  occi&sa  Francifco-.Sed 
quidfi  dicam  contra  vulnus  iflfliftum  a 
Francifcoctiam  fliiflc  lethalc,  &adc- 
andcm  mor tcm  duo  vulnera  f  prius  &: 
poftcrius)  utcaufas  totalcs  cocurriffc? 
Ciuidfi  dicam,vulnus  pofl:criusno  cau- 
sallc  ;  fcd  tantum  accclcraffcmortcmrf' 


Sccundijicertumftt,  ta^umaTra»- 
cifco  merum  cadaveryille  irregularis  noneft  r 
At  vidcrctur  in  cxcomu  nicationcm 
airrilFe  ;  quia  hacc  ob  ftatus  dignita- 
tem eft lata,  & «que  dedecoraf  jr clcri- 
catus  ,  fimortuus  clcricus  dedccorc- 
tur.Etctiamviderctur,quodnon:n3in 

poenaCanonis  imponitur  percuflor'* 
bus  CIerici>nonftliis  monergo  P^^f^t 
fbri  cadavtrisrquoniam  cndavcr  noc 
cIcricusJNec  juvatrccurcrrc  ad  pan  *' 
tcm,quia  CKCommunicatio,cftrc'Scai- 
ofa,&inodic^(ianon.  aditiittitur  ratJO* 
nispariias. 

Tcrin,  fi  omnia  dubiajtnr,  quid  diceV' 
i«w?An-necxcommuiucatio ,  & 
gularitasincurritur  pcccato  dubioPA"*^ 
nc  hicpeccatum  ccrtum 

eft,&tafltum' 

circumftantiar  fimtdubiae?        ^  ^  - 
Fui  intcrrogatus. ,  &  rcfpondi,  Ic<* 
quiaaliialiter>ctiam  exicrorum  1""^' 
cia  libcntec  legam^i. 


TII. 

Aninma-^ 
wmpnioa 
Sacramen- 
tofopitfe- 
parari 
€ontra^ 
ibtt. 


0 


FVNDAMENTVM  LXX. 

lye  Matrimonio^ 

'EMT2Vi%itRmt\o\Rz^\t,MatriwoniumeB 
ritalts  interlegitimasferfinasy  individtiam 'vitd  confiet^^^'/ 
nemretinens,^    Ha:cconiund:io  ft  intcr  Chriftiianos»  ^ 
prsrdpuc  Catholicos  contraJiatur  >  cft  facrarocotufn  J 
non  tamenfempcr>contrahcntibu5cnirncftlib«runiillud»uc"^^*^^p'^^»^^' 
politicumcontraftumyaut utfacramcntum cclcbrarc.  Circa  m^'  ^-^ 
tcriam>&fonnamhuiusSacramcntivariarfunropiniones  Autho-^^^ 

rum;rcqujrTtamcn cffcntialitcr Corpora contrahcntiuro > ^^? ,  .^^c^ 
{iim^ffp;rufenfibiha,traclitionem,&acceptationcmcxprcl5e)2^^i^|^^ 

implicite,ccrtatamcnfigni  ficantiajindubium  eft ;  cacteriim  utra  i 
kisformalrtatibus  fit  materia>jutra  forma,  fcholac  cxamincnf  ►     ^  fgttflf^ 
Poteftficriperprocuratorcmcuiu£visfcxus>&:a?tatis>i^^o^^^^((r^^^ 
hdbeatpolidcumufum  ratronis^  Dcaunciatiottcs  poffuntoiDi^^ 


HntU 


T  H  E  O  L  O  G  I  A.  707 

excausa.    PrasfentiaParochi ,  ubi  cft  Concilium  Tridcntinum 
acceptum,eftconditio,  finequanon*    Dantur  obiccs  impedien- 
^Nwif.  tcs,&:dirimentcs;cLimillisillicitecontrahiturmatrimonium,cum 

"  hisillicite,&:  invalide.    Nonpoteft  ficrihumanitus,utaltero,aut  ^«^^'J?- 
utroqucinvitomatrimoniumverumcontrahatur  :  undclegcs  ,  (ivuu. 
qujc  runt,de  confcnfupolitico^altifeime  debcntcxaminaxi. 

JJl^cxxx-  COlcnt  multain  caufis  matrimonia.  ror ,  fi  fubftantialis  eft,  contraaum  ^rrordu^ 
^      ^libusconfundi,8cOflicialcsin  Epif-  irritat;fiaccidentaIis,non  irritat ;  fcd pUx.fub' 
<opalibus  confiftoriis  variis  pr^judici-  <juiscftcrroraccidentalis?quiii6circay?4„f^4/i^^ 

fubftantiam,  fed  circaqualitatem  ^t^o-  ^acctden» 
xis.  HicquotidiecrrantCanoniftxj&^^/jlj, 
lurifta: ;  hic  multiquotidie  Theoloci, 


ispra:venti  non  conveniunt  inpraxi. 
Sunt  quihafc  Theorcmata  mordicus 
tencnt,i./«  omniduhtojhnduimeftpro  V4. 
^orefacramenti,  ii.  In  omniprobMitate 
iila  eligenda fententia  eli ,  qu^faueat  ma^ 
^fimonio.  iii.Oportet caufas  Uatrtmonia- 
ifs  tardo  examine  dijcutere,  ut  tadioaffe^i 
^^tigantes  compofitionem  ineant ,  &atrU 
^unaltfifubtrahant.  Scdomniahxc  tria 
J)iihi  non  placent.  l^onprunMn,  <juia 
>ndubio  ftandumpro  poflcifionc  «ft, 
praeceflerat  dubium;cum  igitur 
^nte  Matrimonium  dubium  prseceiTe- 
fiteoelibatuscrrtus  ,  ftandum  eftpro 
f^libatu.  No»y^f««df«w;quiapotiu$ 
^nprobabilitate  favcndum  cftconju- 
P^tis  ,  cjuibus  farormaximus  fieret 
^ntcrdiim,  fi  Biatrimoniuminvalidum 
^cclararetur.  Now  Tertium  ;  cjuia  hoc 
^ft  vcxarc  homincs  &non  adminiftra- 
'^luilitiam.  Vidi  femcl  Compluti  u- 
pumVicariumCardinalisInfanti$,qui 
*^erat  conjugatus,  & cxpcrimcnto  di- 
^jcerat,  quid  fithaberc  uxorem  indo- 
^ilem ,  & fuperbam.  Gaufas  ipfe  ali- 
^crexpcdiebat,quamfolcntTheologi, 
S^idomos,in  quibuspatiuntur,  &  tor- 
S^enturinfelicitcrconjugati,  non  vi- 
^^runt.  Summa,iitputo,difcrctione 
^pus  ert,neincaufis  Matrimonialibus 
^ommittatur  aiiquis  crror. 

DI. 
^crrorCiCircA  Vtrfona  qualitAtm.  Er- 


<^uos  volo  propofitione  cafus  fubic- 
<)uentisadiuvare. 

EratRomaeSempronius  homoGcr- 
manus^  dives,fedjionNobilis.Repcrit 
ibiunam  fceminam  alto  nominepr«- 
<litam  ,  <juaefcdiccbatfiliamComiti$ 
N.  fugiireparentumtyrannidcm,vclle 
n  ub  cr  e.  Cognofccb  at  S  cmp  ro  ni  us  co  • 
mitcm,fcicbatillumhaberefiliam,qu« 
rigorcm,&domumpertaefa  ad  Moni- 
aliumAfcctcrium  confugerat.  Crcdit 
hanc  e{re»&  illam  in  uxorcm  ducit.Rc- 
vcrtitur  in  patriam  opinione  jam  fua 
Comcs  fadus  ;  atibi  rcpcritComitis 
filiamadhuchajrcreapudMoniales,  & 
hanc  eftemcrctriculam  quandam,<jua5 
caftxj&NobilisVirginisnomenfump- 
ferat,  Quid  faccrct.''  Matrimonium eC 
fe  nullum  vocifcratur at  luriftaedi- 
cunt,fui(fecrrorcm  in  qualitate  (  hoc 
cft,in  divitiis,  nobilicate ,  fama  &c,^ a- 
dcoquematrimoniumtencrc.Mecon- 
fuluit,&:  cgo  fic  quaeftioncm  debcrc  rc- 
folvijudicavL 

IL 

INCafu  fic  pofito  difticultatem  non  ,^^^.^3^^^^ 
reperio  ;  nec  puto  rcperiendam  ab  jj^yj/^^^^' 
hominc,  ^ui  fciatfine  Confcnfu  non 
Vvvv  2  polle 


jrhinvttU 

contrahi 

mnpottfl 

matnmo^ 

mum,. 


VoUtionis 
(onditio- 
nes  &  cir^ 
cumfiitn^ 


708  T  H  E  O  L  O  G  I A 

poflreMatrimoniumconfiftcrc,  &vo^      Fonotertio,  fntentioncm 
Iiintatishumana:  naturara  expinratam  voluntatis,quiverfatur  circa  foicm ,  &  ^^*'^' 
kabeat.     Quam  ob  rcm  omiiTis  Au-   elcdioncm  pratdcterminat  ;ita  utfi  u- 
rhorum  citationibus  (nam  qui  ab  o-   nicumtantupadcturmcd  iitn,cx{eq"U- 
mnibus  admiiTam  dodrinam  prx-   tio  ,  &  elcdio  fint  ncccflarii  adusi 
mitto  ,.  non  tencormeum  Lcdorcm   &rolumiibcrtatcintctionis  libcri.  Ex- 

enxplo  rcs  cla-i  a  chrior  rcdcHtur.  Pe- 
ti-as  vuk  egredi  cxEcc!efia,jqu^  tanturn- 
mod<>ununr  exitum  habct ;  Jico  illi  ei- 


k  libcrumcgredi,  ^  cl  non  cgrcdi;  a-t  cx 
ruppofirioiJC,quo.:  cgrcdi  vciic,  illici- 


Unttaru 
gxamen. 


fi- 


allcgationibus  fupervacansis  onc-- 
rarc^ 

Vi>noprtl}U) notr  dari  hnmanajr  alr- 
quampoteftatem ,  aut  Authoritatcm> 
qu«  pofTit  vcro.VIatrimonioduos  in- 

vitos  ,  autinvoJuntariosconjungcrc;^  rcncccfTaiium,  urhac  cgvcdiaturpor- 

aiit  vcrc  dcclararc  matrimoniun)  ab  non  alia>£juia  fupponitur  aiiauofl- 

involuntariiscon-^radhim  verumefTc;  elTc. 

quoditaccptum  eil ,  ut  contrarium.i  Jln  cjiioCafu  hujus  portSEeleclio^n*^^ 

priidcnribus  dici  nonpofTit..  cft  libcralibcttate  proprij  ^fcdiibcrta- 

Pt^noficunda  y  in  omni  adku  voiun-  tc intcAtionis ,  vci  {ims ;  quoniamPS- 

tatisdari.circumftantias,.&  conditio-  troeftlibcrum  non  cligerc  hanc  por- 

.  nesjnamabrolutiirinii,&rimpIici(Timi  tam,quiaeftlibcrum  non  intendcrcC' 

adusconditioiics  fuas^&circumftan-  grcftiim ;  atexfuppofitionc,  quodvcHt 

tlas  implicitas  imbibunt  :  quas  qui-  egredi,dcbct  hac  egredi,nccpoteritcu 

demaiiquando  funt  confcqucntey^  a-  egrcffli  ncgationem  hujus  cgrcfsusr 

liquando  concomitates,  aliquando  et-  qui  fit  per  iftam  portam  componcrc.  ^^^ii 

iamanteocdentes  jaminfluentcs;jam  Hispofitis,in  quibus  ncmopotcrit  .^^jj^. 

pure  prarexiftcntes    jam  cfTcntialiter  reperire  dubium^nemoprobabilitatc^^'' 

oonnex»  3  jam  inhaerentes  aduitan-  runtcnimcerta,  &cvidenria  ;rc^olvo: 

qu  i m accidcntia  moralia ;  jam  tandem  Sempronif ,  & TttuMatrnnonium  nonful^ 

alias  habitudines  rcfpeflu  voluntatis  y?^frf,quodiic  claredemonftro. 

habcnic3..  Hinc  eft  circumftantiarum  GonrenrusilIeSempronii,quovolii*' 

exameneftevaldcdifficile  ,  &.obrcu-  itTitiamducere,fuitcIe(5tiomcdii,  ^ 

rum  ;  multafquc  ab  uno  Authorccf-  mediiunici  ;  ergoin  fcnon fuithbcO' 

fcntiales  cenfcri,  quse  abalio  acciden-  fedautfuitliberin  intentionc,  autca- 

taIesjudicantur..Undcin  Gafupra5fen.  ruitomni  libertatc  ac  proptcrea  mo- 

ticum  Dodorcs  confuhi  adcircum-  raliter  loquendo  fiiir  nullus.  Atnoii^ 

ftantias,&conditiones«currerint5ta-  fuitlibcr  libcrtate  intcnrionis  j  ^^&^' 

mctfi mihi  dode  videantur  procefriftc,  nullam  omnino  habuit  Iibcrtatcm :  cr>- 

forte  adhucludiceshafrent,nec  volunt  go  ipfenullus  fuit ,  &  pcr  confequen^' 

inretantimomentifcftinarff.Sedquia  Matrimonium,  quod  in  illofundatur,. 

niultafunt,ob  qu3eSempronii,&Titiae  nullum  cft.Quod  confcnfusiilcM^tf^; 

Matrimonium  non  valet ,  cligam  tan-  monialisf ucrit  mera  clcctio,  clari/mn^ 

tummodo  motivum  unum  ,  vi  cujiis  probaripoterit.Semproniiiscnini*^®^ 

hujus  coniradus  nullitas  cvidentihi-  maenonqu^rcbat  uxorcm^quamducc^ 

nicmanifeftctur.    Etutho^  clare,  &  ret  ;eratcnim  in  loco  pcregrino  , 

brcyitcr praeftemr  quo  mattimonialesciir^  ilJi  non  cra 


fVNDAMENTALIS. 


709 


ntricsjfLc]  omninoincommodaf,&no- 
civx',  adcoquc  tiici  non  potcft.cjus fi- 
ficm  fuiflfc  duccrc  u\ore!n,ut  fic  ;&  po- 
f^caTitiam  poc  its,  cjtiam  aliam  clcgir. 
^e  i  quoniam  in  ilio  cafu  elcdionvm 
^iflc  libcram  conccdcrcmus  ;  nam 
cumintcntioni  duccndi  uxorem  polfct 
milIcmGdiscorrcfpondcrc[nMlla  enim 
ciTctin  (ingulari  duccnda  j  elcdtio  illa 
fij  i  fl^c t  om  n  i  1 1 6  li  b  c r  a.  S c d  S e m p  *o  n i  us 
fatctur  ,  k  non  h-abuifle  animum  du- 
cendiuxorcm,  ut  fic  ;  vi  cujusTitiam 
potiirs  clegcrit,quam  aiiam.  S  .  d  nc- 
«luc  Titiam  pioptcr  feipfam  duxit 
Scmpronius  ifcicbarenim  h  abcrcper- 
fonalcs  macula"«;,  qua-s  c]uicunquc  ab^- 
^orrcret,  ni  darcnturgrand  ores  cir- 
cumlhntiae,  qua:  aut  prspon  erarc nt, 
^utillas  poflcnt  tcgcrc.  Ergo  vidcn- 
^umcft  ,cui  illam  Scmpronius  diiccrc 
tn  Uxorcm  vcxiuerit.  Scd  quia  Scm- 
pionius  ;  ut  materiac  fori  intcrnire- 
cfuirunt,  (rnccrcfuam  meniem  cxpaii- 

"  «Jiti  rationcm  ,  qua?  petitur  Clarifli- 
nie  in  medium  produco.  Titia  Ro^ 
nijB gcrcbat  fc  pro  filia  Caii  dc  Liv  bcn- 
ftcin  ;  cognof.  cbatScmpronius  hu  us 
^amilixfplcndorcm,  &:Nobiliratem ;. 
^idit  eflcppflTibilc  ,  ut  fchuicoptimx 
^omui  affinemrcdderct,  habiturusfi 
^osmaternacnobiiitatis  hjercd'  si  imo 
^honorumctiam  ;  quoniam  illa  Fa- 
"^ilia  non  folum  nobihs  ;  fcd  ctiam  o- 

^pijlcntacft.  Sempronius  igiturhono- 
^ficum  fibiforecxiftimans^^fi  tamno* 
^iliprofapiarconjungatur  ,  viiuitvo- 
^ntatem,c|uam  habebat ,  non  ducendt 
^xorem  ;  fibi  vim  infcrens,imperfedi- 
oncspcrronalesTi(ixdiflimuI:it,illas- 
S^c a  Gcncalogicis  pcrfcdionibus fu- 
P^tari  pidicar;patrisfui ,  cjucm  maxi- 
^ccit,  &:  fa€it,voIuntatem,aut  Con- 

^^cntiamnoncurat;fedquianulloalio 

^odo  uxorcm  de  domoNi  habcrc  po- 


terat,quam  Titiam  duccAck),  iJIam  eh- 
^Mt,&)uxta  legesEcclefiafticasinuxo- 
Tem  ducit.  Vidc$illumconfinfwnfutffeele-  Etextj^fts 
monem  weram  ;  &  modo  fu  dijcurro.  in  hic  dijcur* 
hac clGdionc,  cum  fit  ipfamcdii  uniciyfiiseduct'^ 
i^Hlla  rcpcritm  libertas  propria ;  lcd  li-/«r. 
bcrt.is  iatentionis,& fmis ;  at  fims crat 
fangvincm  fuimi ,  fangvini  domu  N. 
con)u«J^t^re  r  £'  g^  ciuidc]uia  contra 
hoc  mihiar,  contra  Scmpvonumtenti- 
oncn4,i>ivoKunatcm  militavit.  Atqui 
ducerclamonisrrliam  ,  militat  contra 
hocquod  cft  i  5  ungi  fangvini  nobilif- 
fima  domus;E.  go  tam.cci  tum  cftScm- 
pioniu.niioKullcTiaam  filiam  Lani- 
onis  duccre,  qAiamcertum  eft  cundem 
Scmpronium  honoremnobilit-t  s  in- 
tenc  ifl*c,utfincm,&  pofuiflb  matrimo- 
nium  utmcdiumXum  igitur  in  volun- 
ratc  medii unici,Jiulla  libcrtas  fit  ;  nul- 
ia  amctur  abfoluta  bonitas ,  fcd  rclaii- 
va,  hic  cft  utilita'; ;  manifcftum  cRpri- 
woTitiam  ncccflario  cflc  deClam  6cc- 
ledionemfolaintentionii,&:finisIibe- 
ramlibcrt.ncvclnulla}  cvuniguui  in- 
tentio  adquircndi  nobilitatem  oppo- 
naturignobilitatis  elc(S;ioni  ,  illaclc- 
(5bio(fcu  confcnfus  matrimonialiO  O" 
mnicaruifle  hbcrtate  dicenda  cft.  Et 
cxeodem  capitc  ir.anifcftum  cltfecundh 
Tir.amnon  fiiiflc  amatam  fccundum. 
fe,  &  quabon-.mi  ;  mala  enim  crat; 
fedquautiKm  ;  t  ncndumquecft tam 
vcrefuiflevolitaminuxorcm  ,  quam 
vcre  illa  crat  utilis,  fiducci'crur,  ad  no- 
bilitandam  Sempronii  famiiiam  ,  il- 
Kimque  cum  domo  il!a  iJiuftriflima. 
conjungcndunv  Atquinon  folum  illa 
eft  inutiiis-ad iftum fincm,fcd & pofiti- 
vc  infcrt  nocumcnium  .oppofitum :: 
nunquam  igiturin  uxorem  volitaeft.. 
Ergo  vidcrur  cvidcns  ,  quoddcfueiit 
confenfus  ;  &  illo  amoto^vidensclt 
matrimonium  illud  fuiflc  nullum..^ 


VvvY  i 


Hinc 


THEOLOGIA 

McccxLii     H  nc  ad  ftcundam  difficulcatem  HL 

tranf.o,  &  omitto  illa  n  quaedioncui,  Delmpedimentis  dtrtmenttbus.  ^ccct" 

qu«inquirit,  An matrimouium,iiuod  IN  hacmateriafcncio,qu2 doccor,ot  ^^jjj. 

ab  initio  nullum  fuit,  fequentc copula  imeum ingcniuminobfcquiunieon-  ^j^ij^ctm- 

affv^au  matrimoniali  habita  rcvalide-  ciliiTridentinicaptiuo  :  atde^^<^^r  'pedtment^ 

tur-  quoniamin  nollro  cafu  Copula  ouod  aliquisdoae  cnei  vet  difcurlum  . 

afFcdhi  fornicai  io  fecutaeft;  necpo-  iubfcquentem^quo  vidcturfuaderi  ^  rf/^^j' 

tcft  matrimonium  revalidare ,  etiam  pedimcnta  matrimoniaha  non  ^bc-^^pgncnfi* 


in  illorumfcntentia,  quimcracopula 
contenti  funt.  Quoniam  voluntas  illa, 
qusceft  utcndif<j  minaut  pcllicc ,  op- 
poniturvoluntati  utcndi  illa  utuxore ; 
cr<^o  quam  ccrtum  «ft  illum  habuiifc 
primam  ,  tam  ccrtumeftnonhabuiffe 
fccundam  ;fed  potius  pofitive  contra- 
riam.  N .  c  i  uvat  dic  crc.  Titiam  habuifle 
voluntatem  utendiScmproniotanqua 
Itiymu-  maritojhancque  voluntatemexprefTif- 
qne  cctra'^^  ctiam  vcrbis.Hoc,  inquam.nonju 


clefja,  fcd  faecularibus  Principibus  ^^^fintf 
poncoda.  Habeo  claras  folutionesad 
lingula ,  (edquia  intotohoclibrodU- 
putamus,ctiam  Amice  Lciflor,  impf 
fentiarum  difputemus.  Introducatur 
crgo  aliquis,quificloquatur«  ^^ijittof' 
Matrimonialcm contradum  in ^p>^  arfn4(^ 
naturali  (nimirumapudEthnicos,Oe-^^ 
tiles,Idololatras,Mahometanos,&ali- 

os  quivelfolumrationis  naturalis  ^u- 
aum.vcHaltcmillud&traditioncsluae 


^fie  ^,,.j3iyj  vcrbis.noc,  inquam.nonju-    tiuin,vciiatccmiiiuaa.craun.i^"--  ^ 

<7«rf^«in-„.t  .Quiaincontraau  duplex  confen-  religionisfcquuntur)conftituereciu^ 


.       VUL  ,«^U.a.i.»—  ~r  - 

turcoujen      rccjuiritur  :  quam  ob  rem  tamcili 
jus  di<pkx.  f^jei^ina  centics  conlenfum  prajbcat, 
nunquam  vahde  nubctviroinvito. 

Concludoigitur  Prtmh  Matrimoni- 
un)  Scmpronij ,  &Titiaeabipfo  initio 
nullumfuiifc  :  copula  animo 

fornicario  habitafirmari ,  &revalida- 
ri  non  potuiffc.  Tertio  ludiccs  dcbere 
feftinare,  fummacniminjuriafit  Sem- 
prortio,fi,quod  non  puto  ob  corum  ne- 
oliaentia,cogaturlaborareignominia, 
cxpcnfasindebiiasfaccrc ,  &aliam  du- 
cere  non  polTeiquac  omniac  onfidcran- 
dalant,  ncfortccontingat,  utfubpic- 
tatis eri>a  Tit'am  colore ,  ludiccs  con- 
tra  Scnipronium  fint  crudcIes.At  ipfos 
in  re  tanti  momcnti  non  voluide  prcci- 
pitarejudicium,  fedpr  usomniaraai- 
citus  examinafte^laude  cft  dignum,mo. 
dotandem  aliquando  dcfinitive  pro- 

nuncient. 
SicfcntiofalvofaiHoreiudicio;Vien- 

n^emAula  S.  Crucis  Idibus  Februa- 
riianniM.DC.XLVlI. 


{0^ 


pcribnas,  vcreconiugatasccrtumc  ^ 

tamctfi  nonnulli  fubdubitcnt.  ^^.^ 
pr«fcindcndoabinfidJiumfuperi""j 
onc ,  ratum  apud omncs in  Lcgc nat«;  f»rj^^ 
rali  dari vcra  matrimonia,  caquc  po  ^  tufn  ^^^^ 
humanaauthoritatclimitariobicc,  ple^ 

impedicntc.&dirim^tc.Sed  tunc  ^^^l' ^J^^^^p, 
dimentadcfignandiauthoritascratJjC-j/rP^/* 

ncsPrincipes,&  Lcgislatorcsfe^^^^^ 
rcsinonenimmatrimoniumill^dpi 

naturale cfiet Ecclefiafticum  , cii^ ^  " 
dic  Chi  iftianorum  Connubium  a^^' 
mine  Ecclcfiafttcumaffcraturqua  ^^.^ 
trimonium, 

fedquafacramcntum.iS 
turprius  debet  e^fcMatrimc|nium^^^^ 
rum  ,  quam  facramcnium  ^^t^.^jgfj- 
priusfacramcntum,  ^"^"^j?  rfpe* 
ampcrtineat  :  nonenimadban  \ 
aat ,  autfpcaarcidpotcft,antcqu 
facramcntumfit.  Aiquiantcqua 
cramentumfit,  ab Ecdefanonpo^^^ 
attingijcr-oEcclefianonhabeta 

ritatcm  obiicicndi  impcdimcnc 
contradus  mairimonialisn^^' 


ituf 


FVNDAMENTALIS. 


711 


igitur  iutfioritai,  ad R.eges,S[.Princi« 
pcsfupt  cmos  pcriinit. 
J^iv.         Confirmatur  affertio  cxemploccr- 
^^fdetit    ^iffimo,&cIarifrimo.  Maceriam  femo- 
^*^fonif    tain  fcu  defituraminEuchariftise  Sacra- 
^"J^Wi^jL  "^cnto  ^  ChriftiDoniini  inftitutionc, 
panis,.  &  vinumeft.nullaqualitatedc- 
tcrminata  j  quis  ncgabitpotuifTe  Chri- 
ftumnonfolum  materia:  (pccicm  j  fcd 
&  quaniitatcm  (fcterminarc/^quicon- 
^ivariftibfpctiiebus  parws  ^  &vinivo- 
fuiTjCurnonpotuifTct  vctlc  fub  fpecie- 
^ns  auri,  argcnti,Iapidis,  aut  aftcrius  rei 
fujufcunquc  ?  Item,qui  {uUquantitatc 
indeterminata  pan-is,,  &  vini,Curnon' 
potuifTctfubtanta  ^  auttantacktermi* 
^tc?  (upponamus:igitur ,  fiquidcmo- 
mninopoflibilc  fuit,Chriftivin  Domi- 
^Um  in  fti tu iffe  Eu  ch a r i  ft  i  a?  fac  r  a m  c  n- 
*um  his  vcrbis.  Vdlo  Confecratimem  fierir 
in  quacunqueq^nanttrare  jranif.&vtm^, 
fid^tn  quanritare  qua  florentrveniar  ;non 
^tem  tn  minoreiaurmoforeJTmK  fi  lihra 
panis  florcno  varnirct,  &  vinipoculum 
*^ediofforcna,  deberct  proculdubio 
^onfecratiofieri  in  libra  panis ,  &:  duo- 
^usvinipocuKsr&fi-quis  vini  poculu,. 
^panisunciamconfecrandaproponx?- 
^Ct,facriregium,n5  vci  6  Sacramciitum 
^onficerct.    Pbfita  hac  legc  ,  &  rc- 
^rn  valore  ,  dcberct  abfoiutc  faccr- 
*^oshabcrein  altari  panis  libram  ,  & 
^uoviniprocula  ;  alias  invalidecclc- 
^raturus.  Scd  poftulos AnRcges  juftis 
J^caufis  pofTcnt  tunc  viftualrumva- 
*°fcm  altcrare  fi  anni  liberaliprovenv 
^^^Tiagna  panis  copia  in  Bclgiofup- 
I^teret,&inimicorumincurfudifficuI- 
^^rvinumhabcrctur     cur  noapoffet 
J^Tiis  libra;  vcnireafte  ,  &:vinipocu- 
^*!^  ^uatuor  flbrem*s?  fub  hac  rcrum 
^crationcqm  fieiidebcrct  confecra- 
^^•;^ocul  dubio  juxtainftitutionem 
^iftiDominij&noaalitcr ;  &fij,u«a. 


Chrifti  inftitutionem,in  florcno  panis,- 
&florcnovini;hoccft  in  panisvisinti 
libris>&media  vini  pinfta,  fcu  po:  -- 
quadrantc.  Si  inclamaret  aliq^i^. , 
Regesnonpofte  akerarc  facmmcrAO-' 
rummatcriam,acpropterca  ncc  vaio- 
rem  panis,&  vini cxquibus  fit  hoc  ia- 
cramcntum,refpondcres,  DcuiTi  noa 
jitffiflc  Regibus,ne  mutarent  vilorcni 
vidualium  ;fedju(riffcfaccrcotibus3  vc 
confecrarcntinmatcria,  qux  flor^no 
vainirct,  Rcgcfq.uc  merafxcul  aia  gu- 
bcrnare  ^  fed  pcr  accidens  maicriam: 
rciTiotam  facramenti  attingere..  Di- 
(f^um  puta..  Sicut  prius  debcret  cfls 
panis  ad  floreni  valorem  ,  quam  con» 
vcrfioficretvCtiampritis  dcbetcfl:  cu- 
tradusmatrimonialis,. quam  fit  facra- 
mcntum  ergo-ficut  tunc  poffet  Kex 
mutare  valorcm  panis  ontequitn 
facramcntum-  ficrct ,  fic  ctiam  nunc 
mutare  vaIorcm=  matrimonialis  con- 
tradtus.  r  ante  c^udm^  facramentum 
fit. 

Confirmatur  fecundo  ;  i^^ri^"'"' Mcccxtv» 
fupponemus  poflibifia  H^-^r  dcEidoj^-^^^^ 
nonfimt  fcd  ill'a  mcic , quaj revcra  jam  ^^^^^^^ 
funt,&  ancmincnrgari  poflunt.  Ar-  ^/^^^.^^^;^^ 
guo  fic  i  fi Rex,-  autprivatus  aliquis  ju- 
rc,autinjuriaf3ccret ,  nepanispinfc- 
rctur,aut  nc  vinum  in  noftras  d  t  oneS' 
adv  heretur,  illcctiam  faccret,  quod 
Miflae  ccicbrari  non  poffcnt.  Et fi; 
Petro  celebraturo  pancm  ,  &  vinum; 
rregarct,qui  folus  concedcrcpoflct.fa'- 
cerct^cj^uoU  Petrus  cclebrarc  non  pof- 
fetprotcmporcquo  iUa  ucgarct :  crgo) 
fimiliter  ft  Rex  jubeat  nulium  contra- 
ftum  intoto  fuoRcgnoficri ,  fine  fe- 
natorisalicujuspraffentia.  Sanc  finul* 
hiS,qui  Contra:<5fu5  ,  nullus  quamatri- 
monium  j.quiahocnoncft,  ubi  verus; 
contradus  non  cft:& tandcm  fi  nullus. 
^amatrimonii)m,nulIus,;  quifacrav- 
mentum;. 


711 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


mcntMm  ;  coiuraaus  cnim  ,  nimatn. 
moniumverumrit,  vcrum  facramen. 
tumnonerit. 
Oi^/^t^/a.  Dices;contraaumillum  cfTecleva- 
tum  aChrifio  ad  ci  g  iicatem  lacramen- 
ti-  adeoquc  txemptum  a  lurisdiaionc 
fcciilariumPrincipum,&Eccleaaftic« 
authoritatirubicaum. 

Refpondctur  in  facramento  Matn- 
moniiduasformalitatesrcperiri,nem- 
pc  formalitatcm  contraaus ,  &  torma- 
litatem  racramcnti;duas  quidem,&re- 
alitcr  fcparabilcs  ,  t]uia  m  Eucharilba 
eft  ratio  faci  amcnti  fmctali  contraau, 
&inmati  imon'.o  ludari  eftcontraaus 
fincrationefacramcnti.  FaHum  qui- 
dcm  cft  diccrc  rationem  facramenti 
fubiici  autlioritatiEcclJis  ;tion  cnmi 
potcftEcclefiafaccrcqiiodverbacon- 
fccrationis  d  vcrofacei  dotc  di^a  fupcr 
veram  panis  matcriam  non  convertant 
iJlam  in  corpus  Domim  ;nofl  potelt 
facercnemancatvercBaptizatus , 
volens  abUiituramc  rc^am  iment  o- 
nemhabcnte  ,  &  legitima  verba  pro- 
Anratto  nunciame  :  ergo  ncc  pot^nt  l  cclefia 
Z  aus  faccrcquod  contraaus  matnmoma- 
ZlZZ  hsinitusVitabhis,quivolunt  facrame- 
t.mconhcere,  fit verimatnmonnve. 

MTo/ta  m:  ntum.Tsitur  non  dantur  impedime- 
tcfZn-  ta matrimonii,qua lacrament, ,icd ma- 
t  ZZ  trimomahscomr.cUs  ,  ^uacontra- 
.  W.-^tus.Atqui  quacomraaus  pr^cifus  a 
T  iV  rat-onefacraiTiemi,  non mtclligituref- 
'''''''  feraaamentum;erg6necfubd.tusEc. 

clefiaepoteftati.ergonecEKemptusab 
authoritate  Principum.  Si  dicasillum 
contraaum,t:.metftnon  (»t  facramen- 
tumfecundum  fe,cfle  tamen  capax,ut 
fit  facramemum ;  dic  idcm  etiam  dc  pa- 
„c&  vino ,  &  adde Principcs  non  poae 
circapancm&vinum  hges  ferrc  ;  led 
piftorcs,malitorcsArchciuos,pcnde. 


re  alcgibusfbHusPontificis  \  parant  e* 
nimpanismatcriamcapaccm,  utm^^* 
cramentumconvertatur ,  aut  fimayis 
parantquantitatcm,  &  fpecies  panis, 
.quacpolfunteflemateria  facrarocntu  ^^^cx- 

Confirmaturterti6,  StriamsobH- ^,^ 
eat  decalogi  lex ,  quam  facramcntalis , ^^^j-^^^y 
hxc  enim in  omnium  opinione pendei  ^^^^ ^^tio- 
ab  inftitutionelib-raChrifti  Domin^  ^ c„;/r- 
&  tolhpro  Chnfti  arbitno  potcltinw^^/^i?, 

autcm  eft  in  plurimorum  ^"^"^^""rHfi- 
difpcnfabils.AtquiPiincepsi^cuUri 

potcft  attingere&toilci  c  matcriaml^ 
calogi  ;  ergo  &racramentiMatnmo- 
nii.  Conrequentiacftlcgitima,ni^) 
cc:  ta,minor  probatur,     Nam  abttra- 
hvndoaprimatabula  ,  cujus  traaa 
eft  pra:fenti  difficilior  controvcrlia 
impr^^^cntiarurainutiHs,  noncnim  ^ 

HciH.  ,pcrdii?Kil  ora  exponi  ^^'^^Y^^ 
fecundamveiiientcs^rcpcricmusdc 

re  fiHum obcdireparcnti ,  &hoc mci^-, 
pcnfabiH^er;  atiomcnpcncs  F.cmp 
cft  authoritas  cmancipandi  filio^»  ^ 
c-onftiiucndi  Patres  famil  as.  E^^g^  . 
EliusfamiHascras,  tencbarisobccin  ^ 
cum  jam  cmancipatusfis,  exfilu'5Ck>^^ 
obedirc  non  tcncris,  N-on  ^"^^^^^^^^^ 
bedire  Pctro  viro  privato,  favore  ^.^ 
cipisconfuHtaao  ,  lioc  cft,  P^J^^^^^jj 
pubHc^-  d.bcs  jam  obedirc.  j^. 
poteratoccidi,  commitiit  capita 
anu^y&HcitcaPrincipcoccidctur-^^^, 

toniautinon  potcras;  ^"^^'"^^^pcr- 
potcris.Pccunias,qu.3jadloannci^^l^^^ 

tinebant,  reftitucre  dcbebas,  ^  ^^^,.^ 
nat  jHc  &  potes  rctinere,  Legc  ^^^-^ 

fanaum,utvcrus  milcs  t^"^^^"  rtis 
dcrcRe.npubiicam,etumcum^^^^_,^^^ 

peiiculo, nontamcn ^*"^^""^  •  (inodi 
milc.:fidcsnomcn  miHri^  »  hu)^  '^^g^ 
obl  gationcm  incurrcs,  no  ^^^^  ^.^^nif 
fimilitcr ,  racramcmaHlegclta  ^^^^^.^ 
omncm  xnatriuiouialem  cn 


FVNDAMENTALIS. 


«6ntra<5um  cfCc  f^cramcntum  nulla 
manaauthoritas  impcdire  potefl:,  ut 
ynati-imonialiscontra^ius,nicgitimus, 
^nfac  amentumtFanreat;  atvcro  con- 
^raftum  clTe  lcgiiimum ,  autnon,pcn- 
<Jetab  hominibus,a  quibus  rdiquico- 
^ra6tus.  ErgoPontifcx  non  habet  au- 
^horitatem  opponcndi  impedimenta 
^atrimoniali  contradui,hic  enim  non 
cftfacramentumformaliter,  fed  matc- 
•■la  facramenti ,  &  reliquicivilescon- 
^faftus  non  pendcnt  a  R.omanoPonti- 
fice.fcd  aRege. 

Dices  Pontificcm  dc  fado  pofuifle 
impcdimenta  matrimonii :  crgo  &  pof- 
fc.Rcfpondcbitur, Pr//;/^.  potuiffe  hxc 
inipcdimcnta  poncre  authoritatc  ordi- 
nariaRegia  in  regnofuo,&inaliisrcg- 
^iisdelegata,  ideoquein  Galliamatri- 
ii^onia  clandeftiaa  adhuc  cflcvalida; 
Syianondum  fueruntlcgitime  inter- 
^ifta  ;non  enim  authoritate  ordinaria, 
^i^JiaTrideniinum  Concilium  nonfuit 
^cxGaIliaf;nondckgata;cjuiainterdi- 


715 


ccbanturaconciIio,R.egc,&:Rcgnoco- 
tradiccn.iibus  :  &adcictur  in  Hifpania 
cffeinvalida,non,quaintcrdi<5taacon- 
cilio  ,  fcd  quia  intcrdida  aCathoIico 
Rcgc  Concil  i  petitioni  adnuente ;  no 
fccus  acfiegoproponercmRegieidcm 
talcm  lcgem,  &  ipfc  ferrct,  obligarcn- 
tur  fubditi  latione  legis  ,non  mca pro- 
poCitioncSe^undhyKcgcs  effe  homines, 
&  faepe  cxcederc  limites  fuae  authorita- 
tis,fe  fe  in  res  Ecclcfiafticas  ingercndo, 
cumquc  &  Pontificcs  etiam  homincs 
fmt,  non  prodeflc  refolutioni  cxcmpla; 
fed  rationes  fortes  defiderari  :fienim 
excmplisftandumefiet,multainvitis,& 
gcftisPoniificum  rcperircmus,  qua^i- 
mitaremur.vel  invitodccalogo.  Tertibi 
Pontifices  fuamopinioncmrequutos, 
fcdhocnon  toHcrc  quin  Rcgcs  fcqui 
pofTint  contrariam. 

Sicplacuitludere.  Omnesha?ratio- 
ncs  apud mc  habent  folutionc  clarifli- 
mam.lcdpcriclitadi  ingcniicaufa  caf- 
dcmTheologis  dilfolvcndas  propono, 

«OC^  -Of  ^  ^^^^  «0^^ ^'.^^:^ 

FVNDAMENTVM  LXXI. 

De  Rehui  Sacramentalibtis. 

Rarrer  Sacramcnta  noTas  Legis  dantur  etiamSacramcn-  ouidfint 
talia;,quiefuntqu5Edam  Sacramcntomm  umbrx,  &:ima4^rrfwfli- 
gineSjnoquideinancSj&vacu^.fedgratiserupernaturalis^^^^^^C^ 
collativa:  ,inftitutx  ab  Ecclefia  Catholica.Multa  fut  qui-  Q^*^ 
demSacramentalia ,  &:intercaprxc!pua,  Abfolutiofo- 
^^nnis,Benediaioepifcopalis:  Aquabcnedida:  panis  benedidus: 
^al  benedi6tum:&:c. 

Tca,quajperftringuntur  breviter  cramentum,&ordo?Anpoffctclaudo, 


u 


Iiis  paucislincis,ubcrius,&clarius    alias  probo,&  dodo,confcrri?An  cffet 


^xpcndamus,volo  fubiicerc  epiftolam; 
^uamanteannos  paucos  fcripfi,intcr. 
'"^g^itus,  AnprimaTonfuracffctSa- 


tantummodo  aHquid  facramentalcflit 
quomodo  facramenta,  &  facramcnta- 
liadiffcrrentPScripfiigiturfic. 

Xxxx  Domi- 


714 


T  H  E  O  L  O  G  I  A 


Y  I 


Quaflio 

dtiplexco' 

fundttur 


Autorem 
tranf' 

mtfsa,. 


Domlnationis  tuae  littcras,&  eximio- 
rum  etiam  dominorum  judiciaFranco- 
furto  difceflurus  reccpi  ,  &  conflans 
mcac  refolutioni  dico  aluid  eire  inqui- 
rcTCyPo/itne  Epifcopus  Titioclaudoprimam 
Conferre  Tenfuram  ^aliud & omnino  di- 

"""J*!^  vcrfum,  Pofitne  tUam  eidem  nej^are  ? Ra- 
tnRe/oiU'    -  ,  ..        1   •    ,  . 

tionead  ^^^"^^^"^*""»  q"asobuciunt,huiculti- 
mo  dubio  rcrpondcnt,nuII^  primo.Fa- 
tcoreffe  probabile,.  quod  non  poffit: 
Epircopusciaudumprimd  tonrura,.aut 
minoribusordinibuscondccoracc ;  fa- 
teorinquam,quiaVirimagniiddicunt,, 
tam - tfi  mallem  audirc  rationcs ,  quam 
authoritates.  Scdhocipfum  potiiis  vi- 
dctur  fupponi ,  quam  inquiri^folum- 
modo  enim  ^utxn-yAnfttprobabtle,  (juod 
/>^/r/R.cfpondi,&  utputo,bcnignc,  &. 
fi)lide;fedquiaEpiftoIx  ,  autconfilii 
brevitas  longos.cxcurfus  nonpatitur, 
breviusquam  defideras  ,  &caufaipfai 
poftulare  videtur.  Refumo  igitur  cala- 
mum,uteandem  materiam  rctradem,. 
rem  ,iItiusdeducendo,ut  nofolunv  mca 
opinio(illamjamnupcrexprcfri)fed&. 
fundamcnta  proponanttm. 

Co  N  G  L  u  s  I  o^  I.  Dantur ftcramenta  & 
facramentalia.  Sacramentumeft  infcn- 
Sacramen-  fibilisgratixfenfibilciignum  a  Chrifto 
tum  '  &    Domino  inftitutum.  Sacramentalceft 
quidSa-    infenfibilis,grnti2c  fenfibile  fig,numin- 
(rametalet^^^^^'^^''^^  ^^  Ecciefia  Romana.  Iliaha- 
4jpntcx  opere  opcrato,  hoc  cft,exmeri* 
tJsChriftiviitutcm:ha:ce\  opcreopc- 
ramisjcxorerlbus  opcratis  fandorumj. 
quscrcperiunturinEccIefiscThcrauro,. 
&ex  opcre  orerat:  Chrifti,  nonquidc 
diviaitiis  promifTam ,  led  humanitiis  ab 
Vtriufque-  Ecclefia .mpIoratam.T^nw^  igitur diftc^ 
diffnentia.  rentia  ,  qua:in:crfacrjmcr.ta!,&  facra- 
mcntaliarcpcLitur,eftcvidentiirima,& 
in  inftitutorc coniiftit ;  illa  cnim  infti. 
tuunrur  a  Chrifto,ha:c  ab  ejus  Ecclcfia; 
in  eftedu^q^iioniam  facramcntai 


MCCCIL.. 

Qutdfit 


per  fcautpcr  acidcns  confcrre  folcnt 
primam  gratiam,quf  nunquama  facra- 
mcntahbiisconfertur  ;  hxccnimpn- 
mam  augenc,roborant;no  tamcn  mor- 
taliapcccaca  ;  fcdvcniaha  acordibus 
humanis  diluunt.  Tertia  injurc  ;  q«J^ 
pcrfacramcnta  adquiritur  ius  adrcm 
ipfim  ,  pcrfacramentaliaad  aliquiini 
circumftantiam  prxviam,  aut  comitc, 
utviderceftin  MairimoaM  facramen- 
to ,  cuifacramentalia  corrcfpondent,; 
q^^ux  fponfalia  vocantur,  &  cx  cominu- 
ni  Thcologorum  fcnten:ia  illud  con- 
fcrt  ius  in  conjugis  corpus,at  iftafolun^ 
inofcula,taftufque  ,  in  quibusnuHuni 
rclucet  polkitionis  periculum,&tamen 
talcstadus,&ofcuIaantefponfaliama- 
la  funt.^rfrr^i  in  certitudine  ipsa;qti<f- 
niam  de  fidc  eft,  gratiam  a  facraincntis- 
confcrri;&  eifdem  ccflcedi  potcftaten^> 
illamdcterminatam,ad  qu  am  ipfa 
nantur ;  conferri  autcm  a  facramenta- 
libus  gratiam ,  & pott ftatcs fccundari- 
aSjprudcntifTimc  crcditur^tamctfi  defj' 
de  non  fit.  Videtur  eniin  oportcre  E<^- 
crefiam tantifieri  a  fponfo  fuo  Chrift^J» 
ut  in  minoris  monienti  rebus(talcs  cul- 
pK  venialcs,&  circumftantia?  Ieves,q»i? 
occurrunt)valeatdifpenfare,ec),aut"- 

mili  modo  quo  in  gravibus  ipi^^^^l. 
Chriftus.  Quintain  modooperindiy^^jnS^ff^ 
facramenta  cfie  gratiaecaufas  p^Y^^^^^  rfHf^^^Z 
probabiliter  a  Thom-ftisafreritur  ,  s^c^^f^ 
facramcntalia  moraliter  influeredicu^  ^'^V  V 
tur,ncchabcccphyficam:aliquani.^^"'f4W^^^ 
falitatcm :  potuit  cnim  Chriftiis  aq^f /?^/? 
baptismali  virtutcm  re4lem,&  pi*y"^^^ 
quaelevetur,  ut  phyfice  producat  grfl' 
tiam  ,  &primario  originalcmculpa» 
profcribat,&fccundari6,vcI  concomi- 

tanterunivcrfasaaualcs  ;fi  »ft«^"'*": 
inficiant,  homincm  ,  qui  ^^^P^^^c^l 
potuit  inquam,  &  forfan  fccit :  At  ' 
defia. Aqus fu^tluftrali  nuUam  virtutc 


4 


F  VNDAMENTALIS. 


■pliyncam  communicarc  poteft  ;  fed 
lua  orationc  moralitereamelcvat,  ut 
cjus  intcrvcntu  Dcus ,  qui  fponfam  fu- 
amamorc  infinitoprofequiturjdignc- 
tur  conferrc  fortitudincm  gratix  jam 
pcrfacrametacollat^  :  &aliqua  vcni- 
^lia  condon  ;rc,prout  hominis  dcvotio 
cxigit,aut  placctfuae  mifcricordia:.i4//<e 
ctiam  poflent  .diungi  differcntiaf,quas 
1'benter  omitto,  cxiftimanspraemiflas 
-  fuflicerc,ut  bcnc  intelligatur  difcrimc, 
S"od  intereftfacrametis,  &facramen- 
talibiis.  Et  quidem  ut  manifeftiiis  id  ip- 
fumpateat,  nonnihil  adhucdefacra- 
'^entisfingulis,&  facrametalibusad  ea 
Vip.      perrinctibus,  novcroproiixe  fubiicia. 
iU^I^!!-      'Con  CLusio\h:BaptifmusinJhtutusa 
^tpl^  ^k^tflo  efl  influmine.fi Amim.&  fangvme : 
**  ^ydmaturpmarwaddelendtiOYiginalepeC'- 
^atufecundario  addelendaa£tualid,fi  con- 
^urrant  ,  &  rohrandam  natura^n  agram 
hominis  lapfi.  CoTifultc)  roborandam  dixi, 
Tion fanandanh  quia  Adamus  lapfu  ma- 
culatus ,  &  vulncratus eft ;  & baptifmo 
totaliterabluitur ,  nonveio  totaliter 
faiiatur.  CocupifcentiaCvulnusgravc) 
ad  agoncm  rclinquitur,  ut  ma  jus  meri- 
^iiapud  Dcum  velitaiido  obtincamus. 
^ic  enim  a  cocilio  Tridetino  docemur. 

AdBaptifmi  fimilitudinem  inftituit 
facramcntaiiaEcclefia,  inflamine,  in 
fluminc,  in  fangvinc.Tnfansenimbap- 
^ifatus  domi,ciim  per  filutem ,  aut  aiias 
circumftantias  licet,defertur  ad  Ecde- 
'^»  fiam,&  ma^no  cercmoniarum,&  exor- 
cifmorum  apparatu  infufllationis  vir- 
futem  rccipit  :  &  quidcm  infufllatio 
ipfa  non  eft facrameniu ;  fed  facramcn- 
^alis  Baptifml  ipfius  fimisitudomcdia 
^uH  Deo  implorat  Ecclcfla  gratiam, 
quabaptiratusillcConcupifcentijEvuI- 
%  ^     originalis  peccati  ablutionem 

ntA      ^^^"c  inficiens  animam,  rr.  iniis  fcntiat. 
'        ^ciuaetialuftrahs  nihiicft  ahudjquam 
b  aptifmalis  aqux  funilitu  Jo,  &  n  o  n  fo- 


lumvcnialiapeccata  ;  fed  &vcniaiiter 
pcc<:andi  ncccilitatcm  originalis  cul- 
paefobolemminuit.  EtquiaRegularis  „  , 
proreflio  mors  quirdam  morahs  cft,  p^^r^^-^ 
baptifmus  alter  dici  dcbct,  &  folet,non  ''W'^* 
quodipfa  fitfacramentum  inftitutum  a 
Chrifto  i  fed  quod  fit  baptifirais  Ecclc- 
fiafticusin  fangvinc  morali  inftitutus, 
cxvi  cujus  homo  moritur  mundo,& 
voluntarium,  longumquc  martyrium 
iocipit  tolerare. 

Hinceft,  quodficutmortaliafacra- 
mcnto  ljaptilmi,fic  etiam  folennipro- 
fcflione  delcri  venialia  putemus,&  poe-  py^jr^-^ 
nas  debitasremitti :  proFcflio  enim  fo-  ^^^^^^^p. 
Icnnis  inftitutione  Ecclefias  resqux- ^-/^^^ 
damfacramcntaliseft. 

DeVoto  (olennimuItaAuthores,dc 
Aqua-bcncdi<5laparciiis  ,  &ideo,ut 
mcammentem  dilucidem  &roborem, 
proponam  Didaci  Nugni  verTja  ,  qui 
tom.zJn  i.part.q,^^.art^i^  diff.  i.ftc  in- 
quit.  [ficut  facramenta  novae  Icgrs  e-  AnSatra^' 
levanturaDeo  adcaufandam  gratiam  menta  ftni 
phyficc&rcaliterper  verum  contaduc4«y^  phj* 
phyficumrealcm  ad  modumrcrumna-yif^c? 
turalium;  quiafcilicet  matcria  fenfibilis 
vere  tangit  animam  taftu  reali,  non 
quidcm  tadu  quantitativo,  propter 
xinod  2LpTpc\htuv  conta^us  virtttalis ,  c(}iconta&us 
nihilominus  contadus  realis  &  enti-  virtualis. 
tativus.Sicut  Angelus  vcte  &  realitcr 
tangit  caslum  quaivio  illud  movet.  Ita  Ouo  modo 
fimilitcr  aqua  benedida  elcvatur  aAngeltmO' 
Dco,utvere&realiter  tangat  animamvf4«r  coe- 
taduiilojqui  appcII.iturvirtualis,prop-^J  ? 
tcrcaquod  noneftquantitativus,&m- 
hilominus  iilc  conta(ftus&  rcalis  &  cn- 
titativus ,  quo  mcdio  movet  ipfa  anima 
Temittcdo  &rcaUter  corrumpcndo  ve-^^^^^^^^ 
nialepeccatum.Etficut  in  adultis  ^^^'aquabene- 
pcrrcquirituradus  aliquis  ,  ^^^-^^^'^'  diclaope- 
mcnta  caufent  gratiam,  quanta  eft  illa,  ^^^^^ 
quaecaufaturdcfaao  inlacrameto.  Et 
iicvcrumeftquodfacramcnta  caufant 
Xxxx  z  gra- 


•yi6 


THEOLOGIA 


Quumodo 
$Ievetur  a- 
qua  bene- 
dtitaad 
froducen- 
damgra- 
ttant, 

MCCCLT, 

Confirma 
tto. 

Eiusima- 
gtnes. 


Concio, 

Idjedttatio 

eratio. 


MCCCLU. 

Vcenit^n- 
fia. 

ttusima^ 
gtnes.. 

Ahfolutio 
dommica- 


gratiam ejcoperc operato.  Similiter li • 
cetad  lioc  quod  acjua  bcnedicfta  rc- 
mittat  pcccata  venialia  femper  requiri- 
turalicjuisa<5ti*stamenvcla^us  no-  cft 
fufficierKs  ad  p^ccata  vcnialia  remittcn- 
da,ve)falt^non  eft  fufficiens  adomnia 
illa^ua?defa(5lorem:ttunturper  aqua 
bcncdi<5ba.  Et  fic  veriHc  atur  propi  ie  & 
rigoi  osc ,  quod  ipfa bcncdid:a  e;c  opc- 
re  opcraiorcmittJt  peccara  vcnialia,ad 
quodtamennon  cftnc  efiarium  quod 
u  aneat  inillaaliqua  qualitas  pcrma- 
nes,{cd  n.i{Iicitipra  ekvatio  divinaqu» 
cii  motus  tranficns.  [Uucufque  Nugnus, 

CoNCLusioIII.  Confirmattofacra- 
mentum  eft  nava  legis  conferens.gratiamy 
qui  quis  tn fideroboretur.  Ad  huiuslacra- 
me  ti  Phyfice  firmantis  ajiimumfimi- 
Ijtud'nc  inili  uit  moralcs  aliquas  con- 
firmatio  cs  Ecclcfia,  quajrcsfacrame- 
tales  fiant.&moralitcretia  concurrunt. 
HuiusgcncfisfuntjConJones ,  medi- 
tationcs,orationes,  qua?  fi  Ecclefi^  au- 
tl.oritatcfiant,pra:teroperisopcrantis 
virtutcm,qua  rciint  nt ,  elcvantur  ope- 
r,e  opcrato  obEccIcfiaf  interccfTioncm, 
&fi»cramctalcs  dicidebcnt,&  prinurio 
firmare  animam  in  Religionc  catholi- 
ca,  &recun  Jario-dclcre  aliqua  peecata 
vcniaha ,  &mentcm  longius  amoverc 
apericulo  ea-.lem  committcndi. 

Co  N  CLusiolWl.Poenitentta  eftfecti- 
da  pofl  naufragium  t^uU \vtdeltc£t,facra- 
mentu  inftitmum  a  Chnfto  ad  obttnendam 
ahfilutionempeccatoruma^altuM.Scddc 
Ecclefia  habct  ^ua  racramentaha  corrc- 
^ondctiahuicfacramcto.  Primoenim 
abfolutio  Parrochi,qua2  d  ebus  Domi- 
n  cisco  .ccditurpopulo  facramentalis 
eftjUic^onftarexcomuni  form  .la,  qua 
viJi  npl«j  ibusEccIcfiis  fervari.  Nam^ 
apMHirnancsraftovpoftEvangclium 
dif  dominicaSan^orun-»  fclta  ,  qu^e  in 
(iqu-ntrmhcbclcmawiair  inci-4unt,cx- 
fouii>fub|ungitq>.  ;  ^imortaliaUciutf 


peccato  irretifur,fuotemporecoHfiteCiturj 
omnes  vero  ob peccata  vernah^i  dtcent  mecw, 
ConfiteorDeoScc.  Additq;  Indutgentiant, 
&  abfiluttonempeccatorum  nftrorur  trf" 
biiat  vobis  omnipotens ,  & mifericors Domi"  .r^^^^ 
««^&c.Secundo  ibfolutioncs illsefolc-  J.^^^, 
ncs  ,  qu^e  H;fpanorum  more  d  cbus/^ 
aliquibusf^fti  i^in  Ec  clcfiacantantur,  0^ 
facramcntalcsctiamfiin^.rcrcioctiam  r^gp^ltt, 

bcncd  a-oEpikcjpalis,  &  ?^^^''?'^.fyolutf<^ 
fummiPontificis.  Quarto  abfolutio a  ^l^^j^jf. 
ccnfuiis,&aliaqu2ccunq; ,  quas  anii»i»'* 
authoritare  Ecclcfiarrcfpiciat ;  necca- 
mcn  facramcnrij  fit.Huc  rcFcr  Indulgc- 
tias  ctiudcfLindris  applicatas.quastam 
certas  putamus  ,  ut  prob..biiioritatc- 
con^cnti  nonfimus.  ^i, 

CoNCLusioV  SacramentumEucha^  ^^^^-^, 
rijha  tnftitutumkchrifto  eft  adnutrimentu  m»* 
anima ,  &  untonem  phyficam  Chrtftiant, 
Chrtfti.  GracacEcclcfiae  riru  facerdos  (Jr^^ 
i  n  tc  gr  u  m  p  an  c  o  fi-e  r  t ,  &  b  c  n  e  i  c  i  t,  p  ^i''-  ^^^*^*^ 
tcm  confccrar,&  in  c ofccrato  rcpcritur 
ratio  verifacramcnti,  inrcliquorcifa- 
cramcntalis.Scd  &apud  Romaoos dic 
iovisfando  mcmoria  Ca^naeinmultis 
Ec  ck  fiiscelcbiatur,  &h.icca:rcmi'n^'' 
alis  communio,facramcntaIis res ;  n^'^ 
tamcnfacramcntum  cft.  Diif"^  ctiam  ^^^^ 
pinisauthoritate  publita  ^^^^^^^^^^'  j./ii0. 
nedi(5tus,qui  inter  res  facramccalcs  po-  ^ 
t<:rit  numcrar  i ;  illo  enim  no  rotiin^^^^' 
pusrfcd  &  an'mamortaIitcrpafcitur,fl^ 
Deomoraliterun  tur,  &  ab -diqui^l^us- 
veniahbus  culpis,  tamctfifc.  udario,]!" 
btratur.  -  -^(^iiV/ 

CaN  cLusro  Vf.  Extr^ma  ^«^'^'^ 
/acramentuminftittitumaC  hrfto,  i-tiere^ 
^ur  tnfirmus,  &ftfn peccatufuerttjemttf^  ■ 
turet.  Hocf.ciamcntucO'  c.tg'^.';'^^'*' 
qua  priniariofortificufaninnlpby»^^» 
&fcvudQn6  cxcludit  ptC  aruHi  ^a  O 
fi  id  rcperiatur  (  puta  r  bcnc  difj  olit '  V 
h oc  cit , attrit us fticrit  & tamcn y  \  i^ott 
habuent>  vti  iiabu^nt  iavalidcpiJora- 


FVNDAMENTALIS 


7V 


iacramcta)  &  adhuiusTacramcti  finnilU 
tudincinftiruiiEccle(iaun(5tioncs,quf 
nec  facramcnta  runt,nec  ad  lacramenti 
intcgritatcm  fpcif^dr t;  &  tamen  ex  Ec- 
cleiixirttentioncfunt  res  facramcnta- 
Ies,c)ii^moraliter  inferut  giatia,&mo- 
taliter  animij  foborant,  &peccatavc- 
hiiilia  tJiminuunt.Tales  un^iones  funt 
Omnes  illa:,quaj  non  func  ad  integritatc 
facramenti  ne<  cfTariaepiam  comuniter 
«Jantur  fepte  vclodto  ( pcciius  ctiafolct 
inungi)&tamen  pr^ter  quinq;  rcliquas 
no  cfie  de  efletia  facran^cti  certu  omni- 
noeft,&il!u>f  unicacoplcri,  &  rcliquas 
addi  cx  Ecclenafticoprxcepto ,  vel  faltc 
adintcgritatcpcrtinerc,  eft  probabile, 
CoNCLusio  VlI.AL</r//«on^«  efifi- 
^^amentumy  quodinter  alios  effed'm  habet 
^uncyquoddct  coniugijus  (  ncmpematri- 
nioniale  non  aliiid)f«  corpuscontugi4.  Ad 
'ftius  facramenti  fimifitndinem  Iponfa- 
^ia,tanquam  difpofitio^abEcclcfiafunt 
inftituta;&hjECTpfanonconferuntius 
^atrimoniale  conjug  bus ;  nonenim 
P  o  ft  M  n  t  fpo  nfi  com  ifc  c  r  i  ;fcd  co  n  fc  r  u  nt 
iJ^udin  omnra.qii^difponuntadcopu- 
^am,modo  nan  fit  polIutioni>  perxulu, 
''^apuddodiftimos  authorcs  legimus. 
Hispofitis. 

A  Dordinis  facramentu  advenicns, 
^  quasffntfacramentalia  ab  Ecclefral 
^oc  genercinftiiutadifquirA-:Sir  i^itur 
Co N  c  i  u s  lo  VII I.  In  Ecckfta  veteri 
fi*erunt  novem  ordmes;nimsrum /acerdotUy 
^^^conorum  /ubd/aconorum,  Acolythorum^ 
^orafiarum,Le{ioru,&OfliariorUy  qutbm 
^diunge,  Cantorum,  & fepuituranorum. 

^  dcturharcinliitKtioCcclumipfum 
].c'picerc,&  res  ita  dtfponerc  ut  ficut  in 
'^^^c  efiatriumphante novemAiigcloru 
<irdines  rcpcriuntur  ;  fic  etiam  inmili- 
^)itc  humani  Angelrad  corporisChri- 
onfecrationem  ordinati,innovem 
^Koios  diltiaaji  miniftrarentv 


CONCLUSIO  \X.SacerdotifCol!atioeJi  MCCCLvii 
verum  ftcramentum  in  omnium  opinitne,  Sacer^otiui 
Dicunt  aliqui  (  anprobabilitcralij  dif-  efifacra^ 
cutiant,&cxaminent)inhoc  facramen- wf»r«?«- 
tocofecrnnuicoipus&  fangvincC.hri- 
ft  potcftate  abfolute,&primar  6  con, 
cediTccundari6,&conditionahterpo- 
teftatem  abfolvendi  a pcceati'. ,  confe- 
crandifaccrdotcs  ,  conlerendi  cpnco- 
patus,&dccidcndi  infallibilitcr  quxfti- 
oncsfidci,  nempe  abiblvendia  pccca- 
tis ,  fi  lcgitime  appi  obetur,  &  ovcs  va- 
hdc  rceipiat;conkcran  .li  facerdotes/i 
fiatEpifcopus  ;  confcrcna  epifcona- 
tus  ,  &  decidcndi  vcriiates  tid<:i,h  fiac 
PontifcxMaximus.  Un  icconftnretc- 
pifcopi  confecratione  ulttmatc  fump- 
tam,hoc  cft pra-cifam  a f  c  crdotio,noii 
cfle  facram  ntum  formalitcr ;  fed  com- 
pietivc  SiobifciasTri  en  inunijincu- 
jusfelT.xjc  I  ii.cap.viii>  legis  -.Siqutsdi^    diff^  ^^^t 
xerit  eptfcopos  noejfe  Pr<tjhjteris  /upertores-,  ^l^jjl^^^^^^^ 
velnonhaberepotsli^tem  conflrmandi,  &'\  /^l^ 
ordinandi  autveleam^quamhabentfllifejfe^^^^^"  '  " 
cum  prefjyteris€ommunem\&€.  anAihswn 
/r;Non  ianguntur ;  poteft.ascnim  ab- 
foluta,qu'jecompetit  cpifeopis.non  cfl: 
Communisomnibusfaccr<lGtibu;. ;  his 
cnimconfccrationis  k\x  virtute  pote- 
ft.isnon  nificonditionate  conced;tur, 
nimirum  habcnd<i,fi  fiant  Epilcopi. 

Scio  eflcvirosEximios,quicon.l'-Gra-i4«  ^ptfcc^ 
tioncmEpifcopi  cflc  facramcntu  con  p^tii:sftr 
tendunt,tflc,quincgent;&rcbenccxa-y:ifr4?«<?«i- 
minatanon  vidcturcflc  quarftiodere,  tum} 
fcdmodoloqiiendinaPctrus^SotCj/fcl^. 
^.defaeram.ordtnis  ncgates  putatefle  hg- 
reticos :  Michacl  dc  Medina,///?.i.  deftc 
homtn,conttn,c. i^.cofdcm  aflerit  pericir- 
lose  difcurrere  :  &  gravi  dignos  notlr 
Varquezius/«3./)4r.df/jJ.a40.f.4  mo  c- 
ftiusautemomnibus-.^id«usConin<:k 
rf^yrff  r .      1  o.^/«*.  6 .  ».4  ^doc  et  fen  tc  n- 
tiam,  mix  tenct  Epifcopi  confecrati- 


7l8 


THEOLOGIA 


prhni^M^ninus  de  Ayata//^.  detraditi- 
onibus  Apoplic.part.i.c.de  ord.$.  fynodus.d. 
7//«.EtprobabiIiteriEgidiusConincK, 

c^mdiJp.zoJefacramJub.^.n.  4-  Contra- 
riam  fcntcntiam  judicat  probabiliorc. 
[  Addo  obiterdiaconiflaruminftituti- 
onemilli  opinioni,  qua^ncgat  diaco-  j^-f^conifi 
natum  efle  facramentum 

favcre/atcor^py^//;' 
tamen  id  ipfum  poflc  ab  aliis  :  naiT^ 
diaconlflae  diaconatum  non  eflc facra- 
mentiim  probarent ,  ctiamprefbytcr^ 
facerdotium  facramentum  non  efle,vc 


oncm  cflc  verum  facramcntum ,  efle 
jam  fere  communcm.  Quorum  rigor 
vidcturremittiadicentibusjut  jaman- 
tc  vidimus,  n  >s  dcbercinhac  malcria 
pbilofophari  aflcrcndo  Epifcopumcf- 
fctalemfacerdotcm  ,  adeoquc  confc- 
crationemejuspolTebifariamintclligi, 
adxquatevidehcctj&inadequate.ad^- 
quatc  fumptam  eflc  verum  facramcn- 
tum,quia  cft  lahs  facerdotis  confecra- 
tio,  inadxquate  fumpta;nempc  qua  ta- 

lem,eflefacramcntumcomplaive,feu      ,  u  ^  ir 

complcmcntupriorisfacramenti;non    deturdifparitaas  ratio.  Undcboc 
verofacramentum  totale  a  priore  di-  gumentum,quianimiumprobat,nim 
rr  ftindum.  Atcso,  quiainretantanon    probatA^ideaturidcmConmck ^^^^/^^ 
voloacommuni  opinione  difccdere,  praJub.^.n.c^^.V^vncxiimcid^^^^^^ 
Ta   1"  ?  tencofubdiaconatusdiaconatusfaccr-    tia^ multorumAbbatumordmisCiiici''  ^nnr  . 
ajtinctu  .  ^^^.j^^  cpifcopatiisconfecrationescf-   tienfisPrivilcgium,cx vi  cujus  ordmem  ^^^firM^ 
feverafacramen:a,qui  auteintcr  fedif-   Diaconatus ,  &  fubdiaconatus  conie- 
ftin^^uantur^autconveniantjnon  vidc-    runt,  cum  tamcnfacramcntii  Ordmis 
turad  noftram  controverflamcondu-    conferridcbeatab Epifcopo-.hocau^ 
cere,qua:nonconccrnitdiftin(aionem   fuamfolutioncmhabct.Scd  ^^^'..^^ 
facramentorumintQrfe;fedfacramen-   relatust/{/?.^o.f.4.  Cum «licitpnrnitiv 
torum,&facramcntaUum.  Ecclcfiamhabuiflc  tantumfaccrdot 

Mcccl-       Co  NCLusio  X.  Certm  ftntentiaeft,       Diaconatu,  videtur  fubdiaconatu^^^ 
^"^-        iiU£  diaconatum  effe  ftcrametum  affirmaty    excludcrc.    Scd  &  ipfi  nofterFuhen 
Ducona-  ^^^^^^  y^^^/4f(?wrf/«w.Oftcnditur ;quia   PetrusaSJofcph.c.  55.y^>/.5.rcfpo  * 
nts,6-fuh-  piuresDiaconatui  rationem  facramco-       Si  fupponcretur  folum 
ducona-       ^  „onita  plurcs  fubdiaconatui  ipfi  ^  ^ 

conccdunt;nam  Diaconatu  cflefacra- 
mentumfoli  negantDurandus,&Caje- 
tanus  VirimagnijCjui  fimul  cur  non  de- 
beant  faccrcopinioncm  probabilem, 
nonvideo,lcgaturillc/»4.<///?.24.ftttf7?. 
z  art  i.ifte  tom.i.  opufcul.  tra£l.  \  i .  quo 


ttis 


^flc  facrametum,  diaconatusrcs  lac 
mcntalis  eflet,ad  facerdotiu  difpon^  ' 
qu^  cumimmediatc  difponcret,m3g 
res,&gravisccnfenda:fedjamgrav'  ^ 

diciturcnimeflcfacramentum,"^^^^^ 
icntcntiacomimis.Subdiaconatiisn 

flt  facramcntu,  vel  eft  ad  difpofit^one 


z  art  i.ilte  tom.i.  opujcui. rracr. 1 1 .  quo*    ut  ucrameniu,  vci  eii  au  uu^'-"-  r  ^j.^^ 
rumrationcs,quicvidcnterdiluat,crit    difpofitio,  vel  faltedifpofitioad  a 
ma^nusApoUo.Notct  tame  lcaor,mc,   mentu,poteft  dici  res  gravis , 


^J^otabene.^^Z'^^^'''^ 


ina^nusApollo.JNotct  tame icccor,mc,  mentu,poieu  aici  rcs  E'''''"'^^  ^jjcra- 

ciirndico  ,  nonvidcrecurnonfitprO'  babilitereft facramentum,  ^^?.  ^effe 

bab:hs,nondiccre,  me videre,  curfit  mentum  difponens.Sidicas  prd 

probabilis :  nam  imcr  ha;cduomagna  facramcntum,  quod  conliltK  ^^^. 

dirtcrcntiamrcpcrio.Atfubdiaconatu  natu  initiativc,  infaccrdotior  ^^^^.^ 

eflcfacrameii^iprsterDurandum,^  ter,in  Epifcopatu  coplctivc;n  ^^^^.^ 

CajctanumjamcitatosncgatMagiftcr  odofacramenta,  necevidcnt 

inA.M.iA.'^  rrptimiii  infine^C^^^  tatedifcedes.                t  u,n  fuhdla''^^^^  ' 

eideb.:Giatianas,mW/^.2i./»^^.  Qo,^CLyxsioXL?roiahdeeJtp^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


719 


mmmnonejfefacramentu,  Supponen- 
doigitur,  illumracramentumnonefle,, 
quid  erit?Kes  facramctalisjmagni  qui- 
dcm  momentij&idco  merito  inter  ma- 
jores  ordincs  numerata. 

C  o  N  c  L  u  s  I  o  XI I  .Prababile  efl  Mtnores 
ordines  non  effefacramenta.  hdmitmur  ab 
univerfis.Scando  igitur  huic  fenrenti», 
niinoresordiacs  funtres  facrametales 
adfubdiaconatum,  qui res cft ctia pro- 
babilitcrracramentalis,ordimit«  ;  boc 
cft,minorcs  dirpofitioncs  ordinatsad 
majorcm  difpofitioncmordiitatam  ad 
facramentum.. 
^^&r^      CoNCLusioX'  11.  Cantoram^&fe^ 
^%      ^«/^wr-rf/MJ  videturfurjje  olim  ordines.Ja  no 
\       /««r.Conftat  excocilii  iv.Cartbagine- 
fi^s  c,  10.  inquomcnrio  fit  Cantoru, five 
Pfalmiftaru;undeTurrianus  apud  Va- 
^•^«/«ij^f^. ^entbm  dijp  .9. q.i.puntl.  z.fuk  Jinetn^ 
V.   '  apudConinck  dijp.io.defac.d.  zn.^.ad- 
mittitcffc  bodie  Pfalmiftarum  ordine, 
cumdeberetafterere,illumfui(fe ,  jam 
non  effe;quia  a  Tridentino,  quoddi- 
uiinute  proccffiffc  dicendom  noncft, 
^on  cnumerjitur :  Rcs  cnim  facramen- 
^Um      talispcndetab  Ecdefiae inftitiito,ficut 
t   ^«fiua  Dci  inftituto  facramenta  vctcris 
".*f4r/Iegis  mutavit  Deus  ;  Etnovaclcgis 
"^"    ^acramentalia  mutarc  potcft,  &f<'let 
^cclcfia.  Dc  fepulturatu  vidc  Pcirum  a 
^'Mcph.inided  facramentalis  Tl^eologiac. 
^"i  refoi.6.^.dices inter.Etputo  rationcm 
^'"dinii  minoris  vcrius  in  ipfo,  quam  in 
^ultis  cx  quatuorpofteconcipi,  nact- 
^^fepuIturatusEuchariftiamconcer- 
'^'t;ciimf^peconting'tmorihomincm 
^^tequam  fpccies  racramcntalcs  dige- 
'at^&tunc  ;IIud  cadaver  vas  eftcorpo- 
(otp^  ^^Chrifti,&nondcb(rtpropbanetra- 
i.Potuit  igitur Eci.  lefia  ordincm  fe- 
%^ere  P^^^"^^: us  nftitucre  ; &  quiarationes 
^^Ht^fp.  ^'^contrariuoccurrrcrunt,  quaspraxin 
^i^Hcilemrcddcrcnt,  gotuitrcvocarc,. 


aut  permittere,quod  obfolcfcerct,&  ia 
diffuetudincm  traniirct. 

CoN c Lusio XiV.Trima tonfura non  Mccciy. 
folumnonefifacramentujedncqueresfa^  Prima 
cramentalis  magna.nec  minor  ordmisfura'  tonfura 
mento  refiwndens:  Yfttamen  ahqna  rvwota 
dtjpofitto,  autpotiiis  remoupma  adf^cra-. 
mcntum  ordinU,non\ndetur  intrirfccccjfe 
resfacramentalis ;  fed  extrinfccl  \e(lenm  o 
dijpojittoad  res fucramentalcs,  crr.::.en*^:. 
facramcntum,im6nccordincmmino- 
rem  c'occnt communitcr  Thcologi,ut 
viderc  cff  apud  Coninch  10.. 
w.^.C^p.&apudalios^ 

CoNCLusio  XV.  Rex  magisfacra  &  A^juabene-- 
maforismomentieftaqua  bencdtciay  qiiam  ^^i^, 
prtma  tonfura  ft  loquamur  formaltt  er :  fi  i- 
nitiative  fublimior  eftprima  tonfura.  Atque 
idctrco  maiorereverentid  ti  actanda.  Okc- 
ditur  claiiffimc  ;  quia  aquabcnedi(5ta 
eft  rcs  fai  ramcntalis  ,  in  rebus  lcvibus 
vim  baptifmi  imitans  cx  inftitutione 
Ecckfia:  ;attonfuranon  eft  intrinflce 
rcsfacramentalis,ncc  ordo,  icddifpo- 
fitio  adordincsminorcs  ,  qui  funtdi- 
fpoiiiioncs  fucceftivs  ad  fubdiacona- 
tum,&perh\inc,  &Qiaconatum  ad  fa- 
cerdotium,  unde  immcdiatcnullagra- 
tiam  exopercoperato  confcrt ;  ledcft 
rcmotiffima  quxdam  difpofitio  ad  fa- 

cramcntum, 

ExfavoreEcclcnjrmiiltafiintPrivi.DfC/m-_ 

legia,  babcntibustonfuram  concc(ra,  corufnpn- 
quibus  videntur  piorum  animiadlici,  vtlegtfs,. 
ut propius  Ecdefiam  acccdant.  Undc 
qtiamvis  ordo  non  eft,in rebus  favora-  Tonfura 
bilicusordodicipoteft;  eft  cnimordo  ordovtrtu-^ 
virtualiter,quialicetordo  non  fit,  itafc  rf/w- 
habct,acfiordovcracita'eiTct.  ^ 

Inrcbusodiofis  quandonomcnor-  Mccctv^* 
dinis  abfolutcponitur,intelligcnducft 
de  majoribus ;  unde  omnia  jura  ,  quac  '■^^'^«Oi  do» 
ordinatos a matrimonio  arcent,  in tel- 
licenda  funt  arccre  folum  ad  ordmes 
°  maj,orcSi 


7X0 


THEOLOGIA 


Adordines 

maiores 

promoti, 

&  /olennt' 

terprofefit, 

tnvalide 

matnmo» 

nmm  con- 

trahunt. 


Nomen 

clcricirf/i 

t^uaru>ofa- 

cerderem 

Jtpujifat, 


Tonfura 

noneft 

ordO' 


majorcs  promotos.  V el  fi  contrarium 
vclis  dcfendcrc  audi  fefr.  Z4.  Can.9. 
Tridcntini  :  Stquis  dixerit  Clericosin 
facris  ordinibus  conftitutos  ,  vel  regulares, 
Caflitatemfolcnmter  profejfos  pofematri- 
.momum  contrahere,  contrailumque  vali- 
Jumeffe  ,  non  obftante  legeccclefiaftica,vel 
votOy ^c.Anathema ftt.  Ubi clericorum  in 
facrisordnuhus  conflitutorum  nomineno 
.intelliguntur  alii,c]uam  promoti  ad  ma- 
jores."  Hoc  eodemfenru  intclligen- 
dumeft  concilium  Niccnum  i.  can.j. 
iibiprohibctur  ,  ncquiscxiis  ,  qui  in 
Clcroruntronftituti,  cum  mulieribus 
habitcnt-.namut  optimc  cxponit  Pe- 
trus  a  S.  lofc  ^'W.cap.  5 C.refoL^ .not.  z.per 
illa  verba  noi\  intclliguntur  omnrs 
clerici,red  iitaniiim,  qui  in  clerofunt 
conRituti  cum  obligationc,  fcrvandi 
C3ft:ratcm,qua'cs  funt  facerdotcs,  dia- 
coni,  &fubdiaconi.  Eodem  omnino 
modo  vcnit  exponcndus  S.  Hicrony- 
mus  contra  Vigilantium  poft  initium 
. diccns  : Qmdfactent Ortentts Uclefta.quid 
JEgyptt.&f^du  Apo^oltc^.  qua  aut  Virgtnes 
clericosaccipiunt  ,  aut  continentes ',autfi 
uxoresbaherint,maritteff€deftftunt.  Ubi 
clertiorum  nomine  faccrdotcs,aut  forte 
diaconi,&vixfubJiaconi,&nuIlomo- 
do  ad  ordincs  ininores  promoti  Jcbent 
intclli"i.Qi]^'^n^o  nomcnminorumor- 
dinunfin  odiofis  cxprimitur,non  in- 
cIuclittonfuram,quiah«cnoncftc)rdo 
faccr ,  camquc  a  minoribus  ordinibus 
concilium  Tridcntinum  diftinguit. 
Sefrionisxxiii.cap.v.hxclego. 

Abbattbus  y  ac  etiam  altfs  qutbuscunque 
quavituvii  exemptis.non  Itceat  tmpofteriim 
cuiquam ,  quiregulansfubditusfibi  nonftt, 
tonfiram  ,  vel  minores  ordinesconfcrre, 
Eccc  minorcs  illudordincs  a  tonfura 
diftinguit ;  quia  cum  res  eftctodiofa; 
fiillam  omifinet  ,  adhucillam  Abba- 
tcs  e:iam  non  fubditis  conferrcnt.  £r- 


goficuthic  dcbuit  exprcfse  poniton- 
Tura  ,  ut  crederetur  atfcda  hoc  gava- 
mine,ctiam  debcbitaiibi  j  ncc  erit  no- 
mine  minorum  ordinum  intel  igcn- 
da,ubimateria  odiofafit. 

Inrcbusfavorabilibus  nom\nc  ordt-  yjicc 
num  infertorum  omnes  minorcs  faccr- or 
dotioveniunt  intelligcndi.  Conftat^^/«/^^«' 
c.  unico  de  clerico.per  faltum  promotOy<\y^o(X 
cKp\'\cztComnckdtft>.io.defacram.num- 
99.hisvcrbi$  :  Sotandum e/I per ordtnes 
tnferiores,quos  iUe  tbt  diciturfufcepiffe  > 
intelligi  folos  minores,  fed  omnes  tnferiores 
facerdetio,  &c.  .  .„ri0& 

CoNCLusio  XVI.  Non  repertturtn  A^^^^^^^ 

totoCanomcolurelocus  ,     ^^^^  ^P^^^^^ ^ gi^ffjt? 
claudos  non  pofte  adprimam  tonfurampro-p  J 
moveri.  Ycl  qui  contrarium  opin^^^^f' 
oftcndat.Ergo  claudi  tonfura  EccldJ- 
aftic.;donari  poflunt.  r  uccc^' 

CpN  CLusio  XVII.  Fofito  nonconcef' ^^^^^ 
fo,quodCanon  altqutsdaretur  ctrcaprtfff^^^ 
tonfuram  ,  vidtretur  potitts  Confidf^^^^l 
quam praceptivus.  Conftat ;  quia  cuu^ 
collincaverit  praecedens  apparatuS)  ^ 
clarc  oftcndai  tonfura  cflc  rc  bonairi'*- 
tametfi  iniciativc  fit  maximi,formaHt 
cftresminorisinfcfanaitatis,qu^"'^' 
qua  bcnedi<5la,adcoq;  no  nifl  parvi  mo- 
mcti  [conclufionc  prasccdentcrci^g^^  J 
c u m q u c cx a  1 1 a p a  1  tc  fc r rcl c gc m  ' ' '  ^ 

graviflimi  momcnti ,  dcnonn^^^^^^.^^^ 
busgravibus  dcbcat  jurc  pofitivo 

poni :  Confcquens cft,ut  rcs  cx  J^^^^j 
Confiiijs  potius ,  quam  lcg  bus ^^^-^^ 
gubcrnari.Et  hoc  ipfum 
dcntcr a fimih,  quia  t^^"^"''^^?^?  jIjuS  Afi^^^ 
cntia  Sc^tatc  pro  fingulis  ^l^^^l  fr,tnor^^^ 
etiam  minoribus,  nempeimplici>  '^^^  ordi^^^^ 
cxplicite  latae ;  ncc  tamen  refpe<^  defii^^^* 
norum  ordinum  gravitcr  obligant.-  ;^^,,,r 
gidiusConinck#.io.^«^.io-^.'^;^^/,^/^^^ 
inquit.  Pro  minortbus  ordtntOusnuy^ 
taataiprafcrtbttur-Jedfolumc.^-O 


FVNDAME 

^inedj  ■      ^ortfira,  crminorthtu  ordinihis  (ec- 
^^or/o  ^'^^  illam  afe  iftis  diftingu;t) 

/^«r certa  fcientia.qu^  ccmmtintter faltem 
^ovem  ,  atit  decem  annos  atatis  requtrtt, 
Perrus  a  S.  Jofeph.  cap,  56.  tdeA  facra- 
'^entalisrefoL^.  fic  inquit.f;»;  qua  (ncm- 
pe  />r<fA;/  Ecclejta)  etiam  hahemm  ad  ftt- 
'^am  tonfuram  ftifjicere  atatem  fepteman- 
^oruntyimo  ordinesminores  poft  feptenniu 
^^ffc  confern ,  excepto  Acolytatu  qui  non 
^ifi  an.  duodectmo  adminijirari  debet.Ubi 
^iia  obfcrva  ;  Primam  tonfuram  fem- 
pcr  a  minoribus  ordinibus  diftingui, 
^cundoprjxin  Ecclcfiae  inrebusgra- 
^ibus  hibere  viraicgis.tertiumdcicie- 
"^ia  ad  rainores  ordincs  promovendo- 
^'um  dari  cxpreftam  Icgcm,ut  bencCo- 
i^inck  adnotavit.  Et  audieundcm  Fu- 
'3icnfem,c]oi  paulo  antedixcr3t,/li//>r<- 
■'«4;«  tonfnram,  &  minores  ordines  (fem- 
per  hosabiiladiftinguit)  exjpeclandum 
*feex(ongruentia  ,  &  honeftate  tifumra- 
^i9nis.  Ad  majores  vero etiam  expracepto : 
ut  fi  /]uis  Epifcopm  infitntem  nondtm 
^attoneutent£m,  ftMaconatu^  aut  Presby- 
^eratu  initiet ,  j>eccet  mortMiter  contra 
P^<ieeptumEccleftA.  Non  igitur,  <]uiin 
^fjo!'"'  ^^ntemminoribusOrdinibus.  Er^o 
^^iu  praxis  Ecclcfix,  cjuam  Petrus  a  S.  Jo- 
^-.'jf^,?^^^^,  &  lcxdcfuflicientia,  quami^gi- 
^^^U  dius  Coninck  cognofcit,  obhgant  per 
modu>mcong  ucntije,^  conniij.  Sunt 
minorcs  ordincs  rcs  etiam  Icvcs, 
alias  graviterob]igarent.QuodIocum 
Qnnnino  habct  fupponcndo  iilos  non 
eflefacramcnta,  quo.leffc  probabilif- 
^'fTium  ncmo  Theologus  negarc  po- 

^cd  quidquid  fit  dcliac£onclufionc 


NTALIS. 


711 


ultima,  pcnulti.ma,omnino  f 'flicit  im- 
pr.rfentiarum,  cv  quatandem 

C  o  N  c  L  u  D I  Tu  RiTitiumitamet/j\iccc^ 
claudum  pojje  ad  tonfuram  promoveri,  &lxiv. 
cum  cxdem  rationes  pro  minoribus  c/4«</oi 
ordinibus  militcnt ,  &  hi  ipfi  non  Sz-pojfeton- 
cramentajfed  rcs  quajdamSacramcn-ifm.7?/>r#, 
talcs,  &  Csremonialcs  probabiliter^/  ftnt. 
lint,  &  vix  notabilis  momenti ;  forte 
non  funt,  ob  quas totverba infumi  de- 
bcant,& tot Viri  dodi  in  di vcrfis  Aca- 
dcmijs  conluli ;  erratcnim,  qui  gravia 
parvifacit,crratqui  parvamagni;  ^^'Quati  de- 
bcnt  enim  mag^a  ficri  magni,  ^^^^^heant  jieri 
parvi.nulla  nihili  ;  &  Caercmonialia,^^^^^^^^? 
imo  &  facramcntalia  tanta  funtingc-  ouatiSa^ 
ncrc  boni,  quantapeccata  vcnialia  in^;;^^!,. 
gcnerc  mali;  his  enim  direde  oppo-f^Haj 
nuntur:  cumquc  vcnialia  non  fintgra- 
vitcr  mala  ,  cur  illa  debcint  graviter 
bona  cenferi  non  vidco.  Si  minores 
ordincs  Sacramcnta  fmt,  omnia,  qux 
objeda,&  dida  locum  habeant,gravi- 
tcr-obligatur  Epifcopus ,  ncclaudura 
promovcat;  fcdt^ftcprobabilccofdcni 
ordincs  Sacramcnta  non  effe  cvidcns 
eft.  Si  non  funt  Sacrainenta  rcsra?rc- 
moniales  funt ,  aut  ut  plu  imum  facra- 
racntales,  &  ut  rcliquae  facranicntales 
traftandr,  Suam  fcntcntiam  alijs  re- 
hnquo;  non  difcutio  ,  non  approbo 
non  improbo,  mcam  cfTe  probabiicm 
contendo,  &pofl'ecuicunqueEpirco- 
po  tuto  confuli  ,  &  a  quolibct  poflc 
pradticari. 

Sic  fei.tiojfalvo  dodiorumjudicio, 
D^di  Hcrbipoli  dic  8.  Maji ,  Anxio 
M.  DC.  XLV. 


yyyy  AP- 


MCCC 


THEOLOGIA 


APPENDIX 

Comple6titurobfervationes  aliquas  circafi' 
ptem  capita  pra^cedentia. 

funtintra/peculationUtermwos  diaa,  qusnova.  ffecukmn^^ 
iwdigent ,  ///  legitime  reducantur  ad praxm.    Ham  Ego  obcati- 

 Jfam  has  fancas  fa^nas  fuhfcrtpfhneq^uidejjetin  quo  Lechrtnet^ 

hallucimri  aut  perturharipofet. 


jyeratKf' 
tate.. 


Ex^artt' 

(ularibus 

umverfa" 

lesdedu- 

cuntur 

ititerdum, 


TrepofitiQ 
tjum  ma- 
tcria  qua- 
dru^lex. 


SECTIO  L 

Defr^cedentium  princifi^rum 
inPelligentia  &  uju. 

ESt  inter  dodos  relebris  contro- 
vcrfia,qu5cinquirir,i4«  ex  uno  cafu 
liceat  adalterum  argumentari  ?  a! i js  ra- 
tionis  paritatem  niniis  laxeadmitten- 
tibus,alijs  concludcntibus  cum  Ari- 
ftorcle  nih»l  cx  particularibus  infcrri 
polTc.  Atquia  ego  afllruiinLogica 
ex  mcrisparticularibus  pofle aliqu>.nr 
dounivcrfales  confcquentias  infcrri;. 
aliquando  non  poffc;  ncutris  univer- 
faliter  fubOrribo',  rcd  medid  inccdens 
via,  jnm  iftis,  jam  illis  me  attemperos 
prout  rationis  poftulat  vis  ,  &  argu- 
mentationis  cfiicacia. 

Ut  rcm  intci!iga«;  ,  adnotato  dari 
quatuor|roporitionummatcrias;nli3: 
enim  funt  in  ncccflaHia',aIi.T  in  remo- 
tOjalix  in  convcrtibiIi,a!!i  m  contia- 


^ente.Satwncceflaria  materiaeft,<^""^ 
pr.-edicatum  cft  dccflentia  fingulorui^ 
infcrioru;ut  cum  dicimusP^rr»*^^'^^^' 
mal,  animal  cnim,cjuia  convcnitPf^^^ 
cflentialitcr,  convcnitctiam  omnJt>i' 
alijshominibus.  undcadmittetur 
ill  atio,  Vetrus  ef{  ejfentialiter  antmaU  ^^l^ 
omnts  bomo  esi  animal.    Idem  ^^^^^^^  ^g^et^ 
dicamjfimatcriafit  convcrtibilis;  K  ^^^^ 
dicitur  cumprasdicatumeftproprif  . 
in  quarto  modo,  ^uxcompctitom"  ' 
foli  &  fcmpcr,vi  cujus  ,  fi  P^^^^^fJ^] 
fibilti,Etiam  omnishomoerit  rifibtltS')^^^^  ^^^^^ 
teria  rcmota,ncccflaria  ctiam  cu  >^^^ 
alio  rnodo  j  quia(Tcut4«/w<?/P^'^^^  r 
eeflario  con  vcnit,flc  etiam  ^^P^^^  (f.j^, 
fario  rcpugnat,  undc  (xPetrtts  eft  ejl^^^ 
ttaHternon  lapti^t^emoerttlapis.  i^i^^conf^" 
teria  contingcns  eft  fragilis,&*^  lcc  fretiS^ 
ncc  abunoparticulariad  altcrum,  ^ 
ab  uno  fiiigiilari  ad  univcrfalc, 

lijm  ex  univtrfali  ad  partic"^^/^"^„^n 
HancobcaufatT^"^:: 


argumcntatio, 


e^l 


.  _  . Pctrtis  eU  aibus,  Ergo  &  P^^^ni^ 
albiii.  adcoc^ucnec  hxc,  mnncs  ^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


Z^r,  ]£rgo  omnis  homoellniger.  fcdfolutn 
liSEc.  Omnif  homo  cst  mger^Ergo  loannes 
1  ^^^w^f^-HincpatctaltoconlilioinLo- 
%  ^  Kcgulam ,  fi  ah^ 

^^^^ua  pr^miffafuerit  particularis'&  materia 
conxertibilis  autnecejfarta ,  mferri  poterit 
conclufio  univerfalis ;  ficus fi  matettafue' 
^ft  accidentalis  aut  contingens.  &  etiam 
iianc.  Ex  puris  particularibus  in  materia 
convertibtliaut  neceffaria  idem  quod  ex  w 
niverfiiitbus ;  inmateriaautem  conttngen^ 
^emhilfiquttur, 
--VI.        Hancdoclrinamfacilimodo  pote- 
^^'^Uli^yj^  rimus  rcducerc  ad  morcs,  &:  Thcolo- 
<^^«/>o//f^^. giam  pradicam.  Dico  igitur  Mora- 
ffi^^  les  p  opofitionesadquatuormaterias 
^^^ktti^  omnino  divcffas  fpedare  ;  nimirum, 
^'Hn^  ncccfrariam  lcu  indifpenfabilcm;  re- 
^^3c.      motam  icu  inconccijbilcm^propriam, 
feu  un  vcrfilitcr  conlcclariam;  cpn- 
\  rr     ^"g^^n^cm  fcu  liberam  &  ab  arbltrio 
y.^^  W^depcndcntcm.     Matcria  nccellana 
hnr^i^"  niora!itcr,qushumanitus  indifpenfa- 
^'^^^u,  bilis  cft,eftprajccptadivinitus;  fivea 
I3eoinDccalog0,fivcaCbriilo  inSa- 
hiy^"^^  «^amcntorum  ufu.    M^tcria  rcmota 
iiioralitcr  cfthumanitiis  inconcclTibi- 
^  Hs  ;  ncmpe  aut  a  Deo  in  Dccalogo, 
aut  a  Chrifto  in  Sacramcntis  intcrdi- 
^a,  Et  quia  rcs  prKCcpt^,ficut  etiam 
«ntcrdi<5l:^  fuas  habcnt  univerfalcs 
propiict  tcs,  &  utloquuntur  Dialc- 
%ivv^-  <3:ici,i;i  qiiarto  modo,  datur  ctiam  ma 


.  *4 


^criaconvcrtibilismoraiis.Etdcniquc 
^^iaprjEtcr  prarccpta  DccaIogi,qua  fi 
affirmativafmt.ncccffuatcm  ;  fincga- 
^iva,  impoifibilitatcm  importa.it,  dan- 
^urhumanrlegcsl  bcr.v  &  difpcnfabi- 
H  qux  polTunt  clTc  non  eflci  ad- 
^enda  fuit  matcria  moralis  contin- 
g^ns.inqiianuUaprarcipiendiautafTc- 
«^cndi  ncceffitasaut  impolTibilitas,  led 
"lera  congrucntia  &  voluntas  reperi- 
rctur. 


Hanc  do(5trinam  altc  pcrcallebat  MCC  c- 
meus  BernarduSjCumlibro  dc  prascc-  lxvit. 
pto  &  difpenrationeiicinquit,«fye»r^  Qualisfit 
egOjRegtila  I.  Benediitt  omnihemtnipropo-  RegulaS. 
nttur,  imponitur  nuUt.  Pr&defl  fi  devote  Benedtiti ? 
fitfiipitur  &  tenetur,  non  t^men  fi  tton  fufi 
ctpiturobeft.  Qmdautem  in  voluntate  esi 
fufitpientUynon  tn  poteftatepreponentiSyVo- 
luntartum  mertto  dtxerim,nonnece(farium- 
Regula  igitur  Bcnedidina,  afTercntc 
Bernardo,  potcftadefle  &  abefle  abfq; 
fubjedi  corruptionc;ergo  non  eft  ma- 
teria  impoflibilis  aut  ncccflfaria  ,  fcd 
"Contingens  voluntariaque.Undc  Mel- 
leusDodorprogrcditur,  Attamen  hoc 
fpfam^  quoddico  voluntarium  ,  fi  quis  ex 
propria  voluntate  femel  admifent  &  pro^ 
mifent  deinceps  tenenduiu^ profecTo  in  nc- 
cejfarium  (hoc  cft  in  matcriam  voti,  &: 
obligationem  ad  Dccalogum  /pe(5tan- 
tem )  fibt  jpfi  converttt;  nec  jam  itberunt 
habet  dnntttereyquod  ante  tAmen  non  fufi 
dpere  itbcrum  habuit,  Ideeque  quodex  vo- 
luntate fufiepit,ex necefiitate  jam  tenebtt : 
quia  emnino  neccjfe  esi  eum  reddere  vota. 
fua ;  &  ex  cre fiio  condemymrtjanitautju- 
fiificari.  C<ctcrumfe:iix  necefiitaSyUt  qui- 
dam  San^orum  att  [nimirum .  Auguftint» 
tom.i.epi(i.^^  ad Armcntartum~\  qu^in 
meitiis  cogit.  £t  ego  cidcm  do(5trinsE  in- 
fiftens  has  conclufioncs  omnino  tc- 
ncndas  fubfjribo. 

P  R I  M  A.  Fundamentumi efiqtudam  Mcc c- 
fcntentia  praittca  univerfalis  juxta  quam,  l  x  v  i it. 
ft  bene ponutujr  cr  inteUigaturypoterimtuEundamt" 
ficure  difiurrere,    Brcvius  ab  alijs,  fed  ttim  qutd? 
eumdem  conccptum  dicitur  Vtaerro' 
ris  expcrs ;  aut  etiam  Iter  moralerectunh 
(jr  errorurn  i?npatiens.  Vocatur  a  Cano- 
mdisRegtrla  ,  &  aPhilofophis  PrtHCt-  Regula. ^ 
ptum,  a.nohisvcr6 Fundamentum,  quod  Prtnciptt** 
omncs  Morales  Rcfolutioncs  fun- 
dent, 

Yyyy    x  ^e- 


714 

inex Re-  cus  t>a.  Tus non eft eimatum ad 

gulupro^  Regulas^fed ha  dtduHd ex  lure.  Conttat  ex 
dt^num  ?  Paulo  J C.  qui  /.  r  .ffJe  reg.  ilc  aic,  Rer», 
quaeiiylirevtter enarret  y  non  ut  exRegula 
lusfuniatur ,  fed ut  ex  lure  quodeft ,  Regula 
fiat,  Attjuc  ideo  Kegulae  nonin  initio 
CurKegU'  ^^d  in  fine  ponuntm.  nam  IVoA  Pande- 
U  tnfine  <5laruHi  ultimus  muUxs  zil  de  RegtiUs  lu- 
yondnturl  ^ « >  q uo s  i  m  i t  a t  us  B o  ni  fa c  i  U5  VI 1 1 .  fo  m - 
musPbntifcx,  addiditDccretalrbusli- 
broVr.  titulum  deReguIisIuris ,  nc  Ca- 
nonicum  Jlis  compcndio  ilo  carcret, 
Scd  onm  no  condokndum  fuit  quod 
Rcgular  prius;nvcntj  non  fuerint,& 
utriurq;Juriscofldiioi'csilla:nonpriar- 
determinavcrint ;.  tunccnim  cflfcnto- 
mnia  petfc(5lioA'a,^  mclius  imcr  fc  co- 
hsBrcntia. 

iZyttaiii-  Igitur  ut  bcne  inteliig^s,qui  debcint 
Uiftratur  aut  poHinc  Kcguljt-  cum  Jureco4npa- 
txemplo,  rari)  cxcmplum  notiffimu  proponam, 
&:a;rationispantat5  difLurram.  Ecce 
habes  pras  oculis  Regulas  Latina  Gi  a- 
matici  a  Patre  Aivarez  fcriptas,&in- 
quiroj  An-neLatinaLingua  fuerit  ad 
iftas  R.cgulas  compofita  ,  an  potiiis 
ipfas  cx  collationc  diverforum  Autho- 
r.um  aLinguaLatina  didudz?  Tenes 
hocultimum ;  quoniam  Alvarez  vixic 
internos,3c  Latinum  Id  oma  incaepit 
antcbismille  annos.  Ergocodcmo- 
mnino  moJo  dc  Jurc  ipfo  Sc  Rcgu'is 
ejiisdifcurrc.  Juslongc antc  pronun- 
tiatum,  carcbat  artc  &:Rcgulis,cjuibus 
brcvitcr acquiri  poflbt ;  AtBonitacius 
Pontifcx  adlaboravit,  utiilainvcnire- 
twr,hajdareiiiur;&tituluilluin,  quem 
fiiciliuftramus  adjunxit.  Czrerum,  fi 
nova  lingua  invcnicnJa  cfTcc,  exptd.- 
rctpriusR.cgulasfupponcre,  &adiilas 
©mnes  didioiies  climarc;  adcoque  fi- 
inil.tcr,fi  novum  condendum  cflbtlus, 
aaaPandc(aarpronumianda&,  prsefta- 


THEOLOGIA 


rctReguUsprsmittere  ,  juxta  quas 
mnia  lummsL  dodrin«  confcq.ucntia 
refolvcrcnrurr 

T F.  RTi  A .  In  mareria  moraliter  necef^  c  c 
faria  aut  remota  {hoc eft,dmnjtus  pr<ec^xi^' 
pta  aut prMita  )  potuit  fecurtfime      '  ^f^^^'^. 
facmex  uno  particularicafuVKegulam  unt'  abunop 
verfalemdeducere..  Hanx:  ob  rcm,  cum^//^*' 
lcgiffa  vcrba  Auguftini  in  dccoHaUo- 
nc    Joannis  B.iptirt<r.  [qua-  habcntur 
XXII,q.U£ft.IV.(luodD.'ividMbir\tiican\i^ 
Docro;  Cu.  OuodDavidluramenfumper 
fangu^nis  effufionem  ron  implevity  ntajor  ^^«^ 
pietasfmt..  VideoDuviupiumhominem  &  ^  ajf^t: 
ftinitwn  in  jurationcm  temerariatn  inct-  ^^^^^^ 
diJJe(cK  inadvertcntia;  non  '^^^^ 
dtus  &  pius  c{rct,.qui  fcLns  &  ^^^^'f^^(rilH0 
jurameTitum  tcmerarium  cmittcrctjC^  '^^v//' 
walutfe  KOH facere.quodjuraverat ;  f //^J' ^  ^fjy 
jiirattonemfuam  homintsfujo fangulne^^  ^^^. 
mplere.]  Videtur  Pontifcx  difcurri"'^  lfy,tttif>^" 
fic.    PeccavitHerodes  fatUfactendoju^^' 
mtnto,  &  H€  dicereturperjurus  jubendo  de^ 
capitari  tcannem :  laudatur  Davidispit^^^; 
qui  juramentodeocctdendohonune  teme^^ 
efftifo  non  ftettt :  Igitur  ciifn  h^c  matert^ 
nonftt  moralis  contingens^  & ab  homtnunj^ 
arbttrio  dependens^fedneciftartamnin^  ^ 
divtnttus  lata  independenter  a  mftro^^^^ 
filio  aurajftnfuifequitur  peccarc  omnent  0^' 
tninem,qui  fervatjuramentum  contrapi 
morcs  prAftttum;  &  bene  omntno  fii^^^^^^ 
qut  nonfervat.  &  vidctur  fuin}'filf<'*^^^'' 
mum,&  hoc  praedetcrminatus  diic"  '  . 
fufcripfi{L'  RcgulamLVlII.  nim^ruim  ' 
Non  eft  olhgatormm.contrA  bonts 

praflttumluramentum.  an-'^^^^^ 

Qu  A  RTA.  In  materta  fnfrahtef  (  ' 
tinge^ttt  (hoceftjibera  &  afolu  hofntntu 
latajAftenfii  nteformato  (  argumentatt  ' 
ntsformaeftnota)  aduniverfakm  devef^^^ 
tur.  Fund  atur  in  natura  &  ingeni<> 
ycifalis  propofitionisinmateriaco 


FVNDAMENTALIS. 


gentcpTiyfica^haccenim  cftmala  con- 
^^^qucntia.  VetrnseHalhm^  Ergo  omntshQ- 
^&eiialbns.  bonaautcm  \\xc,  Petrtu  efi 
^^busjoannes  etiantjtem  Frdndfius  imo& 
f<tt eri\ergo  omnis  honio  efl  albus.  Et  hac 
«JoftrinafoeliciiTime  prasvcntus  Boni- 
facius,  ciim  Icgcret  c.teftimeniuni.^^, 
I .  praterquam pro  reatu  pcrjurit  j;xtr. 


Itb, 


teftib.juncto  cparvult  ii.q.  5.  &  f.  nen 
po/efl  i.^.7.clocereturqucpcrjur«m  ad 
^iccudum  tcflimonium  proptcr  per- 
-ifl  //^^"^  rurpicioncm  non  efll'  admitten- 
f%fJI^  ^um.i ntulit bcne,y?wf/ perjurus,ft:mper 
P^^fumitHreJfeperiurus.    E.t  cum  eriam 
ff7  ^cpcriretf./ir/fm  1  5 ./« fi.extrau.de reft. 
^^ttjn  ^^^^^o^-  niarho  faevicnti  non  Fore  te- 
"  ^cre  rcftituendam  uxorem  ab  eo  di- 
^^^^p4u  S^^^^^i  ob  timorem  qucm  habuit,  in- 
^^^}et  ^^^^^>f^^^^^^f*^f^^>fi"^p(^p^'^ft^^itturejfe 
^kif,^    ^^'udelU.  Ht  c  um,  c.fcrtbam.  p.  extra^.  dt 
P^^efumptto-n.  vidcrct  rGmcl  negligc nti , 
^on  dcbiTcrcm  tut6canmiit^i,intulit, 
fi^iel  negligens ,  ftmper prafumitur  negli^ 
Z^ris.  Et  cLim  tandem  in  Jurc  kmper 
*>bfcrvari  hunc  modum  difcurrendi 
"^idv.Tet;intulit  fuamodavam  Kegula, 
^idclicet,yfwj/  malm  femper  prxfumittir 
^Bnulus.  c]ua  fi  negaret  probarct  hoc 
'^ccnfu ;  femel  malm  iH  JHateria pcrjurit, 
fimper  malus  m  eadem  matena  prfiftmi- 
;  ftnhelmalta  tn  crudelttahs  matevu , 
^^perettam  prnftmitur  malm  in  ilhgc- 
*^''<^.  Senielmaim  tnnegligentix  matsndy^ 
^J^^P^etiam  ntalus(jr  negligensreputatur, 
j  tecndem  in  ommbm  matertts  ftmtlt  mo- 
^P^ocedttur.  Omnis  ergOyqutftmeltnven- 
^^fit  malt4s,femper  tn  lUogenerepra/ume- 
*^tnal445i  nicontrarmm  ojiendas.  Ubi 
«jabes  fundainentum  Rcgula',&  ex  iija 
'•^jT.l-    ^"^^^gitimam  cxpofitioncjn.  Ex 
y  ^Patetillam  Rcgulam,  quampleriqj 
te,^^    i^J'^*  docent,  nimirum ,  PropofittotH- 
Ms}  ^^^^^TuristqualisefiumverfaliSy  dcbe^ 
**^^ftingui;&admitti  in  ncceifariis,  & 


incontingentibus  negari.  VidePcrtcI 
verb  Ignoranttanu.zo.  Barthplon^ct  uni 
aS.FauftoX;f/4ft?-///^r.  6,  quafttone  ij^j^ 
Emanuclcm  R.odr'g.iez  tom.  z.quaj}. 
regul.q.ioo.  i  oi.4mi:.2.Laymanuin/(?/. 
888.«.io.Filliucium  140.«  2(55. 

Hinc  intclligendi  funt  qui  /.  Hliiduccc^ 
quafitum.^z.iuprinc.ff  adleg.AquiLutun-  lxxi. 
turpariratc  ratiunis  in  cafibiis  a  Jurc 
omiffis:  hincjulianus,  cujus  verbaha- 
beniur. /. «0» poffunt.  1  z-c.cum.l.ftq.ff.  de 
Legib.(\\x\  fic  A\v.NQnpo(]iint omnes  Arttcti- 
li  ftgiUatnnaut  legibtts  aut  Senatus  coit- 
ftiltis  comprchendi,Jedcim  in  aliquacausa 
ftntentia  eorum  manifefta  {forte,  non  csl) 
is  qui  jurUdtcltoni  praefty  adftmiliAprocede^ 
re,dtqf^ttajtts  dicere debet.  Sed  quoniaivi 
in  modo  argumentanui  a  paritar:  ra- 
tioniscrancmultx  remora:  &  diificul- 
tatcs,  RcguljB  ifta:  dcbuerunt  non  pri- 
vata  fcd  pubhca  authoritate  pronun- 
tiari» 

Contraipfas  autcm  invehitur  Jaco-  aji  regu* 
busCujaciusin  opere  illo  pofthumo,./^«r;/fji 
quod  aliqtiorum  ccnfura  alterius  ciTc ftntl 
vidctur,a(fcrcns  cx  Kcgula  kvia  &  pcr- 
nitiofa argumcnta dcfurai  poffe,  non 
pauca  &^crrc)ribus  muJtis  obnoxia.  ^ 
prob^t,  Quia  con-tra  Regulam,  inyit» 
beneficium  non  datur,  liberiasinvitb  da- 
iw.J.ult.CjeteftainanAnumiff.  &  tamcn 
huiusconcciTiomax  mus  fivor  cft.  & 
contra  Rcgulam,  Deterior  conditio  fcr 
fervumfiert  non  poteH»  quam  defumunt 
ex i.meltor.  ff.de Reg.  jurii.  militnt  pecca- 
tum  ipfius  fcrviyqucmDominns  trade- 
r«  cogitur  L 1.  jf. quodtgitur.ff.de  yt  &  vt 
arm.. 

Reipondeo^murtum  iTos  dcbereBo- 
r^ifacio  Pont4fici,qui  g'aciem  fi  c^it,  & 
illasRegivlascdidit,  quas  .nolucrc  pe- 
ritihabcretanqujminfallibilcs-v(aiia8. 
enimcorpus  Juris  ut  inutilc  &  fupcr- 
vacaneumfupprimercntjfedtjnquain. 

Yy>7    3  Rcg^it^ 


T 


Ouando 


M  C  C  C  - 
LXXII. 

An  pofit 

intitus 

abfolvh 


jinettam 

invit^fna- 


Anmanu- 
mipo  fit 
fitvor. 


yt6 

Kcgulas  univerfa1cs,qu^  fuas  patcrcn- 
turcxccptioncs;  quarq;  debercntper- 
fici&contrahi.  Non  enim  voluitBo- 
nifacins,  ut  Rcgulscftarctur  contra  le- 
gcm  expreflam  Juris ,  fed  qiiod  illi  fta- 
rctur  in  ilils  cadbus ,  qui  in  fpecic non 
fucrant  ajurcdecifi,  8ihoc  Q)iLhfde 
regul.jnr  .  Quam  ob  rcm  ad  majorem 
intcliigcnnam  Rcgularum,  etiam  funt 
adjungcnd.^  novx  Rcgula-- 

Sed&exempla,  qusea  CujacioafFc- 
runtur,nonvidctur  Rcgulas  antiquas 
limitarc.  qaoniam  condonatio  debiti 
non  poftulat  dcbitoris  conlcnfum,  id- 
coinvitus  poteft  abfolvi  a  poena,  ab 
excommmiicationca  ccnfuris  (  poteft 
ctiamdivinitiisapeccatis,  & poflctfa- 
cramcntaliter,ri  Dcusvoluiflct)  &  in 
fcrvituteduo  -cpcrio  ,  prinio  obiiga- 
tioncm,qiiarervustcncturdomino,fc- 
cund6obliguionem,quadominuste- 
nc  turfcrvo.ccrtumcftdominum  poflc 
ccdcre  jurcfuo  &  concedere  fei  vo  ct- 
iaminvito,  nc  fibifcrvire  tcncatur;  at 
quia  viciiTim  dominus  tencbatur  fcr- 
vum  alcrc ,  potcrit ne  invito  fcrvo  fc ab 
hoconerclibcrarc?  ftandojuri  naturae 
nonpoterit ,  nifi  forte  contradus  fic 
initus  d\c7ixwryutfervusfe  nonfugiturum, 
fcdtotavttaferviturnmpromtttat,&com' 
promtttat  dominus  fedtim  non  occtfurum, 
fiddaturum  ommaad  viftumamidumpie 
ncce(faria,aut aliasdimiffurum.  in  tali  e- 
nimcaf.ipoflctinvitus  manu-miiti:  at 
tunc  manu-miflio  ncc  cflct  bcneficiu 
nccfavor;  gravamcnenim  potiiis  eft, 
quodfitinvito;&manumifrio,quotics 
invltoconc<  fla,  graviseft;  &  quotics 
gravis,ctiamgravamcneft-  Necjuvat 
aderrorcmrccurrcre;  non  enimcrrat 
fcncxqui  mavidt  apud  dominumma- 
nere,  quam  manumitti ,  fi  jam incapax 
fit,c|uipoflitneccflarialucrari. 

Altcrum  cxemplumctiamnonur- 


H  E  O  L  O  G  I  A 


gct,  quoniamR.cgula  non  agkde  illo 
cafu,  quem  Cujacius  obtrudit ,  fed  dc 
bonorum  adminiftrationc ;  dicitqu^ 
fervum,  fi  bonaaut  jura  domini  prodi- 
gatjinvalide  facerc,  non  cnim  xquum, 
ut  fcrvus  dctcriorcm  poflit  reddcre  do. 
miniconditionem. 

UtigiturRcgulas,  a  Bonifacio  la- 
tas,&  ca^ccras  a  nobis  pofitas&  cxpon- 
tas,intcIiigas,confidcrafequcntes  R^' 

gulas. 

Regula  I.  Hac  limitath[Excepf^  ^^^^11, 
cafu^quem  forte  in  Jpecie  eontra  hanc  Regu- 
lam  refolvtt  lusyft  tranfcendentalis ,  & 
bet  m  ommbw  &  fingulis  Kegttlis  inte^^^^* 
Hinc  eft,qu6c]  jam  ipfasmct  Reg^^^.^ 
cxcepiioncs  hicrint  mca  diligcntia  n' 
mitataCjUt  jam  videaniurvixcflecap*' 
ces  aiiarumlimitationum ;  nam ,  ^^^^^' 
deris,addito  uno  aut  alccro  vcrbulo»^' 
inncsillicafusexcipiuntur,  in  qui^^^ 
dcbcbatRcou'afalfifica.i.  Erat Bon>- ^^^^ 
facij  Regula,XLiii.  OuitacetconfentiT^ ^  ^fi. 
videtur.  quasveraerat  in  favorabinP 
fcmper;&  in odiolis tunc,ciun qui^ 


quitencrctur;  &falfain  odiofis  )  ^^jif^iJ^' 
tacebat,  qui  loqui  non  tcnebatur ; 
hodicunivcrfalitercftvera,  bis 
pr  o  p  o  fit  a,|^tt/  tacetfifa  vorabtlts  mate 
fit,  atttfiodiofajt  tpfehabetloquendt  o^^-^ 
gationem,  confenttrevidettir,  qu*'- 
turnon  pofleaiicubifalfificarJ- 


Regula  II.  Pottoreffej^ 
quoagttRegula^debetquefubfifiere,quot^Jl 

^dverfartus  oftendat,  cur  tUecAfus  ^''^lf' 
dus  a  Regula  generalt  fit.    Ita  ^^^^^^l^, 
risCanonici  ad  Rubric  circa  tin 
Hocmodo  philofophanturomncs^^^ 
iam  CiviiisJurisProfcfl^orcs.  nam^,^ 
pianusinteripfos  authoritatis  e 
tis,  exRegulifecundaDigeft^^^^^^^^ 
F4imimt  ah  omntb.offictU  ctvtltbus  CrP ^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


717 


'^fftfiUfunt,  fuhfnm  eiis,  Gerere  magtfira- 
tumy  &Judicare e£e muniapuUifa  &€tvt- 
^fay  intulic,  IU^  nec pojfe ejfe Judtfes ,  nec 
^^giftratumgerere, 

RegulaIII.  inRegulisJtcut  ettam 
omntbiis  aliis  lcgibusutriusquelurisage- 
^f^eadjpectem  ( ab  untverfaiiadparttcuLu 
)  irrefragaltit  argtmentatwie  procedi- 
Patet;,c|uia  dcfcenfus,  cll  foniiTi- 
'^us  modus  argumentandi^ 

ix^^^  Regula  IV.  Quando excipitur ait' 
ht  p^^'^  CAfus  a  Regula ,  vei etiam  lege  generaiiy 
lU^^^  ^''^^'fx  fimilcs  non  prafumtmtttr  exccptt ; 
^  •  P^ac ipue fi  materia fit  odtofa  potnalis.  Et 
^ljrms loquendo, I«e<^/oy/j  nonvaktra- 
*^9nisparitas.  ItaEgoolim/w  ihcologtA 
^^gularis Comm . tnReg.Beriedtcttnam  uunu 
550- 1445".  &  in  Philofopbi£  Moraltstium. 
^  i  5  .  ad !  cga  ns,  Sal  a  s  d^  Legibus  tract.i/^ 
^.(P'Z  I  ./f(f?  I  j  .num.  2p.  in fin.  Ponelia 
^^^ttton.addub.  Regul.  verb.Lex  num.  i  j. 
Joanncm  Valer.um  indtfferent.utriusf^ 
f^^i'Verb.lex.dtffer. f . num. 2.  Bonacinam 
^^gtb.diffi.i.<ju£ft .  upunii.  8 .  //awer.  2  5 .  & 
^P^d  cuin  Sayrum  ,  Suarczquc.  Dia- 
^^^^  tract.de legib.refolut.i6.  cjuib.nunc 
addo  AmoniumNaidum/«^//<f/?/<?B/^/« 
^'^^icis  verb.  caftis.num^  (cujiisvcrba 
«abcs/B  Philofophi^MeraUitim.  i  i  f .  r.) 
-^ymanum  ltbr.^.tracl.^.c.6.num.  2.cr 
-  ''^•i'traa.j^.ca^.%.ntuij.&lib.j^.tratt. 
^  ^Mtinity. 8.  A2oruim'//^.i.<r^/).  9.^.  2. 
*-'ama<^^^  367.  &Rtginaldum//A.25. 

An-nc  in  favorabilibus  vafetratio- 
paiiras  ?    Non  valct,  fi  matcria  fit 
piti2;j  noii  cnim  Privilegium  conccf- 
uni rclicjuii concclT.im  Jicctur.Sic 

C4ft^°     ^^'^'''^-  ^^^^^''.^-  Traa.i.exam.  15,; 
J'-^ •««;«.  1 17.  ^.potefi-ne  extendi.Pagt'- 
•f  ^o*^«/i/  m^„(rro  201.  Vide  Philofo- 
*niM<^alemmcara««w.i25.ir.  C^- 


terumfimatcriajuttitiz  fit,  pertinebit 
ad  fcptimum  prscccptum  Dccalogi. 

Notahicobitcr,  folerc  Authorcs  ^^^it^ 
harcduonomina  Pantatem  rationisy  ^raticr.is 
Idemtitatem rationis c-^nfundcrcjicd  ta-  (^h^er: ab 
etfi  loqiicndum  fit  cum  multis,quid  in- 1<^^'*«^ /^•^- 
tcrfic  vidcri  potcrit  mea  Phtlofophia  Mo-    ^at,  .- 
ralisnum.izf  f.  ubi  oculatius  rcm  cxa-  «^- 
mino. 

S  E  C  T  I  O  II. 

De  arfiiffima  1  heologU  Moralfs 
^ltiris  utritisqnecon- 
nexionc. 

OMncs  virtutcs  concatenntas  efTc  ^^^^* 
oftcndiThcoloci>cRc"ularis  nu. 

r  •  Vrtutes 
1059.  Loncatcnatas  omncs  icientias 

PhiIafophiarMoraIisniimcr.rS.2f.  27.'^^'^^'*^^' 
a.  b.dc  qua  matcria  antc  unum  aut ahe-  ^^^'^fi*^^^' 
rum  annucum  RcverendifTimo  D.D. 
AugnftanoSuffraganeoinBavariadif  Augvfianl 
fer.tiilc  mc  memini,  a  quomuhauna  fnjfraga- 
dicdidiei,  qusc  poflcnt adhonorcmi- 
plius,adalioFum  confufioncm  rcferri. 
Polingkium  cum  Rcvcrcndiffimo  D. 
Furtenvcldtnfi  vencram,  proptcr 
negotia  ahquain  Tirolem  ik  Stapfcn- 
(e  Monaftcrium  cogitabamus ;  &  fub - 
audimus  Vifitatorcm  cxpcLlari.  Qut? 
Principis  Auguftani  Suftragancum, 
MiramurtantaJudiccm,famuIornm&: 
religioforum  tranquillitate  cxpfcfcari, 
&  doccri  volumus,  An-ne,  ut  fepe  pro- 
priis  oculis  vidimus,  rhcdisillc  &  fa- 
muIatuMonafterinm  gravet?  Anfitin 
tradlationcnimtusPAn  in  fuaru  vacan- 
tiarum  juribus  extorquendis  fcverus& 
avarus?  Et  audimus  effe  homincm,oui 
poffic  in  excmplum  poni  omnibus do- 
mo&monafticasvifitaturis.lreadmcn-  Notctfim-- 
famcommunem,conventualibuscibis^«/*<  Vifi- 
coiitCtumj  carere  rhcdaj  habcre  unmn  tatores^ 
tantiun. 


7i8 


THEOLOGIA 


^antum  fjmulum  aut  alrcrum  ,  gratis 
D  o&vifitationifcrvire;&virKationis 
cxpenfasnwnqu^^m  ultra  octoflorcnos 
adlcendfrc.  AudiRcvcrcndifrime  Do- 
iTiincN.  olimmartyr,dum  vivcrcs  ,  & 
jamintcrCoelitcs,utfpero,triumphjs; 
oflo  florenos  non  fupcrant  expcnfa:, 
cjuaf  fiuntinuno  monaftcrio,  ciim  ab 
Epifcopo  faECulari  vifitatui  I  quoigitur 
modo  fafi  um  eft,  ut  tu  ab  uno  vifitatus 
Abbate,prctcra'iasixpcnfas,cjU3spu- 
dcatrecenfere,dcbucrismiIIcflorcnos 
pccunia  numerata  iolverc?  Deus  vide- 
rit;&audivcritiTie,non  jam  Monacho- 
rum,  fed  Keformatoruni  reformatio- 
nem  implorante.m.  Putaham  Egotu  s 
mifet  iisdoftus  vifitarc  ciTccxtorque- 
rc  pecunias,  ditcfcerc  fanguinc  aiicno, 
^  nihilomninoalterarcnilcorrigcre, 
nil  mutarci  at  jam  doccor  ab  Auguftj- 
no  Suifragnnco  vifitare  cfTc  agerc  ho- 
inincmmodcftum,lucri  incurium,  & 
foliuspictaiispromotorcm;&multum 
difco;  &  fi  vidcar  tranfgrcflus  aut  di- 
grcflus,  multum  docco;  &  vcnio  ad  rc, 
&fentcntiam  ejusdcmSnffraganci,viri 
cmincntcr  eruditi,propono. 
jiCCC'  Putat  ipfe  nullam  clTc  facultatcm 
j:,xxvii.  autfcicnaam,  quacarcre  pofTit,  qui 
yhiologm  pcrf'.fti  l  heologi  gencrofo  vocabu'o 
terfe^us  poflitcondccorari.  Nimiriim.Thco- 
quutsif  iogujurpcrfcdusdicatur,  debcrcfcirc 
'  Jus  Canonicum,  Civilcque ;  fpccialcs 
Provinciarum  Lcges,  Kelif^ionum  & 
Ecclcfiarum  Privilegia,  (dsntur  cnim 
confultationes  plurima?,  quarum  dcci- 
fio.anotitiahnrumFaculiatumdcpen 
dct.)  Dcbercpi  ofundepcrcallerc  rcm 
Phyficain,rcmMcdicam;  (  fexccntaec- 
nim  fordes,quac  ad  .olamcn  fragilitaiis 
hMmanx  benignc  rcfolvuntur  ,  Phyli- 
cam,autctiamMcdicinam  fupponiu.) 
DcbereH  ftoriam  pcrcallcrc,  quae  ob 
oculos  ponit  fada vctcrum ,  qu«  f«p« 


redcimt  in  cxamen,  ut  poflciTio  junio* 
rum  in  legitimum  judicium  vcniat. 
Dcbcrc  fcirc  omnes  artes  mcchanicas, 
ut  confcientias  dubitantium ,  non  far- 
torum modo,  fed&  aliorum  (  vixenim 
cft  ars,qnae  non  h  abeat  fua  ruitula,qu$ 
I«r4nominat)poflctt]irigere  &  com- 
ponere.  Remetiammilitarem,utjur4 
neceflitatcmquc valeat  ab  extoifi«"^' 
bus  & injuriis  diftingucrc,  Et  ut  verbo 
omniadicam,dcbercomniafcirc;ninJ 
cft  cnim  quod  fub  Thcologiae  la"l"' 
mam  matcriam  non  ca.iat, 

LaudoDoStoris  Eximij  refolutioneinfi' 
pienttpmam  ,  &  quia.  Henricus  Canifr^ 
Prmarmoiim  Sacrorum  Canonum  M^  " 
fiadijProfeffor.tmbm  luris-prudentia  dep' 
deravttumverfos  Tfjeolo^os,  notitta  Sanc-O* 
rum  Canomm  umverfos  Legiflasy&  videa-- 
turReverendtfimi  Domini Suffragjnv'  opi^ 
monemtenere,  quifiLecturofummani  l^^^ 
Canonici  dicat,attdramtts;  quoniam  ^'^^^'^.j 
pUceatmihi  conclufiOy  rationesqui^^^^  [.^ 
roboratur  non  placent,prxcipue  cuniU^i' 
aliqiias Jententtof  exprobrety  qu£  nopojr^^ 
exfololuflintAno  defendt,  quamohre)n> 
Ertiditortm  gratiam  placet  htWcTf  '^^ 
tttm  claudere.Proemium  Cantfih  drw'^^* 
eo  quafltonem  difcuticndo.  llieff* 


HAbes  Hic,bcncvoIcLcclor,«ii'^V\xXVi|j' 
mam  JurisCanoniei, quarto c  •  ^^^iji^ 

tam,  correc^a.n  &  rcftiiutam.  ^      ^  ^'''^  J 
laborcmcohbcntiu^  fuiftivi? 
tellioebamnon  foium  ftudiolisj^i^ 
fcd&ThcoIogia^huncconatumc«n  ^^C,.^' 

non  ingratum  ce.  idiflb.  Et ^ niC^r^ 
Thcologus  omn-afuaftudiaad  ^^^^ 
fiacutilitatcm&  ornnmcntum  '"^:  •^,7^'^''^''^^, 

(iiifi  dcfcs  cfic  vclit  fola  ^«"'^"iPf^. it  ^^K^ 
ne  contcntus)  non  in^onf  Ito/  '^^,;;/^^ 
quod&  EcclefiafticasRcgulas,!^  5^«^n» 
facrosCa«ones,CquibusEccIcfi*^c^^^^^^^^ 
pns  vclutiquibusdam  ^incu^s  ^^^^ 
nctur ;  Thcologico  ftuclioc6iiJ|;^  r^^^ 


FVND-AMENTALIS. 


719 


Habet  enimhic(nifalIorJcompen-  d  frcretTheologuSjfiCanonumfcien 
dio  quodam,  qux  ad  Sacramentorum  tia  dcftitutus  fit? 


Ecclefiafticorum conR dioncm  8c  ex 
hibitioncm  fpedant;  quae  quoiie  ritu 
fingula  fmgul  s  adminiftranda  fmt. 
Nam  licet  Sacramcntorum  ufus  ex 
Theologii  fontibus  d.manavit;tamcn 
Suibus,quo  loco,&  tcmpore,  &  modo 
applicanda  vel  conferenda  fint,  ube- 
rius  & cxplicatius tradunt  Sacri  Cano- 
hes:  adeo,  quod  non  parum  interfit 
Theologi,  hxcpIcniCis ex  Jurc Cano- 
num  haufiffe. 
^nff  ■  J^^^  4"°^  reliquasEcclefiafticas 
'««i-funftionesattinci;  habcthic,qu3Bpo- 
tifTimum  conccrnunt  ofhcium  Ordi- 
^arij.ideft,  Epifcopi,  Archidiaconi, 
Archiprcsbyteri,Primicerij,aliorumq; 
Clcricorum  ;  item  quae  fitauth-oritas 
Lega^orumScdis  Apoftolicae,  qu^po- 
teftas  Dclegatorum,  Vicariorum,  Co- 
^djutorum,CapituHfedevacante:itcm 
S^ioe  ad  Monachos  ,aliosq;  Regulares 
pcrcincnt:  demiim,  quo  vitjcgcnere, 
doflrinx  morumq;innoccntia&inte- 
gritate  inftrudi  cfle  dcbcant  Clcrici 
infortcm  Domt-ni  vocati.  Qiia^-omnia 
^x^ariis  juris  Ecclefiaftici  locis  con- 
Suifita ,  incertos  &  d  ftinflostitulos 
^'c  brcvitcr  conjecimus.  "Quse  nec 
Thcologum  ignorare  convcnit,fi  pro- 
^cfiioncm  fuam  intcgrc  &:  cum  digni- 
^ateinEccIcfiatucri  vclrt. 

Pon  6  dcPra^latorum  clc<5tione,po- 
^^^^latione,  confirmatione,  confecra- 
^^one ;  de  bcncficiorum  Ecclcfiaftico- 
^^n^  collationc,  ufn  &  adminiftratio- 
.'^^>dcdecimis;  dcjure  patronatus ;  de 
'%f^]  |!^'^"nitatc  &  fcpultura  E^  clcfiaftica; 

dc  voto, &votimutat!onc  fiveredan- 
^^^^^k,  deexcommunicatione,  fufpe- 

Iione,int:Tdiao,irreguIjfuatc&idge- 
^iis  aliisquacEcclefiafticiJuris  funt;fi 


Quid  fi  fld  animarum  curam  adfci  d^'P^to- 

tus  Thcologusrogetur  dc  impcdime-  chis, 

to  matrimonij,aut  de  conventionc,  u-  j)e  MatrU 

furaria  aut  fimoniaca.^  an  votum  Cwz  jnon^  im^ 

juramentumpraeftitum  fervandum  (y^  pednnctis, 

ipfc  vero  aut  nihil  aut  pcrpcram  refpo-x)^  Vfural 

deat,  imperitus  Canonnm;nonnehic  (^simo' 

cumignominia  &pernicie  aliorum  inT,^^.^)^^^ 

Ecclefiaverfatur?fcdrcmittet,inquics,f<,^;;<^^. 

hujufmodi  eaufas  ad  Jureconfultos.;!;;^;^^^^ 

Sedfi  ad  manumjureconfultus  non  fit, 

autnon  nifi  luccllo  refponfum  fit  da- 

turus;  quid  faciet  mifer?  qua  ratione-fc 

cxplicabit?  Quofc vertetParochus,fi 

auditaconfefiione  poenitentis  hsreat^^^^.  ^  ' 

fufpicione  motus  Ecclefiafticac  ^^""y^^j^^^* 

furse;  utrum  a  fc  abfolvmdus,  an  ad  fu-  , 

periorem  rcmittcndus  fit  poenitens  ?  ^Z'^"'*'* 

SurgetParochus,refpondebis,confuI-^f^''^'^'^'" 

turus  Canonum  peritum,  Interimre--'^^^^''"! 

liduspoenitcns  aneitur  animodutio, 

n      n      L-  L  r  1    •    -      N  deberent» 
cxpeaans  Parochi  ablolutionc;  quam 

li  rortc  reverius  Parochus  non  adtc-  r  ^  ^  i 

,    .  .  fereEccle' 

rat,  tunc  maiore  perturbatione  corri--V'  -t. 

j  r    N  •  j      r  M  ^M  careret 

pitur:  quod  lane  nicommodum  racilc    ^  1 
*  •  I  f        T  •         •  "arrocnoz 

evitatPjrochusantaliusquifpiam  qui  r,, 

confefiioniprajcft,  fipoenitcntem  do-     •  -* 
r^-      c    ^  qmeeru^ 
ceat  ex  pr^fcripto  SacrorumCanonum 

i  fc  abfolvi  non  poiTc,  ac  proindc  falu-     •  o 

bn  condlio  adnibito ,  ci  periuadeat,  ^^^^m^^^ 

Siiperiorcmpro  abfjlutioneadeat  / 

Ut  hinc  d'fcrte  conftitutum  ^^^^ 

CcElcftinoPjpa;  [c.riuUidiflin^.  norefae' 

-N/«i//,inqirit,  Sacerdotum liceat  Canonts ^-^ 

ignorare,  nec  qmdquafacerey  quod  Patrum  mur  effe  " 

pofit  Regulis  obviare.    Et  quod  gravitcr  contentu 

intcrminaturGregorius  [c.hac  confo^  mccc- 

«4.2^f  2.]  Uac  confonay  inquicns,y^«- lxxx. 

iiisPatrtbus  dtffimtionefancimus.utqmfa'  ,^(]eSa' 

cris  nefcit  obedire  Canontbns ,  nccfacris  ad-  ^erdos 

mtntftrare,  neccommunionemcaperefttdi-  qf^gat,  qm 


^^iftio autmcotioincidat;quiddehis  gntisaltaris.    Quareetiamgeneraliter j,^^^^^^ 

Zzzz  ranci.c^„^„,,> 


THEOLOGIA 


MCCC 
LXXIX. 


debeant 
Canentco 
lurt  ftude- 

Veperfo' 


730 

fancitum  cft  in  Concilio  Meldcnfi  [cx- 
tra  in  r.i.cxt.dc  c5ftitutio.]  utCanonutn 
Statuta  cuflodiantur ah  ommbusy  &nemo 
in  aciiomhm  vel  ludiciii  Ecclefiafticis  /uo 
/cnfuyfed eorum  audontatc  ducatur.  R.em 
igitur  nccelVat  iam agit  I  hc  .logicr  ftu- 
diofuSv-iim  &  SacrorumCanoiuim  co- 
gnitionem  fu5B  profcfTioni  lonjungit, 
cam  aliquando  in  Ecclefja:  ufum  &  or- 
namcntum  trdducturus. 

De  ftudioliN  Juris  Civilis  nullaapud 
mcdubitatiocft  ,  cnrn  hi  ncccffariam 
&  Le  In^^^^^^^^^^^^  jUiis  Canonici  curnjurc 
A»L^^i    Civili  con)anCiioncii>.  Qupdvelcxeo 
plancconjicio,  quod  hactcims  mcvi- 
ginti  annos  Jus  Canonicum  publicc 
inhav  Acadcinia  p  ofitentem  magno 
conLurfu&dili^entia  audiv.rnt&ex- 
cep(.M'int,rationibus  non  levib.is  addu- 
di  Quodfcilicet  exploratumhabeat, 
nii&rehus  ^^^^  ajure  Civ  li  de  perfonis  &  rebus 
^cciefta-   Ecclcfiafti  is  p:  odita  funt,  ca  jam  pri- 
dem  antiquara  &  ad  Ecclcdafticas  C6- 
IH c u i  io n es  r e j e (5la  ^  ffe .  [c.Ecclefia  S,Ma 
ri£.io.extr.de  conftit.c  x.  dift.  96.  J  Item 
quxdcmatrimonio  contrah  ndo,  vel 
diltrahendo  ,  vano  conatu  conflituit 
Jus  Civilc;  ca  fiinilitcr  rcdada  efte  ad 
rc£»ulasracrorum  Canonum  [^c.i.infin. 
deconfin.&affin.c.  \  i.de exce(fVrxlat.c.^. 
cr  ^  .extr.de  fecund.nupt.Conc.Tndfelf.Zi^. 
can.  iz.  ]  N-cj,  ignoraiit  concubinn- 
malafide  ium,ururas,pr3ercription  mcummala 
4»  yi/      fide,idcft  cumconfcieniia  rcialienac, 
hda^       a jiirc  Civili  admida,  adnomiam  juris 
Canonici  rcvocata  c(rc.[f  fi.tnuer.  cum 

lurUPolitt^^'''^^''^'^^^^''^''^^^^^^^^^^  J 
Hxetcnim  lacunjE  Jur  sC.ivilis  C  hri- 

#1  lacu  •l^ianohomincindignrc,  nctcflario  re- 
ftituuntur  tx  JirrcCa.ionico;cjuemad 
modum  &ilKid,  quod  contra  omnem 

A..  ^  piccatis  rationtm  a  luftin  ano  Imne 
'difhurti^  rat.conttitutitmclt;  i_(f ^To. 85?. 

^    •'^       modisfMturalis  cj^  futauth.excomplexu.€ . 


Be  matrt 
ntonto. 


Trafcri' 
*ptto  cum 


deinceft.&inut.nupt.]  dcnon  alendish- 
bcrisaparentibus  exinccft'.;  vclaliasa 
Icgibusdamnato  concubitu  natis;^*^^ 
quod  non  minorcm  ;m|  ictatcmrcuo- 
'let,  dum  com.  robar  Lcg>  s  Jurifcon.  Anu_ 
fultorum,  (^uibus  parrip-rmittitur,utoff'' 
isfil!amru!»minadi:lcerio  cicprchelaniji//**  • 
pf  flirunacum  adult.i  o  impune  & 
ncfcclcrcoccidcr'::  \  Ipatn.zo.&^^' 
attff.adL.lultam.deadultcr.  ]  V.it^^^^'^^^ 
enim  pcr  Jus  Canoni  um 
tatc  cxjilofum  cd.ltlludcxc.ciim  baheret 
ext.de 1 0  .jui  duxit  m  matrt.& thi  ^AUor. 
num.^.And.Gail.  lihro  i.obfU-in  4.  ^^^^^'  ^^f^  il' 
runiveroexc  6  c.^.^.q.z.  ]  In  j^' 
turali  squelimil  bus,  cjua:  f  J"*"!,   '  {tiiis»'^"' 
vino,  vdnnturali  rcfrogantur,  j""'"S^' 
:idnur)u$C:inomcv^mXd>c  fthorumcrJ^^-^^ 

tn  fumma fuis  locis  memintmus  J  ^d  cxc|T)-  -^^^^^10^ 
plumju  isPraetorij,  quod        ^^"'^^ ^«o^/Jf^* 
articulisrigorcm  Juris  Civiiisnr-tur^  pfttft''^ 
quadani  jequiiatc  attempei  av!t. 
vis  alias  nofi  ignoremus ,  Juftin'^'^"  ^ 
praecLre  &  rcligiose  dc  lacris  Cano 
nibusrcnfiirc.  Ciuo  i  vcl  indicat  cjus- 
dcm  Novell.  m  1.  dc  Ec.  lcfiafticis  ti^"' 
lis  §.i.  Ubi  hisvcrbiscdicit;  54''^'^^^^^ 
tgitury  vici-mlegion  obttnerefancidi^cc  ^  ^^f)joii' 
ftafticasregula^,  quaafanaisqtiatuorCo^^^  ^^tiP' 
ctlfisexpofttafunt  autfirmata,  (  ^  ^j^r^^^'^ 
fcilicet,Conftantinopolitano,  tp  _ 
no,  Chalcedoncnfi 
quaruor  Synodorum  dogmata,fic'i^j'^ 
fcripturasacctpimus  ,  &regulaifi^" 
obfervamus.  [  horum  Concilio» ^ 
nonescxtant  fparlim  m  Decrcto  ^  mcC^ 

tiani  &apudahosO  Canon^ci  ^;;,;,^ 

Acced.t,  qnodcxjuris  ^  ^  ^^^  ^ 
lcaion  idcom,T,odi(quod  n.^  j,/'^;^ 
m::m  ccnferi  dcbct  )  rcpor  en  Ju  ^^^<^^^^ 
Civihs  ftudioli ;  quod  ca  c|U^  c  cn^u  ^. 
civili  uscompr.hcnG  non  '^'  /^^^' 
min.cxplKa^a  rcae..^^^^^ 
JureCanomco>  ricut&^<i»v<.  ^^^, 


FVND  AMENTAL  1  S. 


fit  aftudiofis  JurisCanoni  i;  jnxta  il  ■ 
luJ  Liicij^.  rcholac  ufu  &:proxi  Forcnli 
rcccptum  [  c,  1  .cxt.vic  novi  op.n&ciat. J 
Ottw  )w  incjuit,7?f«f  l(^^cs  non  dedtgnan- 
^tirSacrosCanonestmttarr,  ita  &  Sacro- 
^um  Statuta  Canonum  Principum  Confii- 
^utionibiisadjuvantur.  ]  Ut&hincnon 
jnimcriioin  hac  fumma  noftra  Legum 
^'teirf  Crvilium  j^aiTi'nmemincrimus.  Idem 
%er//,   fa^flitatum  viJcmus  ab  Hoftienfi  in 
^oiflp^  ruminafua.  A  quo  tamcn  longe  dida- 
f^^jis  ^nius;  quodis  non  tam  fummam  Juris 
^l^i.    Canonici,  quamparatitla,  ideftfum- 
maria  in  lingulos  DccretalibmGrego- 
rij IX.titulos (  qux  & inftar  jufti  Com- 
J^entarij  funt)  pcrfcripfcrit :  nosvcro 
t^tam  quafi  matcriam  Juris  Canonici 
variis  lov is  difpcrfamjin  quatuor  Infti- 
tut.Hbros,  diftindiscapitibus,  cocge- 
^''mus;  itaquidcm,ut  &  cafmuil  tom- 
ercmur , quaj  in  libr-  jDecretal. 
fionifac.  j  Vlil.inClcmentinis  &  inEx- 
^avag.tumeti.im  in  ConcilioTridcnr. 
cxft arc n t  qu  an t u nv fc i li c ct  p oft u I  ab at 
iiiftitutiOpcrisratio.Qu^-abHofticQ- 
^Jomiftafunt;  utpote  qui iiinimafuam 
«ntcquan»  Bonifacij  VIIL  conftitutio- 
*^esproniulgat2e  cffent,  &  confcripfit, 
^ficmutiiam  eam  nobis  rcliquit- 

Itaque  bcnevole  Lcdor,himclabo- 
^■cm  noftrum  accipc  &  candidc  inter- 
P»^^^arc  ,  qui  in  utilitatcm  tuam  fufce- 
ptus ,  jam itcrum  in lucem  cmittitur. 

tiucufqueHenrtciis  Canifwsjqm  mc  ludi- 
^■^  do^iftmus  fiiir ,  fedtnuUa  htc  intermi- 
fi^ty  (]Ucc  mdigent  cUriore  expoftttone  Egv 
^Z^tur^qm^luris  Ovilts  fiudtofts,Phtk/ophta 
P^'^^umq ;  imperittuofidoleoy  ut  vtdcantpro- 
P^fs  oculif ,  quAnta  ^cUimnt patt  vulnerdy 
teiinlitetpofferegererey  quamad  Phi- 
^fipbiam  Theologtam,  &  rerum  natura- 
^'««i  fttpernaruralium^  naturarecurren- 
M  Qdnifte,  nuncut  Jperc,  tn  cndis  trium- 
^^^mftcfcrtbo. 


75^ 


SUmmam  Juri^iCanonici^olimaTc^^^^^" 
foclicitcr  fcrij^tam,  quinio  recogni-  Lxxxiir. 
tam,  rcftitutam&illuftratam,  audio-  ^'^"^fio  tn 
rcmcorrediorcmq;,IngoIftadij  anno  ^^^*^'^'^'"*' 
M.DCXXiX.puhlicavit  Ederus.dc  du  P^^^^ 
ftraxitftatim,  omnibusutiJem  ,  ab  o-^^^^^^^^' 
mnibusdcfidcratam.  BoncDcus;  Af- 
fuetus  divinitiis  omnia  vcrbo  compre- 
iiendere,6  quam  miultahumanitusc5- 
prchcndisverbo!  Sciteolimfcntcntia 
univerforumHortenfms  ille  Paravici-^^^'''^^'?/?/ 
nus,  hujusaetatis  ornamcntum,dicc- -^^*?'/^*"^* 
h2X,Affumere  argumentum  diffictlef&tllud  ^tonatorU 
tra^are  clareyeffe  Homtnis  docli;at  clare  &  P^^^^^^^ 
hreviter ,  ne  doch  qutdem  hominu,  fedfoltm  v^^^^^ 
Angeli,  E.rgocjusdcm  fentcntia.major 
Homincfuifti,  qui  totum  Jus  Canoni- 
cum  difticilc,implicatum,obfcurum  il- 
luftrafticlariilime,fummamq;infingu- 
lis  titulis  brcvitatem  fervafti.  Gaudetit 
brevitate Moderniy  ait  Chriftophorus  dc 
Capitc  /«  compendio  Privileg.VratrumMt' 
nnutnydi  qu  atu  obfervasfummam,& 
fummam  amo,Te lcgo iibentifsimc,  &: 
amicis  difcipulisq;  lci^cnJum  libcn:cr 
propono.  Hortaris  Thcologos  Juri- 
ftasq;  ut  Tcl  gant,  cosdcm  Ego  co- 
hortor;fcd  quiaexhortat^oillatuano- 
nullafubliniiusdi(fla,<juama  mc  capi 
poiTmt  ,  complectitur,  parerc  ut  qua 
potcft  revjrcntia  Homo  AngcIo,Ter- 
rigenaCctliti,  Parriam  adfcquuto  pc- 
rcgrinans  ,  pugnans  triumphum  adc- 
pto,dubia  proponam  aliqua,qu2  pof. 
fintfupcrftitum  inftrudionifcrvire«  >,^ccc- 
Statim  in  initio  (ic  inqu  s,  CertUhm  lj^^xiv  ■ 
Tl}eohgiis  omnia  fuafiudta  ad  EcckftA  utt-  ^ * 
Ittatem  &oi  namentum  refcrat{  nifi  defes  ^^/^^^^  ^^: 
effe  veltt  fela  contemplatione  cententus )  r^^^ 
noH  tnconfulto  faat ,  qtfod &  Ecckpaflicas 
JUgulaSy  tde^i,  facros  Canoncs  (  quibus  Ec-  pi^fjg^ 
clefucorpusxelHtiqutbtisdam  vtnculis  con-  ^j,-,^^,;^^? 
^imtur)Theologicofiudioconf!/ngat.  At 
cgotamctfilaudcmillos,quiCanonico 
Zz2z    1  ftudio 


7Ji 


THEOLOGIA 


ftudio  dant  operam>  vellemquc  omnes 
&finguIosfacrx  pagina:  &  Juris  utri- 
ufque  ledioni  horis  fuccefTivis  vacarc, 
AnSchota-  nontamen^/f//^/waudcbo  nominareil- 
ftici  deft'  los,qui  fola funt  fublimium  rerum  fpe- 
desfint?    culationecontenti.  namaliasdamnarc 
ncccffario  dcherem  emincntcs  Thco- 
Jogos,  qui  hac  noftra  tcmpcftate  Sal- 
mantic^,  CompIuti,&  Romaflorcnt, 
c]ui  fuavitate  cont^?mplationis  illedti, 
facra?fcriptur^obtortasinterprctatio- 
BCSjControvcrfias,  Canoncs,  Lcgcsq;, 
faftidiunt;ncdcbcant  per  fenfahuma- 
narcpere,  cum  volarepcrdivinas  coii- 
tcmphuioncspolfunt.  Mcjudicc,  dcfi- 
dcs  illifunt,  qui  horas,  quasfaepc  per- 
dunt,  in  Ju:  ium  utlli  lcftioncnon  in- 
fumunt ;  non  tamenilli  qui  foli  cotcm- 
plationi vacant.  quoniam  fi pluribusvi'- 
tmtm  minor e^l adftngula fcnfus ,  exp edi t 
cffc  aliquos  fummi  ingcniihomincs,, 
quiuni  &  foli  fchobftic^  Thcologiae 
dcfudcnc ,  &  loco.  miraculorum  habiti 
iiationcm&xtatem  honorcnt. 
M  cc  c-      Progrcdcrisjd^  $,HahetentmySzcv:3i-- 
txxxv.    mcntorum  notitiam  ufumque  propo- 
Sacrame  •  nens;  a Thcologia ifl am^hanc  a  Cano- 
ta  iheolO'  nibus  crucndam  alfcris.   Et  quidcm 
gU  &  Ca-  mcritOjtiuoniam  Sacramentorum  ma^ 
nonunO'  tcrianec  bcne  a  purc  Theologo,.ncc 
m/4w;>o-bcncapure  CanoniftatraftaMr.  Scit 
ftulant,    Theologus.quidfitfacramcntalis  Ma- 
tcrra;  quid  Formn  ;  quid  Caufa :  multa 
jnin  Sa-  cffe  in  quibus  Summus  Pontrfex  non 
eramentis  potcft cflc  arbiter ;  mulia quar  poffunt 
omnia  fub  ad  ornatum  &  majorcm  revereruiam 
fint  Suwi  adjungi.   In  quibus  omnibus  crcdit 
Pontificis  Canonifta Thcologo>mavukq;fiderc,. 
dtbitrio}  qiTom  mnlto^  aiinos  in  ftudto  fvho'a- 
fti^o  ii  pendcre,ut  qucat  examinarc 
ConciM  uviamvqu^aFaflo  pendent,  ra- 
tioncadfcquinequit,  &difcit  aCano- 
niiia  Theologus;  ritus,  ccrcmonras , 
dies,  &  fcxcenta  aiia,.  qux  non  iratio- 


ncfpcciali,fcdavo!untate  inftitucntis 
procedunt.  Et  ut  finguI.iSacramcnta 
percurrnm,  ignoratCanon  fta,  Aninp^  An 
vcteriEccIcfia  fucrintaliqua?  Anwi^  qu^^^^ 
habuerinc  ?  &  fi  habuci  inr,  qualcm  .^y/^^^f^ 
An  Sacramcnta  novae  lcc^is  fmtc2\i\3£  tjjenttS' 
moralcs,ve!phyficx?  An  in  Baipui^r^o  De  Sacr 
paiTnmis  uti  aqua  artificiali  ?  An  pcr  pientti 
fubminiftrum  abluere?  Ancaputdc- «^r^» 
bcat  neceflari6intingi?AnyaIcrctBa- 
ptifmus,fiintingcrciur  ahapars  ? 
Confirmatio  poflit  a  fimplici  faccrdote 
confcrri  ?  An  omnis  faccrdos 
confclTioncsaudirG?  &  fi  non,  Anut 
polTit  aut  indigcat  docftrinx  mcro  tc- 
ftimonio,  anetiam  jurisdidionis  col- 
lationc  ?  An  qui  habct  authorititeiTi 
probabilcm  abfolvcndi,  abfolvat  pro- 
babilitcr,aninfalhbilitc  r  &  ccrto  ?  An 
rcquiratur  antc  abfolutioncm  contrr- 
tio?  AninaltcramvitampofTitd  If^''"^* 
fatisfadio?  Anpofritabfolvimoribu- 

dus,quiconfcfrioncm  non  pctiit  ?  A 
polTit  rc/ervari  circumftantia  ag^^^^iiM^' 
vans.?  anpcccati  fubftantia  nontaui*^^ 
fempcr,fed  fub  tali  circu4i  ftantip?  A 
pcr  abfolutioncm  de  atrrito  qu^^ 
contritusphyfice,  an  foKim  vir^^^  " 
tcr?  AnEuchariftiasforma^videhcfl»- 

in  fafto  effc;fit  corpus  Chrifti,ut 
tiSalmanticenfcstenent?Anpomf^  ^ 
riin  una  fpccic?  Anhoftia  magnap*^ 
confcratgratia?,.  quamparva  ?  -"'^ 


necc/ritatemcdijfit.^  Ancxtrcma  ^ 
dioinunoknfu  complcatur.^  An  _ 
beatdaripcfteinfeai*.?  An  ''^^''^^^,,^ 
ordines  fmt  Sacramcnta  ?  An  R  ^^^jk 
Abbatcs  majorcs  ordincs  con 
A  «  f,^,^t  \/T.i-tM.Y^..«;„m  r»o/fi'^t  ai  ^ 


An  ficutMttrimonium,pO"-    .  . 

iam  Sacramenta  confif»  ailt  ^^^"^^ 
procuratorcmfAninqualibetling^^^ 

An  quacumq;intentionc,  r"  ^fjs. 
culpa,autfiaionc  ?  Anhcea^"^y^P^^s„ 


ofciila  ?  Air  conjugaiisomiies  ^or^c^' 


hjn 

H 


y 


PFVNDAMENTALIS.  j}f 

oiodo  non  Crt  polliitionis  periculuin  ?  clefiafttcajevoto  &voti  mutdtionefiure- 

Ht  fcxccnti  alia,  quse  debcntin  mate-  denjption€ydeexcommunicatione,fuJhcnfio^ 

na  SacramentorLim  fciri,  nec  aliundc  ne-itnterdiilo  jrreguUntate ,  &  tdgenma^ 

quam  a  Thcologia;  fontibus  habcri  /iiSyquaEcclefuftucijHris/untyfiquaftioaut 

ponTunt.  Hxcenim  omnia  inratio-ne  mentto incidat  quid:nquam  dchis  dif- 

^undantur,8(:  in  Jure  aut  non  tangun-  fcrct  Canonifta,  (i  Thcologix  fcicntia  QUjifiiO' 

^ur, aut  tam  brcvitcr  obfcureque,  ut  dcftitutusr'  Fortc  nonulla  fupcrficia- «w^r/T^o- 

^^lWi   ^^^^^'■'^^^  of""i'^o  fif>  quiThcoIogia  lia  ,  nihil  tamcnomnino  quod  fipi  it 

^^^itie   ^^^^^^'  Salmantic^c  cnim  antc  annos  fcientiam  &dodrinam.  Q^omimyWttenddi» 

^tt^il^  P^ucos  Do^or  Juris  di(5tav*bapti(-  ahaomittamjia;  QusftioncsCnnoni- 

^frfo^j^^  "^um  ab  aduho,fc  vcllc  baptizari  fin-  bus  diilolvinon  poHunt ,  nimirum  an 

S^'^^^»  ^^^cptui^>cn'cvahdum ;   qaod  cxrci  natura  dcbcataliquis  promove- 

^^^^dis  ^^P^^^'^'^i^>        fictionc  validum  lc-  rcdi^^niorcm?  Anpo^Titpure  dignum? 

^kcfj  S^^et,  nec  quidillacflictintclligcrct..  An  ahquando  digniori  ncgarc  tcnca- 

^^^X\i      P^^opon  s  funcliones  Hcclchaflicas  turfuftragium.^An  fe  poflitcHgcrcPAn 

^'^'^^«''^ii^^^sq^non  debcreaTheo-  fcmpcr  poiTK  poftjlarc  ?  Qmd  addat 

^^hti,    .S^  ignorari  dicis,  &  urbanus  aflen-  crcationi  ccnfirmatio?  An  £"vur  noii 

^«exjf  /^^^^Jinbanusinquamjmultarcnimho-  poflit  finc  Simonia  unum  I  cnciicium 

^^^ab  ipfismctignoranturCanoniftis,  pi  o  Jtcrocommutar!  ?  An  ii  ud^uifir.t 

^'^«0  '^.^^'^^'^^^^P""^^irab  aliis.  Intcralias  fl.pendia^an  fav^oreshoccft,an'ad how 

^^'^ft/ 4./>rf^.24.Corcpifcoposnumeras,  rarum  Icdioncm  tcncanLurcxjuftiiia„ 

^ttp-^  ^ fiibicitos afhrmas,ciim  tamcn Thco-  an ex mera abcdicntia? An decsnj.T fint 
/tofi,  '  ^^'gi  illi,<iui  fcripfcrunt  Formulam  Rc- 
^De(4,  ^ormationis,  quam  Caro'us  V.  anno 
^^^*frnlu  iH^  pi  opofuit  Dcordimm  Ecclefra' 
K  "^orum  officiis ,  iiffirrAcnt  Ckorepifcopos 
^  aliquibus  dici,  qui  ab  aliis  Dccani 
''«^4/ei:  &i{Hfublati  non  funt.  Scdhoc 
y^^k.  f^^^  ^irgco.  Ncfeio  tamcncur  Thco- 


j%4ft.  autluris  civihs  pcritus,fi  fcircdc- 
Jf'f4f   r  *^  ^*-ianta  fit  unius  Carciinalis ,  lipi- 


r 

^^P>  »  aut  Abbatisnuthoritas  poflit 
^anon  co  Juriconfidcrc,  omniacnim 
'ebus  fjnoalis  novis  priviieeiis  alxc- 


^  -n-  ,  &  couua  Jus  communc  tot 

Jti(t  >    ubique  conccfl^jjut  id  millcnas  cxce- 


P^^^ncs.tpafllim. 
/^Vii  .  ^tnio  adParaeraph 


dcjurcdivino.^  &!i  non,  AnpolTitEc- 
clefia  CDgere  f<rculare>  ad  fokitionem 
dccimarum.^ubi?  &:qaando  ?  An  Pa- 
rocho,  autetiam  Hpifcopo,  qui  non- 
vult  fatisfaccrc  fiiis  obligationibus,tc- 
ncantur  ruftici  dccimas  folvcre  ?  «An. 
pcccci  Patronus,  fi  inciignum  prxfcn- 
tet  cxaminnndum  ab  Epifcopo?  An 
EccUfiaEimmunitasfitdc  jurc  divino? 
AnfitdcCjerarcoaut  Canonico?  An 
poflintlepuhuix  vcndi  nunc?  anfai» 
tem  de  Liccntia  Ponrificis?  Curvo- 
tum  fa(5i'im  Dco  iubfit  hominum  irri- 
tationi,difpcnrationi,cooimutationi/ 


An  fit  ccrtum  pcccare  moitalitcr  Su- 
graphiUTiP*?^^^'/^ /'r^e-   periorcm  ,  qui  c\  caufa  probabili  e.^r- 
orum  ,      docer:  vclim  quid  ^tuatibi   communicationcm  fulminat.^  Quale 
'^"^objicio)  de Pralatorum  eleclione,   peccatum  fit  violareinterdidii  ?  Etaji 
y^  l^^^^^i^rie^confirmdtioney  conficratione,    irrcgiilaritas  fuitculpa,an.ctiam  incur- 
^^^nefictorum  Ecclefiaftuorum  coUatwne  ri  poflit  a<5tu  ad  quem  tcnear  fub  pcc- 
&  adminiftrationt  y  dedecimts.de  jure  cato  mortaIi?6d  aiijc  Quajftioncs  innu»- 
f^^^atus.dc intinumtate & fipultura Ec^  merx^ipx  ad  C^oncs  pofitae  non  po- 

Zzzz   3;  tcrunt 


734 


THEOLOGIA 


MCCC- 
LXXXVIII 


Tcrunr  Inccm  rccipCrc,  &  tamcn  fciri  clefu  verfttur?  SedremitfTf^Mqut^^^^V^^l con- 
omninbacbent.  jwniodt  caufisadTheologos.Sedfiadmanu 

lllumThcologumacccdcqucmmi-  Theologusnonftt.aut  rion  mfiLucellorcJpon 
rerumCanifinominasfatcorqinSpor-  fujn  ftt  daturus\qutdfactet  mifer  Cahont-^ 


Betmpe-  fc  illum  fme  Canonibus  impcdimcnta  fta?quarationefeexpltcabtt?quoJeverte  ^ 

dimentif  matrimonij,nccSimoniamEcclcfiafti-  FortalTis  argumcntationis 

Mati  nnC'  <^a"''  co^nofccrc:tenco  tamcnCanoni-  impulit,ut  acrius  loqucre  ;  at  nondui 
mr&  Si-  ft^"-  iii^pcdimcntu  naturalia  nefcire,&  "  ' 

Monta,     Simoniam  vcrain  nondu  bcne  cogno- 


De  lura- 
mento  & 
Voto, 


fccre.  Pono  ufuras^nefcio  cur  exami- 
nari  aCanonilhi  vclis,a  quo  pingui  mi- 
nerva  cognofcuntur,  cum  magno  in- 
gcnio&cxamincindigcant  ,  qui  illas 
vclintdircuterc.  An  juramentu&votu 
prxftitum  fervandumfit,  TlKol.aCx- 
nonifta  doceri  nondcbct;ille  n.inhac 
materiamultafcit ,  hicmultaignorat. 
Dicet  Canon'fta  juramencum ,  quod 
contrabonos  mores  fcrvandu  non  ef- 
AnJura-  fc;hocd'dicitafuisCanonibus.  Sed 
meta,qu£  Thcol.ftatim  dabitilli  millenajurame- 
contru  le-  ta^qu^ tametfi  cotra bonos  mores fmt, 
nos inores  debentfcrvari. Aut dicito,Nonne con- 
vtm  ha-  trabonosmoresomnejuramentiipcc- 
caminofum?  &  tn  qui  vanae  glorix in- 
tuitu,  ut  vidcatur  probus,promifit  ele- 
emofynam  pauperi,  &c  promifTionc  ju- 
ranlento  firmavit,  tcnetur  ftarc  jura- 
mento : & quidc jurando pcccavit.  Ht- 
iam  6|ui  fiitc  nccelTltatc  ;urat,peccat,& 
tn.  promiflorio  juramento  oblig<)tur. 
Qui  matrimonij  jurata  promifTionc  f*^- 
minainducit,utitur  juramentout  mc- 
dioad  fornicationcm,  adcoq;  jurando 
pccc at, &  tamcn  tc nctur  juramento  li- 


crraffc  mc puto, quoniam  tu  s  ufu$  y*^^' 
bis,fi  ahjDlvaMs^rondcnari  no  poflufTi- 

Sedjfcafusr.fervatos  recurris^Ofl^  ^^^^^^ 
fevertet,3i{s,  Parrochusjt  atidita  confiP^  ^ 
ne  pcemtent  is  hareat  fujpictorie  motuslccU- 
fiafttcdL  cenfura ;  Vrrum  a  fe  abfolvendm^^^ 
adfuperiorem  remittendta  fit  pxnito-^' 
quidcm  hic  cgo  Canonum  ncccUita- 
tcmnonvidco.  Pnwoenim  a  Thcolo  » 
gia  docebitur  lccreti  (igillum  in  ^^^!^'^ 
mentali  confefTione  elic  de  jiue  divi- 
no,  cxtr.i  de  naturaii;  utiobiqi»^  tan- 
tu  i»  ,ut  ncmo  afupcriorc  CGg»  [^pffcCf^^'' 
ut  vel  confiteatur  publicc,  vcirctrct^ 
commiffac  xtra  confLfTionem  niao^ 


ftct  i  fcietquc  rcfcrvationem  gon tcn^^^ 


beant  ? 


rc,fi  vcl  rv'-fcrvantis  improbi^ate,  ^^^^ct^ 
circumftantiarum  rigo:  ce6  ^^^^^ ^[-^. prof^f^ 
rcdigcnda  fit,  ut  poenitcnscxtra  ^^^^^^atis» 
fefTionem  cognolcatur.  Qtiou  ^"'.Vjj 
vaKie  nccc{farium ,  dcbct  ab  ^^''^"'^^j 
bene  notari.  Secundo  doccbitu»"  p 


1^6  nc^; 

dubias ; &: cum  vidcat  BuHam coen 
multis  locis  non  acceptatam,^  .^^^^^ 
biae  authoritatis  in  aliis,  ab  onini 


Demetu. 


liber  fcrupulo.  Tertib.Ep'^^'^^^?^^'^^^^^^ 
vata cuicumqiiC  fcculan  Saccr-o  ^  ^,^ 

cct  cmiffo  cotra  bonos  mores.  Praster-    lificantur ;  &  Rcligiofi  lua  P'''^' 


eafiaganuis(iemctucadcntcfupcr  c6-    ignorarc non  voli....,  -  onccai» 
ftantcmvnum,  qui  irrita  rcddit vota,    rumdem  rationc  muha  ^^^.^^^^^^ob 
quipoteritCanoniftarcfolvcrc,anme-    quas  EpifcopisfolcntnegaM.t^^^^.^|jj 
tiisHbcrctinfoiointcrion.^  Quiddi-    rcm,qui Thcologus  ifit,nonn 
cctjfivovensadreftridioncsmintales,    rcfcrvationis  materia-  ^^niS^cef'^^^^^ 

Ccelcftinizelumlaudo;  ^^l^^  -^^nO' 
dotum,  inquit  ipfc ,  Hceat  Can  ^^^^^ 
rme :  necqmdquam  ^^^/'^'f  j .  ^pfum 
pojiit  Re^ulu  obvtar^.  &  hoilic     f  ^^^.^ 


Andere^ 

Jirtctiont 

brn  ;;7f«Madconfignificantescircumftantias,aut 
libtu  ali'  ctiam  ad  fignificat -oncs  politicas  ille- 
qmdjctant  das  in  Jurc^rccurrat?  Ision  ne  pottus  htc 
Canoni'  cum  ignomtnta  &  pernicte  altormn  tn  Ec- 


FVNDAMENTALIS. 


75T 


Hccrc  plui  Imls  Saccrdotibus,  5:  quocl 
»^iileraSiluis  cll,mu!tis  Lpifcopis.mul- 
tisCardinalibus,  nemo  ignorat.  De 
majoribus  aliquidcram  difturus;  fcd 
inVcrbo,  &mea  vcrba,  &  quam  ipfa 
fuci  int  vcra  criam  vidcs.  Pono  calamfi; 
^"^^JWff  cnim  libcntcr  dc  fummorum  Sa- 
^ifiQp^  ccrdotumurmurabo  dodrina,  dicun- 
fctnnt^  cnim  utrumq;  Teftamcntum  fcirc, 
^^"^^iue  ^^"^"^^^'^P^^®'''^^^^^^"^^  fehabcre, 
H<in}  ^  ^uiilla  (int,vera  ncn  video.  Forte 
A/fe;>,Q^  ^^oncjualesfunt  ,  fed quales dcbcrt nt, 
'^^"iinantur,nam  &  Ego  Rcgularis  di- 
■  cor,&  nihilominus  multa  cx  E(  c!. 
<l!^pcnfationc  contraReguIam,utrcIi- 
^Cc^  S^isconvivam,ta(ftito. 

Adparagraf  fcuni  lequcntcm  vcnio, 
^  Studwfis  lurU  Ctvilis  agis  ,  quibus 
^^^tn^  ^anonum  notiLiam  utilcmfcio  ,  t  flc 
J^/ftn^  "ectlfar  am  non  vidco  ,  praecipue  in 
f<re^^«^hbus  a  Tc  afTig  iatis. 
"/«f  >  Tibi  cft  prima  TduOyOuodfcilktt  ex- 
P^oYatumhabeant  qtu  a  lure  Oviltde perfo- 
&  rebus  Ecclefuifiicis prodita funt  ,  ea 
jm  pridem  antiqiiata.&ad  lcclefiapcis 
^onftittitionesrejecla.Ex.  6  utinam  id  cx- 
P^f^ratum  hodic,  mfupponis,  habwrcr. 
^lij  erranr,  aiij  excdunt;  Ecclcliafti- 
fosfcculares  quapofiuntvel  nonpuf- 
^unt  frequentcr  opprimunt ;  ncc  Ca- 
**onibus  inhacntatcriacrcdunt.  Ad 
^Aticmem  &Thcologiam  conrugiunt ; 
^eriitoriuin  Pontifius  .:baliis  Prov;n- 
^^is  diftinguunr,rcto;  (ionum  jura  in- 
S^-niinant,  confuetudines,  non  accc- 
Ptationcs,protcftationcs ;  aliac|^'gu-. 
JI!  "f  ^q^iibuTolvcJidisnon  fu~iunt 
y^^^iH^  ^^''Oncs;  agi  enim  iolcp.t  ipfi  Cano- 
"y^nr,  ^^^5  rei ,  &  feritcn  ja  a  fupcriorc  tribu- 
^"'^in  Jicxped  tur.niini;  um,  probabilis  a 
^'C^^io^^^^dorum  judicio  ,  &  infallibiii!»  ib 

•  tcdellaf CatholicadcBnitione.  Scio 
•^«iof^J^^/^onnulHs  Provinciis  dici  afummis 

*  *^^incipibus,0/ifr//«/«  Tndentmumynon 


eflin  Tabulis  Regni.dchodlcmcum  ipfjin 
Monaftcriumlitcmevicitin  Archicpi- 
fcopaliTribunali,  ncc  adhuc  proBcit, 
quod  Canontcum  lu$  d'\c:st\.\r inTabtiliiRe- 
gni  nonejfi.  Undc  difnmulato  Jurc  Ca- 
nonico  cogar  rem  ab  ovo  diduccrc  & 
apud  R.(gni  Tabulasjuxta  RcgniLe- 
gcs  fecundo  laborc  proccdctc.  Etta- 
menPrinc  pcs  Auftriaci  fub  quibus  \  i- 
vimus,non  CJathoiici  folum  fed  &:pij  AnReges 
funt,&libifummam>njuriam  fieri  pu-/«rf  /;  o- 
tant  cum  rcmporalia  )uxta  Legcs  Ca-  rabhu^fw 
nonicasdijudicamus.  Er  Galli,  ^vXpremi 
Chriftianiihmi  (unt,  LccIeHx  V^o-fint  ? 
manx  Piimogcniti,  minu  Mancipij 
publici  [fic  carnificcm  appcllant)  igni 
mandant  quoscumquclibros,qui  do-. 
cent  Reges  in tc  mporalium  rerum  gu- 
bcrnati^oncfubcflct:ccIcfi.irticisCano- 
nibusutvidcrcell  apiidBarthoIoma:u 
Gramondum  7«  Htfloria  LudoYtciXlU  nd 
tfwwwwi^z^./^^^.t^^^.ubi  vidcbisimmu- 
nitati  Politicae  cuntr>  itnmunitateni 
Ecclefiafticam  ParLmcntum  Parifi.  n- 
fc,  Sorb()nj^m,Clerum  Gar-i^-anum,^ 
PP.  Jcfui  1 1  s  (  j  1 1  os  fubfcriplill  c. 

Sccunda  ratio  tibi  eft  ,  quij  qu£  de  mccc- 
matrimonio  contrabendo  vel  dfirabcndo  y^cii. 
vanoc»natHcon(titmt  Jtts  Cmle.eafimcli-AnPrmct^ 
ter  redac-m  runt  adReguhs  Sacrormn  Ca-pe^mpe- 
nonum. Lcc,o  S-:  harrco ;  nec  volo  Judcx  dimenta 
cfle  :n re a?dua.Et tamcn  Tc cum  Gal- Matrff^o^ 
iisclifputare  pcrmittam.  Hodie  enim  nnconlti^ 
in  Gall:a,r .  cionc  Chriftianiirima,im-  ^•''^»^-" 
pcdmicr  ^3  folennis  P.  ofefiionis &Ma- f^'-'''»;''^- 
trimomj  ponit  RcfpubHca,  &  Ecclcfia^/^^^»*^^ 
vix  ponit.Ciandeftina  Matt  imonia  cb-fi^ennts . 
demnjt&  annuUatTridcntinum  Con- 
cilium,ipfi  illorum  valorcm  fullincnt, 
annulla:  ionis  valorem  non  admittunr ; 
contra<5la  finc  PaientHm  aut  ctiafni 
Tutorum  confcientia  Tridentinuhi 
admittit  >  ili  fz  jc  dirimunt  ,  &in 
hac    &    fin.ilibus    materijs  funm 
fequuii- 


T 


fcqtruntur a  natura  conccflam  liberta- 
teiii,  ncc  tam  vanoconatUt  ut  exiftimas ; 
nemo  cnim  audebit  dicerc  Galloriim 
filiosinclandcftinomatrimoniorufcc- 
ptos  cflc  fpurios ,  copulas  fornicjrias, 
divortialcgitima  ,  non  cff.  violatio- 
ncm  aaukeram,  &  liccre  .Iterutri  ad 
novas  nuptiastransvolare.  Legi  Scna- 
tusconfulta  (arrcft)  in quibusexponi- 
tur  irrita  folef.nis  piofeiTIo,qus  vcl  fiat 
cona-a  mandcUumPrincipis,  aut  tali- 
bus  qtialitatibus  careat.  Qux  omnia 
fivc  fint  vero-fimilia  &  probabllia,  five 
faHa^non  potcrunta  Canoniftaimpu- 
'  gnari,  fed  dcbcnt  aTheclogo,  vel  a 
nullo  ;  non  enim  ipfi  negant  haec  efib 
coniraCanonum  autetiam  Tridcnti- 
niSandioncs;  fed  vcl  dicunt  obliga- 
rcintcrritorioEccIcfiae  ,  vcl  non  efle 
acccptatas  inGallia  ,  velalic[uid  aliud 
habcre,undein  confcientia  praaicari 
non  poffint.  VanoigiturconatuCa- 
noniftx  cum  Gallis  agent^fed  totam 
qua:ftionem,quanta  cft,dcbebunt  rc- 
mittere  ad  Thcologos  ,  <^ui  'quaeftio- 
ncmhancdirimant. 
Mccc-  Porro  Clci  icorum  aiit  ctiam  Sxcii- 
xci  U.  larium  concubinatum  Jura  ci  vilia  non 
DeconcU'  prsecipiunt,  Ccd  tolcrant,  cwm  confidc- 


HEOLO  GIA 

cum  permifiTio  ,  habet  ttiulta  interdi- 
flio,&  multorum  opinionc  majora. 

UfiirasetiamnonapprobatpublicaMCCC* 

res,  tolerat  tamen,nc  videat  fuos  gr^'  ^^^^^^^ 
via  pcrpeti  damna  praffi:ntium  pccu-D^  uj 
niarumdcfcau.  At  jamin  pluribuslo- 
cis  ufiirariis  abadis  ,  MontcspietatJJ  veW 
aut  admifii  aut  eredi,  qui  xqnc  vei  du^  busptf 
riiis  gravant  paupercs,tutatamen  con-  m 
fcicntia.   Audiar  obfecro.  puto  enim 
pietatismGntesefl'elicitos,atutiIesc  - 
fe  non  puto.  Bruxellae  anrcMontise- 
rc(ftioncm  erat  ufurariu^,  qui  ut  habeo 
a  viris  dodis  &  harum  rcrum  fcijSjVO' 
lebat  haberc  dccimam  partcm  fi^P''* 
fortem  ,  &  pecunias  quas  pendcba 
Principi.  rccipicbat  enim  j^0titf 
in  ccntum,  fcd  quina  aut  pluraPnnC-  ^jg^^tii. 
piaitto!crarcturpendcbat.Utobvi^'T^^^^^.^^?J 
irctur  ufuris,  magnis  cxpcnfiscrcctiis  ^^^^^^f/{f 
fuit  pietatis  mons.  Fruftus  ?  ^'^^^^^  .{^jn\o'^' 
ca.Olim  pauper,  qui  mille  ab  U^\i^^^^^  ^nff'^^^^' 
acccpcrat,mille,ccntumquinquaginf^ 

poft  annum  folvtbat  ,  &  qnia  uiii/  ^ 
funt  omnino  illicita?,illa  ccntumq^^','^ 


quaginta,aut  faItcmillacGntum(q"/": 

 ! !^  r    .  ^ifla)  »^ 

Mon 

 ^    erea^ 

dit  fuprafortcm  ,  &  quiain  ^'^^^?]j*fc 


1  ccntum  funt  P^'''^^* 
ecepturumfpcrabat.Mo  ^  .^, 

tistantundcm  auc  i^^^  ./ 


que  cnim  in  ccntum  funt  pcrmu' 
aliquandorecep 
tivcropictatist 

i,&quiaini 
tuta  recipiuntur  conrcicntia  >  i^"' 
r  e  c  u  p  e  r  a  c  u  I  •  u  m  f  p  e  r  a  t .  V  i  d  c  f  r  u  ^  " ! 


narihus. 


rata  hominum  fragilitate  i|f  amet  in- 
tcrdidiomajora  inconvcnicntia  pari- 

tura  dionofcitur.  Antequam  Caro-  iccupc. a.u.  u...  ipciac.  .,^0^' 
lus(tuncWaficfi.^Princcps  3  poftca        Dc pr^fcnptionccum  malatia 

Anglia: Rcx,jam a fiio Parlamentople-  fuperius nonnihil, modo  addo  v  ^^^^^^^, 

xus  caritc)  ndvcniret  H-  ^vmiam,  pu-    peto  pofic  fupcr  ores  ol  ^^"'^ 'r^rio- ^^^^^^ 
-        -     mu^dom;nia;fupcriorcs^  nfc^ 

res  fimul  cx  commun!  conlcni"  ^ 
cftubi  lexpronuntiatur  &acccp  y^.^ 
ctiam  (ine  caufa;  fubjungo  pi^f 


blica  jbi  Lupanaria  pcrmilfa,  imo  & 
domus  fornicarix  publicis  cxpenfis 
confervata; ;  &  m  ipfis  minora  ma!a 
pcrmifla,utevitarentur  mnjora  Poftea 
ob  Calvinianiftarum  obloquia  &  ra- 
tiones  aliqu;is  gravis  momcnti  mcrc- 
triccsprofcriptx;  ncctamen profcri- 
p^io  ipfa  a  doftis  univcrfis  laudatur. 
Muita  habct  inconvcnicntia  mcrctri- 


ptioncm  cum  mala  fi^lc  admitti  a  J"''^ 
Canon.faltcinunocafu(vidcn.5P5;/, 


pofl^c  in  multis,ncc  cfrecurinreta^^^ 
tcmpuspcrdamus.  Hanc  tamcn 
cIufioneYubjungoJ«^^:e,^«''f'^'^^^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 


V. 


B0' 


'uxtaCivilelas  prafcripfirat.  condemnat,& 
Canontco  rem  alteri  adjudicat ,  peccat 
friorraliter  &  tenctur  ad  rejlituttonem. 
Peccatummortale  cxc o  conrtat,  quod 
iudcxnon  pofritad  phantaliam,  fcd  ad 
legescivilcs  iiidicare;&  rcditulionis 
obligatio  ex  eo,qu6dFri.icricus  ubivi 
legumCivibum  prafcriprcrit,  fiatve- 
rus  illius  rci  dominus,&i.^rpo!iatur  au- 
ilioritatc  privata,adcoquc  in  integrum 
dcbet  reftitui ;  ubi  fi  dcbeam  tccu,  Ca- 
'lifi  mi,finccre  ioqui,cum  dicis,  H<c  cte- 
^^ini  lacuna  lurisCtvilis  Chrijiiano  homine 
indign<£.  necejfarib  reftituuntur  ex  lure  Ca- 
^onicOydyVi  acrimoniamdcmiror ,  ncc 
volo  Chrifi:iano  homine  illam  indig- 
iiam  diccre,fcd  indiftreto  zelo  adfingo, 
^  rclioIafticsE  Theologia»ignoranti«: 
Chriftiani  cnim  fucrunt  &  funt  milleni 
"omines,  cjniluraCivilia  pronuntin- 
funt&  profitentur  in  Acadcmiis  cx- 
^ellcntifTimis ,  quos  tiietur  ratio  cvi- 
^cnti/nma,  quiquc  non  dcbentideo 
'^inus  Chnftianidici ,  quod  illanon 
placu^rit  Canifio. 

.  Non  alcndos  filios  a  paTcntibus  ex 
**^celtu  ,  vclalias  a  lcgibusdamnato 
^oncubitu  natis  ImpcratorlufHnianus 
conftitui^Ita  ncr'  contra  omncm  pic- 
^•Jtisrationcm  ?  Parciushic,amicc,& 
^crnaudi.Noniubctluftinianus  fpuri- 

occidi ;  non vultillos  nonali;  fiDlum 
cnirnpra:cipit,fiverepra:cipit,cosnon 

a  parentibus ,  fed  ut  paiiperes  & 
^^phani  folent.  Et  vere  cur  hoc non 
PofTitjubercnon  vidco:  illienim^cum 
"^oralitcrfilii  nonfint,  nonhabcntius 
P^"tendialimcnta  d  parerrtibus:  fedilla 
Poflunt  ab  hominibus ;  homines  enim 
P»^yficefunt,&;tcncmur  hominc^juva- 
^^in  ncccfTitate  confiitutos.  Porro 
*  ''incipisfiliasrpurius,  fialaturaPatre 
^cufiliusmultamillia  confumet  ,  fiut 
"oino,utoj:fhanus,utpauperpaucifri- 


757 


miserit  contentus.  Quodipfumhodie 
apud Gcrmanos eftin  ufu ,  nofco  enim 
fpurium,  qui  maximi  Principis  filius 
dicitur,  &tamen  uni  Ecclefiafticofer- 
vitapedibus  ,  ncmpchic  Prags  hoc 
Annoi^fo. 

In  quo  ultcriuspcccavitluftinianus/  Mcccxc- 
Dum  comprobaty'mc^u' s  j  leges  lurisconfid-  vii. 
torumjtjuibus  Patri permittttur^ut  is fiHam  An  Pater 
ftiam  in  adtdterto  deprehenfam  pofitt  una  pofit fiUX 
cumadultero  impune&ftne  fcelere  occtde-  eccidere^ 
reJ.patri.  20.  &l»  ^  att.ff.  adl,  luliam 
deadulterifs,  Atlmpcratorcm  defendo. 
Namviderisconccdere  poffemaritum  AnMart- 
uxorcm  comprehenfam  in  zdukcvio  tusuxore  f 
interficere  •  &cgoin  Decalogo  tam 
uxoricidium  ,  quam  filiicidiumintcr- 
diflum  rcperio.  Porro  a  tc  uxoricidi- 
umlicitumcfieintali  cafucredi,  vclin- 
dccolligo,quodciim  tllud  admittatlu- 
ftinianus/.  vierito.  ff.  de  adulterijs  &l. 
Gracchus.eodemtitul.  dctu  fpicasintcrle- 
gas,quJB  poffiscarpcrc,ilIudomitti$. 

Quid,  fidicamus  Civileslegcs  non-^'^^^^^  ^*" 
jamidprxciperc,nec  licitum  dQchva-f^^tcidiale^ 
rc,fcd  tantnm  tolcrare  ad  majora  ma-^^-^A^^- 
la  vitandaj  nam  &Roma?,  Prag.r,  &:  i« '^«^^" 
multis  urbibus  Catholiciffimis  ad  yi- '^''^'^^ 
tandamajora  mala  &  bonimajoris  m^tantumf 
tuicu  Mcret[ices&  ludxi  permittun- 
tur?  Huc  enim  videtur  refpexilfe  Pon- 
tius  Itbr,  9.  de  matrifn.cap.i^,num.zo. 

Quid,fidicamus  poficRcmpublica 
condcmnarc  fententia  ulrima  adulte- 
ros,&:executioncm  fentcntia:  commit- 
tereli(^ori ,  &  fi  vclit,  aut  parcnti  aut 
marito  Porrointalicafuillis  darctur 
authoritas,ut  non  nomine  proprio,fed 
nomincKcipubIicx,utminiftriautho- 
ritatepublicainftituti,  comprchcnfos 
in  adulteriolibcrc&impunc  confodi- 
ant.  Ethocliccrc  docetCaftillus/;/ /. 
2i.Tauri.num,  6.  cujus  opinioni  proba- 
biliterfubfcribitLcffius  ,  Hbr.z,cap.c). 

A  a  3  a  a  dub. 


73» 


THEOLOGIA 


ibth.^.  num.i6.  quam  nefcio  ab  alio 
qu  a  m  a  folo  B  afilio  ?  ontia  ubi/upraim- 
probabilem  dici ;  me  enim  Iu<licc,ftan- 
do  authof  itatijcft  probabiiis  Itando 
rationi,quamdebui(fet  percallerc  Ba- 
filius,ccrta&evideni. 
MCCCX"        Si  obiicias  Nicohum  Pbntiflcem 
CYiii.      fummiim  cap.inter  b<ic  diccntQm ,  non 
ObtiHio*    licerc  fecundum  Ugcs  tccleliafticas 
uxorem  adulteram  intcrficcrc  :  Kc- 
le  sCa  "^*^  militarc contra 

n^tcaCdi  ^^^^^^^^^^^"^  ♦  "^"  Ci^iin  ipfe  dicit  id  )i- 
^  .  *  ccrc  fecLmdum  tcckUufticasicgcSjfed 
R  •  j-^.  fccundumfuas.  Addcmus  id  nonmili- 
r ^^^t  mul  '^^^ contra Caft^IlumjLcffium ,  aut 6t- 
..  '  '  iam  nos,c^ui  illorum  fentcnf  af  fubfcri- 
talicen  i^i^jiis^jion  cni  n  afTerimus  id  liccrc  fc- 
jenundum  ^^^^^^^ Can jnicas,fed  fccundunT Ci- 
Alt46yqua  yjie^.  i^cutmulta  aha  ,  in  fjuibus  non 
/ecundum  f^,^,,,  |^  EcclJiaftic»  difeunta 
ahj^junt  fcdeaamC2farejeaR.e§ali- 
tUicita.  indivcrlis  provlntii!.  Undc  ad  it^ 

tellig>ndim  hanc  rolutionem  LcAort 
proJerit  viderc  Appcndiccm  de  difFc- 
rciuiisIurisCanonici  &  Civilis  ,  qux 
Tuaefumm*  his  annis  ultimis  acceflit.- 
r.   .  tlndc,  utunum  exemp^um  folumpo- 
'^''nam,incjuiram  ,  An  fi  in  rrcs  arbitros 
i*etrus&  Paulus  compromittant  ,  & 
tamcnunusexillis  noluerit  comparc- 
rc,duoaliiai"bitripo/Tint  in  cau  apro- 
ccdere  ?  &  refpondcbitur  iuxta  Cano- 
ncs  ^oiTccjip^z.dearbitris,l,br.  ^.at  juxta 
lcgcs  Cafarea^  non  polTe,  l.fiintres.io. 
]}dereceptisarbttris  adcoque  intcrEccle- 
fiafticosftandum  cffc  luri  Canonico, 
interfaecularcsCivih.Undc.  duxorici- 
Df  aitabus  dium &filiicid!um  dcvcn  endo,  puto,. 
^  f^xori-  '^uUum  Ecclcfiafiicum  pojfe  fiiam  uxoremy 
bmBcclefi-  ^i^^fi'*^^^^^  aduiterio  comprehenfam  occt^ 
sfticorum.  dere:^^T^uoc{i  ,  quiaad  Canoncseft 
iudicandus.  Qiiamobrcm,  flduocon- 
jugati  communi  conftnfu  ad  rcligione 
tranfircnt,  vcl faccrdotcs  uxorcs  ducc- 


rent.tuncncc  Ecclcfrjfticus  uxoTcnTr 
necPaterfaecuIaris  filiam  Rcligiofamr 
n€c  Ecclcfiafticus faecitlarem ,  nec  Ec- 
clefiafticus  Rcligiofam  poflet  occidc- 
rc,tamcifiina(5tualLadulterio  rcpertai 
poffet  tamen  fasculaTis  fxciilarcm  jfiEc- 
clefii fxcularircr noHi  fit  fubje^lus.  rec^*' 

\\\sv^vb^Sancimk<ij^nurvicemle£um^  .  -^^ 
obttnere fancb.ts  Ecc/efsafticoi  Regulu  qnd  a  ^  J^^^^^^;/  ' 
fanclisquatuer  Coniilfjs  (v!diltcetyNicenOi  o 
Con/iantinopoiitano  .  llphefino ,  &  CbaUe-  CrJ 
donenfi)  expofit^funtyaut  frmat£  ,PTitdi'  f 
{iarumenmr  quatuor  Sjfnodormndogntatitr 
ficuf  facras  fcripturasaccipimus ,  &  Re^f*^^ 
ficut leges  Qbftrrainus.  Novcl. 1 5 1'. de 
c lcf^aft ici^  tri t  ul .jf .1 . lu ft in^ ani  obcdi e n-^ 
tiam  &  liiunilitatcm  commcndanty 
q  u  i  acim  itte  rc  dog  m  at  a ,  h  a  c  cft,  CanO' 
ncsjDefinirionc*  ,  autFidei  articulos 
debuit,c(fetcnim  haercticus ,  fi  diifco- 
tiretj^Regulas  fcu  Lcgcjpotuit ,  ^^^"^ 
&ConciliiTridcntiniCanoncs,afoli5^^ 
Hxicticisncgatos  videmus  >  lcgcs  vC' 
ro  aGallis  &  aliis  multis  Orthodoxi* 
nonadmilfas ;  Lcgcs  enim,  (  ut  inq^^^' 
um)  Ecclcfiaftieae ,  fi  non  acccptennify 
in  confcicntia non obligant ;  quod  tO" 
tiijs  Europaepraxi,  &ccHTimunitci 
monioconfirmam. 

His  pofitis  TuamEgo  Pracf^ationc«fl^ 
rcrlcgo,meam  refponfionemrccoguo- 
co,&has  Conclufioncs  fubjungo-  j^cC^^' 

?KvtAA.CanomQi  luris  notirta-^'*^^^]  ^iittr*^ . 
tiiis  eft  lurtfta  \  valde  etiam  utilis  ^^^^^^^^^^^  ^^0^^^ 
non  tamenfimplictterneceffariaifed^^!  utf^i^^^.^ 
/w/f.  Utilitatcm  dcmonftro;  quonja^^^  ^g((fK 
multafunt  in  altcro lurc omifl^»  '^" 
oblcurius  pofita,  quaj  coHationc  i  p 
pkntur&illuftramur.Nonclfelimp  - 

citer  ncceflTariaoftendo,  q"^"!^"'^^' 
nos  Theologos  &IurisProfcftoresj  - 

ctimus  fola  lcholaftica  fu^  ^''J^cV 
fpjculationc  c6tento5,quosellciK 
fariosR.cipublic3encmalitcratusi|^^^ 


F  VNDAMENTALIS. 


Hs^tuam  mcnt?cmConcluGo  ,  cx- 
^^onitomninbj&dilucidatjfcdquiaTu, 
<|uaotum  Theologus  aut  ctiamLcgifta 
<^geatlure  Canonico  erudirc  expofui- 
^^i.non  tamcn  <]uantum  Canonifta 
Thcologi^  autLcgum  indigcat  cogni- 
•tione;  pau:as  haslmcas  addo-Sit  igitur 
.  Conclufia 

^it  /^^'  *^^^^'fl^  neceffana  i  non  fimplktter^utdem^ 
nt(fr  fid admelmEtC2idcm  (ubfilHt  rationc^ 
^^ff  quautilitas  luris  Canonici  perfuadc- 
batur :  &:  firmatur  vcrbis  Lucii  III.  c.  i* 
fxt.de  novtopjiunciat.diccntisy/icutLeges 
*ion  dedtgnantur  facroi  Canones  tmttari 
•(EcieCanoncsLuciruntLcgibus^iMc^ 
ficrorum  ftatutaCanonum  Vrtnctpum  con- 
fltitionibus  admvantur,  (Ecce  Lcgcs  ad 
Canonum  intellij^^cntiam  pcnitiorem 
^onduciuatj 

T  E  R  T I i::/^  fummu  errorihtu  expofu- 
^Th^'  ^^^^nonifta^qui  Theologta  Scholafttcaca- 
^^''-rtrff.Ei ratio  cO.  manifeftai qnoniam  o- 
ij^J^''^-nmistcxtuum  IntclligcntiaTheologi- 
^^^^^''^"^isfundamcntisfubftruitur  ;vidcmuC 
c]iie  vcrfati/nmos  nonnullQS  Canoni- 
"asinterdui-n  d.fc(5tu  >4ctaphyfica?& 
Scholaftica:  Thcobgiar  cbudicarc ,  ita 
cnimexponendifunttextus,  necxpo- 
fitio  fit  rationi  cor.traria  ;  rationcm 
*utcm  nondifcutit,chmat,  aut  exami- 
natPatrum  authorttas ,  fcdfcholaftica 
&  rationalis  mentium  magnarum  con- 
^Cftatio. 

Haec  ciTc  vcra ,  Canifi  mi,  multisego 
vcrbis  pronuntio.multis  icribo  &:  tame 
f-oecutioinrcbusclaris.  Tuomniacla- 
'"cdiftindeque  in  unoVerbo,f(  d  Jivi- 
■^p.intueris  (fic  fpcro)fcifqucTheolo- 
£iam  Canoncfquc  ita  concatcnari ,  ut 
•^ui  illam  nefciat,iftos  etiam  ignorct 
^raDeum.ut  qui  divinitat^  &  brevi- 
^atcingeniituidocemur  ,  tibi  olim  in 
^nipyreo  riftamur,Deogloriam&Ti. 


759 


bilatidummtncn'al  foluturi,  &convi- 

fluri  arternisaniiis, 

StcEgovItm  Cantfio ,  ut  luris  utrtufque 
nottttam  &  JpccuUtivam  tljeologiam  effe 
concAtenata6demonftrar€m.Tu  fybfirihe,  & 
quapofits  Canones  Theohgia  coniunge ,  iUof 
ab  ArticulU  Fidei difttngue ,  &  in  do^tfttmu 
virum  evadcss 

S  E  C  T  I  O  IIL 

Dc  Authoris  Mente  &  f&- 
Juiitate. 

DUofiint.CaniidcLcaor,quaeaa-  mccccit^ 
vcrfus  ignorintias  meas  ab  JEmn-  igrtora-' 
iisobijcifolent:altcrum,Cur  nondcbe-  Autb9^ 
am  intelligcrc  ,qu£e  nemo  impcritiisig- 
jiorjt?  altcrnm ,  Curmca  debca  igno- 
i*antiaabuti,&accu/are  aliquos,  quos 
multi  tolcrant;  &  cxcufare  alios,quos 
torrens  Theologorum  condcmnat? 
Quibus  ut  refponderc  cxadc  pofTini., 
debebo  mcnte  alicna  uti,ne  etiamnum 
dicarpropriaabuti.  Rcccnfcbo  igitur 
unum  aut  alterum  Apophtlicgma ,  cu- 
iuscooptationeiuvabor. 

Patri  Antolincs  ordinis  Ercmlta- p^^r»  J*- 
rumS-  Auguftini  ProvinciaIi,TheoIo  toltnes 
^iafDodori  profundilTimo,  &in  Sal-/^,^. 
manticenfi  Univerfitatc  profcfrorc 
primario,qai  fuit  poftca  Compoftclla- 
nus  Archicpifcopus  ,  fcrviebatFratcr 
loanncs  »  Laicus  rcncx  &  diligcns^fcd 
analphabcticus  &  litcrarum  omniun* 
cxpers.  Huncexcrccbat  aliquandoP. 
Mcndoza  ,  qni  Cathedram  \  cfpcrti- 
namibidcmtenuit  ;  finccricatc  cnim 
hominisfummoperc  dclcdabatur.  Et 
cum  fcmel  frater  loanncs  tranlirer, 
E/«  tUi^r\c[\nx,accede ,  &redde  vtlltcatto^ 
nistUArattenem  ,  Tu  adfiftis  Patri  Antoit- 
nes  tota  die  :  homim  nimirhm  doitiftt- 
mo  &  intcr  Theologos  Europa  Princtpf. 

Aaaaa  i  eoA 


74° 

tmle^iones  audis  quotidie  iamaquinde' 
cim  annis-.al^condifctpuli  tui  triennio  ak- 
Jolvunt^&in  viros  magtios evadunt  Omnes, 
qui  hodiein  Ordtne  noftro  Phtlofophtanjyaut 
Theologiam  profitentur ,  omnes  quiconcio- 
nantur ,  emnes  qui  excipiunt  cenfepones ; 
9mnes  tecum  audivcrimt  duobtts  aut 
trthus  annis  hoc  fctentiarum  prodtgium, 
quod  tuquindectm ;  &tntcrtm  tUi  funtdo- 
Uipmi  i  &  tu  h£res&  h^eres  tn  prtma  Abe- 
cedartf  ltnea,&nondum tnternofcis  Vocales, 
Redderationem  perdttt  temporitFraterlO' 
annes  QutdRcJpondere  chrijiopoterisjudi- 
caturo  vivosmortuofque  ?  Ouid  es ,  quafo, 
dtcturus,cum  tandem  aliquandorogeriSi  cur 
9mntaignores^ciim  tanunhabueris  tewpus 
&locum^  ut\omnia addtjcercs}  Putabat 
Mcndozanih  l  reponi  d  loannepofTe: 
harrcb.Tnt  circumftantcsj&  quid  illc  re- 
fpondcret  fumma  animi  rurpcnfionc 
cxpcdabat.Tuncilleex  tiporc.Simihi, 
ait  ,  Do?ninus  lefus  ChriJ^iis  talia  dixertt, 
paucismeexpediam.  Qua  ratione,tnquam 
Ego,  a  me  rationem  exiges  Dmine  U^us ,  de 
ratione  quam  mihi  negafti  ?  si  volebas  me 
evaderetn  Vtrum  do^ifimum ,  curmc  crea^ 
Jlitatn  fiupidum  barbarumque}  H^ceftra- 
tio  villicationismea.  Homines  &  iumcnta 
falvabisDomine.  Homines  quiaAntoti- 
nes,  MendozjtmMiofque :  tumenta,  quia  lo- 
4nnem,&  aitostaicostUtfimtles ,  qui  fervt- 
HnthuicfanSto  CoUegio,  Refpe^fiabant 
univcrfi  Mendozam,  &  illchacinexpe- 
^lata  folurione  perailfus  ,  nefcicbat 
quidlaicorefponderet.  Harretpaulu- 
Jumj&inreredudtus ,  dicitomnibus. 
PerDeum,quodnon  fcio  repltcare  ;  necoc- 
(urrit  qutdrepitcare  chrtjluspoftt,  loannes 
evicit  fuum  intentum. 

Hac  dodtrina  Ego  inftrudus  rc- 
lpon:icoillis  ,  quiignorantir hcri,  & 
jam  hodicbenignius  mearguut  Lizn- 
tijp.  Scientiarquidem  ;  c|uamdiu  cniin 
putarunt  a:muli>  de  rcientidmc  vane 


THEOLOGIA 


gIoriari,omninifuconati  runt  crrorcs 
mcos&ignorantias  propalare:  at  quia 
jammcamegoignorantiam  proflteor, 
jurant  dcjcrant  mihi  notailla  omnia» 
quarignota  affi  mo,  &  quid  rcfpodcbit 
Dco,inquiunt  Caramu<  I  in  tremcdail- 
la  die,  qna  cogctur  rcdderc  rationis  fu^c 
rationcm  f  bt  illis  confid. nter  Cara- 
muclsiDomimfsDctif^qffod  nofaciet^titlcin 
a  merattonem  cxt^at^paucu  me  expedtam' 
Nemoejt,  inquam  hodie  in  terrartwiorbe, 
quem JciantyDomtne  t>cus  ,  qta  ab  infanttA 
tainapdnthbrii  impalU-erit  ,  qtiamlio. 
Hnc  tu fiis.  Cimjut  puer ,  nuUtim  iufum^' 
mavi ;  nuUu?n  exercui ;  nuUuni  fcivi ;  nul" 
lum  etiamnton  fao :  miht  tibrt  Jiudio  & 
creationt  femper  fuerunt ;  quod  tu  etiain 
fcis.  Sijim  in  jhedafi  tn  equo  fiin  mesafii^^ 
leito :  (  &  qu od cum pudore dtUurus fitm  jfi 
in  chorofiin  meditatione  ,fi  tn  horarum  /^- 
ilionc  {putoenim  meadattentioneintern^ 
non  tenert  :puto  me  ad  impo/f'bile  non  obli' 
gari ;  mihtautem  exquacunque  prepofU'^' 
ne  ad  centenas  aitas  non  difiurrere  twpop' 
bile  efl  :ptttoDeum fchohflice  meditarh^pfr 
queattrtbutaincreaturisrtmart ,  q^i^^f'*' 
cittnPfalmis  omntbusautfereDavid  >  ^Jr 
bonam  attenttonem  habere  ,  etiam  int^l^^ 
rum fententia,  qui  internam  poftt^tant) 
in  labore ,  autalijs  a^ibus  Connftunitatfi  J 
fimperfludeo :  &fifludereeft  orarcfimpf^ 
oro  ■  &  hoc  etiam  tu fiis,  &  tameniUtt ,  ^j^ 
pleraque  nefcio  ,  qua  in  hoc  iibro  altjs  rejo  -'^ 
venda propono.  Frgo fi  voU bas  iUa  a  '/ucp'^ 
ri ,  cur  me  creafti  tam  ftupidum  &  ''«^^^^ ' 
nam  ,  qui  dtligentiam  omnevt  adhibeof 
profic!0,cogorinmentistenuitatem  >  (^^^ 
ranti£  culpam  exonerare.  Scio ,  q ' 
mincs  &  jumentnf'.!vahis  D»'^'^  ' 
Sunto  homines,qutHatidoiti,& ^^*^[^J^^ 
unt^cumgenioindulgeant,pottt  atiom ' 
comeffattomhustotldie  vacent,  &  ''^*''  j 
mwnodidiccnnt:,  adhtic  ego  'i^'^^'''!/^^^ 
m^  t  jipudicjum ,  dftP^^^^^^'''^''  & 


FVNDAMENTALIS, 


fetn  ^ dfligentiam  non  recufo.  Et  quid 
contia>€mulus?Si  dofcusjfi  fincerus 
fit  j  quodMendoza  :  non  cnim  aliud, 
«luodpofTitrcfpondcrijiu  ciirr't. 

Scd  liae  ipfx  Caramuclis  ignoranti^, 
*nquis,runtmultis  miriE, omnibus pcr- 
nitiofajjNam  dum  fubtilitcrdialedi- 
catur,miilta  altcrat  in  cxpofitionc  prsc- 
ccptorum  Dccalogi.  Multa  circa  hx- 
rcfin  matcrialeminfinuati  mu'tac  rca 
juramenta  &  votajmulta  dicii  de  fa- 
ftorumobfcrvanria  ;  de  cultu  Paren- 
^iininon-nulla  ,  qua?  ncgant  rcliqui: 
^omicidia  obdcfcnfione  fann.T  ;&du- 
^^la  admittit;  fuiddumnnrutcmcrario 
pfoponit.-ingenereLuxu:  ix  multain-  fur 


741 

mispcrfpicacemvideri,  ciimprotcftor 
mefmguIaTibiproponerc,  nildcfini- 
rc.  Tuoomnia  tngenio  imo  arbirrio 
committo,&  ut  cruditiusid  po(fim,ca- 
fumfublcqucntcmfcribo.  r^f^rover^ 
Intcr  ccnccnos  alios  W^^l^';; ^»!"^^  ^tX 
Homincs  ,  quosbabuitAuguftmiapa 
Eremitarum  Rcbqio,  Caftroverdc  cft"«- 
exprimis.ApoftolicusConcionaToris 
fuit;fummo  fcrvore  &  fpintu  rcir  fa- 
cram  aecns,&  dcdamationum  fiiarum 
viplurimos  foeculares  adDeum  &fta- 
tum  Rcgalarcmconvertcns.  Cumfc- 
mclij^iturMadriti  inauli  orationem 
abcrct,  Dei  mircricordiamcffercbat 

.   ^   ..mmo  locorum  ornatu &rationum 

uiiiitcrfpcculatur:  multas  ufuras&fi-  vehcmentia,&utcobphoncadnceret,^^p.^^^^^ 
'^ioniascxcufat  ;multas  arqui.  ocatio-*  ficcftprofatus.  TAntdefichriftibemgnt'  .^.^^^^^^^ 
^csetiamquymcn.lpc?av!dcntur,licct  tas.ta  Pontinm  PiUtumiiUum.tllum  ^mi 
d^^tcftarifcdicat  R.ftrictionesmenta-  qui^iwttmludicem ,  qutfitdtimacondem- 
■^^snotr^wc  politica  verttatis  colorat;  &  njVitfintmtUiquicontrajuftittam&dt^ 
«^J^pmiais  reftriaionibus  mcntai.bu  :  tlimtn  recrucifuffixtt imHltu  licet  geben^ 
^Ham  viaminit,qux  plurcscoiTcqucn-  iu^dt^iufimum ;  uhm  mifiricordtd^&  cle- 
^ias&magis  inconvcnientcs  parturit:  meti:.  '  complexns  adc&lum  tranftuurtt. 
•  ^ut  vcrboomniadicns  ,  Nonirounct  EcceF'i:ir.:i£ternf)millofruitur,quemcrU'' 
tota  ThcologiaMorali  vcritas,  quae  cifixit  l  Oaltitudodivittarum  fip!entta& 
^^onarieteturaCaramuclisiftisdubiis.  fiientiaMvnt Apofioltts  :  mifiricordi£& 
^ohibcnda  ieitiircft  hom  nis  igno-  clementt^yt.idamegoinamcfifuavt^cratii- 
«^ntia  ,  nccdcb.t  pcrmi.t.  iiici.>>o-  cis^nonfolum  ddi^entibttsfi  fidetu^^^^^ 
^eri\mtammulta'^norareant  ncfcire.  quentibus.imocruciaffi^entibiisfi .  Auciie- 
Sedhocipfum  me  ju  l  cc  in  Vcrita  runt.igro animoh.incao5trinamnon. 
^^^"^&in.^cniumfrvi.ecft.Noncrr.t,  nuili , &apudord,nisSuperiores .  on- 
Huiintcrrcgat;non  ,  qui  dubitat, &  ciona-orem  appcllarunt.  Nclunt  m 
^«^rupulosfuos  humili  finccritate  pr.o-  proptcrcum Aulicisdilpliccrc,)ubcnt- 
Ponit.  Non  qui  fuam tenuitatcm  fatc-  que  ut  R.egi  &Sumnvatibus  fca-idaliza- 
^''^ ;  &  dodiores intcrrogat ,  crudiri  &  tis  fiitis  hat ;  .icmpe,ut  Caftroverdc  to- 
^occiiparatus.  Scripfi  ,  qux  co  am  tamhancdoar.narccantct.lUccondc- 
^copi.tavi  cx-aii^ine  majore  digna:  natus,  antcquam  examinatus  &  audi- 
«l"2e  percarcrc  cupio ;  qua:  forte  a  Ma-  tus  fuggcftu:n  init,at  qu^  heri  dixerat, 
ionbus  iifccrcpote:o.  Nonlaxo.non  hoaie  his  verbis  retraaat.  Ante  mcn- 
^ontraho  communcs  Thcologorum  fem .^Jwc  Regiofacello  evangeltce  dtx^t;ut 
^^ntcntias,qui  mcam non prodo,  qui  utput.:ri<altquidq:'odmihtatconiraEvan- 
»^^i-as  obicdioncs  evclgo.  Si  fenfum  geitum  :  vMcn  Pontium  NUttim^Je  in 
'^^ciibi  infinuarc  mc  dicasi  dicam  te  ni-  ulo.Non  dtxi  me  tefiem  oculatum  ;  ^^^teor 

Aaaaa  j  ^^^^ 


742 


THEOLOGIA 


inm  nn  nonfutjfc  pr^enUm.don  cUmtn  - 
tifnna  tUeapotbeioftindtterit  An^cluvi.  Me 
auritum  dixtid-fi  eorum.qud  legtmm,  teftes 
ocuUtiduipoJfumnSyetiaacuUtJihocfenfu. 
M.quta  non  vultiifacultateconcedere  ut  tn 
caluisfttuor^m  untv^erJisdedaroBontiutfi 
iKumynofutffi  meum  avum.non  meu  cogna^ 
tum.nonmihtfoederefaiigvinUautaffimtd' 
tis  devmctum , nec  mehabere  uUam  obltgati* 
onem  ejus  perfinam  dcfendedtiquam  ob  rem, 
quodme  atttnet ,  vobis  smnibtis  o^fingulU 
eoncedo  Itbernmam  copiam,  ut  eum  reduca  - 
ttsadorcum ,  &matiuultriciabtllo  debtta 
fuppliciarefumatis. 

Scd  ciuorfum  harc  f  uth  quidah- 
cubi  fmcci-ius  dixi ,  humih  confcffione 
rctraacm.  Raroautnulhbimccflete-^ 
ftcm  oculatum  aiferui  ,  cum  mora- 
lia  traaavi  :  non  cnim  Lmceus  fum, 
&:quipommintuitivcvidcrc,qn2  0Cu- 
hsviatorisetlidoaifrimi,exaaevidere 
nonponnm.    Auritumdixi,quia  fxpe 
difputavi  adallcnam  doarmam  men- 
temque ;  &  h probabilitcr  loqui ,  fit  vc- 
ritatcm,quahumanitushcct,intuitiv^ 
vidcrc,  curnon  dixerim  mc  iiuumve 
dirccrnercMoraha;rea  hoc  fenfu?  At 
X2XC  fcrtis :  &  indignabundi  rcos a  ve- 
bis  accufatos ,  a nobis  Jcfendi :  a  vobts 
abfolutos  ,  a  nobis  condemnarinon 
Vuhis.Anvobisuniverlisrcftirero?No 
itaamensfum,utmcum  ingcnium  vc- 
ftro,mcamquc  doarinam  veftraf  fcicn- 
tix  antcpoium,  Qiiidfaciam  igitur?In 
Thcolo^ixtcmpUimingrcdiar,  afccn- 
damcatiicdram,  &al!oquarunivcrfos 
hisvcrbis.  Quandoqutdemno  vuitisfacul- 
tatem  concedere,  iit  nonnuUa  opiniones qua 
bentgnafunt,&  miht&multis  Doaortbus 
y;deturvera,fintprobabtles,proteftorAthc-' 
esyH^rettcosMhemeSyVOttrupiones ,  Ej- 


ftorumcontemptoresypjnicidasjrfceftuojoff 
MoUes,Adulter(^s,propudiofavener£pollut9S* 
HomicidaiyVfurartesy  fimoniacoSyMendaceSf 
&alwsfcelerat9sbomineiy  quorum  aitq*^* 
mmina  vifus/um  diminuere,altquafiye^^^ 
incriminari  quam  foJi-tiSy  non  effe  meos cog- 
natosymn  affines  ynonmtht  altquo  fangvttitf 
foedere^utunionedevincios  ,  necmeuU^ 
habere  obltgattonem  eorumdem  defenden  » 
perfinasz quam obrem.quodme  ^^^^^^^f^^ 
bis&fingulKiiberimam  copiam  concedo  u* 
pro  arbttrio fi ftare  ratiom  nolitis,  eos  datn-^ 
nettsy  aut  etiam  abfolvatis  ■  quod  eftperff^'  ' 
tere  ut difgregativa  Ni g  r  a  ,  &  ''^^'^ 
gregativa  A  l b  a vdttiSyVocetis.  ^^i^J 
riim,  quiafpcrovosnonpuris  ^"^'  .^ 
bus  ,  qu^dhucufque  fcccrunt  va  ^ 
tTiuki,duccdos,confidohosmcosici'^^ 

pulost.uita  urbanitatc  &  ^^^^^^ll^ 
exam;nandostorc  ,  quanta&ip'' 
buntur  :  &  quiaparatu^ fumvelt'.^^.^ 
fcntcntiam  fcqui,fi  dcmonftr-^vc^ 
ycram  fccuramquc;  non  dubito» 
diffimulata mca?  perfotiar  tcmiita^^*  ^ 
tioncsamcpofitas  conliderabitis  i^^^^ 
a dqui cf  etis  ficu bi  co n vi nc ai"» t int^ 
au:  fruftrj  cnim  infift.tic  aiitiq^^^^ 
vcftigiis.fi  forte  illos  crraiTe  eV;^.^" 
probamiis.  CGnfulto  iIlti^Af 
pofui ,  nam hxc ipfa dubitaodo ^ 
rcfolvcndopropono  ;&  ^'^^1^^^'"  gr- 
um  fuitad  vcftram  clcmcntia^m  rc^^.^^ 
rcrcivcftrum  crit Hximij  ^^p 
fimi  Domini  Magiftri  .me  ^^'^'''^^unv 
ftrum  me  doLcrc  &  inftrucre :  vc  ^^^^^ 
que  poiitis  dubiisrcfpondere.  ^^^^^: 

maneo  ad veftra obfcquia paratn 
&  apud  Montcmrcrratum  ve.' a> 

ai/Iimas&humanifTioi^*'''^' 
fponfionesexpcao. 


FV  ND  AMENTALIS 


743 


QUiESTIO 

THEOLOGIC.  A.  ' 
De  pecccitorum  contranaturalium  dillindione* 

'  Mo  Iitcrasr&quiamecficando  &:  fcribendodifco, 
fbn-ipcrmeditor/emperfcribojnec  patior  quiefcat 
^  animus;,  qni  defrderat  Ecclefise  &:  Imperiofcrvire. 
(Qu*xnonparvaolimdiligentia&ftudia(aatctiam 
!ingenio,£ivelis;invcni ,  dixi ,  fcripfi  :  reiecerunc 
nonnulli,rnjuriismerisThe{iummcarumprobabili- 
*atem  oppugnantes.Subn{i:  qui  cnim  ad  probra  &  fcommatacon- 
pFttgit  ,  impotentiam  &:paupertatem  luam  teftatam  facit.namut 
'^'>idam  Anticaramaeli  alibi  dixiflcme  me  mini> 

§^  ratiane  graruifulcitwr.fcommatx  omittit : 

Nam  ratio  mHltisfortiorunaiocis^dre. 
Zidemonftretis.quod  demonftratio  noftra 

CtaudicAtJhAC  vohis  gloria  folafatis,  &c, 

Solos^mufos&imperitosbommcsiniuriisVirosftudiofosta- 
■^cffereyutabamheriiatjamhodieerraviiremevidco  ,  nimBof- 
fius,  Vir  bonuSydodufque  r  me  omnium  Barnabitarum  ,  quos 
P^gnovi ,  amicifsimum  H  'acperfonae&ingcnii  eultorem  ;  fuorum 
pbrorum  Lcdorcm&cada^.iratorem  afsiduum  ;  crudeliter  petic 
l  ^^texcipit  ;  &  quia  magai  Virnm  facio  plus  dolenc  diredla 
illo  vulnera  r  quam  a  ccntenis  Anticaramticlibus  aliis  inr- 
I  *^aa.    Birecfa  inquam  abiHo  :  namquiaffcaumcum  cffeaucon- 
K^Jidunc  ,  me  vulncratum  clamant;at  cgo  fcopum  ^  quo- 

ufqu^ 


744         T  H  E  O  L  O  G  I  A 

ufque  a  Sagittatio  tangatur,  conqucri  imprudenter  pronuntio ;  Jlc 
ergotcrtio  Moralium  fuorumTomo^duosTraaatus  contiaCara- 
muelemevulgat.  In  prioriimpugnatopinloncm.quam  fuam  conn- 
tctur  Caramuel :  at  in  poftcriori,ncrcio  quo  fato.ita  fuic  iiallucm'' 
tus  Sanctus  Vir  .  uc  iUi  adfinxeritftupid.flltnum  errorcm  ,  que 
nunquam  fomniavit  Caramuel.  Igitur  ad  fccunduai  |"ttatui 
facillimarcfponlio  eft,  Soffmm,qimdoBmefi,6- qwi^cfthoniiiAm^ 
fumerecdvritm,  &  ifrma  linea  ad tdtmam  omnia  dilere ,  qux  ^"^'"^"  r 
rum  inflar  conghmerat:qua  entm  ihi  impugnaturA]]ntio,antcqiim  t»^  J- 
riolerrmt^nunq^mmvtderat^aittaitdieratCaramuel.YMhnar&cWW^ 
vehtnolic,  multapoffeCaramuelemincipere  contra  Traaatun 
iUum.muUacciamcontraAuthorcm  ,  qui  tanquam  corruptorc  ^ 
raoiu  fe  traducitilbd  quonia  amat  Boftiu,  &generofus  cft.non  v  . 
fe  pcopugnare  BoGiidamno:utenim  putat,  apud  virosdotto5,4  ^ 
ncmincniilleaumautinaudicnmdamnant,nihilperdidit:&  ap 

vubus&imperitoshominesjdoarinxgloriam  nonafFedar.  Om  ' 
foietturpoftcrioriTraftatu  tanquam  embiyone  nondiini  na  ^ 
conc.piendo&parturiendoitcrumfucce(rutemporis,(iforteo 

ficahquisqui  iUaafl^erat,  qua:  magno  molimine  impugnat;pf 
eiio  rcfpondcre  tcaebor;&  quia  occupacionibus  privatis  &  P"^^ 
obrutus,  adomniaftatimnequeo,dum  calamumurban.lsim 
&  fortiflimumprseparo,  hancEpiftolammeoBoffiofcribo.£.tH^._ 
multafunccxemplariatotoorbe  terrarumfparfa,  qmbus  5 
turCaraa.uel,illametiaminlucem  vel  invicusemitco,  ,^^^0 
duo.  Alterum  meperfonam  Boflii  venerari&amare,  necn  ^^^^.^ 
curilletam  acriterinfuum  &  tocius  Ord.nisfut  A.mcuffla  , 
calamum.  ^//m/»?.mein.uriasnuilasrepofituru;(ed  "t.oije 
examinaturum  tancummodo,  quxab  fcommacibus  praic'»  '^j^, 
lunc  frivolx,ut  finceritas  diaura  (xz,Hancfropofitionem  ^^f^^.r^^^fi 
tranaturamdiftinguunturfpecie,#/w^;jfo/m  .•  At  <''^"^''t-Jl^„f(if- 
aliasnonhaheretrationesqnamaBoJftofroduaas,necalttereMpll(^^^^ 
marcqnam Bojjl0s;ommno-nonforeprohahilem.  Ergo cand.a  .^.^^ 
tanquam  interloquutoriam  fententiam  dum  den 
concipitur&fcribicur,hasEpiftolasper!cge  &  ube" 
remrefponiionemexipcfta. 


FVNDAMENTALIS.  74/ 

EPISTOLA  1. 

^evcrendo    eximio  Patri  Don  lonnni  Angelo  Bojfto ,  Cleric^ 
ReguUriBarnAhitAiVXCongregAtioneS.PAtdi 
drc,  Caramuel  S, 

Ego  CLim  voluptate  &  frii(9:u,Exiniie  Pater,  Mor  a  li  a 
I  V  A Ri  A,  quibus  Orbcm  Literarium  honoras.  Cala- 
mumadEccleria^  Romana:  gloriam  datum  confcrvet 
I  multisannisDeus,  ut  libroseruditos  exarct.  Prodie- 
untTomiduo;&:funtreGeptimagnoappiauru  :  prodiit& tertius 
^ipcr,&:utilicerlegiturabUniver(is,Proftantiii  ipfobiniTiculiin- 
•;.fcripti  contraCararnueleizkct:  de  diftinftionepcccatof  u  contra  natu- 
itamralcer  defornicationis&mollitieimalitia  intrinreca.Etquiau- 
;^robiq;  fortiter  &:  dode  difcurris,icavinci5,utvinciasiita  oneras,ut 
'^tia  honores,  Gaudeo  mihi  cam  dodiam  oppugnatoremcontigiftc, 
^^Uoniamqui  vericatcm  quxrimiis,fcuinvcniamus  nos,feuabaJii$ 
'nventam  addifcamus.,triumpliamu5 ;  qui  enim  divitii-scongrcgan- 
-is  ftudetjfivc  thcfauros  in  vcniat&:  effodiatjfeu  illosabalicna  libe- 
alitarc  rccipiat,  divesfit.  Interim ,  quia cum  Rmo.  Domino 
'Oflrena,Eminentiflimi  noftri  Principis  Cardinahs  ab Harrach,  in 
Archiepifcopali  Confiftorio  Afte/Tore  ,  intimamamiciciamprofi- 
*eor,&:ip{b  tecum,paterc^utqua:funt  eademuni  tefcio,finteadem 
cinterfe,&: quiafamn>opercpljccc,cua  in  dididmine  aperiendoli- 
:  *^ercas,  (maximecumtefterisnum.  22.  fincerc  &c  nonanimomor- 
'dendijfed  cxamorc  veritatis^&:Zelopubhci  bonifidclium  contra 
fcribere)  j  urc  amicicix  tencberisimpoilerum  impugnare  liber- 
f'i'ime,ubimeerraviftccredidcris;na  &:  cgovicilfim,falva  rcvcren- 
_^^>3,qi]:aTidebct  Magiftro  difcipulus ,  liberrime  fum  refponfurus; 
yt^^t dando  manus ,  ii quid tandem  demonftres ; aut demonftrando 
:  ^ontra,ficubi  videaris aliquid  improbabile  dicere.    Incerim,  quia 
^ctuo  calamoin  duabus  materiishonorare  cccpifti,dicamaliquid 
.l^rcvicerjquod cibipotcricaucprodefteaucrcrvirc.  Aperiamigicur 
TomMmbunccercium,  &:fubiniciumipfum  feriemTituiorumin- 
n  i  a  n%  &:  n  d  e c  an o  n  u  m  ero  Ti  t u  I  u  m    dijlin^ione peccatornm  lu- 
^'*rixcontra  naturam  adverfu6  loannem  Caramuelem.Li  cur  qua:fo  ad- 
"^«rsusloa  niem  Cai^amuelem  ,  &:nonpotiusadversus  Angelicum 
^^odloicmD.  Thomam  :  quod  enim  abfolute  &:claris  ve»  bis  D. 

Bbbbb  Tho- 


y\6 


THEOLOGIA 


Thomas edixit,hoc mulco  moderatius Caramuel  :ille enim loqui- 
turabfolute  ,  ifte verointraterminos  probabihtatis,  EtfaneD- 
1  homam  tam  loqui  clare  ,  ut  in  oppofitam  opinioncm  torqueri 
nonpofiit,nemonegarcaudebir ,  qui  literam  voluerit  Icgere.  In 
eiufdem  IndicisduodecimonumerpreperiohuncTituIum,P^W'^' 
IttUmollitiei&fimfhctformcationeintrwJecA,  Crc.  adversuscundem  Ca- 
ramuelemy^  cur  hic  iterum  adverfus  Caramuelem,  &:  no  potius  ad- 
versusScotum,&:totamScotiftarumScholam  ?  Et  fi  cmtrahanc, 
contra rationcm  omnem :  dodrina  enim  Scoti  fempcr  fuit  illuftnf- 
fima&probabiliftima;  &  hodie  Univcrfitati  Com.plurenfijusdi- 
cit,cum  tamen  vix  alia  in  mundo  fchola,fc  mfinuetin  fundamcnta- 

lia  Diplomata  Univerfitatum. 

Dico  igiturPRiMo,  nihilefefacilim ScriptoriTheotogo,  quamalt' 
enas  onerare  confcientias^  multiplicare peccata  :pracipuefnon  tam  T^^t- 
tatem quArat , quam populi plaufum  dr  laudem.  Addo  hoca vo nihihti'^ 
////^fj(^:quienimfcveruseft,libcntiusauditura  vu  go  ,  &liberi«J 
loquipotcft  ,  quam  quirationem&dodrinambenigniorcm^ec- 

tantur. 

DicoSEcuNDo,  Menon tenertcontra mentem loqui :  at nectenerf 
cum  tanto  damno  mentem  meamaperire.ut  veldeheam propter  D-  T hom^^ 
traduci.veldeheatprcpterme D.  T hom^doifrina  dici  improhahilis &^^^^' 
lerabilis.  Hinceftquod  cum  hoca:vonatifintmuhi,qui  aliter,quatn 

caeterijudiccnt,  (malu  iftudomninono  eft)c2Eteroscenfurisinii' 
rantf  &hocintolerabilecft)  &ut  illos  crudeliiis  tranrverberenr, 
opinioncs  adfingant,  (^&:  hocexfecrabileeft ;  decreverim  rem  it^ 
venereamtradare,uta  propriaimpofteriim  opinionepracfcindam> 
&tantummod6rationesaliorum  difcutiam  ,  &:  in  re  obfcura 
iicdubiamerum  Logicum  aut  Dialedicum  agam.  jgiturCBoi- 
fimi)peccata  contranaturamcfte  cjufdcm  Ipecici,  &:modaIJfcr 
tantum  diftingui,dixit  Dodtor  Angehcus,dixit  Filhucius,  Diana  5^ 
pluresquam  trig  nta  Dodores:  dixi  &:ego.  lam  ego  nomcn  ut^' 
um,tibi ,  utvideominusgratum,delevi  :  igiturme  interm  fi<-^i^-- 
Thomam&raliosTheologosnobil  fi^mos&:/apientifiimos  impug- 
na^ipfofque  non  exc]amationibus,fed  rationibus  &  authoritatjbus, 
tuaenimpace  dixerim  ,  utinfcras  Ergo  impro' ahilisefipfi^^^^^^^^ 
nullam  vel  lcvilfimam  rationem  habes.  vel  fiullaiii  haberetepu- 
tas,  illamexcerpej&quiaLogicamoblivionimandavi»  addein 
in  quo  illa  formata  fit modo  &:  figura.  Et  fi  hoc  non  pcfilis ,  P^^^^^j 


FVNDAMENTALIS.  747 

tjnod  dcraonftrationes  illas  tua$  paralogismorum  cenfui  adnu- 
•merem. 

Dico  Te  R  T 1 6  Sodomia  horrenitmcrinten ,  flammis  cmnthm  dig- 
numjk  Deo^ah  EcclefiAid  RepuhlicacondcmnAtum  ,  gravijjtmum  (celus  eft, 
Eft  ccrca;&:a  ce  num..^.7.8.9ao.ii»&:  a.beneprobata  :A:rcvoca- 
riin  dubium,aviro  Chriftianononpoceft. 

Dico  QuARTo  Prohabile  efl  Molliiiem  taftihus  Alienis  frocurd- 
tam,a  Sodomiafttromododijferr€.jpecieveranondifferre:eam-^  qu£  procu^ 
raretur proprijs  iaElihm  complicis  carere  malitia  ,      ideo  minm  peccatum 
ejfe^non  tamen adjpecieminferiorem JpeBans.  Hanc  tenet  do<5l:rinam 
Fj  1 1  i  u  ci us  tom . 2 .  tradJ.^o^cap.^ nu.  t    .  Dia n ^fart,  4 .  tra6f.  ^.de  Sacra- 
men.refoU^^  licetcontrariam  probabiliorcm  aflerat  :  Caramucl 
in  Tbeolog.  Morali num.  1 &: in  Commentario  in  Reguiam  D.Benedi^i 
num.  9  S3  &:  in  Synthefb.  qu^fub finem  eiufdem  Commentarij ponuntur : 
ubi  illamfirmat  Ipeciali  muJcorum  Dodorum  &:  S.Theologia:  Pro- 
feirorumcenfura  ,  quibusmulti  alii  felediflimi  Viri  acceirerunr, 
quorii  nominaiaaliafynchefeoneditione<iabuntur.  Hancfenten- 
tiampotuiflct  Caramuelabfoliitcproferre  :  habetenimrationes 
clariflimas,quibus  permeras  exdamationes  refpondetur ;  &:  habet 
profeDodorem  Angehcum  ;  quodfufliceret,ne  quis  inurbane&: 
incivilitercontraCaramuclcmprocederet.  Interim,quiavidebat 
Caramuelopinionem  contra: iam  aurhoritate  non  carere ,  voluit 
4ta  eflreurba-nuSjUteidemprobabilitatemnonnegaret;  fedh^ecejus 
^rbankas  liicrataeft  hanc cenfuram.    Satis clarecolligi  videturQ^is^ 
fintentiam  Caramuelis  &  Tiliiucij non  effe prohahilem ,  Sedintolerahilem  $- 
fnninovpr<£fertim  (ut etiam  Oviedtisfjum:<^^.notavit )  i?7  praxi :  cumba- 
heat  oppojham  aliorum  ommum  DoSforum  communem fententiam :  d^prvr- 
fti^sftdeJlitutaauthoritatediicujusDocioris.  Ubi admiror ,  ita homines 
cciamdo£Vos,pra:judiciooccupari,uttamcrude!oquantur,  ubicft 
evidens  &: palpabile,quod  a  vcritate  declinan t. P o s  iti  o  Caramu- 
^Ms  ti2LX.Probalileefipeccatacontranaturam  effe  ejufdem  Speciei  :ei  non 
opponitur  hiEC,  Peccata  contranaturamnonjiintcjifdemjpeciei.  Sed  ha:c, 
lmpr/>bahiieef  tllaeffe ejffdemjpeciei,  Et hanc cflc  conuiiunem  fal(um 
«ft.  Citetauthores,  qu^fcquieam  comiinemaflirmat,  &:videbit 
quam  fit mulcos  daturos,fi  Unccritas  adfit.PR  >et  e r  e  a  evidcns eft 
niu]taaBoflriocongeri:feda;que  evidcns,nullumaut  teftimonium 
auc  ratiocinium  poni,  cxquo  vel  probabilitcr  fequatur(  hic  volo 
do£lelegi)eandemfententiamimprobabilem  cfle.  Forteillatefti- 

Lbbbb  2  monia 


748 


THEOLOGIA 


moniaaut  ratiocinia  probant  poilrionem  dc  inefle  [nempehaffcv 
Feecafa contra  naturam  difttnguuntur J}ecie.]  cffe  pro b a b i I i t c  h\ Tam r 
fcdquidindecontraDodrinam  Caramuelis  ;  qui  hoc  rpfillirr^"^ 
ftaruir,ciimpronunciatModalcmhanc  Prohabtle  eft  ejufmodi  feecat^ 
non diJ?tnguiJpecie,Q{rcevidcT)ter  \eram  ?  Qu^od  ii  tu  pontionem  dc 
ineffe  cum  Modah',diverfa  toto  copIo  confundas,  tibi  in^putes :  qu^ 
cnimTheo.Jogiamprofircrjs,  cxadc fenrire & loqui dcbcs.  De^n- 
DE  hacc  conCeqiientiZjHuicJententiaopponitur/ententiacownjunis'  Srg^ 
eftimprobabilis,  pcccatc6trapi  imaDiajcdic?Moralisprincipja;qiii^' 
nonfeJumminiis  c6muni,autafque  commuai,fedetiammagis  c^- 
muniopponipotertrolctquecomunis  fcntcntin :  nec  tamcnmjniiJ 
autasqiaatmagiscomunesyocari  potcrunt  impi  obabilesaut  into* 
lcrabil  es.  Illa  vexh2,Caramuelis^  {aut  potiusD.  Thomjt  )Jententia  ejl  pror- 
Jhs  deJlitutaauthoritatealicuiHs  DoBoris SzliOi  e^  idcntcr  funf.nam 
ThomasfblerxftimaripromiUibusi&inrcreos  ,  qui  fynthcfibu* 
Caramuclislubfcribunr,fiintaJiqui,  quibus  nullosdoaioresmun- 
dushabct. 

His ergo pofitis  aliquid de  irtilrtatc  hujus dc&rrnaf,  &  aliq."^^ 
dcprobabilitatcuberiusfubfcribamus, 

De  utilitare. 

T  TTexamincm  ,  An  iJ}ado^rinafitutilis?o^onet£M2iiverisd\^'' 
^cernerc&cumaliquibusfantais&doaisviris  lugere  miferiaS' 
noftrifxculi,  inquoaliqui  fub  /peci^  virtutiscriminaexfecrabili^ 
autconvcrtcrcinfumum,autfaItcm  cxcufarc  vidcntur.  Ut  malcy 
huicremcdiumadhibcrepoffimus  ,  quantumfir malumipf"i^'^ 
quomodoprofcribiaborbequcar,inparticuJari  eft  explicandunv 
Dicoigitur 

Pri  m  Qy  Mollftiem  nojlro  <stvo  ejje  crtmen  valde  commune^  drquod 
nam fartem  luventutis  abforbety&tnnumeros  in  infernum  pracipttaf^  debe' 
re^Theologosomnintfamorbomruptdtluventutisfuccurrerej&nullit^ornt^ 

tere  medium^quodpoffit  hanc  pefteavertere.  Hoc  m  ul  tis  la  ch  ry  mis  Con- 
fcffarii,hocmuItisvcrbis&fcriptisThcoIogi,hocmuJtisetiareve- 

lationib.  contcplativi,  qui Deo  Magiftro  didiccrunr,quae  dcbcant 
xtatibusfingulisdiligentiuscavcri^dilucide&clareprobarunt.- 

Scc\ind6,EjJeaptiJpmummedium^utremedium fonatur>  aperireftf'' 
'venumoculos.dfcUreoftenderecriminisyquod fitmma  ebuUientis  atatiSitt' 
famiafruftrafrajcripftjfejamdicitur ,  gravitatem  &  malignitatem* 


FVNDAMENTALIS. 


749 


hcexitumfelictoremrortiatur,  qumum  rheologtcafermittat Jlncerttasy 
^u^er^docrtmtnisdef^rmttatem.  Hinceft,  qucd  prudentesadeam o- 
pinionem,quarpeccaracon£ranacuram  non  diftinguic  >  tanquain 
ad  dacuram  luppecias  a  viris  fandis  rccurratur :  quia  cum  Bcftialica- 
tem  &  fodomiam,mfanda  fcclcra,vcl  folo  horrendanomme,  iuve. 
ncsdcccftcncur,mariqucmalinc,quamlucocamfoedo  &  immuao 

inquinari,fifemctapprchcndanc  ,  molliciem  <^eculpamintanda 
facinGrrproximam,tcrrebuncuromnin6,&:huiusdo£trinaclaluDcr^ 

rimanociciaperculfidefiftcncafeelcrcqUGdlui  Pacroni  exculanc 

fpcciofo  nominefragilitacis.  ^ 

•  Acdicc5,exhacdoarmafequidcbcTeabufum:adcoquceain 

icerumincolerabilemcenfcndam,noncnimcorrupcajuvcncus>  ji 
audiat  pcccaca  omni^oncra naturam ad  candcm  lpccicm  mhma- 
pcrtinere  ,  crcdec  fdfcravifle  inmoUiciciconcepcu,  &  debereil- 
lam  apprehendcre  tanquam  infandum  facinus :  fcd  potius contra» 
quia  pronus  in  makleft  fcrvor  adolcfccnciac,  opinabicurfeerravil- 
fcinSodomiscauccaamBeftialicacisconccptu,  cas  infandas  exfe- 
crabilcfunoudicandc&poirerecenciveceridelevicate  Molhtiei 
fencencia.liaruiiigravicacemremitcerc ,  fub  deccnciirimonomme 
fragilicariSr 

Cirtrific  argncanccmariqitem  Pacronum  PoUutionis  fubau- 
dio,ciufdemego  rationc  utorj&illum  Archangelum,quiadco?lG- 
rcimImpCTacriecmmiirus,cxpediviEnoftrac  redemcianisinicia^auc 
omnino  condcmno  :&:  ft  hunc  non,Polluciai>is  Pacronos,qui  (ic  ar- 
gacaridignantur.  Meumconcepcum  explaao  [Homo  eftcreacu- 
ta,Deus  crcacor :  fimcus  &:  limitacusille,infinitus  ifte&  imir  c-  fus. 
Et  Archangclusvultdoccrcmorcalcsquancifacere  univerfidebc 
ancAngcI'orumRcginam,&oreinquicincrepido,  /«^'ir;?/^?/^^//^;» 
rfpW Deum.  Tacc,inquam,Gabriel :  quoniam  cx  iftis  verbis feque- 
turabufusccrciilrmusradcoqueidlaego  improbabilia  &:  incolcra;- 
biliapranuntio.  Nonenimcorrupta  hominum  mens,fraudiat  Ma- 
riam  eft"eapudDcum,credet  fe  erravifteinconceptUjqucm  habc- 
bat  de illa,&:  dcberc  iilam apprehcndere  tanquam Di vinam  foemi- 
nam  ,  omni  exornatam  gratia&plcnamDeo  :fcdpotiiiscontra, 
qtiiapronain  malum  cftgenerishumaniinfolentia  ,  opinabiturfe 
crravifreinDivinitatisconecptu,camimmcfam  &  infinitam  judi- 
cando,&:debcrc  tencre  ,  Mariam  cfTe  fcEminam  ,  fGeminafquco> 
tincs  levcs  inconftantes  GGrporcasj&  hanc  ob  rem,fi  focmina  fix  at- 

Bbbbb  3  ^*!»* 


^^o  T  H  E  O  L  O  G  I  A 

finisDeOjDeumfore  affinefaemin5e,ade6quelcve,inconft:antcm, 
corporeum.  Q^xomnialineblafphemia  Ha:refiarclu  non  dixit, 
&finehorroreOrthodoxusnonaudiet.  ^ 

Ecquidadiftud  rariocinium  Angelusf  neminem  di^luru  efle 
D  -:r-  corporcumf  Minime  rmulticnimohmHeterodoxi  Deo,^ 
_ciamhodic  Angcliscorporaadfingunr.  Quidergof  De- 

,!:;'inv^vi  fcandalum  rcccpcum  a  daco  :  ncc  ideo  vcrbafua 
dair.n  ii Ja,quod abucantur illis  pauculi, fiquidcm utiha  funtpluri- 

mis:quiiihsadariiorcm&:veneracionemCoelorum  Rcgin^e  exa- 
tancur,&:  quotidic  in  gratia  &:  virtutc  j  roficiunt, 

Ergocxvirgincocandorc  ,  qucm  in  Angelos  NaturapoUur^ 
qucm  in  Dciparam  Virtus  &c  Gratia,ad  fordidiinmam  naturam  re- 
dicns,ponam  Molliticm  Jipud  Beftialitatem^c,uni vcrfi ,  fiquidcm 
horrenth  nc,etiamillamabhorieant,&:con<Prvantcsaniman[ipu- 
ram  &:  illibacam  invcniant  gratiamapud  Deum.  Vtigicurave- 
risfaHa,&:cercaabincercisfcjungam,fupponamnemine  contradi- 
ccnce,h5EC duo  crimina dicere ina^qualcs  malicias,&:  oniniu Theo- 
logorumfenccnciaIummedi(l:anccs,-&:  quianumer  m dcccrniinJi- 
tum  pro  indeccrminato  placcc fumcre ,  ciim  nefciamus quanta de- 
tcrminateikfcclerumiftorummalignitas ,  Pollutionem  cffcxna- 
lam,ut  dccem,Beftialitatcm  aut  Sodomiam  clle  malam  ut  ccntiira 
afleramus.  Atfl:antctotaifl:avarietate&:diftjntia(inquam  J  ^^" 
hucpofl^untcfleejufdcminfim^fj  eciei,quiamajus  aut  minusnon 
inferuntfpecierum  difcrimen.  Atinde  lcquecur  inqiiics  aperiri 
mariti2Eviam,&:  pluracommitti pcccata.  Parciik  quxCo:  namr^- 
tioneminfcrcndinonvideo.  Quiafldicas,  [  Aliquis  concrnhe^ 
tcrminos,&:  pofica  pollucionc  ut  dccem ,  Sodomiam  uc  viginti  e 
didurusjdicaegoj  [oporcecucincuciacur  ccrrorjuvcnilifctvori,  ^ 
poflcaSodomiaut  cccu  ponatur  ut  quinquagintaaut  etia  nonagin^.^ 
PoUutio.Brgo  vclficclaudcturviafragilicaci,&:addccurhorrorct  - 

mini,quo  idicicurv.ildcc6mune*  Ergofaciseft  lubricahumana  J^' 

gilitas;,&:  no  cgec  Advocacis  Poliutio,ncc  debetita  f^P^^^^^^.^^jjur 
mia,utborror,quaimbibitnaturaviola:a,amittatur.Pra^ft3t^*c'^ 
Pollutionis  matena  ultra  communem opinionc  intcndere&:  ap^^^^ 
Sodomia  collocarc  j  quam ita  removere ,  ut  horrore  aut  'Yuiali 
remittat  diftantia.  Ergo  qui  Sodomia  a  Mollitie  ^P^^^^/^i'^  ^jter 
diftinguunchancfortcgloiiamhabcnt  ,  quod  tamctU  '^^^f^^ 
fanaeproced:nu,fcqucntcsit^^puifumdiaaminis;materialit^^^-^^^ 

renr,&contradefideriumfuumfuuMolhum  advocati&: 


FVNDAMENTALIS.  7Ji 

Maneat igitur  rodomiam  effe qualem  &:  quantam  communis  exfe- 
cratio  pronuntiat,&:  mollitie  tam  effe  formidabilecrimen,uc  a  So- 
domialpeciefubftantialinon  dilferac  ,  fcd  folummodo  modali, 
vel accidentali.Etmaneat  D.  Thomx  fentenciam,  quam  probabi- 
lcmdixi  ,  oppoiita  utilioremene.]  Hxc  fuit  oiim  dodrina  mca: 
quia  cum  fodomia  fit  rarifllmum  6j  focdiffimum  crimen ,  quod  ipfa 
natura  humana  abhorret,non  v:detur  ex  hac  parce  ullum  eiTe  peri- 
culumi&cxalia  videturutilitasrelucc  enotabilis ,  fiPollutioa- 
pudeamcoUocatatamexfecrabilisfit  adolefcentibus,  quampec- 
catumnefandum:tuncenimrar6commitce  ctur,  qux nuncdici- 
cur valde  communis.  Puto  ifti  providenr  x  &  judicio  refponderc 
experientiam  ;  qusefiforte  (  quod  non  f^'cro)  dc^ceatcontrarium 
aliquandoautalicubi,pronuntiolibercD.Thomx,FiHiucii,  Dia- 
na:,&:aliorumpkirimorumfcntentiam,qua:  peccata  contra  natu- 
ramnon  dift:inguicfpecic,cne  quidem  probabilcm,  fcd  nocivam: 
adeoquein  eocafu  (linimiriim  illecafusdaretur)  nonift:amfolam, 
fedquamcumque  aliam,benignamaurfevcram,certamaut  vero- 
fimilem>pcraccidcnsinterdicidcbcre,ac  improbabilem  dici  non 
poftc :  na;n  5c  BibJia  vulgaca, ccfi  bene  translaca, merico  inccrdicic 
EcclefiajquodpcrriCciiKnsnocivafinc.-atillaefl^e  falfaautimpro- 
babilianon  dcHnic.  Verumenim vcr6,quiainnoftrocafuccntra- 
rium  experienriaperfuadcr,D.Thoma2  fencentia  uciliter  dcfcndi 
poteft:  nam  ilhiniiftcns  Confcftariushis  vcrbis  aut  fimilibusalns, 
mollem pccnitentem obiurgac.  ^/^Uco^irnahas mijer jwvenis ,  quando 
inmollhiemyjcelus  exfecrandnm  es  kffm?  Vt  puto  ignorantia  lahoras  ifed 
quia  h^c  tua  tgnorantia  crafef '  efe.non  te  excttfat.  Scis  qnid  commiferis  i  cul- 
fampeccato  tlli  .qnod plHVtofedph:ire  fnnivit  Dcm ,  crtgnernundtt^  exptaty 
valdc  affnem : culpam  horre>;d.im,&a pcccato.quod exfecrantur  tpft  lUmo- 
nes.modalttcr tanttnn  difeinciam^  rtrgtnea  caftttas  cft  pr.t''ogitiva  purife 
femayqu£  reperiturapndDeum :  qu^  in  Deipara  invcniri  non pojjet  nifei  &  ip- 
fea ex peculiariprivilegio collocarettir  apud  Dettm.  Et  Luxuries  e(l  tdciu  f ^r- 
dtjfetmtim  feadittfeftmum.quodreperitur  apndDamoncs ;  nec  emm  in  homt- 
yiibH4repertretur,ni(^ipfeapud Dxmones  ejfcnt.  Immnndifetmtjunt.&in- 
fandanthtlomtnusvenerefepnrioresocclamanf.ergc drpnriores  molli :  feunt 
fnimtnfeandacrrnollis  venmproxtmsL ,  & feordium  affi'.i  aut  cvgnat a  igno" 
mnia feorores:altera  enirn  ut  plurimnm  dtateant  modo.non  tamen  efet^ntta  ce- 
dit  aiteri,  l  afeciveigitur  luvenis.mentts oculosapert^drqui  infeandifeacinO' 

^ii  deteflarls  maltttamine  qn^feoieidem  infeando feeleri  cognata.dr  proxima  o- 

mmno, 


7P  THEOLOGIA 

>  perverfiuu  muuleris.  Ergo  hxcdoarinaaddithorrorem 
intcrioribusculpis.illasapudnefandamcoIlocando.ErgoeltuHUi. 

De  Probabilitate. 

INtokrabilis  cft.ais  &  improbabilis  Caramuelis  opinio,  cum  co- 
niuui  opi  onatur,& lit  deftituca  alicujusDoaoris authori tate. t 
quishocquefodicic?folusBo(rius,autforteetiaOviedus;quiliViau- 
fccmultoseflcPatrescfocietate,qui(ubfcribut,fuinetlocucusmo- 

deratius.AnneFilliucius&Dianaquos  cicas:&  anccipfos  Armi  ' 
la,Tabiena,Aftenlis,MaichiasFehfius,IoaniiesaGraphiisNavat- 

rus; Henriquez, Angelus Fagundez &c.  Ecpoft ipfos P,  Andj^a 
turn  .P.Pecrus  Damafus dc  Coninck.Patrcs ,  Adrianus  Cro/J""' 
loannesdc  longhc ,  Ignacius  der  kenn.s ;  Ludovicusde  Scilder  - 
Francifous  de  cleyn :  Pater  Pacricius  Brenanus  ,  P.  Auguftinus  c 
ganus.P.KaymundusCaronus.quiomnesfpecialicer  coniuUiluD 
lcripferunt  doanna:  quam  imimgn.is  :  quos  omnes  fu^  ^"'^' 
Commentariun  Reg.  D.  Bcnedidi  invcnilli  &  citarc  debcMs- 
An  neD.  Thomas.quiteftcFilIiucio.  tr»a.  y>.  tn^.frxnf.  cp-  ' 
Ann\\averl>.Luxw-u.mm.^.Tibicniihidemnum.'S.lil>r.x.nr^6-'^  • 
7  6:  AdenCislib.z  tit.  ^S.^rt.  7.  Dian.>&  aljistancummodalenia 
ftinaionem  admittit  C  uc  omittam  mukos  ahos  Dodores.quos  n 
dedi,quos  dabo  aliascum  Synchefts  il!..s  recudajTi;  An -ne  canci«  ^ 

Caramucl(liliceac  tenucm  cal.imu.ncomponcre  n"g  '7|l  ' 
nropterlc,fjltempropteriHaverbaqua;habeRCurinfccunda<-o 

roeiKariied.tione'niim.98!.  videhcet:  VtdenKam  Mordem  r*'eon 

ami»  addtttonth,t,fu  ^finem.nbivigt^ttfex  Authorescttofro 

An-nc  Dod^ores  Du  .ccn.,Colonicn(cs,Pragc.i(cs,h,nt  nullus  A 

thor  f  ic  quidem  circc miruir,,ri  a  te  Jicat  .r  iinprob.ibile.quou  o 
D.Thomas  t.im  clare  afleruit.  i  tnon  alitcrpllit  quamoj^  00 
torcoinoppoficamfententiamtrahi.  Etquidqu;d  dc  D.  ^"".^ 
fir  vidercturmira  ilcfidiceres  errare  Arithmcticosomncs ,  _ 
afl^eruuctr.ginca  cfle  criginta;&cflec  abfurdum  p.ocd  dubio, 
rrohab.l.Mtis  noca  inurercs.quod  rrig.nta  vclplures  ^0«" re 
S.  Th.  Profeflores ,  quibus  vix  xquales  in  Europa  repenes 
mine&approbationeconfirmanr.  '  ,  ^y,r  imfu<L>">*' 

Dico  Qu  iN  t6  Doartnam ,  qu.im  mertto  TttukXXlV.  'Tl^^fi^t 
auametiamDiana'.  altksamict^metis)  mtht  adfingit  ,  JOjtei„,. 
condcmnat:noneSfemeam:nonenimegotamrudts,Htcontradictor 


FV  NDAMENTALIS.  yjj 

Tnifienm* CoROLLARiUM.  Er^o omnU ,  quA hahentur  in  Tra^atu XII, 
( ommAjOmrjia'.a prima linea  adultimam )poJJunt ab  Authoredeleri.  Domi- 
nc  mi  ,  CaramuelJocis  a  Te  allegatis  Scotum  &:ejusdircxpulos 
requitur,quipra:rcinclendoadivinopraeceptonoinmollitiefolum, 
fedctiamin  aliispcccatis  nullamomnino  Theologicammalitiam 
admittunt:  dicimus  enim,qu6dliomicidia,fornicationes,  immun- 
dici2,furta,  &:c.  fmtpcccata,  quiaa  Deo  prohibita,&:qu6dea- 
dcm,finoneffentprohibitanon  eflentpcccata.Etquidtu  contra? 
Interrogas  primo  i^3Lt22,t2L^\\OyAnmollittesJeuJimplexpoIlutio  ix  fuina- 
Sura  intrinfece  dr  iure  naUtralifttmoraliter^gnAla ,  cJr peccatum ,  nn  vero fi- 
lum  quia  luredivino  pofttivo  prahsbita^Qn\ d  hoc  q  u  xfo ;  quid  \ioc?  lam 
intelligo.  Intcrrogas,An.ncPetrus,uthomoeft,an vero  uteftani- 
mal  lacionale^fitdi&curfivus  ?  Pulchra  quasftio  ]  Idcmcfthomo, 
quodanimalrationale  :  idem  lexnaturalis,  quod lusdivinumpo- 
fitivum;&:quihocinterrogat{'  pacetuadixerim)Thomam  &:  Sco- 
tum  ignorat,quem  folentalii  fcire  ficut  Pater^  Ave.^r^o  Caramu. 
eljUtillum  impugnes^dcbct  dixifre,c^^7/////>w  ejje  peccatunt ,  non  quid 
oppomtur  leginaturaliyfidquiaopponitur  luripofitivo  divino^  QjLiod  quia 
aelirusnunquamfuic^nunquamid  cogicavit  Caramuel.  Sedquia 
reseft  magnimomenti  unum  homincm  fcripto  publico  graviter 
accufare:  ubi  qua^fo,itacxorbitavit  Caramucl?ubi  hoc  dixit t  Ubi 
negavitiHa,quxleginaturaIiopponuntur,circ  vera  peccata?Legc 
obfccro  ip(iftimoslocos,quos  citas ;  &:  quia  piuscs,  refponde  mihi, 
anquipcnitusinnoccnticrimenpubhccadiingit  &:crimcn  tantu, 
no  tcncatur  publice  reftituerc  ?Hasc  cft  dod:rina  mca.LexMernaeJi 
itberum  Deidecretumcircamatura^guhernandas  ( ago  de  libertatc  phy- 
licainam  de  morali  non  potcft  ftatui  conclulio,nifi  cnodentur  priiis 
graviflimacaliquaedifficultates.)  Lex  naturalls  moralii  eft  parsentita- 
tiva  {jion potefiativa  )  £ternx  legU ,  hoc  eft  Actu^s  divin^  voluntatU  non fi- 
cundum  totam fuam latitudinemfed qua  regulat  humanam Ithertatem ,  €um 
tntentione  obligandi  confiienttas  .id  tales  aciiones,    C la rius  &:  breviii s. 
Lex naturalis eft lus pofitivum divinum.  Ita  habco  in  Commentario 
inRcgulamS.  hcncdiCtiltb.i.diJ^.2.num.i6i^num,n.ubi  hxc  ver- 
ba.  [  i^dmitto dari  res^qujifint phyfice  & realiterdeordinatA  ante  omnem 
i^gem  moralem :  nego  autempojje  moralem  malitiam  (  agimus  de  Thcolo- 
gica  )  intelltgi ftneprdtcepto :  unde  {fivc  id  pojfibile fit ,  five  non fiit ) fi  tolle- 
'yenturomnesleges  ,  nthilremaneret  ^  quodpojfet  afiferimalummoraltter. 
ConfonomihimThcologiamorali ,  &:in  utroquc  hbromentem 

Ccccc  mearn 


7K         T  H  E  O  L  O  G  I  A 

mcamelimoadrcntentiamScoti  >  quam  ubiquc  Scotiftastuentuf ? 
quam  prajcipue  in  Provincialibus  Comitiis  dcfendcruntPatreS' 
FrancifcaniLovanii  Annoi^43.  Sub  P.  Simone  lordens  ( tunc 
Pro' incialeele^fto)  eratT hefis  IX.  Naturdtslexnonefttffrnaturar 
fidacfusdivtn^voltintatlsyquaper  impofjibile  jnhUto  nHUum  rejlatfeca' 
tum contra ipfamlegem.  Noca  dkid  nuHum reftatpecc^ttHm.  Ei  go  fmul- 
Iuin,necFornicatio,nccmollities  eflentpeccata  ,  inrerdidarnon!' 
fuiflentaDeo.  SubP.  Antonio  ab  Oudenhovener,it 

Thetis  IV^ 

Lex  naturalisformaliter  non  eft  tpfinatura  y  ant  aliqHis  hahitusaut  dit^ 
teUeBt^sfeda^us divindvolun^tis^  Erat  V.  Cdttera  f  pra:cepta  fee'^'*" 
das  Ta bulx  ) excepto iilo^qu<id vetat mendacium  ,  fwttantkm  tegis natU' 
ralislarge  :  adeoque  in  rigore luris pofttivi.  Inhis  Dcus dijpenfarepoteft'" 
&c.  Erat Ylftper impoftfthtle  Deus non prAceptfftt ea ,  qu£ funt iegis nattt^ 
tdLis  ,  nuUum  committeretur  peccatum  in  materia  talis  legisjicet  quis fcir^^ 
fi agere contrantturalemhoneftatem,     Sicin  Provinciali  capitulo 
tresillirficinLovanicnfi Academia.-undefi  quis  dicat  ,  non  efl'<^ 
hancScocifententiam^retundctillum  Seraphrci  ordinis  Comici» 
cclebrantis  authoritas :  fi verdadmiiTcefrc  Scoti &  Scotiftarum 
pinionem,candcmimprobabilemdicat ,  retundet  erus  temerita- 
temScotifticasfchoIaeauthoritas,  &:  Academiae  Lovanicnfisp""'' 
tas  &finceritas  v  non  enim  autimprimi  aut  dcfendi  conelulion^^ 
pGCnifrentjqua:  Dodoribus  viderentur  efle  improbabiles. 

Ecquidquid  dc  hoc  ^^,h2ecpropofitro,iVtf;?7^^r/>.^r/7//^  ^totiff^ 
p£fchoUconfenfu4,utunaopiniofitprohahitiS)  toti  orbi  literario  eft  inf^ 
krabiJis  &  tcmcraria :  quia  fi  dodrina  Sco  ti  non  cft  probabilis>nu^'' 
tacritinmundoprobabiJiSrpoteruntenimrationes  ,  qu«  contra; 
Scotifcholam  militent,in  alicjuam  quamcunque  torqueri. 

Ha2C,Boffimi,tibiamicc  infinuandaputavi;&quiaimp«g"^' 
tione  tua honoror ( non  cnim  mihi  contradici afgrc  fero )  frquidc'^ 
fub  Te ludicc  agor;rationcm meorum  ftudiorum  expono.  Scripf^" 
rus  Commentarium  in  Regulam  D.Benedidi,  mcntem  meairi  ap 
rui,&omniaquaseramtraditurus  ,  &  intcraha  illamcandcmdo-- 
^rinam,quamimpugnas,adpaucaspofitionesredaxi,quas  vocav* 
fynchcfesj&optimistotius  Europae  ThcologisccnCurantlaspropo-' 
fui.ScripturusdeS.R.ImperiipaccundecimThcoIogico-Po^i^Jf^ 
PofitionesVniverfitatuVienncnfis,Gr«cenfis&:Pragcnfis  Vo<xo- 
ribusccnfurandasprxmifi;nonenimitafu.perbusfum,urfbr^^veIii?»^ 

in  Morahbus  quidpiam  auc  ncgare  aut  aflcrerc^    Modo  cotafl^ 


FVNDAMENTALIS.  7^7 

Theologtnni  Moralcmedirurus,intcgrum  dubitationum  Tomum 
toti  orbi  litcrario  propcno.ut  abamicismonituSjfcia  quid  retincre 
dcbca,quidalrcrarc,  quidfirmare.Ergoinapoffibilceftjfi  finccritas 
adlit  ,a me  improbabilc protrudi:fi cnim probabilis ea eft,qua qua- 
tuordocer/^hoccnim  omne$rcntiunt^illaqu5ca  trigintavclplurib. 
fpecialitcrconrultisadmittitur,ancminc(tcr6lodcmpto  ,  quifu- 
td  homincs fapis ) improbabilis poteft  vocari. Quid  fi  per  impofli- 
ilcaliquidimprobabiledocuifTe  CaramucIcmcontingcretr^Con- 
dolcrcquidemilli&ncninrulcaredcbcrcs.  Condolerc  quodpoft 
tjuadraginca  annos  ftudii(n5  cnim  multd  plures  vixit,quamScholis 
addixic)nec  PhiIofophusnccThcoIogus(it,(hoccnimclogioeum 
cxaltas //////<?  2.-^.»«.!^.)  condolcrcquodantcannos  trigmta  Com- 
pluccnfium  judicio  primusfucrit,&  tamen  fartoriiiIifiniilis,quiar- 
temfuamfarticndooblivionimandavit ,  Philofophiam  aut  ctiam 
Theologiamftudendo,doccndo,argucndo ,  legendo  &  fcribcndo 
dcdidiccrit:  codolerc ,  quod  multis  annis  Theologiain  florentiflu 
misacademiis profcflus,ta fic ftupidus,utpuravericD.  Thoma; cla- 
rjflTime  loquetis,&:aIiorum  trigintaautplurium  Do<5borumopinio- 
ncm  cfle  probabiiem ;  condolcrcquod  cam  aiogus  fit^u  t  crcdidcrit 
hanccflcillationcm  (ecuram;  O/nrj^saiufcredicunt  quAtuor  DoBorum 
ofinionem  ejfe probabilem:Ego  harjc Mnteijucimvolmiilam  docerc  ,  tri^it/td 
autpJuribf^  pienttjpmu  dr  doEtijfmU  cenfurAndxm  commifi c^r  prohabilk 
fuit judicataafngulis,  Scio tc nonconiuluiflje  tam multos,ut mcim- 
pugnarcs,quam  cgoutaffirmarcm,quodimpiignas.Erfitanta  dili- 
gcntianonfufficit,utcuJpa  carcam,judcxfcvcrjflimus  cs* 

Rogo igitur  Eximic  6c  Rcverende  admod.  Dominc,optimc 
Patronc  &  amicc,ut me  rcfponfionc  digncris,  &:  ut tc  juvantc  me- 
hor  &  dodior  fim ,  vclis  Pri  m6  doccrc  Quid  fir  probabilis  opinio> 
quidimprobabilis^quantumenimmelibridocucrunt&continuus 
iongitcmporis  iabor^quactrigintaTheoIogi^eDodorcs  &:  Profcfl 
forcs  habct,improbabihs  dici  no  poteft.SE  cu  n  d6,  An  D.  Thomam 
lococitato  Iegeris?&: fi lcgcris,  An-non clarifllme tcncatcandcm 
fcntcntiamquamimpugnas.^Ncgasn.i^.hancc^reD.Thoma^  fen- 
tentiam;atilIeloquiturclariflrime  dcrcalibus  modis&:non  dcfpc- 
ciebus  peccati  :  &:  iitera  manct  inlibris  &  porcrir  recognofcia 
quocumque-  £t  Wc  nota  obiter  te  farpc  diftindioncm  modalcm 
^fpccificammiraturbationc  confunderc  :  quod  non  dcbetad- 
fij^gi  D.  Thomae ,  quipureloquitur  &:  omnia  vcrborumadulrcria 
pcrolns  ,  panem  vocat  panem  vinum  vinum  :  hoc  cft  fpcciem 

Ccccc  2  Jpcdem 


7/^  THEOLOGIA 

Jpecfemmoi\immodufn.  nam  fi  fcmel  iiceat  vocum  fignificationcs 
mutarcadplacitum^adueritdeEvangcIio  &:conciliis.  Necpatiar 
Modos  a  te  rcalcs  c6  formalib.aut  ctiam  cxprcflivis  confundi^naD» 
Thomas  divinoingcniopr^ditusformalitatesipfisinformas,acci- 
dentia &  modos  accurate diftinguic  :  ac  hic  eundem  loqui  de  mo- 
dis  reaiibus, videbis  clare,ii  Narciflum  exuas ,  literan^que  cu  antc- 
ccdentibusaccuratccomponas.  Quod,(iadhuchxreas,cummuI- 
tiVirimagnidicanchanceffc  mentemD.  Tliomsc  :  eorundcmiu- 
diciumeflefaltemprobabile  (non  enim  plusdefideramus,uttri- 
umphcmus;  non  poteris,utputo,diffiteri.  Volo  eciam  a  Te  doceri 
TERTi6,AntototituIoXl.vcl  unam  rationem  demonflrativain 
habeas?  QuABLT6,AnratioulIaprobabiIis  mc  urgerequeat?qui- 
cuq;enimexiftimat,Probabihtateprobabiiipofleimpugnari  argti- 
mentOjDialedicam  Moralcm  ignorar.  Qiii  nt6  ,  A  n  alicubi  ego 
docuerimdoa:rinam,quamTituIoXII.impugnasf  Aninquam,!» 
aliquolocoexhis,quoscitas,autinaliquoalioqucn6citas,cgoun- 
quam  dixerim,  EjJecaffmpoJJtbilemyWquaaliquis  affmjiuorjtra  iH^tia- 
turAydrnihilominusnon Jitpeua:um?S E x  t6  , An,  fi  ferte cx  errorc  ( 
€nimamo,&:ateamari  mcpoto)mihiimpofueris  errorem  crimcn- 
ve,nonteneanspublicofcriptoarquivocationcmprofitcri  >  mcani 
innocentiam  tucri,&:  tcla  dirigerein  alium  fSed  quia  probus  Sc  ho- 
nuses,hoctibidifcuticndumreIinqao,  Et  fl  fortefatisfacerenoli^» 
gencrofusfumenim,  cedo  meojure&nonreftitucndifaculcatcm 
conccdo»  Et  quia  te  interrogare inccepi ,  &  a  tc  omnia  qux  ignora, 
addifceremepofleconfido,dicasobfecroSEPTiM6,  An  harcpro- 
pofitio  vera  fit -^^dcun^iuecrimenejigraviwaltero.jpeciedipngtti^^ 
dbaltero  FAnSc  hxcjrrimina  qua  valde  tn(tciiualihusfoenisfuniuntur,fef^' 
ferdiJlinguunturJpecieiAntctizmhxc,  Sjtotiescumque  alterumcrinien 
rejervatury&alterumnonrefervaturyilladifiinguunturjpecie  ?  Namfic"^ 
cvidens,quodh2Epropofitioncsfalfarfint,critevidens  etiamomnia 
autfcre,qua:dicisCetfialiquamatcriaIiterfintprobabiha,autctiafn 

ccrta)  formalitcr,&  ut  a  fundamcntis  tuis  oborta,veritate  carcre* 

Sed  cur  dixero  plura ;  prxcipue  cum  doaiflimus  fis  ,  &  P^"^ 
lapicntifufficiant?pono  calanrumigitur  &:manco(quodfcicniett$ 
Reverendiffimus  Doflena;  tibi  omnino  addiftiffimus/perans 
occafionem,in  qua  poffim  Dominationi  fcr- 
vire.  Vale, 


FVNDAMENTALIS.  7f7 

EPISTOLA  II. 

MAgmfco  Domwa  P.ReBoft : &Eximijs  DD. Ma^iftris nopis  Pdtrtvir^ 
Fniverfitans Pragenfis S.rh.  Do5forihtts 6-  Profcjfortbtis 
CaramuelS,  P. 
Eccatacorttranatnram  (nemfe  Bepalitas.Scdomin,  & 
Itties)  nondiftinguunturjpecie:  mmtrHm  intra  itncAm  Lnxti' 
ri^.namcircumltantiajacrtlegij ,  aut  altd  fimilesfMit  cxtra 

 neamLttxtirtA.&adduntfeccatonovamf^eciem. 

Eft  cxprefTa  D.ThoiTiar,Doaor  s  rintWian  &  doaiilimi :  cui 
nihilnon  defcrimusnos;cui,({kpucamus)ut  miiiimiiinconcede. 
redignabunturAdverfarij,quodrcr/ent/pecificam  ,  Accidenta- 

lem&:  Modalemdiftindioncs diffcne. 

HancefleopinionemD.TUomx,tcftanturVirimagni,quiil. 

lam  certam  autlalccm  probabilcm  judicant,&:  fe  illam  a  D.Thoma 
didicifl^efatentur.  Etintcraliosid  ceftantur  hxvswWTiverb.Luxtma 
num.  LAftenfis/fA.2.//>.4<^.'^^/.7-M'^ul^j^^^fe^^"^^"5^^  Decai pr.uef  -6. 
f.i/^.8.IoannesaGraphiis  Deciftonumaurcarumpart.iJthr.n.capM.nit, 
i.N2LvaYi:usdepr£ctpt.rLcap^]6.TMenayihid,nttm,6.lth.  2.  num.  46- 
{or.6.Hcnn<luczf4mr/j.rheoLMorabow.tJibrAunu.6.Angd^^ 
Jnterrogationes. numer,  1 .  Fagu  n  d  c 2  prxcep.  1 .  hhr.  4.  cap  2  ?tttmer.  8 .  ^ 
^iWiucmstra^ $^Jn6prdcepttnnc.  8.  Hanc  opinionem  probabilcni 
judicacDiana;'4r/.4.<5/^^.irr^w^';?./?^/^/.i5'9.1icetcontrariam  judicec 
probabiIiorc.'atquia/>7/^3./.4  refol  q.AngcUvcrbdpttlcra  appellac, 
videturcuncfencentiamAngeliffedhocnon  mulcum  rcferc)  pro- 
babiliorcm  iudicaflc. 

Recognovithos  Authores  Caramuelanno  verbisfin. 
gulis benc pcrpenfis  refolvic  Angelicum  Doftorem  dare loqui ,  Sc 
Filliuciumhancfencenciamtamforcirationeprobare,  uc  ncfcive- 
rit  ci  refponderc :  &  ideo  flc  capic difcurrcre.  ratioprohahilisy 
<uinon  datttr folutio  evidens:& illa  ef  ratio  e%>idens,ctti  nequidem  prohahilis 
folutio  datur.  i>//  nemo  erit  in  Mundo ,  qui  daturus  ft  foluttonem  cviden-- 
^em  Filliticio :  &  mihidiu coiiitanii-^lihros  legenti,&  viros  doBos  confulenth 
non  occttrrit  vel  una  folutio probabilts.  Ergo  ratioVilltucij auteft  evtdens.ant 
mnimum  valde probabills,  Ergo fententia  ,[  qttam  illa  perftadet,  finonftt 
cmnino certafaltemerit prohahitis.]  Ec quia  pr^^cer  probabilicacem in- 
ttinfecam,qu«arationibusoxitur,etiamauthcntica  &extrinfeca 

Ccccc  3  fummi 


-7;S  THEOLOGIA 

lTimmipondcriscft,utvidcrem,anetiaab  extrinrccopoflem  debc- 
rem-veliuicrenccnti3c  lublcnbcre,  dilcurrebam  hocmodo  :  [  Opi- 
nioyqua  habet pro fe  quatuor  Dociores^eft prohAhilis.H^chdhet  /).  Thomafn, 
ArmilUmy  Tabicnam ,  Ang€lum^HenriqHez.iVagmde7^y  AftenJemyVeUfi- 
itmy Graphium , Na varrumj dr  Ftlliucium ;  habet  etiam  Dtanamj& alios.  Er^ 
go  eft  probabtlis.  Conftquentia  eft  legitima:major  hocAvo  videtur  ejje  omnit^' 
mnorellcerta:  Ergo con/etjuens dehet admitti.]Hwc  ad  contradidon- 
am  tranribam,&:  quiahuic  Aflerto  Prohahile  eft  ea  nondifttnguiftcctCf 
no  o^^omtuxhoc-iDiftinguutur ftfecie :Sicd  hoc  Imfrohabileeftnodifti^' 
guiftecie.aut  etiam  hocyEvidenseft  diftingtnftecie :  ut  exammarem  hanc 
ctiam,(iccacpi  mecumargumencari:  \^Illa  eflopinioimprohabili^abin' 
trinfcco  ,  q:tJi  non  habet pro (c  rationem  aliqttam faltem  probabilerp» :  ^f^' 
go  nonfctoformare  unu fyllogtfmu tn forma  &  modoconvementi^  cujt^py^" 
miff£f»ncertaautprohabiles^  &  conftquensftt  ,  Improbabile  eft  pcc- 
catacontranacuram  ,  efle  ejuidem  infimx  fpec  ei  :  Ergohxcpr0' 
fofttto^  Improbab  lc  eftpeccata  contra  naturam  eflcejufdemi»^- 
fimse  fpccici,noneftmihiarationefrobahtlis.  ]  Ec  quia  extrinfeca  pro- 
babilitas  a  ncmine  contcmni  debet,  profequcbar.  [  j/laeftofif^i^ 
probabil^sabextrinftcoy  qu^  hahet profe  qttatuor  Authores  y  pliiresve- 
iftfL ,  Improbabilceftpeccacacontranacuramcfleejuldcminfim^ 
{pcciciynon hahet {juatuor  Authores.  Ergo non eft prohabilis.  Conftqt^^^' 
tia  eft  legitima  ,  major  omnium  :  minor  certa  :  mtiltos  enim  lcgi  j 
qutayjtcBofftum  anntimqtie  1638.  hanc  ejfe  imfrohabilem  dtceret,^^^ 

^  ^Quid,fiifti  Authorcs,qui  nondumfuntnatijdarencurs^Ex'!^^ 
nihil  omnino  procederccquodD.  Thomac ,  Tabienx  ,  ArmiA^' 
Angcli  ,  F.ig'mdez,  Henriquez  ,  Aftenfis  ,  Fehfii  ,  Graph\'' 
Navarri  ,  Dianae  ,  U  Filliucii  improbarcc  dodrinam  ;  ab  nlii 
uc  plurimiim  aborirecur  iftud  monftrum  cx  membris  opP^^*^' 
tis  coalicum  :  videhcec,  Prohabile  eft  efte  improhabtle^^peccata  contr*' 
nattiramnondiftingtii  jpecie  :  quod  tamcn  nondcftruerct  hanc  P^^". 
Ctionem  ,    Certum  eft  effe  frohahtle  peccata  eadem  non  dtftir^l^^ 

Jpecie,  ^ 

His  motivis  indudus  judicavi  efl^e  probabilem  illan^  ^ 
tentiam  ,  quse  pcccaca  contra  nacuram  ad  candem  ^?^^^^J^^^\ 
fimam  reducw:  ,  &:  modalitcr  (  ut  facit  D.  Thomas  )  ^"^*^' 
guic.    Sedquia  mihi  confcius  crammccflehomincm  ,  "^" 
gehmT,  &:hominescrrarepoffe  ,  &:  me  interdum  folcre ,  han^ 


FVNDAMENTALIS  759 

lc  alias  nonnulks  opinioncs  Viris  magnis  Gcnfurandas  com- 
niifi. 

Hancergofenfit  efTe  probabilemLovanii  dic  EvaltacioniS. 
Crucis facro anno  1^40.  P.  Andreas  aTurri  Th.  Dodor  &:  Pro- 
feflbrordinariusordinisS.Dominici». 

Idcm  fenfit  Brugis  die  10.  lulii  Anno  1^40-  Pctrus 
BamaftisdeConinckord.D.  AuguftiniS.  Th.  Dodlor &:  Prokf- 
ior  Lov;inii» 

Idem  judicaviti-^.  Cal.  Oaobr.  Anno.  1640.  Henricus 
Loyens ,  L  V.  Do^orin  Academia  cadcm  Decrecorum  Profef- 
for  Regius. 

Ejufdem  opmionisfuerat  Antverpixdiei^.  Apr.  Anno.i<55<?- 
Gafpar  Eftrix  S.Th.Licentiatus,Canonicus&:^PlGbanusacLibro- 
rum  Cenfor. 

Profitebantur  Theologiam  Lovanii  in  focietatis  CoIIegio 
tres  dodiflimi  viri  ,  quibus  dodiores  vel  a^quales  illo  tempo- 
re  infcrior  non  habcbat  Gcrmania  ,  videlicet  P.  Adrianus 
Crommius  ,  P.  loannes  dc  longhe  >  &  P.  Ignatius  Derken- 
nis  :  &:  tamcn  omnestresfubfcripferunc  huius  opinionisprobabi- 
licati. 

Poftquara  multis  annis  duo  Profcffores  ultimi  pictate 
&  ingenio  Lovanienfcm  Univerfitatem  honorarant  ,  qui- 
cfcerc  jufti,  habuerunt  fucccfibrcs  P.  Ludovicum  de  Sciide- 
re  ,  &:  P.  Francifcum de  Cleyn,  Viros  etiam  dodiftimos,  qui  et- 
iam  candcm  propofitioncm  probabilcm  fpeciali  fcripto  judica- 
runt. 

-  InPatrum  Hibernorum  Ord.  S.  Francifci  Collegio  Lova- 
nii,funtfemperfapientiiriimiViri>&:  Annoi^42.eminebantpra^ci- 
pueP.  PatritiusBrenanus,  P.  Auguftinus  Eganus,  &:  P.  Raymun- 
dusCaronusS.  TheoIogisEProfeftorcs,  quietiam  eandempropo-- 
fitioneniprobabilcmcfle  dixcrunt>fen{umquefuam  fubfcripcione 
firmarunr. 

Confulrus  fuit  Duaci  D.  loannes  de  Efpicres  S.TheoIog.Do^ 
dar&:Profisiror  :  quifuam&:  Collegae  etiamfui  iubfcriptioncn» 
tranfmifit. 

Coloniae  etiam  confuhus  fuic  R"^"^      loannes  Blanqirew- 

berg^ 


THEOLOGIA 

berg.  S.  Theologise  Doaor,&  Veteris  Montis  Abbas  dfgnifllmus, 
&:huic&aliisfynthe(ibusnomenfubrcripfit.  Sc:omehaberealio- 
rimi  DodorumCoionicnfiumapprobationcs  ,  quasaddam,cum 

primum  invcniam.  ^    „   ^  ^  .      t-.  ^uu 

His  poficis  vos acccdo  Magnifice  Redor  ,  &  Eximu  Domim 
MagiftrinoftriPcjgcnfisUniverfitacisDodores  ,  &duoinquiro. 
A L T  E R wu.An-non ratio.quA utitur  FtlUuam loco dtatofit prohabilts . 
deoqueciiisopimoabwtrinfecofrobMlifit  ?  ego  enim  iHi  refponderc 
non  lcio .•  &:  quia  probabilem  folucioncm  non  auderem  promitte- 
rcabalioevidcntem&cercamlibenter  omnino  docerer.  Alte- 
R II M ,  An  ab  extrinfcc0 fojftt  improbabtlls  dicifententui ,  quam  tot  tantiC[U€ 
ytriprobabUemefejudicaruntfnzm^wcram  fitillam  efie  probabilem 
abcxtrinfeco  ,  qu^  quatuor  virosdodoshabet ,  quodomnesdi- 
cunt :  vcl  ignoro  Aritlimeticam,vel  viginti  fcx ,  quorummemini  m 
Commentario  inRcgulam  S.Benedidi  num  985.&:  alij,qui  accelie- 

runt  poftea  piures  funt  quam  petit  doarina:  fecuritas.  Hxc  duo  vos 
ro<^o,&:  manco  VrscMagnific.  &:  veftrarum  Eximiarum  Paternita- 
iuni,&:c-  DabamPragseapud  Montcmferratumdic8.Martii  i^5*' 

EPISTOLA  IIL 

TrMdentibu^  literls  rej^ondet  Tacultas  Theologtca^ 

Revereiidiflime  &:Eximie  Domine. 

RoponitReverendiflima&EximiaDominatio  Vrano- 
»  ftr2eFacultatiThcologicx,nnfententiah^c:P^rr^^'^^^^: 
•  tranaturam{ncm}^c  Beftialitas  ,  fodomia& MoIliCJes^ 
^  }wn  dipnguantur Jpectetn  ratione  LuxurtA.now  fit  probapJ 

'   *  nontantumabextrinfecojcoquod  doceatura  D.  A  if' 

ma,Tabicna,Armiila,Filliucio,Diana,alnsifed  etiam  ab  intrin  ^ 
co,e6  quod  Fiiliucius  cam  probcc ratione  valde  probabih  ,  ^ 4 
haacnusnonvideturcvidcntcrabullorefutata.  fen- 

RefpondetFacultasdubiumnon  cflcquinab  cxtrinieco 
tcntiaillaprobabilisfit,quxtottantofquchabetaffcrtores^^ 
trinfccoquoqueprobabiHscft,cumrationes  a  Filliucio 
latjemagnamhabeantprobabilitatemjlicet  emm  le^i^^^"^  ^^ia 


FVNDAMENTALIS.  j6i 

traria  jiidicio  noftro  uti&Filliucii  acDianx  vidcatur  probahilior,&: 
probabilis  dari poflicrolucio racionis a Filliucio aliacacnobis tamcn 
nonoccuricadco  evidens,ut  dodrinaillaideo  eciam  abincnnfcco 
improbabilis  debeac  cenferi. 

ItAfentio 

CarolttsdeGrobendoncgfac/anBdThe'      Maximtlianm  ^khenpergtr  fac.fanit^ 

vlogia  Do^or&  in  Vniverfttate  Pragenfi  Tljeologu  Do&or  &  in  eadem  Vniverfuate 

pre  temporeDecantis m,proj>ria.  etufiem rrofeJforOrdinanus  m.fropria. 

looitnes  Mvlitoris  fac.  fanSla  Theohgia  theodorus  Morettu  fac.  finitaTheBlogit 
Do6lor  &  in  eadem  Vniverjitate  ejufdem  Do6lor  &in  eadem  Vniverfttate facrarum  U- 
Hieol.ProfeJforOrdinarmm.proprta,  terarum  Interpres  ac  hlathefeos  Vrofeffer 

w.preprta^ 

Traditse  ifta^fuerunt  literxdie  1 3.  Martij.  1652, 

XyRdterrmverJitatem  Carolmarrt,olima  Carolo  IF.  Bohemorum  Regee- 
^  recfay  ferdinandaa  ereSla  dudumaFerdinando  II.  Romanorum  im- 
feratoreyflon  t  Pragd  Archtepjcofde  SeminariHm ,  in  ipjfo  mtilti  Viri  eru^ 
diti^quos  confului :  AddamtgiturmeUs  ad  iffis  Itteras  ,  ^  eorundemad 
me.ut  Le£}or  cAndid^id  eximiorum  Virorum  ioncordiAm  &  confonantiam 
admtretur, 

EPISTOLA  IV. 

Bximiis     Eruditifftmls  Seminarii  Archiefilce- 
fdis  Vrofejfmbu4  S.  A 

^^g^  Uamrinthominumingcrjiavaria,  Eximii  Viri,velexliis 
1^^^^  literiscolligetis.Synthcfes,  qujs  canquam  lapidc^fun- 
f^^K^  damcnxales  jeceram  ,  ut  illis  totam  meam  Moralcm 
■^^'^^^^  Theologiarnfarmarcm,fijnduLiscvcrcereconacurfioiri- 
us,  magno  exclamacionum  apparacu:  Omnes,  quia  unam:  canta 
enim  dodrinse  confequecia  nc'""}uncur,urdeheancomnes  rciici  aut 
approbari.Oppecicanimosc,faucforce  temcrc^Hllaslynchcfcs :  fed 
SUa:lundaca:fyilogifmis,rationcscvidcnccsdcfideranc,vocifcrati- 
oiiesnonmorantur.£i//<^^/;/^j,uiquaminani  Thefcs  illa'  prohahiUs 


7^2.  THEOLOGIA 

tantum  dicuntrri&:  cerrum  efi:  probnbiles  non  poffcdifcurrus  con^ 
tiaThereonprobabilitatemmilitare.DidicerataD.ThomaCara- 
TDUcUommapeccara  contra  natHrameJJe  ejufdem  infimdfpcciet ;  acfroiiide 
nondifiingmjjecifice.fedmodditer.  Ethocipfii.in  uulhbi  erfe  i-crcum 
'&:Evidensabextrin(cco>  fcd  cfle  probabilc  dixcrac  \  rcicbatcr/im 
ef]e  Authorcsprobos  &  doctos^quidoccrent  contranum.  OccV^' 
matBo(rms,crichocipAimimprobabi!e&:  incolcrnbilc.  Uc  igitur 
refpondeam  contra,eximii  Domini  Magi(lri,a  vobis  inftitui  i^^i^^^- 
ro:  &:  ut  exadiuspolTim^rogoPKi  mo  ^lupt  DoBores  requtrat fmcsri' 
tas^utaliqHamopimonemprohatilemefedef^ndat  ?  mihi  enimea,qusc 
trigintaDodlore$babet>videturevidcnterprobabihs.  Secundo, 
Jn  occurrat  ratio evidens.c^ua demonjlretur  D.Thomam  i.x.efu^f. ^  art. 
il.non hahuijfefententiam.qttamexcontextu.ejmfurjfe  teftantur Filltuciff^r 
Tahiena^  Aflenfis.Matthias  Ftlefitis,  Toannes  Graphiu^s ,  Navarrus ,  1  ienri- 
queT^Angeltis ,  Fagunde%jJraUi?  '\\\c  enim  diftinguitpeccataLuxuriSE^ 
jnrpeciesj&contranaturalemluxuriaefpeciem^nonin  ahas  /ubal- 
ternasrpecies,rcdinmodospeccandi.  T^Kno.AnopiniohdcifftV'^ 
^  Thomdiyautnon^abintrinficopojfttdtciprohahills  1  libentcr  cnim  vide- 
rem^inamevidentialiquofyllogifmo  impugnari.  QuAHTOy^/?^'^' 
demahextrinjecaprohahtlisft^hxctmm  [QuatuorDo^ores  adpro- 
babilitatemfufficiuntrErgotrigintaautpIurcsnon  fulficiunt]  vi- 
deturmihiconfcquentia  »  qua:  uJtra  Arithmeticic  &DiaIc6i!ica^ 
terminospofitafaciIiusrideriqueatautreiici,quamprobari.  Ha^^ 
quatuorPunda,BepatiarThcoJogiam  peflumdarifinceram,  Vo- 
ininationibusveftrispropana,paratus  veritatem  doceri.  Datur» 
lo.  Martij.Kffz» 

EPISTOLA  V. 

Mejpondentjeminartf  Archiepiscopafii  ProfeJ^es. 

Revercndifnme  &:eximic  Domiiie. 

^S^^L  OnfuIereintegrasUniverfitates,  &:carundem  confilio 
^^^^  fundamenta  ftatucre  (quod  in  Theologia  Regulari  &:  h- 
^^^^brodePacefecifti:  &:  modd  ante  evulgationem  Theo- 
««2I^K  logia: Moralis  etiam  facis )  praeter  fummum  ingenium, 

pruden- 


FVND  AMENTALIS.  y^-j 

priidentiaminniiitcum  humilitate  conjundam*  Et  quiaquatuor 
nos  rogasadfingularefpondemus.  Dicimusigitur  ad primum,  elFe 
plurimos,qui unius viri  do£bi  teftimonio contenti  {'untifed  quia  hoc 
non  vis  audirc,nefortetibiadularidicamur,addimus  efTecommu- 
nemjamin  Orbeliterario  fencentiam,qn2Edocetquatuorhomines 
probos  &dodosad  probabilitatemfufficere,  Adfecimdum  proba- 
bileefledementcAngeliciDodoris,modorumnomine  fpcciesef- 
fentiales  non  intclUgi.  Adtertium  3c  qmrtum  aifirmative  refponde- 
mus  hanc  nempe  fententiam  tamab  intrinfeco,quamab  extrinfe- 
coprobabilemc{re,acproinde  nullius  vociferationes  in  contrari- 
um  effe  audicndas.  Sic  fentimus  &  in  veritatis  teftimoiiium  prsc- 
fcntesliteras  noftri  nominis  fubfcriptione  firmavimus.  Data:  in 
fcminario  Archiepifcopali  Praga:  12.  Martii  Anno  1 6f  1. 

F. Ililgnm Burgheff.  facord.CifterJienfts       Tr.Bernardinus  Clanchy  ordMin.S.The- 

MonaftertjCampiLprofeJfus/ac.Jan^lalfKO-  ologu tn femtnario Archiepifcopalt  Profejfor 

logta  \)pclorcs'  in  femtnario  Archiepifcopali  m.poprta, 
^ragenftPhta.  Profeffor  ordinariw. 

Tr,  BonaventuraBrundintts  S.theologU 

Fr.LatdT.dc  faM  aBononiaX:  >Uegij  Ter-  Leclor  ac  pro  tempore  in  prafAt.  feminari9 

dinattd.  Min.  Canventualim  Re^cns,  Phia  P^ofeJforOrdinartw. 

V'ldi]Uquidc9ntra  Bofftum  virumprdhum  do^um  dixerim ;  fedquiA 
fynthefes  olimillasetiam  Firiindo5fioppetierunt,pr4iderit fortajjts fib- 
jungere  literas  fcriptasAnno  i  ^45".  editas  in  Thcolo^ia  Regularis foho  ul- 
timo,quihusc£cocuidam  Oppugnatori  rejpandeham.  Sicigicur 

«OC^  «OC^  ^^0»  t^^^^ «0^^  ^:30^ 

EPISTOLA  VL 

D.  TrancifcoTennemanfuo.S.V, 

^^t^f  Ntermi'ilTosdifcipulos,quorumolimmihi  formatio,&: 
promotiohodic  magniscurisftar,paucirefpodccdcbi- 
toifed  TeintcrpaucoKvideoingratitudinisnotam  dili- 
5^3^  gcncerefFugcrc&rcumpoffis  Magiftrum  ,  vclleapud 
M^nonnifidifcipulumagere.  Sed  &:hocipfum  laudojoportece- 
nimcolere,per  quosproiccimus,&:cgoinhacmaccria  amicoruni 
^entcntianimius  fum. 

Ddddd  z  Ticio, 


7^4        T  H  E  O  L  O  G  I  A 

Titio>viroapud  BcneJidinos  Gallos  iatiinritat'S cm'*nenns 
itadifpIicuineiftasfynthcrGS,tarnecfivigirn  aur  [.lurcs  Vin  magpji 
fubfcripferint,  uttn  illas  rasvierit  cenlur.  m  crudGlcm  GVi;Iganci^r 
iionmiror/empcrenuTiignorantiacftinipriidens  &nudav.Noctnii 
ctiam,non  infimse  mngnirudinis  inter  ave^ ,  conqucfla  olim  n  vo- 
lucrum  comitiis  Fuit  ,  quod  fol  ellec  nimis  Galfgincfus  ,  i^^^ 
tamen  legorolemevulganb  pro  !ucis  theiauris  apologinni  t 

fed 

irrifidc  carcutientis  caluniniam  ,  communi  omnium  fuffra- 
gio  &:appluiru  contentum.  S  I,  n  iFrancifcc,  eft vericas,nc2 
minusclarusillequod  in  eum  blafphemias  no6l-ua'  evomatjne^ 
minuscertaifi:a,qu6din  ipfam  ignorantia  pr^cfijmat.  Ha-ccumc- 
mnimoderationefintd:dta;f.edquoniani  ventati,'&:  cxinjiis  homi- 
nibusproeaftansibus ,  quibushse  ftupid^c  inlidix  paranturje 
vendum,urbane,fortitertamen  funt  urgenda,Sicdircurro. 

Has  omnes  &  fingulas  Synrheres elfc  probabiles  dixi,  &:  dico  5 
negatille,improbabiks,lax.is,pcrnirioras,fcandalofasfcurnonct- 
amha?rcticas.^)affirmar.  Furit,andocct ,  fxvitanccnfet^Ipfcl<'' 
quitur,&:inhocnecap{ittacodifferr.ategoloIesReipubhciE  litre- 
tarizpropugno,  &:meumairumptum  fic  demonftro.  ^4!cupJ^^f 
eptniohabetvigwttAuthorestrofiy  eft  omnino  probahilis.  NtiHa  cft  tnhi^ 
fynthefihm.quAfluresnonhabeat,  ErgonulU,  quA  vere  prohabtlU  nonfif*- 
QuidtuusadiftumfyllogifmumTitius  r^ii  negetfQrmam,oftcndGt 
fe  igaorareDialediCcl  Si  majore,fe  mo- alcTheologia  nc  quidc  a  lo- 
gefalutafTc  ;adprobabiIitatemenim  nonjam  viginti,fedetiamul- 
to paucioresin omniiim opinioncfufficiunt.Si  minorem,  fenon fci- 
rciegere,  ibienim  proftant  fubfcriptiones  fuperftitum  Virorunij 
quibusmajoreshodieinorbcChriftiano  nondabit.  Ergo  quidq"'^* 
adfyIIogifmumjIlumdicat,critNoau:i{olemincufans,quodaiidi^ 
atlucidus,cumtamcntcnebroftisfir.  Sedh^cdeiIIoftiihcianr,cu- 
iusnominiparccre  volui  ,  tametfi  non  pepercerit  meo  jqui*'^ 

dc- 

monftrationes  dedignantur  cum  ftupida  ignorantia  conftig^^re- 
Nosigitur,quinoIumusitaIoqui,utnonpoffimus  apuddndoyrion 
vocariignoranteSjThcfes  illas  relegimus ,  &:  de  iUis  iftas  etiam  f"  b- 
iicimus. 

Pm M  K.^ukunqueopintonem.quam Jfectaliter  confultiy  vi^tntiil- 
lufirioresilluftriorumFniverfitatum  rheologiprohahilem judicant,  ijS  non 
ohfiantibiis  improhahtlem dictt  ofiendit fi.qutdprohahttitas ftt.tgporare.  Pa- 
tet,quia  nemo  dodluseft^qui  negct  opinionem  od:o  aut  decemAu- 
thorum,debere  vocariprobabilem. 

Secunda, 


FVNDAiMENTALIS.  76$ 

5  E  c  n  K I)  A .  Repfignat  opinionem  frohahilern.in  wateria  ^ud  de  ne- 
cefptate rncdij adfilutem  Aternam  ^»/?,  (qu  1  d qu i d  dc  H ec e flir a rc  n^. e- 
diHicillamenim  hujufmoditbcfcs  non  i'kx\^MrX)effefericHlofam,te- 
merartam,  audacim ,  malefonantem.aut aures  pias  ojfendent em^  C r  t 
cxprobabflitacis  definicione.  Sane  probabiiis  opinio  pedculora 
npnen-inujlienimfeexponit  pcr'culo,quin'on  feexponitpcriculo 
peccandi  ;&:eum,qui  m^nus  probabili  fcnrentise  lubrcribic,non 
pcccareprobabiliorfencencia  (ndeoque  con-munis)aflirmat.Ncc 
cft  tcmerarici,nam  motivisgravibus  fubfiftic,quibus-cum  cemericas 
componinon  poceft.  Si  non  fit  femeraria,nec  erit audax;  quoniam 
coincidere  videntur,audacia  &  tcmericas,  aut  faltcm  fepararinon 
pofle,  Cumigirur  probabilis  fcntentia  bonafit,  necperniciofa, 
necfcandalofa  ipfa  eft.  Laxa  dici  non debec,fedbenigna.  Ecper 
confequehs,malefbnarenequic,necpias  auresoftendere  ,  quodfi 
aliquas ofFendac,non  funcpix.  Corollarium.  Repti^nat aliquem 
effevelmediocriter  docium ,  CT  tamencttmfrobahilitate  has  durifftmas  no» 
tascomponcre,  ... 

Th  R  Tf  A.  NuU.tesprddieflsSynthefthHSi  litcrp&teftfuafrohahilita'' 
teprfi/itri^qHamJf  contradt^orta tranfeat in  articulnm Jidei.  Pacec;  qu'a 
opinioprobabifiscftjquacamagnis&mulcis  defendicur  ;  &:  tamea 
humanicusfierinonpoceric,qaodil!iDo£tores  ,  qui  fubfcribunc, 
mulci  aucmagninon  (int.Velfingequemcumquecafum  ponribilem 
pra^ccr  definicionem  ccclcfia:.  Congrcgencur  univcrfi  Europaei> 
do(fli,magni,  parvi,non  tamen  pocerunc  facere , 'auc  vere  definirc, 
vigincinon  e/fe  viginci,auc  Viroseximios,&  fummarum  Acadcmi- 
arumluminanon  cfle  magnc  s. 

Videasigjcurqnamllupide  Tit  us,  contra  tot  Academiarum 
illuftriirimarumfblcs  fucric  aufus,&:  Invidiscignoranti  condoleas, 
in  pofteruinq;  fynthefes  jUas  canquam  fecuriftimam  bafincu  rum 
omnium  Re/biucionum  ftacue*  Dedi  Mogunciar     Maii.  Anno 

t|  Asadmeum  Fennemanlitertts  fuhjunxiyUt  doBrinam  firmarem^  non 
^  ^  ut  Bojpnmcum  Titio  compontrem :nam  Bcjpumejjevirum  doBum  li^ 
hri pulchri  tefiantur ,  cum  tamen  Titiw,  dequo  ageham ,  in  Theologicls  aut 
^ftam  Philo(ophictsnihilu}iquam  fcnpjerit  ,  menthihwquam  obiivioni 
^andavertt. 


Ddddd  3  EPI- 


THEOLOGIA 

EPISTOLA  VIL 

Omnihus  VirisdoBis ;  deadmodtim  Reverefidi&eximii  PntrU  Von  loannis 
An  rrdi  Bojfii  htterisyqua^  Caramuel,  &  cum  iffo  verx  jheobgi^ 
Profejfores  exjpediann 

■  '  T.  Llasjnmcfle  rcriptas,autedamdatas  credimus  :ineis 
nulla  fcon  :mata  aut  probra  (cur  enim  hasc ,  &:  quo  ipi^ 
-  (iutin?)  nosreperturos  fperamus.  loannes  efl: ;  e^g^ 
^i^^y>^A  gratias&:chariceseruditeioquetur,nonin)urias.  An- 
gclusciT  ;ci\,o gratiarii  {Liavicacemingenii  vivacitate  condiet.  Ha- 
bebitigitur  mcntem&:voluntatem  bonam  ,  neceo caufam princi- 
palemimpellcc,qu6  rolcnc,quicarcnc{yllogirmis,&:invidianonca- 
renc.  Exfpedcncigicurmecumomnes Viri  cruditi,modeftamtt>^' 
tcmque  Refponfionem  i  in  qua  nullus  (ic  informis  fyllogifmus,nul- 
laratioillegitima,  nulla  cxclamntio  irreguLiris.  In  qua,inqu<ii«' 
omncs  pra'mifla:,fint  cercje  evidcntcs&:  ciara: ,  quin  polfmc  vc\p^' 
babilemfolucionemhaberc  :  qua:  enimprobabilicerelidipoui"^» 
funcBoirioinuciles,&:nobis  omninomolefta:.  Quis  enimpanen- 
ter ab illo probabilcs  au c falfas  admiccct ,  qui  dare  evidentcs  tcne^ 
tur.  Et  quia  mngnx  molis  eft,demonftrationemfphyficam,vel  e^^i- 
cam)conftraere;ne  Candidimircntur  Lcaores  ,  finon poUiclta- 
timBoffiusobligationi  fux^&cxfpedationi  noftra:fatisfacere.-Ii^- 
nim  tot  annos  vita^  illi  concedacDcus,quot ad  hanc demonftran _  - 
ncm  conformandam  &:  promovendam  mdiget,vivct  a:cernisanni^- 

Vel,fiputetmedccipi,libcretfidcmfuam,&:  quiacoram  toco  Ji 
rario  Orbe  tribus  lineis  poteritobcincre  viaoriam  (fiemm  triP^ 
non  criumphetjccntenis aut  millenis non poteric)  det ^y^'^^*  ^ 
unicum,in  forma  &:  modo  ab  fchola  recepti$,cujus pra-miil^  p 
ceautmoraliterftntevidentes  ,  &:  infcrant  hancconciulion ^^^- 
ImprobabUee!} peccata  contra  riAturam non dtfinguijpecte.  Cum  p 
ifte  fyllogifLnus,rq«em  Boftms  tenctur  partiirirc,aut  caula  ca  . 
producatur,dabomanus,&:gratiasfummasagamBoflio,  quo 

c2tcripoftmultosannosftudii&:laboris  homines  ^"^^^"^  '.  ^^1.1111 

Angclus,potueritque,quodomncsignoramus,docere.^  1 

in  tali  calu  non  modo  cgo  applaudam  &:  congratulabor  vic  ^^^.^ 


FVNDAMENTA  LIS.  7<^7 

&:trmmphummeaBo(fio:rcdjurcpoftulaboabilIo,utmihinonro- 
luEmnoninfiilr  r/ed  etiam  applaudac&immortales  gratias  habe- 
at;nam  ,  ut .  i  Radam'in  ipfoPrologo^prQnunciat  Ariftotcks, 
lllis.quiofinionesj  alfts^errt.ttis  cupidiinvexerunt  (  N.  B. )  /-'^"  ^»  '^  ^^"^^ 
Adefttfnntjagendx fitnt gratiximmortdes.  Quod  fi  BofIius(id cnim  tan- 
dcmcrit)adfiiira,autfarte  probabiha  fundamenta  recurrat,ap- 
pcllo Moralcm  Logicam>quam  invadi t  ^cft  enim  evidcns  probaoi- 
iitatem  opinionumnon  opj  eti  fyllogifmoprobabili.  Valete  igitur 
Eximii&doaiilimiVirijBoiriiqucquemamatis&amo^demonftra- 

tioncm  exfpeclate ;  &  interim  condolete  Boilio  &:  mihi :  iUi ,  qaod 
rem  nimis  ccrtam  &:claram  impugnandamaHumpfcritiillijquod 
tantum  virus  inhominem  fibi  amicum  ,  &  ncmini  inimicumcftu- 
derit,(ineullacaufa:illi  ,  quodvelinvitum  Caramuclem  hoftem 
habereveIit.-&mihirqn6ddebeaminamicumfciibcre.Faciamta- 
men.  Nihil  contraeiusperfonamdicam,  cum  quianon  volo,tum 
quianonpoflum  ;  Nihil promea ; fciunt  enimomncs,quimeno- 
rijnt,eundcmalitcrfcripturum,{i  menovUTct :  fed quiaeodemtc- 
fte,nec  PhilofophusnccThcoIogusfum  ,  oftendam  me  ut  mini- 
mu  m  c ile  b on u  m  Di a le d i c u m  n u  1 1 u m  i n  u tro qu c  Titu lo  a  B of- 
fio  texi  fyllogifmum ,  qui  reprchenfione  careat  demonftrabo.  Ec 
hoc  ipfum  cum  txdio  >  nefcio  enim  quo  fatOrquia  alia  a  Boflio  fcrip- 
tacumfrud:uIego,etfimeiniuftc  valnerantem  ,  quantum  patitur 
moderamenincuIpataetutcla:,fufpicio&:amo.  Ethicitcrum  mihi 
condolcrc  debebitis  :  quod  moderamen  ,  ab aliis  ira?  Sc  furori  ad- 
hibitum,cgodcbc3m&:vclimamori&affcduiadhibere,nonfcm- 
perurfludeam  vjrtuti,fednitcrdum  ut  gencrofx  aut  forte  ctiam 
fupcrba^ncccflicatifatisfiiciam.  Datum  Pragxapud  Montemfer- 
ratum  diez^*.  Marcii.Anno  apartuVirgincoM.DC.LIL 

C  Tjiquidem  nunccalamum  pono  y  dr  omnia  men  duhia  velpleraque  in  tH- 
^uinjinum  profudiy  boni  omnia  canfilejincere Leftor  y  dritalege  Itbrnm 
^^tnc^ut (ciasmhdin  totocontineri aliud-,qnam  meras  interrogationes.  Um 
^offptsfuam  Cenftramfcripft  (fefetipfivelurbanior.velfortior^tu  adjun- 
t^ttiam ;  c^  a  me.tuo  ingenio  &  do^rina honorata ^  adiuto,  aliquid  >  quoi 
^fifiiontcorrej^ondeat^exjpeifa^ 


-ja  THEOLOGIA 

Hehs.  uitimA  pAgtnA  mAnerent  vacuAhanc  epifioUm  addimuft 
qt4A  Ifuem  dabit  difficultati  gravi  aDiand  ^ 
abaliisfropoJitA^ 

PERILLVSTRIS  ET 
Reverende  Domine. 

'  Ultifuntannijcxquocontrovcrterc  cocpimus,  An^ 
)  offjciumde  Refrrre^lionein  §}mdragefima  aut  Adventulege- 
[  ret  Jktisfaceret prAcefto  quoad fubftantiam  ?  Non  poilc  un um 
c^^«o**^'  Officiumproalcerolcgiprobabiliirimedocentnonnuln' 
&:  ciiamaliiprobabiiifrmiepofle  affirmant.  Standoprima^rcntcn- 
tix  lcgcrc  Officiumdc  Refuredionealio  quocunquediemorcifc- 
rumpcccatumeft.-nontamenftando  fccundx.  At  Diana,  nclcio 
qualiDialcaica,recundxadhxret  ,      inccrim  a  gcnerab  rcg^iJ^ 
Offijiumde  RcfurreCtione  excipic  ob  duas  rationcs  rprimacit, 
Guoniam  eft  nmiis  breve.Sccunda,  quoniam  cft  illi  foli  diei^  fancr* 
Ecclcria  dcftinacum.  Prioremillamrationemnulliuscftemomcn- 
tir  itionibusmultiscvici,  quasin aliis epiftolis  habes.  AucenimrC' 
iicienda eft  fccunda  fencentia,&: admirt^ndaprima ,  aut  quancicas 
nonpcrtiiiccadOfticiikibftanciam.  Accedit  illudOfticium  , 
qno  aguur  non  efle  minimum,fcd  nonnuUis  aliis  vcl  xquale  vd  ma- 
ius,iliud  cnim  quod  Ciftcrcicnfcs  (ingulis  fcriis  ccrtiis  rccitanc^rc- 
viuscft!  Pofteriorcmelumbemiudicavi.  Quoniameciam  Ottici- 
umDommicx  Palmarum  eftilii  dici  affixum ,  &  camen  poceftaii 
quacunque  die  fine  morcali  rccicari in  cua ,  Dianx ,  &c  ahorum len- 
tcntia.  Atquiaiccrum  icerumque  ad  brevicaccm  recurris, 
ncrfuadcrcconaris,  illam  ipfam  iih  uni  &  foli  diciadnexam;  vo  o 
hi  fubiungere  quale  &:quancumrit  Oificium  Pa{chale  in  ' 
dicccefi  Pra^enfi : nefcio  cnim an alibi  in  coto  Orbe  Chriftiano ta  ^ 
brcvieei  puiiinc  expedi:i  Divma.  Ucar  Diredorio^quod  Anno  n  j 
M.DC.LIL  Putresfociecacisevulgaruncinquoiicinquuinc. 

OFficium  cemporis  Pafthalis  habec  tres  Pfilmos  &  tres  Lcaiones 
ad  aiatuLinum,ctum diebu^  fcftis  5c  Doniinicis.  ^^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 

DoMiNrcA  Pas  CH^Pfalmiad  matuc.  /yfi.Bcatus  sii?f%, 
Quare  fremuerunc.F/T^.Domincquid. 

Fcr.ii.iJ/r-f.Cuminvocarem.P/rS'.Vcrbamea.P/r6^.  Domincnc 
infurore. 

Fcr.in.r/Ty.  DomincDeusmcus.  f/C  8,  DomincDominus 
nofl.  P/Tio.In  Domino  confido. 

Fcr.iv.//i'ii.Salvuramcfac.iP/ri2.V£quequo.  iy^i^. Dixitinfi- 
picns. 

Fcr.v.^i^.Dominequishabit.P/Tij'.  Conferva./yri^.  Exaudi 
Dominc. 

Fer.vi.P/ri8,Ccrli.iyj9.Exaudiat*.P/r2o.Domincinvirt. 
Sabb.^Zi.Dominus  regit./yTi^.  Domini  eft  terra.  Tfl^-  Ju- 
dicamcDominc.  Ad  Wc(^,Pfalmic\  Vefperis  Sabb. 

Dom.In  ALB.P/tf/w/  ucinfcftoPafchx,  Lcftioncs  primsefin- 
gula:  cx  fingulis  nodurnis  Breviarij  Romani. 

Fer.ii.P/i^.Dominusilluminatio.P/Tij.AdtcDomincclam. 
P/TiS.  AlFcrtc.Omncs  fub  una  Antiph. 

Fcniii.P/^S.Dixicuftodiam.  ^f  3^-  Expcdrans.  P/T^o.Bca- 
tus  quiintclJigit* 

Fcr.iv.P/T^i.  Dixitinfipicns.P/Tf^.  ExaudiDcusorationem. 
ly^f .  Mifcrerc  mci  Dcus,quoniam. 

Fer.v^P/r^S.SalvummefacDcus.  PyT^^.  Dcusinadjutorium. 
P/T^o.  In  tc  Domine  fperavi. 

Fer.vi.De  LanceaDomini.  P/Ti.  Quare  fremucrunt.P/r<J2. 
DeusDcus  racus.PyrSy.Domine  Deus  falutis. 
Trcs Antiphon.exOffic»de  S. Cruce,cum  Hym.  &  Vcrfic.  &:c. 

Sabb.P/i^p.CantatcDomino.P/T^S.Dominusrcgnavitjiraf- 
cantur.P/ioo.  Mifericordiam  &:  j  udicium. 

DoM.ir.poftParcha,PyS/w;utin  ofl:.Pafch2e.Lc(3:io.prima:ex 
fing.nod.Ro. 

Fer.ii.  P/i^.Exaltabotc.  P/30.  In  te  Dominc*  P/ji*  Beati 
quorum* 

Fcr^iiuP/r^uQuemadmodum.P/T^^.  Dcusauribus.P/44» 
Eruftavit* 

Fcr4v*P/fiJ.MifcrcrcmciDcus,mifcrcrc.  Vf^y^Si  vere.P/T 
-yS.Eripc  mc. 

Fcr^v^P/ji.  Dcusjudiciura.  Vfii.  Quambonus.  P/73.  Vc 
uidDcus. 

Ecccc  Fcr^ 


yyo  THEOLOGIA 

Fer.  VI  .P/gp.Quam  dilefta.P/g^.Benedixifti.P/TSf  Inclina. 

Sabb^P/ioi.Domrneexaudi.P/io:*  Bcnedfcanima*  P/ioJ. 
Benedicanima* 

DoM.iii.poftParcha.P//.utino£J:*Parchse. 

Fer.ii.iy.^i.ExLiltatejufti.  P/33.  Benedicam  Dominum^P/ 
j^JudicaDommenocentes* 

Fer*iii.Pp9.Deusnofter.P/4<J.  Omnes  gentes.P/47-Mag- 
liUsDominus. 

Fer.iv.P/f^.DcusrepuIifti,P/(^o.ExaudiDeusdeprcc.P/oi- 
NonncDeo. 

Fer.v.P/74  Confitebimur.P/7y.NotusinJuda:a.P/i4i-^^" 
cemea. 

Fcr.viPp(<.Fundamenta.P/87.DomincDeusfal.P/:88.Mi- 
fericordias* 

Sabb.P/104.  Confitemini,  105^  Confitemini.  P/io^.Con- 
fitemini. 

Do  M.iv.Poft  Pafcha  Vfalmi  ut  in  odlav*  PafcharXea.  prirr^a^ 

cxfing.  nod.  Rom, 

Fer.ii^P/35*Dixitinjuftus*P/35.Nolixmulari.P/37.Domine 

ncmfurore* 

Feraii.P/4^.Auditchxc.P/49.DeusDeorum>P/  fl.  QB^^ 
gtoriaris,.  ' 

Ferav.P/^3.Exaudi Deus.P/f Jubilatc.P/tfr.  Exurgar.  , 
Fer.v.-P/774  Attcndite.  P/ 78*.  Deus  venerunt.P/^^-QB^ 

tcgis^  ■  iis 

Fenvu//9i.Deus  ukionum*//9J'Xantatc.//9^^  Domin» 

regnavit>cxultet*  . 
Sabb.  ^io(^Xonfitcmini.?/io7.Paratum.P/io8.  Deasia«- 

dem. 

D  o  M.v.Poft  Pafcha  P/S/vUt  in  od>Pafcha?. 

^^^•"^  }  rLea.prima:cxfingul.noa:.Rom.Vtfen2.5.  &:4-  P^^*^^ 

J^^-^^'^CPafchI 
Fer.iv,  > 

Fer!v.A{cens.F/^.DomineDaminusnofter.  Pfio. 
eonfido.P/i8.  Ccelienprranu  Vtin  i.noaurnoRom.cumtrJD^^ 
Antiph.ibi  pofitis.  LediQnestrcs  cx  finguUs  nodurnis  nng 
ciun  rcfponforiis  adjundis*  ^^^^ 


FVNDAMENTALIS. 

Fer.vi.P/io.Domineinvirtutc.P/2,9.  Exaltabo.  P/4^.  Omncs 
gentes.Vtini.Nod.Rom.  cum.3.  Antiph.3.  Le^lioncsprimas ex 
fingulisNod^diei^ 

Sabb.Ex  finguKNoa.Leaioncsprima?* 
DoMjnfraOa.Arc.  Vfilmint  in  die  Afc.  Lcatprima^exfin- 
gulisNod.Rom. 

Fer.ii.P//;w/utindie  Afc*  1 
Fer.iiuVt  feria  fexta  prasc.  I  Led.  prim» 

Feriv.VtSabb.prxc.  (^cxfingulis 
Fcr.v.Vt  in die  Afcenfionis.  (  Noaurnis 

Fer.vi.Vtfer^vupra^c*  j  Rom. 

Sabb*Vig*Pent.P//w/utSabb.pra!C*  j 

DeSandis  tempore  Pafchali  affumuntur  Antiphonse  &:tres 
PfalmiprimiNo6l:urni,{ifeftuminddatinDominir^m  aut  Feriam 
1  i.aut  V»  ex  {ecundo  nodurno :  fi  in  Fcriam  11 1  .aut  vi.  cx  tcrtio  fi ia 
quartamauc  Sabb* 

Lcd:ioncstrcshocmodo  fumuntur.  Primaexfcripturapro- 
priaoccurrente.  Secundadc  Santlo,  Tcrtiacxhomilia*  Eodem 
modo  inDomimcis,extiibusNoa:urnisBrcviariiRomani  fumun- 
tur  totidem  lediones,  (ingula? cx finguhs , donec  propria:  cx  Bohe- 
mico  reimprimantur.  ]  H^comnUinDire^orio. 

HlspofitiSt  Pcrilluftris&Rcverende  admoJum  Domine,  vide 
qua:fo,annon  cadatratioilla  Diana:  ,quamtuamefle  voluifti  ? 
Illa  inquis  divini  Officii  brcvitas,ille  trium  Pfalmorum  numerus,il- 
laleaionumtrin^tasafiixa  eft  folennitati  jlhiis  diei ,  nec  potcft 
ad  alios  extcndi  ?  nego,nego.nam Bohemi  magna  pai  te  totms  anni 
(hoc  eft,toto  tempore  Pafchahjnon nifi  tres  Pfalmos parvos  &:  trcs 
lediones  in  matutmis  habenr. 

Remfateborfincerc,Pr//«^cflepcccatu  mortiferum  ,  Officiu 
proOtficiorecitarifummacum  facilitPtedefcndercm^^eT/W^non 
cfiemortiferumfummacumfaciIitatcdcfcndo,at  vero  T<rr//^pofi 
murari  Officiuminaliud  Officium&:'tamenin  OfficiumdcRefur 
^^fn    reaioncnonpoflcynondumfeirem  defenderc;  videtur  cnim  hxc 
^^^^'^'le  do£l:rinahasduascontrad:d:orias,0;^;;?^/^tf/r/?:  6c  Aliqttod  non  foteft^ 
/C/^'"'  conneacre,&:quiamihiilkidcftprobabileabintrinfcco,quGd(cio 
defcndcretilludimprobabilcabintrinfccG ,  quodnonfciodcfen- 

Eeeee  z  dcrc> 


77t      THEOLOGIA  FVNDAM 

dcrccxttib.  hisfentetiisduaspriorescxtremasprobabilesiudico: 
tertiam non  audco.  Ergo  illam  tu  ratione aliqua  mafcula  fir*na,ut 
poiTitvocari  probabilis.  Vale.  Dedi  Pragas  apudMontem  ferra- 
cumpridicNonasIanuarias  Anni  M.DCXII* 

Plurima  propojut  dubitans^miLe[{or  iri  ijlo 

tHjldocmtoto^dedocui-^ehthro, 
Omnia  ludicio  Maj^ruw fubmittoSDocehor^ 

T)o£lwr    potero  nobtliorad^re, 
^u<x  mea  foUicitHs fueritfintentta  ipofcis  ? 

^mdnegat  Editto  prtmajecunda  dahit, 

Sferom&gnum  frucium  exhocinformi  Uhro.multarum  entm  difficultatUfi^ 
dijfolutio  dependet  amagnorum  hominum  authorttateyH^u paucalege: 
pluraego  cum  aliipro  vel  contra  refcrtbant^firmata 
autimpugnatadaho^ 


F   I   N   I  s.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "[1]: Theologia moralis fundamentalis: multas complectens positiones, quae assertae placita iuniorum theologorum evertunt; quae negatae in primas philosophiae veritates impingunt; ... proponebat Caramuel"

See other formats
